-
1 озын урыннар
длинно́ты ( в художественном произведении) -
2 урын
сущ.1) в разн. знач. ме́стоиң биек урын — са́мое высо́кое ме́сто; са́мая высо́кая то́чка
эш урыны — рабо́чее ме́сто
вакыйга булган урын — ме́сто происше́ствия
хикәянең иң кызыклы урыны — са́мое интере́сное ме́сто в расска́зе
авырткан урын — больно́е ме́сто
урын алу — занима́ть ме́сто
бер урыннан икенче урынга күчү — переходи́ть с ме́ста на ме́сто
дүрт урын багаж тапшыру — сдать четы́ре ме́ста багажа́
үз урынына утыру — занима́ть своё ме́сто
беренче урынга чыгу — вы́йти на пе́рвое ме́сто
2) ме́сто, уча́сток, пло́щадьйорт урыны — уча́сток под дом
бакча урыны — ме́сто для са́да
3) ме́стностьтаулы урын — гори́стая ме́стность
таныш урынга килеп чыгу — вы́йти на знако́мую ме́стность
калку урын — возвы́шенная ме́стность
4) перен. ме́сто, положе́ниеҗәмгыятьтә үз урынын табу — найти́ своё ме́сто в о́бществе
5) обычно мн. урыннара) места́матур урыннар — краси́вые места́
б) места́; перифери́яурыннарга хәбәр итү — сообщи́ть на места́
урыннардан килгән делегатлар — делега́ты с мест ( из периферии)
6) разг. до́лжность, ме́сто, постзур урында эшләү — занима́ть высо́кий пост
укытучы урыны — ме́сто учи́теля
җаваплы урын — отве́тственная до́лжность, отве́тственный пост
урынга билгеләү — определи́ть ( назначить) на до́лжность
7) посте́ль, ло́жеурынын җыю — убира́ть посте́ль
урынга яту — лечь в посте́ль
урын җәю — стлать посте́ль
8) перен. основа́ние, причи́на, по́воданы сүгәр өчен урын юк — нет основа́ния его́ руга́ть
икеләнер урын юк — для сомне́ния нет причи́н
урын бирү — уступа́ть/уступи́ть ме́сто
урын хастасы — лежа́чий больно́й
урын хастасы булу — надо́лго слечь
урында эшләү — служи́ть, рабо́тать, состоя́ть на слу́жбе
урыны белән — места́ми
••урын өстенә яту — продолжи́тельно боле́ть
урын тапмау — не находи́ть ме́ста
урын тоту — занима́ть определённое ме́сто (положе́ние)
урыны җәннәттә булсын — ца́рство ему́ небе́сное
урыны килгәндә (чыкканда) — кста́ти, к ме́сту
урынына калу — замеща́ть (кого-л.)
урыныннан алу — освободи́ть от занима́емой до́лжности, снять с рабо́ты
- урын үзгиләүурыныңнан кузгалма! — ни с ме́ста!
- урыны белән -
3 аклы-күкле
прил.1) бе́лый впереме́жку с голубы́м, бе́ло-голубо́й (неоднородный цвет, колер, оттенок); бе́лый (белёсый) с голубы́м (голубова́тым) (узор, пейзаж)картадагы аклы-күкле урыннар — бе́ло-голубы́е места́ на ка́рте
2) ( о многих предметах) бе́лые и голубы́е, бе́лые впереме́жку с голубы́миаклы-күкле тәрәзә капкачлары — бе́ло-голубы́е ста́вни
-
4 алгы
прил.1)а) пере́дний (зуб, ряд); передово́й (пост, наблюдательный пункт)алгы очлыклар — пере́дние коне́чности
алгы буыннар мат. — пере́дние чле́ны
танкның алгы өлеше — пере́дняя (лобова́я) часть та́нка
кабинаның алгы пыяласы — пере́днее (ветрово́е) стекло́ каби́ны (води́теля)
б) фаса́дный ( о стене здания)в) пара́дный ( о части судна)г) головно́й (вагон трамвая, танк в колонне)демонстрантларның алгы колоннасы — головна́я коло́нна демонстра́нтов; передово́й, аванга́рдный ( отряд воинского подразделения)
д) в терминологических сочет. передне-алгы аңкау тартыклары — передненёбные согла́сные
2) лицево́йконвертның алгы ягы — лицева́я сторона́ конве́рта
3)а) передово́й, веду́щий, пе́рвыйярыш таблицасындагы алгы урыннар — передовы́е места́ в табли́це соревнова́ния
