-
1 раз
Iм. бор, мартаба, дафъа, карат; один раз як бор, як мартаба; сто раз сад бор; несколько раз якчанд бор; много раз борҳо; в следующий раз дафъаи дигар, бори дигар; в другой раз минбаъд, дафъаи дигар; в последний раз дафъаи охирин; с первого раза дафъатан2. нескл. як; раз, два, три як, ду, се.<> раз другой як-ду бор, як-ду дафъа; раз за разом пайваста, пай дар ҳам, пай дар пай; раз [и] навсегда қатъиян, дафъаи аввалу охир; раз от разу дафъа ба дафъа; другой (иной) раз прост, баъзан, гоҳ-гоҳ; в самый раз 1) (вовремя) айни муддао, дар вақташ; мы пришли в самый раз мо дар вақташ омадем 2) (подходит) боб, соз, муносиб 3) (впору) худи худаш, айнан, лоппа-лоиқ; сапоги в самый раз мӯзаи лоппа-лоиқ; в таком разе прост, дар ин сурат, агар ин тавр бошад, он гоҳ; как раз 1) (точно) расо; 2) (впору) худи худаш, айнан, лоппа-лоиқ; не раз на як бор, борҳо; ни разу не… ҳеҷ вақт, ҳеҷ гоҳ, ҳаргиз, ягон бор ҳам; ни в коем разе ҳеҷ вақт, ҳеч гоҳ; вот те [и] раз! ана халос!, ана гап (кор)!; -два [да] и готово шарт--шурт - вассалом, ҳа нагуфта тайёр мешавад; раздва [да] и обчёлся то ана--мана гуфтан тамом шуд; раз на раз не приходится гоҳ чуну - гоҳ чунон; раз плюнуть прост, як пула кор ненареч. боре, як бор; рӯзе, як рӯз, вақте, як вақт, ҳангоме; один раз, когда… рӯзе, дар вақти…; раз ночью… боре шабонаIVсоюз усл. разг. агар, модоме ки…, азбаски…; раз он пришёл, я останусь модоме ки вай омад, ман мемонам (разо=, разъ=, рас=) приставка1. префикси феълӣ ки маъноҳои зеринро ифода мекунад: 1) тақсимкунӣ, майдакунӣ - разбить шикастан, майда--майда кардан; разломать шикастан, пора-пора (тикка-тикка) кардан 2) чудо кардан, кушодан - развязать кушодан, боз (яла) кардан 3) тақсимот раз раздать тақсим карда додан 4) пот додан, паҳн кардан раз разбрызгать пошидан, чошидан 5) (бо хиссачаи «ся») аз як ҷо ба хар тараф ҳаракат кардани касе, чизе раз разбежаться ба ҳар тараф гурехтан 6) фаро гирифтани тамоми руи чизе бо коре раз разрисовать аз нақшу нигор пур кардан 7) ноил шудан ба мақсаде, ба нияте раз разбогатеть бой шудан 8) даст кашидан аз кори (максади) пештара раз разлюбить дил кандан 9) шиддати амал раз разукрасить орою торо додан 10) (бо хиссачаи «ся») ба дарачаи ифрот расондани коре (максаде, нияте) раз разыграться саргарми бозӣ шудан2. хамчун префикси калимасоз барои сохтани исм ва сифат, ки хусусият ё дараҷаи олии пред метро мефаҳ монад раз разудалый бебокIIв знач. сказ, прост, шарти (қарси) зад (задам, задӣ ва ғ.); он \раз его по руке! ӯ шарти ба дасти вай зад! -
2 много
нареч.1. бисёр, хеле, зиед; много знать бисёр чиз донистан2. в знач. числ. бисёр, миқдори зиёд; прошло много лет солҳои бисёр гузашт; это я много-раз слышал инро ман борҳо шунидаам3. зиёд, бисёр; ты много разговариваешь ту бисёр гап мезанӣ4. в знач. сказ. зиёд[аст], бисёр [аст]; этого мне много ин барои ман бисёр аст5. (многое) бисёр чизҳо о. в ритор. вопросах и восклицаниях: много ль ты знаешь! ту чӣ медонӣ!, ту гап мезанидия!7. в сочет. со сравн. см. прил. (гораздо) бештар, зиёдтар, анча; много лучше анча беҳтар8. разг. в сочет. с числ. (не больше, чем) аз … зиёд не, зиёд (бисёр) бошад; еще год, много -два, и он уедет баъд аз як сол, бисёр бошад, баъд аз ду сол, вай меравад9. чаще с частицей «ли» (сколько) зиёдмӣ, бисёрмӣ; а много ли здесь садов? дар ин ҷо боғ бисёр-мӣ? <> много*много зиёд (бисёр) бошад; здесь много-много три килограмма ин ҷо, зиёд бошад, се килограмм аст; ни много, ни мало на каму на зиёд, айнан ҳамон қадар; много воды утекло бисёр вақт гузашт, чандин харбузапазӣ гузашт; много мнить о себе калонтарошӣ (худписандӣ) кардан; много шуму из ничего погов. много якпула гап нею садпула ғавғо қисми аввали калимахои мураккаб ба маънои «бисёр», «чанд» «сер»: многоквартирный бисёрквартира -
3 перевидать
сов. кого-что разг. (много раз, многое, многих) дидан, аз сар гузарондан; чашидан; он много перевидал на своём веку у дар умри худ бисёр вокеахоро дидааст (аз сар гузарондааст) -
4 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
5 развлечение
с1. (по знач. гл. развлечь 2) хурсанд (хушнуд, хушвақт) кардан(и); (по знач. гл. развлечься) саргармшавӣ, вақтхушӣ; всё это служит для развлечения ҳамаи ин барои вақтхушӣ аст2. тамошо; в саду много развлечений дар боғ тамошо бисёр аст -
6 уж
Iм мори обӣ <> извиваться ужом ҳилагарӣ карданII1. нареч. см. уже;2. частица усил. ҳам, кайҳо, кайҳо боз, ҳатто, охир; не так уж плохо он қадар ҳам бад не; уж сколько раз говорили ему охир ба ӯ борҳо гуфта буданд; очень, уж много дел кор хеле ҳам бисьёр; уж я вас ждал! кайҳо боз ман интизори шумо!3. частица усил. илтимос; уж ты меня не оставляй одного илтимос маро танҳо нагузор4. частица фольк: ва, ана, мана
См. также в других словарях:
много раз — См … Словарь синонимов
во много раз — во сто крат (книжн.) Словарь синонимов русского языка. Практический справочник. М.: Русский язык. З. Е. Александрова. 2011. во много раз нареч, кол во синонимов: 7 • во сто кра … Словарь синонимов
плюнувший много раз — прил., кол во синонимов: 1 • исплевавшийся (1) Словарь синонимов ASIS. В.Н. Тришин. 2013 … Словарь синонимов
прошедший много раз — прил., кол во синонимов: 2 • истоптавший (16) • исходивший (46) Словарь синонимов ASIS. В.Н. Тришин. 2013 … Словарь синонимов
победивший много раз — прил., кол во синонимов: 1 • попобеждавший (1) Словарь синонимов ASIS. В.Н. Тришин. 2013 … Словарь синонимов
во много раз больше — нареч, кол во синонимов: 3 • с избытком (6) • сторицей (5) • сторицею (5) … Словарь синонимов
РАЗ — 1. РАЗ1, раза (раза прост.), мн. разы, раз (разов прост.), муж. 1. В сочетании со словом, обозначающим количество, указывает на один момент или кратность, повторяемость какого нибудь действия. «Семь раз отмерь, один раз отрежь.» (посл.) «Раз пять … Толковый словарь Ушакова
РАЗ — 1. РАЗ1, раза (раза прост.), мн. разы, раз (разов прост.), муж. 1. В сочетании со словом, обозначающим количество, указывает на один момент или кратность, повторяемость какого нибудь действия. «Семь раз отмерь, один раз отрежь.» (посл.) «Раз пять … Толковый словарь Ушакова
РАЗ — 1. РАЗ1, раза (раза прост.), мн. разы, раз (разов прост.), муж. 1. В сочетании со словом, обозначающим количество, указывает на один момент или кратность, повторяемость какого нибудь действия. «Семь раз отмерь, один раз отрежь.» (посл.) «Раз пять … Толковый словарь Ушакова
РАЗ — 1. РАЗ1, раза (раза прост.), мн. разы, раз (разов прост.), муж. 1. В сочетании со словом, обозначающим количество, указывает на один момент или кратность, повторяемость какого нибудь действия. «Семь раз отмерь, один раз отрежь.» (посл.) «Раз пять … Толковый словарь Ушакова
раз — 1. РАЗ1, раза (раза прост.), мн. разы, раз (разов прост.), муж. 1. В сочетании со словом, обозначающим количество, указывает на один момент или кратность, повторяемость какого нибудь действия. «Семь раз отмерь, один раз отрежь.» (посл.) «Раз пять … Толковый словарь Ушакова