-
81 чадавас
возможно, может быть, вероятно; олар чедип келир чадавас они, мОжет быть, придут; чаъс чаар чадавас возможно, будет дождь; ср. чадапчок, магатчок. -
82 чарлыр
/чарыл*/ страд. от чар* (см. чарар) 1) разлучаться, расставаться; отдаляться; олар кажан-даа чарылбааннар они никогда не разлучались; 2) раскалываться, расщеплЯться; трескаться, лОпаться; шил чарлы берген бутылка лОпнула;3) разделяться (на группы); үш бөлүкке чарлыр разделиться на три группы; 4) разводиться, расторгать брак, получать развОд. -
83 чарылбас
1. отриц. прич. от чар* (см. чарар); 2. 1) прочный, не поддающийся расщеплению; небьющийся; 2) неразлучный; олар чарылбас өңнүктер они неразлучные друзьЯ;3) нерушимый; ССРЭ улустарының чарылбас акы-дуңма найыралы нерушимая братская дружба нарОдов СССР; ср. бузулбас. -
84 чемненир
/чемнен*/ кормиться, питаться; олар столоваядан чемненип турар они [обычно] питаются в столОвой; чимис-биле чемненир питаться фруктами. -
85 чоруур
/чор*, чору*/ 1) идти, ехать, уезжать; даарта чоруур бис мы поедем завтра; 2) быть, находиться; Москвага чораан бис мы бЫли в Москве; 3) плыть, ехать; пароход-биле чоруур ехать (плыть) на парохОде;4) как вспомогательный глагол в сочетании с деепричастием на *п основного глагола выражает длительное действие: олар эки чурттап чоруур они хорошО живут; ачам бо черлерден аңнап чораан мой отец охОтился в этих местах. -
86 чүгле
только, лишь тОлько, всегО-навсего; чүгле беш дииң өлүрген он убйл только пять белок; чүгле чаңгыс минута иштинде только за одну минуту; чүгле олар [лишь] тОлько они; чүгле айтып бер только укажи; чүгле чаа келди только что он пришёл; чүгле сеңээ тблько тебе; ср. чүкүй-ле, эге. -
87 ынчаарда
тогда, в то время; ынчаарда олар көдээге чурттап турганнар тогда (в то время) они жили в деревне; ср. ынчан. -
88 aborigine
абориген, байырғы тұрғын, автохтонды организм түрі. Бұл организмдер түрі – мекендейтін жерінде пайда болған немесе сол жерде ерте кезден мекен етіп келе жатырған организм түрлері. Оларды кейде эндемиялық немесе реликтті деп атайды. Флора және фауна анализі кезінде олар маңызды геноэлементтер тобын құрайды -
89 acidophyte
ацидофиттер (латын сөзі-acidus-қышқыл және грекше-phyton-өсімдік) – қышқылды топырақтарда өсетін өсімдіктер. Оларға ацидогигрофиттер жатады. Мысалы, Eriophorum vaginatum, ацидомезогиогрофиттер (Myricagafe), ацидофиттарге көптеген бактериялар жатады, мәселен, сірке қышқылды бактериялар -
90 aerobe
аэроб (грек сөзі – aer-ауа және bios – тіршілік, өмір) – молекулалық оттек бос күйде болғанда ғана өмір сүре алатын организм түрі. Оларға адамдар, жан-жануарлар, көптеген өсімдік түрлері, аэробты микроорганизмдер жатады -
91 antiseptic
антисептик. Өздерімен жанаса кеткенде микроорганизмдерді өлімге әкеп соқтыратын химиялық заттар. Олар медицинада, тамақ өнеркәсібінде дезинфекция жасауда, сондай – ақ ағаш бұйымдарын шіруден сақтауда қолданылады -
92 cadastre
кадастр. Объектілердің немесе құбылыстардың сапалық және сандық суреттемесін, бірқатар жағдайда оларға әлеуметтік-экологиялық-экономикалық баға беріп отыратын мәліметтердің жүйеге келтірілген жиынтығы -
93 chamaephytes
хамефиттер (грек сөзі chamai – аласа, жақын жерлер және phyton – өсімдік) – гүл ататын және өркен шығаратын бүршіктері жердің үстіңгі қабатына жақын орналасатын өсімдіктер. Олардың бүршіктерінің сыртында қалың қабаттары болады және қардың астында жатып тіршілік етіп, қыста үсіп кетпейді. Хамефиттер-бриохамефиттер (жер бетінің үстіңгі беттерінде өсетін мүктердің түрлері). Олар бірнеше түрге бөлінеді -
94 epharmony
эфармония (грек сөзі epi – үстінде және harmonia – гармония) – (Варминг, 1895) – организмдердің айналадағы ортаның факторларына бейімділуі. Олар сыртқы қоршаған ортаның әсеріне қарай өздерінің экоформаларын жасайды -
95 epiphyte
эпифит (грек сөзі epi – үстінде және phyton – өсімдік) – жоғары сатыдағы өсімдіктердің (ағаштардың) үстіңгі жағына оралып алып өсетін өсімдіктер түрлері. Олар ұзындығы 400-500 метрге дейін сабақтарын жайып өсе береді -
96 halophyte
галофит. Тұзды топырақтарды мекендеуге бейім өсімдіктер. Олар шөлейт және жартылай шөлейт аймақтарда кеңінен таралған -
97 metabolism
метаболизм, зат алмасу (грек. metabole – өзгеріс, алмасу) – тірі организмдердегі энергия және заттек алмасу, жасушалар мен олардың жарғақшаларында жүретін биохимиялық реакциялардың жиынтығы. Бұл реакциялардың бірінде клетка құрылымы мен заттектер түзіледі және жаңарады (анаболизм), екіншісінде – олар энергия бөліп ыдырайды (катаболизм). Метаболизмнің аралық өнімі метаболит деп аталады -
98 microelements
микроэлементтер. Организмдерге өте аз мөлшерде қажетті, бірақ олардың дамуы мен өмір сүруінде шешуші рөл атқаратын химиялық элементтер. Оларға және т. б. элементтер кіреді. Олардың көпшілігі ферменттердің құрамына кіреді. Ал организмдерде не топырақта жүретін барлық биохимиялық процестер ферменттердің әсерімен өтіп отырады -
99 mineralization
минерализация. Органикалық қосындылардың редуценттердің қосылуымен немесе олар қосылмай көмір қышқылы, су және қарапайым тұздарға дейін ыдырау процесі -
100 olfactronics
ольфрактроника (техникалық құралдар арқылы иістерді табу және оларға анализ жасау жүйесі)
См. также в других словарях:
Олар — (род. в 1849 г.) известный французский историк. Радикал социалист, деятель левого блока. Автор многочисленных трудов по истории Великой Французской Революции … 1000 биографий
ОЛАР — (Aulard), Франсуа Виктор Альфонс (19.VII.1849 23.Х.1928) франц. историк, специалист в области истории Вел. франц. революции. Получив филологич. образование, до сер. 80 х гг. 19 в. преподавал в лицеях Нима, Ниццы, а затем в ун тах Монпелье и… … Советская историческая энциклопедия
ОЛАР (Aulard) Альфонс — (1849 1928) французский историк, иностранный член корреспондент РАН (1924). Труды преимущественно по политической истории Великой французской революции … Большой Энциклопедический словарь
Олар Франсуа Виктор Альфонс — Олар (Aulard) Франсуа Виктор Альфонс (19.7.1849, Монброн, ≈ 23.10.1928, Париж), французский историк, специалист в области истории Великой французской революции. Получив филологическое образование, в 1871≈76 преподавал в лицеях Нима, Ниццы, в… … Большая советская энциклопедия
Олар Альфонс — (Aulard) (1849 1928), французский историк, иностранный член корреспондент РАН (1924). Труды преимущественно по политической истории Французской революции конца XVIII в. * * * ОЛАР Альфонс ОЛАР (Aulard) Альфонс (1849 1928), французский историк,… … Энциклопедический словарь
Олар — (Aulard) Франсуа Виктор Альфонс (19.7.1849, Монброн, 23.10.1928, Париж), французский историк, специалист в области истории Великой французской революции. Получив филологическое образование, в 1871 76 преподавал в лицеях Нима, Ниццы, в… … Большая советская энциклопедия
Олар — (Франсуа Виктор Альфонс Aulard) современный французский историк (род. в 1849 г.), получивший известность своей историей парламентского красноречия в эпоху французской революции: Les Orateurs de la Révolution (П., 1882 86). О. занимал кафедру… … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
Олар — (род. в 1849 г.) известный французский историк. Радикал социалист, деятель левого блока. Автор многочисленных трудов по истории Великой Французской Революции … Исторический справочник русского марксиста
Гох-юрд, или Алла-Олар — гора в Малом Кавказе, на вост. берегу Гокчинского озера., возвышается на 9810 фт. над ур. моря … Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона
ұйқыдай — … Олар енді шырғанақ басындағы ұ й қ ы д а й боп шығып тұратын сап сары түйнекке үймелейтін (Ж.Аупбаев, Жанарымда, 8) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ілу — … Оларға (күйеу және оның қасына ергендерге) і л у, өлі тірі, есікашарға деп бірнеше мал айдатады (Х.Арғынбаев, Қаз. халқы., 189) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
