Перевод: с русского на таджикский

с таджикского на русский

быть+ым+на+что

  • 1 быть

    несов.
    1. мавҷуд будан, вуҷуд доштан; будан; был ли он, или это только легенда? оё ӯ вуҷуд дошт, ё ин ки афсона аст?
    2. шудан, воқеъ будан, будан; завтра я буду там весь день фардо ман тамоми рӯз дар он ҷо мешавам; пастоище было высоко в горах чарогоҳ дар баландии кӯҳҳо воқеъ буд
    3. будан, доштан; на нём был тёмный костюм ӯ дар бар костюми сиёҳ дошт
    4. в сочет. с сущ. и нареч.: быть в переписке мукотиба доштан; он будет в восторге ӯ масрур хоҳад шуд; быть в разъездах дар сафар будан; быть начеку ҳушёр будан; быть вударе кайфчоқ будан; он был не в духе димоғаш сӯхтагӣ буд; быть не в своей тарелке кайфпарида (димоғсӯхта) будан
    5. шудан, рӯй додан, ба вуқӯъ омадан; не знаю, что с ним было намедонам ба вай чӣ шуда бошад
    6. омадан, рафтан, рафтуомад кардан; мы будем к обеду мо то пешин расида меоем; завтра буду у вас фардо ба назди шумо меравам
    7. ба сифати феъли ёридиҳанда мубтадоро бо хабар пайваст мекунад: он тогда был студентом ӯ дар он вақт донишҷӯ буд
    8. ба сифати феъли ёридиҳанда барои сохтани шаклҳои мураккаби сиғаи мачҳул кор фармуда мешавад: она была очень огорчена этим известием вай аз ин хабар бисьёр хафа шуда буд; дом был построен в прошлом году ҳавлӣ соли гузашта сохта шуда буд
    9. ба сифати феъли ёридиҳандаи замони оянда ба масдар ҳамроҳ шуда, сиғаи хабариро ифода мекунад: будете вы читать или нет? шумо мутолиа мекунед ё не?; я буду гулять в парке ман дар чорбоғ сайру гашт мекунам <> быть чему бояд шавад (воқеае); быть дождю бояд борон борад; быть за кого-л., быть на чьёй-л. стороне тарафи касеро гирифтан, касеро тарафгирӣ кардан; как быть ? чӣ бояд кард?; так и быть бошад, майлаш, шудан гирад; была не была! ҳар чӣ бодо бод!, таваккал!; будь добр!, будьте добры обращ. вежл. лутфан, бемалол бошад, марҳамат карда; будьте спокойны! хотирҷамъ бошед!; будь ты (он и т. п.) трижды проклят! прост. садқаи одам шав(ӣ)! будь что будет ҳар чӣ шавад, шудан гирад, ҳар чӣ бодо бод; будет и на нашей улице праздник дар кӯчаи мо (вай, ту ва ғ.) ҳам ид мешавад; ба ҷуи мо (ман, ту ва ғ.) ҳам об меояд; что будет, то будет таваккал, ҳар чӣ бодо бод; должно быть в знач. вводн. сл. бояд, бояд бошад, бояд ки; может, быть может в знач. вводн. сл. ]) (возможно) мумкин аст, эҳтимол, аҷаб нест ки…, шояд, эҳтимол дорад 2) в вопр. и побуд. предложениях шояд бытьёсуст. (жизнь) зиндагӣ, ҳастӣ, зист <> житьё- \быть зисту зиндагӣ, рӯзгор

    Русско-таджикский словарь > быть

  • 2 есть

    I
    несов.
    1. кого-что и без доп. хӯрдан; тановул кардан; хочется есть дил хӯрок металабад
    2. что (о кис-лоте и т. п.) хӯрдан, буридан,. сӯзондан; (о ржавчине) занг задан; (о дыме) сӯзондан; дым ест глаза дуд чашмро месӯзонад
    3. кого-что перен. прост. безор кардан, ба ҷон расондан, гӯшу майнаи касеро хӯрдан; есть поедом гӯшу майнаи касеро хӯрдан, рӯз нишон надодан; есть глазами тамаллуқомез чашм дӯхтан; есть чужой хлеб аз ҳисоби дигарон зиндагӣ кардан; есть просит (просят) шутл. ошу нон те, мегӯяд, кораш шудааст (дар бораи пойафзол); ешь есть не хочу прост. серию пурӣ
    II
    1. 3 л. ед. наст. вр. от быть аст, ҳаст; что есть истина? ҳақиқат чист?
    2. в знач. других лиц наст. времени от быть: будан, шудан; мы все [есть] его ученики мо ҳама шогирдони ӯ мебошем; кто ты есть ? худи ту кистӣ?
    3. в знач. сказ. безл. аст, ҳаст; у тебя есть такая книга? ту ин хел китоб дорӣ?; есть надежда, что больной поправится умед ҳаст, ки бемор сиҳат мешавад; там есть чему поучиться он ҷо чизи омӯхтанӣ ҳаст <> есть такое дело бисьёр хуб, маъқул, хуб шудааст; [вот] то-то и есть ҷони гап дар ҳамин; как есть комилан, тамоман; какой ни [на] есть прост. чӣ хеле ки бошад; ҳар чӣ ки бошад; кто ни [на] есть прост. кӣ, ки бошад, ҳар кӣ бошад, ҳар кас; что ни [на] есть прост. бисёр, ҷудо, гузаро, ниҳоят дараҷа; один как есть тоқа, як сару ду гӯш; так и есть дар ҳақиқат, ҳам ҳамин хел аст; только и есть ҳамину халос, буду шудаш ҳамин аст.
    межд. воен. итоат, хӯш, қабул, хуб (нидои қабул дар ҷавоби фармон); вызовите командира! - Есть! командирро ҷег занед! - Итоат!

    Русско-таджикский словарь > есть

  • 3 или

    (иль) союз
    1. разд. ё, ё …ё, ё худ, ё ки, ё ин ки, ва ё; сегодня или завтра имрӯз ё пагоҳ; или уйти, или остаться ё рафтан лозим, ё мондан
    2. разд.-перед числ. ё… ё…, ё… ва ё…, ё… ё ин ки…; он всегда или читает, или пишет у ҳамеша ё мехонад, ё менависад
    3. присоед. (а также, и) инчунин, ва; мы ходили в парк, в лес или на реку мо ба чорбоғ, ба беша ва ё ба дарьё рафтем
    4. против. (иначе, в противном случае) вагарна, дар акси ҳол, набошад, ки; иди скорее, или я рассержусь тезтар раи, набошад ман меранҷам; кончай, или худо будет бас кун, ки корат ганда мешавад
    5. поясн. (то есть, иными словами) яъне, ба ибораи дигар, ё худ, ё ин ки…; земноводные, или амфибии дубаҳрагон, яъне амфибияҳо
    6. вопр. разг. (разве, иеужели) магар, наход; или ты об этом не знал? магар ту аз ин хабар надоштӣ?; или тебё холодно? наход хунук хӯрда боши?
    7. вопр. разг, (может быть) ё, шояд, балки; что-то ты блёден, или нездоровится? Рангат кандагӣ барин, боз касал [нашуда] бошӣ? пойдём, или ты устала? меравем, ё ту монда шудӣ?

    Русско-таджикский словарь > или

  • 4 мочь

    I
    ж разг. қувва, қувват, тавон, мадор; орать во всю мочь бо тамоми қувват фарёд кардан; бежать, что есть мочи бо тамоми қувват тохтан <> мочи нет (не стало) мадор нест; тоқат нест, дигар тоқат намонд
    II
    иесов.
    1. чаще с неопр. тавонистан, қодир будан; он не мог встать с места вай аз ҷояш хеста наметавонист; что ты можешь делать? ту чӣ кор карда метавонӣ?
    2. мумкин будан, имконият доштан; ты бы мог не застать меня дома мумкин буд, ту маро дар хона наёбӣ
    3. в знач. вводн. сл. может разг. то же, что может быть; может, это и правда шояд ин дуруст бошад <> может быть, быть может в знач. вводн. сл. 1) мумкин аст, эҳтимол, эҳтимол дорад; он, может быть, придет мумкин аст, вай биеяд 2) в вопр. и побуд. предложениях шояд; может быть, вам здесь неудобно? шояд ин ҷо бароятон боб набошад?; не может быть! наход!; не могу знать уст. намедонам; видеть не могу тоби дидан надорам; как живете-можете? аҳволатон чӣ хел?, аҳволи шариф?, табъи латиф?

    Русско-таджикский словарь > мочь

  • 5 так

    1. нареч. ҳамин тавр, инак, ин хел, ҳамин хел; он сказал именно так вай маҳз ҳамин тавр гуфтааст
    2. нареч. ин қадар, он қадар, чунон; я так много ходил, что едва стою на ногах ман чунон бисёр гаштам, ки ба зӯр пойҳоям рост меистанд
    3. нареч. бенатиҷа, беҷазо; это так не пройдет ин беҷазо намемонад; так оставить этого нельзя ин корро бенатиҷа монондан мумкин нест
    4. нареч. ҳамту, беғаразона; он сказал это просто так ӯ инро ҳамту гуфт 5.нареч. разг. худ ба худ, ҳамту; болезнь не пройдет так дард худ ба худ намемонад; я итак достану, без лестницы ман ҳамту бе нардбон ҳам мегирам
    6. частица разг. ҳеҷ чиз, ҳеҷ, ҳеҷ гап не; что с тобой ? - Так ба ту чӣ шуд?- Ҳеҷ гап не
    7. союз дар он сурат, пас,набошад, -дия; работу сделал, так можно и отдохнуть корро иҷро карда бошӣ, дам гирифтан мумкин аст; работать, так работать кор кардан бошад - кор кардандия
    8. частица пас; бинобар ин; хӯш; так ты мне не веришь? пас ту ба ман бовар намекунӣ?; так едем? пас меравем?
    9. союз аммо, вале; афсӯс, ҳайф; я говорил ему, так он не сделал этого ман ба ӯ гуфта будам, аммо вай ин корро накард
    10. частица бале, ҳа, оре, дар ҳакиқат; так это он? ин кас дар ҳақиқат, вай бошад?; так вы не ошиблись бале, шумо хато накардед
    11. частица усил. чунин; чӣ хел; я так думаю, что ты неправ ман чунин фикр дорам, ки гапи ту ҳак нест; вот у него конь так конь! аспаш кирои таъриф будааст!
    12. частица огранич. қариб, тахминан; человек лет так пятидесяти одами тахминан панҷоҳсола
    13. частица масалан, чунончӣ; в Душанбе летом жарко, так, температура в тени доходит до сорока градусов дар Душанбе тобистон гарм мешавад, масалан дар соя ҳарорат ба чил дараҷа мерасад вот так ана халос, ана, анаю мана; вот так так кор ҳамту будаастда, ана, дидӣ, халос; вот так клюква!, вот так фунт!, вот так штука! прост. аҷабо!, кора бинед-а!; всё так фарз кардем хамин тавр бошад; розӣ ҳастам, гирем ки…; давно бы так кайҳо ҳамин тавр карданатон даркор буд; за - прост. муфт, ройгон; и так [уж] бе ҳамон ҳам, бе ин ҳам; и так [уж] достаточно бе ин ҳам кифоя аст; и так далее (и т. д.) ва хоказо, ва ғайра (ва ғ.); [и] так и сяк I) ҳам ин тавру ҳамон тавр; ҳар хел; она [и] так и сяк примеряла шляпу вай шляпаро ҳам ин тавру ҳам он тавр пӯшида медид 2) (кое-как) чала-чулпа, нимкора 3)(ни то, ни сё) як навъ, на нағзу на бад; [и] так и так, [и] так и этак 1) см. [и] так и сяк 1); 2) ҳам ин тавр, ҳам он тавр, ҳам инчунин, ҳам ончунон; как [бы] не так ! ҳамин тавр набудагист!, ин тавр набошад даркор!; пусть так хуб, майлаш, бошад, ҳамин тавр бошад, бигузор; так бы ҳамин, ҳамин тавр; так бы и бросил всё ҳамин тавр ҳамаашро мепартофтам; так вот 1) инак, ҳамин тавр; так вот, слушайте, что дальше про­изошло [хайр набошад] гӯш кунед, охираш чӣ шуд; 2) ана [аз] барои ҳамин; так вот ему и приходится уез­жать ана аз барои ҳамин аз ин ҷо рафтанаш лозим меояд; так его (их)! ҷазояш(он) бинад (бинанд)!, ҳақ!, меарзад!; так и 1) сахт, бисёр; слёзы так и льются из глаз ашк шаш катор аз чашмонаш мерезанд; солнце так и жжёт офтоб сахт месӯзонад 2) якбора, ҳамту; он так и обмер вай якбора карахт шуда монд 3) хеҷ; так они пойдёт с вами! вай ҳеҷ ҳамроҳи шумо намеравад!; так он тебя и послушал! магар вай гапи туро гӯш мекунад!; 4) нағз, хуб; я так и знал … ман нағз медонистам, ки …; так и быть шавад, шудан гирад, майлаш; так и есть дар ҳақиқат ҳам ҳамин тавр аст; так и знай(те) дониста мон(етон), дониста гир(ед), дар ёдат(он) бошад; так и знай, что это тебе не удастся дониста мон, ки ин корро карда наметавонӣ; так и надо (нужно) кому сазояш ҳамин аст, ҳаққаш ҳамин аст; так ему и надо! вай бо ҳамин сазовор аст!, ҳаққаш ҳамин!; так и так [мол, дескать] гӯё ҳамин хел; так или иначе 1) ба ҳар ҳол, ҳар тавре ки бошад 2) бо вуҷуди ин, ба ҳар ҳол; так как союз чунки, зеро ки…; я спешу, так как пора идти на работу ман мешитобам, чунки вақти ба кор рафтан шуд; так на­зываемый ба номаш, гӯё ки; так на так прост, сар ба сар; так нет аммо; баръакс; ему надо быть дома, так нет, он ушёл вай бояд дар хона мебуд, аммо рафта мондааст; так себе ҳамту, бад не, як навъ; как вы себя чувствуете? - Так себе аҳволатон чӣ тавр? - Як навъ; так сказать вводн. ел. гуфтан мумкин; так точно воен. ҳа, ҳамин тавр; так что союз бинобар ин, барои ҳамин ҳам; времени у нас мало, так что поторопись вақтамон кам, би­нобар ин ту тез бош; так чтобы союз ки…, то ки…, барои он ки…; надо выйти пораньше, так чтобы не опоздать барвақттар баромадан лозим, то ки дер намонем; будьте \так добры марҳамат фармоед, бемалол бошад, агар заҳмат нашавад

    Русско-таджикский словарь > так

  • 6 стать

    I
    сов.
    1. хестан, рост хестан, аз ҷо хестан рост шудан; истодан; стать на цепочки ба нӯги по истодан; волосы стали дыбом мӯйҳо сих шуда монданд
    2. истодан, ҷой гирифтан; стать лагерем дар кароргоҳ ҷой гирифтан
    3. истодан, аз ҳаракат мондан; часы стали соат хобид; мотор стал мотор истод; лошади стали аспҳо аз ҳаракат монданд
    4. ҷойгир шудан, ғунҷидан; диван здесь не станет диван ин ҷо намеғунҷад
    5. таваккуф кардан; стать на якорь лангар андохтан
    6. сар кардан, ба коре шурӯъ кардан; стать на караул посбон шуда истодан <> -стать горой за кого-что пуштибон шудан; стать грудью за кого-что сина сипар кардан; стать поперёк горла кому дилбазан шудан, ба ҷон расондан; стать поперёк пути кому-л. пеши роҳи касеро гирифтан; стать в копеечку бисьёр қимат афтидан; стать во главе чего-л. дар сари чизе истодан; стать в тупик ноилоҷ монондан; стать на дыбы қатъиян мукобил шудан, пошна задан; стать на задние лапки перед кем хушомадгӯиро сар кардан, лаганбардор шудан; стать на колени таслим шудан, гардан фуровардан; стать на ноги 1) сиҳат шудан 2) мустакил шудан 3) аҳволи моддии худро беҳтар кярдан; стать на одну доску с кем-л. ба касе баробар шудан; стать на пути см. стать поперёк пути; стать на путь чего ихтиёр кардан; стать на стражу (на страже) чего-л. пуштибони чизе шудан, чизеро дифоъ кардан; дело стало кор хоб карда монд; за чем дело стало? чаро кор пеш намеравад?; ни \статьть ни сесть сӯзан партоӣ - рост меистад
    II
    ж
    1. кадду қомат, андом, сохти бадан
    2. зот; лошадь арабской стати аспи зоти тозӣ
    3. перен. уст. хо-сият
    4. в знач. сказ. со словами «что за, какая» уст.: чӣ ҳоҷат <> под стать 1) шабеҳ, монанд 2) мезебад, шинам, зебо; с какой стати? чаро? барои чӣ?
    сов.
    1. ҳамчун феъли ёридиҳанда кор фармуда мешавад: сар (шурӯъ) кардан; он сразу стал работать вай якбора ба кор сар кард; он стал заниматься на курсах вай ба хондан дар курс шурӯъ кард
    2. в сочет. с неопр.\ я стану тебе помогать ман ба ту ёрй медиҳам; я не стану тебя слушать ман гапи туро гӯш намекунам
    3. кем-чем безл. в сочет. с тв. или с прил. в тв. или им. означает «сделаться», «превратиться» шудан, гардидан; стать счастливым хушбахт шудан; он стал очень нервным вай бисьёр асабӣ шуд; в доме стало холодно хона хунук шуд; стать взрослым калон шудан; стать врачом духтур шудан
    4. шудан, воқеъ шудан, рӯй додан; что с ним стало? ба вай чӣ шуд?
    5. кого-чего безл. с отриц. намондан, тамом шудан; сил не стало қувва намонд
    6. разг. расидан, кифоя будан; станет ли на это времени? ба ин (кор) вақт мерасида бошад?
    7. прост. истодан, арзидан, афтидан; во сколько вам стало пальто? ин пальто ба шумо чанд пул афтид? <> во что бы то ни стало бо кадом роҳе ки бошад, ҳар навъ карда, ҳар чӣ бошадҳам; незаниматьстать чего прост. фаровон, мӯл, сероб; стало быть вводн. сл. (следовательно, значит) пас, набошад, яъне; стало быть, его нет дома пас ӯ дар хона нест; с него станет вай метавонад, аз дасти вай ҳар кор меояд

    Русско-таджикский словарь > стать

  • 7 тень

    ж
    1. тк. ед. соя, соягоҳ, ҷои соя; сидеть в тенй дар соя нишастан 2.иск. соя, тасвири соя (дар сурат)
    3. сиёҳӣ, соя; теньот дёрева сояи дарахт
    4. (силуэт) суроб
    5. перен. зарра, асар, аломат; у меня нет и тени сомнения в его правоте ман дар ҳак будани ӯ заррае ҳам шубха надорам
    6. (призрак) арвоҳ, шабах (дар хурофот) <> [одна| тень осталась от кого факат суробаш мондааст, пӯсту устухонаш мондааст; тень падает на кого-что-л. касеро, чизеро наҳ мезананд; бросить тень 1) на что-л. чизеро тира (хира, муғлақ) кардан 2) на кого-что-л. касеро, чизеро доғдор (бадном) кардан; касеро, чизеро нах задан; навести тень на плетень (на ясный день) прост. корро қасдан печ дар печ (чатоқ, чигил) кардан; быть (сделаться) тенью кого-л. 1) аз ақиби касе кашола шуда гаштан; сояи касе будан 2) дар таъсири касе будан; быть (держаться, стоять) в тенй нонамоён будан (мондан, истодан); ходить (идти, следовать) за кем-л. как тень соявор аз ақиби кассе гаштан

    Русско-таджикский словарь > тень

  • 8 датчанка

    ж даниягизан, даниягидухтар, зани (духтари) даниягӣ №тчик мтех. датчик (асбобест, ки аз кори механизм, фаъолияти организми зинда ва ғ. хабар медиҳад)дать сов.
    1. кого-что, чего додан, бахшидан; датчанка книгу товарищу китобро ба рафиқи худ додан; датчанка адрес адресро додан; датчанка телефон [рақами] телефонро додан // что разг. (заплатить) додан, пардохтан; я дал за эту книгу пять рублей ман барои ин китоб панҷ сӯм додам
    2. что кому имкон додан; это даст мне возможность посещать уроки ин ба ман имкон медиҳад, ки ба дарсҳо ҳозир шавам; не каждому дано быть музыкантом ҳар кас мусиқачй шуда наметавонад
    3. что супурдан, додан; датчанка работу кор супурдан
    4. что кому разг. муайян кардан (ба назар, аз рӯи намуд); на вид ему можно датчанка лет сорок зоҳиран вай қариб чилсола аст
    5. что задан; датчанка пощёчину шаппотӣ (торсакӣ) задан; датчанка подзатыльник ба пушти сар (ба буни гардан) задан // по чему, во что прост. задан; датчанка по уху ба гӯш (баногӯш) задан; датчанка в зубы кому-л. 1) (ударить) ба тумшуқи касе задан; ба таги ҷоғ фаровардан 2) (дать взятку) пора (ришва) додан, гулӯи касеро равған кардан
    6. что додан, барпо кардан; датчанка обед в честь юбиляра ба шарафи соҳибҷашн зиёфат додан; датчанка концерт концерт додан
    7. что (принести как результат) бахшидан, додан; датчанка высокий урожай ҳосили баланд додан
    8. в сочет. с сущ. что датчанка обещание ваъда додан; датчанка распоряжение фармон додан, амр кардан; датчанка разрешение рухсат додан; <> слово 1) (на собрании) сухан додан 2) (пообещать) ваъда (қавл) додан; датчанка согласие розигӣ додан, рози шудан; датчанка указание дастур додан; датчанка звонок занг задан; датчанка отбой бонги бозгашт додан; датчанка трещину тарқиш пайдо шудан; датчанка течь сӯрох (тешуқ) шудан
    9. с неопр. мондан, гузоштан, роҳ (рухсат) додан: дайте пройтй монед, гузарам; он не дал мне договорить вай намонд, ки гапамро тамом кунам
    10. повел. лансгл. 1 л. буд. в знач. побуд. частицы биё, як; дай, думаю, зайду к приятелю як пеши шарикам равам, гуфтам; дайка я прочту ещё раз биё боз як бори дигар хонам <> дай бог кому худо расонад (хоҳад), илоҳи ҳамин тавр шавад, кошкӣ ҳамин тавр мешуд; не дай бог худо накунад, худо нишон надиҳад, худо нигоҳ дорад; датчанка волю кому-л. касеро ба ихтиёраш мондан (монондан); датчанка волю чему сар додан; датчанка волю слезам гиря карда фиристодан (сар додан); датчанка выход чему-л. изҳори чизе кардан, дилро аз чизе холй кардан; датчанка газ прост. газ додан, тезондан; датчанка дорогу кому роҳ додан, имкон додан; датчанка занавес пардаро фуровардаи; датчанка знать кому о ком-чём дарак додан; датчанка себя знать аз худ дарак додан, ҳис карда шудан; усталость дала себя знать хастагӣ ҳис карда шуд; датчанка крюк (крюку) давр зада роҳро дур кардан; датчанка маху хато (ғалат) кардан; датчанка начало чему оғоз кардан; датчанка подножку кому-л. ба касе пешпо додан; датчанка по шапке кому груб. прост. ҳай кардан; датчанка права (право) граждаиства эътироф кардан; датчанка представление о чём мадрак додан; датчанка себе труд лозим донистан, худро вазифадор шумурдан, кӯшиш кардан; он недал себе труда подумать фикр карданро лозим надонист; датчанка стрекача (тягу) прост. думро хода кардан, пойро зери бағал гирифтан; шиппи гурехтан, ғайб задан; датчанка урок дарси ибрат додан; датчанка шпоры маҳмез задан; дорого бы дал ҷонамро фидо мекардам; как пить датчанка прост. албатта, яқин(ан), бешубҳа, бешак; не \датчанка в обйду кого ҳимоя кардан; не \датчанка спуску кому гузашт накардан, беҷазо намонондан; не \датчанка ходу кому роҳ надодан, мамониат кардан; ни \датчанка ни взять худи худаш; айнан; я тебе (те) дам! рӯзатро нишон медиҳам!; вот я тебе дам бегать! ҳоло ман ба ту давиданро нишон медиҳам!

    Русско-таджикский словарь > датчанка

  • 9 видеть

    несов.
    1. кого-что дидан, ты видишь горы на горизонте? ту дар уфуқ кӯҳҳоро мебинӣ?
    2. кого (встречать) вохӯрдан, дидан; больше года он не видел своих родных аз як сол зиёд аст, ки вай хешу табори худро надидааст
    3. кого-что (представлять) тасаввур кардан; он видел себя художником вай худро рассом тасаввур мекард
    4. что (испытывать) дидан, аз сар гузаронидан; он многое видел в своей жизни вай дар умраш бисьёр ҳодисаҳоро аз сар гузарондааст
    5. (быть зрячим) дидан, бино будан; хорошо видеть хуб дидан; он плохо видит у хуб намебинад. чашмонаш хира шудааст
    6. что и с союзом. «что» (сознавать) дидан, донистан, фаҳмидан; он видит, с кем имеет дело бо кӣ сару кор доштанашро медонад
    7. что в чём (считать) шумурдан, дидан; он видел в медицине своё призвание вай тибро касби худ мешумурд <> как видишь (видите) вводн. сл. чунон ки мебинй (мебинед); видишь ли вводн. сл. оё медонӣ; видеть насквозь кого-л. зоҳиру ботини касеро дидан; видеть не могу (не может) тоби (тоқати) дидан надорам (надорад), бад мебинам (мебинад); видеть своими глазами бо чашми худ дидан; не вид.еть дальше своего [собственного! носа аз дуньё бехабар будан, кӯтоҳандеш будан; не видеть света [белого, вольного] 1) рӯз (рӯзу рушноӣ) надидан, роҳат (ҳузуру ҳаловат) надидан 2) сахт азоб кашидан (аз дарде); глаза бы мой не видели кош чашмонам кӯр мебуд, намедидаму намесӯхтам; в глаза не видеть кого ҳеҷ надидан, асло надидан; краем глаза видеть что саҳл (бо гӯшаи чашм) дидан; спит и видит фикру зикраш дар ҳамин аст; только и видели кого зуд ғайб зад; за деревьями не видеть леса погов. ӣ ба майда чуйда андармон шуда чизи асосиро пайхас накардан; рыбак рыбака видит издалека посл. и кӯр кӯрро дар ҳаммом ёфтааст, видит око, да зуб неимет погов» дидан ҳасту хӯрдан нест; дил мекашаду по намеравад

    Русско-таджикский словарь > видеть

  • 10 за

    приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:
    1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан
    2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог
    1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан
    2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора
    4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар
    5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст
    6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар
    1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан
    8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ
    9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ
    10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан
    11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад
    12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 1
    3. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 1
    4. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 1
    5. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 1
    6. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 1
    7. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 1
    8. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 1
    9. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан
    20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз
    21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел
    22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан
    23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан
    24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст
    25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан
    26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду
    27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан

    Русско-таджикский словарь > за

  • 11 знать

    I
    несов.
    1. что, о комчем донистан, огоҳӣ (хабар) доштан, бохабар (воқиф, огоҳ) будан; шинохтан; знать намерения противника нияти душманро донистан, аз нияти душман бохабар будан; все уже знают о случившемся аз воқеа кайҳо ҳама хабардоранд; я не знаю, где она живет ман ҷои истиқомати ӯро намедонам; насколько я знаю… ба андозае, ки ман медонам…; как я могу об этом знать? ман инро аз куҷо донам?
    2. что донистан, балад будан; тасаввур[от] доштан; знать язык забон донистан; знать своё дело кори худро донистан, дар кори худ балад будан // с неопр. или с прид. предл. (уметь) тавонистан;знать, как себя вести одоби муоширатро риоя карда тавонистан; шинухез карда тавонистан
    3. кого (быть знакомым) ошной доштан, шиносо будан; я его совсём не знаю ман бо ӯ мутлақо шинос нестам; знать кого-л. по имени номи касеро донистан; знать в лицо кого-л. касеро аз рӯи қиёфа шинохтан
    4. чтр ҳис кардан, дарк кардан, донистан, фаҳмидан; я знаю, это даром не проидет ман медонам, ки ин [кор] беҷазо намемонад
    5. что аз сар гузарондан, таҳаммул кардан; он знал и горе и радость ӯ ҳам ғам ва шодиро аз сар гузарондааст
    6. чаще с отриц. эътироф (иқрор) кардан; он знать ничего не хочет ӯ ба ҳеҷ чиз иқрор шудан намехоҳад
    7. знаешь, знаете в знач. вводн. сл. оё медонӣ (медонед), медонӣ чӣ, медонед чӣ; знаете, я уже совсем здоров медонед чӣ, ман тамоман сиҳат шудам <> знать вдоль и поперек (насквозь, наперечет, как свой пять пальцев) панҷ ангушт (панҷа) барин нағз донистан; знать все ходы и выходы ҳамаи роҳу растаро донистан; роҳи даромаду баромадро донистан; знать за собой что ба ягон камбудии худ иқрор будан; знать меру аз ҳад нагузаштан; - про себя прост. нагуфтан, пинҳон доштан; знать свое место ҳадди худро донистан (шинохтан); знать толк в ком-чем ба қадри ҳалвою набот расидан, қадри ҳалвою наботро донистан; знать цену кому-чему-л. ба қадри касе, чизе расидан; знать себе цену кадри худро донистан; дать знать кому о ком-чем хабар додан, хабардор кардан; дать знать о себе худро маълум кардан; арзи ҳастӣ кардан; дать себя знать худро нишон додан, ҳис карда шудан; не знать, куда глаза деть сахт хиҷолат кашидан; не знать, куда руки деть аз шарм дасту по хӯрдан (худро гум кардан); не знать, куда себя деть чӣ кор карданро надонистан; не могу знать уст. намедонам; знать не знаю ҳеҷ (асло) намедонам; знай наших! прост. мо ана ҳамин хел!, ба мо қоил шав!, бо мо шӯхӣ накун!; знаем мы вас! прост. ирон. кӣ будану чй будани шуморо медонем!, мо пӯсти шуморо дар чармгарӣ ҳам мешиносем!; знай себе (в сочет. с гл.) парвое накарда…; а он знай себе покуривает вай бошад парвое накарда. тамоку мекашад; бог знает кто (что, куда) 1) худо медонад кн (чӣ, ба куҷо)… 2) чандои хуб нест; будешь (будете) знать, как… дониста мемонӣ (мемонед), ки…, дониста бош(ед), ки…; как знаешь (знаете) ихтиёрат(он), майлат(он); как знать, кто знает чӣ донам, аз куҷо [ме]донам, маълум нест, кӣ медонад; кто его знает, бог (господь) его знает, черт его знает кӣ медонад, худо медонад; пора [и] честь знать 1) бас аст, кофист 2) иззати нафси худро донистан даркор; вақти рафтан (хайру хуш) расид; то и знай в сочет. с гл. ҳамеша, доимо, дамодам, дам ба дам; только и знает (знаю, знаешь), что… ба ғайр аз ин дигар ҳеҷ корро намедонад (намедонам, намедонӣ); аз а в глаза не знает алифро калтак мегӯяд, балоро ҳам намедонад
    II
    вводн. сл. прост. аз афташ, аз афти кор, эҳтимол, шояд
    ж собир, аъёну ашроф

    Русско-таджикский словарь > знать

  • 12 край

    м
    1. лаб, канор; на краю об-рыва дар лаби ҷарӣ // (окраина) канор; на краю села дар канори деҳа // (верх стенок, боков и т. п.) лаб, қир-ра; налить стакан до краев стаканро лаб ба лаб пур кардан
    2. мамлакат, кишвар, ватан, сарзамин; родной край кишвари азиз, диёри азиз; в наших краях дар тарафҳои мо
    3. кишвар; приморский край кишвари назди баҳр <> непочатый край чего фаровонӣ, беҳадду ҳисоб; передний край хати пеши ҷанг; толстый край гӯшти болои тӯш; тонкий край гӯшти қабурға; из края в край дар ҳама ҷой; сар то сар, сар то по; на кра й света ба он сари дунё, ба ақсои олам; на краю света дар канори дунё, дар ақсои олам; с краю аз канор, аз чакка; через край аз ҳад зиёд, лабрез; бить через край ҷӯшидан, дар авҷ будан; литься (переливаться) через край лабрез шудан; хватить через край аз ҳад гузарондан; быть на краю гибели дар дами ҳалокат будан; быть на краю могйлы дар дами марг будан, по ба лаби гӯр расидан; конца краю (края) нет (не видно) охираш (поёнаш) нест, бепоён аст; краем глаза видеть что бо гӯшаи чашм дидан; краем уха слышать что як ба гӯш расидан, аранге шунидан

    Русско-таджикский словарь > край

  • 13 да

    I
    частица
    1. утв. ҳа, ҳо, бале, оре; все пришли?-Да. ҳама омаданд? - Ҳа; да, конечно ҳа, албатта
    2. (так, действительно) ҳақиқатан, ҳақиқатан ҳам, дар воқеъ; да, много лет прошло с тех пор ҳақиқатан ҳам аз байн бисёр солҳо гузашт
    3. (кстати, в дополнение к сказанному) воқеан, ҳа, гуфтагӣ барин; да, чуть незабыл… воқеан, қариб буд фаромӯш кунам…
    4. (как же, как бы не так) осон не, умед накун(ед); да! заставишь его поехать туда вайро ба он ҷо фиристодан осон не!
    5. вопр. ҳамин тавр?, ҳамтумӣ?; он уехал.- Да? а я и не знал вай рафт.- Ҳамтумӣ? ман бехабар // (не правда ли?) ҳамин тавр не?, албатта; ты придёшь, да? ту албатта меоӣ? // («что?», «слушаю!» - напр. по те-лефону) лаббай, гӯшам ба шумост
    6. усил. э, наход; да что с вами го-ворйть! э, бо шумо гап задан чӣ ҳоҷат!; да не может быть! наход ҳа-мин тавр бошад!; это что-нибудь да значит ин ҳазл не, ин албатта аҳа-мият дорад
    7. с повел.: -чӣ, канӣ; да вставай же! хези-чӣ!; да пустйте же! сар диҳед-чӣ!
    8. с гл. 3 л. наст. и буд. (пусть) бигузор, бод; да здрав-ствует наш геройческий народ! зинда бод халқи қаҳрамони мо! <> ай да…! бале!, офарин!, салламно!; ну да! 1) (как бы не так) осон не, осон нашудааст 2) (конечно) албатта, шаке нест, ба ростй 3) (неужели) наход?; я завтра полечӯ на Сёверный полюс.- Ну да? ман пагоҳ ба Қутби Шимол мепарам.- Наход?; да нӯ 1) -э; данӯ его равад-э 2) то же, что ну да 3; [вот] это да! прост. (выражает восхищение) ӯ-ҳӯ!, ана халос!, бай-бай!, ваҳ!
    II
    союз
    1. соед. ва, ҳам, ӯ; он да я ману вай // в сочет.: кожа да ко-сти пӯсту устухон; хлеб да соль нону намак
    2. присоед. ҳам, ва ҳам, боз, ва боз, ва, ӯ; какйе же вы весёлые, да трудолюбйвые! шумоён аҷаб шод-мону меҳнатдӯст будаед! // в сочет. с нареч. «ещё», «вдобавок»,«притом» ки…, зимнан, ва он, он ҳам, ҳам; купйл кнйгу, да ещё какӯю интерёсную китобе харид(ам), ки хеле мароқовар аст
    3. против. (а, но, однако) аммо, вале, лекин, дау\ он охотно бы сдёлал это, да у него нет врёмени вай бо дилу ҷон ин корро мекард, аммо вақт надорад; дорого - да мйло… қимат бе ҳикмат нест; мал золотнйк, да дорог погов. да хурдтараки калонкор; тилло гарчи хурд аст, қиматаш бузург аст <> да и союз 1) соед. ва, ҳам, =у; шёл мймо да и зашёл гузорам афтоду даромадам 2) присоед. ҳам, ва ҳам, боз, ва боз, ва, =у; я никогда нё был в тех краях, да и вряд ли сумёю побывать ман ба он ҷоҳо ҳеҷ гоҳ нарафтаам ва гумон ҳам надорам, ки рафта метавонам 3) против. аммо, вале, лекин, ӯ; есть у нас рёчка, да и та неглубокая дар ҷои мо дарёчае ҳасту вай ҳам чуқур не; да и говорить-то об этом не стоит дар ин хусус ҳоҷати гап задан ҳам нест; да и только халос, ӯ халос, бас, ӯ бас; плачет, да и только гирья мекунаду халос

    Русско-таджикский словарь > да

  • 14 читать

    несов.
    1. кого-что и без доп, хондан, мутолиа кардан; читать вслух баланд хондан; читать про себя дар дил хондан; читать по складам ҳиҷо-ҳиҷо хондан
    2. что хондан, аз ёд хондан; читать стихи [аз ёд] шеър хондан; читать молитву намоз хондан
    3. что фахмидан, донистан, дарк кардан; читать чертежи нақшаҳоро фаҳмидан; читать с листа муз. варақаи нотаро хондан
    4. что перен. дарьёфтан, пай бурдан; читать на чьих-л. лицах аз рӯи касе чизеро пай бурдан; читать в глазах у кого-л. ба чашми касе нигоҳ карда чизеро пай бурдан; читать в сердце (в душе) у кого-л. дили касонро фаҳмидан
    5. чтр хондан; читать лекции маърӯза хондан // без доп. разг. (быть преподавателем) муаллимӣ кардан, муаллим будан; он читает в медицинском институте вай дар институти тиббӣ муаллимӣ мекунад читать наставления (нравоучения) кому насиҳат кардан, панду насиҳат додан; \читать между строк маънии ниҳонии навиштаҷотро дарк кардан

    Русско-таджикский словарь > читать

  • 15 весь

    I
    ж уст. (село) деҳа, қишлоқ; города и веси шаҳру деҳот
    II
    1 (вся, всё, все)
    1. мест. опреде-литч ҳама, тамом; весь мир тамоми дунё; всё время доим, ҳамеша, мудом; всеми силами бо тамоми қувва; во всей красе бо тамоми ҳусну зебоии худ
    II
    (в сочет. с колич. числ.) пурра, расо; до города все шесть километров то шаҳр расо шаш километр аст
    2. тк. им. разг. (окончился) соф (харҷ, сарф, тамом) шуд; сахар весь қанд соф шуд, қанд намонд; бумага вся [вышла] ҳамаи коғаз сарф шуд
    3. в знач. сущ. всё с (целиком, без исключения) ҳама, ба куллӣ, саросар; он знал всё вай ҳама гапро медонист // в знач. сказ. аз ҳама муҳим(тар); вода здесь - всё об дар ин ҷо чизи асосист // в знач. сущ. все мн. (в полном составе, без исключения) ҳама; его все знали ҳама вайро мешинохтанд // в знач. обобщающего сл. всё с, все мн. (при перечислении) ҳама, ҳама чиз; поле, лес - всё исчезло в дыму дашту беша - ҳамаро дуд фаро гирифт // тк. род. всего, всех (со сравн. ст. прил. и нареч. обрасует превосх. ст.): чаще всего беш аз ҳама; лучше всех беҳтар аз ҳама
    4. в наречных сочет. с предлогами «в», «из», «на», «с» бо тамоми…, бо ин ҳама; во все горло бо тамоми овоз, гулӯ дарронда; во весь дух бо тамоми қувва; во все глаза чашмро калон кушода; во всю мочь бо тамоми қувва; во весь опор шитобон; во всю прыть бо тамоми қувва; иэо всех сил бо тамоми қувва; изо всей мочи бо буду шуди қувва; на всем скаку дар айни тохт; со весь ног пойро зери бағал гирифта; со всего размаху қулоч кашида, кашидаву кушода // с предлогом «при» (несмотря на…) гарчанде, бо вуҷуди…, агарчи…; при всем желании я не смогу быть там гарчанде хоҳам ҳам, ба он ҷо рафта наметавонам <> весь в кого (о большом сходстве с кем-л.) комилан монанд, як себу ду тақсим; мальчик весь в отца бача тамоман ба падараш рафта аст; во всем параде бо тамоми карруфар, бо тамоми шукӯҳу азамат; всё в порядке ҳама кор баҷо; всё одно (едино) фарқ надорад; всё равно 1) (безразлично) аҳамият (фарқ) надорад; всё равно, по какой дороге ехать бо кадом роҳ рафтан фарк надорад 2) (несмотря ни на что) дар ҳар ҳол, ҳар чӣ бошад ҳам, аздусар; он все равно добьется своего аздусар вай ба мақсади худ мерасад; всего хорошего хайр, то дидана; без всего (остаться, уйти, уехать) бе ҳеҷ чиз, бе чизе, ду даст дар бини (мондан, рафтан); на всем готовом ба оши тайёр баковул; от всего сердца бо ҷону дил, аз таҳти дил; по всемӯ аз рӯи ҳамаи аломатҳо; баръалоина; превыше всего муҳимтар аз ҳама; прежде всего 1) (самое важное) муҳимтаринаш, аз ҳама муҳиммаш 2) (в первую очередь) дар навбати аввал, пеш аз ҳама; при всем том бо ҳамаи ин, бо вуҷуди ин, қатъи назар аз…; скорее всего яқинан; со всеми потрохами прост. бо лашу-лушаш; вот и всё тамом вассалом; все хорошо, что хорошо кончается посл. шоҳномаро охираш хуш; все, что случается, к лучшему посл. ҳар тасодуф оқибат ба хайр аст

    Русско-таджикский словарь > весь

  • 16 идти

    несов.
    1. рафтан, гаштан; идти вперед ба пеш рафтан; идти пешком пиёда рафтан; идти в гости ба меҳмонӣ рафтан; идти по дороге бо (аз) ро
    2. тохтан, давидан; конь идёт рысью асп чорхез (резачорпо) метозад
    3. шино кардан; лёд идёт ях шино мекунад; -- на вёслах бел зада рафтан; идти под парусами бодбон кушода рафтан
    4. ҳаракат кардан, раҳсипор шудан, равона (азим) шудан, рафтан; поезд идёт в два часа дня поезд соати дуи руз меравад
    5. ҳуҷум (ҳамла) овардан, юруш кардан; идти войной ҷанг сар кардан
    6. омадан, наздик шудан; весна идёт баҳор наздик шуда истодааст; посторонись, машина идёт! гурез, мошин омада истодааст!
    7. омадаи, оварда (бурда, фиристода) шудан; пушнина идёт с Севера мӯина аз Шимол меояд; посылка идёт туда пять дней посылка ба он ҷо дар панҷ рӯз рафта мерасад
    8. шоридан, чакидан, рафтан; вода идёт по капле об қатра-қатра мечакад; из раны идёт кровь аз ҷароҳат хун меравад
    9. баромадан, паҳн шудан; из самовара идёт пар аз самовор буғ мебарояд; от этих цветов идёт сильный запах бӯи ин гулҳо баланд аст; слух идёт… миш-миш ҳаст…
    10. даромадан; гвоздь не идёт в стёну мех ба девор намедарояд
    11. воқеъ будан, гузаштан; тропинка идёт лесом пайраҳа аз даруни ҷангал мегузарад
    12. (об осадках) боридан; идёт снег барф меборад; вчера шёл дождь дирӯз борон борида буд
    13. рафтан, давом кардан; дела идут успешно корҳо нағз рафта истодаанд; концерт шёл два часа концерт ду соат давом кард
    14. даромадан, дохил (ворид) шудан; идти в университет ба университет дохил шудан
    15. разг. бозоргир будан, ба фурӯш рафтан; этот товар хорошо идёт ин мол бозоргир аст (нағз ба фурӯш меравад)
    16. рафтан, сарф (истеъ-мол) шудан, кор фармуда шудан; на платье идёт три метра материала барои курта се метр матоъ меравад
    17. кому шинам будан, зебидан; эта шляпа ей идёт ин кулоҳ ба ӯ мезебад
    18. (о времени) гузаштан, мурур кардан, рафтан; дни идут за днями рӯзҳо паси ҳам мегузаранд; время идёт фурсат (вақт) мегузарад, вақт рафта истодааст
    19. (о механизмах) гаштан, ҳаракат (кор) кардан; часы идут гочно соат аниқ мегардад
    20. на что тайёр (ҳозир) будан, рози шудан; идти на все условия ба ҳамаи шартҳо рози будан
    21. охот., рыб. фирефта шудан, фанд хӯрдан; андармон шудан; окунь хорошо идёт на червяка хормоҳи ба кирм нағз андармон мешавад
    22. чсм, с чего (в играх) гаштан, бозидан, ропдан; идти конем ишхм. аспро гаштан
    23. (о спектакле и т. п.) нишоп дода шудан, намоиш дода шудан; завтра в театре идёт новый спектакль пагоҳ дар театр тамошои нав намоиш дода мешавад
    24. рафтан, расидан; переговоры идут к концу гуфтушунид ба охир расида истодааст; дело идёт к развязке кор анҷом ёфта истодааст 25, в сочст. с предлогом «в» и сущ.: идти в обработку кор карда шудан; идти в продажу ба фурӯш рафтан, фурӯхта шудан; идти в чистку тоза [карда] шудан
    26. в сочет. с предлогом «на» и сущ.: идти на подпись ба имзо расонда шудан, имзо [карда] щудан; идти на поправку рӯ ба беҳбудӣ (ба сиҳатшавӣ) овардан; идти на риск таваккал кардан; идти на скандал ҷанҷол хезондан; идти на убыль кам (паст) шудан <> идёт (ладно) мешавад, хуб, нағз, маъқул, майлаш; закусим? - Идёт! ягон чиз хӯрем? - Шудааст!, Майлаш!; идти впрок фоида бурдан (бахшидан); идти вразрез с чем мухолиф (зид) будан; идти гигантскими шагами бо кадамҳои азим пеш рафтан; идти навстречу 1) кому-чему тарафдорӣ кардан, ёрӣ расондан 2) чему тезондан, наздик овардан; идти наперекор баракс рафтор кардан; идти напролом ҳеҷ чизро ба эътибор нагирифта исроркорона амал кардан; идти насмарку бар бод (зоеъ) рафтан; идти в гору 1) ба мартабае расидан 2) рӯ ба инкишоф (ба тараққӣ) ниҳодан; идти в дело (в ход) кор омадан, истифода шудан; идти [нога] в ногу 1) с кем баробар қадам задан (партофтан) 2) скем-чем баробар (ҳампо) будан; идти в огонь и в воду за кого-что-л. ба хотири касе, чизехудро ба обу оташ задан; барои касе, чизе ҷони худро дареғ надоштам; идти в сравнение қобили муқоиса будан; [ни] в [какбе] сравнение не идёт с кем-чем ҳеҷ қобили қиёс не; идти в счёт ҳисоб шудан; не идти в счёт ҳисоб нашудан; идти за гробом аз паси тобут (ҷаноза) рафтаи; идти на дно(ко дну) (тонуть) ғарқ шудан 2) ҳалок (маҳв, нест, нобуд) шудан; идти на авось таваккал кардан; идти на ком-промисс созиш кардан, ба созиш даромадан; идти на лад соз (дуруст) шудан, пеш рафтан; идти на поводу у кого-л. дастнигари касе будан, инони ихтиёр ба касе додан; идти на поклон (с поклоном) к кому-л. 1) уст. ба пои касе афтидан, ба хизмати касе расидан (обращаться с просьбами) гардан каҷ кардан, илтиҷо (таманно) кардан; идти на пользу ба нафъ (ба фоида) будан, муфод будан; идти на попятный (на попятную) аз фикр (аз лафз) гаштан, пушаймон шудан; идти на смену 1) кому--чему ҷойгузини касе, чизе шудан, ба иваз омадан; новое идёт на смену старому чизи нав ба ивази чизи кӯҳна меояд, чизи нав ҷойгузини чизи кӯҳна мешавад 2) чему аз паи…, баъд аз, пас аз, баъди…, аз қафои…; идти на «ура» таваккалан коре кардан, «ҳар чӣ бодо бод» гӯён коре кардан; идти по миру [с сумби] гадоӣ кардан, дар ба дари мардум гаштан; идти под венец уст. [ақди] никоҳ кардан; идти под суд ба суд афтидан; идти против своей сбвести хилофи виҷдони худ амал кардан; идти своим чередом аз рӯи тартиби худ рафтан, ба навбати худ рафтан; голова у меня идёт кругом сарам гаранг (гиҷ) шуд; дёло (речь и т. п.) идёт о ком-чём-л. гап (мааъала ва ғ.) дар бораи касе чизе меравад; [ещё] куда ни шло 1) (так и быть, согласен) хуб, хайр, майлаш, маъқул 2) (ничего, сойдёт) мешавад, фарк надорад, шудан мегирад; кусок в гоидтило не идёт аз гулӯ чизе намегузарад; не идет из ума (из головы) аз майна намебарояд, фаромӯш намешавад; не идёт на ум (в голову) кому что ба майна ҳеҷ чиз намедарояд, калла кор намекунад; сон не идёт хоб намеояд (намебарад); не \идти дальше (далее) чего пеш нарафтан, дар марҳалае (дар коре) таваққуф кардан

    Русско-таджикский словарь > идти

  • 17 писать

    несов.
    1. что и без доп. навиштан, нигоштан; писать письмо хат навиштан; писать мелко майда (реза) навиштан; писать неразборчиво нохоно навиштан; писать чернилами бо сиёҳӣ навиштан; он мне давно не пишет вай кайҳост, ки ба ман хат намекунад
    2. что и без доп. навиштан, нигоштан, асар навиштан, эҷод кардан, иншо кардан; писать роман роман навиштан; писать поэму достон эҷод кардан // без доп. (быть писателем) нависандагӣ (қаламкашӣ, нигорандаги) кардан
    3. что, чем и без доп. [расм] кашидан, тасвир кардан; писать картину сурат кашидан; писать маслом бо ранги равғанӣ расм кашидан <> писать. [ногами] кренделя (вензеля) калавида-калавида гаштан, мастона рох рафтан; писать кровю [сердца] бо хуни дил навиштан; писать как курица лапой бадхат будан; пиши пропало! мурдам гуфтан гир, сабил монд (расво шуд) гуфтан гир!; не про меня (тебя, нас и т. д.) писано прост. барои ман (ту, ва ғ.) нест, дастрас нест; ба ман (ба ту, ба шумо ва ғ.) дахл надорад; вилами на (по) воде писано нақши рӯи об аст; закон не писан для кого, кому прост. ба қонун итоат накардан; пошла писать губерния шутл. ҳама ба такудав рмаданд, мағал сар шуд

    Русско-таджикский словарь > писать

  • 18 посмотреть

    сов.
    1. на кого-что, во что нигоҳ кардан, назар андохтан (афкандан), дидан; посмотреть в окно аз тиреза нигоҳ кардан
    2. кого-что дида баромадан, шинос шудан, аз назар гузарондан; тамошо кардан; посмотреть статю мақоларо дида баромадан; посмотреть новый фильм фильми навро тамошо кардан
    3. за кем-чем нигоҳ (назорат) кардан, хабардор шудан; посмотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳ кардан, аз бачаҳо хабардор шудан
    4. тк. с отриц. қатъи назар кардан, нигоҳ накардан, ба назар нагирифтан; я не посмотрю на его заслуги ман аз хизматҳои ӯ қатъи назар мекунам; не посмотреть на возраст ба синну сол нигоҳ накардан
    5. 1 л. ед. и мн. посмотрю, посмотрим мебинам, медонам, мебинем, медонем; арз мекунем, фикр карда мебинем; посмотрим, кто окажется прав мебинем, кӣ ҳақ мебарояд; я ещё посмотрю, как быть ман чӯ кор карданамро фикр карда мебинам

    Русско-таджикский словарь > посмотреть

  • 19 в

    (во) предлог
    1. с вын. (на вопросы «куда», «во что») ба; войти в комнату ба хона даромадан; поехать в город ба шаҳр рафтан; поступить в институт ба институт даромадан (дох, дан); метить в цель ба нишон гирифтан, ҳадаф кардан // бо; смотреть в бинокль бо дурбин нигоҳ кардан с вин. (при обозначении занятия): углубиться в чтение ғарқи мешуд; шудан; играть в футбол футбол кардан
    3. с вин. (при изменении вш)и, состояния): превратиться в нар буғ шудан; изорвать в клочья ҷиғд; кардан, пора-пора (тиққа-тиққ; дан
    4. с вин. в сочет. с сущ.: вытянуться в струнку рост истодан; развернуться в цепь қатор шудан
    5. с вин. (ради, для, с целью) барои …, бо (ба) мақсади …, ба тариқи …; в доказательство чего-л. барои исботи сказать в шутку ба тариқи ҳазл гуфтая
    6. с вин. (при указании на киҳо монанд, шабеҳ; мальчик весь в отца бача ба падараш рафтааст; бачашро канда гирифтааст
    7. с вин. (щт указании на кратность соотношений) … баробар, …карат; в пять раз больше панҷ баробар зиёд; в три раза меньше се баробар кам
    8. с вин. (в теченш какого-л. времени) дар, дар муд дар зарфи …; в один день дар
    9. с предл. (на вопросы «где», дар; жить в деревне дар деҳа; состоять в комиссии дар комиссия будан, аъзои комисия будандан
    10. с предл. (при указании ния) ба, дар; быть в ужасе от чего-л. ба даҳшат афтодан аз чизе; быть в ссоре ҷангӣ будан
    11. с предл. (при нии на вид деятельности) провести время в спорах ва баҳсу мунозира гузарондан; день прошёл в беготне рӯз бо даводавӣ 1. с вин., предл. (при количественные признаки): длиной в два метра дарозиаш ду метр; ценой в три рубля нархаш се сум; драма в четырёх действиях драмаи чор парда 1. с вин., предл. (при указании времени) дар; в субботу (дар)рӯзи шанбе; в два часа дар соати ду; в прошлом году дар соли гузашта 1. с вин., поедл. (при указании на вид или форму): тетрадь в клетку дафтари катак (чорхона); ткань в полоску матои раҳдор (раҳрах); лекарство в пилюлях доруи ҳаб, ҳаб; ходить в сапогах мӯза пӯшида гаштан; широкий в плечах паҳнкитф, китфвасеъ, чорпаҳлӯ приставка префиксе, ки маъноҳои зеринро ифода мекунад: 1) самти амал ва ҳаракат, ба дохили чизе равона шудани он - вбежать тохта даромадан; вбить зада даровардан; вписать навишта даровардан, нависондан 2) ба худ кашидани чизе - вдохнуть нафас кашидан (гирифтан); всосать ба худ кашидан, макидан, ҷаббидан 3) ба самти боло равона шудани амал - взобраться боло баромадан; вскочить ҷаҳида (хез зада) баромадан 4) бо ҳиссачаи «-ся» чуқур рафтан, ғарқ шудан - всмотреться бо диққат нигоҳ кардан, чашм дӯхтан; втянуться фурӯ рафтан; вчитаться ғарқи мутолиа шудан, бо диққат хондан

    Русско-таджикский словарь > в

  • 20 дух

    м
    1. рӯҳ, ҷон, ҳол, ҳолат; твёрдый духом рӯҳан қавӣ, қавирӯҳ; в здоровом теле здорбвый дух тан солим, рӯҳ солим // филос. рӯҳ, тафаккур, шуур
    2. рӯҳбаландй, зиндадилӣ; ҷуръат; упадок духа рӯҳафтодагй; поднять дух рӯҳбаланд кардан; воспрянуть духом рӯҳбаланд (зиндадил) шу-дан; пасть духом рӯҳафтода (ноумед) шудан; собраться с духом худро ба даст гирифтан; хватает (достаёт) духу ҷуръат кардан; шуҷоат доштан; не хватает (не достаёт) духу, не иметь духа (духу) дил (ҷуръат) накардан; я не имел духу сказать ему об этом ман ҷуръат накардам, ки ба ӯ ин гапро гӯям; придавать духу прост. рӯҳбаланд (шер-дил) кардан
    3. перен. хусусият, моҳият, равия; в духе времени мувофиқи талаби замон; в моём духе мувофиқи табъи ман; в том же духе ҳамон зайл, ҳамчунон; продолжаите в том же духе ҳамон зайл кардан гиред (давом диҳед); дух противорёчия инодкорӣ, як-равй
    4. фольк., миф. арвоҳ; злой (нечистый) дух иблис, шайтон, дев, аҷина
    5. разг. нафас; дух захватывает (занимает, замирает) нафас мегардад; перевести дух 1) нафас рост кардан 2) перен. дам гирифтаи; не переводя духу дам нагирифта, бо як нафас; затаить дух дам ба дарун кашидан, нафас ба дарун гирифтан
    6. прост. ҳаво; лесной дух ҳавои ҷангал; из отдушины шёл тёплый дух аз шамолдаро ҳавои гарм меомад
    7. прост. бӯй, бӯю таф; грибной дух бӯи қорч (занбӯруғ); сырный дух буи панир; из подвала шёл тяжёлый дух аз таҳхона бӯи ғализ меомад <> плохое (дурное) расположёние (состояние) духа димоғи сӯхта, кайфпарида; хорошее расположение (состояние) духа хушҳолӣ, димоғчоқй; присутствие духа худдорй, хунсардӣ; не теряя присутствия духа худдориро аз даст надода; во весь дух, что есть духу (бежать, мчаться и т. п.) бо тамоми қувват, бо шиддат, бо суръати тамом (давидан, тохтан ва ғ.); в духе совётского патриотизма дар рӯҳи ватандӯстии со-ветй; в духе коммунистической нравственности дар рӯҳи ахлоқи коммунистӣ; как на духу уст. (откровенно) маросими тавба барин, ҳеҷ чизро руст накарда; ни слуху, ни духу о ком-чём, от кого на хат на хабар, ҳеҷ дарак нест; ни сном ни духом (не виноват) ҳеҷ (айбаш нест); заррае гуноҳ надорад; одним (едйным) духом, за один дух прост. 1) (очень быстро) бисьёр тез, бо як шаст, дар як зум; одним духом домчаться бо шаст тохта расидан 2) (сра-зу) якбора; одним духом выпить стакан воды якбора як стакан обро дам кашидан; дух вон [у кого] прост. ҷонаш баромад, қолаб тиҳӣ кард; быть в духе хушҳол (димоғчоқ) будан; быть не в духе димоғсӯхта (кайфпарида) будан; он сегодня не в духе имрӯз димоғаш сӯхтагй (кайфаш паридагй); вышибить дух из кого груб. прост. зада куштан; испустйть (послёдний) г дух ҷон додан, ҷон ба ҷаббор супурдан; святым духом узнать шутл. бо як мӯъҷиза (аз каромат) донистан (фаҳмидан); чтобы \духу его не было! где дафъ (нест, гум) шавад!

    Русско-таджикский словарь > дух

См. также в других словарях:

  • Быть по-сказанному, что по-писаному. — Быть по сказанному, что по писаному. См. УСЛОВИЕ ОБМАН …   В.И. Даль. Пословицы русского народа

  • быть в состоянии что-л. сделать — См …   Словарь синонимов

  • быть — наст. вр. нет (кроме 3 л. ед.: есть; книжн., 3 л. мн.: суть); будь, будьте; был, была, было (с отриц.: не был, не была, не было, не были); буду, будешь; бывший; будучи; нсв. 1. Существовать. Думаю, инопланетяне есть. Здесь когда то была Троя. * В …   Энциклопедический словарь

  • быть — наст. нет (кроме 3 л. ед. ч. есть и устар. 3 л. мн. ч. суть); буд. буду, будешь; прош. был, ла, было (с отрицанием: не был, не была, не было, не были); повел. будь; прич. прош. бывший; деепр. будучи; несов. I. Как самостоятельный глагол означает …   Малый академический словарь

  • Быть в ответе — за что, за кого. Книжн. Отвечать, быть ответственным за что л., за кого л. БМС 1998, 425 …   Большой словарь русских поговорок

  • ЧТО ТАКОЕ ФИЛОСОФИЯ? — ’ЧТО ТАКОЕ ФИЛОСОФИЯ?’ (‘Qu est ce que la philosophie?’, Les Editions de Minuit, 1991) книга Делеза и Гваттари. По мысли авторов, обозначенной во Введении, ‘что такое философия’ это такой вопрос, который ‘задают, скрывая беспокойство, ближе к… …   История Философии: Энциклопедия

  • Быть или не быть (фильм — Быть или не быть (фильм, 1942) У этого термина существуют и другие значения, см. Быть или не быть. Быть или не быть To Be Or Not To Be …   Википедия

  • быть — глаг., нсв., употр. наиб. часто Морфология: я буду, ты будешь, он/она/оно будет, мы будем, вы будете, они будут, будь, будьте, был, была, было, были, будущий, бывший, будучи, быв 1. Когда что либо или кто либо есть, они существуют. Думаю, что… …   Толковый словарь Дмитриева

  • быть — Существовать, составлять, являться, фигурировать, присутствовать, находиться, лежать, красоваться, водиться, иметься, иметь место, обретаться, гнездиться, крыться, оставаться, продолжаться, пребывать, скрываться, попадаться, таиться, заключаться …   Словарь синонимов

  • БЫТЬ — БЫТЬ, наст. вр. нет (кроме 3 е лицо ед. есть и устар. и книжн. 3 е лицо мн. суть); был, была, было (не был, не была, не было, не были); буду, будешь; будь; бывший; будучи; несовер. 1. Жить, существовать. Вопрос: быть или не быть? Были люди в наше …   Толковый словарь Ожегова

  • что ли — См …   Словарь синонимов

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»