-
41 нимало
нареч. с отриц. зыкIи, зыгорэкIиодно другому нимало не мешает зым иягъэ адырэм зыгорэкIи екIырэп, зыр Iэпэо-лъэпао адырэм зыкIи фэхъурэп -
42 один
м.1. числ. зыиз пяти вычесть один тфым зы къыхэхын2. в знач. прил. закъоон живет один ар изакъоу щыI3. в знач. мест. зыодин из присутствующих щыIэхэм ащыщэу зы◊ все как один зэкIэри зым фэдэувсе до одного зи къэмынэу, зэкIэрини один зымив один голос зы макъэуодин на один язакъоуодин за другим зыр зым кIэлъыкIоуодин-единственный зызакъоодним словом вводн. сл. кIэкIэу къэпIощтмэ -
43 отличаться
несов.1. см. отличиться2. чем (выделяться) фэмыдэн, къахэщынотличаться друг от друга зыр зым фэмыдэнотличаться трудолюбием илэжьакIэкIэ къахэщын -
44 переобуть
сов.1. кого зэблъэпхъун (зыр щыхыгъэу пэмыкI щыплъэн)2. что (надеть другую обувь — о себе) нэмыкI зыщыплъэн, (икIэрыкIэу) зыщыплъэжьынпереобуть сапоги щазмэхэр (икIэрыкIэу) зыщыплъэжьын -
45 потянуться
сов.1. (вытянуться) зыукъудыин, зыушхун2. к кому-чему, за кем-чем зыщэинпотянуться за книгой тхылъым зыфэщэин3. (один за другим) зэкIэлъыкIон, зыр зым ыуж итын -
46 совместить
сов. что зэгъэкIун, егъэкIун, зэхьылIэнсовместить одно с другим зыр адырэм егъэкIун -
47 столбец
м. сатырэ кIэкIхэу, зым зыр чIэтэу щытыр -
48 твердить
несов. что, о чем, разг. (говорить одно и то же) а зыр пIо зэпытын -
49 то
I союз1. (тогда, в таком случае) ащыгъумраз так, то я приду арэущтэу щытымэ, ащыгъум сэ сыкъэкIощт2. (по временам) зэогонь то разгорался, то затухал машIор зэ къызэкIанэщтыгъэ, зэ кIосэжьыщтыгъэ3. зэто один, то другой зэ зыр, зэ адырэр◊ и то разг. ари
II мест. указ. с. см. тот
III частица1. усил. адэгде-то он сейчас? адэ ар тыдэ джы щыIа?2. неопр. зыгоркто-то зыгорэмчто-то зыгорэгде-то зыгорэмкуда-то зыгорэмоткуда-то зыгорэм -
50 тянуться
несов.1. (растягиваться) зэIыкIын, зэхэкIын2. (потягиваться) зыпкъудыин3. (простираться) иушъокъон, зэлъыубытын, зэлъыкIунза аулом тянутся леса къуаджэм ыкIыбыкIэ мэзхэр иушъокъуагъэх4. (продолжаться) ыукъудыин5. (о времени) кIыхьэ-лыхьэ хъунвремя тянется долго уахътэр кIыхьэ-лыхьэшхо мэхъу6. прям. и перен. (стремиться к кому-чему-л.) фэблэн, фэщагъэу щытынтянуться к знаниям шIэныгъэхэм афэщагъэу щытын7. (двигаться один за другим) зэлъыкIон, зэкIэлъыкIон (зыр зым ыуж итэу) -
51 чехарда
ж. чехардэ (зыр зым елъэзэ зэрэджэгухэрэ джэгукI) -
52 куржталышташ
куржталышташ-аммногокр.1. бегать; двигаться, быстро перебирая ногамиТыш-туш куржталышташ бегать туда-сюда;
урем мучко куржталышташ бегать по улице.
А молышт, уремлан тореш йоген кайыше вӱдым пӱялен, «корабль-влакым» колтылыт, куржталыштыт, кычкыркалат, воштыл колтат. Г. Ефруш. А другие, запрудив ручейки, текущие поперёк улицы, пускают «корабли», бегают, кричат, смеются.
2. бегать; хлопотать, находясь в спешке; заниматься чем-л.Паша дене куржталышташ бегать по делу;
унам ончен куржталышташ бегать, ухаживая за гостями.
– Поро кече, шич, кӓзыр самоварым шындыктем, – оза куржталышташ тӱҥале. Я. Ялкайн. – Добрый день, садись, сейчас попрошу поставить самовар, – стал бегать хозяин.
3. бегать; ухаживатьӰдыр почеш куржталышташ бегать за девушкой.
Эн ончычак, Тамара почеш куржталышташ мый дечем писырак йол кӱлеш. С. Чавайн. Прежде всего, чтобы бегать за Тамарой, нужны ноги быстрее моих.
4. бегать; быстро двигаться (о чем-л.)Шинча тыш-туш куржталыштеш. Я. Ялкайн. Глаза бегают туда-сюда.
-
53 развертеться
1. сов.артыҡ бороп киңәйтеү (ҙурайтыу)2. сов.ҡыҙыу әйләнә башлау, зыр әйләнеп китеү, зырлау
См. также в других словарях:
зыр — – Әйбер бөтерелгәндә яки тиз тиз хәрәкәт иткәндә, очканда һавага ышкылудан барлыкка килгән тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
зырғорда — болды. жерг. Зәрезап болды. Тағдырдың қиындығына жаншылып, әбден з ы р ғ о р д а б о п қалған жүрек әлденеден шошынғандай дір ете түсті (Е. Тұрысов, Ақбақай, 4) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
зыр — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
ғұзыр — ар. зат. Өтініш, тілек, мүдде, мұң мұқтаж … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
құзыр — ар. зат. Әмір, билік … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
зырқия — (Орал, Орда) сұрқия, сұмпайы, сұмырай. Алғаш біз оны білмеуші едік, өзі бір з ы р қ и я адам екен (Орал, Орда). Жалпы еркек кіндіктіге сене көрме, сәулем, олар сондай, ежелден з ы р қ и я жұрт (Ж. Нәжім., Кішк., 22) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
құзыр — 1. (Ақт., Ойыл; Гур., Маңғ.; Орал, Чап.; Рес., Орын.) ауру, дерт, сырқат. Сенің қандай қ ұ з ы р ы ң бар (Ақт., Ойыл). Оның жүрегінің қ ұ з ы р ы бар (Гур., Маңғ.). Жүруге жарамайтын қ ұ з ы р ы бар (Рес., Орын.). 2. (Рес., Орын.) мерез. Оның… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ұзыр — (Шымк., Мақт.) тамақты талғап ішу. Тамақты ұ з ы р ы м е н ішпесем болмайды (Шымк., Мақт.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
зыр-зыр — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
зыр-зыр кæнын — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
зыр-зыр қашу — (Ақт., Байғ.) қолды аяққа тұрмай, безек қағу. Партия мен үкімет қаулыларын оқы десең, бұлар бетінен басып, з ы р з ы р қ а ш а д ы (Ақт., Байғ.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі