-
41 литературный
(литератур|ен, -на, -но) в разн. знач. адабӣ, бадеӣ, …и адабиёт; литературный язык забони адабӣ; литературное выражение ибораи адабӣ; литературное произведение асари адабӣ -
42 набор
м1. (по знач. гл. набрать 2, 3) гирифтан(и), қабул; ҳарфчинӣ, ҳуруфчинӣ; объявить набор в художественное училище ба омӯзишгоҳи санъати бадеӣ қабули талаба эълон кардан; рекрутский набор ист. сарбозгирӣ; отдать рукопись в набор дастнависро ба чоп додан2. даста, маҷмӯъ; набор красок маҷмӯи ранг, рангубор; набор инструментов як даста асбоб3. полигр. набор (матни ҳуруфаш чидашуда); сложный набор набори мураккаб4. (украшение) пашиза (дар камарбанд, афзоли асп ва ғ.); пояс с серебряным набором камарбанди нуқракӯб <> набор слов сафсата; сапогй с \набором мӯзаи чинсок -
43 образный
Iкисми дуюми калимахои мураккаб ба маънои «шабех», «монанд»: шарообразный курашаклII1. образнок; образная форма познания тарзи образноки маърифат2. хуш-обуранг, зебо, бадеӣ, фасеҳ; образный язык забони фасех -
44 палитра
ж1. палитра, лавҳачаи рассомӣ2. рангубор, маҷмӯи рангҳо, ҷилои рангҳо // перен. маҷмӯи воситаҳои бадеӣ ватасвирӣ (дар эҷодиёти нависанда ва ё бастакор) -
45 пачкать
несов.1. кого-что чиркин (ифлос) кардан, олуда кардан, олондан; пачкать платье чернилами либосро бо ранг олондан2. что и без доп. (неумело рисовать, писать) ноӯҳдабароёна (беҳунарона, нимунимкора, чалмақ) навиштан (сурат кашидан) <> пачкать чю-л. репутацию (чё-л. имя) касеро беобрӯ (бадном) кардан, обрӯи касеро резондан; пачкать руки 1) об кого-л. бо нокасе сару кор доштан 2) обо что-л. ба кори баде даст задан -
46 речь
ж1. (способность говорить) нутқ, гап, сухан, калом, гуфтор; органы речи узвҳои нотиқа; дар речи ҳунари, нотикӣ; развитие речи инкишофи нутқ2. (язык) забон, нутқ; устная речь нутқи даҳонакӣ3. (произношение) талаффуз, тарзи гуфтор; гортанная реч ь талаффузи ҳалқӣ4. (стиль) услуб, тарз, сабк; художественная речь гуфтори бадеӣ; стихотворная речь услуби манзум5. (разговор) калима, сухан, сӯҳбат, гап; пустые речи гапҳои бемаънӣ, суханҳои пуч; о чём [идёт] речь? гап аз чӣ [меравад]?; речь идёт о том, что… сухан дар бораи он меравад, ки …; завести речь о чём-л. дар бораи чизе гап задан6. (выступление) баромад, нутқ; приветственная речь нутқи табрикӣ; торжественная речь нутқи батантана; речь прокурора баромади прокурор, нутқи прокурор; произнести речь нутқ эрод кардан, баромад кардан <> косвенная речь грам. нутқи мазмунан нақлшуда; прямая речь грам. нутқи айнан нақлшуда; части \речьи грам. ҳиссаҳои нутқ -
47 портретле
1. акс, сурат, тасвир,расм; портретле Пушкина сурати Пушкин2. перен, тимсол, монандӣ, шабоҳат, бйайниҳӣ; он был портретлеом своей матери вай биайниҳй модараш буд3. лит. симо, тавсиф; литератӯрный портретле симои бадеӣ -
48 приём
м1. (познач.гл.принять 1-3, 6, 10) гирифтан(и), қабул кардан(и), даровардан(и); хӯрдан(и), нӯшидан(и); приём заявлений қабули аризаҳо; приём в профсоюз ба узвияти иттифоқи касаба қабул кардан; приём пищи хӯрдани хӯрок; приём лекарства хӯрдани дору; приём больных қабули беморон; приём гостей меҳмондорӣ, истиқбол кардани меҳмонон2. офиц. мулоқоти расмӣ, маҷлиси қабул (зиёфат), зиёфат; приём в посольстве маҷлиси қабул дар сафоратхона; устроить приём зиёфат оростан3. (встреча) мулоқот, пазироӣ, истиқбол; оказать тёплый приём самимона пазироӣ кардан4. в сочет. с числ. и колич. словами мартаба, маротиба, дафъа, бор, карат // в сочет. с числ. «один» ба як нишаст, бо як сар кардан; он в один приём прочёл всю книгу ӯ китобро ба як нишаст хонда фуровард // (о лекарстве) воя, як хӯрданӣ, меъёр; лекарства осталось на два приёма дору ду воя (меъёр) монд5. (способ) усул, услуб, равиш, тарз, тариқа, роҳ; приёмы борьбы усулҳои мубориза; искусный приём тарзи моҳирона; жульнический приём усули фиребгарона; обычный приём тарзи маъмул; художественный приём услуби (тарзи) тасвири бадеӣ // (упражнение) машқ, усул, тариқа; ружейные приёмы усулҳои милтиқпарронй6. чаще мн. приёмы уст. (манеры.) тарзи рафтор, рафтору кирдор, шинухез -
49 рука
ж1. даст; кисть рукй панҷаи даст; пальцы на рукё ангуштҳои даст; левая рука дасти чап; по левую руку тарафи дасти чап; по правую руку тарафи дасти рост; брать в руки (на руки) ба даст гирифтан; брать за руку кого-л. касеро аз даст гирифтан; брать из рук у кого-л. аз дасти касе гирифтан; выронить из рук аз даст додан; держать за руку аз даст доштан; заложить руки за спину даст ба пушт кардан; перчатки по руке дастпӯшакҳо лоиқи даст; отдать в собственные руки ба дасти худаш супурдан; подать руку даст додан; пожать руку кому-л. дасти касеро фушурдан; прижать руку к сердцу даст ба сина гузоштан2. с определением даст; одам; твёрдая рука дасти тавоно; опытные руки дастони моҳир; умелые руки одами боҳунар3. хат; это его рука ин хати ӯст; чёткая рука хати хоно4. мн. руки коргар, коркун, қувваи коргарӣ; не хватало рабочих рук коргар намерасид5. разг. пуштибон, ҳомӣ, пушту паноҳ; своя рука одами худӣ, ошно; сильная рука пуштибони боэътимод; иметь руку ҳомӣ доштан, пушту паноҳ доштан6. уст.: отдать кому-л. руку [и сердце] касеро шавҳар ихтиёр кардан; просить чьей-л. рукй касеро ба занӣ хостан; предложить руку и сердце кому уст. таклифи издивоҷ кардан7. разг. дараҷа, рутбаи касбӣ; токарь первой рукй харроти забардаст (моҳир), харроти дараҷаи якӯм; большой рукй негодяй нобакори гузаро8. с предлогом «под» и определением дар ҳолати … дар вазъияти; под пьяную руку дар ҳолати мастӣ <> золотые руки 1) устои гулдаст 2) у кого-л. дасташ гул аст 3) ҳунарварӣ; лёгкая рука дасти сабук; правая рука дасти рост; средней рукй миёна, миёнахел; тяжёлая рука дастони бехосият; щедрою рукою, щедрой рукой бо дасти кушод, сахиёна; в руках кого-л., чьих-л., у кого-л. дар ихтиёри касе; на руках кого-л., чьйх-л., у кого-л. 1) дар парастории касе 2) дар ихтиёри касе; не с рукй кому ноқулай, носоз, нобоб; от рукй (писать, рисовать) бо даст (дастӣ, бо қалам) навиштан (расм кашидан); по рукам! розӣ!, хуб, майлаш!; под рукой наздикак, дар зери даст; под руку аз қултуқ (аз бағал) гирифта; взять под руку кого-л. бағали касе гирифтан; под руку говорить кому бемаврид гап зада халал расондан; под руку подвернуться (попасться) кому нохост ба даст афтодан; руками и ногами, с руками и ногами, с руками - ногами 1) бо ҷону дил 2) тамоман, комилан; рука об руку даст ба даст; руки вверх! даст боло кун!; руки коротки у кого зӯр намерасад; рукой не достать (не достанешь) дастнорас будан, даст кӯтоҳӣ мекунад; руки не доходят даст намерасад, фурсат нест; рука не дрогнет у кого-л. мижааш хам намехӯрад; руки опустились (отнялись) у кого ҳавсала пир шуд; рукой подать бисёр наздик; руки прочь! от кого, чего дафъ шав(ед)!, даст каш(ед)!, даст бардор!, дастатро гир!; руки чешутся у меня 1) дастҳоям касеро зан мегӯянд 2) дастҳоям кор талаб мекунанд; в наших (ваших. его и т. д.) руках дар ихтиёри мо (шумо, вай ва ғ.)\ из рук в руки, с рук на руки даст ба даст, бевосита; из рук вон (плохо) бисьёр бад, аз ҳад зисд ганда; бади бад, гандаи ганда; из вторых рук [узнать, получить] аз даҳони касе [фаҳмидан, шунидан]; из первых рук [узнать, получить] аниқ, яқин [фаҳмидан, гирифтан]; как без рук без кого-чего ноӯҳдабаро; как рукой сняло ту дидӣ ман надидам шуд, тамоман нест шуд; на живую руку шитобкорона, саросемавор, муваққатан; на скорую руку ҳаромуҳариш, даст ба даст нарасида; на руку нечист (нечистый) дасташ калб; положа руку на сердце кушоду равшан, рӯйрост; скор на руку 1) зуд ҷазодиҳанда 2) тезкор, абҷир, тездаст; с легкой рукй чьей-л. бо ташаббуси касе; с пустыми руками бо дасти холи, дастхолӣ; с рук долой аз сар соқит; с руками оторвать чанг зада гирифтаы; брать голыми руками осон ба даст даровардан; взять себя в руки худдори кардан, худро ба даст гирифтан; выпустить из рук аз даст додан (баровардан); дать волю рукам 1) даст задан, даст расондан, даст дароз кардан 2) кӯфтан, задан, занозани кардан; дать по рукам кому-л. прост. дасти касеро кӯтоҳ кардан; держать в руках 1) что дар даст доштаи 2) кого дар таҳти назорати худ гирифтан; держать бразды правления в своих руках инони ҳокимиятро дар дасти худ доштан; держать власть в своих руках ҳокимиятро дар дасти худ нигоҳ доштан; держать вожжи в руках зимом дар даст доштан; держать себя в руках худдорӣ кардан; забрать в [свой]- руки ба даст гирифтан, мутеъ кардан; запустить руку во что, куда аз они худ кардан, соҳибӣ кардан; играть в четыре рукй дукаса роял навохтан; играть на руку кому-л. ба осиёи касе об рехтан; иметь (держать) в [своих] руках что доштан, соҳиб будан; ломать руки. даст бар сар задан, афсӯс хӯрдан; марать (пачкать) руки 1) об кого-л. бо нокасе сару кор доштан 2) обо что-л.. ба чизе даст олондан, ба кори баде даст задан; махнуть рукой на кого-что-л. даст афшондан, аз баҳри касе, чизе гузаштан; набить руку в чём, на чём моҳир шудан, малака ҳосил кардан, ёд гирифтан; нагреть руки на чем бо фиребу қаллобӣ бой шудан, таматтӯъ бурдан; наложить руку (лапу) на что зердаст (мутеъ! кардан; наложить на себя руки худро куштан; не знать, куда руки деть аз шарм саросема шудан, аз ҳиҷолат худро гум кардан; носить на руках когс 1) болои даст бардошта гаштан 2) эрка кардан, ба ноз парваридан; обагрить руки кровью (в крови) одам куштан, хун рехтан; опустить руки аз сарп худ соқит кардан; отбиться от рук бенӯхта (бесар, вайрон) шудан; отмахиваться руками и ногами, отмахиваться обёими руками қатъиян даст кашидан; плыть в руки осон (муфт) ба даст даромадан; подать (протянуть) руку [помощи] кому дасти ёрӣ дароз кардан; поднять руку на кого-л. 1) бар зидди касе даст бардоштан 2) дасти тааддӣ (таҷовуз) дароз кардан: покупать с рук аз даст харидан; попасть (попасться) в руки кого-л.. чьи-л., кому-л., к кому-л. 1) зердасти касе шуда мондан 2) ба дасти касе афтидан; попасть под горячую руку кому-л. ба ғазаби касе гирифтор шудан; прибрать к рукам 1) кого ба тасарруфи худ даровардан, зердаст кардан 2) что ба дасти худ гирифтан; приложить руку (руки) к кому, к чему даст задан, дар коре иштирок кардан; приложить руку к чему, под чем уст. даст мондан, имзо гузоштан; продать в одни руки ба як кас фурӯхтан: пройти между рук беҳуда сарф шуда мондан, бар бод рафтан (оид ба пул): развязать руки кому-л. ихтиёр ба дастг. касе додан; сбыть (спустить) с рук кого-что 1) фурӯхта халос шула;; 2) халос шудан; связать по рукам и ногам кого-л. дасту пои касеро бастан: связать руки кому-л. ҳуқуқи касеро маҳдуд кардан; сидеть сложа руки бекор нишастан, даст ба киса зада гаштан; сложить руки даст кашидан, дигар ба коре даст назадан; сойти с рук 1) кому бе ҷазо мондан, бе оқибат мондан 2) навъе гузаштан, бе ҷаиҷол гузаштан; стоять (держать) руки по швам хода барин рост истодан; умыть руки аз сари худ соқит кардан; ухватиться обеими руками за что-л. ба чизе дудаста часпида гирифтан; всё валится из рук у кого 1) кор пеш намеравад 2) ҳавсала нест; даю руку на отсечёние ба ҷонам қасам; дело горит в руках I/ кого кор ба дасти кордон аст; дело рук чьйх-л. ин кори вай: и карты (книги) в руки кому-л. панч панҷааш барин медонад; мастер на всё руки ба ҳар кор усто, ҳаркора даҳ ангушташ ҳунар; охулки на руку не положит прост. девона ба кори худ ҳушёр; сон в руку хоб рост баромад; рука руку моет погов. « даст дастро мешӯяд; чужими \рукаами жар загребать погов. бо дасти ғайр оҳаки таста хамир кардан -
50 припевки
мн. (ед. припевка ж) сурудҳои (таронаҳои) хурди ҳаҷвӣ (ишқӣ), сурудҳои шӯх; бадеҳа; рубоӣ -
51 раек
м уст.1. чодирхаёл (қуттиест дурбиндор, ки дар вай суратхои гуногуни аҷоибу ғароибро нишон медоданд)2. лит. бадеҳа3. театр, раёк, галёрка (болохонаи театр барои нишастани тамошобинон) -
52 ретардация
ж лит. ретардация (усулест дар асарҳои бадеӣ, ки нависанда барои боз ҳам зўртар гардондани шавқи хонанда баёни ҳодиса ё воқеаро ба таъхир мегузорад) -
53 самодеятельность
ж1. фаъолият, ташаббус; самодеятельность народных масс ташаббуси оммаи халқ2. ҳаваскорӣ, ҳаваскорони санъат; санъати ҳаваскорон; художественная самодеятельность ҳаваскории бадеӣ -
54 словесность
ж уст.1. адабиёт; теория словесности назарияи адабиёт; народная словесность адабиёти халқӣ2. адабиётшиносӣ, забоншиносӣ < изящная словесность адабиёти бадеӣ -
55 словцо
с разг. калима, сухан <> красное словцо гапи пухта, бадеҳа; ради красного словца барои изҳори фазл; крепкое словцо таъбири обдор, гапи дастабиринҷӣ -
56 театрализация
ж саҳнабоб кардани асари бадеӣ -
57 тетралогия
ж тетралогия (чор асари бадеӣ ё мусиқӣ, ки бо як мазмуну мундариҷа пайваста мебошанд) -
58 уклон
м1. нишебй, нишеб, пастхамӣ; поезд шёл под уклон поезд нишеб мерафт2. каҷӣ, хамӣ, яктарафагӣ; яклабагӣ; стена дала уклон девор каҷ шуд3. перен. полит. майлон; правый. уклон майлони рост4. тамоил; школа с художественным уклоном мактабе, ки ба санъати бадеӣ тамоил дорад5. горн. нишебӣ <> идти под уклон 1) таназзул кардан 2) пир шудан -
59 фильм
м фильм; художественный фильм фильми бадеӣ; документальный фильм фильми ҳуҷҷатӣ.; мультип.ликационный фильм фильми мультипликационӣ; научно--популярный фильм фильми илмии оммавӣ; звуковой фильм фильми овоздор; немой \фильм фильми беовоз -
60 художество
с1. уст. бадеиёт, санъати бадеӣ; санъати тасвирӣ; науки и художества илм ва санъат2. уст. (мастерство) маҳорат, истеъдод3. разг. (проделка, выходка) найранг, фиреб, кори ношоиста; это все его художества ҳамаи ин найрангҳои ӯст Академия художеств Академияи санъат
См. также в других словарях:
Баде — (альтернативные названия беде, боде) народ, проживающий в Нигерии. Места расселения в среднем течении реки Гонгола в окрестностях города Нафада и к юго востоку от города Нгуру. Согласно легендам народы баде и нгизим покинули Канем и… … Википедия
БАДЕ — (самоназвания баде, беде; карекаре, тангале, нгизим) народность, проживающая на территории Нигерии. Общая численность 650 тыс. чел. Язык баде. Религиозная принадлежность верующих: мусульмане сунниты, часть традиционные верования … Современная энциклопедия
БАДЕ — (самоназвание баде беде), народ в Нигерии. Численность 650 тыс. человек (1992). Язык баде. Верующие мусульмане сунниты, часть придерживается традиционных верований … Большой Энциклопедический словарь
Баде — (самоназвания баде, беде; карекаре, тангале, нгизим) народность, проживающая на территории Нигерии. Общая численность 650 тыс. чел. Язык баде. Религиозная принадлежность верующих: мусульмане сунниты, часть традиционные верования. … Иллюстрированный энциклопедический словарь
Баде — (самоназвание баде, беде), народ в Нигерии. Численность 650 тыс. человек (1995). Язык баде. Верующие мусульмане–сунниты, часть придерживается традиционных верований. * * * БАДЕ БАДЕ (самоназвание баде, беде), народ в Нигерии. Численность 650… … Энциклопедический словарь
бадеӣ — [بديعي] мансуб ба бадеъ; адабиёти бадеӣ адш. яке аз соҳаҳои санъат, ки ҳаёт ва хаёлот тавассути сухан ба тарзи образнок тасвир мешавад; асари бадеӣ адш. асаре, ки ба адабиёти бадеӣ мансуб аст; шаби бадеӣ шабнишиние, ки дар он шоирон шеърхонӣ… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
бадеҳа — [بديهه] а. адш 1. шеъре, ки бадоҳатан ва беомодагӣ, яъне фавран ва ҳозирҷавобона гуфта шудааст 2. суруде, ки аз тарафи зану мард сароида мешавад; ба тарзи бадеҳа ниг. бадеҳатан; дар бадеҳа фавран, ҳозирҷавобона; бадеҳатан … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
бадеҳагӯӣ — [بديهه گويي] 1. адш. бадеҳатан, фавран ва ҳозирҷавобона шеър гуфтан 2. сурудхонии ду нафар; бадеҳагӯӣ кардан суруд хондани ду нафар ба ҷавоби якдигар … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
бадеҳӣ — [بديهي] ниг. бадеҳиёт; бадеҳист ки… равшан аст, ки…, возеҳ аст, ки… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
бадеҳагӯй — [بديهه گوي] адш. шоире, ки бадеҳатан, фавран ва бе тайёрии пешакӣ шеър мегӯяд … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
баде́йщик — бадейщик … Русское словесное ударение