-
1 душа
ж1. ҷон, рӯҳ, дил; душа и тёло ҷону (рӯҳу) тан2. табиат, фитрат, сиришт; человек открытой душй одами кушодадил; низкая душа одами паст-фитрат; рбокая душа одами тарсончак; чуткая душа одами ҳассос (меҳрубон); душа -человек одами хуб, ҷони одам, одами тилло3. шавқу завқ, рағбат, ҳавсала; с душой бо шавқу завқ, аз таҳти дил, бо ғайрат; раббтать с душой бо шавқ кор кардан; с душой исполнить песню сурудро бо шавқу завқ хондан; без душибе шавқу завқ, бе ҳавас, бе рағбат, бе ҳавсала; работать без душй бе ҳавсала кор кардан; в егб игре нет души вай бе рагбат бозӣ мекунад4. перен. усгп. (сущность) моҳият, ҷавҳар5. перен. ҷону дил; душа общества ҷону дили маърака6. разг. кас, одам, ҷонзод; ҷон; на улице ни душй дар кӯча ҷонзоде нест; по сколько с душй? сари касе чандӣ?; ни одна душа не узнает ягон кас намефаҳмад; в семье пять душ дар оила панҷ сар хӯранда ҳаст; реальный доход на душу населения даромади реалӣ (ҳақиқӣ) ба ҳар сари аҳолӣ7. ист. (крепостной) деҳкони крепостной // мн. души (подати, налоги) андоз, хироҷ8. обращ. разг. (обычно со сл. «моя») ҷон, ҷони ҷан, ҷонакам; душа моя! ҷони ман!, ҷонакам! <> бумажная душ-а бюрократ, коғазбоз; коғазпараст; заячья душа одами тарсончак (буздил); мёртвые души ист. ҷонҳои мурда; чернильная душк бюрократ, коғазбоз, расмиятчй; душа нараспашку одами кушодадил; душой и телом бо ҷону дил; ни душой ни телом не виноват заррае гуноҳ надорад; в душ ё 1) (мысленно) ботинан, -дар дили худ 2) (по склонностям) табиатан; в глубинё душ-й дар замири дил; для душй барои дилхушй; до [глубины] душй то пардаи дил; рассказ взволновал меня до глубины душй ҳикоя то замири дил таъсир кард; за милую душу 1) (охотно) бо ҷону дил, аз таҳти дил 2) (не задумываясь) даррав; зур, дар як лаҳза; он и обманет за милую душу ӯ дар як лаҳза фиреб ҳам медиҳад; на душ е дар дил; на душ е у меня стало вёсело и спокбйно дилам шоду хотирам ҷамъ шуд; на душё кошки скребут у кого-л. дили касеро гургон тала мекунанд; от [всей] душй аз таҳти дил, аз дилу ҷон, аз сидқи дил; по душ ам поговорить (разговориться и т. п.) самимона (аз таҳти дил) гап задан; разговор по душам сӯҳбати самимӣ; по -ё кому дилҳоҳ, дилписанд, маъқул; не по душ ё кому номаъқул, маъқул не; от глубины (полноты) душ-й аз самими қалб, бо камоли майл; душа болйт у кого-л. дили кас месӯзад; душа надрывается дил пор.а мешавад, дил торс мекафад; душа не лежит к кому-чему-л. ба касе, чизе дил об намехӯрад; душа не на месте дил беқарор аст; душ а не принимает прост. дил намекашад; душа переболела дил сӯхт, ҷигар кабоб шуд; душа разрывается [на части] дил реш (об)мешавад; душа ушла (ухбдит) в пятки у кого талхакаф (гурдакаф, дил-каф) шудан; душй не чаять в ком-л. аз ҷон азизтар донистан; болеть -душой за кого-что, о ком-чём аз дилу ҷон ғам хурдан, дилсӯзӣ кардан; брать (хватать) за душу кого ба ҳаяҷон овардан, дилро об кардан, мутаассир кар-дан; вдохнуть душу во что рӯҳ бахшидан, ҷон дамондан; брать грех на душу гуноҳро ба гардан гирифтан; висёть над душой безор кардан, ба ҷсзн расондан, шилқин шудан; влезть (залезть) в душу кому-л. 1) роздони касе шудан 2) ақли касеро рабудан 3) бо ҳар роҳ ба мағзи пӯсти касе даромадан; вложить душу во что-л. бо майлу рағбат (меҳр монда) коре кардан; войтй в душу к кому-л. дили касеро дуздидан; вывернуть душу кого, чью безобита (мушавваш) кардан; вывернуть душу [наизнанку] перед кем дили худро кушодан, дилро холӣ кардан; вымотать [всю] душу кому аз ҷон безор кардан, ба ҷон расондан; вынуть душу уст. рӯҳан азоб додан, дил хун кардан; вытрясти душу из кого дӯғ зада тарсондан; вытянуть [всю] душу безор кардан, аз ҷон сер кардан; вышибить дӯшу изкого груб. прост. зада куштан; жить душа в душу дӯстона зиндагӣ кардан; заглянуть в душу кому-л. рози касеро фаҳмида гирифтан; излить (открыть) душу кому дил холӣ кардан, рози дил гуфтан; кривить душой дурӯғ гуфтан, бевиҷдонӣ кардан; отвестй душу 1) мурод ҳосил кардан 2) дил холй кардан, дарди дил гуфтан; отдать богу душу аз олам гузаштан, ба худо амонатиро супурдан; отдохнуть -душ ой (сердцем) дами беғам задан; отпустй душу на покаяние уст. 1) (пощади) омурзиш мехоҳам (металабам) 2) (оставь в покое) ба ҳолам гузор;IIпереболеть душой хуни дил (ҷигар) шудан; перевернуть [всю] душу кого, чью, кому хуни дил (ҷигар) кардан; положить душу за кого-что ҷон додан, фидо шудан; положить душу на что бо дилуҷон кардан; стоять над душ-ой чьей, у кого мехи ҷафо барин ба сарн касе истодан; в чём [только] душ а держится ҷонаш ба лаб омадааст; за душой есть (имеется) у кого дар бисоташ ягон чиз дорад; за душой нет чего-л. у кого дар бисоташ чизе надорад; за душой у него нет ни копейки (ни гроша) вай ягон тин ҳам надорад; как бог на душу положит пеш омад, хуш омад; с душй ворбтит прост. дил беҳузур мешавад, нафрати кас меояд, дили кас беҷо мешавад; сколько \душае угодно бы кадри дилхоҳ -
2 бог
м худо, оллоҳ, яздон, изад, эзид <> боже!, боже мой!, бог мой! в знач. межд. худоё!, ё оллоҳ!, парвардигоро!, алҳазар!, тавба!;бог знает (бог весть) кто (что, куда) 1) худо медонад кӣ (чӣ, ба кучо)… 2) чандон хуб нест; бог послал уст. неъмати худодод; бог прибрал кого прост. худо гирифт; не бог весть что (как, какой) чандон хуб нест, кирои не; бог с тобой 1) (как можно) ин чӣ гап?, ба ту чӣ шуд?; бог с тобой, что ты говоришь? ба ту чӣ шуд, чиҳо гуфта истодаӣ? 2) (как хочешь) ихтиёрат, майлат, ҳаволаат ба худо; поезжай, бог с тобой рафтан гир, ёрат худо; давай бог ноги бо тамоми қувват давидан, ҷуфтак кашида гурехтан; дай бог кому худо расонад, илоҳи ҳамин тавр шавад, худо зиёда кунад; ейбогу!, истинный бог ! ба худо!, ба ростӣ!, худо шохид!; как бог свят уст. бешакку шубҳа, худо хозир, ки…; как бог на душу положит хар тавре ки шавад; не дай бог (боже), избави (сохрани) - (боже) худо накунад, худо нишон надиҳад, худо нигоҳ дорад; не приведи бог ! худо накунад\я худо нишон надихад!; одному богу известно худо медонад; отдать богу душу чон ба ҷаббор супурдан; ради бога! аз барои худо!; побойся (побоитесь) бога! аз худо тарс(ед)!, раҳм (инсоф) кун(ед)!; привёл - уст. худо расонд, тақдир мададгор шуд; с богом! уст. худо ёрат!; сяава богу 1 е жт. сшз. (хорошо) худоро шукр 2) вводн. сл. (к счастью) шукр, шукр ки…, хушбахтона; опасность, слава богу, миновала шукр ки хатар гузашт; убей меня бог ! худо занад, ки…; царь и бог худаш подшоҳу табъаш вазир; чем бог послал уст. ҳар чӣ, ки худо расондааст; вот бог, а вот порог погов. кафшатон пеш мондагӣ; чор тарафатон қибла; на бога надейся, а сам не плошай по-гов. ба умеди худо нашаву буттаро дор; не боги горшкй обжигают погов. ин кор аз дасти хар кас меояд -
3 брать
