бітте

ике чакрым җәяү үтү — прошага́ть два киломе́тра

зур гына авылны үтү — прое́хать че́рез дово́льно большу́ю дере́вню

университет яныннан үтү — проходи́ть ми́мо университе́та

кыз безнең яныбыздан вәкарь белән үтте — де́вушка го́рдо проше́ствовала ми́мо нас

Арзамасны үтү — прое́хать Арзама́с

урманны күптән үттек — лес давно́ ми́нули

өебезне үтмәдекме әле? — мы не проскочи́ли наш дом?

таулар аша үтү — перейти́ че́рез го́ры

чик аша үтү — перепра́виться че́рез грани́цу

халык төркеме арасыннан үтү — пройти́ сквозь толпу́

куаклыклар арасыннан үтү — пробива́ться сквозь кусты́

ишектән үтү — проскользну́ть в дверь

отряд тарлавыктан үтте — отря́д проскочи́л че́рез уще́лье

эчке бүлмәгә үтү — пройти́ в да́льнюю ко́мнату

түбәдән су үтә — кры́ша протека́ет

көймәгә су үтте — в ло́дку просочи́лась вода́

тимер юл авыл аркылы үтә — желе́зная доро́га пролега́ет че́рез дере́вню

елга авыл артыннан үтә — река́ протека́ет за дере́вней

штатка үтү — пройти́ в штат

тәкъдим бер тавыштан үтте — предложе́ние при́нято единогла́сно

конкурстан үтү — пройти́ по ко́нкурсу

йөзеннән мыскыллы елмаю үтте — по лицу́ прошла́ (промелькну́ла) ехи́дная улы́бка

карашында икеләнү чагылып үтте — проскользну́ло сомне́ние во взгля́де

материаллар редактор аша үтә — материа́лы прохо́дят че́рез реда́ктора

цензура аша үтү — подверга́ться цензу́ре

барлык сроклар күптән үтте — все сро́ки давно́ прошли́

гомер бик тиз үтә — жизнь о́чень бы́стро прохо́дит

берничә ел үтте — ми́нуло не́сколько лет

җыелыш тыныч үтте — собра́ние прошло́ споко́йно

әңгәмә җанлы үтте — бесе́да прошла́ оживлённо

мәктәптә практика үтү — пройти́ пра́ктику в шко́ле

дәвалану курсын үтү — зако́нчить курс лече́ния

"Фигыль" темасын үтү — проходи́ть те́му "Глаго́л"

кыш үтте — зима́ прошла́

яңгыр үтте — дождь прекрати́лся

баш авыртуы үтте — прошла́ головна́я боль

аяк сызлавы үтте — прекрати́лась ломо́та ноги́

салкын җелеккә үтте — моро́з проня́л наскво́зь

салкын эчкә үтте — хо́лод прони́к в ду́шу

җыр йөрәккә үтте — пе́сня дошла́ до се́рдца

безнең киңәшләр аңа үтмәде — на́ши сове́ты на него́ не поде́йствовали

үткәндә- аша — пока́ идёт- ку́шай

аш үтми — органи́зм не принима́ет пи́щу; не прохо́дит пи́ща

әни дөньядан үтте — ма́ма умерла́

ярдәм коры вәгъдәдән үтмәде — по́мощь ограни́чилась одни́м обеща́нием

мөдирне үтеп, директорга керү — мину́я заве́дующего, побыва́ть у дире́ктора

сөйләп үтү — порассказа́ть

күрсәтеп үтү — показа́ть

тәнкыйтьләп үтү — покритикова́ть

хәзер җиләк-җимеш яхшы үтә — тепе́рь на я́годы хоро́ший спрос

пычак яхшы үтә — нож хорошо́ ре́жет

дети прошли — балалар уҙып китте

пройти по мосту — күперҙән үтеү

прошёл год — бер йыл үтеп китте

пройти пять километров — биш километр үтеү

пройти лес — урман аша уҙыу

пройти к роднику — шишмәгә барыу

поезд прошёл — поезд үтеп китте

пройти потолок мелом — түшәмде аҡбур менән ағартыу

пройти через цензуру — цензуранан үтеү

пройти в жизнь — тормошҡа ашыу

пройти мимо — иғтибарһыҙ ҡалдырыу

это не пройдёт (не прошло) — был барып сыҡмаҫ, был нәмә килеп сыҡмаҫ

выпасть — об осадках

прошёл сильный дождь — көслө ямғыр булып үтте

распространиться — о слухах, вестях

прошёл слух — хәбәр таралды

чернила прошли сквозь бумагу — ҡара ҡағыҙ аша үтеп сыҡҡан

пройти через испытания — һынауҙар аша үтеү

пройти военную службу — хәрби хеҙмәтте үтеү

пройти практику — практика үтеү

пройти букварь — әлифбаны үтеү

метель прошла — буран үтте

голова прошла — баш ауыртыуы бөттө

сораулар биреп йөдәтү — надоеда́ть вопро́сами

аны бизгәк йөдәтте — его́ заму́чила лихора́дка

ерак юл атларны йөдәтте — да́льняя доро́га изнури́ла коне́й

бу көтүләр тәмам йөдәттеләр — э́ти ожида́ния оконча́тельно истоми́ли

халыкны йөдәтү — угнета́ть наро́д

калдырыгыз аны, йөдәтмәгез — оста́вьте его́ (в поко́е), не пресле́дуйте

иске кием сүтү — распа́рывать ста́рую оде́жду

мин аларны сүтәм хәзер — я сейча́с покажу́ им, где ра́ки зиму́ют

ул аны сүтте дә сүтте — он его́ поноси́л и поноси́л

минуло два дня — ике көн үтте

ему минуло шестнадцать лет — аңа уналты яшь тулып үтте

Қазір біз тауарлардың жеткізіліміне байланысты мәселелерді талқылауға тиіспіз.

Сіздерде бізге Х үлгісіндегі машиналарды жеткізіп беруге мүмкіндік бар ма?

Бізде керек машиналарды (тауарларды) жеткізіп беруге мүмкіндік бар (жоқ).

Әуелі біз машиналардың (тауарлардың) маркалары (сұрыптары) туралы мәселелерді келісіп алуға тиіспіз.

Жеткізу мүмкіндігі туралы біз сіздерге ең таяу уақытта хабарлаймыз.

Біз жеткізілім шарттарын талқылауымыз керек.

Сіз мұны қалай түсінесіз?

Мен бұған тауарларды жеткізу тәсілдері, сондай-ақ жүкті жеткізу кезіндегі міндеттерді:

- жеткізуге жұмсалатын шығындарды

- тауарларға құқықтарды

- тауардың кездейсоқ жоғалғаны және бүлінгені үшін тәуекелді бөлісу жатады деп ойлаймын.

Мен тауарды тасымалдау үшін... пайдалануды ұсынамын.

- автожол көлігін

- су көлігін

- теміржол көлігін

- пошта жөнелтімін

Сатушы жүкті жеткізу кезінде көлік шығынын:

- теміржолмен өз елінің мемлекеттік шекарасына дейін;

- сатып алушының жүк автомашиналарымен тауарды ауыстырып тиейтін жерге дейін;

- су көлігімен;

- ФОБ жеткізілімі кезінде тауарды су көлігімен кеме бортына тиеу сәтіне дейін;

- СИФ немесе КАФ жеткізілімі кезінде кеменің жүк түсірілетін портқа келген сәтіне дейін;

- әуе көлігімен тасымалдауда тауарды сатушы еліндегі әуе қатынасы ұйымына одан әрі тасымалдау үшін табыстаған сәтке дейін;

- поштамен жөнелтуде тиісті мекенге дейін көтереді.

Жеткізілім күні қай күннен есептеледі?

Жеткізілім күні деп...

- автомобиль көлігінде сатып алушының көлік құралдары тауарды қабылдап алғанын қуаттайтын құжаттағы күн есептеледі

- су көлігінде коносамент (су жүкқұжаты) күні есептеледі

- әуе көлігінде әуе қатынасы жүкқұжатының күні есептеледі

- теміржол көлігінде теміржол жүкқұжатындағы мөртабанда көрсетілген күн есептеледі

- пошта жөнелтімі кезінде пошта түбіршегіндегі күн есептеледі.

Меншік құқығы, сондай-ақ тауардың кездейсоқ жоғалу немесе бүліну қауіпі сатушыдан сатып алушыға қашан ауысады?

Бұл өзгерістер тауар сатушыдан сатып алушыға табысталған сәтте болады.

Тауар сатушыдан сатып алушыға... табысталады.

- су тасымалы кезінде тауар кеме борты арқылы жүк тиелетін портта қайта тиелген сәтте

- теміржол, автомобиль және әуе тасымалдары кезінде тауарды сатушы елінің көлік құралдарынан сатып алушы елінің көлік құралдарына қайта тиеу кезінде

- пошта жөнелтімі кезінде тауар сатушы елінің пошта идарасына өткізілген сәттен

Мен сізбен келісемін, бірақ біз сатып алушыны міндеттеменің ішінара немесе толық орындалмағаны үшін, демек тауардың сақталғандығы үшін жауапкершіліктен босату талап етілетін оқиғаларды да талқылауымыз керек.

Сіздің ойыңызша, бұған қандай оқиғалар жатқызылуы мүмкін?

Менің ойымша, бұл оқиғалар еңсерілмейтін күш жағдайларының салдары болуға тиіс.

Біз "еңсерілмейтін күш" ұғымы деп нені түсінеміз?

Қанекей, келісіп алайық, "еңсерілмейтін күш" ұғымы деп біз төтенше сипаттағы оқиғаларды, мысалы, зілзаланы, ауа райының күтпеген жерден күрт өзгеруін және міндеттемелердің орындалуы мүмкін болмайтын құбылыстарды түсінеміз.

Меніңше, осы жағдайларды екі тарап та қолдайтын шарттарды талқылап алу қажет сияқты.

Менің пікірімше, мұнда екі шарт сақталуға тиіс:

Біріншіден, осы жағдайларға тап болған тарап екінші тарапқа осы жағдайлардың басталғаны мен аяқталғаны туралы жазбаша хабарлауға тиіс.

Екіншіден, бұл жағдайларды ел өкіметінің сауда палатасы немесе басқа құзыретті орталық органы куәландыруға тиіс.

Қаржылық несиені қандай ұйымдар береді?

Несиені негізінен банкілер береді. Несиені бос ақшалай қаражаты бар шаруашылық жүргізуші субъектілер де беруі мүмкін. Оларға мыналар жатады:

- инвестициялық қорлар;

- траст-компаниялар;

- қаржы компаниялары.

Несие алу үшін қандай құжаттар беру қажет?

Несие алу үшін қарызгер несиегерге мынадай құжаттар береді:

- өтінім;

- құрылтай құжаттарының нотариус растаған көшірмелері (құрылтай шарты, жарғы, тіркелу туралы куәлік);

- нотариус растаған карточка (түпнұсқа) мен қойылған қолдардың, мөрдің үлгілері;

- нотариус растаған соңғы есеп берілген күнгі теңгерім;

- аудиторлық тексеру актісі;

- салық инспекциясынан анықтама.

Несие үшін төленетін ақы қандай мөлшерлеме бойынша алынады?

Несие үшін төленетін ақы қысқа мерзімді несие бойынша ақша нарығында және ұзақ мерзімді несие бойынша капитал нарығында қалыптасқан мөлшерлемелер бойынша алынады.

Пайыздық мөлшерлеме қалай анықталады?

Пайыздық мөлшерлеме әдетте қарызгермен келісе отырып шарттық мөлшерлеме ретінде айқындалады және несие шартында белгіленген кезеңге белгіленеді. Банк пайыздарды алудың мынадай әдістерін қолдана алады. Пайыз:

- пайыз несие берілген сәтте;

- несие өтелген сәтте;

- бүкіл несие мерзімінің бойына біркелкі жарна түрінде ұсталады.

Қаржылық несиені берудің нысандары қандай болуы мүмкін?

Қарызгерге несие беру нысандары алуан түрлі болуы мүмкін. Несие берудің неғұрлым жиі кездесетін түрлері мыналар:

- мерзімді несие;

- контокорренттік несие;

- онколдық несие;

- ломбардтық несие;

- синдикатталған несие;

- ипотекалық несие.

Мерзімді несиенің мәні неде?

Мерзімді несие – несиенің жай нысаны. Банк қарызгердің есеп айырысу шотына несие сомасын аударады. Мерзімі өткеннен кейін несие өтеледі, яғни қарызгер өзінің есеп айырысу шотынан банкіге тиісті ақша сомасын аударады.

Контокорренттік несиенің мәні неде?

Контокоррент – банкінің өз клиентімен жасалатын барлық операциясы есепке алынатын бірыңғай шот. Контокоррентте, бір жағынан, банк несиесі және клиенттің тапсыруымен шоттан төленетін барлық төлемдер көрсетіледі, екінші жағынан, клиенттен ақшалай түсім, салым, несиені қайтару, т.б. түрінде түскен қаражат көрсетіледі. Контокоррент – несие шотының ағымдағы шотпен ұштасуы және оның дебеттік немесе кредиттік сальдосы болуы мүмкін.

Онколдық несие қандай мақсат үшін беріледі?

Онколдық несие – қысқа мерзімді несие, ол алғашқы талап ету бойынша өтеледі, әдетте, бағалы қағаздар және тауарлар кепілдігімен беріледі.

Ипотекалық несиенің мақсаты қандай?

Ол жылжымайтын мүлік кепілімен берілетін несие. Ипотекалық несие ірі күрделі шығындарды жабу үшін алынады. Әсіресе ол жаңа құрылысты несиелендіру кезінде тиімді пайдаланылады. Бұл орайда құрылыс объектісі кепіл заты болып табылады. Несиенің бұл түрі жылжымайтын мүлікті сатып алу үшін де алынады.

Ломбардтық несие қандай шарттармен беріледі?

Ломбардтық несие — уәкілетті органның коммерциялық банкілерге мемлекеттік бағалы қағаздар кепілімен беретін несие түрі.

Синдикатталған несиенің берілу шарттары қандай?

Синдикатталған несие — екі және одан көп несиегерлер, яғни банк синдикаты бір қарызгерге беретін несие. Мұндай несиені беру үшін банкілер өздерінің уақытша бос қаражатын уақытша біріктіреді.

Сейчас мы должны обсудить вопросы, связанные с поставками товаров.

Есть ли у вас возможность поставить нам машины типа X?

У нас есть возможность (нет возможности) поставить вам нужные машины (товары).

Вначале мы должны согласовать вопросы о марках (сортах) машин (товаров).

О возможности поставок мы вам сообщим в самое ближайшее время.

Нам следует обсудить условия поставок.

Что вы понимаете под этим?

Я полагаю, что сюда относятся способы доставки товаров, а также распределение обязанностей во время доставки груза:

- расходов за доставку

- прав на товары

- риска за случайную утрату и повреждение товара.

Я предлагаю использовать для перевозки товара...

- автодорожный транспорт

- водный транспорт

- железнодорожный транспорт

- почтовые отправления.

Продавец несет транспортные расходы при доставке груза:

- по железной дороге до государственной границы своей страны;

- на грузовых автомашинах покупателя до места перегрузки товара;

- водным транспортом;

- при поставках ФОБ, до момента погрузки товара на борт судна водным транспортом;

- при поставках СИФ или КАФ, до момента прибытия судна в порт выгрузки;

- воздушным транспортом до момента передачи товара организации воздушного сообщения в стране продавца для дальнейшего следования;

- по почте до пункта назначения.

Какая дата считается датой поставки?

Датой поставки...

- в автомобильном транспорте считается дата документа, подтверждающего принятие товара транспортными средствами покупателя

- в водном транспорте считается дата коносамента (водной накладной)

- в воздушном транспорте считается дата грузовой накладной воздушного сообщения

- в железнодорожном транспорте считается дата штемпеля на железнодорожной накладной

- при почтовых отправлениях считается дата почтовой квитанции.

Когда переходит от продавца к покупателю право собственности, а также риск случайной утраты или повреждения товара?

Эти изменения происходят в момент передачи товара от продавца покупателю.

Передача товара от продавца покупателю происходит...

- при водных перевозках в момент перегрузки товара через борт судна в порту отгрузки

- при железнодорожных, автомобильных и воздушных перевозках при перегрузке товара с транспортных средств страны продавца на транспортные средства страны покупателя

- при почтовых отправлениях с момента сдачи товара почтовому ведомству страны продавца.

Я согласен с вами, но нам следует обсудить и такие случаи, когда требуется освобождать покупателя от ответственности за частичное или полное неисполнение обязательств, следовательно, за сохранность товара.

Как вы думаете, какие случаи могут быть отнесены сюда?

Я думаю, что эти случаи должны быть следствием обстоятельств непреодолимой силы.

Что мы будем понимать под понятием "непреодолимая сила"?

Давайте договоримся, что под понятием "непреодолимая сила" мы будем понимать обстоятельства чрезвычайного характера, например, землетрясение, неожиданные резкие изменения погоды и явления, которые делают невозможным исполнение обязательств.

Мне кажется, необходимым обсудить условия, при которых эти обстоятельства признаются обеими сторонами.

По моему мнению, здесь должны быть соблюдены два условия:

Во-первых, та сторона, для которой возникли эти обстоятельства, должна письменно оповестить другую сторону о начале и конце этих обстоятельств.

Во-вторых, эти обстоятельства должны быть удостоверены торговой палатой или другим компетентным центральным органом власти страны.

Какие организации выдают финансовый кредит?

Кредит в основном выдают банки. Кредиты могут предоставляться и хозяйствующими субъектами, имеющими свободные денежные средства. К ним относятся:

- инвестиционные фонды;

- траст-компании;

- финансовые компании.

Какие документы необходимо предоставить для получения кредита?

Для получения кредита заемщик предоставляет кредитору следующие документы:

- заявку;

- заверенные нотариусом копии учредительных документов (учредительный договор, устав, свидетельство о регистрации);

- заверенную нотариусом карточку (оригинал) с образцами подписей, печати;

- баланс на последнюю отчетную дату, заверенный нотариусом;

- акт аудиторской проверки;

- справка из налоговой инспекции.

По каким ставкам взимается плата за кредит?

Плата за кредит взимается по ставкам, сложившимся на денежном рынке по краткосрочным кредитам и на рынке капитала по долгосрочным кредитам.

Как определяются процентные ставки?

Процентные ставки обычно определяются банком как договорные по соглашению с заемщиком и устанавливаются на период, обусловленный кредитным договором. Банк может применять следующие методы взимания процентов. Процент удерживается:

- в момент предоставления кредита;

- в момент погашения кредита;

- равномерными взносами на протяжении всего срока кредита.

Какими могут быть формы предоставления финансового кредита?

Формы предоставления кредита заемщику различны. Наиболее часто встречающиеся виды кредитования следующие:

- срочный кредит;

- контокоррентный кредит;

- онкольный кредит;

- ломбардный кредит;

- синдицированный кредит;

- ипотечный кредит.

В чем заключается сущность срочного кредита?

Срочный кредит – это обычная форма кредита. Банк перечисляет на расчетный счет заемщика сумму кредита. По истечении срока кредит погашается, т.е. заемщик перечисляет со своего расчетного счета банку соответствующую сумму денег.

В чем заключается сущность контокоррентного кредита?

Контокоррент – единый счет, на котором учитывается все операции банка с клиентом. На контокорренте отражаются, с одной стороны, кредит банка и все платежи со счета по поручению клиента, а с другой – средства, поступающие в банк от клиентов в виде выручки, вкладов, возврата кредита и др. Контокоррент представляет собой сочетание ссудного счета с текущим и может иметь дебетовое или кредитовое сальдо.

Для каких целей выдается онкольный кредит?

Онкольный кредит – краткосрочный кредит, который погашается по первому требованию и, как правило, выдается под обеспечение ценными бумагами и товарами.

Каково назначение ипотечного кредита?

Это кредит под залог недвижимости. Ипотечный кредит берется для покрытия крупных капитальных затрат. Особенно эффективно используется он при кредитовании нового строительства. При этом объект строительства является предметом залога. Этот вид кредита берется и для покупки недвижимости.

При каких условиях предоставляется ломбардный кредит?

Ломбардный кредит — это вид финансового кредита, который предоставляется уполномоченным органом коммерческим банкам под залог государственных ценных бумаг.

Каковы условия предоставления синдицированного кредита?

Синдицированный кредит — это кредит, предоставляемый двумя и более кредиторами, т.е. банковским синдикатом, одному заемщику. Для предоставления такого кредита банки временно объединяют свои временно свободные денежные средства.

Қаржылық несиені қандай ұйымдар береді?

Несиені негізінен банкілер береді. Несиені бос ақшалай қаражаты бар шаруашылық жүргізуші субъектілер де беруі мүмкін. Оларға мыналар жатады:

- инвестициялық қорлар;

- траст-компаниялар;

- қаржы компаниялары.

Несие алу үшін қандай құжаттар беру қажет?

Несие алу үшін қарызгер несиегерге мынадай құжаттар береді:

- өтінім;

- құрылтай құжаттарының нотариус растаған көшірмелері (құрылтай шарты, жарғы, тіркелу туралы куәлік);

- нотариус растаған карточка (түпнұсқа) мен қойылған қолдардың, мөрдің үлгілері;

- нотариус растаған соңғы есеп берілген күнгі теңгерім;

- аудиторлық тексеру актісі;

- салық инспекциясынан анықтама.

Несие үшін төленетін ақы қандай мөлшерлеме бойынша алынады?

Несие үшін төленетін ақы қысқа мерзімді несие бойынша ақша нарығында және ұзақ мерзімді несие бойынша капитал нарығында қалыптасқан мөлшерлемелер бойынша алынады.

Пайыздық мөлшерлеме қалай анықталады?

Пайыздық мөлшерлеме әдетте қарызгермен келісе отырып шарттық мөлшерлеме ретінде айқындалады және несие шартында белгіленген кезеңге белгіленеді. Банк пайыздарды алудың мынадай әдістерін қолдана алады. Пайыз:

- пайыз несие берілген сәтте;

- несие өтелген сәтте;

- бүкіл несие мерзімінің бойына біркелкі жарна түрінде ұсталады.

Қаржылық несиені берудің нысандары қандай болуы мүмкін?

Қарызгерге несие беру нысандары алуан түрлі болуы мүмкін. Несие берудің неғұрлым жиі кездесетін түрлері мыналар:

- мерзімді несие;

- контокорренттік несие;

- онколдық несие;

- ломбардтық несие;

- синдикатталған несие;

- ипотекалық несие.

Мерзімді несиенің мәні неде?

Мерзімді несие – несиенің жай нысаны. Банк қарызгердің есеп айырысу шотына несие сомасын аударады. Мерзімі өткеннен кейін несие өтеледі, яғни қарызгер өзінің есеп айырысу шотынан банкіге тиісті ақша сомасын аударады.

Контокорренттік несиенің мәні неде?

Контокоррент – банкінің өз клиентімен жасалатын барлық операциясы есепке алынатын бірыңғай шот. Контокоррентте, бір жағынан, банк несиесі және клиенттің тапсыруымен шоттан төленетін барлық төлемдер көрсетіледі, екінші жағынан, клиенттен ақшалай түсім, салым, несиені қайтару, т.б. түрінде түскен қаражат көрсетіледі. Контокоррент – несие шотының ағымдағы шотпен ұштасуы және оның дебеттік немесе кредиттік сальдосы болуы мүмкін.

Онколдық несие қандай мақсат үшін беріледі?

Онколдық несие – қысқа мерзімді несие, ол алғашқы талап ету бойынша өтеледі, әдетте, бағалы қағаздар және тауарлар кепілдігімен беріледі.

Ипотекалық несиенің мақсаты қандай?

Ол жылжымайтын мүлік кепілімен берілетін несие. Ипотекалық несие ірі күрделі шығындарды жабу үшін алынады. Әсіресе ол жаңа құрылысты несиелендіру кезінде тиімді пайдаланылады. Бұл орайда құрылыс объектісі кепіл заты болып табылады. Несиенің бұл түрі жылжымайтын мүлікті сатып алу үшін де алынады.

Ломбардтық несие қандай шарттармен беріледі?

Ломбардтық несие — уәкілетті органның коммерциялық банкілерге мемлекеттік бағалы қағаздар кепілімен беретін несие түрі.

Синдикатталған несиенің берілу шарттары қандай?

Синдикатталған несие — екі және одан көп несиегерлер, яғни банк синдикаты бір қарызгерге беретін несие. Мұндай несиені беру үшін банкілер өздерінің уақытша бос қаражатын уақытша біріктіреді.