Перевод: c черкесского на русский

с русского на черкесский

нэмыщI

  • 1 нэмыщI

    1. кроме, за исключением кого-чего-л.
    / КъинэмыщI, фIэкI.
    * Бдзэжьеящэм къиубыда бдзэжьейр апхуэдизкIэ фIэдахащэти, ар зыхуигъэфэщэн игъуэтакъым пащтыхьым нэмыщI. фольк.
    2. кубано-зеленчукские см. нэгъуэщI.
    * {Тембот гъум:} - НэмыщI Iуэхушхуэ куэди дгъэзэщIэн хуейщ. Д. М.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > нэмыщI

  • 2 нэмыщI-IэмыщIу

    нареч. внезапно, неожиданно
    / ЗэрымыщIэкIэ, зэуэ, пэмыплъауэ.
    * Сурэт нэмыщI-IэмыщIу щыщхьэщылъадэм, уIэгъэр къеплъащ. У. Аб.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > нэмыщI-IэмыщIу

  • 3 мэсхьэт

    устар. вид калыма
    / Нысэ къэзышэм уасэм нэмыщI IэщхэкI ятыр.
    * Нысэ къыщашэкIэ уасэм нэмыщI мэсхьэту выщIитI е жэмыщIитI ятырт. фольк.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > мэсхьэт

  • 4 афIэкI(а)

    нареч. кроме, больше
    / НэгъуэщI, абы нэмыщI.
    * АфIэкIа плъэмыкIмэ, уи кIэн къикIынкъым. Сов. Къэб. ифольк.
    АфIэкIа номыр зимыIэ ничтожество.
    * - АфIэкIа номыр зимыIэм къызищIэфар плъагъурэ! - жиIэу фызыр бампIэрт. Iуащхь
    АфIэкI хэмылъу без достаточного основания.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > афIэкI(а)

  • 5 гущэ

    I люлька, колыбель
    / Сабий щагъэжейуэ щIэбупскIэ хъу гъуэлъыпIэ цIыкIу.
    Гущэр щIэупскIэн.
    * Батэрэзыр ВакIуэ нанэм чэщей гущэм ирепIыкI. фольк.
    Гущэм къыхэтIыкIын (сабийр) достать ( ребенка) из колыбели.
    гущэ баш палка, к которой прикрепляются лямки для люльки
    / Гущэ джабэм гущэпсхэр иращIэн папщIэ, кIэрапхэ баш.
    * Шамбырыр зи гущэ баш, шышэр зи анэ бгъафэ. фольк.
    гущэ пхъэбгъу доска с отверстием, на которой лежит матрац (в колыбели)
    / Гущэм ирадз уэншэку цIыкIур зытралъхьэ пхъэбгъу, гущэщIэтым хуэзанщIэу гъуанэ иIэу.
    гущэ уэншэку матрац для колыбели
    / Гущэм папщIэ ящI уэншэку.
    * Гущэнэху куэд щIат гущэри, гущэ уэншэкури, гущэ хъыданхэри зэригъэхьэзыррэ. Хь. Хь.
    Гущэ хъыдан пеленки
    / Сабийр гущэм щыхапхэкIэ (уэншэкумрэ гущэ шхыIэнымрэ нэмыщI) къагъэсэбэп щэкI пычахуэхэр.
    гущэ шхыIэн детское стеганое одеяло для колыбели
    / Гущэхэлъ сабийм хуащI шхыIэн цIыкIу
    гущэ щхьэнтэ подушичка для колыбели
    / Гущэм щыхэлъым деж сабийм и лъэгуажьэхэм тралъхьэ щхьэнтэ.
    II частица употребляется для усиления высказывания
    / ЖаIэр ирыщIагъэхуабжьэ.
    * Емынэжь гущэ(мэ) и бэракъ фIыцIэр Мэртазэхэ ныщызэфIащIэ. фольк.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > гущэ

  • 6 даущ

    1. шум
    / Iэуэлъауэ макъ.
    * Мамырщ жыг щIагъыр, ПщIащэ щхъыщхъ: макъым нэмыщI даущи щыIэкъым. Щ. I. Псым и даущ макъыр мыхъумэ, щIалэм зэхих щыIэкъым. Черк. таур.
    2. толки, молва
    / Зыгуэрым теухуа хъыбар, псалъэмакъ.
    * Ашу мафIэм { Бэдынокъуэ} и даущ Сосрыкъуэм къыщищIэм, Мывэ щхьэнтэм къолъых. Нарт. ДаущыфIыр щылъурэ даущ Iейр мэIу. (погов.)

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > даущ

  • 7 кIыхь

    1. длинный
    / МыкIэщI, жыжьэ кIуэ, нэс, лъагэ.
    ЩIалэ кIыхь.
    * ХьэматI нэмыщI шыхъуэфын ди къуажэ кIыхьым дэсыжкъэ иджы? Къ. Хь.
    2. длительный, продолжительный
    / ЗэманкIэ укъуэдия, зэман куэд зыхь.
    ГъащIэ кIыхь. ПIалъэ кIыхь.
    * Гъуэгу кIыхьым иригъэзэша уэркъыжьым зигъэпсэхуну мурад ещI. фольк.
    КIыхь зегъэщIын растянуть что-л. (напр. работу).
    * Щхъуэжьым хуэму къригъэжьауэ, кIыхьи зригъэщIурэ къугъыр къришырт, гузэвэгъуэшхуэ телъу зыгуэр игъей хуэдэу. Т. Хь.
    {И} кIыхь {и} кIэщIми на протяжении (напр. ночи, жизни и т. п.). Абы дунейр и кIыхь и кIэщIми и сэбэп къыуигъэкIынукъым.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > кIыхь

  • 8 къэрэкъурэ

    сухие стебли высоких травянистых растений
    / Жыгхэмрэ къуацэ-чыцэхэмрэ нэмыщI адрей къэкIыгъэ пIащэхэм я лъэдий гъуахэр.
    * Къэрэкъурэ фIэкIа пхъэгъэсын яIэтэкъым быным. Сов. Къэб. ифольк.
    къэрэкъурэ шей чай из набора различных сушенных полевых трав
    / Губгъуэ удз гъэгъуа зэмылIэужьыгъуэхэм къащIэгъэвыкIа шей.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къэрэкъурэ

  • 9 къинэмыщI

    послелог 1. прочие, и другие
    / НэгъуэщI.
    КъинэмыщIхэри къэкIуэн.
    2. кроме
    / НэгъуэщI, нэмыщI.
    ХъумакIуэхэм къинэмыщI пщыIэм тесIатэкъым.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къинэмыщI

  • 10 къыхудэхуэн

    (къыхудохуэ) неперех. гл. остаться, оказаться в наличии ( после расходования чего-л).
    / Зыгуэрым тригъэкIуадэм нэмыщI къыхуэнэн.
    Ахъшэ къыхудэхуэн.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къыхудэхуэн

  • 11 мастапцIэ

    игла
    / Мастэпэбдзым нэмыщI адрей мастэхэр; мастэ къызэрыгуэкI.
    * Пшэм хэт ныпым фIэщIа мастапцIэр фочыр ешийри къыпеуд, IэгукIэ къепхъуатэ {Къамбот}. Щ. А.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > мастапцIэ

  • 12 мыхъумэ

    послелог кроме как, разве что, только
    / НэмыщI, фIэкI.
    * Iэминат къэувыIэри нэуэ къуэлэн дахитIымкIэ мащIэу къеплъэкIа мыхъумэ, зыри жиIакъым. Къу. С.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > мыхъумэ

  • 13 нэгъуэщI

    другой, иной
    / Армыра; нэмыщI.
    Мыр хъунукъым, нэгъуэщI къэхь.
    * {Долэт:} - Самыгъэпса-лъэми здэнт, нэгъуэщI мыхъуми, моуэ я щIыбагъ сыдагъэувэтэмэ. КI. А. НэгъуэщI къинэмыщI и так далее.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > нэгъуэщI

  • 14 нэмыщIауэ

    см. нэмыщI 1.
    * Абыхэм я нэмыщIауэ сыт дэт пщIантIэм? Б. ТI.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > нэмыщIауэ

  • 15 нэмыщIыжкIэ

    см. нэмыщI 1.
    * Абы нэмыщIыжкIэ {Лу} заданэ къратат лIыжь-фызыжь зыбжанэ тхылъ яригъэщIэнуи, ари зэфIигъэкIыфащ. Iуащхь.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > нэмыщIыжкIэ

  • 16 пэкIу

    1. съезд
    / ИжькIэ адыгэ хэкур Iуэхушхуэ гуэрым тепсэлъыхьын щыхъукIэ ящIу щытыгъа зэIущIэшхуэ.
    * УзытекIуэм пэкIум уахегъэн. (погов.) Зи лъакъуэ лъэрыгъ изылъхьэр пэкIум кIуауэ къуажэр зэгъуэкIт, фызрэ сабийрэ нэмыщI къыдэна щIагъуэ щыIэтэкъым. Черк. фольк.
    2. просторечие сборище
    / Зыхуэс, зэрыгъэIущу зэIущIэ гуп.
    * - Хьэжэбажащэ, - жиIэри алащэжь шууэ сыдишщ, Сыщхьэдишэхщ, жылэшхуэ пэкIути сахихьэщ. Къэб. п. и ант.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > пэкIу

  • 17 пэмыщI

    кубано-зеленчукские см. нэмыщI.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > пэмыщI

  • 18 хъуэрэIус

    устар. натуральная плата общественному пастуху (в виде муки, пшена и т. п.), не входящая в счет основной платы
    / IэхъупщIэ нэхъыщхьэм нэмыщI Iэхъуэм иратыр (хьэжыгъэ, хугу, къ. хуэдэу).
    * Хъуэжэ къуажэ Iэхъуэу ягъэувыну жэмыхьэт лIыжьхэр къепсалъэ хуэдэу жэщ гуэрым пщIыхьэпIэу илъэгъуати, нэху зэрыщу жэмыхьэтым хыхьащ, си хъуэрэIус тIэкIухэр къызэфт, жери. фольк.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > хъуэрэIус

  • 19 цIэ

    I 1. имя
    / Къалъхуа нэужь иреджэну фIащыр.
    * Зи цIэр жаIэу зи щхьэр лъапIэу Сызылъыхъуэр уэ уи нысэщ. Къэб. ЦIыхур лIэмэ, и цIэр къонэри, выр лIэмэ и фэр къонэ. (погов.)
    2. звание
    / Зыгуэрым и къулыкъур, щIэныгъэр кърагъэлъэгъуэну фIа.
    * Нэгумэм дин еджапIэр къеухри молэ цIэр кърат. Ад. нар. и тхыдэ.
    3. название
    / Хьэпшыпхэм, псэущхьэм, къэхъукъащIэхэм, н. къ. фIащауэ зэреджэ.
    * КIыгуугу и цIэ иреIуэж. (погов.) - Мы сывгъэшхар хуабжьу сигу ирихьащи емыкIу сыкъэвмыщIу и цIэр къызжефIэ, - жиIащ Бэджынэ. фольк.
    ЦIэ зехьэн носить имя.
    И цIэ иIуэн (къиIуэн) 1) назвать чье-л. имя.
    * Зи цIэ ираIуэ бжэщхьэIум тесщ. (погов.) 2) отметить кого-л. с положительной стороны 3) преподнести кому-л. подарок.
    ЦIэ фIэщын назвать кого-л., дать имя кому-л.
    И цIэкIэ от имени, по поручению кого-л. ; ссылаясь на кого-л.
    * Иджыри дэ зэ абы и деж дыкIуэнщи къызэхуэса псоми я цIэкIэ делъэIунщ. Ад. таур.
    И цIэр къэIэтын 1) поднять чей-л. авторитет.
    * ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр нэхъри къэIэтын, нэхъри гъэлъэпIэн хуейщ. Iуащхь. 2) затронуть чье-л. имя (напр. в беседе, на собрании).
    И цIэр Iун стать известным, прославиться.
    цIэ зэдай грамм. имя нарицательное
    / Зэщыщхэм, зэлъэпкъэгъухэм я цIэ.
    цIэ лей прозвище
    / Зыгуэрым (цIыхум) и цIэ дыдэм нэмыщI фIащыр.
    цIэ лейкIэ еджэн.
    цIэ уней грамм. имя собственное
    / ЩыIэцIэ унейхэм ироджэ; фIэщыгъэцIэ.
    ЦIэ унейхэр щатхкIэ хьэрфышхуэкIэ кърагъажьэ.
    II вошь
    / Мыкъэбзэныгъэм къыхэкIыу цIыхухэм, Iэщхэм, джэдкъазхэм, н. къ. яхищIэ хабзэ хьэпщхупщ цIыкIу.
    * - Ашэщауэхэ щыщу зы делэжь къэнащи щIыунащхьэм цIэ йоплъри тесщ, - жиIэрт иныжьым. фольк.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > цIэ

  • 20 шэсырабгъу

    устар. сторона, с которой садятся на лошадь ( обычно левая)
    / Шым зэрышэс самэгурабгъу лъэныкъуэ (щхьэкIуэ къалэн зиIэм нэмыщI).
    * Шыгъуэжьу хьэм яшхыжын, къамышырабгъу кIашэ, шэсырабгъу соку. Нарт.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > шэсырабгъу

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»