б) пе́рвый, нача́льныйкитапның алгы битләре — пе́рвые (нача́льные) страни́цы кни́ги
4) см. алдагы 4) а)-в)алгы ел сметасын төзү — соста́вить сме́ту предстоя́щего го́да (на год)
алгы көннәрне кайгырту — забо́титься (забо́та) о гряду́щих днях
алгы төндә кузгалабыз — тро́гаемся в сле́дующую (за́втрашнюю) ночь
•- алгы көн
- алдагы көн
- алгы кырый
- алгы линия
- алгы ми
- алгы план
- алгы позиция
- алгы саф
- алгы сызык
- алгы як -
5 бакчалы
прил.1) владе́ющий са́дом и́ли огоро́дом••бакчалы кеше бай булыр, кесә ягы сай булыр — посл. владе́ющий са́дом бога́т, одна́ко карма́н его́ неглубо́к ( о невыгодности садоводства)
2)а) име́ющий сад ( вблизи)бакчалы өй — дом с са́дом (са́диком)
б) с сада́мибакчалы урыннар — места́ (ме́стность) с сада́ми; да́чные места́
-
6 гипслы
прил.ги́псовыйги́пслы урыннар — ги́псовые места́
ги́пслы туфрак — ги́псовые по́чвы
-
7 гөмбәле
прил.1) грибно́й; с гриба́ми; из грибо́вгөмбәле аш — грибни́ца, грибно́й суп, суп с гриба́ми
гөмбәле салат — сала́т из грибо́в
2) заражённый грибко́мгөмбәле ашлык — хлеба́, заражённые грибко́м
3) грибно́й, бога́тый гриба́ми, где мно́го грибо́вгөмбәле урыннар — грибны́е места́
-
8 дачалы
прил.да́чныйда́чалы урыннар — да́чные места́
-
9 ерганаклы
-
10 заманында
нареч.когда́-то; не́когда; в про́шлом; в своё вре́мязаманында бу урыннар куе урман булган — когда́-то здесь был дрему́чий лес
заманында бик чибәр булгандыр бу — в своё вре́мя он (она́), наве́рное, был(а́) о́чень краси́вым(ой)
-
11 зирекле
-
12 иңкел
1. прил.; см. иңкүни́зменный2. сущ.; см. иңкүлекиңкел урыннар — ни́зменные места́
ложби́на, впа́динаязын иңкелгә су җыела — весно́й во впа́дине собира́ется вода́
иңкелдә карлыган күп үсә — в ложби́не хорошо́ роди́тся сморо́дина
-
13 колмаклы
-
14 көренделе
-
15 кузгалаклы
прил.щаве́левый; с щавелём, име́ющий щаве́лькузгалаклы аш — щаве́левый суп (щи); щаве́льник разг.
кузгалаклы урыннар — щаве́левые места́; места́, изоби́лующие щаве́лем
-
16 күләгәле
прил.1) тени́стыйкүләгәле урман авызы — тени́стая опу́шка
күләгәле имән төбендә — под тени́стым ду́бом
күләгәле урыннар — тени́стые места́
2) затенённый, тенево́йкүләгәле бизәкләр — теневы́е узо́ры
бакчаның күләгәле ягы — затенённая сторона́ са́да
рәсемнең күләгәлеурыннары — теневы́е места́ карти́ны
3) перен. тенево́й, отрица́тельныймөнәсәбәтләрдәге күләгәле мизгелләр — теневы́е моме́нты в отноше́ниях
эшнең күләгәле яклары — отрица́тельные сто́роны де́ла
күләгәле икътисад — тенева́я эконо́мика
-
17 күлле
-
18 кызыклы
прил.1) увлека́тельный, интере́сный; заня́тныйкызыклы уен — увлека́тельная игра
кызыклы китап — интере́сная кни́га
2) любопы́тный; замеча́тельный, достопримеча́тельныйкызыклы очрак — любопы́тный слу́чай
кызыклы урыннар — достопримеча́тельные места́
3) заба́вный, смешно́й, смехотво́рный4) спец. занима́тельныйкызыклы физика — занима́тельная фи́зика
-
19 намәгълүм
прил.; уст.незнако́мый, неизве́стный; неве́домый; невы́ясненныйнамәгълүм кеше — незнако́мый челове́к; незнако́мец
намәгълүм урыннар — неве́домые (неизве́стные) места́
-
20 номерлы
прил.1) нумеро́ванный, име́ющий но́мер; име́ющий номерно́й знакно́мерлы урыннар — нумеро́ванные места́; места́, име́ющие номера́ (в автобусе, в театре и т. п.)
2) име́ющий (какой-л.) но́мер, за но́мером..., под но́мером...15 но́мерлы документ — докуме́нт за но́мером 15
- 1
- 2
См. также в других словарях:
амфитеатр — 1. Борынгы грекларда һәм римлыларда: тамаша өчен түбәсе ачык корылма (анда тамашачыларның урыннары арена тирәли ярым түгәрәк яки түгәрәк ясап төзелгән) 2. Хәзерге театрда яки циркта: партер артында яки ложалар өстендәге ярым түгәрәк булып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ачык-тишек — 1. Каралты, җиһаз, кием салым һ. б. ш. дагы ватылып ачылган тишелгән, ертылган урыннар 2. күч. Җитмәүчелек, мохтаҗлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әллә — кис. 1. Сорау җөмләләрдә сорауның катгыйлыгын йомшарту өчен кулл. ярыңнан калдыңмы әллә?. Риторик сорау җөмләләрдә сорау төшенчәсен көчәйтә әллә юри әйтәләр? 2. Сорау алмашлыклары белән килеп, билгесезлек алмашлыклары ясый; әллә кайда, әллә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җылылык — 1. Җисемдә атом, молекулаларның тәртипсез кызу хәрәкәтеннән барлыкка килгән энергия төре. Һавага таралган шул энергия 2. Әйбернең кызулык дәрәҗәсе, температурасы. Җылы булу хәле 3. Башкаларга карата җылы караш, якын итү хисе. Рәхәтлек, күңелне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
купюра — I. Әдәби, фәнни, музыкаль әсәрләрдә кыскартылган урыннар. II. КУПЮРА – фин. Кыйммәтле кәгазь, облигация яки акча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
саф — (САФЛАНУ) (САФЛАНДЫРУ, САФЛАУ) (САФЛЫ) (САФЛЫК) – I. и. 1. Кешеләрнең һ. б. (гадәттә хәрәкәт итүче) нәрсәләрнең хәрби тәртип белән, тигез ара калдырып урнашкан рәте һәм шул рәвешле тезелеп оешкан төркеме. Хайваннарның, кошларның сафка охшаш рәте… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
такыр — с. 1. Тапталган, тигез (юл, сукмак һ. б. тур.). Йөрергә уңайлы 2. Тигез һәм үсемлеге, үләне агачы булмаган (җир өсте тур.) 3. Пәке һ. б. белән кырылган яки тигез итеп алынган (чәч, сакал һ. б. тур.) 4. Сөрелгән, ләкин җир ял итсен өчен чәчелми… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тартышу — 1. (Тартыш) 2. Тире асты мускулларының рефлектив рәвештә (кеше ихтыярыннан тыш) кыскаруы нәтиҗәсендә тәндәге кайбер урыннар җыерылып, селкенеп кую яки шул хәлдә калу тур. Кинәт калтырап калтырап кую. Тартылган, кыскарган хәлдә мускуллар катып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тау-таш — (ТАУЛЫ ТАШЛЫ) – Таулы һәм ташлы урыннар; ташлы тау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тирә-юнь — Сүз сөрешеннән аңлашылган ноктага, төбәккә якын урыннар, шуннан күренеп тора торган әйләнә тирә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тирә-як — 1. Сүз сөрешеннән аңлашылган ноктаны, төбәкне һәр яктан әйләндереп алган урыннар (башлыча җир өсте якларына карата әйтелә) 2. күч. Халык яши торган пунктка якын булган башка шундый пунктлар (авыллар һ. б.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге