-
1 раз
Iм. бор, мартаба, дафъа, карат; один раз як бор, як мартаба; сто раз сад бор; несколько раз якчанд бор; много раз борҳо; в следующий раз дафъаи дигар, бори дигар; в другой раз минбаъд, дафъаи дигар; в последний раз дафъаи охирин; с первого раза дафъатан2. нескл. як; раз, два, три як, ду, се.<> раз другой як-ду бор, як-ду дафъа; раз за разом пайваста, пай дар ҳам, пай дар пай; раз [и] навсегда қатъиян, дафъаи аввалу охир; раз от разу дафъа ба дафъа; другой (иной) раз прост, баъзан, гоҳ-гоҳ; в самый раз 1) (вовремя) айни муддао, дар вақташ; мы пришли в самый раз мо дар вақташ омадем 2) (подходит) боб, соз, муносиб 3) (впору) худи худаш, айнан, лоппа-лоиқ; сапоги в самый раз мӯзаи лоппа-лоиқ; в таком разе прост, дар ин сурат, агар ин тавр бошад, он гоҳ; как раз 1) (точно) расо; 2) (впору) худи худаш, айнан, лоппа-лоиқ; не раз на як бор, борҳо; ни разу не… ҳеҷ вақт, ҳеҷ гоҳ, ҳаргиз, ягон бор ҳам; ни в коем разе ҳеҷ вақт, ҳеч гоҳ; вот те [и] раз! ана халос!, ана гап (кор)!; -два [да] и готово шарт--шурт - вассалом, ҳа нагуфта тайёр мешавад; раздва [да] и обчёлся то ана--мана гуфтан тамом шуд; раз на раз не приходится гоҳ чуну - гоҳ чунон; раз плюнуть прост, як пула кор ненареч. боре, як бор; рӯзе, як рӯз, вақте, як вақт, ҳангоме; один раз, когда… рӯзе, дар вақти…; раз ночью… боре шабонаIVсоюз усл. разг. агар, модоме ки…, азбаски…; раз он пришёл, я останусь модоме ки вай омад, ман мемонам (разо=, разъ=, рас=) приставка1. префикси феълӣ ки маъноҳои зеринро ифода мекунад: 1) тақсимкунӣ, майдакунӣ - разбить шикастан, майда--майда кардан; разломать шикастан, пора-пора (тикка-тикка) кардан 2) чудо кардан, кушодан - развязать кушодан, боз (яла) кардан 3) тақсимот раз раздать тақсим карда додан 4) пот додан, паҳн кардан раз разбрызгать пошидан, чошидан 5) (бо хиссачаи «ся») аз як ҷо ба хар тараф ҳаракат кардани касе, чизе раз разбежаться ба ҳар тараф гурехтан 6) фаро гирифтани тамоми руи чизе бо коре раз разрисовать аз нақшу нигор пур кардан 7) ноил шудан ба мақсаде, ба нияте раз разбогатеть бой шудан 8) даст кашидан аз кори (максади) пештара раз разлюбить дил кандан 9) шиддати амал раз разукрасить орою торо додан 10) (бо хиссачаи «ся») ба дарачаи ифрот расондани коре (максаде, нияте) раз разыграться саргарми бозӣ шудан2. хамчун префикси калимасоз барои сохтани исм ва сифат, ки хусусият ё дараҷаи олии пред метро мефаҳ монад раз разудалый бебокIIв знач. сказ, прост, шарти (қарси) зад (задам, задӣ ва ғ.); он \раз его по руке! ӯ шарти ба дасти вай зад! -
2 как
Iчастица чӣ; как! Это он! чӣ! Ҳамон одам!; как? Разве все уже собрались? чӣ! Магар ҳама ҷамъ шуданд?IIнареч.1. вопр. чӣ тавр, чӣ гуна, чӣ хел, ба кадом шакл; чй; как вы поживаете? аҳволатон чй тавр?; как ваши диела? корҳоятон чӣ тавр?; как вы сказали? шумо чи гуфтед?2. относ. чӣ хеле ки…, чи (ҳамон) тавре ки…; я написал, как вы сказали ман ҳамон тавре ки шумо гуфтед, навиштам3. определит. чӣ хел, чи тавр; как хорошо! чй хел нағз!; как жарко! чӣ хел гарм!4. времени вақте ки, ҳангоме ки…; как приеду, сообщу ҳамин ки омадам, хабар медиҳам <> как будто гуё, гуё ки; как бы [то] нй было дар ҳар ҳол; как бы чи хел карда; как бы он не узнал боз вай нафаҳмад; как вдруг якбора, яке, дафъатан, баного.ҳ, ногаҳон, нохост; как же! набошад чӣ!, албатта!; вы выполнили мою просьбу? - Как же! шумо илтимоси маро ба ҷо овардед? - Албатта!; как [бы] не так! умед накун!, беҳуда фикр накун!; как когда, когда как ҳар вақт ҳар хел, гоҳ ин тавр - гоҳ он тавр, як хел не; как кому, кому как ба як кас маъқул, ба дигаре не; как можно ҳар чӣ, ба қадри имкон; как можно больше ҳар чӣ бисьёртар; ему хотелось как можно скорёе добраться до дому ӯ мехост, ки ҳар чӣ тезтар ба хонааш расад; как ни в чём не бывало гӯё ки ҳеҷ ҳодисае нашуда буд; как и не бывало асараш ҳам намонд, буд ё набуд; как нельзя лучше бисьёр нағз; как попало чи тавре ки тӯғри (рост) ояд; как раз 1) (именно) маҳз, худи худаш; тебято как раз мне и надо маҳз худат ба ман даркор 2) в знач. сказ. айнан, худи худаш; лоиқ, муносиб; башмаки мне как раз кафш ба пои ман лоиқ аст; как сказать кӣ медонад; чӣ гӯям; как только ҳамин ки, … замон; как только доклад закончился, они ушли ҳамин ки маърӯза тамом шуд, онҳо баромада рафтанд; вот [оно] как! ҳамтуя!, аҷабо!союз1. сравн. …барин, чун, ҳамчун, мисли…, монанди…; степь широкая, как море дашти монанди баҳр васеъ; белый как снег барф барии сафед; бледный как полотно дока барин сафед; как нарочно қасдан кардагй барин2. присоед. ҳамчун, чун; я советую вам как друг ман ба шумо чун дӯст маслиҳат медиҳам3. врем. ҳамин ки…, дар баробари…; как приедешь, напишй ҳамин ки рафта расиди, хат навис4. уст. прост. агар; найдёшь дело, как захочешь агар хоҳи, кор меёби <> как скоро уст. книжн. 1) врем. ҳамин ки, …замон; как скоро он уедет… вай рафтан замон 2) усл. модом ки, агар; как скоро мы признали, что он прав, то… модом ки мо ӯро хак донистем, пас… -
3 датчанка
ж даниягизан, даниягидухтар, зани (духтари) даниягӣ №тчик мтех. датчик (асбобест, ки аз кори механизм, фаъолияти организми зинда ва ғ. хабар медиҳад)дать сов.1. кого-что, чего додан, бахшидан; датчанка книгу товарищу китобро ба рафиқи худ додан; датчанка адрес адресро додан; датчанка телефон [рақами] телефонро додан // что разг. (заплатить) додан, пардохтан; я дал за эту книгу пять рублей ман барои ин китоб панҷ сӯм додам2. что кому имкон додан; это даст мне возможность посещать уроки ин ба ман имкон медиҳад, ки ба дарсҳо ҳозир шавам; не каждому дано быть музыкантом ҳар кас мусиқачй шуда наметавонад3. что супурдан, додан; датчанка работу кор супурдан4. что кому разг. муайян кардан (ба назар, аз рӯи намуд); на вид ему можно датчанка лет сорок зоҳиран вай қариб чилсола аст5. что задан; датчанка пощёчину шаппотӣ (торсакӣ) задан; датчанка подзатыльник ба пушти сар (ба буни гардан) задан // по чему, во что прост. задан; датчанка по уху ба гӯш (баногӯш) задан; датчанка в зубы кому-л. 1) (ударить) ба тумшуқи касе задан; ба таги ҷоғ фаровардан 2) (дать взятку) пора (ришва) додан, гулӯи касеро равған кардан6. что додан, барпо кардан; датчанка обед в честь юбиляра ба шарафи соҳибҷашн зиёфат додан; датчанка концерт концерт додан7. что (принести как результат) бахшидан, додан; датчанка высокий урожай ҳосили баланд додан8. в сочет. с сущ. что датчанка обещание ваъда додан; датчанка распоряжение фармон додан, амр кардан; датчанка разрешение рухсат додан; <> слово 1) (на собрании) сухан додан 2) (пообещать) ваъда (қавл) додан; датчанка согласие розигӣ додан, рози шудан; датчанка указание дастур додан; датчанка звонок занг задан; датчанка отбой бонги бозгашт додан; датчанка трещину тарқиш пайдо шудан; датчанка течь сӯрох (тешуқ) шудан9. с неопр. мондан, гузоштан, роҳ (рухсат) додан: дайте пройтй монед, гузарам; он не дал мне договорить вай намонд, ки гапамро тамом кунам10. повел. лансгл. 1 л. буд. в знач. побуд. частицы биё, як; дай, думаю, зайду к приятелю як пеши шарикам равам, гуфтам; дайка я прочту ещё раз биё боз як бори дигар хонам <> дай бог кому худо расонад (хоҳад), илоҳи ҳамин тавр шавад, кошкӣ ҳамин тавр мешуд; не дай бог худо накунад, худо нишон надиҳад, худо нигоҳ дорад; датчанка волю кому-л. касеро ба ихтиёраш мондан (монондан); датчанка волю чему сар додан; датчанка волю слезам гиря карда фиристодан (сар додан); датчанка выход чему-л. изҳори чизе кардан, дилро аз чизе холй кардан; датчанка газ прост. газ додан, тезондан; датчанка дорогу кому роҳ додан, имкон додан; датчанка занавес пардаро фуровардаи; датчанка знать кому о ком-чём дарак додан; датчанка себя знать аз худ дарак додан, ҳис карда шудан; усталость дала себя знать хастагӣ ҳис карда шуд; датчанка крюк (крюку) давр зада роҳро дур кардан; датчанка маху хато (ғалат) кардан; датчанка начало чему оғоз кардан; датчанка подножку кому-л. ба касе пешпо додан; датчанка по шапке кому груб. прост. ҳай кардан; датчанка права (право) граждаиства эътироф кардан; датчанка представление о чём мадрак додан; датчанка себе труд лозим донистан, худро вазифадор шумурдан, кӯшиш кардан; он недал себе труда подумать фикр карданро лозим надонист; датчанка стрекача (тягу) прост. думро хода кардан, пойро зери бағал гирифтан; шиппи гурехтан, ғайб задан; датчанка урок дарси ибрат додан; датчанка шпоры маҳмез задан; дорого бы дал ҷонамро фидо мекардам; как пить датчанка прост. албатта, яқин(ан), бешубҳа, бешак; не \датчанка в обйду кого ҳимоя кардан; не \датчанка спуску кому гузашт накардан, беҷазо намонондан; не \датчанка ходу кому роҳ надодан, мамониат кардан; ни \датчанка ни взять худи худаш; айнан; я тебе (те) дам! рӯзатро нишон медиҳам!; вот я тебе дам бегать! ҳоло ман ба ту давиданро нишон медиҳам! -
4 именно
частица1. (как раз) маҳз, хусусан, махсусан, айнан; именновы мне и нужны маҳз шумо ба ман даркоред2. (при вопр. мест. и нареч.) маҳз, махсусан; трудно сказать, что именно он подразумевает гуфтан мушкил аст, ӯ маҳз чиро дар назар дошта бошад; а кто именно должен прийти? маҳз кӣ меояд?3. присоед. яъне; это было недавно, месяц тому назад ин ба наздикй, яъне як моҳ пештар, рӯй дода буд в сочет. с союзами «а», «и» маҳз, ва маҳз, махсусан; он часто ездил на юг, а именно в Крым ӯ зуд-зуд ба ҷануб ва маҳз ба Қрим мерафт4. перечисл. яъне, чунон-чи, масалан, монанди; к нму пришли гости, а «г.: брат с женой, товариид и сослуживцы ба назди ӯ меҳмонон, яъне: бародари ӯ бо занаш, рафиқаш ва ҳамкоронаш омаданд5. разг. (да, действительно) оре, бале, ҳа, воқеан, албатта; именно так бале, ҳамин тавр; вы правы, вот именно так и было гапатон ҳақ, айнан ҳамин тавр шуда буд -
5 на
Iпредлог1. с вин. (указывает на-правление действия) ба, ба рӯи…, ба болои…; бар; идти на улицу ба кӯча рафтан; сесть на своё место ба ҷои худ нишастан; положить на стол ба рӯи миз гузоштан; не попадайся мне на глаза! ба назарам нанамо!; обижаться на кого-л. аз касе хафа шудан; ответ на вопрос ҷавоби савол; подписка на газеты ба газетаҳо обунашавӣ2. с вин. (при обозначении срока) ба, дар, ба муддати…, барои; работа на завтра кор барои фардо; увидеться на другой день дар рӯзи дигар вохӯрдан; запасти дров на зиму барои зимиетон ҳезум тайёр- кардан; работы ещё на целую неделю кор боз ба як ҳафтаи тамом мерасад3. с вин. (при обозна-чении колцчественной разницы, ше-пени превосходства или недостатка): опоздать на пять минӯт панҷ дақиқа дер мондан; старше на два года ду сол калон; на мёсяц раньше як моҳ пеш; на двадцать рублей больше бист сӯм зиёдтар4. с вин. (при обозначении множителя или делителя) ба; раз-делйть на три ба се тақсим кардан; помножить пять на четыре панҷро ба чор зарб задан; разделйть на две части ба ду ҳисса тақсим кардан; разрё-зать на кускй пора-пора кардан5. с вин. (при обозначении меры, коли-чества, определяющих границы чего-л.) ба; купить на дёсять рублёй ба даҳ сӯм харидан; хватит на всех ба ҳама мерасад. свин. (при обозначении цели, назначения) ба; взять на воспитание ба тарбия гирифтан; испытывать что-л. на прочность маҳкамии чизеро сан-ҷидан; комната на двух человек хонаи дукаса; обед на пять человек хӯрок барои панҷ кас7. с вин. (при обозна-чении условий, обстоятельств) бо; на голодный желудок бо дили наҳор, бо дили гурусна; на свёжую голову баъди истироҳат // (при словах, выра-жающих эмоциональную оценку события) барои, ба; на горе ба бадбахтӣ, бадбахтона; на мою радость хушбахтона8. с вин. (при обозначении образа действия) ба; верить кому-л. на слово ба қавли касе бовар кардан; говорить на память ёдакӣ гап задан, аз ёд гуфтан9. с вин. (при обозначении ка-кого-л. признака) бо, ба; хромать на одну ногу ба як пой лангидан; нечист на руку дасташ қалб, каҷдаст10. с предл. (при обозначении места) дар, ба, ба болои…,бар болои…, даррӯи…, дар пеши…; жить на юге дар ҷануб зиндагӣ кардан; сидёть на заседании дар маҷлис нишастан; оставить на столе ба болои стол монда рафтан; на ногах ботинки дар пояш ботинка // (соответствует предлогу «в») дар; на воённой слӯжбе дар хизмати ҳарбӣ; первый на селе работник беҳтарин коркуни деҳа; тоска на сердце дил хафа // (при обозначении предметов, лиц, в присутствии которых что-л. совершается) дар пеши…; на людях дар пеши мардум; на моих глазах дар пеши назари ман; на миру и смерть красна посл. марги бо ёрон (бо дӯстон) тӯй аст11. с предл. (на вопрос «когда») дар, дар вақти…; на каникулах дар вакти таътил; на той неделе дар ҳафтаи оянда; на этих днях дар ҳамин рӯзҳо; на нашей памяти дар хотири (дар ёди) мо12. с предл. (при обозначении средства передвижения) бо; лететь на самолёте бо самолёт паридан; плыть на пароходе бо киштй рафтан; кататься на лодке бо қаик сайр кардан13. с предл; (при обозначении образа действия): на всем скаку чорхезза-нон; на бегу давдавон, давон-давон; на лету 1) дар айни парвоз, парвозку-нон 2) перен. якбора, дарҳол, тез; он схватывает мой мысли на лету ӯ ба фикри ман дарҳол пай мебарад14. с предл. (при посредстве) дар, бо; жарить на масле дар равған бирён кардан15. с предл. (при обозначении устройства, свойства, состояния) гдор; вагон на рессорах вагони рессордор; матрац на пружинах матраси пружинадор 16. с предл. в сочет. с гл.: играть на рояле рояль навохтан; говорить на русском языке бо забони русй гап задан; перевести книгу на таджикский язык китобро ба [забони] тоҷикӣ тарҷима кардан; свободно читать на английском языке ба забони англисӣ бемалол хондан 17. с предл. (при обозначении пребываныя в ка-ком-л. состоянии) дар; стоять на часах дар посбонӣ истодан, каровулӣ кардан <> на что [уж] (как ни, хотя и очень) ҳар чанд ки, агар чандеIIчастица в знач. сказ. разг. ма, мана; на, возьми ма, гир; на тебе книгу мана ба ту китоб <> вот те (тебё) [и] на! ана!, оббо!, ана халос!; на тебе! ана инро бин!; ана халос!, оббо!частица: какой ни на есть чй хеле ки бошад, ҳар навъе ки бо-шад; кто ни на есть касе ки (кӣ ки) бошад, ҳар кӣ бошад, хар кас; что ни на есть бисёр, ҷудо, ниҳоят да-раҷа, гузароIVприставка1. префиксест, ки барои сохтани феъл ва исмҳои феълӣ кор фармуда шуда, маъноҳои зеринро ифода мекунад: 1) равона шудани амал ба сатҳи предмет - набежать давида баромадан, давида рӯи чизеро пӯшондан; налететь парида омада хамла овардан; наскочить бархӯрдан, дучор шудан; дарафтодан; наехать бархӯрдан 2) болои предмет гузоштан - намотать печондан; нашить аз рӯй дӯхтан, дӯхта часпондан 3) ба ҷо овардани амал дар сатҳи чизе - намёрзнуть қирав бастан; ях бастан (кардан) 4) пурӣ, аз ҳад зиёд будани амал - наговорить бисёр гап задан, лаққидан; напечь пухтан, пухта тайёр кардан; навозить бисёр кашонда овардан; насолить намак (шӯр) кардан, дар намак хобондан; натопить гарм кардан, тафсондан 5) дар феълҳои бо «-ся» тамом мешудагӣ - сершавӣ, пурра қаноат кардани шахси амалкунанда - наболтаться хуб гап зада гирифтан; наработаться бисёр (хуб) кор кардан 6) дар феълҳои дорои суффиксҳои «ива», «ыва», «сва» - сустшавӣ, андак рӯй додани амал - напевать замзама кардан; насвистывать паст-паст ҳуштак кашидан 7) барои сохтани намуди мутлақи феъл хизмат мекунад - написать навишта тамом кардан, навишта шудан; нарисовать кашидан, сурат кашидан2. барои сохтани сифату исмҳои дорои маънои зерин кор фармуда мешавад: болои чизе мавҷудбуда - нарукавный рӯиостинӣ; нагрудник пешгир3. барои сохтани зарфҳо кор фармуда шуда, дараҷаи олӣ, ҳадди ниҳоӣ ва аломати чизеро ифода мекунад - накрепко бисёр сахт; насгрого бисёр ҷиддӣ
См. также в других словарях:
вот тебе раз — нареч, кол во синонимов: 31 • батюшки светы (34) • вишь ты (32) • вот так клюква (34) … Словарь синонимов
вот тебе раз! — вот тебе <и> раз! Разг. Неизм. Выражение удивления, разочарования и т. п. Он, сам не зная, как это случилось… поцеловал ее в губы. «Вот тебе раз!» – проговорила она. (Л. Толстой.) «Вы странная, Вера». – «Я странная? Вот тебе раз. Самая… … Учебный фразеологический словарь
вот те раз — нареч, кол во синонимов: 13 • аж челюсть отпала (33) • во дает (16) • вот оно как (9) … Словарь синонимов
вот те раз — вот те раз, вот тебе раз … Орфографический словарь-справочник
Вот Те Раз — межд. разг. сниж. то же, что вот тебе раз Толковый словарь Ефремовой. Т. Ф. Ефремова. 2000 … Современный толковый словарь русского языка Ефремовой
вот тебе раз! — ВОТ Толковый словарь Ожегова. С.И. Ожегов, Н.Ю. Шведова. 1949 1992 … Толковый словарь Ожегова
Вот так раз — Прост. Экспрес. Удивлён, совсем не ожидал. Хотел было он на колоду сесть, но я остановил… На старых пепелищах змеи живут. Вот так раз! удивился генерал. На своей родине и то бояться, значит, надо (А. Иванов. День с генералом) … Фразеологический словарь русского литературного языка
Вот тебе раз, другой бабушка даст. А вот дурню на орехи. — Вот тебе раз, другой бабушка даст. А вот дурню на орехи. См. КАРА ГРОЗА … В.И. Даль. Пословицы русского народа
Вот тебе раз! - Вот тебе два! — ( Вот тебе раз выражение удивления, разочарования и т.п. выражение удивления, разочарования и т.п.; ответ на него … Живая речь. Словарь разговорных выражений
Вот тебе раз, другой бабушка даст. — Вот тебе раз, другой бабушка даст. См. НЕЧАЯННОСТЬ РАСПЛОХ … В.И. Даль. Пословицы русского народа
вот тебе раз! — Вот тебе (те) раз! Выражение удивления, разочарования неожиданностью … Словарь многих выражений