-
1 котылырга
пов.н.qotıl гл. 1) спасаться/спастись, избавляться/избавиться от кого-чего 2) освобождаться/освободиться 3) перен.вырываться/вырваться, вывёртываться/вывернуться, выпутываться/выпутаться 4) разрешаться/разрешиться (от бремени) -
2 qotılırğa
котылыргапов.н.qotılгл.1) спасаться/спастись; избавляться/избавиться от кого-чего2) разрешаться/разрешиться от бремени. -
3 котылу
неперех.1) спаса́ться/спасти́сь (от опасности, гибели) || спасе́ниекачып котылу — спасти́сь бе́гством
эзәрлекләүдән котылу — спаса́ться от пресле́дования
котылу юллары — пути́ спасе́ния
2) освобожда́ться/освободи́ться, приобрета́ть/приобрести́ свобо́ду || освобожде́ниеәсирлектән котылу — освободи́ться из пле́на
котылуга ышану — ве́рить в освобожде́ние, наде́яться на освобожде́ние
3) освобожда́ться/освободи́ться, вы́рваться, высвобожда́ться/вы́свободиться (от рук, из объятий, от тяжёлой или тёплой одежды)4) изба́виться (от чего-л.), отде́латься, отвя́зываться (от кого-чего-л.) || избавле́ниеҗәфадан котылу — изба́виться от наказа́ния
җиңел котылу — легко́ отде́латься
ялкаулыктан котылу — изба́виться от ле́ни (отряхну́ться)
аңардан котылырга кирәк — на́до отвяза́ться от него́
5) вы́биться, выбира́ться/вы́браться (из чего-л.)камалыштан котылу — вы́биться (вы́браться) из окруже́ния
бурычлардан котылу — вы́браться из долго́в; разде́латься с долга́ми
6) в сочет....тан котылу переводится приставкой рас-коллыктан котылу — раскабали́ться
крепостнойлыктан котылу — раскрепости́ться
7) разг. разреши́ться, роди́ть; разроди́ться || разреше́ниеисән-имин, жиңел генә котылды — (роже́ница) благополу́чно разреши́лась
баладан бик авыр котылу — с трудо́м разроди́ться
•- котылу юлы
- котылып булмый торган
- котылып калу
- котылып чыгу -
4 кочак
сущ.1) объя́тиекочакка атылу — бро́ситься в объя́тия
кочагыннан котылырга тырышу — стара́ться освободи́ться (вы́скользнуть) из (чьих-л.) объя́тий
киң җәелгән кочак — широко́ распа́хнутые объя́тия
2) ( обычно со словом бер)а) оха́пкабер кочак печән — оха́пка се́на; во́рох се́на
бер кочак утын — оха́пка дров, вяза́нка дров
б) охва́т, обхва́тимәннең юанлыгы бер кочак — дуб в оди́н обхва́т толщино́й
кочак җитмәс кабак үстерү — вы́растить ты́кву бо́лее одного́ обхва́та (охва́та) величино́й
в) перен. во́рох; ку́ча; о́чень мно́гобер кочак яңалык — во́рох новосте́й
бер кочак хат — ку́ча пи́сем
бер кочак сәлам әйтү — переда́ть большо́й приве́т
3) перен.а) объя́тие, посте́ль; ло́но книжн.яшь кәләш кочагы көтә — ждут объя́тия молоду́хи (неве́сты)
б) поэт. ло́нотабигать кочагы — ло́но приро́ды
ата-ана кочагында — под кры́лышком роди́телей ( жить)
в) объя́тие (земли, темноты и т. п.)салкын җир кочагында ятып калу — оста́ться лежа́ть в сыро́й земле́ (букв. в объя́тиях холо́дной земли́)
төн кочак гына кереп югалу — исчеза́ть в ночно́й темноте́ (букв. в объя́тиях но́чи)
диңгез кочагына ташлану — броса́ться в объя́тия мо́ря
язмыш кочагына ташлану — броса́ть на произво́л (в объя́тия) судьбы́
4) перен. рука́; подчине́ниеконтрреволюция кочагына эләгү — попа́сть в ру́ки контрреволю́ции
•- кочак ачып каршылау
- кочак җәеп тору
- кочакка алу
- кочакка атылу
- кочакка кертү
- кочакка керү••кочак җитмәслек — необъя́тный, о́чень то́лстый
кочакка сыймаслык — о́чень большо́й, огро́мный
-
5 шулай
мест.-нареч.1) так, таки́м о́бразом (мане́ром)ул шулай уйлый — он так ду́мает (рассужда́ет)
көн бүген аяз, иртәгә дә шулай булса иде — сего́дня день я́сный, был бы таки́м и за́втра
2) в сочет. с мест. әнә, менә так, име́нно так, вот такменә шулай эшлиләр — де́лают вот так
менә шулай яшәргә кирәк — на́до жить и́менно так
3) так; вот так, как есть; как ви́дитешулай җиңел котылырга уйлыйсыңмы? — ду́маешь, вот так легко́ отде́латься?