несов.1. кого-что гирифтан, бардоштан; брать руками бо даст гирифтан; брать в руки (на руки) ба даст гирифтан; брать из рук у кого-л. аз дасти касе гирифтан2. что перен. интихоб кардан, баргузидан, хоста гирифтан; брать тему для сочинения барои иншо мавзӯъ интихоб кардан; брать для примера барои мисол гирифтан3. (клевать - о рыбе) ба шаст афтидан; здесь рыба хорошо берет дар ин ҷо моҳӣ тез ба шаст меафтад4. кого-что гирифта бурдак, бурдан; брать собаку на охоту сагро ба шикор бурдан5. кого-что ба ӯҳда (ба зимма) гирифтан; брать ребёнка на воспитание кӯдакро ба тарбия гирифтан; брать поручение супориш (вазифа) гирифтан6. кого-что гирифтан; брать в долг қарз гирифтан; брать такси такси киро кардан; брать ванны ванна қабул кардан; брать уроки дарс хондан, омӯхтан; брать уроки английского языка дарси забони англисӣ хондан (аз касе)7. харидан, гирифтан; брать билеты в театр ба театр билет гирифтан (харидан); брать обеды из столовой аз ошхона таом гирифтан8. что ситондан, рӯёндан, гирифтан; брать пошлину боҷ гирифтан; брать штраф ҷарима гирифтан; брать плату хақ гирифтан9. что ҳосил кардан, кандан; брать рудӯ маъдан кандан10. что бофта баровардан; откуда он это берёт? вай инро аз куҷо бофта мебарорад?11. кого-что гирифтан, ишғол (забт) кардан, ба даст даровардан; брать крепость приступом қалъаро зер карда гирифтан; - в плен асир кардан12. кого-что перен. фаро гирифтан; меня берёт дрожь маро ларза гирифта истодааст; его берут сомнения ӯ ба шубҳа меафтад13. кого охот. доштан, дунболагирӣ (таъқиб) кардан; собаки брали кабана сагҳо гурозро дунболагирӣ мекарданд14. что ҷаҳида гузаштан, гузаштан; брать подъём аз баланди гузаштан; брать барьер аз монеа ҷаҳида гузаштан15. чем муваффақ (ноил) шудан, ба мақсад расидан; он берёт смелостью вай ба туфайли ҷасорати худ ноили мақсад мешавад16. что гирифтан, хӯрдан; эта работа берёт много времени ин кор вақтро бисьёр мегирад17. что чаще с отриц. разг. гирифтан, гузаштан; этот грунт лопата не берёт бел ба ин замин намеғӯтад18. бездоп. паррондан, задан; винтовка берёт на триста метров ин милтиқ аз сесад метр мезанад19. разг. ба сӯе рафтан, майл кардан; дорога берёт влево роҳ ба тарафи чап меравад <> брать быка за рога якбора ба кори асосӣ шурӯъ кардан; -верх дастболо шудан, ғолиб омадан; брать голыми руками осон ба даст даровардан, бе заҳмат комёб шудан; - грудь синаи модарро макидан, сина гирифтан; брать измором безор карда ба мақсад расидан; брать курс ба сӯе роҳ гирифтан (роҳӣ шудан); брать начало сар шудан, баромадан; брать ноту муз. нота навохтан (хондан); брать обещание ваъда гирифтан; брать пример с кого-л. ибрат гирифтан аз касе; брать свой слова назад аз қавли худ гаштан; брать себя в руки худдорӣ кардан, худро ба даст гирифтан; брать слово иҷозати сухан гирифтан; брать слово с кого-л. аз касе қавл гирифтан; брать чью-л. сторону тарафи касеро гирифтан, касеро тарафгирӣ кардан; брать в клещи ба шиканҷа гирифтан; брать в оборот кого-л. 1) касеро маҷбуран кор фармудан; 2) касеро танбеҳ додан (сарзаниш кардан); брать в расчёт ба ҳисоб гирифтан; брать за бока кого-л. прост. касеро ба коре маҷбур кардан; брать кого-л. за глотку (горло, жабры) прост. аз гулӯи касе гирифтан; брать за сердце (за душу, за живое) кого ба ҳаяҷон овардан, мутаассир кардан; брать на абордаж часпидан, дарафтодан, ҳамла кардан; брать на борт савори киштӣ кардан, ба киштӣ бор кардан; брать на буксир ёри (мадад) расондан; брать грех на душу гуноҳро ба гардан гирифтан; брать назаметкуба назар (қайд) гирифтан; г на замечание ба таҳти назорат гирифтан; брать на испуг кого-л. касеро тарсондан, ба касе дӯғ задан; брать на мушку таъқиб кардан; брать на поруки ба кафолат гирифтан; - на пушку кого прост. фиреб (фанд) додан, фирефтан; брать на себя [смелость] ҷуръат кардан; брать под [свою] защиту кого-что таҳти ҳимояи худ гирифтан; брать под козырёк саломи ҳарбӣ додан; брать под сомнение зери шубҳа гирифтан; \брать с бою бо ҷангу ҷанҷол ба даст даровардан; \брать с потолка аз ҳаво гирифтан, бофта баровардан; наша берёт мо ғалаба мекунем, дасти мо болост; не \брать в рот ба даҳон нагирифтан, нахӯрдан, нанӯшидан; см. тж. взять -
4 вывернуть
сов. что1. тофта бар-овардан; вывернуть винт мурватро тофта баровардан2. қат кардан, каҷ кардан, гардондан; -у ладонь кафро [рӯ ба боло] гардондан // разг. (вывихнуть) баровардан, аз ҷо беҷо кардан3. чаппа кардан; вывернуть карманы кисаҳоро чаппа кардан; вывернуть рукава остинро чаппа кардан <> вывернуть душу кого, чью безобита кардан, мушавваш кардан; вывернуть душу [наизнанку] перед кем дили худро кушодан; вывернуть наизнанку чаппа карда нишон додан, нодуруст нишон додан -
5 тянуть
несов.1. кого-что кашидан, кашола кардан; тянуть канат арғамчинро кашидан; тянуть невод тӯрро кашола кардан2. что таранг кардан, таранг кашидан; гузарондан; тянуть верёвку через двор арғамчинро аз рӯи ҳавлӣ таранг карда кашидан; тянуть трубопровод қубур гузярондан3. что дароз кардан; тянуть руку к звонку дастро ба тугмаи зангдароз кардан4. что дарозтар кардан, кашидан; тянуть кожу чармро дарозтар кардан; тянуть проволоку сим кашидан5. кого-что и без доп. кашидан, кашола кардан; тянуть кого-л. за руку касеро аз дасташ гирифта кашола кардан; пароход тянет баржу пароход баржаро кашида рафта истодааст; машина не тянет мошин намекашад(кашида наметавонад)6. кого-что разг. калон кардан, парвариш кардан; ёрӣ додан, мадад расондан; тянуть слабого ученика ба талабаи суст дар хониш ёрӣ додан7. кого-что даъват кардан, таклиф кардан, ҷеғ задан; тянуть в кино ба кино таклиф кардан // перен. (при-влекать) кашидан; тянуть к ответу ба ҷавобгарӣ кашидан8. чаще безл. кого-что (влечь): его тянет домой вай ба хона рафтан мехоҳад; меня тянет ко сну хобам меояд9. что макидан, дам кашидан; насос тянет воду насос обромекашад10. что разг. (пить медленно) ҷуръа-ҷуръа нӯшидан, оҳиста нӯшидан, бо лаззат нӯшидан // разг. (курить) кашидан; он тянет папиросу за папиросой вай папиросро аз паи папирос мекашад11. что разг. маҷбур карда гирифтан, зӯран гирифтан, дуздӣ кардан; тянуть деньги пулро маҷбур карда гирифтан12. охот. парвоз кардан13. кашидан; печь хорошо тянет печь хаворо нағз мекашад14. чаще безл. вазидан; с моря тянет лёгкий ветерок аз тарафи баҳр боди форам мевазад; из кухни тянет жареным мясом аз ошхона бӯи гӯшти бирён меояд15. что, с чем перен. разг. кашол додан, ба таъхир андохтан, тӯл кашондан, дуру дароз кардан; тянуть дело корро кашол додан; он тянет с ответом вай ҷавобро ба таъхир меандозад16. что якта-якта (мад кашида) гуфтан, мад кашидан; тянуть ноту нотаро мад кашидан; тянуть песню сурудро мад кашидан17. что и без доп. бо як азоб зиндагонӣ кардан18. вазн доштан; арбуз тянет шесть килограммов тарбуз шаш килограмм вазн дорад19. что и без доп. сиққондан, фишурдан, кашидан, тангӣ кардан; пиджак тянет в плечах китфҳои костюм танг аст <> тянуть время вактро дароз кашидан; тянуть жилы из кого аз ҷон безор кардан; тянуть канитель 1) ба кори дилбазан машғул шудан 2) кашол додан (ягон кор ё гапро); тянуть лямку кори вазнин, пурмашаққат ва дилгиркунанда кардан; тянуть резину файсал додан; тянуть сок (соки) из кого-л. хуни касеро макидан, ба касе зулму ситам кардан; тянуть чью-л. руку (сторону) прост. дасти касеро гирифтан, дастгири касе будан; тянуть за душу, тянуть душу из кого ба ҷон расондан, азоб додан, аз ҷон сер кардан; тянуть за уши кого-л. аз гӯши касе кашидан; тянуть за язык кого-л. касеро ба гап задан маҷбур кардан; кто тебя за язык тянул? аз ту инро кӣ пурсид?; ёле (едва) ноги \тянуть 1) ба зӯр гаштан 2) суст (бемадор) будан -
6 вдохнуть
сов. что1. нафас кашидан (гирифтан); вдохнуть свежий воздух ҳавои тоза гирифтан, аз ҳавои тоза нафас кашидан2. в кого-что перен. талқин кардан; бахшидан, барангехтан; вдохнуть в больного бодрость беморро зиндадил кардан <> вдохнуть душу во что ҷон (рӯҳ) бахшидан -
7 вкрасться
сов.1. (тайком войти) пинҳонӣ даромадан, номаълум дохил шудан2. тасодуфан пайдо шудан, тасодуфан рӯй додан; в вычислёния вкралась ошибка дар ҳисоб тасодуфан хатое рафтааст3. перен. пайдо шудан, омадан; в мою душу вкралось сомнёние дар дилам шубҳае пайдо шуд <> вкрасться в довёрие к комӯ-л. бо ҳилла ба мағзи пӯсти касе даромадан (ҷо шудан) -
8 влезть
сов.1. на что часпида баромадан; влезть на дерево ба дарахт часпида баромадан// во что, подо что даромадан; влезть в воду ба об даромадан2. (забраться тайком) пинҳонӣ гузаштан (даромадан)3. прост. (войти непрошенно) бе рухсат даромадан4. разг. гунчидан; книги влезлив чемодан китобҳо дар ҷомадон гунҷиданд5. прост. боб (мувофиқ) будан, мос (соз) омадан; сапоги не влезли мӯза соз наомад <> влезть в доверие к кому-л. ба мағзи пӯсти касе даромадан (ҷо шудан); влезть в долги (в долг) ба қарз ғӯтидан; влезть в душу к кому-л. 1) рози дили касеро фаҳмидан, роздони касе шудан 2) ақли касеро рабудан 3) бо ҳар роҳ ба мағзи пӯсти касе даромадан; влезть в чужую жизнь ба зиндагии каси дигар мудохила кардан; влезть в шкуру (в кожу) кого-л., в чью-л. худро ба ҷои касе ангоштан, вазъияти дигаронро ба худ тасаввур кардан; сколько влезет ба қадри хоҳиш, чӣ қадаре, ки тавонам (тавонӣ ва ғ.) -
9 вложить
сов. что во что1. даровардан, андохтан, ба дарун гузоштан (ниҳодан); вложить лист в книгу варақаро ба даруни китоб гузоштан; вложить саблю в ножны шамшерро ба ғилоф андохтан2. фин., эк. ҷудо (таъин) кардан, тахсис додан; вложить средства маблағ ҷудо кардан <> - душу во чтб-л. аз таҳти дил (ҷонро дареғ надошта) коре кардан; меҳр монда кореро кардан; вложить другой смысл ба гапе маънии дигар додан; вложить вуста кого-л., чьй-л., кому-л. касероба сухан овардан, аз забони касе овардан вкладываться несов.1. см. вложиться;2. страд. дароварда шудан, ба дарун гузошта шудан -
10 войти
сов.1. даромадан, дохил (ворид) шудан; войти в комнату ба хона даромадан //гузашта даромадан, гузаштан; гвоздь вошёл в стену мех ба девор даромад2. (включиться) дарҷ шудан, дохил щудан, даромадан, иштирок кардан; войти в список ба рӯйхат даромадан; войти в состав правительства ба ҳайати ҳукумат дохил шудан3. (вместиться) гунҷидан, ҷой гирифтан, ҷойгир шудан; в чемодаи вошли все вещи ҳамаи чизҳо ба ҷомадон гунҷид4. (вникнуть) фаҳмидан, дарк кардан, сарфаҳм рафтан; войти в суть дела моҳияти масъаларо нағз фаҳмидан5. с чем офиц. муроҷиат кардан, пешниҳод кардан; <> в комиссию с предложением ба комиссия таклиф пешниҳод кардан6. в сочет. с сущ. и с предлогом «в» сар кардан; войти в действие ҷорй шудан, ба ҳукми қонун даромадан, эътибор пайдо кардан, ба қувват даромадан; войти в переговоры гуфтугузор сар кардан; войти в сношения алоқа бастан7. в сочет. с сущ. и с предлогом «в» шудан, тардидан; войти в быт одат шудан; войти в моду мӯд шудан; расм шудан; войти в пословицу зарбулмасал шудан, забонзад (мақол) шудан; в привычку одат (расм) шудан <> войти в азарт саргарм шудан; войти во вкус ба шавқи чизе афтидан, мазаи ҷизеро фаҳмидан, мазахӯрак шудан; войти в доверие к кому-л. бо ҳила эътимоди касеро ба даст овардан, касеро ба худ моил кардан; войти в долги (в долг) ба қарз ғӯтидан; войти в долю саҳмдор шудан; войти в душу (в сердце) к кому-л. дили касеро тасхир кардан; войти в жизнь ба истеъмол даромадан; ба ҳаёт татбик шудан; ба чизе одат кардан; войти в историю дар таърих мондан, дар таърих ҷой гирифтан; ном баровардан; войти в колею (в русло) ба роҳи (ба ҳолати) муқаррарии худ даромадан; войти влетаҷв (года, в возраст) уст. болиғ шудан, ба балоғат расидан; войти в милость илтифот дидан; войти в плоть и кровь ба мағзи устухон даромадан, одат шуда мондан; войти в подробности 1) (вникнуть в детали) муфассал омухтан 2) (быть подробным в изложении) бз тафсил баён кардан; войти в положение ҳамдардй кардаи; - в разум уст. окилтар шудан, чиз (гап) мефаҳмидагӣ шудан; - в силу ба ҳукми қонун даромадан, қонунй шудан; войти в строй ба кор даромадан, ба кор андохта шудан; \войти в часть с кем-л. уст. и просгп. дар коре бо касе шарик шудан -
11 вымотать
сов. разг.1. что тофта сарф кардан; печонда тӯб кардан2. кого-что монда (бемадор, беҳол) кардан; вымотать все силы тамоман бемадор кардан <> вымотать [всю] душу кому аз ҷон безор кардан, ба ҷон расондан; вымотать [все] кишкй из кого прост. шири модарро ба даҳон овардан -
12 вынуть
сов.1. кого-что баровардан, гирифтан; вынуть платок из кармана дастрӯмолчаро аз киса баровардан2. что разг. (при кройке) бурида гирифтан <> вынуть душу (сердце) уст. дил хун кардан, рӯҳан азоб додан; вынь да положь прост. ҳозир ёфта деҳ, зуд ёфта деҳ; без труда не вынешь|и|рыбку из пруда посл. вынуть нобурда ранҷ, ганҷ муяссар намешавад -
13 вытрясти
сов. что1. афшондан, афшонда рехтан; вытрясти муку из мешка орди лингчаро афшондан2. афшонда аз чанг тоза кардан; - ковёр қолинро афшондан <> вытрясти душу из кого дӯғ зада тарсондан; вытрясти карман прост. ҳамён холӣ кардан, кисаро афшондан -
14 вытянуть
сов.1. что кашидан, дароз кардан, кашида дароз кардан; вытянуть проволоку симро кашида дароз кардан // (расположить по одной линии) рост кардан, кашида қатор кардан, саф кашондан; вытянуть отряд в колонну отрядро саф кашондан2. что рост (дароз) кардан, ёзондан; вытянуть шею гардан ёзондан3. что разг. кашида баровардан, берун баровардан; вытянуть сеть на берег тӯри моҳигириро кашида ба соҳил баровардан4. перен. муваффақ шудан, ноил гардидан; гирифтан; у него слова не вытянешь даҳанаш киро металабад5. что (удалить тягой и т. п.) кашида берун баровардан; весь дым вытянуло в трубу безл. тамоми дуд аз дудкаш берун баромад6. прост. то охир нӯшидан7. что ы без доп. разг. (вытерпеть) тоб (тоқат) овардан; зинда мондан8. кого прост. задан, кашида задан; вытянуть лошадь кнутом аспро то-зиёна задан <> вытянуть [всю] душу безор кардан, ба ҷон расондан; вытянуть жилы из кого-л. ҷавҳари баданашро кашида гирифтан; ҷафо кардан; вытянуть [все] кишки из кого-л. прост. шири модарро ба даҳон овардан; клещами не вытянешь из кого-л. даҳанаш киро металабад -
15 вышибить
сов.разг.1. что зада баровардан, зада ғалтондан; вышибить дверь дарро зада ғалтондан; вышибить стекло оинаро зада шикастан2. кого зада ҳай (пеш) кардан <> вышибить дух (душу) ыз кого груб. прост. зада куштан -
16 грех
м1. рел. гуноҳ; впасть в грех ба гуноҳ мондан, гуноҳ кардан2. гуноҳ, хато, кӯтоҳӣ; грехй молодости айбҳои айёми ҷавонӣ; был грех кӯтоҳӣ шуда буд3. хато, камбудӣ; в его работе есть грехй дар кори вай камбудӣ ҳаст4. прост. (беда, несчастье) фалокат, офат; случился грех фалокат рӯй дод5. в знач. сказ. с неопр. разг. (нехорошо, грешно) айб аст, нағз не; грех тебе так говорйть! ин тавр гуфтанат айб аст (нағз не)! // с отриц. (хорошо бы, неплохо бы) айб надорад, нағз мешуд; не грех теперь и отдохнуть акнун дам гирифтан ҳам айб надорад <> недолго и до греха фалокат аз таги пой мехезад; смертный грех гуноҳи азим; [и] смех и грех ҳам хандаи кас меояд, ҳам гиряаш; как на грех гӯё қасдан, қасд кардагӣ барин; [подальше] от грех а аз бало ҳазар; г - ом пополам ба зӯр, ҳарому ҳариш; - попӯтал шайтон васваса кард, ба гапи шайтон даромад; брать (взять) грех на душу гуноҳро ба гардан гирифтан; чего греха тайть бояд иқрор кард, росташро (ҳаққи гапро) гуфтан даркор; страшна как смертный грех хунукбашара, бадафт, афташ ҷаҳаннам барин; кто без \греха моҳ ҳам беайб нест -
17 жить
несов.1. зистан, зиндагӣ кардан, умр дидан2. зистан, умр ба сар бурдан; жить зажиточно осудаҳолона зистан; жить уединенно дар танҳоӣ зистан; жить припеваючи бо фароғат умр ба сар бурдан, зиндагии пуру паймон доштан; жить на широкую ногу пуру паймон зистан, зиндагии фаровон доштан; жить собственным трудом бо меҳнати худ зистан, бо дастранҷи худ зистан3. истиқомат кардан, сукунат доштан; он жил на берегу Волги вай дар соҳили Волга сукунат дошт4. (о животных, птицах) зистан, зиндагӣ кардан, будан; эти звери живут на севере ин ҳайвонҳои ваҳшӣ дар шимол зиндагӣ мекунанд5. кем-чем зинда будан; жить надеждой бо умед зинда будан; она жила одними детьмӣ ҳаёти вай барои фарзандонаш буд6. ҳамроҳ (якҷоя) зистан, зиндагонӣ кардан; они живут дружно онҳо аҳлона зиндагонӣ мекунанд7. перен. зинда будан, фаромӯш нашудан, дар ёд (дар хотир) будан; его слова живут в моём сердце суханони ӯ дар ёди ман аст8. с кем разг. алоқа доштан, ишқбозй кардан <> жить в согласии аҳлона зистан; жить душа в душу дӯстона (апоқ-чапоқ) зиндагӣ кардан; жить [как] на вулкане дар байни обу оташ будан; жить своим умом бо ақли худ амал кардан; жить чужим умом бо ақли дигарон рафтор кардан; жил-был буд-набуд; житьпоживать зиндагӣ кардан, рӯз дидан; велеть (приказать) долго жить чашм аз дуньё пӯшидан, аз дуньё даргузаштан, мурдан; [за] здорово живёшь прост. бе сабаб, ҳамту; с волками жить - по-волчьи выть посл.? 8 шаҳри якчашмон равӣ, якчашма шав -
18 заглянуть
сов.1. назар андохтан; заглянуть в окно аз тиреза назар андохтан; заглянуть в приоткрытую дверь аз дари нимроғ назар андохтан // перен. (о солнце,луне и т. п.) даромадан; солнце заглянуло в комнату нури офтоб ба хона даромад// перен. як нигоҳ кардан; - в книгу ба китоб як нигоҳ кардан2. разг. як сари қадам даромадан; заглянуть к товарищу на минутку ба пеши рафиқи худ як сари кадам даромадан <> заглянуть вперед фикри ояндаро кардан, ба оянда назар андохтан; заглянуть в душу (в сердце) кому \заглянутьл. рози касеро фаҳмида гирифтан -
19 загубить
сов.1. кого-что разг. нобуд (нест, маҳв, талаф) кардан, ҳалок (хароб) кардан, бар бод додан; загубить лошадь аспро нобуд кардан; загубить талант истеъдодро бар бод додан; загубить посевы киштро талаф кардан2. что прост. (потра-тить напрасно) беҳуда харҷ (сарф) кардан ф- загубить чей-л. век, <> чью-л. жизнь рӯзи касеро сиёҳ кардан, касеро бадбахт кардан; загубить [свою] душу прост. гуноҳи сахт кардан -
20 закрасться
сов. ба вуҷуд омадан, пайдо шудан; в душу закралось подозрение дар дил шубҳа пайдо шуд
См. также в других словарях:
Душу отвести — (иноск.) успокоиться. Ср. Я требую малаго, очень малаго ... только немножко мнѣ нужно участія, только, чтобы не отталкивали бы меня, душу дали бы отвести. Тургеневъ. Дымъ. 13. Ср. Тургеневъ очень хорошій человѣкъ, и я легко сближаюсь съ нимъ. Это … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Душу выложить — (говорить всю правду). Ср. А ты намъ душу выложи! «Не скрою ничего!» Некрасовъ. Кому на Руси жить хорошо. Крестьянка. См. Изливать душу свою … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Душу вымотать — (иноск.) измучить, изнурить. Ср. Душа не на мѣстѣ не жива. Ср. Онъ чувствовалъ, что жена своимъ поступкомъ всю душу вымотала изъ него... Б. М. Маркевичъ. Бездна. 3, 1. Ср. Душу ты мнѣ всю вымоталъ, мучитель ты мой, злодѣй.... Маркевичъ. Чадъ… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
душу положить — душу выворотить (положить) за (для) кого (иноск.) жизнью пожертвовать Ср. За то (за жалость его ко мне) душу свою для него выворочу. И.И. Лажечников. Ледяной дом. 1, 9 … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
Душу выворотить — положить за (для) кого (иноск.) жизнью пожертвовать. Ср. За то (за жалость его ко мнѣ) душу свою для него выворочу. И. И. Лажечниковъ. Ледяной домъ. 1, 9 … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Душу выматывать — (изъ кого) послѣдніе животы (иноск.) отымать послѣднія силы, огорчая (мучая) изнурять. Ср. Какъ начнетъ онъ... душу изъ меня выматывать. Салтыковъ. Благонамѣренныя рѣчи. См. Живот положить. См. Вымотать … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Душу соблюсти — (иноск.) спасаться отъ грѣховной жизни. Ср. (Гдѣ) живешь ты? «Въ монастырѣ». Что жъ ты душу свою соблюсти хочешь? вмѣшался хозяинъ. И. Ѳ. Горбуновъ. Изъ Моск. захолустья. 1 … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
Душу тянуть (вытягивать, мотать) — ДУША, и, вин. душу, мн. души, душ, душам, ж. Толковый словарь Ожегова. С.И. Ожегов, Н.Ю. Шведова. 1949 1992 … Толковый словарь Ожегова
душу отвести — (иноск) успокоиться Ср. Я требую малого, очень малого... только немножко мне нужно участия, только, чтобы не отталкивали бы меня, душу дали бы отвести. Тургенев. Дым. 13. Ср. Тургенев очень хороший человек, и я легко сближаюсь с ним. Это человек… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
душу вымотать — (иноск.) измучить, изнурить Ср. Душа не на месте не жива. Ср. Он чувствовал, что жена своим поступком всю душу вымотала из него... Б.М. Маркевич. Бездна. 3, 1. Ср. Душу ты мне всю вымотал, мучитель ты мой, злодей... Маркевич. Чад жизни. 1, 2. Ср … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
Душу вон — Прост. Экспрес. 1. Угроза жестоко наказать, убить кого либо. Когда вас найдут здесь, расскажите всё, как было. Какой с вас спрос! Но если что, если кто трепыхнётся сейчас, раньше времени, прибью, как щенят. Душу вон! Тихо лежите (Ч. Айтматов.… … Фразеологический словарь русского литературного языка