-
1 офык
сущ.1) горизо́нт, небоскло́н; даль2) перен. горизо́нт, масшта́бәдәбият офыклары — небоскло́н литерату́ры
-
2 офык
ufuk, çevren -
3 офык
небосклон, горизонт -
4 офык
Horizont m. -
5 офык
сущ. горизонт, небосклон -
6 ofıq
-
7 горизонт
сущ.1) горизо́нт ( видимая линия соприкосновения неба с землёй), см. тж. офыккояш горизонттан шактый күтәрелгән — со́лнце значи́тельно подняло́сь над горизо́нтом
2) горизо́нт, небоскло́н ( над линией горизонта)3) горизо́нт, ви́димая дальгоризонтта атлылар күренде — на горизо́нте появи́лись вса́дники
туфрак горизонтлары — геол. по́чвенные горизо́нты
нефть горизонтлары — геол.нефтяны́е горизо́нты
5) перен. горизо́нт (круг знаний, идей, интересов)аң горизонты — у́мственный горизо́нт
6) перен. горизо́нты мн. (возмо́жности)фәндәге яңа горизонтлар — но́вые горизо́нты в нау́ке
-
8 итәк
сущ.1) подо́лкуш итәк — подо́л с вола́ном
айны итәк белән каплап булмый — (посл.) ши́ла в мешке́ не утаи́шь (букв. луну́ подо́лом не прикро́ешь)
2) пола́ (шубы, пальто, пиджака, сюртука)тик утырганчы, тун итәген уа тор — (посл.) (букв. чем сиде́ть сложа́ ру́ки, размина́й по́лы шу́бы)
3) край, подо́л (одеяла, покрывала)брезент итәген күтәреп куйды — он по́днял край брезе́нта
4) диал. ю́бкакрахмалланган итәк — накрахма́ленная ю́бка
5) подо́л, пе́ред ( единица измерения)бер итәк чикләвек — це́лый подо́л оре́хов
6) подо́шва, подно́жие (скалы, монумента)тау итәге — подо́шва горы́; подно́жие горы́; предго́рье
7) у́стье, низо́вьеелга итәгендәге камышлар — камышо́вые за́росли в низо́вьях реки́
8) край, окра́инаурман итәге — край ле́са, опу́шка
офык итәге — небоскло́н, горизо́нт
9) коле́нибаланы итәгенә утыртты — ребёнка посади́л на коле́ни
•- итәк тоту••итәге җиргә тимәү — держа́ться бо́дро (букв. не дава́ть свои́м по́лам каса́ться земли́)
итәгенә ут капкандай — как угоре́лый
итәк асты — подпо́льный, та́йный
итәк асты сәүдәсе — подпо́льная торго́вля
итәк астыннан ут йөртү — подстрека́ть, провоци́ровать, се́ять сму́ту
итәк белән җитәк — неразлу́чные друзья́; не разле́й вода́
итәк кисеп җиң ялгау — три́шкин кафта́н (букв. отре́зать по́лы, что́бы наста́вить рукава́)
итәккә басу — наступа́ть на пя́тки
итәккә тагылу (ябышып йөрү) — держа́ться (уцепи́ться) за подо́л
итәкне җыештыру (җыйнау; җыю) — см. итәк-чабуны җыю
- итәк тулыитәктән тоту — держа́ть за́ ноги
-
9 рәшәле
-
10 сызык
I сущ.1) в разн. знач. ли́ния, черта́туры сызык — пряма́я ли́ния (черта́)
кәкре сызык — крива́я ли́ния
дулкынлы сызык — волни́стая ли́ния (черта́)
горизонталь сызык — горизонта́льная ли́ния
утлы сызыклар — о́гненные ли́нии
офык сызыгы — ли́ния горизо́нта
сюжет сызыгы — сюже́тная ли́ния
2) ли́ния, рубе́жяр сызыгы — берегова́я ли́ния
оборона сызыгы — ли́ния оборо́ны
фронт сызыгы — ли́ния фро́нта
алгы сызык — передова́я ли́ния
3) уст. ли́ниятелеграф сызыгы — телегра́фная ли́ния
тимер юл сызыгы — ли́ния желе́зной доро́ги
4) лингв. тире́ия белән хәбәр арасына сызык кую — ста́вить тире́ ме́жду подлежа́щим и сказу́емым
5) скла́дка, ли́ния ( на лице)ике каш арасындагы сызыклар — скла́дки меж двух брове́й
авыз читендәге сызыклар — скла́дки у рта
6) перен.; уст. черта́, сво́йство, осо́бенностьшәхеснең характерлы сызыклары — характе́рные черты́ (осо́бенности) ли́чности
7) кла́ссы, до́мики ( детская игра)сызык уйнау — игра́ в до́мики
•II сущ.шква́рка, шква́рки мн.ашка сызык салу — положи́ть в суп шква́рки
сызык белән бәрәңге — карто́шка со шква́рками
-
11 төтенсулану
-
12 шәүләләнү
неперех.1) быть едва́ заме́тным, появля́ться из темноты́, обнару́живаться, видне́ться, замеча́ться, наблюда́ться (о контурах) чегоуң яктан бер атлы шәүләләнә — на пра́вой стороне́ наблюда́ется (е́ле ви́дно) вса́дник
офык өстендә авыл утлары шәүләләнә башлады — над горизо́нтом завидне́лись дереве́нские огни́
2)а) отража́ться/отрази́ться || отраже́ние, появле́ние изображе́ния на гла́дкой, блестя́щей пове́рхности; см. тж. чагылукүл өстендә куш каен шәүләләнә — на пове́рхности отража́ется сро́сшаяся берёза
б) перен. отража́ться/отрази́ться (о внешнем проявлении внутренних чувств, состояния)йөзендә курку билгесе шәүләләнде — на лице́ отрази́лся испу́г
3) перен. возника́ть/возни́кнуть ( в воображении или перед глазами); представля́ться/предста́виться в созна́ниикүз алдымда шәүләләнде бала чакларым — пе́ред глаза́ми возни́кло моё де́тство
См. также в других словарях:
офык — 1. Күкнең җир яки су өсте яссылыгына тоташкан сыман булып күренгән сызыгы; горизонт. Күкнең шул уйланма сызык өстендәге өлеше. Күз күреме иңли алырлык зур мәйдан, ераклык 2. күч. Эш хәрәкәт, мөмкинлекләр даирәсе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бату — ф. 1. Сыеклык төбенә китү. Көпшәк яки үзле масса эченә өлешчә яки бөтенләй кереп урнашу. Сыек яки үзле масса эченә кереп үлү. Басканда уелып керү, көпшәк булу, тотмау (юл яки аяк баскан җир тур.) 2. Уелып керү, чокырланып тору 3. Нык чылану яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баю — I. Бату, офык артына китү (күк җисемнәре тур.). II. БАЮ – 1. Байлык җыю, бай була бару 2. Мәгънәви кыйммәте булган нәрсәләр белән тулылану яшәешем матурайды, баеды … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
елдырым — 1. Төнлә яки кичен офык читендә ялт йолт итә торган яктылык чаткысы; Арыш камчылау; Аҗаган 2. күч. Үткен, өлгер; хәйләкәр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
итәк — 1. Күлмәк, алъяпкыч, пальто һ. б. ш. ның билдән түбәнге өлеше 2. Юбка 3. Киемнең алды; тез, ал бер итәк чикләвек 4. Биек нәрсәнең түбәнгә таба сөзәкләнеп җәелеп киткән аскы кырые, чите кыя итәге 5. Урман, болын, күк һ. б. ш. кырые офык итәге 6.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таң — I. Кояш чыгар алдыннан көнчыгыштан көчәя барып сирпелгән яктылык. Кояш чыгар алдыннан яктыру вакыты. ТАҢ АТТЫРУ – Таң атканда уяу булу, таң атканны көтеп яки күзәтеп тору. ТАҢ АТУ – 1. ТАҢ СЫЗЫЛУ – Офык читендә сызылган шикелле яктылык сизелә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чагым — МИРАЖ – 1. Атмосфераның төрле катлаулары төрлечә җылыну аркасында ачык һәм тын һавада була торган күренеш: офык артындагы нәрсәләр һавада чагылып күренәләр 2. күч. Хыял; аңда, хыялда тудырылган нәрсә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чыгыш — 1. Халык алдына чыгып нәр. б. сөйләү. Халык алдына чыгып сөйләнгән яки сөйли торган (сөйлисе) хәбәр, доклад һ. б. ш. 2. Кемнең дә булса халык алдында, мәс. сәхнәдә берәр нәрсә башкаруы; шунда башкарыла торган җыр, бию һ. б. ш. 3. Нин. б. формада… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