беренче тапкыр шулай рәхәтләнеп ял иттек — пе́рвый раз так с удово́льствием отдыха́ли
шулай булды, шулай булыр — так бы́ло и так бу́дет
4) в качестве союза в составе соотносит. слов ничек..., шулай как..., так; как..., так иничек язылган, шулай аңла — как напи́сано, так и понима́й
ничек эшләсәң, шулай ашарсың — (погов.) как порабо́таешь, так и поку́шаешь (как пото́паешь, так и поло́паешь)
5) в функ. так, да, пра́вильносине мәҗбүр иттеләр, шулаймы? — тебя́ прину́дили, да?
туры җавап бир, шулаймы, түгелме? — отвеча́й пря́мо, да и́ли нет
6) в функ. модальн. сл. да, действи́тельношулай, дуслар, яши белгән үлә дә белә — да, друзья́, кто уме́ет жить, тот уме́ет и умира́ть
•- шулаен шулай да
- шулай булгач
- шулай булса да
- шулай булуга карамастан
- шулай гына
- шулай да
- шулай итеп
- шулай таба
- шулайга таба
- шулай түгелме?
- шулай ук
- шулай шул••шулай булмыйни!; шулай булмыйча соң! — как бы не так!
шулай кирәк (тә)! — так и на́до!; давно́ бы так!
См. также в других словарях:
башаяк — рәв. 1. Бөтенләйгә, тулысынча, тәмам б. риза булдым 2. кис. БАШАЯГЫ – Нибары, бары тик б. утыз сум бирде 3. Четерекле эш яки бәләчел кеше тур. : шуннан тизрәк котылырга кирәк мәгънәсендә әйтелә тавышыннан башаяк дип … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыбырчыну — Берәр нәрсәдән борчылып, ризасызланып яки берәр җиргә ашкынып, аякларны бер урында тыпырдатып тору 2. Берәр нәрсәдән яки кеше кулыннан ычкыну, котылу өчен бөтен тәне, кул аягы белән тиз тиз тәртипсез хәрәкәтләр ясау, бәргәләнү, чәбәләнү 3. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыпырчыну — Берәр нәрсәдән борчылып, ризасызланып яки берәр җиргә ашкынып, аякларны бер урында тыпырдатып тору 2. Берәр нәрсәдән яки кеше кулыннан ычкыну, котылу өчен бөтен тәне, кул аягы белән тиз тиз тәртипсез хәрәкәтләр ясау, бәргәләнү, чәбәләнү 3. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чамалау — 1. Нәр. б. күләмен, микъдарын, авырлыгын, озынлыгын һ. б. ш. якынча билгеләү 2. Якынча аңлау, төшенү; якынча белү, сиземләү. Уйлау, уйлап карау чамалап әйтте ул моны 3. Теләк булу, исәп тоту, ниятләү котылырга чамалый 4. рәв … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
