-
61 господствовать
несов.1) хөкем сөрү, хакимлек итү, өстенлек итү, өстен булып тору2) ( преобладать) өстенлек итү, күбрәк булу, киң таралу3) ( над чем) (возвышаться) югарырак тору, биектәрәк тору, тирә-юньнән өстәрәк тору -
62 заодно
нареч.1) бергәләп, берьяклы булып, бергәләшепдействовать заодно (с кем-л.) — берәр кеше белән бергәләп эш итү
2) бер уңайдан, беррәттән -
63 контрастировать
несов.( с кем-чем) капма-каршы булу, капма-каршы булып тору -
64 нарядиться
-
65 начальствовать
несов.; уст.( над кем-чем)башлык булып тору (эшләү); идарә итү, җитәкчелек итү -
66 переодеться
сов.1) (во что и без доп.) кием (өс) алмаштыру, икенче кием кию2) (в кого, кем)...ча киенү... булып киенү -
67 прикинуться
-
68 присмотреть
сов.1) ( за кем-чем) күзәтү, күз-колак булу (булып тору), күзәтеп тору, карау2) ( кого-что) (выбрать) сайлау; күзләү; ( подыскать) эзләү, эзләп табу (табып кую) -
69 следовать
несов.1) за кем-чем (идти следом) ияреп бару, артыннан бару (килү)2) за чем [артыннан] килү, булып тору, үтеп тору3) бару4) ( кому-чему), книжн. иярү, охшарга тырышу, тоту5) килеп чыгу6) безл.; с неопр. кирәк7) безл. с кого-чего и кому (причитаться) тиеш, кирәк• -
70 служить
несов.1) хезмәт итү2) (кем-чем и без доп.) хезмәт итү, эшләү3) перен.; высок. ( кому-чему), хезмәт итү4) ( чем) хезмәтен үтәү,... ролен үтәү5) эшкә ярау, гамәлгә ярау6) (что и без доп.), церк. гыйбадәт кылу, гыйбадәт йоласын башкару7) ( стоять на задних лапах - о некоторых животных) ал аякларны күтәреп төз утыру -
71 стать
I сов.1) басустать на ноги прям.; перен. — аякка басу
ни стать ни сесть — басып та (торып та) булмый, утырып та булмый
2) ( приступить к работе) басу3) туктау, туктап калу, тукталу4) ( расположиться) урнашу, туктау; ( поместиться) урнашу, сыю5) перен. ( подняться для борьбы) күтәрелү6) ( кому-чему во что), разг. төшү•- стать во главе
- стать в тупик
- стать грудью
- стать между
- стать на дыбы
- стать на колени
- стать на короткую ногу
- река стала
- стать у власти II сов.1) употр. в роли вспом. гл.:а) с неопр., входит в состав сложн. сказ. в знач. "начать" башлауб) с неопр., употр. для образования буд. вр. гл. несов. видане стану есть — ашамыйм, ашамаячакмын
в) употр. в знач. связкистать взрослым — олы кеше булу, үсеп җитү
стать постарше — үсә төшү, олыгая төшү
стало светло — яктырып китте, яктырды
2) с кем-чем и без доп. (произойти, случиться) булу3) безл.; с отриц. ( перестать быть в наличии) бетү, юкка чыгу, юк булу; ( умереть) үлү, вафат булу; булмау•- станет III ж1) ( осанка) сын, буй-сын, гәүдә, тышкы кыяфәт, [кешенең] үз-үзен тотышы2) обычно мн. стати (у животного) гәүдә төзелеше3) перен.; уст. холык, характер•- с какой стати? -
72 тяготеть
несов.1) ( к кому-чему) омтылу, күңел яту, күңел тарту, мавыгу2) перен. ( над кем-чем) (постоянно угрожать) басу, изү, өстә авырлык булып тору -
73 уследить
сов.1) ( за кем-чем) күзәтеп саклап калу, күз-колак булып саклап калу, күздән ычкындырмау, күзәтеп җиткерүне уследила за молоком: убежало — сөтне күзәтеп җиткерә алмаган: ташыган
2) ( не упустить из виду) тикшереп бару, күзәтеп бару, аңлап бару -
74 верховодить
несов. кем-чем; разг.баш булыу, етәкселек итеү, башлап алып барыу -
75 выйти
1. сов.сығыу, сығып китеү2. сов.случитьсякилеп сығыу, булыувыйти в люди — кеше булыу, аяҡҡа баҫыу
выйти в тираж — ҡулланылыштан сығыу, иҫкереү
выйти из берегов — ярҙан сығыу, ташыу
выйти из возраста — йәше сығыу, ҡартайыу
выйти из головы (памяти, ума) — баштан (хәтерҙән, аҡылдан) сығыу
выйти из положения — ҡыйын хәлдән сығыу, ҡотолоу, яйын табыу
выйти из строя — сафтан сығыу (боҙолоу, ауырыу)
выйти наружу — асылыу, асыҡланыу, беленеү
не вышел чем — килеп сыҡмау, тейешле кимәлдә булмау
годы вышли кому; прост.: — 1) йәше етеү, балиғ булыу
2) йәш үтеү3. сов. перен.ҡатнашыуҙан туҡтау, сығып китеү, (ташлап) сығыу4. сов.сығыу, барып (килеп) сығыу5. сов.произойти из какой-л. средыбулып (килеп) сығыу6. сов.үҫеп сығыу, ҡалҡыуүҫемлектәр7. сов.получиться(килеп) сығыу8. сов.за когосығыу9. сов.баҫылып сығыу, нәшер ителеү10. сов.израсходоваться(тотонолоп) бөтөү, сығыу -
76 заодно
1. нареч.вместебергәләп, бер булып, берләшепдействовать заодно с кем-л. — берәйһе менән бергәләп эш итеү
2. нареч. разг.попутно, кстатибер ыңғайҙа, бер рәттән, бер юлы -
77 обратиться
1. сов.повернутьсяборолоу, әйләнеү, төбәлеү2. сов. перен.эш-мәсьәләгә төбәлеү, йүнәлеү3. сов. к чему-л.взяться за что-л., перейти к чему-л.тотоноу, керешеү, шөғөлләнә башлау4. сов. к кому-чему-л.барыу, мөрәжәғәт итеү, һүҙ ҡушыу, өндәшеү, бағыу5. сов. в кого-что, кем-чемәйләнеү, әүерелеү6. сов.полностью отдаться какому-л. чувству, состоянию-й башлау, -ға/-гә бирелеү, булып -ыу/-еү
См. также в других словарях:
хөкем — 1. Кем нәрсә турында фикер, бәяләмә, карар 2. Кешеләр арасында чыккан бәхәсләрне хәл итү һәм җинаятьләрне тикшерү эшләрен башкара торган дәүләт органы, суды (1). Судьялар хөкем килә, торыгыз! 3. Җинаять эшләре һәм һәртөрле бәхәсләрне тикшерү эше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кордаш — Кем белән дә булса яшь ягыннан бер чамада яки бер елгы булып, бергә үскән, бер чорда яшәгән кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
батыр — и. 1. Курыкмаучанлык, кыюлык, көчлелек, уңганлык сыйфатлары белән танылган кеше. Сугыш мәйданында дан алган кеше; баһадир. с. Курыкмас, кыю, тәвәккәл, көчле. рәв. Батырларча б. басып бүлмәгә керде 2. Көрәштә барлык башка көрәшчеләрне җиңеп чыккан … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
булу — 1. Чынбарлыкта яшәү, вакыт һәм пространство эчендә урын алып тору; бар булу. 2. Очрау, табылу, туры килү, килеп чыгу мөмкинлек б. 3. Барлыкка килү; ясалу тама тама күл була. Яралу, туу, үсеп чыгу 4. Үсү, уңу (иген һ. б. ш. тур.) 5. Әзер хәлгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узу — ф. 1. Атлап барып бер урыннан икенче урынга күчү, хәрәкәт итү моннан кем узган?. Хәрәкәт итеп нин. б. ара, юл үтү, берәр урын аша хәрәкәт итү ишегалдын узу 2. Нин. б. юнәлештә хәрәкәт иткәндә, барганда берәр нәрсә артта калу, аны үтеп китү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уйнау — 1. Шаяру, күңел ачу. Спортның бер төре булган нин. б. уен белән вакыт үткәрү, ял итү. Уен өчен берәр нәрсәдән файдалану, хәрәкәт ясау ферзь белән уйнау 2. Нин. б. әйберне үзе дә сизмичә бернинди максатсыз әйләндерү, хәрәкәтләндерү, кирәкмәгән эш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ия — и. 1. Берәр нәрсәнең, милекнең хуҗасы. Нәр. б. башлыгы 2. Нин. б. сыйфатка, сәләткә, дәрәҗәгә һ. б. ирешкән кеше һөнәр иясе. Нәрсәгә дә булса лаек хөрмәт иясе 3. Берәр эш белән шөгыльләнүче, көн күрүче кеше хезмәт ияләре, хөкем ияләре 4. Уйлап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ошаш — (ОШАШЛЫ) (ОШАШЛЫК) – 1. Кем яки нәрсә белән якынлыгы булган; кем яки нәрсәне хәтерләткән; тиңдәш 2. мат. Зурлыклары төрле булып, формалары белән генә тиңдәш, бердәй охшаш өчпочмаклар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
танышу — (ТАНЫШТЫРУ) – 1. Берәр нәрсә турында билгеле бер мәгълүмәт алу; таныш, хәбәрдар булып китү. Билгеле бер белешмә, документ һ. б. ш. ны рәсми төстә яки махсус рөхсәт белән карау 2. Кем белән дә булса танышлык хәленә күчү; бер береңнең кем икәнлеген … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
урында — Җирле оешмаларның үзендә (югары оешмалар катнашыннан башка) мәсьәләне урында хәл итү 4. Нәрсәнең дә булса аерым өлеше, җире 5. Китапның, әдәби яки музыкаль әсәрнең, пьесаның аерым бер өлеше, өзеге 6. Кемнең дә булса берәр өлкәдә башкарган эш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшеренү — 1. Кемнән дә булса качу, кем. б. күренмәслек булып урнашу 2. күч. Кем. б. яклавына таяну, аркалану … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге