-
21 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
22 вкусить
сов. что, чего1. уст. (отведать) чашидан2. перен. чашидан, дидан, аз сар гузарондан; вкусить все муки ада азоби дӯзах (сахт) дидан, азоби ҷаҳаннам кашидан -
23 воспретить
сов. что манъ (қадаған) кардан -
24 германистика
ж лингв. германистика (маҷмӯи илмҳои оид ба забон ва ада-биёти халқҳои германи) -
25 живехонько
нареч. прост. (быстро) даррав, зуд, дар як дам, дар як нафас, ҳадаҳа; я живехонько вернусь ман даррав бармегардам -
26 заиграть
Iсов.1. что, на чём и без доп, ба бози сар кардан; ба навохтан днромадан; оркестр заиграл вальс оркестр оа навохтани валс даромад; тихо заиграли скрипки ғиҷҷакҳо оҳиста ба наво даромаданд2. чем ба ҳаракат даровардан, бозӣ дорондан гирифтан; ветерок заиграл занавеской шамоли сабук пардаро бозӣ доронд3. (о животных) о ҷастухез сар кардан, ба бозй даромадан; конь заиграл под всадником асп дар таги савор ба бозӣ даромад// (о силах природы) ба туғён даромадан, ба талотум омадан; на море заиграли волны оби баҳр мавҷ зад4. перен. (о вине, шипучих напитках) кафк задан гирифтан; вино заиграло в бокалах май дар қадаҳҳо кафк зад // (забурить) ба ҷӯш омадан; кровь заиграла в жилах хун дар рагҳо ба ҷӯш омад на чём, в чём и без доп. (засверкать) дурахшидан гирифтан, ба дурахшиш сар кардан; драгоценный камень -л всеми цветами радуги санги қиматбаҳо ранг ба ранг тофт // (появи-ться) пайдо шудан, ба ҷавлон омадан; на её лице заиграла задорная улыбка чеҳрааш аз табассуми шӯхе шукуфон гардид; на щеках заиграл румянец ба рухсораҳо сурхӣ дамид6. (о чувст-вах, мыслях и т. п.) ба ҷавлон омадаи; его воображение заиграло мурғи хаёлоташ ба ҷавлон омад7. что и без доп. обл. (запеть) суруд сар кардан, ба сурудхонӣ даромадан; \заигратьть песню суруд сар карданIIсов. что бисьёр бозида фарсуда кардан; заиграть карты қартаҳоро бисьёр бозида фарсуда кардан2. бисьёр бозида (нишон дода) дилбазан кардан; заиграть пьесу пьесаро бисьёр нишон дода дилбазан кардан -
27 заказ
Iм1. супориш, фармоиш, заказ; получить - супориш гирифтан; выполнить заказ супоришро иҷро кардан2. разг. (заказанная вещь) заказ, чизи фармуда на заказ бо супориши махсус, аз рӯи супориш (заказ); по заказ ӯ аз рӯи супориш, аз рӯи хоҳиши касеIIм1. уст. и прост. (запрет) манъ, қадаған2. обл. см. заказник -
28 заказать
Iсов,1. что супориш додан, супоридан, фармудан, заказ кардан; заказать костюм у портного ба дарзи костюм фармудан; заказать обед наҳорй фармудан; заказать билет билет заказ кардан2. кому чаще сиеопр. прост. (приказать) фармоиш додан, панду насиҳат кардан \\ сов. что или с неопр. уст. и прост. (запретить) манъ кардан, қадаған кардан <> заказать путь (до-рогу) комӯ-л. уст. прост. роҳи касеро бастан; пути заказаны кому роҳ баста шудааст -
29 заказываться
Iцесов. страд. супорида шудан, фармуда шудан, заказ карда шуданIIнесов. страд. манъ карда шудан, қадаған гардидан -
30 запретить
сов. что или с неопр. манъ (қадаған) кардан, рох (рухсат) надодан; запретить нейтрбнное оружие ярокинейтрониро манъ кардан -
31 запрещаться
несов страд. манъ (қадаған) карда шудан; запрещается пропаганда войны ташвики ҷанг манъ аст -
32 запрещение
с (по знач. гл. запретить) манъ (кадаған) кардан(и); манъ, қадаған -
33 запрещенный
1. прич. манъ (кадаған) кардашуда2. прил. мамнӯъ, қадаған; запрещенная книга китоби мамнӯъ -
34 наспех
нареч. саросемавор, бо саросемагӣ, шитобкорона, шитобкунон, ҳадаҳа; делать что-л. наспех бо саросемагӣ коре кардан; поесть наспех саросемавор хӯрок хӯрдан -
35 звон
м1. садои занг, ҷиринг-ҷиринг, ҷарангос; звон бубенцов ҷиринг-ҷиринги зангӯлачаҳо; звон бокалов ҷарангоси қадаҳҳо // (гул) гуввос; звон комаров ғуввоси хомӯшак2. перен. прост. (сплетни, толки) ғайбат, овоза; слышал звон, да не знает, где он посл. « ман аз осиё омадаму ту дӯл холӣ мегӯӣ <> малйновый звон садои хушоҳанги зангӯлаву зангӯлачаҳо; задать звону кому прост. ҷазо додан, сарзаниш кардан -
36 исчадие
с уст. книжн. махлуқи бадҳайбат, манфур; исчадие ада шайтон, бади бало -
37 кубок
м1. қадаҳ, ҷом, соғар, пай-мона; кубок вина як кадаҳ май2. спорт. кубок; переходящий кубок кубоки сайёр -
38 нажать
Iсов.1. что, на кого-что зер (пахш) кардан, фишор додан; нажать кнопку звонка тугмаи зангро зер кардан2. что, чего фушурдан, фушурда гирифтан; нажать лимонного соку оби лиму фушурда гирифтан3. на кого-что и без доп. перен. разг. (оказать давление) водор кардан, фишор кардан4. на что перен. разг. бо ҷидду ҷаҳд (бо ғайрат) ба коре шурӯъ (сар) кардан; нажать на работу бо ғайрат ба кор сар кардан; нажать на учёбу бо ҷиддият ба хониш сар кардан <> нажать на все кнопки (пружины, педали) ҳамаи чораҳоро дидан, ҳадаҳа карданIIсов. что, чего дарав кардан, даравидан; нажать сотню снопов люцерны сад банд юнучқа даравидан -
39 неразрешенный
1. ҳалнашуда; неразрешенный вопрос масъалаи ҳалнашуда2. мамнӯъ, қадаған -
40 осушить
сов. что1. хушк кардан, хушконидан; осушить болота ботлоқҳоро хушк кардан2. нӯшида холӣ кардан, дам кашидан; осушить бокал қадаҳро холӣ кардан <> осушить [свой] слёзы гиряро бас кардан; осушить слёзы чьй-л., комул. касеро тасалло додан
См. также в других словарях:
ада́т — адат … Русское словесное ударение
Ада — ада … Русский орфографический словарь
АДА — (англ. Ada) универсальный язык программирования высокого уровня, ориентированный на применение в системах реального времени и предназначенный для автоматизации задач управления процессами и/или устройствами, например, в бортовых (корабельных,… … Энциклопедический словарь
АДА — автомобильные дороги и аэродромы специальность авиа, авто, образование и наука АДА Ассоциация движений анархистов организация АДА автоматический дрейфующий аэростат авиа … Словарь сокращений и аббревиатур
Ада — ы, жен.Производные: Адка; Даша.Происхождение: (Др. евр. имя ‘ada. От ‘ada наряжать, надевать украшения.)Именины: 4 дек. Словарь личных имён. Ада производное от украшение . Время возникновения: Новое. Распространенное. Женские еврейски … Словарь личных имен
ада — (наряжать, надевать) украшения; Адка, Даша Словарь русских синонимов. ада сущ., кол во синонимов: 2 • имя (1104) • праздник … Словарь синонимов
Ада — (знач. имени связано с евр. надевать украшения , украшать себя ): 1) одна из двух жен Ламеха, мать Иавала и Иувала (Быт 4:19 21); 2) одна из жен Исава, дочь хеттеянина Елона, мать Елифаза (Быт 36:2,4) … Библейская энциклопедия Брокгауза
Ада — ’Ада (украшение, удовольствие) а) (Быт.4:19 ,20,23) одна из жен Ламеха; б) (Быт.36:2 ,4,10,12) дочь Елона Хеттеянина, одна из жен Исава (в Быт.26:34 названа Васемафа) … Библия. Ветхий и Новый заветы. Синодальный перевод. Библейская энциклопедия арх. Никифора.
АДА — (ар.). Мусульманский праздник с жертвоприношением. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910 … Словарь иностранных слов русского языка
ада — ада, ады (инф.) … Русский орфографический словарь
Ада — ’Ада (украшение, удовольствие) а) (Быт.4:19 ,20,23) одна из жен Ламеха; б) (Быт.36:2 ,4,10,12) дочь Елона Хеттеянина, одна из жен Исава (в Быт.26:34 названа Васемафа) … Полный и подробный Библейский Словарь к русской канонической Библии