как+бы+умён+он+ни+был

как поживаете? — нисек йәшәйһегеҙ?

как ваше здоровье? — һаулығығыҙ нисек?

как это случилось? — нисек булды һуң был?

как пройти к остановке? — туҡталышҡа нисек барырға?

я сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем

не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем

как хорошо! — ҡайһылай яҡшы!

как я рад тебя видеть! — һине күреүемә шул тиклем шатмын!

как! Ты опять здесь? — нисек! Һин тағы бындамы ни?

как! Ты уже пришёл? — бәй! Һин килдең дәме?

она как закричит ул — ҡысҡырып ебәрмәһенме

как польёт дождь — ямғыр яуып ебәрмәһенме

твёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты

белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ

советую это вам как друг — мин һеҙгә дуҫ итеп кәңәш бирәм

как вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә

как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ

как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ

как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын

как бы не так — шулай булмай ҙа ни

как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә

как же — эйе шул, әлбиттә

как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә

как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап

как можно — мөмкин тиклем

как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ

как ни в чём не бывало — бер ни ҙә булмағандай

как пить дать — һис шикһеҙ

как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай

как раз: — 1) нәҡ, тап

он свидетель как раз этого явления — ул нәҡ шул күренештең шаһиты

как сказать — уныһы икеле әле

как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк

как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен

это вышло как-то само собой — был әллә нисек үҙенән-үҙе килеп сыҡты

он как-то сумел уладить дело — ул эште нисектер яйға һала алды

посмотрим, как-то они нас встретят — күрербеҙ, улар беҙҙе нисек итеп ҡаршы алырҙар икән

как-то я его видел на улице — мин ҡасандыр уны урамда күргәйнем

я как-то раз был у него — мин ҡасандыр унда булғайным

разные фрукты, как-то: груши, яблоки, виноград — төрлө емеш-еләк, йәғни: армыт, алма, йөҙөм

надо как-нибудь помочь ему — нисек булһа ла уға ярҙам итергә кәрәк

эту работу нельзя делать наскоро и как-нибудь — был эште еңел һәм өҫтән-мөҫтән генә эшләргә ярамай

я как-нибудь зайду к нему — ҡасан да булһа мин уға кереп сығырмын

не пишет — яҙмай

не знает — белмәй

не поймёт — аңламаҫ

не придёт — килмәҫ

тебе его не одолеть — һин уны еңә алмаҫһың

пиджак не пиджак — пинжәк тиһәң пинжәк түгел

сон не сон — йоҡо йоҡо түгел

говори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни

не река, а гора — йылға түгел, ә тау

невозможно не сказать — әйтмәй мөмкин түгел

нельзя не любить — яратмай мөмкин түгел

как не вспомнишь об этом! — нисек был турала иҫкә төшөрмәйһең!

не сон ли это? — төш түгелме был?

не нужен ли помощник? — ярҙамсы кәрәкмәйме?

не без радости — шатланмайынса мөмкин түгел

я чуть было не упал — мин йығыла яҙҙым

он едва не погиб — ул саҡ һәләк булмай ҡалды

мы не могли наговориться — беҙ һөйләшеп туя алманыҡ

не настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел

он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел

не то..., не то — әллә..., әллә

не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр

не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә

не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа

не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел

тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан

хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә

хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай

не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк

он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр

не с кем поговорить — һөйләшер кеше юҡ

единственный исход — берҙән-бер юл

на исходе дня — көн аҙағында

как бы исход этого дела не был плачевным — был эштең аҙағы насар булмаһын инде

исход дела — эштең һөҙөмтәһе

исход выборов — һайлауҙар нәтижәһе

в исходе — аҙағында

на исходе — һуңында, бөтөү алдында

деньги на исходе — аҡса бөтөп бара

быть на исходе — бөтөп барыу

еда была на исходе — аҙыҡ бөтөп бара ине

смотреть кинофильм — кинофильм ҡарау

смотреть в окно — тәҙрәгә ҡарау

смотреть на небо — күккә ҡарау

смотреть за детьми — балаларға күҙ-ҡолаҡ булыу

смотреть за порядком — тәртип һаҡлау

смотреть на старших — өлкәндәрҙән үрнәк алыу

как вы смотрите на это событие? — был ваҡиғаға нисек ҡарайһығыҙ?

смотреть больного ребёнка — ауырыу баланы тикшереп ҡарау

смотреть тиражную таблицу — отош тиражы менән танышыу

смотреть выставку — күргәҙмәне ҡарау

смотрите, какая красивая девушка — ҡарағыҙ әле, ниндәй сибәр ҡыҙ

куда смотрит? — ҡайҙа ҡарай икән?, ни эшләп бер ҙә иғтибар итмәй?

смотреть волком — бүре һымаҡ ҡарау (ныҡ асыуланғанда)

смотреть молодцом — шәп (дәртле, йәш) күренеү

смотреть сквозь пальцы — бармаҡ аша ҡарау

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

это только начало — был башы ғына әле

ей только пять лет — уға бары биш кенә йәш

как только выпал снег, мы отправились на охоту — ҡар яуғас та, беҙ һунарға сыҡтыҡ

хорошо зимой в лесу, только холодно — ҡыш көнө урманда яҡшы, ләкин һыуыҡ

только бы не опоздать — һуңламаһаҡ ҡына ярар ине

только бы попасть на эту лекцию — ошо лекцияға эләкһәң ине

это только начало — был башы ғына әле

только приехала, а уже тянет домой — әле генә килгәйнем, өйгә ҡайтҡы ла килә

только и всего — шул ғына

только что — яңы ғына

у него был сын — уның улы бар ине

малыши были в детском саду — сабыйҙар балалар баҡсаһында ине

днём я буду на работе — көндөҙ мин эштә булам

вчера был сильный ураган — кисә көслө дауыл булды

он и сам скоро будет — ул үҙе лә тиҙҙән килеп етер

отец был учителем — атаһы уҡытыусы ине

моя мама была врачом — әсәйем врач булған

сад был посажен школьниками — баҡса уҡыусылар тарафынан ултыртылған булған

он будет играть на скрипке — ул скрипкала уйнаясаҡ

будь что будет — ни булһа ла булыр

ни булһа, шул булыр; была не была — булһа – булыр, булмаһа – юҡ

бөткән баш бөткән; быть заодно с кем — бер һүҙҙә булыу

как быть? — ни эшләргә?, нисек итергә инде?

так и быть — ярай улай булғас

доброе дело — изге эш

дело воспитания молодого поколения — йәш быуынды тәрбиәләү эше

сидеть без дела — эшһеҙ ултырыу

библиотечное дело — китапхана эше

военное дело — хәрби эш

открыть своё дело — үҙ кәсебеңде асыу

дело было вечером — был хәл кис булды

дело к старости — эш ҡартлыҡҡа китеп бара

ходить по делу — эш буйынса йөрөү

какое дело — ни йомош

дело не в том — эш унда түгел

уголовное дело — енәйәт эше

рассмотрение дела отложено — эште ҡарау кисектерелгән

подшить к делу — делоға тегеп ҡуйыу

как дела? — ни хәл?, эштәр нисек?

он дело говорит — ул мөһим нәмә тураһында һөйләй

это дело тёмное — был бик шөбһәле эш

удивительное дело жизнь — ғәжәп нәмә ул тормош

ближе к делу — мәсьәләгә яҡыныраҡ киләйек (өндәү)

виданное ли это дело? — ғүмерҙә булмаған, туҙға яҙмаған эш-хәл

вот это дело — бына был шәп, быныһы яраған

в самом деле — ысынлап та, ысындан да

в чём дело? — ни булды?, эш ниҙә (нимәлә)?

в настоящую минуту — хәҙерге минутта

до настоящего времени — әлегә тиклем

жить настоящим — бөгөнгө көн менән йәшәү

настоящая статья посвящена минералам — был мәҡәлә минералдарға арналған

настоящий друг — ысын дуҫ

настоящий кофе — ысын ҡәһүә

настоящий художник — ысын рәссам

в этом костюме она настоящая русалка — ул был костюмда нәҡ һыу инәһе (кеүек)

настоящее время — хәҙерге заман

настоящим образом — ысынлап, етди рәүештә

все собрались? — Да - бөтәһе лә йыйылдымы? – Эйе

да, это верно — эйе, был дөрөҫ

он вернулся, да? — ул ҡайттымы ни?

ты этого человека хорошо знаешь, да? — һин был кешене яҡшы беләһең, шулаймы?

да, ещё одна новость — әйткәндәй, тағы бер яңылыҡ

да, совсем забыл — әй, бөтөнләй онотҡанмын

я тебе другую книгу подарю.- Да, подаришь ты! — мин һиңә икенсе китап бүләк итермен. – Эйе шул, бирерһең һин!

да здравствует дружба народов! — йәшәһен халыҡтар дуҫлығы!

да обернитесь вы — әйләнегеҙ әле

да вы садитесь! — ултырһағыҙсы!, ултырығыҙ әле!

ай да — бына исмаһам

вот это да! — китсе!, бына һиңә (кәрәк булһа)!

ну да!: — 1) әлбиттә, һис шикһеҙ

вы придёте? – Ну да! — һеҙ киләһегеҙме? – Элбиттә!

2) китсе! булмаҫ!; он переехал в деревню. – Ну да! — ул ауылға күсеп киткән. – Китсе! Булмаҫ!

отец да я — атай ҙа мин

в лесу лишь берёза да осина — урманда тик ҡайын да уҫаҡ

сегодня холодно, да ещё дождь со снегом идёт — бөгөн көн һыуыҡ, өҫтәүенә ҡар ҡатыш ямғыр яуа

знал, да не сказал — белһә лә әйтмәгән

да и (при усилении соед. союза) — да/дә

пойду да и выскажу — барам да әйтеп һалам

да и только (при усилении действия) — -да/-дә

плачет да и только! — илай ҙа илай!

нет-нет да и — бер булмаһа – бер, әллә ниҙә бер, юҡ-юҡ та, һирәк-мирәк булһа ла, юҡ тигәндә

он и действительно был такой — ул ысынлап та шундай ине

она такая красивая — ул шундай сибәр

такое увидеть — шундай нәмә күреү

в таком случае — улай булғас, улайһа

до такой степени — шул тиклем (саҡлы, дәрәжәлә)

что такое? кто-что — был нимә?, кем ул?, ул үҙе кем?

что же тут такого? — бында иҫ китерлек нимә бар һуң?

это вас я вчера видел? — был һеҙҙе мин кисә күрҙемме?

куда это ты? — ҡайҙа киттең әле?

как это так? — нисек инде улай?

дать книгу почитать — китапты уҡырға биреп тороу

за эту вещь ты сколько дал? — был нәмә өсөн һин күпме бирҙең?

дать орден посмертно — орденды үлгәндән һуң биреү

дать взаймы — бурысҡа биреү

дать волю чувствам — тойғоларға ирек биреү

не дать спать — йоҡларға ирек бирмәү

дать высказаться — һөйләргә рөхсәт итеү

дай отдохну — ҡана, ял итеп алайым әле

дай я сам пойду — ҡана, үҙем барайым әле

дать волю рукам — ҡулды оҙайтыу, ҡулсырланыу

дать дорогу кому — юл күрһәтеү, тормош юлына сығарыу

дать жизнь — йән биреү, бала тыуҙырыу

дать занавес — шаршау төшөрөү

дать знать — белгертеү, хәбәр итеү

дать клятву — ант итеү

дать маху: — 1) һынатыу

2) бирешеү; дать начало чему — башлап ебәреү, башланғысы булыу

дать понять — аңғартыу, һиҙҙереү

дать свет — яҡтылыҡ (ут) биреү, яҡтыртыу

дать себе труд — тырышып ҡарау, үҙеңде ышандырыу

дать слово: — 1) кому берәйһенә һөйләргә һүҙ биреү

2) вәғәҙә (һүҙ) биреү; дать стрекача (тягу) — табан ялтыратыу, шылыу

дать урок кому — һабаҡ (кәрәген) биреү, арт һабағын уҡытыу

дать шпоры — ҡабаландырыу, тиҙләтеү

как пить дать — һис һүҙһеҙ, һис шикһеҙ

не дать в обиду — арҡалау, яҡлашыу

ни дать ни взять — тап (тас), һуйып ҡаплаған

он тебе даст! (угроза) — ул һинең кәрәгеңде бирер!

я тебе дам! — кәрәгеңде бирермен!

дать обед в честь юбиляра — юбиляр хөрмәтенә мәжлес ойоштороу

дать квартиру — фатир биреү

дать землю арендаторам — ҡуртымсыларға ер биреү

ему нельзя дать больше сорока лет — уға ҡырҡ йәштән дә артыҡ биреп булмай

дать трудное задание — ауыр эш биреү

дать интересный концерт — ҡыҙыҡлы концерт биреү

дать доход — килем (уңыш) биреү

дать хороший урожай — яҡшы уңыш биреү

дать залп — залп биреү

дать сигнал — сигнал биреү

дать осадок — төбөнә ултырыу, һарҡынды барлыҡҡа килеү

дать трещину — ярыҡ барлыҡҡа килеү, ек хасил булыу

дать течь — һыу аға башлау

дать осечку — атылмау, сағылмау

иная форма — икенсе форма

у него иное мнение — уның фекере башҡа

иной человек — ҡайһы кеше

иному это может не понравиться — бының ҡайһы берәүгә оҡшамауы мөмкин

иное дело — үҙенә башҡа эш, башҡа

иной раз — ҡайһы берҙә

не кто иной, как; не что иное, как — тап (үҙе), нәҡ (үҙе)

тот или иной — теге йәки был

один раз — бер ҡабат

три раза — өс мәртәбә

много раз — күп тапҡыр

пять раз сказать — биш ҡат әйтеү

несколько раз — бер нисә рәт

два раза поклониться — ике ҡайтара баш эйеү

всякий раз — һәр ваҡыт

в этот раз — был юлы

раз, два, три — бер, ике, өс

раз-два и готово — бик тиҙ

раз-два и обчёлся — бармаҡ менән һанарлыҡ

раз за разом — бер-бер артлы

раз (и) навсегда — мәңгегә, ҡабатланмаҫлыҡ итеп

раз от разу — ҡабатланған һайын, әлдән-әле

раз плюнуть кому — бер ни тормай

в самый раз; как раз — тап-таман

вот те (тебе) раз — бына һиңә кәрәк булһа

другой (иной) раз — башҡа (ҡайһы) ваҡытта

не раз — бер нисә тапҡыр

раз поздно вечером — бер көнө кискеһен

как-то раз — бер ваҡыт шулай

раз он не пришёл, я тоже не поеду — ул килмәгәс, мин дә бармайым

именно так — тап ана шулай

сделай так — ана шулай эшлә

сегодня холодно, так надо одеться потеплее — бөгөн һыуыҡ, шуға күрә йылыраҡ кейенергә кәрәк

ведь я говорил, так ты не послушал — мин әйттем бит, ләкин һин ҡолаҡ һалманың

как же так — бына һиңә тағы, бына һиңә кәрәк булһа

(и) так и сяк; (и) так и этак — төрлөсә, тегеләй ҙә былай ҙа, улай ҙа былай ҙа

то так, то сяк; то так, то этак — әле улай, әле былай

так-сяк — ярай инде шулай, уртаса, бер хәл (сама)

не так ли? — шулай түгелме ни?, улай түгелме ни?

так и знай — белеп тор

так и надо — шулай кәрәк тә

так сказать — әйтмешләй

так что — шуға күрә

так как — сөнки

так-то (оно) так — шулайын шулай ҙа ул

раз так — шулай (улай) икән (булғас), улай булһа

так много ягод — еләк шул тиклем күп

это так не пройдёт — был эш шулай ғына үтмәҫ

сказать просто так — былай ғына әйтеү

нехорошо так говорить — улай әйтеү ярамай

лет так шестидесяти — йәше шул алтмыштар самаһы

днём жарко: так, температура доходит до сорока градусов — көндөҙ эҫе: мәҫәлән, эҫелек ҡырҡ градусҡа тиклем етә

так ты мне не веришь? — тимәк, һин миңә ышанмайһың?

работу доделала, так можно отдыхать — эшемде эшләп бөттөм, инде ял итеп була

ай, ай, больно! — уй, уй, ауырта!

ай, ай, что же это такое! — абау, нимә һуң был!

ай, как нехорошо — әй-әй, яҡшы түгел дә

ай ребята, ай молодцы! — һай егеттәр, һай шәптәр!

ай да — бына, бына нисек

ай да веселье — бына нисек күңел асыу

ай задумал что-то недоброе? — әллә берәй хөсөт уйланыңмы?

ведь он ещё болен — ул ауырыу ҙа баһа

ведь это всем известно — был бөтәһенә ла билдәле бит

вот ведь как интересно — бына нисек ҡыҙыҡ икән дә баһа

ведь вы были правы — һеҙ хаҡлы инегеҙ ҙә баһа