-
81 четверной
-ая; -оедүртләтелгән, дүртләтә артык, дүрт тапкыр артык -
82 аннан
1. исх. п. от ул1) от него́ (неё) (узнать, уехать, быть далеко, ждать ответа)аннан (авырудан) саклану өчен — что́бы убере́чься от неё (боле́зни)
күп күрдек без аннан — мно́го натерпе́лись мы от него́
2) от э́тогоаннан гына әллә ни зарар булмас — от э́того большо́го вреда́ не бу́дет
2. нареч.аннан күп нәрсә тора — от э́того зави́сит мно́гое
1)а) отту́дааннан китегез — отойди́те отту́да
б) таманнан үтәрлек түгел — там не пройти́
2) зате́м; пото́м, по́сле; по́сле э́того (того́); (а) там; да́льшеаннан нәрсә эшләргә уйлыйсың? — да́льше что ду́маешь де́лать?
менә яз килде, аннан җәй җитәр — вот весна́ пришла́, а там ле́то насту́пит
берәр чакрым баргач, болын бетә дә, аннан сазлык башлана — пройдёшь с киломе́тр, луг конча́ется, зате́м начина́ется боло́то
3) разг. прито́м, кро́ме того́; к тому́ (же)сәләтле кеше ул, аннан эшчән дә — он спосо́бный челове́к, прито́м трудолюби́вый
•- аннан ары
- аннан башка да
- аннан бирле
- аннан булмый
- аннан артык
- аннан да артык
- аннан артыграк
- аннан да артыграк
- аннан да бигрәк
- аннан да моннан
- аннан да, моннан да
- аннан да начары юк
- аннан да начар нәрсә юк
- аннан да яманы юк
- аннан да яман нәрсә юк
- аннан кала
- аннан карап
- аннан килеп
- аннан күреп
- аннан күрмәкче
- аннан, моннан
- аннан соң
- аннан соңгы
- аннан таба
- аннан торып
- аннан тыш -
83 җан
сущ.1) душа́ || душе́вныйҗан тынычлыгы — душе́вный поко́й
••җан тартмаса да кан тарта — погов. душа́ не лежи́т, да кровь ( родство) тя́нет
2) дух || духо́вныйҗан азыгы — духо́вная пи́ща
3) душа́, челове́к, существо́тере җан — живо́е существо́
гаиләдә без дүрт җан — в семье́ нас че́тверо
бала-чага алты җан — ше́стеро дете́й; дете́й шесть челове́к
сезнең тәрбиядә ничә җан? — ско́лько челове́к на ва́шем иждиве́нии?
4) перен. жизнь, существова́ние••җан малдан татлырак — посл. жизнь доро́же бога́тства
кассап мал кайгысында, кәҗә җан кайгысында — посл. мясни́к горю́ет о мя́се, а коза́ о жи́зни
5) перен. душа́, вдохнови́тель (коллектива, общества)6) прост. шку́раүз җаны өчен курку — страх за со́бственную шку́ру
7) перен. душа́ моя́, ду́шенька, ми́лый (мой́), ми́лая (моя́)•- җан зат- җан заты
- җан исәбен алу
- җан кертү••җан авызга килү (җан бугазга килү) — си́льно уста́ть (букв. душа́ поступи́ла к го́рлу)
җан бирү — умира́ть/умере́ть
җан асрап тору (җан асрау) — влачи́ть жизнь, существова́ть
җан ату — стра́стно жела́ть (чего-л.); жа́ждать, домога́ться (чего-л.)
җан ачуы кузгалу (җан ачуы чыгу) — разъяри́ться
җан ачысы — аго́ния
җан аямау (җан кызганмау) — и жи́зни свое́й не жале́ть
җан әрнеткеч (җан өзгеч) — душераздира́ющий
җан әсәре дә юк — ни (еди́ной) души́
җан башына — на ду́шу населе́ния
җан биздергеч — ме́рзкий, отврати́тельный
җан бирердәй булу (җан бирергә әзер булу; җан бирергә әзер тору) — быть гото́вым поже́ртвовать собо́ю
җан гамьсезлеге — безду́шие
җан дошманы — закля́тый враг; кро́вный враг
җан дусты — закады́чный (задуше́вный) друг
җан җиренә тию (җан җиренә басу) — заде́ть за живо́е
җан исән чакта (җан исән вакытта) — пока́ душа́ (де́ржится) в те́ле
җан кебек күргән — о́чень бли́зкий, дорого́й
җан кебек күрү — души́ не ча́ять (в ком-чём-л.), обожа́ть
җан кебек саклау (җан төсле саклау) — бере́чь как зени́цу о́ка
җан кертү (җан өрү) — вдохну́ть жизнь
җан кисәгем — ду́шечка, ду́шенька, душа́ моя́
җан көче белән — что есть ду́ху ( бежать)
җан куркуы (җан куркуысы) — страх сме́рти, страх за свою́ жизнь
җан кую (җан җую) — см. җан чыгу
җан кыйгыч — уби́йца
җан кыл өстендә тору (җан кыл өстендә калу; җан кыл өстендә булу) — висе́ть на волоске́
җан кыючы — уби́йственный, душегу́б
җан өрү — вдохну́ть жизнь, оживи́ть
җан өшеткеч — приско́рбный, тоскли́вый
җан рәхәте — одно́ удово́льствие
җан сакчысы — телохрани́тель
җан саулыгы — здоро́вье
җан сөйгән — люби́мый, избра́нник се́рдца
җан сөймәү — презира́ть, ненави́деть
җан табан астына төшү — душа́ ушла́ в пя́тки
җан тартмый — душа́ не лежи́т
җан тарту — испы́тывать влече́ние
җан тәслим кылу — умере́ть; җан(ың) теләгән что душа́ пожела́ет
җан теләгәнчә (җан теләгән кадәр; җан теләгән хәтле) — ско́лько душе́ уго́дно, ско́лько душа́ пожела́ет
җан тиргә бату (җан тиргә төшү) — изнуря́ться/изнури́ться; дойти́ до седьмо́го по́та
җан тирләре чыгу — прилага́ть/приложи́ть все си́лы; пролива́ть пот
җан түзмәү — потеря́ть терпе́ние; не сдержа́ться
җан тыну — успоко́иться
җан тынычлыгы — душе́вный поко́й; душе́вное споко́йствие, споко́йство ду́ха (со́вести)
җан уч төбенә килү — ни жив, ни мёртв; душа́ в пя́тки ушла́
җан эремәү — душа́ засты́ла как ка́мень
җан эрү — смягчи́ться (в душе́)
җанга җиңел булу — стать ле́гче на душе́
җанга йомшак (җанга ягымлы) — прия́тный ( голос)
җанга тию — надоеда́ть, донима́ть/доня́ть
җанга якын — ми́лый се́рдцу, по душе́ ( человек)
җанга яту — быть (прийти́сь) по́ сердцу (по душе́)
җанга үткән суык — а́дский хо́лод
җанны айкау — переверну́ть ду́шу (кого-л.)
җанны алу — докуча́ть, донима́ть
җанны ашау — терза́ть, му́чить
җанны кая куярга белмәү — не знать, куда́ приткну́ться
җаны-тәне белән — душо́й и те́лом; всем существо́м (любить кого-л.)
җаны теләгән елан ите ашаган — охо́та пу́ще нево́ли
җаны уч төбендә генә — е́ле-е́ле душа́ в те́ле
җаны чыкканчы — до изнеможе́ния ( работать)җаны юк безду́шный
җаным фида — кляну́сь жи́знью; за э́то мо́жно и жизнь отда́ть (выража́ет восто́рг, восхище́ние)
җанын җәһәннәмгә җибәрү — отпра́вить на тот свет; отпра́вить к пра́отцам
җанын кызганмау — души́ не ча́ять
җанын кызганмыйча — не жале́я жи́зни, самоотве́рженно
җанын уч төбенә йомарлап — риску́я, с больши́м ри́ском
җанын фида итү — отда́ть свою́ жизнь, принести́ в же́ртву свою́ жизнь
- җан алучыҗаның ни тели — что душе́ уго́дно, чего́ душа́ жела́ет
- җан атып тору
- җан атып йөрү
- җан ачуы
- җан ачуы белән
- җан ачысы белән
- җан әрнү
- җан сыкрау
- җан башыннан
- җан бирү
- җан газабы
- җан иясе
- җан керү
- җан көеге
- җан кыю
- җан кисү
- җан саклау
- җан сату
- җан тамыры
- җан чыгу
- җаннан артык
- җаннан артык кадерле
- җанын алу -
84 төзек
прил.1) испра́вный, неповреждённыйтөзек машина — испра́вная маши́на
төзек сәгать — испра́вные часы́
2) ро́вный, ухо́женный ( двор); устро́енныйтуры юлдан төзек юл артык — (посл.) ухо́женная доро́га лу́чше, чем пряма́я
3) устро́енный, упоря́доченный, нала́женный; благоустро́енныйтөзек хуҗалык — устро́енное, нала́женное хозя́йство
төзек тормыш — устро́енная жизнь; нала́женное житьё
4)а) гармони́чныйтөзек авазлар — гармони́чные зву́ки
б) пра́вильный, логи́чный; форма́льно логи́ческийсүзләрең артык төзек — твои́ слова́ сли́шком пра́вильны
5)а) согла́сный, хоро́ший, до́брый, норма́льный ( об отношениях между людьми)исәп өзек - ара төзек — (посл.) е́сли ( денежные) расчёты в поря́дке, то и отноше́ния норма́льны
б) здоро́вый ( дух)төзек күңел — здоро́вая (т. е. не помутнённая злобой) душа́
6) мат. пра́вильныйтөзек күппочмак — пра́вильный многоуго́льник
7) диал.; разг.; см. төзтөзек гәүдә — прямо́й стан
төзек сызык — пряма́я ли́ния
төзек юнәлеш — ве́рное направле́ние
төзек кеше — че́стный челове́к
-
85 шомланучан
прил.опа́сливый; мни́тельный; трево́жный, беспоко́йный ( о человеке)артык куркак, артык шомланучан кеше — чрезвыча́йно трусли́вый, сли́шком мни́тельный челове́к
-
86 артыкбаш
(или артык баш)лишний, излишний; излишек;артык баш кишилер болбосун лишних людей не должно быть;артыкбаш эгинди кымтып жаткан кулак кулак, утаивавший излишки хлеба. -
87 тыртык
1. (о лице) покрытый морщинами; обезображенный, перекосившийся;бети тыртык у него безобразное лицо;тыртыкты алган кудай менин уулумду коёбу (или кимди коёт дейсиң) погов. разве бог, который взял (такого) безобразного (или никудышного), оставит моего (хорошего) сына (или разве он кого-нибудь оставит) ?артык кылам деп, тыртык кылды (см. артык);2. то же, что тырык. -
88 эпте-
1. изловчиться; сделать что-л. ловко, умело;эптеп айт- сказать дельно, умно;эрден эрдин неси артык? эптеп айткан сөзү артык погов. чем один молодец лучше другого? (да только тем, что) один бойчей другого на слова;эптеп-алдап применяя хитрости и уловки;2. склеивать, соединять; подправлять;чарым менен чаптаган, желим менен эптеген фольк. сухожилиями он скреплял, клеем он склеивал;эскисин эптеп, жыртыгын көктөп, Каныбекке көйнөк-кече жасайт Ажар подправляя старое, зашивая дыры, делает Аджар одежду Каныбеку;3. перен. привести к согласию, примирить;айтышканды эптеген, ажырашканды септеген фольк. поссорившихся он примирял, разошедшихся объединял;эптеп или эптеп-септеп как-нибудь, кое-как, найдя какие-то способы;эптеп-септеп оокат кылган или эптеп-септеп күн көргөн он кое-как перебивался; он кое-как сводил концы с концами;этегимдин айрыгын эптеп-септеп бүргөмүн разорванную полу свою я кое-как зашивала;эшегин эптеп токуйбуз, намазын кантип окуйбуз? фольк. осла-то мы ему кое-как оседлаем, а как нам его намаз совершать? (шуточное воспоминание о событиях 1636 года и последующих годов, когда киргизы находились в эмиграции в Ферганской долине и в Бухарском ханстве; на ослах они до этого не ездили, но оседлать могли; мусульманство у них до этого не было распространено, а потому намаз им представлялся странным);эптей сал- сделать что-л. кое-как (лишь бы с рук сбыть). -
89 больше
этот велик, а тот ещё больше — монысы зур, ә тегесе тагын да зуррак
2) сравн. ст. от много күбрәк; артыграк3) моннан сон, моннан ары, моннан болай, артык•- больше того -
90 вдвойне
нареч.икеләтә, ике кат артык, ике мәртәбә артык -
91 вздуть
I сов.( что)1) [өреп] очыру, [өреп] очырып жибәрү; [өреп] күтәрү2) безл. ( сильно увеличить в объёме) күптерү, кабарту3) перен.; разг. артык күтәрү; күпертү4) прост. ( зажечь) кабызу, кабындыру, кабызып (кабындырып) жибәрүII сов.; прост.( кого) (побить) тукмау, пешерү, кирәген бирү, кыйнап ташлау -
92 водянистый
-
93 выкрутасы
только мн.; разг.1) ( затейливые телодвижения) боргалану-сыргалану, боргалану, бормалы-сырмалы хәрәкәт2) перен. бормалы-сырмалы сүзләр, артык бизәү (сөйләмне һ.б.ш.) -
94 вычурный
-ая; -оебормалы-сырмалы, үтә купшы; чуар, үтә чуар; артык бизәкле -
95 деликатничать
несов.; разг.артык нечкәләнеп тору, артык әдәплелек (нәзакәтлек) күрсәтү -
96 душещипательный
-
97 завысить
сов.( что) чамадан тыш күтәрү, артык күтәрү -
98 засинить
-
99 заумный
-ая; -оеартык хикмәтле, әкәмәт..., аңлаешсыз -
100 злоупотребить
См. также в других словарях:
АРТЫК — Лишний ребенок. Обрядовое имя, дававшееся ребенку (мальчику), родившемуся в многодетной семье. Татарские, тюркские, мусульманские мужские имена. Словарь терминов … Словарь личных имен
Артык — Посёлок городского типа Артык Аартык Страна РоссияРоссия … Википедия
артык — (АРТЫКЛЫК) – с. 1. Кирәгеннән яки билгеләнгәннән артып киткән, артып калган 2. Кирәксез, булуы мәҗбүри түгел. Килмәве, булмавы яхшырак булган (кеше тур.) 3. рәв. Бик, бик нык, чамасыз, чамадан тыш 4. рәв. Күп, күбрәк атка солыны артык биргән 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Артык — р. , лп Лучи в Зейском р не; АРТЫК Мал. р. , пп Кивили в Селемджинском р не название с тюрк. : артык речной порог, брод через реку; якут. ущелье, дорога в ущелье, перевал, дорога на склоне [13] … Топонимический словарь Амурской области
артык-портык — с. Кирәксез, үзеңнән арткан. и. Вак төяк, юк бар. АРТЫКСЫНУ – Артык дип, кирәксез дип исәпләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Артык — 678735, Саха (Якутия) Республики, Оймяконского … Населённые пункты и индексы России
Мырзабаев, Артык Мырзабаевич — Артык Мырзабаевич Мырзабаев Дата рождения 11 мая 1930(1930 05 11) Место рождения г. Фрунзе, Киргизская АССР, РСФСР, СССР Дата смерти … Википедия
Мырзабаев Артык — (р. 1930), киргизский певец (баритон), народный артист СССР (1967). С 1954 в Киргизском театре оперы и балета. * * * МЫРЗАБАЕВ Артык МЫРЗАБАЕВ Артык (р. 1930), киргизский певец (баритон), народный артист СССР (1967). С 1954 в Киргизском театре… … Энциклопедический словарь
МЫРЗАБАЕВ Артык — (р. 1930) киргизский певец (баритон), народный артист СССР (1967). С 1954 в Киргизском театре оперы и балета … Большой Энциклопедический словарь
Мырзабаев Артык — (р. 11.5.1930, Кызыласкерский район, ныне в черте города Фрунзе), киргизский советский певец (баритон), народный артист СССР (1967). В 1954 окончил Музыкальное училище им. Куренкеева в г. Фрунзе. С того же года солист Киргизского театра оперы и… … Большая советская энциклопедия
ДЖАЛЛЫЕВ Артык — ДЖАЛЛЫЕВ Артык, актер. 1960 Десять шагов к востоку (см. ДЕСЯТЬ ШАГОВ К ВОСТОКУ) 1963 Случай в Даш Кале (см. СЛУЧАЙ В ДАШКАЛЕ) 1963 Состязание («Шукур Бакши») (см. СОСТЯЗАНИЕ) 1965 Решающий шаг (см. РЕШАЮЩИЙ ШАГ) 1966 Утоление жажды (см. УТОЛЕНИЕ… … Энциклопедия кино