Перевод: с татарского на русский

с русского на татарский

басым

  • 1 басым

    I сущ.
    1)
    а) по́ступь; шаг

    йомшак басым белән йөрү — ходи́ть мя́гкой по́ступью (мя́гкими шага́ми)

    б) прито́п

    биючеләрнең аяк басымнарыннан идәннәр селкенә — от прито́пов пля́шущих пол трясётся

    2)
    а) отпеча́ток, след

    бармак басымы — (глубо́кий) отпеча́ток па́льца

    б) спец. о́ттиск

    рәсем басымы — о́ттиск рису́нка

    3)
    а) давле́ние, напо́р

    атмосфера басымы — атмосфе́рное давле́ние

    су басымы — давле́ние воды́

    арттан басым — напо́р сза́ди

    басым астында — под давле́нием

    б) на́тиск, напо́р

    дошман безнең басымга түзә алмады — враг не вы́терпел на́шего на́тиска

    в) перен. давле́ние, нажи́м ( на кого); наси́лие, заси́лие

    политик басым — полити́ческое давле́ние

    экономик басым — экономи́ческое давле́ние

    4) лингв. ударе́ние

    логик басым — логи́ческое ударе́ние

    ритмик басым — ритми́ческое ударе́ние

    сүз басымы — слове́сное ударе́ние

    5) ист.; см. җәем

    бер басым арыш — раскла́дка (снопо́в) ржи, рассчи́танная для обмола́чивания в оди́н приём

    басым бастыру — обмолоти́ть разло́женные хлеба́

    II сущ.
    пла́нки клавиату́ры гармо́ни и т. п.

    гармунымның басымы алтын — пла́нки мое́й гармо́ни золоты́е

    III прил.; диал.
    скро́мный, ти́хий; споко́йный; кро́ткий

    үзе басым гына кешесам ( по себе) он дово́льно скро́мный челове́к

    Татарско-русский словарь > басым

  • 2 басым

    1. давление; напор
    2. нажим

    Татарско-русский словарь > басым

  • 3 басым

    I сущ. 1) давление, напор 2) перен.нажим basım yasarğa 1) нажимать/нажать, оказывать/оказать нажим на кого-что 2) подчеркивать/подчеркнуть что II сущ. лингв.ударение

    Tatarça-rusça süzlek > басым

  • 4 басым ясау

    1) надави́ть; напере́ть; оказа́ть на́тиск
    2) упира́ть, де́лать упо́р
    3) оказа́ть давле́ние ( на кого)

    Татарско-русский словарь > басым ясау

  • 5 басым ясау

    гл
    1. нажать, нажимать; оказать давление
    2. подчеркнуть, подчёркивать

    Татарско-русский словарь > басым ясау

  • 6 basım

    басым I сущ.
    1) давление; напор
    2) перен. нажим
    1) нажимать/нажать; оказывать/оказать нажим на кого-что
    2) подчеркивать/подчеркнуть что
    II сущ. .

    Tatarça-rusça süzlek > basım

  • 7 артериаль

    прил.; анат.
    артериа́льный

    артериаль басым — артериа́льное давле́ние

    Татарско-русский словарь > артериаль

  • 8 гидродинамик

    прил.
    гидродинами́ческий

    гидродина́мик басым физ. — гидродинами́ческое давле́ние

    гидродина́мик корылма тех. — гидродинами́ческое сооруже́ние

    Татарско-русский словарь > гидродинамик

  • 9 динамик

    I сущ.
    1) физ. дина́мик (громкоговоритель, репродуктор)
    2) тех. подсо́бный дви́гатель, ста́ртер
    II прил.
    1) физ. динами́ческий

    дина́мик басым — динами́ческое давле́ние

    дина́мик йөкләнеш — динами́ческая нагру́зка

    дина́мик күтәрү көче — динами́ческая усто́йчивость

    2) динами́чный, динами́ческий; см. тж. динамикалы

    дина́мик үсеш — динами́чное движе́ние

    Татарско-русский словарь > динамик

  • 10 кысым

    сущ.
    1) нажи́м, давле́ние, на́тиск, напо́р

    Кызыл Армия кысымы — напо́р Кра́сной Армии

    2) разг. гнёт, притесне́ние

    административ кысым — администрати́вное притесне́ние

    3) редко; физ.; см. басым

    Татарско-русский словарь > кысым

  • 11 мелодик

    прил.
    1) мелоди́ческий

    җырның мело́дик төзелеше — мелоди́ческое строе́ние пе́сни

    2) лингв. мелоди́ческий

    мело́дик басым — мелоди́ческое ударе́ние

    Татарско-русский словарь > мелодик

  • 12 ритмик

    прил.; в разн. знач.
    ритми́ческий; ритми́чный

    ри́тмик хәрәкәтләр белән — ритми́ческими движе́ниями

    ри́тмик музыка — ритми́чная му́зыка

    ри́тмик гимнастика — ритми́ческая гимна́стика

    ри́тмик басым — муз. ритми́ческое ударе́ние, акце́нт

    Татарско-русский словарь > ритмик

  • 13 статик

    1. прил.
    1) физ. стати́ческий

    ста́тик басым — стати́ческое давле́ние

    ста́тик электр — стати́ческое электри́чество

    2) книжн. стати́чный

    ста́тик поза — стати́чная по́за

    2. нареч.
    стати́чно

    ста́тик күренелү — пока́зываться стати́чно

    Татарско-русский словарь > статик

  • 14 төшкен

    прил.
    1) пони́женный

    төшкен басым — пони́женное давле́ние

    2) диал.; см. төшенке

    Татарско-русский словарь > төшкен

  • 15 чикләгеч

    сущ.; спец.
    ограничи́тель

    басым (авырлык) чикләгече — ограничи́тель давле́ния (гру́за)

    Татарско-русский словарь > чикләгеч

  • 16 шәп

    1. нареч.
    1) хорошо́; отли́чно; замеча́тельно, блестя́ще, сла́вно

    шәп җырлый — сла́вно поёт

    шәп яшиләр — отли́чно живу́т

    рәсем шәп чыккан — карти́на получи́лась хорошо́

    бик шәп — блестя́ще, великоле́пно; здо́рово прост.

    эшләр бик шәп — дела́ на мази́; дела́ в ажу́ре

    2) бы́стро, стреми́тельно, с большо́й ско́ростью

    шәп йөрешле — быстрохо́дный

    шәп бару — идти́ (е́хать) бы́стро

    3) перен. хорошо́, си́льно, кре́пко

    учак шәп яна — костёр хорошо́ гори́т

    шәп әйтте бу — э́тот сказа́л си́льно

    шәп яңгырый — звуча́ть си́льно

    2. прил.
    1)
    а) хоро́ший; отли́чный, замеча́тельный, сла́вный; блестя́щий, блиста́тельный ( успех)

    бик шәп балалар үстергәнсез — вы́растили вы сла́вных дете́й

    аның хәтере шәп — у него́ хоро́шая па́мять

    шәп белгеч — отли́чный специали́ст

    шәп китап — замеча́тельная кни́га

    шәп хикәя — хоро́ший расска́з

    шәп егет — мирово́й па́рень

    б) большо́й, кру́пный; мо́щный

    шәп йорт — большо́й дом

    шәп хуҗалык — мо́щное хозя́йство

    2) бы́стрый, стреми́тельный

    шәп агым — бы́строе тече́ние

    шәп йөреш — ско́рый ход; стреми́тельный ход

    3) перен. хоро́ший, кре́пкий, си́льный, мо́щный

    басым шәп чакта — пока́ напо́р си́льный

    шәп тавыш белән — си́льным (мо́щным) го́лосом

    - шәптән түгел

    Татарско-русский словарь > шәп

  • 17 эмфатик

    прил.; лит.; лингв.
    эмфати́ческий

    эмфа́тик сөйләм — эмфати́ческая речь

    эмфа́тик басым — эмфати́ческое ударе́ние

    эмфа́тик авазлар — эмфати́ческие зву́ки

    Татарско-русский словарь > эмфатик

  • 18 этем

    сущ.; физ.; см. тж. басым
    напо́р

    су этеме — напо́р воды́

    этем биеклеге — высота́ напо́ра

    Татарско-русский словарь > этем

  • 19 ясау

    1. перех.
    1)
    а) де́лать, сде́лать, мастери́ть, смастери́ть разг., изготовля́ть/изгото́вить (мебель, детали, игрушки, домашнюю утварь и т. п.) || изготовле́ние

    конвертлар яса́у — де́лать (изготовля́ть) конве́рты

    төймәдән дөя яса́у — де́лать из му́хи слона́

    б) де́лать, сде́лать, создава́ть/созда́ть || созда́ние ( произведения изобразительного искусства)

    эскизлар яса́у — де́лать эски́зы

    сын яса́у — созда́ть скульпту́ру

    2) де́лать, сде́лать, сооружа́ть/сооруди́ть, устра́ивать/устро́ить || сооруже́ние, устро́йство

    такталардан тиз генә сәхнә яса́у — бы́стренько сооруди́ть сце́ну из до́со́к

    оя яса́у — устро́ить гнездо́

    баскыч яса́у — де́лать ле́стницу

    3) де́лать, сде́лать, производи́ть/произвести́ (ремонт, обыск, операцию, анализ и т. п.)

    ревизия яса́у — де́лать (произвести́) реви́зию

    тәҗрибә яса́у — де́лать о́пыт, произвести́ о́пыт

    4) де́лать, сде́лать, устра́ивать/устро́ить, проводи́ть/провести́ (свадьбу, собрание, вечеринку, праздник и т. п.)
    5) де́лать, сде́лать, превраща́ть/преврати́ть (в кого-л.) приводи́ть (в какой-л.) вид, (какое-л.) состоя́ние, положе́ние

    ярдәмче яса́у — сде́лать помо́щником, превраща́ть в помо́щника

    бәхетсез яса́у — сде́лать несчастли́вым, привести́ к несча́стью

    кибетче яса́у — де́лать продавцо́м, превраща́ть в продавца́

    6) де́лать, сде́лать

    гимнастика яса́у — де́лать гимна́стику

    массаж яса́у — сде́лать масса́ж, масси́ровать

    кискен борылышлар яса́у — де́лать круты́е поворо́ты

    көнгә ике рейс яса́у — де́лать в день два ре́йса

    7)
    а) де́лать, сде́лать, соверша́ть/соверши́ть || соверше́ние

    хата яса́у — де́лать (соверши́ть) оши́бку

    экскурсия яса́у — соверша́ть экску́рсию

    б) де́лать, сде́лать; ока́зывать/оказа́ть

    басым яса́у — ока́зывать давле́ние

    тәкъдим яса́у — де́лать предложе́ние

    кисәтү яса́у — сде́лать предупрежде́ние

    8) де́лать, сде́лать, причиня́ть/причини́ть (облегчение, трудности, неприятности и т. п.)

    мәшәкать яса́у — причини́ть беспоко́йство

    9) де́лать, сде́лать, гото́вить, пригото́вить (пельмени, пироги, салат, компоты, кисель и т. п.)
    10) разлива́ть/разли́ть (чай, кофе и т. п.)
    11) лингв. образо́вывать/образова́ть || образова́ние

    сүз яса́у — образова́ть сло́во; словообразова́ние

    12) разг.; редко приобрета́ть/приобрести́; обзаводи́ться/обзавести́сь || приобрете́ние, обзаведе́ние

    күлмәк яса́у — приобрести́ пла́тье, обзавести́сь пла́тьем

    өс-баш яса́у — обзавести́сь оде́ждой

    2. прил.; уст.
    наря́дный, аккура́тный

    бик яса́у өст-баш — о́чень наря́дная оде́жда

    3. нареч.; разг.
    наря́дно, аккура́тно

    чын яса́у булып киенү — одева́ться о́чень наря́дно

    Татарско-русский словарь > ясау

См. также в других словарях:

  • басым — I. 1. Аяк басу, адым. 2. Нәрсәгә дә булса басу (II,11,12) хәрәкәте яки күренеше. Басым, басу аркасында барлыкка килгән уем 3. Өслеккә юнәлтелгән механик тәэсир (мәс. авырлык) көче 4. Этәреш, кысу. Көчле кысрыклау 5. күч. Көч белән, көчләп тәэсир… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • басым-сым кæнын — з.б.п …   Орфографический словарь осетинского языка

  • этем — Басым (3) …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • акцент — 1. Сүздәге басым. Басым билгесе 2. Бер тел авазларын һәм сүзләрен икенче тел тәэсирендә бозып, үзгәртеп әйтү. Диалект яки сөйләшләрдәге әдәби тел нормаларыннан аермалы булган әйтелеш. 3. муз. Ритмик басым …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • қарулы күштер құрылысын реформалаудың негізгі бағыттары — мынадай болып табылады: – Қарулы Күштер құрылымын оңтайландыру, Қарулы Күштердің жауынгерлік қабілетіне ықпал етпейтін құрылымдардың санын қысқарту және тарату; – жауынгерлік әзірлікті айқындайтын ұтқыр әскерлерді, әскер салаларын және арнаулы… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • дә — ТӘ – 1. кис. Үзе караган сүзгә басым ясауны белдерә бик тә салкын. Үзе караган сүзгә басым ясап, чикләүне, аерып күрсәтүне белдерә балыкның да ниндие!. Соклану хисен белдергән тезмәдә, кабатлап әйтелгән исемнәр арасында килеп, басымны куәтли аты… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • кредит — I. (басым 1 иҗектә). Исәп хисап кенәгәсенең чыгымнар языла торган ягы; киресе – дебет. II. КРЕДИТ – (басым 2 иҗектә). 1. Өлешләп түләү шарты белән билгеле бер срокка товар сату яки акча һәм матди кыйммәтләрне процент алу исәбенә бурычка биреп… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • тибү — I. 1. Җиргә яки башка нәрсәгә, алга яки артка аяк селтәп бәрү, аяк белән ору. Һөҗүм итеп яки үз үзен саклап, арт аяклары белән ору, бәрү (ат тур.). Аяк белән тибәреп туп һ. б. уйнау тур. 2. Кар астыннан үләнне аяк белән казып табу һәм шул рәвешчә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • авиацияны жаппай қолдану — (Массированное применение авиации) авиациялық бірлестіктің күштері мен құралдарының басым бөлігін немесе барлық күшін майдан, флот немесе әскери әуе күштері (армия) қимылдарының маңызды бағыттарына шоғырландыру. Авиацияны ұрыста қолданудың… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • жарқылдың сәуле шығаруы — (Световое излучение) ядролық жарылыстың зақымдаушы факторы. Ол инфракүлгін, инфрақызыл және көрінетін сәулелерден тұрады. Сәуле жарқылы пайда болғаннан кейінгі секундтың алғашқы үлесінде температура миллиондаған градусқа жетеді және ультракүлгін… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

  • тапал-зеңбірек — (Пушка гаубица) зеңбірек пен келте зеңбірек қоса үйлестірілген, бірақ зеңбіректің қасиеті басым болатын артиллериялық қару. Т.з. төсей және аспандата атыс жүргізуге арналады. Зеңбірекпен салыстырғанда Т.з тің ұңғысы қысқа, ұңғысының көтерілу… …   Казахский толковый терминологический словарь по военному делу

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»