-
1 къару
I 1. сила, мощь ( физическая)/ Лъэщагъ, бланагъэ.Къару ин зыхэлъ цIыху.2. переносное войско/ Дзэ, зауэным хуэгъэса цIыху гупышхуэ.* Тырку сулътIан Исхьэкъ къаруушхуэ и гъусэу Щам щIыналъэм техьащ. Н. Ш.{И} къару дэхуэн 1) осилить что-л. 2) стерпеть что-л.{И} къару емыблэжын не жалеть своих сил.Къару ехьэлIэн приложить силы к чему-л.{Зи} къару изыгъуэ = зи къару илъыгъуэ.{Зи} къару илъыгъуэ молодой, полный сил.{И} къару илъын быть в силе.{И} къару хунэсын быть в состоянии, мочь что-л. сделать.* И къару хунэсмэ а щIалэм и ныбжьэгъум щхьэкIэ имыщIэн щыIэтэкъым. фольк.Къаруи-псэруи къыхуэмынэн дойти до изнеможения.{И} къарум кIэричын начать терять силу, слабеть.Къарум къихь къэмыгъанэу = {и} къарум къызэрихькIэ.{И} къарум къищтэн справиться с чем-л., осилить что-л.{И} къарум къызэрихькIэ изо всех сил.{И} къарур зэрыубыдын окрепнуть, возмужать.Къарур ухын обессилеть, изнемочь.Къарур щIэкIын обессилеть.* Председателым и къарур щIэкIауэ уанэгум ист. Iуащхь.Къарур щIэткIукIын см. къарур щIэкIын.Къарур щIэхын обессилить.* Абы и къарур узым щIех, лъы къиубжьытхыу щIедзэ. Iуащхь.Къару илъыгъуэ пора расцвета сил.II см. къарууфIэ. -
2 къару
-
3 гуащIэрагъ
къару текъузэ, залымыгъэкIэ егъэзын
принуждение силой, злобой -
4 лъэч
къару зэриIэр кIэрыплъагъуэу зэхэщIыхьа цIыху
человек-атлет, силач -
5 сила
ж. I
1. къару; обладать огромной силой къаруушхуэ иIэн; применить силу къару къэгъэсэбэпын
2. къару; сила воды псым и къару; сила тока токым и къару
3. чаще мн. силы къарухэр; военно-воздушные силы военно-воздушнэ къарухэр
◊ не под силу и къарум къимыхьын; изо всей силы и къару къызэрихькIэ -
6 мочь
I I (могу, может, можешь), несов., с неопр. лъэкIын, передается суф. ф.; он может учиться хорошо ар фIыуэ еджэфынущ; он может переплыть озеро абы гуэлым зэпрысыкIын лъэкIынущ; может быть вводн. сл. хэт ищIэрэ; не может быть! дауэ хъун, апхуэдэу хъункъым!
II ж. III, мн. нет (разг.) къару; мочи нет къару иIэкъым во всю мочь и къару къызэрихькIэ; мочи нет больше абы адэкIэ къару иIэжкъым -
7 напряжение
с. II
1. мн. нет къару куэд ехьэлIэныгъэ; напряжение всех сил къару псори ехьэлIэныгъэ
2. (усилие) къару ехьэлIэныгъэ; работать без напряжения къару щIагъуэ темыгъэкIуадэу лэжьэн
3. физ. напряженэ; ток высокого напряжения напряженэ лъагэ зиIэ ток -
8 энергия
ж. I, мн. нет (физ.) къару, энергие; атомная энергия атомнэ къару; тепловая энергия хуабагъ къару; (решительность, настойчивость) у него много энергии абы къаруушхуэ хэлъщ -
9 гуащIэ
I 1. кислый/ Пхъэщхьэмыщхьэхэм, гъэшхэкI ерыскъыхэм я щытыкIэ.МыIэрысэ гуащIэ. Шху гуащIэ.2. переносное крепкий (о напитках)/ Къару, градус зиIэ.Аркъэ гуащIэ. Махъсымэ гуащIэ.3. переносное суровый; отважный/ Пхъашэ, ябгэ; щхьэмыгъазэ, къитыкIуэт.ЛIы гуащIэ.4. переносное булатный ( о стали)/ Быдэ, жырым хуэдэ.Къамэр жыр гуащIэм къыхэщIыкIащ.5. переносное горячий, ожесточённый/ ЗэщIэплъа.* Зауэ гуащIэм щымыщтэу ди зауэлIхэм лъагапIэр къащтащ. фольк.II энергия, сила/ Къару, зэфIэкIыныгъэ.Зэманым декIуу псэуфым кIуэдыркъым зэикI и гуащIэ. Iуащхь.ГуащIэ мащIэ см. къарууншэ.И гуащIэкIэ псэужын жить своим трудом.* Езы дзэри къызыхашауэ щытар зи гуащIэкIэ псэуж лэжьакIуэрт. фольк. -
10 гъэтIылъэн
(мэгъэтIылъэ) неперех. гл. запасаться, откладывать впрок/ ГъэтIылъыгъэ гуэрхэр пщIыурэ лэжьэн.ЩIыIубыр бжьыхьэм мэгъэтIылъэ.Къару гъэтIылъа см. къару. Уз гъэтIылъа см. уз. -
11 емыблэжын
{и} къару емыблэжын см. къару.{И} псэ емыблэжын см. псэ. -
12 зэхэлъхьэн
(зэхелъхьэ) перех. гл. 1. смешать, перемешать что-л. вместе ( о многом)/ Зыгуэрхэр зэхэлъу зы щIыпIэ щыгъэтIылъын е зыгуэрым илъхьэн.Пхъыр, помидорыр, нартыху гъэва хьэдзэр зэхэплъхьэрэ дагъэ тепкIэмэ, сыт хуэдэу салатыфI хъурэ. Т. Хь.2. прибавить одно число к другому, произвести сложение/ Зэхэлъытэн, зэхэбжэн.Бжыгъэхэр зэхэлъхьэн.3. приготовить (напр. лекарство, краску и т. п.)/ Зыгуэрхэр зэхэгъэзэрыхьауэ зэIыщIауэ зы щIын (хущхъуэ сыт хуэдэ). Хущхъуэ зэхэлъхьэн. КIытэ зэхилъхьащ.4. сложиться, устроить складчину/ Унагъуэ щхьэхуэ-щхьэхуэхэм яйр, яIэщIэлъыр зы щIауэ жылэм зэдай, я мылъку зэхэлъ щIын; Iуэху гуэр щхьэкIэ (ахъшэ) зэхуэхьэсын. {Мусэ:} -Дэ колхозу дызэгуохьэ. Къуажэм шыгурэ выгуу дэтыр зэхыдолъхьэ. Акъ. З.5. сочинить, сложить, составить что-л. (напр. песню, стихи)/ Зыгуэр къэгупсысын, тхын.Усэ зэхэлъхьэн. Уэрэд зэхэлъхьэн. {Къазджэрий:} -ЕгъэджакIуэм лажьи-хъати иIэкъым. Абы букварь къратар къиша къудейщ. Букварыр зэхэзылъхьар хэт жыфIэмэ, сэращ. Ауэ сэри псалъэ фызот букварыр нэгъуэщIу зэхэтлъхьэжыну. КI. А. Зауэ къэхъуамэ.. джэгуакIуэхэмрэ сыринапщэхэмрэ зауэлIхэр къызэщIэзыIэтэ усэхэмрэ псалъэхэмрэ зэхалъхьэрт. Н. Ш. Хъуэрщэрыгъэхэр зэхилъхьэу, Iуэху щIэн гугъухэр хъыджэбз цIыкIум ириту щIидзащ {анэнэпIэс бзаджэм}. Черк. таур.6. переносное собрать, напрячь (напр. силы)/ ЕхьэлIэн, зэхуэхьэсын (къару псори). Мурат и макъыр бгыщхьэмкIэ къыщоIу. Жэмал и къару псори зэхелъхьэ, абы нэхъ гъунэгъу зыхуищI и гугъэу и пщэр хешри мэгуо. Къ. Хь. -
13 изыгъуэ
{зи} къару изыгъуэ см. къару.Мазэм и изыгъуэ см. мазэ. -
14 илъыгъуэ
зи къару илъыгъуэ см. къару. -
15 илъын
I (илъщ) неперех. гл. 1. быть, находиться, лежать где-л., внутри чего-л./ Зыгуэрым и кIуэцIым, и кум щыIэн.* Тхылъыр сумкэм илъщ. МафIэгум ису къэкIуэжахэм я къэпхэр я щIыбым илъщ... КI. А.2. лежать где-л. ( о людях и некоторых животных)/ ЗыщIыпIэ гъуэлъауэ щыIэн.ГъуэлъыпIэм хъыджэбз цIыкIур илъщ.Гум илъын см. гу II.{И} къару илъын см. къару.II (йолъ) неперех. гл. рвануться, броситься, устремиться куда-л./ Зэрыт щIыпIэм зичын, ипкIын.Илъын хьэзыру и къамэ Iэпщэр быдэу икъузауэ Мыхьэмэт зы лъэныкъуэкIэ къыщытщ. КI. Т. -
16 электрокъару
1. электроэнергия, энергия электрического тока/ Электрическэ токым и къару.2. электроэнергия/ Электростанцым электрическэ сетым ирит, е сетымкIэ къэзыгъэсэбэпхэм къаIэрыхьэ къару. -
17 действующий
-ая, -ее зекIуэ, къару зиIэ; действующие законы къару зиIэ (мыкIуэда) законхэр; действующая армия армие щыIэ; действующее лицо Iуэхугъуэм хэт -
18 мощь
ж. III, мн. нет лъэщагъ, къару; военная мощь зауэ къару; крепить мощь Советского Союза Советскэ Союзым и лъэщагъыр гъэбыдэн -
19 усилие
с. II къару ехьэлIэныгъэ; приложить усилия к учебе еджэныгъэм къарур ехьэлIэн; его усилия не пропали даром абы къару ирихьэлIар пщIэншэ хъуакъым -
20 iktidar
2) гъэлъфэшъуныгъ/ гъэлъхуэфныгъэ
Перевод: со всех языков на все языки
со всех языков на все языки- Со всех языков на:
- Все языки
- Со всех языков на:
- Все языки
- Адыгейский
- Русский