-
101 шакмаклы
прил.1) кле́тчатый, в кле́ткушакмаклы костюм — кле́тчатый костю́м
шакмаклы кәгазь — бума́га в кле́тку
2) пилёный; ко́лотый; кусково́йшакмаклы шикәр — пилёный са́хар
-
102 шатырдавык
прил.; см. шытырдавык; = шатырдавыклы; = шытырдавыклышатырдавык кәгазь — хрустя́щая (шурша́щая) бума́га
-
103 шикелле
1)а) с осн. п. как, сло́вно, то́чнодиңгез шикелле киң һәм тигез дала — обши́рная и ро́вная, как мо́ре, степь
мәче күзләре шикелле яшел күзләр — зелёные, как у ко́шки, глаза́
кәгазь шикелле ап-ак чырай — бе́лое, сло́вно бума́га, лицо́
б) в сочет. с гл. на -ган; как, бу́дто, как бу́дто, сло́вно; ка́к быкорт чыккан шикелле — как ужа́ленный
кадакланган шикелле утыра — сиди́т, сло́вно вко́панный
2) в именных словосочет. подо́бный кому-чему-л.; наподо́бие кого; схо́дный с кем-чем-л.; похо́жий на кого-что-л.сезнең шикеллеләр — подо́бные вам (лю́ди)
3) в знач. вводн. сл. ка́жется, как бу́дто, вро́де, по-ви́димомуэлегрәк алай түгел иде шикелле — ра́ньше, ка́жется, бы́ло не так
бер тавыш та юк шикелле — как бу́дто, никако́го шу́ма нет
мин сезне кичә күрдем шикелле — я, ка́жется, ви́дел вас вчера́
-
104 шома
1. прил.1)а) гла́дкий, ро́вный, без шерохова́тостей; остро́ганныйшома такта — гла́дкая доска́
б) ско́льзкий ( лёд)2) лакиро́ванный, полиро́ванный, отполиро́ванный, гла́дкий до бле́ска; лощёный3) гла́дкий; прямо́й, не зави́тый (о волосах, о мехе)кара шома чәчләр — чёрные прямы́е во́лосы
озын шома йонлы эт — соба́ка с дли́нной гла́дкой ше́рстью
4) перен. отко́рмленный, жи́рный, упи́танный, по́лный, гла́дкий прост. (о теле, лице человека, о животных)шома ак йөзле офицер — офице́р с бе́лым упи́танным лицо́м
шома муен — гла́дкая ше́я
5) перен.а) гла́дкий, скла́дный, пла́вный (текущий легко, без затруднения - о речи, мысли); стро́йный, зако́нченный, закруглённыйтелгә шома түрәләр — гла́дкое на язы́к нача́льство
шома фразалар — закруглённые фра́зы
б) бо́рзый уст., бе́глый (о письме, чтении)6) перен. то́чный, аккура́тный; иску́сныйшома хәрәкәтләр белән — то́чными (иску́сными) движе́ниями
7) перен.; разг. хи́трый, ло́вкий; искушённый; быва́лый, вида́вший ви́ды ( о человеке)шома егетләр — ло́вкие па́рни
шома ялганчы — ло́вкий плут
шома җавап — хи́трый отве́т
8) перен.; разг. франтова́тый, фасо́нистый, форси́стый прост.шома (киенгән) егет — франтова́тый па́рень
2. нареч.шома кыяфәт — фасо́нистый вид
1) гла́дкошома итеп ышкыланган такта — гла́дко вы́струганная доска́
шома таралган чәчләр — гла́дко причёсанные во́лосы
2)а) скла́дно, гла́дко, пла́вно; без запи́нки (читать, писать, говорить)татарча бик шома сөйли — по-тата́рски говори́т гла́дко (без запи́нки)
б) перен. мастерски́, уме́ло, иску́сноул шома чыгыш ясарга өйрәнгән, телдәрләнә — он научи́лся выступа́ть, ведёт речь иску́сно (мастерски́)
хикәя шома язылган — расска́з напи́сан уме́ло
3) перен. гла́дко, (вне́шне) без противоре́чийотчёт шома төзелгән — отчёт соста́влен гла́дко (ни сучка́, ни задо́ринки)
4) перен. о́чень уме́ло, без затрудне́ний, без поме́хшома яшәү — жить уме́ючи
эшне шома йөртү — уме́ло вести́ де́ло
шома гына — гла́дко, без затрудне́ний; без тре́ния; благополу́чно
эшләр шома гына барганда — когда́ дела́ шли, каза́лось бы, без поме́х
5) в ф. шомага начистоту́; чистово́йшомага кыру — чистово́е точе́ние
•- шома вал
- шома карама
- шома кәгазь
- шома көпшә
- шома көпшәле мылтык
- шома таш -
105 штамп
сущ.1) штамп, ште́мпельштамп басылган кәгазь — бума́га со шта́мпом, штампо́ванная бума́га
институт штампы басылган конверт — конве́рт со шта́мпом институ́та
2) тех. штампкорыч штамп — стально́й штамп
штамплар ясау — изготовле́ние шта́мпов
3) перен. штамп, шабло́н, трафаре́тштамп буенча сөйләү — говори́ть (выступа́ть) по шта́мпу
сәхнә штампы — сцени́ческий штамп
•- штамп сугу -
106 штамплану
-
107 шыптырдату
перех.шелесте́ть, шурша́ть чем-л.кәгазь шыптырдату — шурша́ть бума́гой
җил үләнне шыптырдата — ве́тер шелести́т траво́й
-
108 шытырдавык
I сущ.трещо́тка ( детская игрушка)II прил.; см. шытырдавыклышытырдавык кәгазь — хрустя́щая бума́га
-
109 шытырдык
прил.; см. шытырдавык IIшытырдык кәгазь — хрустя́щая бума́га
-
110 шыштырдату
перех.шуме́ть чем-л., шелесте́ть, шурша́ть чем-л.кәгазь шыштырдату — шуме́ть бума́гой
аяк астындагы үләннәрне шыштырдатып кемдер килә — шелестя́ ли́стьями под нога́ми, кто́-то идёт
өр-яңа акчаларны шыштырдату — шурша́ть совсе́м но́выми деньга́ми
коры үләннәрне шыштырдатып кәлтә узып китте — шелестя́ сухи́м бурья́ном, проползла́ я́щерица
шыштырдатып печән ашау — с шурша́нием жева́ть се́но
-
111 ябышкак
1. прил.1) прили́пчивый, ли́пкий, кле́йкий; це́пкий, вя́зкийябышкак кәгазь — кле́йкая бума́га
ябышкак балчык — вя́зкая гли́на
2) перен.; разг. прили́пчивый, привя́зчивый, навя́зчивый, назо́йливый, насты́рный, надое́дливыйябышкак чебеннәр — прили́пчивые му́хи
ябышкак булу — быть навя́зчивым, надое́дливым
3) перен. навя́зчивый, назо́йливый; неотсту́пныйябышкак уйлар — навя́зчивые мы́сли
2. сущ.ябышкак көй — назо́йливая мело́дия
1) прилипа́ла, прилипа́ло2) бот. липу́чка -
112 ябыштыру
перех.1) кле́ить, прикле́ивать/прикле́ить, накле́ивать/накле́ить, прилепля́ть/прилепи́ть || накле́ивание, накле́йка, прикле́ивание, прикле́йкаконвертка марка ябыштыру — накле́ить ма́рку на конве́рт
стенага рәсемнәр ябыштыру — прикле́ить рису́нки на сте́нку
2) закле́ивать/закле́ить; залепля́ть/залепи́ть || закле́йка (щели, отверстия, прорези)кышка тәрәзәләрне ябыштыру — закле́ить о́кна на́ зиму
ярыкларны кәгазь белән ябыштыру — закле́ить ще́ли бума́гой
җәрәхәткә пластырь ябыштыру — залепи́ть ра́ну пла́стырем
3) скле́ивать/скле́ить, слепи́ть || скле́иваниекатыргыларны ябыштырып тартма ясау — скле́ив карто́нки, сде́лать коро́бку
дәфтәр битләрен ябыштыру — скле́ить листы́ тетра́ди
ватылган вазаны ябыштыру — скле́ить разби́тую ва́зу
4) перен.; разг. прикле́ивать/прикле́ить, прилепля́ть/прилепи́ть, закрепля́ть/закрепи́ть (за кем-чем-л.) (прозвище, название, какое-л. слово и т. п.)кушамат ябыштыру — прикле́ить про́звище
берничә вакыйга аңа "ялганчы" исемен ябыштырды — не́сколько собы́тий закрепи́ло за ним про́звище "обма́нщик"
5)а) перен.; прост. залепля́ть/залепи́ть, влепля́ть/влепи́ть, припа́ивать/припая́ть (наказание, выговор, обвинение и т. п.)каты шелтә ябыштыру — влепи́ть стро́гий вы́говор
өч ел төрмә ябыштыру — припая́ть три го́да тюрьмы́
б) перен.; прост. залепля́ть/залепи́ть, влепля́ть/влепи́тьяңагына берне ябыштыру — влепи́ть пощёчину
••ябыштырып алу (ябыштырып чыгару) — этногр. увести́ де́вушку без согла́сия её роди́телей
-
113 язулы
прил.с за́писью, на́дписью; име́ющий за́пись, на́дпись; с за́писями; на́дписямиязулы кәгазь — бума́га с за́писями
язулы кабер ташы — надгро́бный ка́мень с на́дписью
язулы глобус — гло́бус с на́дписями
-
114 ялтыравык
1. сущ.1) блеск, блёстки, лоскалтын ялтыравыгы — блеск зо́лота
фосфорлы ялтыравыклар — фо́сфористые блёстки
2) гля́нец, глазу́рь, мурава́, поли́ва; обли́вкачынаякны ялтыравык белән каплау — ча́шку покры́ть глазу́рью
ялтыравык йөгертү — глянцева́ть, наглянцева́ть, глазурова́ть, мура́вить; покрыва́ть/покры́ть глазу́рью, гля́нцем
3) перен. лоск2. прил.тышкы ялтыравык — вне́шний лоск
1) блестя́щий, глянцеви́тый, гля́нцевый, лощёный, лосня́щийся, лосни́стый разг.; с ло́ском, сверка́ющийялтыравык итекләр — сапоги́ с ло́ском
ап-ак ялтыравык тешләр — бе́лые-пребе́лые блестя́щие зу́бы
ялтыравык кәгазь — лощёная бума́га
ялтыравык сәдәф — блестя́щая пу́говица
2) сверка́ющий, блестя́щий, блиста́ющий, сия́ющий, горя́щий, искря́щийся, искри́стый (снег, драгоценный камень, взгляд и т. п.)3) перен. блестя́щий, лосня́щийся, лосни́стый разг., упи́танныйялтыравык битле — с лосни́стым (упи́танным) лицо́м
-
115 ялтыравыклы
прил.1) блестя́щий, сверка́ющий, я́ркийялтыравыклы күзләр — блестя́щие глаза́
ялтыравыклы уенчыклар — сверка́ющие игру́шки
2) глянцеви́тый, гля́нцевый, лощёный, лосня́щийся; лосни́стый ( о красивом блеске), атла́сныйялтыравыклы кәгазь — глянцеви́тая (атла́сная) бума́га
3) спец. обливно́й, поли́вный (поли́венный, поли́ванный), глазуро́ванный, покры́тый обли́вкой, поли́вой, глазу́рьюялтыравыклы чынаяк — глазуро́ванная ча́шка
ялтыравыклы значок — поли́вный значо́к
• -
116 аминь
частицаамин (дога, вәгазь азагында әйтелә торган сүз) -
117 ассигнация
-
118 белый
-ая; -ое1) ак2) ак; аклар...ы3) в знач. сущ. белые мн. аклар4) ( белокожий) ак тәнле•- Белая олимпиада
- белое мясо
- белые стихи
- белый билет
- белый свет
- белый хлеб
- белым-бело
- играть белыми
- средь бела дня
- среди бела дня••белыми нитками шито — җеп очы күренеп тора; хәйләсе бик өстә ята
-
119 билет
м; в разн. знач. -
120 боны
мн.; ж; фин.а) билгеле бер срокка учреждениедән акча алып тору хокукы бирә торган кредит документы
См. также в других словарях:
газь — и, ж. gaz m. обл. Ядовитые промышленные отходы. Я как сделали вверху занятие ето, газь в реку стали пускать, рыба не стала ходить. Обск. сл. Доп. 1 63 … Исторический словарь галлицизмов русского языка
вәгазь — 1. Үгет, нәсихәт, яхшылыкка өндәү 2. Дини нәсихәт бирү төсендәге чыгыш. ВӘГАЗЬ ИТҮ (КЫЛУ) – Үгетләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фотокәгазь — Бер ягы яктылыкка сизгер катлау белән капланган, фоторәсем эшли торган кәгазь … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәгазь — 1. Чүпрәк чапрактан, агачтан яки башкадан ясалып, язу, китап басу, әйбер төрү һ. б. өчен кулл. тор. юка табаклардан торган материал 2. сөйл. Рәсми характердагы язма документ. Нин. б. таныклык, мандат. Жалоба язуы 3. Язылган яки тексты булган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
транспарант — 1. Рамга алынган яки ике таякка беркетелгән лозунг яисә сүрәтле кәгазь, тукыма 2. Язганда юллар туры, тигез чыксын өчен сызыксыз чиста кәгазь астына куела торган кара сызыклы каты кәгазь … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ассигнация — 1. Россиядә 1769 1843 елларда чыгарылган кәгазь акча 2. иск. сөйл. Гомумән кәгазь акча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
билет — 1. Гадәттә түләп алына торган һәм нәрсәдән дә булса файдалануга хокук бирә торган вакытлы документ 2. Нин. б. оешма, партия әгъзасы булуны раслый, нин. б. вазифага, бурычларга, хезмәткә мөнәсәбәтне күрсәтә торган документ 3. Кәгазь, акча билгесе… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бит — I. и. 1. Кеше башының алгы өлеше; йөз 2. Йөзнең яңак өлеше 3. Нәр. б. өсте, өске йөзе аяк бите 4. Тау, калкулыкның һ. б. ш. авыш, сөзәк яны, өслеге. БИТ АЛМАСЫ (БИТ ОЧЫ) – Яңакның күпереп, калкып торган өлеше. БИТ САБЫНЫ – Исле сабын. БИТ СӨЛГЕСЕ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
карточка — 1. Кечерәк кенә дүрт почмаклы кәгазь яки катыргы кисәге, картотека кәгазе 2. Дүрткел кәгазьгә төшерелгән фотография (фотокарточка) 3. Кешенең исем фамилиясе һ. б. ш. язылган яки аның билгеле бер продукт, әйбер алырга хакы белдерелгән талоннардан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәрт — Очколар санынча шартлы билгеләр, уен фигуралары һәм мастьлары төшерелгән кәгазь, катыргы кисәкләре, шулар белән уйнала торган уен (Кәртле) 3. Аерым белешмәләр теркәлә торган кәгазь, бланк курорт к. сы. II. КАРТА – 1 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кредит — I. (басым 1 иҗектә). Исәп хисап кенәгәсенең чыгымнар языла торган ягы; киресе – дебет. II. КРЕДИТ – (басым 2 иҗектә). 1. Өлешләп түләү шарты белән билгеле бер срокка товар сату яки акча һәм матди кыйммәтләрне процент алу исәбенә бурычка биреп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге