-
21 актык сүз итеп
см. азаккы сүз итеп -
22 актык чик
кра́йний, после́дний преде́л; кра́йний слу́чай; кра́йность -
23 актык чиккә җитү
1) достига́ть (дости́чь) вы́сшей (кра́йней) то́чки (о беспокойстве, любопытстве, болезни, горе, гневе, радости и т. п.)2) оконча́тельно (соверше́нно) истоща́ться (истощи́ться) (о терпении и т. п.)3) доходи́ть (дойти́) до ру́чки; докати́ться прост. (об испорченном человеке и т. п.) -
24 актык чиккә кадәр
1) до (кра́йнего, после́днего) преде́ла; до кра́йней (после́дней) сте́пени (черты́, то́чки); вконе́ц ( измучиться); до после́днего2) до изнеможе́ния (шагать, работать)3) см. азаккача 3)-5) -
25 en son
актык; азактан -
26 актыгы булсын
актык булсын что́бы (в) после́дний раз бы́ло -
27 в худшем случае
-
28 aqtıq
актык прил.1) последнийaqtıq däftär ― последняя тетрадь
2) последний; крайний; конечныйaqtıq sroq ― крайний срок
▪▪ aqtıq çktä. -
29 актыккы
прил.; см. актык 1)••актыккы (бер) тиен — см. актык
актыккы исәптә — см. актык чиктә 1)
актыккы сүз — см. актык сүз
актыккы чик — см. актык чик
актыккы чиктә — см. актык чиктә
актыккы юлга — см. соңгы юлга
-
30 азаккы
прил.1) после́дний (день месяца, сеанс кино, урок, спектакль сезона)см. тж. ахыргы 1)елның азаккы атнасы — после́дняя неде́ля го́да (в году́)
2) см. актык 1)•- азаккы тапкыр
- азаккы сүз итеп••азаккы исәптә — см. актык чиктә 1)
азаккы сүз — см. актык сүз
азаккы чиктә — см. актык чиктә
азаккы чутта — см. актык чиктә
азаккы юлга — см. соңгы юлга
-
31 ахыр
1. ахырысущ.1) коне́ц (июля, собрания); оконча́ ние (сезона, работы); фина́л (борьбы, соревнования, события)см. тж. азак 1), 2)ахырдан икенче — второ́й от конца́; предпосле́дний
эш ахырына килеп җитү — успе́ть к концу́ рабо́ты
ахырга калдыру — оста́вить на коне́ц
библиографияне китапның ахырына чыгару — вы́нести библиогра́фию на коне́ц кни́ги
бүлек ахырындагы искәрмәләр — примеча́ния в конце́ главы́
романның ахырын көтү — ждать оконча́ния рома́на
2. прил.; разг.; см. актык 1) - ахырга кадәрмай ахырларына (ахырларында) төгәлләрбез — заверши́м так (приме́рно, приблизи́тельно) к концу́ ма́я
- ахырга чаклы
- ахырга тикле
- ахырга хәтле
- ахыры булу
- ахырына кадәр
- ахырына чаклы
- ахырына тикле
- ахырына хәтле••ахырзаман баласы — всезна́ющий, о́чень ра́звитый; вундерки́нд
ахырзаманга кадәр — до сконча́ния ве́ка (ве́ку)
ахыр сулыш (сулу) — см. актык
ахыр сулышка кадәр — см. актык
ахыр чиктә — см. актык
ахыр чутта — см. актык
ахырга кадәр (чаклы, хәтле, тикле) җиткерү — см. ахырга җиткерү
ахырдан (санаганда,$ караганда) беренче — см. арттан караганда беренче
- ахыры заманахырына чыгу — см. азагына чыгу
- ахыр сүз
- ахырга җиткерү
- ахырына җиткерү -
32 ахыргы
прил.1) после́дний (день месяца, ряд в театре, страница книги, строчкa письма)см. тж. азаккы 1)2) после́дний, коне́чный (пункт маршрута, остановка трамвая); концево́йахыргы максат — коне́чная цель
ахыргы тизлек физ. — преде́льная ско́рость
поездның ахыргы вагоны — после́дний ваго́н по́езда
3) в знач. сущ. ахыргысы после́днеебусы -ахыргысы, башка юк — это - после́днее, бо́льше нет
••ахыргы исәптә — см. актык чиктә 1)
ахыргы сүз — см. ахыр сүз
ахыргы чик — см. актык чик
ахыргы чиктә (читтә) — см. актык чиктә 1), 2), 5)
ахыргысы булсын — что́бы (в) после́дний раз (бы́ло)
-
33 sonuncu
ÍактыкIIахырдагы; азаккы; соңгы -
34 азаккысы
-
35 актыккысы
-
36 ахыр сүз
-
37 срок
сущ.1) срокгарантия срогы — гаранти́йный срок
сынау срогы — испыта́тельный срок
актык срок — после́дний срок
ике айлык срок билгеләү — установи́ть двухме́сячный срок
икенче срокка калу — оста́ться на второ́й срок
2) в знач. нареч.срогынаво́время, к назна́ченному сро́кусрогына өлгертергә — пригото́вить к назна́ченному сро́ку (во́время)
•- срогыннан элек -
38 сулу
I неперех.1) вя́нуть, завя́нуть, ча́хнуть, зача́хнуть, увяда́ть/увя́нуть ( о растительности) || увяда́ниечәчәкләр сулды — цветы́ увя́ли
корылыктан сулу — увя́нуть (зача́хнуть) от за́сухи
2) прям.; перен. увяда́ть/увя́нуть, ча́хнуть, зача́хнуть || увяда́ние ( о человеке)аның чибәрлеге сулган — красота́ её увя́ла
төрмәдә сулу — зача́хнуть в тюрьме́
3) перен. блёкнуть, поблёкнуть ( о лице)аның йөзе сулган — лицо́ её поблёкло
кайгыдан сулу — поблёкнуть от го́ря
•- сула төшү
- сулып бетү
- сулып калу
- сулып китү
- сулып төшү II сущ.; разг.1) дыха́ниесм. сулышсулуы авырайды — дыха́ние его́ затрудни́лось
2) издыха́ниеактык (соңгы) сулуларына кадәр — до после́днего своего́ издыха́ния
•- сулу алу- сулу кабу
- сулу каплану
- сулу кысыла
- сулу тараю
- сулу тыгылу
- сулуга тыгылу••сулу алмыйча — не переводя́ дыха́ния ( слушать)
-
39 сулыш
сущ.1) прям.; перен. дыха́ние || дыха́тельныйаның сулышы тигез — дыха́ние его́ ро́вное
сулыш органнары — о́рганы дыха́ния
җылы сулышын тою — почу́вствовать её тёплое дыха́ние
ясалма сулыш алдыру — де́лать иску́сственное дыха́ние
яз сулышы — дыха́ние весны́
икенче сулыш — второ́е дыха́ние
актык сулышына кадәр — до после́днего дыха́ния (вздо́ха)
сулыш юллары — дыха́тельные пути́
2) выдыха́емый (и́ли вдыха́емый) во́здухсулыш белән керү — пони́кнуть вме́сте с вдыха́емым во́здухом
3) перен.; разг. мигшул сулышта ук — в то́т же миг
бер сулышта — в оди́н миг
•сулыш алмыйча тыңлау — слу́шать, затаи́в дыха́ние
сулыш киселү; сулыш өзелү — испусти́ть дух
сулыш өрү — вдохну́ть жизнь
- сулыш бетүсулышны кысып — затаи́в дыха́ние
- сулыш җиңеләю
- сулыш иркенәю
- сулыш киңәю
- сулыш кабу
- сулыш көпшәсе
- сулыш кысылу
- сулыш тараю
- сулыш чыгару
- сулышны буу••сулыш алмыйча — затаи́в дыха́ние
-
40 тиен
I 1. сущ.бе́лка || бе́личийтиен ату — застрели́ть бе́лку
тиен койрыгы — хвост бе́лки, бе́личий хвост
2. прил.тисә - тиенгә, тимәсә - ботакка — (погов.) попадёт - в бе́лку, не попадёт - в ве́тку; ли́бо в сук, ли́бо в тете́рю
бе́личий, сде́ланный, сши́тый из шку́рок бе́лкитиен эчле тун — шу́ба с подкла́дкой из бе́личьих шку́рок
II сущ.тиен бүрек — бе́личья ша́пка
1) копе́йка; грошактык тиен — после́дний грош
куй кузыдан, сум тиеннән (үсә) — (посл.) букв. овца́ выраста́ет из ягнёнка, рубль - из копе́йки
бер тиен агачтан агачка сикерә, бер тиен кулдан - кулга — (погов.) бе́лка пры́гает с ве́тки на ве́тку, копе́йка - с рук на́ руки
тишекле тиен — ло́маный грош (ист. копе́йка с дыро́й посереди́не)
2) употребляется в знач. бессмысленности, лишённости значенияике дөнья бер тиен — всё равно́; о́ба ми́ра ( этот и потусторонний) сто́ят не бо́лее копе́йки
бер тиен тормый — гроша́ ло́маного не сто́ит
•- тиененә чаклы
См. также в других словарях:
актык — 1. Ахыр, азак, соң 2. с. Азаккы, соңгы актык тамчы канга кадәр 3. Нәр. б. иң соңгысы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
азак — 1. Бер бөтеннең (әйбер яки күренешнең) иң соңгы кисәге, актыгы; бетү, туктау алдыннан булганы, актык өлеше 2. Азакта, Соңыннан … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
азаккы — с. Иң азакта була торган, бетү алдындагы, соңгы. АЗАККЫ (АКТЫК, АХЫРГЫ) СҮЗ – Соңгы сүз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
актыккы — с. Иң азакта була торган, бетү алдындагы, соңгы. АЗАККЫ (АКТЫК, АХЫРГЫ) СҮЗ – Соңгы сүз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ахыргы — с. Иң азакта була торган, бетү алдындагы, соңгы. АЗАККЫ (АКТЫК, АХЫРГЫ) СҮЗ – Соңгы сүз … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ақтық — 1 (Түрікм.: Ашх., Таш.; Қарақ.) немере. А қ т ы қ т а н туған балам да ер жетіп қалды (Түрікм., Таш.). Нөкістегі оқып жүрген а қ т ы ғ ы м д ы сағындым (Қарақ.). [Түрікменше агтик (Рус. туркм. сл., 1956, 73); қарақ. ақлық (Рус. карак. сл., 1967); … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі