-
121 æрвцъæх
голубой, лазурный; синийУый курæг уæ дæн, æмæ мæ-иу æрхуы уадындзау зæлланггæнаг æрхуы чырыны бавæрут, хурау тæмæнтæкалæг чырыны, æмæ мын-иу мæ сæрмæ æрвцъæх тырыса ныссадзут. – Пусть похоронят меня в медном гробу, звучном, как труба, блестящем, как солнце, и пусть поставят надо мной высокое синее знамя. (Гæздæнты Г., Повесть о трех неудачах. Тæлмацгæнæг – Гусалты Б.)
Анютæйы сныв кодта æрвцъæх разгæмтты, дарихуыз риуæхгæнæны, сызгъæрин æгънæджытимæ. – Анюту он изобразил в голубом платьице с шелковым нагрудником и золотыми пуговками. («Мах дуг», 1999, №10–11)
-
122 æрдзуццæг кæнын
Афтæ æрдзуццæг кодта Алекси дæр сæнæфсиры бын. – Так и Алекси присел на корточки под виноградом. (Бестауты Гиуæргийы уацæй)
-
123 æркъупп кæнын
1) ударить, стукнуть2) простор. выпить, опрокинутьСимон йæ нуазæн æркъупп кодта. – Симон опрокинул свой стакан.
-
124 æрмыр уын
Уынæр къаддæрæй-къаддæр кодта, стæй æхсæвмæ æрмыр ис бынтондæр. – Шум становился все меньше и меньше, а под вечер совсем стих. (Фæрнион Къоста, Уады уынæр)
-
125 æрцахуыр кæнын
1) приучитьНæ фыд нæ æрцахуыр кодта раджы стыныл. – Отец приучил нас рано вставать.
2) приручить; укротитьАрсы лæппыны æрцахуыр кæнын. – Приручить медвежонка.
-
126 æрчъицын кæнын
Усæн зæххыл йæ гуыпп фæцыд. Уынæрмæ Дудæджы мад рауад, чындзы æрчъицын кодта æмæ хойæгмæ дзуры:… – Женщина брякнулась на землю. На шум вышла мать Дудага, привела в чувство невестку и обратилась к постучавшему (в дверь):… (Гæлуаты А., Худæг æмæ Дудæг)
-
127 æрыздæхын
1) возвратиться, вернутьсяТедо знон æрыздæхти Цхинвалæй. – Тедо вчера вернулся из Цхинвала.
2) повернуться, спуститься (сверху вниз)Фыстæ хизгæ æрыздæхтысты доны ’рдæм. – Овцы во время выпаса спустились к реке.
3) перен. склониться, согласиться, решитьсяНæ разы кодта, фæлæ фæстагмæ æрыздæхт. – Он не соглашался, но под конец решился.
-
128 æрæджы
1. нареч.1) поздно2) недавно, намедни2. прил. 3. сущ.Æрæджы мæ рæзты асыффытт кодта. – Недавно он мимо меня прошмыгнул. (Ситохаты С., Сæ тæригъæд фидынц)
См. также в других словарях:
БАХАХХ ТА ЙÆ КОДТА — Цыдæр раст нæ зæгъын … Фразеологический словарь иронского диалекта
УД КЪÆХТЫ БЫНÆЙ АГÆПП КОДТА — тж. УД КЪÆХТЫ БЫНÆЙ АЛИУЫРДТА см. УД ЗÆВÆТТÆМ ÆРХÆЦЦÆ … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦЫМА ЗÆХХЫ БЫНÆЙ СГÆПП КОДТА — Æнæнхъæлæджы, æвиппайды фæзынын. Как из под земли вырос … Фразеологический словарь иронского диалекта
ÆВЗАГ БАЗЫРТÆ СХЪИЛ КОДТА — Чиныг. Дзурынмæ хи рæвдз кæнын. Фæлæ гæнæн куынæуал вæййы, уæд ме взаг дæр йæ базыртæ схъил кæны. (МД. 1984, 4.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ — тж. МАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ, ОЙНОНЫ ЦАЛХ Цавæрдæр хæстон хотых. Балсæджы чызг йæ фыдæн куы радзырдта, Сослан æй кæй бафхæрдта, уый, уæд Балсæг йæ Цалхæн загъта: «Цæугæ æмæ Сосланы амар!» Рарастис гуыргуыргæнгæ Балсæджы Цалх Сосланы марынмæ. Ныхъхъæр кодта… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ЦЫКУРАЙЫ ФÆРДЫГ — тж. УРС ФÆРДЫГ Нарты кадджыты 1946 азы рауагъды йæ чиныгаразджытæ амонынц: «Зынаргъ дуры мыггаг. Ам: мард æгас кæныны, цæфтæ дзæбæх кæныны тых кæмæ ис, ахæм фæрдыг. Ома, цы курай, уый дæтты». Кадджыты та кадæг «Сослан Бедухайы куыд æрхаста» йы… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АМРАН — Даредзанты таурæгъты сæйраг архайæг Амран у ирон адæмы уарзондæр таурæгъон хъæбатыртæй иу. Нарты Батрадзимæ сæ æрæвæрæн ис фæрсæй фæрстæм. Батрадзау Амран дæр у рæстыл тохгæнæг, æгъдауджын, æнæуæлдай ми, йæхи уæлдæр не вæры, хистæртæн,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
СОСЛАН — тж. СОЗЫРЫХЪО Нарты кадджыты зындгонддæр, бирæвæрсыгдæр, ныхмæвæрддæр фæлгонцтæй иу. Йæ райгуырдæй йæ мæлæтмæ йæ алы ми дæр, йæ удыхъæд суанг йæ конд æмæ йæ уæлæдарæс дæр диссаг кæмæн сты, ахæм хъæбатыр у Сослан. Йæ хъæбатырдзинад, йæ тых, йæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
САТАНА — Уæларвон Уастырджи æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæйы (Сасанайы) чызг. Райгуырд зæппадзы Уырызмæг æмæ Хæмыцы мард мадæй. Уастырджийы зæрдæмæ Дзерассæ афтæ тынг цыд, æмæ удæгасæй йæ къухы куы нæ бафтыд, уæд æм мардæй зæппадзмæ бацыд. «Нымæтын ехсæй… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БАТРАДЗ — тж. БАТРАЗ Нæртон мыггаг Æхсæртæггатæй. Болатрихи Хæмыцы болат æмæ æндонриу фырт, йæ дыууæ уæны астæуæй гуырд. Йæ мад – Быценон. «Нартæн сæ тæккæ хъаруджындæр, – фыссы Нигер, – æппындæр аипп кæмæ нæ арынц Нарт, уыцы болат Батрадз. Лæгæй лæгмæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ÆХСÆРТÆГ — Æртæ Нартæй иуы – æхсарджын æмæ зонынджын мыггаг Æхсæртæггаты фыдæл, нарты хистæр Уæрхæджы фырт, Æхсары халдих фаззон, йæ кæстæр. Æхсар райгуырд фыццаг кæркуасæны, Æхсæртæг та – дыккаг кæркуасæны, Бонвæрноны скастмæ. Уæрхæг йæ лæппуты райгуырды… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
