-
1 йодрык
сущ.; прям.; перен.кула́к || кула́чный; рукопа́шныййодрык зурлыгында — величино́й с кула́к
йодрык белән кыйнау — избива́ть (бить) кулака́ми
йодрык көченә таяну — опира́ться на си́лу кулака́
йодрыкка йому — зажа́ть (брать) в кула́к; сжима́ть, сти́скивать в кулаке́
бердәм йодрык булып һөҗүм итү — уда́рить еди́ным кулако́м
йодрык сугышы — кула́чный бой
йодрык җәзасы — кула́чная распра́ва, кула́чное наказа́ние
••йодрык ашау (алу) — отве́дать кулако́в (тумако́в)
йодрык кесәдә (йодрыкларны кесәдә йөртү) — держа́ть (име́ть) ка́мень за па́зухой
йодрык күрсәтү — грози́ть кулако́м
йодрык хокукы — кула́чное пра́во
йодрыкка ирек бирү — дать во́лю кулака́м (рука́м)
йодрыкка йодрык килеп сөйләшү — би́ться (дра́ться) на кулачки́ (на кулака́х)
йодрыкка йомарлау — зажа́ть в кула́к
(бер) йодрыкка туплау — собра́ть в кула́к кого, что
йодрыкта (йодрык эчендә) тоту; ( йодрык эченә алу) — держа́ть в кулаке́, зажа́ть в кула́к
йодрыктан баш чыкмау — жить под тумака́ми
-
2 йодрык
yumruk -
3 йодрык
-
4 йодрык
Faust f. -
5 йодрык
-
6 йодрык алу
yumruk yemek -
7 йодрык ашау
yumruk yemek -
8 yodrıq
-
9 авыр
I 1. прил.1) тяжёлый, тяжеле́нный, уве́систый, ве́ский (металл, камень)авыр йодрык — уве́систый кула́к
2) тяжёлый, тяжелове́сный, громо́здкий ( канат); тяжелове́с; масси́вный, гру́зный (о мебели, человеке, его фигуре)авыр автомобильләр үтәрлек күпер — мост, по кото́рому мо́гут дви́гаться тяжёлые (тяжелове́сные) автомоби́ли (автомоби́ли-тяжелове́сы)
авыр станок — тяжёлый, громо́здкий стано́к; стано́к-тяжелове́с
авыр шкаф — масси́вный шкаф
3) тяжёлый, гру́зный, тяжелове́сный (о походке, шаге, обуви)4) неуклю́жий, нерасторо́пный (о человеке, его походке, движениях)5) тяжёлый, тру́дный для перева́ривания, обремени́тельный для желу́дка ( о пище)6)а) тяжёлый, опа́сный (о болезни, её форме, о ране, состоянии больного)б) тяжёлый, тя́жкий, си́льный (о горе, вине, проступке); безвы́ходный (о положении, душевном состоянии)авыр җинаять — тя́жкое (тяжёлое) преступле́ние
7) тяжёлый, тя́гостный, гнету́щий, тя́жкий, мра́чный, удруча́ющий (о мыслях, думах, чувствах, настроении, предчувствии), мучи́тельныйавыр кичерешләр — тяжёлые пережива́ния
8) тяжёлый, тя́жкий, несве́жий, неприя́тный ( запах); спёртый разг., уду́шливый (воздух, духота)көн авыр бүген — пого́да сего́дня тяжёлая (удушливая, тяжкая, неприятная)
авыр томан — тяжёлый (уду́шливый) тума́н
9)а) тяжёлый, тру́дный (о дороге, подъёме, экзамене, сражении, детстве и т.п.); сло́жный (о задаче, обстановке, положении, условиях, операции и т.п.); изнури́тельный, надса́дный ( о работе); терни́стый ( о жизненном пути)авыр сәяхәт — тру́дное путеше́ствие
б) тяжёлый, тя́жкий, тру́дный, обремени́тельный, затрудни́тельный, отяготи́тельный (о налогах, обязательствах, условиях неравноправного договора)10) тяжёлый, тяжелове́сный, громо́здкий, неуклю́жий (о чьём-л. стиле, слоге, языке)11) перен. тяжёлый, тру́дный, тя́жкий; неприя́тный, неужи́вчивый, несно́сный (человек, характер); суро́вый, тя́гостный (о судьбе, долге, расплате за что)авыр җәза — суро́вое наказа́ние
авыр индустрия — тяжёлая индустри́я
авыр су физ. — тяжёлая вода́
13) в сочет. тяжело-авыр атлет спорт. — тяжелоатле́т
2. нареч.авыр яралы — тяжелора́неный
1) тяжело́ (нагружать, накладывать груз)2) тяжело́, гру́зно, неуклю́же (поворачиваться, передвигаться, вставать с места)3) с трудо́м, тру́дно, тяжело́ (передвигать, поднимать, выполнять, делать что, передвигаться); надса́дно, нату́жно, тя́жко (работать, дышать, кашлять); тя́гостносаздан баруы авыр — тру́дно шага́ть по боло́ту
һава җитмәүдән авыр сулый башлау — тяжело́ задыша́ть от (из-за) нехва́тки во́здуха
мондый җирдә үлән дә авыр үсә — на тако́й земле́ и трава́ тру́дно (с трудо́м) растёт
4) тяжело́, тру́дно, затрудни́тельно, обремени́тельно (соглашаться, исполнить какие-л. обязанности); сло́жно (уговорить кого, решить проблему, выполнить что)баш тартуы авыр — тру́дно отказа́ться
аның белән уртак тел табуы шактый авыр — найти́ с ним о́бщий язы́к дово́льно сло́жно
5) тяжело́, ту́го (соображать, думать, понимать)6) тяжело́, тя́жко (переживать, провиниться); боле́зненно (переживать неудачу, воспринимать критику); опа́сно ( ранить); суро́во ( наказать)7) тяжело́, тя́гостно, гнету́ще, угнета́юще, удруча́юще (действовать на чувства, на нервы)8) тяжело́, громо́здко, тяжелове́сно (об изложении своих мыслей, о письме, звучании фразы и т.п.); неуклю́же9) в сочет. трудно-, тяжело-авыр укыла торган фраза — трудночита́емая фра́за
10) исх. п. авырдан разг. тяжело́, тру́дно, с больши́м трудо́м (выполнять, понимать, постигать что)бик авырдан күндерү — с больши́м трудо́м заста́вить согласи́ться
авырдан сулый — он тяжело́, с трудо́м, тру́дно ды́шит
•- авыр гына
- авыр әйбер
- авыр йөк
- авыр тарту
- авыр төялгән
- авыр түгел
- авыр үлчәү
- авыр башы
- авыр гәүдәле••авыр алу — см. авырга алу
авыр аяк — см. авыр аяклы
авыр кубу — см. авыр кузгалу 2)
авыр куллы — рука́ тяжёлая (у кого-л.); тяжёл на́ руку ( кто)
авыр кыймылдау — см. авыр кузгалу
авыр күтәрү — тя́жести (тя́жесть) поднима́ть/подня́ть, тяжело́ поднима́ть/подня́ть
авыр сабырлылык — споко́йствие; сде́ржанность; невозмути́мость; хладнокро́вность, степе́нность
авыр сулау — тяжело́, тя́жко вздыха́ть/вздохну́ть
авыр туфрагы җиңел булсын — да (пусть) бу́дет земля́ ему́ пу́хом; мир пра́ху его́ (её); ца́рство (ца́рствие) ему́ небе́сное
авырга туры килә — см. авырга килә
авырдан кубу — см. авыр кузгалу 2)
- авыр аяклыавырдан кузгалу — см. авыр кузгалу
- авыр кузгалу
- авыр сабырлы
- авыр сөякле
- авырга килә II сущ.; преимущ. в косв. ф.; разг.о бере́менности, пло́де- авырга узуаның авыры бар — она́ бере́менна
-
10 авырлык
сущ.1) физ. тя́жесть; спорт. тя́жесть, тя́жести || весово́йавырлык көче — си́ла тя́жести
авырлык күтәрү — поднима́ть тя́жести (тя́жесть)
авырлык анализы — весово́й ана́лиз
2) тя́гость, тя́гота, тя́жесть (в душе, на сердце)3) тру́дности, сло́жность, затрудне́ния, тя́жести ( в жизни)авырлыкларга (авырлыклар алдында) баш имәү — не склоня́ться пе́ред тру́дностями
материаль авырлыклар кичерү — испы́тывать материа́льные тру́дности
а) тя́жесть, вес (кого, чего)берәр нәрсәнең авырлыгын билгеләү — определи́ть вес (тя́жесть) чего-л.
авырлыгыңны киметү — уме́ньшить (сба́вить) свой вес; сба́вить (уба́вить) в ве́се
б) тя́жесть, уве́систость (камня, багажа, поклажи, чемодана)в) тя́жесть, тяжелова́тость, тяжелове́сность, неуклю́жесть (чьей-л. походки, шагов)г) тя́жесть (дальней дороги, жизненного пути, состояния больного, неприятного известия, оскорбления); тру́дность (положения, ситуации); тя́гостность, тя́гость (ответственности, тревожной тишины, мрачных чувств); бремени́тельность (хлопот, обязанностей); бре́мя (эксплуатации, колониального гнёта, высоких налогов); го́речь (утраты, разочарования, неприятной беседы, домашнего скандала); тя́гость, тя́жести; тя́гота, тя́готы; тру́дностисаубуллашуның авырлыгы — тя́жесть (тя́гостность) проща́ния
д) тя́жесть, неужи́вчивость (чьего-л. характера); несно́сностье) перен. тяжелове́сность, громо́здкость, тя́жесть (чьего-л. стиля, слога, языка)ж) тя́жесть, суро́вость ( наказания)5) в знач. сравн. союза авырлыгы разг.а) ( в чей-какой) вес, ра́вный по ве́су (чем-л., кому-л.); ве́сом в (с) (кого-л., что-л.)үзең авырлыгы штанганы күтәрү — подня́ть шта́нгу в свой вес (ра́вную по ве́су себе́); подня́ть шта́нгу ве́сом в себя́
б) тяжёлый (тяжеле́нный), как...тукмак авырлыгы йодрык — тяжёлый (тяжеле́нный), как колоту́шка, ку́лак
шкаф авырлыгы сәгать — тяжеле́нные, как шкаф, часы́; часы́ тяжёлые, как шкаф
•- авырлык белән
- авырлык килү
- авырлык кимү
- авырлык китерү
- авырлык югалту
- авырлык югалу••авырлыка җиңеллек! — фольк. да бу́дет (придёт, насту́пит) облегче́ние!; тру́дности (тя́жести, бе́ды) доло́й!
-
11 айкану
-
12 берсе-берсе
мест. опред.; разг.ка́ждый (из...); ка́ждый в отде́льности; вся́кийтеге алмаларның берсе-берсе йодрык кадәр иде — ка́ждое из тех я́блок бы́ло с кула́к величино́й
-
13 бияләй
сущ.рукави́цы, ва́режкикүн бияләй — ко́жаные рукави́цы
ике катлы бияләй — двухсло́йные ва́режки, ва́режки в два сло́я
бияләй эченнән йодрык күрсәтү — пока́зывать ку́киш в карма́не (букв. в ва́режке)
-
14 ерактан
нареч.1) издалека́, и́здали, за версту́ (слышать, видеть, узнать)ерактан күренеп тору — вида́ть и́здали; мая́чить
ерактан күреп алу — уви́деть издалека́; зави́деть
ерактан чакырып китерү — вы́звать издалека́
ерактан йодрык күрсәтү — угрожа́ть и́здали
ерактан читтән торып карап тору — смотре́ть и́здали, со стороны́
2) дистанцио́нно || дистанцио́нныйерактан идарә итү — дистанцио́нное управле́ние
3) перен. издалека́, намёком, намёками; обиняко́мсүзне ерактан башлау — нача́ть разгово́р издалека́
•- ерактан начар күрү
- ерактан начар күрүче
- ерактан яхшы күрүче••ерактан алу — брать издалека́ ( о винтовке)
ерактан күрүчәнлек — дальнови́дность
ерактан күрүче — дальнови́дный
ерактан суктыру — прост. говори́ть с то́нким намёком
ерактан уйлап — глубоко́, всесторо́нне обду́мав
- ерактанрак күрүерактан уратып (ерактан әйләндереп) — око́льным путём, с то́нким намёком
- ерактан торып -
15 җиң
сущ.рука́вкүлмәк(нең) җиңе — рука́в пла́тья, руба́шки
киң җиңле — с широ́кими рукава́ми
- җиң очыҗиң утыртырга — вшива́ть рука́в
- җиң төбе••җиң сызганып — засучи́в рукава́
җиң эченнән йодрык күрсәтү — держа́ть ка́мень за па́зухой (букв. пока́зывать кула́к в рукаве́)
бер җиңнән ике кул чыгарып эшләү — рабо́тать за двои́х
-
16 йомрык
сущ.1) уст.; см. йодрык 1)2) диал. ка́тыш, ка́тышекбалавыз йомрыгы — ка́тыш во́ска
ипи йомрыгы — ка́тышек хле́ба
-
17 кесә
сущ.1) карма́н || карма́нныйкесә капкачы — кла́пан карма́на
күлмәк кесәсе — карма́н пла́тья
2) карма́шек (портфеля, чемодана, сумки и т. п.)3) перен. де́ньги, бога́тство•••кесә калынайту — нажива́ться, набива́ть карма́ны
кесә сай (такыр) — то́щий (пусто́й) карма́н
кесә сәгате — карма́нные часы́
кесә такыраю (саегу, сайга калу) — обезде́нежeть, разори́ться
кесә чамалы — не по карма́ну (кому-л.)
кесәгә дә йокмау — получа́ть о́чень ма́ло ( о деньгах)
(сүз өчен) кесәгә кереп тормау — не лезть (за сло́вом) в карма́н
кесәгә керү — зале́зть в карма́н, укра́сть
кесәгә кулны тыгып — беспе́чно
кесәгә салу — класть в карма́н, прикарма́нить
кесәгә сугу — бить по карма́ну (кому-л.)
кесәдә җил уйнау — ве́тер свисти́т в карма́не
кесәдә калу — сэконо́мить
кесәдән йодрык күрсәтү — показа́ть кула́к в карма́не
кесәне саву — вы́тянуть де́ньги, выма́нивать де́ньги (постепенно, потихоньку)
кесәне тишмәс — карма́н не оття́нет ( не лишний будет)
кесәсе буш — пусто́й карма́н (безденежье, отсутствие денег)
кесәсе калын (юан) — с то́лстым карма́ном, толстосу́м
кесәсен кайгырту — ду́мать (пе́чься) о своём карма́не
(үз) кесәсеннән (кесәдән) чыгару (түләү) — плати́ть из своего́ карма́на
-
18 күрсәтү
перех.1) пока́зывать/показа́тьяңа китап күрсәтү — показа́ть но́вую кни́гу
кунакка шәһәрне күрсәтү — пока́зывать го́род го́стю
йодрык күрсәтү — пока́зывать кула́к
2) ука́зывать/указа́ть || пока́з, показа́ние, указа́ниекимчелекләрне күрсәтү — указа́ть недоста́тки
юл күрсәтү — указа́ть доро́гу
3) в разн. знач. пока́зывать/показа́ть, демонстри́ровать, продемонстри́ровать (опыт, фильм, силы) || пока́з, демонстра́ция, демонстри́рованиекино күрсәтү — пока́зывать фильм
осталык күрсәтү — демонстри́ровать, продемонстри́ровать (опыт, фильм, силы)
ярышта яхшы нәтиҗә күрсәтү — показа́ть хоро́ший результа́т на соревнова́ниях
тәҗрибә күрсәтү — демонстри́ровать о́пыт
тамаша күрсәтү — дава́ть представле́ние
термометрның күрсәтүе — показа́ние термо́метра
авторларның күрсәтүенчә — как пока́зывают а́вторы
4) выка́зывать/вы́казать, проявля́ть || выка́зывание, проявле́ниебатырлык күрсәтү — проявля́ть герои́зм
игелек күрсәтү — выка́зывать благодея́ние
тыйнаклык күрсәтү — проявля́ть скро́мность
юмартлык күрсәтү — выка́зывать ще́дрость
5) представля́ть/предста́вить, предъявля́ть/предъяви́ть ( документы) || представле́ние, предъявле́ние6) ока́зывать/оказа́ть || оказа́ниеигътибар күрсәтү — ока́зывать внима́ние
каршылык күрсәтү — оказа́ть сопротивле́ние
кунакчыллык күрсәтү — оказа́ть гостеприи́мство
ярдәм күрсәтү — ока́зывать по́мощь, помога́ть
7) свиде́тельствовать, подтвержда́ть/подтверди́ть; сообща́ть/сообщи́ть8) выставля́ть/вы́ставить, выдвига́ть/вы́двинуть || выставле́ние, выдвиже́ниедепутатлыкка кандидат итеп күрсәтү — вы́двинуть кандида́том в депута́ты
9) юр. пока́зывать/показа́ть (на кого-л.) || показа́ниешаһит гаепләнүчегә күрсәтте — свиде́тель показа́л на обвиня́емого
10) науч. изобража́ть, представля́ть, выража́ть (чем-л.) || изображе́ние, представле́ниеграфик рәвештә күрсәтү — изобража́ть, демонстри́ровать графи́чески
11) дока́зывать/доказа́ть (чем-л.)эш белән күрсәтү — доказа́ть делом
12) перен.; разг. показа́ть, проучи́тьалдашуның ничек икәнен күрсәтермен әле — я тебе́ ещё покажу́, что зна́чит обма́нывать
13) с некоторыми сущ. образует сочет. со значением действия в соответствии со смыслом сущ.файда күрсәтү — приноси́ть по́льзу
җәфа күрсәтү — причиня́ть муче́ния, му́чить
тынычлык күрсәтмәү — не дава́ть поко́я
14) в знач. вспом. гл. обозначает законченность, исчерпанность действияукып күрсәтү — прочита́ть
уйнап күрсәтү — сыгра́ть ( на баяне)
санап күрсәтү — сосчита́ть
сөйләп күрсәтү — рассказа́ть
•- күрсәтеп бетерү
- күрсәтеп бирү
- күрсәтеп тору
- күрсәтеп чыгу
- күрсәтү алмашлыклары -
19 ману
перех.1) мака́ть, помака́ть (тряпку в воду, перо в чернила, блины в масло, картошку в соль и т. п.) || мака́ние, обма́кивание2) кра́сить, вы́красить что-л. (в растворе, краске)яшел буяуга ману — кра́сить (вы́красить) в зелёный цвет
3) прям.; перен. покрыва́ть/покры́ть чем-л.; наводи́ть/навести́ что-л.алтынга манган сәгать — часы́, покры́тые зо́лотом; позоло́ченные часы́
ай бодайларны алтынга манды — луна́ навела́ на пшени́чное по́ле золото́й блеск
4) перен.; прост. уда́рить, тра́хнуть, стегну́ть, хлестну́ть (бичом, кнутом)йодрык белән ману — тра́хнуть кулако́м
чыбыркы белән атка берничә мәртәбә ману (манып алу) — не́сколько раз хлестну́ть коня́ кнуто́м
• -
20 ору
неперех.; перех.1) неперех. ударя́ть/уда́рить, сту́кнуть (с размаху) (кого-что, по чему и́ли во что)см. тж. сугуйодрык белән ору — сту́кнуть кулако́м
атка камчы белән ору — уда́рить ло́шадь кнуто́м
башына ору — сту́кнуть по голове́
2) перех.; редко бить, избива́ть/изби́тьбалаларны ормау — не бить, не обижа́ть дете́й
3) перех. броса́ть/бро́сить, мета́ть/метну́ть, швыря́ть/швырну́тьҗиргә ору — бро́сить о́земь
йөзгә ору — бро́сить в лицо́
бомба ору — броса́ть бо́мбу
таш белән ору — мета́ть камня́ми
4) прям.; перен. ударя́ть/уда́рить; поража́ть/порази́тьагачны яшен орды — мо́лния уда́рила в де́рево
үзеңне яшен орсын — пусть порази́т тебя́ мо́лния
5) перен. бить, громи́ть, уничтожа́ть/уничто́житьдошманны ору — бить (уничтожа́ть) врага́
6) в знач. нареч. орып перен.; разг. ливмя́орып яңгыр ява — ливмя́ льёт дождь; идёт о́чень си́льный дождь
••орып бәрү (салу) — прост. намно́го лу́чше ( кого-чего); дава́ть/дать сто очко́в вперёд
- 1
- 2
См. также в других словарях:
йодрык — иск. Бармаклары уч төбенә кысып йомарланган кул очы 2. күч. Физик җәза, кыйнау йодрык кына акыл кертер. Корал көченә яки физик көчкә таянып буйсындыру, куркыту тур йодрык белән эш итү. 3. күч. Бергә тупланган сугышчан көч … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йомрык — иск. Бармаклары уч төбенә кысып йомарланган кул очы 2. күч. Физик җәза, кыйнау йодрык кына акыл кертер. Корал көченә яки физик көчкә таянып буйсындыру, куркыту тур йодрык белән эш итү. 3. күч. Бергә тупланган сугышчан көч … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ашау — 1. Ашамлык, азык кабул итү. Азык, ашамлык итеп файдалану ит ашамау – тунны көя ашаган. Аппетиты яхшы булу ашаган кеше нык була 2. күч. Тешләү чебен ашый 3. Химик реакциягә кереп һ. б. ш. рәвештә таркалу, эрү, ашалу тур. 3. күч. Ашау эчү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәргәләү — (БӘРГӘЛӘШ) (БӘРГӘЛӘШҮ) – 1. (Бәрү (1 10,13) ) 2. күч. Йодрык белән (җиңелчә) кыйнап алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бокс — I. Махсус перчаткалар киеп башкарыла тор. йодрык сугышы. II. БОКС – Нәр. б. , кем. б. аерым тоту өчен, аерым эшләр өчен бинаның бүлеп алынган өлеше. III. БОКС – Ирләрнең чәчен баш түбәсендә кыска калдырып алу төре, рәвеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йодрыклау — (ЙОДРЫКЛАНУ, ЙОМРЫКЛАНУ иск.) – 1. Бармакларны уч төбенә кысып йому, йомарлау 2. Сугу яки кыйнау (йодрык белән). күч. Каты тәнкыйтьләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йодрыклашу — күч. Кыйнашу, үзара сугышу. рәв. ЙОДРЫКЛАШЫП – Йодрык белән һөҗүм итеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йомарлау — 1. Әвәләп, уч эченә кысып оештыру, укмаштыру, йомры хәлгә китерү 2. Төрү, чорнау 3. Бөтәрләү, җыеру 4. Йодрык хасил итеп, бармакларны уч төбенә кысып йому; йодрыклау. Нәр. б. уч төбенә кысып тоту, йому 5. күч. Җыю, туплау (көчне, ихтыярны һ. б. ш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәкә — и. 1. Сарык яки кәҗәнең иркәге 2. күч. Корчаңгы , юләр , мөгезсез һ. б. ш. эпитетлар белән килеп, ир кешене сүгеп, битәрләп, кимсетеп әйтелә 3. Выж выжак уенында: түгәрәкләнеп утырган уенчылар уртасындагы бала 4. диал. Бәрәңге белән ит, кабак… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
терәү — I. 1. Сөяү, сөялдерү; нәр. б. бераз авыштырып, орындырып кую. Ялгау, бик якын итеп, орындырып салу (биналар, каралтылар тур.) 2. Берәр нәрсәне нәрсәгә дә булса (җиргә, стенага һ. б.) китереп кысып тоту яки шул нәрсәгә таяну тур. 3. Авып китү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төйгечләү — 1. Берәр массаны өстенә авыр нәрсә белән басып яки тукмак, төйгеч һ. б. ш. нәрсә белән төеп тыгызлау 2. күч. Берәр нәрсәне төрле әйберләр белән бик нык тыгызлап тутыру 3. күч. Берәр кешене яки хайванны кыйнау, кат кат сугу. Берәр нәрсәгә йодрык… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге