-
1 переступить
переступить порог – къæсæрыл ахизын
переступить границы приличия – æфсармы сæрты ахизын
-
2 перебраться
совер.перебраться на новую квартиру – ног фатермæ хи айсын
2. (через что-л.) ахизынперебраться через реку – доныл ахизын
-
3 перевалить
совер.перевалить через хребет – хохы рагъыл ахизын
-
4 перейти
совер.1. (куда-л.) ацæуын, аивын (иу ранæй иннæмæ)он перешел в другую комнату – иннæ уатмæ ацыд
2. (через что-л.) ахизынмы перешли через горы – хæхтыл ахызтыстæм
перейти границы (перен.) – арæнæй ахизын
-
5 переправить
совер.переправить товар через реку – товар доныл ахизын кæнын
-
6 превысить
совер. в разн. знач. фæуæлдæр уын, фæфылдæр уын; сæрты ахизынпревысить план – пъланæй фæуæлдæр уын
превысить власть – барты сæрты ахизын
-
7 превышение
ср. в разн. знач. фæуæлдæр, уæлдайджын, сæрты ахызтпревышение власти – бартæй ахизын, барты сæрты ахизын
выполнить план с превышением – пълан уæлдайджынтæй сæххæст кæнын
-
8 аномалия
-
9 затруднение
ср. зындзинад, ныхдур, зынвадат, къуылымпыпришлось преодолеть много затруднений – бахъуыдис бирæ зындзинæдты сæрты ахизын
оказаться в затруднении – зын раны бахауын
-
10 миновать
совер., несовер.1. (пройти, проехать мимо) аивгъуийын, баивгъуийын, арбаивгъуийын, раивгъуийын, фæивгъуийын, ныййивгъуийын; ахизын, ацæуынк полудню мы миновали перевал – æмбисбонмæ æфцæгæй аивгъуыдтам
2. (избежать) фервæзын, аирвæзын, аивгъуийындвум смертям не бывать, а одной не миновать (посл.) – дыууæ адзалæн уæвæн нæй, иуæй тæ фервæзæн нæй
3. (окончиться, пройти) аивгъуийынлето миновало – сæрд аивгъуыдта
-
11 ограничиться
совер. æрхъæцын, фæхъæцын; бæрæг арæнæй нæ ахизынон ограничился двумя словами – дыууæ ныхасæй æрхъæцыди
-
12 переехать
совер.он переехал из деревни в город – хъæуæй сахармæ ацыди (алыгъди)
2. (через что-л.) истæй уæлæ, истæуыл ахизын, ацæуынарба переехала ягненка – уæрдон уæрыккыл атылди
-
13 перелезть
-
14 переправиться
-
15 перерасти
совер.1. уæлсырæзын, фæуæле уын, фестырдæр уынкустарник перерос ограду – къутæртæ æмбондæй фæуæле сты
буржуазно-демократическая революция переросла в социалистическую – буржуазон-демократион революци социалистонмæ ахызти
-
16 пересечь
совер. алыг кæнын, цæхгæрмæ алыг кæнын, цæхгæрмæ ацæуын, ахизын -
17 предел
муж.положить предел – кæрон скæнын
2. (граница) арæн, гæрæнвыйти за пределы города – горæты арæнæй ахизын
-
18 преодолеть
совер. фæуæлахиз уын, сæрты ахизын, фæтых уын, абырсынпреодолеть затруднения – зындзинæдтыл фæуæлахиз уын
-
19 просрочить
совер. æмгъуыд айвгъуийын, æмгъуыдæй ахизын
См. также в других словарях:
ахизын — ↑ хизын 1) попасти (стадо); сберечь, сохранить Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: ахизынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: ахизæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: ахизæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн.… … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
ахизын — з.б.п. (цæугæ мивд.), ахызтон, ахызтаин, ахиздзынæн (æдзæугæ мивд.) ахызтæн, ахызтаин, ахиздзынæн … Орфографический словарь осетинского языка
АВД ХОХЫ СÆРТЫ АХИЗЫН — Кæдæм фæнды, цы фæнды зын ранмæ дæр цæуын. Дзерассæ дæлдзæхы куы уаид, уæддæр æм ныххизид, авд хохы сæрты дæр æм ахизид, фæлæ йын йæ разы бæндæнтæ тыгъта ирон æфсæрмы. (Хъодалаты Г. Хуыцауы «минæвар».) … Фразеологический словарь иронского диалекта
АЗТÆЙ АХИЗЫН — Бирæ фæцæрын, тынг ныззæронд уæвын. Перешагнуть через годы; в годах … Фразеологический словарь иронского диалекта
ИННÆРДÆМ АХИЗЫН — Искæй ныхæстæ, уайдзæфтæ тынг бахъарын … Фразеологический словарь иронского диалекта
СЕ 'ХСÆН ДЫМГÆ НÆ АХИЗЫН — Тынг æнгомæй, хæларæй цæрын. Водой не разольешь … Фразеологический словарь иронского диалекта
СÆРТЫ НÆ АХИЗЫН — Æгъдау цы амоны, уый аразын. Не преступать (закон и т.п.) Ирон лæг у (Бадила). Æмæ кæддæр ирон æгъдауы сæрты кæй нæ ахызт, уый йæ аипп нæу. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
хизын — ↓ ахизын, бахизын, æрхизын, æрбахизын, рахизын, ныххизын, схизын, фæхизын 1) пасти; беречь, хранить … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
ГАККÆЙ ИППÆРД КÆНЫН — тж. ГАККÆЙ АХИЗЫН КÆНЫН Æмбæлон ахастæй ахизын, фæиртæсын. Нозт сæ алкæй дæр йæ гаккæй фæиппæрд кодта, се фсæртæ феуæгъд сты. (МД. 1985, 6.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
РЕКОМЫ БÆРÆГБОН — см. РЕКОМЫ БÆРÆГБОН – перевод Реком у Ирыстоны зындгонддæр бæрæгбонтæй иу, ахæссы æнæхъæн къуыри (кæс РЕКОМ). Раздæр Рекомы кувæндонмæ адæм цыдысты Ирыстоны алы хъæутæй, уæлдай тынгдæр ыл сæхи фæдзæхстой Уæлладжыргомы цæрджытæ. Йæ бæрæгбон раздæр … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ТЕРК-ТУРЧЫ БÆСТÆ — Нарты кадджыты Уырызмæг æмæ йæ æнæном лæппу стæры ацыдысты æнæхæрд бæстæ Терк Турчы бæстæм. «Уый хуызæн хъæздыг бæстæ уæвгæ дæр нæ уыдзæн, зæгъы Уырызмæг, фысвос зæгъай, стурвос, бæхрæгъæуттæ аздахын сæ нæ фæразынц сæ гæстæ, фæлæ æнцон нæу ныфс… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
