койыш

Ӱскырт койыш упрямый характер;

тыматле койыш спокойный характер.

Кугу ойго, йӧсӧ илыш йочан койышыжым эркын-эркын йӧршеш вашталтышт. П. Корнилов. Большое горе, тяжёлая жизнь постепенно совсем изменили характер ребёнка.

Ачамын тура койышыжым паленам, мо лиеш манын, вучен коштынам. В. Иванов. Я знал крутой нрав моего отца и жил в ожидании, что же будет.

Шоҥго ойлымыж годым вишкыде чал пондашыжым ниялтен-ниялтен колта, витне, тыгай тудын койышыжо. В. Сапаев. Старик при разговоре поглаживает свою редкую седую бороду, видно, привычка у него такая.

Ойлен колтымо койышышт мемнан гаяк. М. Иванов. Манера говорить у них такая же, как и у нас.

Веруш ден Тымапийын койышыштым комсомол организацийын погынымаште терген нальыч. Й. Ялмарий. Поступок Веруш и Тымапия обсудили на собрании комсомольской организации.

Нуно (кулак-влак) тӱжвал койышышт дене пеш лыжган койыч гынат, кӧргӧ шонымашышт киш подла шолын. М. Шкетан. Хотя кулаки своим внешним видом казались приветливыми, но их обуревала внутренняя злость.

Тӧра кокыралтыш. Но ындыжым койышлан гына. Н. Лекайн. Господин кашлянул. Но теперь только для вида.

У сортым переген кондымо, аралыме, ойырымо. А моло озанлыклаште тидын годымак умылаш лийдыме койыш озалана. «Мар. ком.» Аккуратно привезён новый сорт, сохранён, отсортирован. А вдругих хозяйствах господствует непонятное отношение.

Капше деч кугу койышыжо. Калыкмут. Высокомерия – больше роста.

Калыкын могай койыш, тыгай койышлан айдемат келыштаралтеш. М. Шкетан. Каков обычай народа, такому обычаю и человек приспосабливается.

У илышлан – у койыш. Калыкмут. Для новой жизни – новый обычай.

Идиоматические выражения:

Тошто койыш-йӱла старая традиция.

Тыгай койыш-йӱла мемнан дене але лийын огылат, огытат ӱшане. А. Асаев. У нас до сих пор не было такого обычая, поэтому не поверят.

Валентин Николаевичын койыш-шоктышыжак тугай ыле: каласыме шомаклан эреак оза лияш, нимом нигӧлан шойышташ огыл, чыным гына ойлаш, возаш. Г. Пирогов. У Валентина Николаевича характер был такой: всегда быть хозяином своего слова, никому ничего не лгать, говорить и писать только правду.

Вожатыйын койыш-шоктышыжо Ришатлан мутланаш тӱҥалаш ӱнарым пуыш. «Ончыко» Поведение вожатого придало Ришату силу начать говорить.

А Кождемыр шоналтыш: умбач ончымаштат, койыш-шоктышыж денат пӧръеҥ рвезыла огыл, а ӱдырла коеш. К. Васин. А Кождемыр подумал: и по внешнему виду, и по своим манерам походит на девушку, а не на парня.

Шочмо калыкын илыш-йӱла ден койыш-шоктышыжым, характержым келгын почын пуаш – кажне писательын рӱдӧ задачыже. М. Казаков. Раскрыть быт, традиции и характер своего народа – главная задача каждого писателя.

Осал койыш-кучыш грубые манеры;

чулым койыш-кучыш смелое поведение.

Ала сарзе вургем, ала салтак илыш тудын койыш-кучышыжым, ӱмбал сынжым палаш лийдымын весемден. К. Васин. Не то военная форма, не то солдатская жизнь неузнаваемо изменили его манеры и внешний вид.

Уралын кӱэмалтше чара саҥган курыклаштыже, верын-верын улшо куп лоҥгаштыже, олыклаштыже, авалташ лийдыме ир чодыраштыже калыкын койыш-сынжат пӱртӱслан келыштаралт толын. А. Эрыкан. В скалистых отрогах Урала, местами встречающихся болотах и лугах, необъятных диких лесах и характер людей уподоблялся природе.

Сравни с:

Пеҥгыде койыш-шоктышан с твёрдым характером;

тура койыш-шоктышан с крутым нра-вом.

Кажныже тӱрлӧ койыш-шоктышан гынат, икте-весым умылышаш улыт, шона ӱдыр. Ю. Артамонов. Хотя каждый с разным характером, но они должны понимать друг друга, думает девушка.

Нуно (тунемше марий ӱдырамаш-влак) тошто койыш-сорлыкын кӱлдымашыжым умылен налытат, шкештат ял гыч ойырлен каят. М. Шкетан. Грамотные женщины марийки, осознав косность старых традиций, сами уезжают из деревни.

Кресаньык еҥлан книга дене шинчылташ койыш ок пиж! М. Шкетан. Крестьянину не идёт сидеть с книжкой!

Идиоматическое выражение. Основное слово:

тудын койыш шоктышыжо пеш сай у — него характер очень хороший.

Койыш мут кум тӱрлӧ уло: А) кӱчык койыш мут, Б) кужаш койыш мут, В) пачашан койыш мут. Г. Кармазин. Глаголы бывают трёх видов: А) совершенного вида, Б) несовершенного вида, В) многократного вида.

Идиоматическое выражение. Основное слово:

Сай илыш-койыш хороший образ жизни;

илыш-койышым ончаш смотреть на образ жизни.

Илыш-койышнам ончыкшат огына вашталте гын, эре тыгак лиеш гын, порым от уж. М. Шкетан. Если мы и впредь не изменим свой образ жизни, то хорошего не увидим.

Смотри также: