-
81 как
1. нареч., частица и союз нареч.нисек, ҡайһылай, ҡалайя сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем
не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем
2. нареч., частица и союз нареч.ҡайһылай, бик, шул тиклем3. нареч., частица и союз частицанисек, бәй, һуң4. нареч., частица и союз частица; разг.-мы/-ме5. нареч., частица и союз союзкеүек, шикелле, һымаҡ, -дай/-дәйтвёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты
белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ
6. нареч., частица и союз союзитеп, күреп, булыу яғынан7. нареч., частица и союз союз-ғанда/-гәндә, менәнкак вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә
как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ
как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ
как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын
как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә
как же — эйе шул, әлбиттә
как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә
как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап
как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ
как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай
как раз: — 1) нәҡ, тап
2) в знач. сказ. тап-таман; эта обувь мне как раз — был аяҡ кейеме миңә тап-таман
как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк
как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен
-
82 последовать
1. сов.за кем-чемпойти, поехать вследэйәреү, эйәреп барыу (китеү)2. сов.наступить после чего-л.(артынса) булыу3. сов.кому-чемуэйәреү, -са/-сә эшләүпоследовать примеру чьему-л. — берәүҙең өлгөһөнсә эшләү
-
83 свой
1. мест.своя, своёпринадлежащий себеүҙ2. мест.своя, своёявляющийся личной собственностьюүҙ, шәхси3. мест.своя, своёсвоеобразныйүҙ, үҙеңдең, үҙенә генә хас4. мест. в знач. сущ. своёүҙемдеке (үҙеңдеке, үҙенеке)5. мест.своя, своёродственный, близкийят (сит) түгел, үҙсам не свой; сама не своя — күңелгә толҡа тапмау, болоҡһоу, тынысһыҙ булыу
идти своей дорогой — үҙ белдегенсә эш итеү, үҙ юлың менән китеү
на своих (на) двоих — үҙ аяҡтарың менән, йәйәүләп (йөрөү)
сказать своё слово — берәй эштә үҙеңде күрһәтеү, үҙ һүҙеңде әйтеү
своя рука владыка — үҙе баш, үҙе түш
-
84 сдурить
сов.; прост.йүләрлек (ахмаҡлыҡ) эшләп ташлаууйламай берәй нәмә эшләү -
85 сидячий
1. прил.ултырған, ултырып торған2. прил.хәрәкәтһеҙ, әҙ хәрәкәтләнеүсән, ултырып эшләй торған3. прил.ултырыу өсөн тәғәйенләнгәнсидячие животные — ултыраҡ хайуандар (диңгеҙ төптәрендә һыу аҫтарындағы ҡаяларға йәбешеп бер урында ҡуҙғалмай йәшәй торған тереклектәр – коралдар, полиптар һ.б.)
-
86 согласованный
-
87 так
1. нареч.таким образомшулай, ана шулай2. союзвследствие этого, потомушуға күрә, индесегодня холодно, так надо одеться потеплее — бөгөн һыуыҡ, шуға күрә йылыраҡ кейенергә кәрәк
3. союзоднаколәкин, әммәведь я говорил, так ты не послушал — мин әйттем бит, ләкин һин ҡолаҡ һалманың
как же так — бына һиңә тағы, бына һиңә кәрәк булһа
(и) так и сяк; (и) так и этак — төрлөсә, тегеләй ҙә былай ҙа, улай ҙа былай ҙа
то так, то сяк; то так, то этак — әле улай, әле былай
так-сяк — ярай инде шулай, уртаса, бер хәл (сама)
не так ли? — шулай түгелме ни?, улай түгелме ни?
раз так — шулай (улай) икән (булғас), улай булһа
4. нареч.до такой степени, настолькошул тиклем5. нареч.без последствийшулай ғына, шул көйөнсә генә6. нареч.без особого намерениятик, былай ғына, һүҙ ыңғайында7. нареч.подобно этомушулай, улай, шулай ул8. частица огранич.для указания на приблизительное количество, время и т.п.самаһы, самаһында9. частицанапример, к примерумәҫәлән, әйтәйекднём жарко: так, температура доходит до сорока градусов — көндөҙ эҫе: мәҫәлән, эҫелек ҡырҡ градусҡа тиклем етә
10. частицаследовательно, значиттимәк, шулай итептак ты мне не веришь? — тимәк, һин миңә ышанмайһың?
11. нареч.тогда, в таком случаеинде, ул саҡта (ваҡытта), шулай (улай) булғасработу доделала, так можно отдыхать — эшемде эшләп бөттөм, инде ял итеп була
-
88 ход
Iмдвижение; массовое перемещение рыбы в места нерестайөрөш, йөрөм, аҙым, барыу, юл; үрләү ваҡытыIIм перен.течение, развитие чего-л.барыш, үҫеш, ағышмвходюл, барыу юлы, инеү (юлы)IVмрабочая часть машины и др.тәгәрмәс, табан, ҡуласаVмв игресығыу, йөрөү, сығышVIм тех.работа машины, механизмаэшләү, барыу, йөрөшм перен.манёвр, приёмалым, ысул, юлмкоридор, тоннельүткәүел, үтеү урыны (юлы)на ходу: — 1) эшкә әҙер
2) барғанда, юл ыңғайында; своим ходом идти — үҙ йүнәлеше (ағышы) менән барыу
не дать ходу кому — кемгә юл бирмәү, ҡаршы төшөү
с ходу: — 1) барышлай, туҡтап тормай
2) шунда уҡ; быть в ходу — һорау ҙур булыу, ҡулланыуҙа (файҙаланыуҙа) булыу
-
89 департамент
ма) Франциядә һәм кайбер башка дәүләтләрдә административ-территориаль берәмлекв) АКШта дәүләт департаменты, тышкы эшләр министрлыгы -
90 жар
м1) кызу[лык], эссе[лек]2) кызу урын, эссе урын3) разг. утлы күмер4) ( повышенная температура тела) жар, кызу5) дәрт, ашкыну•его бросает в жар и в холод — аны бер кыздыра, бер калтырата
как жар горит — ялт итеп тора, ут кебек янып тора
-
91 инициатива
жв) үзлегеңнән актив эшләр башлап җибәрүгә булдыклылык, сәләтлелек -
92 общий
-ая; -ее1) гомуми, барысы өчен дә бер, һәркемгә караган2) күмәк эшләнә торган; уртак3) гомуми, уртак, бертөрле4) гомуми, тулаем, барлык, бөтен5) гомуми, төп, детальләргә кермәгәнизложить (что-л.) в общих чертах — ( берәр нәрсә турында) гомуми рәвештә сөйләп бирү
•- в общем- Общий рынок -
93 параллельный
-ая; -ое1) параллель2) перен. охшаш, бер-беренә тиң, бердәй3) перен. параллель...ы; бер үк вакытта була торган, тәңгәл -
94 простоять
сов.1) ( берникадәр вакыт) басып тору, ( берникадәр вакытны) басып үткәрү2) ( берникадәр вакыт) тик тору, туктап тору; буш тору, эшсез (эшләми) тору3) тору -
95 торги
мн. -
96 цель
ж1) воен. цель2) максат, морат, мәсләк, теләк, исәппреследовать (какую-л.) цель — берәр максатны күздә тоту
задаваться целью сделать (что-л.) — берәр нәрсә эшләүне максат итеп кую
•- с целью- в целях -
97 бить
1. несов.когоһуғыу, туҡмау; (ногами) тибеү, типкесләү2. несов.дробить на мелкие части, размельчатьваҡлау, ватыу, онтау3. несов.разбивать, раскладыватьонтау, ватыу4. несов.стремительно вытекатьбәреп тороу (сығыу), урғылып (саптырып) тороу (сығыу), атылыу5. несов.во чтоударами производить звукиҡағыу, һуғыу6. несов. в некоторых ремёслах: изготовлять, делать что-л. особым образомтуҡыу, һуғыу, тетеүбить масло: — 1) май туҡыу (яҙыу, бешеү, төшөрөү)
2) май һығыу; бить шерсть — йөн тетеү
7. несов.без доп.издавать звуки, отбивать ударыһуғыу8. несов.трясти, вызывать дрожьбиҙгәк тотоубить баклуши разг. — эт һуғарыу, ел ҡыуыу, йөн тибеү
бить в глаза — күҙгә бәрелеп тороу, күҙгә ташланыу
бить в набат — оран һалыу, яу һалыу
бить ключом — ҡайнап тороу (эш, тормош, көс-ҡеүәт һ.б. тураһында)
бить по карману — кеҫәгә һуғыу, зыян килтереү
бить мимо цели — маҡсаттан ситкә китеү, маҡсатҡа ирешмәү
бить челом — баш эйеү, үтенеү, үтенеп һорау, ялбарыу
9. несов.кого-что, чемһуғыу, бәреү, сапсыу10. несов.во что, обо что, по чемубәреү, ҡағыу, һуғыу11. несов.во что; перен. с особой силой действовать на ощущения, чувства и т.д. – о свете, запахе, звуке и т.д.бәреп (ярып) инеү, бәреп тороу12. несов.кого-чтотуҡмау, еңеү, тар-мар итеү, ҡыйратыу13. несов.кого; перен.атып (һуғып) алыу, һунар итеү14. несов.обычно по кому-чему (стрелять)атыу, ут асыу15. несов.кого-чтоатыу, атып төшөрөү16. несов.по кому-чему; перен.бичеватьфаш итеү, ҡаты тәнҡитләү, туҡмау, ҡамсылау -
98 валяться
1. несов.аунау, аунаҡлау2. несов. разг.тик ятыу, бер ни эшләмәү3. несов. разг.лежать в беспорядке – о вещахаунап ятыу, туҙып ятыу4. несов. страд. от валять 1, 3, 4валяться в ногах — аяҡҡа йығылып үтенеү, ялбарыу
на дороге (на улице, на полу) не валяется что — юлда аунап ятмай (бер нәмә лә бушҡа ғына бирелмәй)
-
99 годиться
несов.ярау, яраҡлы булыутак поступать не годится безл. — улай эшләргә ярамай
-
100 клоака
1. жклоакаБоронғо Римда бысраҡ һыу ағып төшөү өсөн эшләнгән ер аҫты каналы2. жклоакабысраҡ йыйыу урыны3. жклоакахәшәрәт урын, хәшәрәт4. ж биол.клоакаҡайһы бер хайуандарҙа тиҙәк, бәүел һәм енес бүлендеге сығыу өсөн дөйөм бер юл
См. также в других словарях:
эшләү — 1. Нин. б. эш белән шөгыльләнү, эшчәнлек күрсәтү, үз көчең белән эш башкару. Кайда да булса хезмәт итү, эш белән дәвамлы шөгыльләнү заводта э. . Берәр хезмәт урынында булу, нин. б. вазифа үтәү, кем. б. хезмәтен башкару артист булып эшли 2. Берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эшләпә — 1. Гадәттә читкә чыгып торган кырыйлы баш киеме 2. Озынча көпшәсе, үзәге һ. б. булган берәр нәрсәнең өске, киңәеп килә торган өлеше кадак эшләпәсе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дөбер-шатыр — 1. Каты дөбердәү тавышларын белдерә 2. рәв. Дөбер шатыр сыман тавышлар чыгарып, каты дөбердәп. күч. Берәр нәрсә эшләү тур. : бик җитез, актив һәм җанлы рәвештә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үкенеч — Берәр югалган, эшләнми калган, кире кайтмый торган һ. б. ш. нәрсәләр турында тирән кайгыру, борчылу, кызгану хисе. ҮКЕНЕЧКӘ КАРШЫ – Берәр күңелсез хәлгә дучар булу уңае белән үкенү, борчылу белдергәндә кулл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ниятләнү — Берәр эш эшләргә, үтәргә дип уйлау, исәп итү, план кору 2. Намазны багышлау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ниятләү — Берәр эш эшләргә, үтәргә дип уйлау, исәп итү, план кору 2. Намазны багышлау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эш — 1. Шөгыль, гамәл, хезмәт. Гадәт, вазифа, бурыч, хак йорт эшләре. Эшкәртелә торган, хәзерләнү процессында булган нәрсә 2. Нәр. б. җитештерү, ясау, эшкәртүгә һ. б. юнәлтелгән эшчәнлек. Гомумән берәр өлкәдәге эшчәнлек. Фикерләргә, сүзләргә капма… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кул — I. 1. Кеше гәүдәсенең ике яныннан чыгып торган пар әгъза. Шул әгъзаның беләзектән түбәнге өлеше, чугы 2. күч. Берәр эшне, шөгыльне башкарган көч, корал, чара, бер эштә, шөгыльдә катнашлык дошман кулы сизелә. Берәр эшнең уйланылган, гөман ителгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тукталу — 1. Йөрешне, хәрәкәтне вакытлыча өзү; хәрәкәтсез калу 2. Эшләүдән туктау, эшләми башлау. Үз эшен, шөгылен вакытлыча өзү, бүлү 3. Чыкмый башлау, ябылу (вакытлы матбугат тур.) 4. Берәр эш эшләүдән тыелу, үз үзен тотып калу 5. Өзелү, тыну, тәмамлану … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
идарә — 1. Хакимлек, җитәкчелек, власть 2. Берәр оешма эшләре белән җитәкчелек итүче административ орган. Шундый органда эшләүче кешеләр, администрация. Шундый орган урнашкан бина яки бүлмә. Шул органның җыелышы 3. Машиналарны, приборларны һ. б. ш.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тынлану — 1. Сөйләшүдән, җырлаудан, кычкырудан, атудан һ. б. ш. тавыш чыгарудан туктау, тын калу. Берәр төрле тавыш ишетелми, яңгырамый башлау; туктау 2. Берәр нәрсә эшләргә уйлаудан, фикер йөртүдән яки берәр эш эшләүдән туктау тик ул тынмый, һаман уйлый.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге