-
1 агъоммӕ
თანდ. -მდე, -მდის -
2 агъоммæ
послелог до, раньше, передмах дæ агъоммæ дæр ам уыдыстæм – мы и до тебя здесь были
уый агъоммæ – до тех пор; до этого; перед тем
-
3 агъоммæ
-
4 уый агъоммæ
накануне; до этого; перед этем -
5 до
до конца – кæронмæ
он довел меня до того... – уый онг мæ скодта...
от Москвы до Ленинграда – Мæскуыйæ Ленинградмæ
ждать до вечера – изæрмæ æнхъæлмæ кæсын
до нашей эры – мах эрæйы агъоммæ
до восхода солнца – хурыскæсæны (хурыскасты) агъоммæ
до наступления холодов – уазæлтты æрцыдмæ
до войны – хæсты агъоммæ
-
6 канун
муж. агъоммæ, размæ бон, размæ рæстæгканун Нового года – Ногбоны агъоммæ
-
7 перед
1. перёд; муж. 2. предлог (кем-л. / чем-л.)раз, размæ, агъоммæ, разæй, разы (послелоги)перед домом был колодец – хæдзары раз уыдис цъай
перед ним стоял гость – йæ разы лæууыд уазæг
перед обедом – сихоры размæ, сихоры агъоммæ
-
8 под
1. бын (послелог)под деревом – бæласы бын
под знаменем Ленина – Ленины тырысайы бын
ему под шестьдесят лет – æхсай азмæ æввахс ыл цæуы
под вечер – изæрмæ æввахс
под утро – бонмæ æввахс
под праздник – бæрæгбоны агъоммæ
4. (для) передается дат. п. на -æнпомещение под школу – скъолайæн бæстыхай
5. (при звуках и т. п.) передается направ. п. на -мæпод шум ветра – дымгæйы уынæрмæ
- под горусм. отдать под суд -
9 სკოლა
скъолаსკოლამდელი – скъола агъоммӕ, скъола агъоммӕйонქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > სკოლა
-
10 дореволюционный
прил. революцийы агъоммæ -
11 за
фæстæ, фæдыл, фалеза горами – фæсхох
за дверью – фæсдуар
за рекой – донæн фале
за кроватью – сынтæджы фæстæ
я шёл за ним – йæ фæдыл цыдтæн
друг за другом – кæрæдзи фæдыл
2. (перед, около) раз, цур, уæлхъусза столом – фынджы раз
за работой – куысты уæлхъус
за три года – æртæ азы дæргъы
4. (раньше) раздæр, агъоммæза два месяца до начала занятий – ахуыры райдайæнæй дыууæ мæйы раздæр
работать за двоих – дыууæйы бæсты кусын
6. для выражения объекта действия передается направ. п. на -мæ и местн. внешним п. на -ыл :пойти за водой – донмæ ацæуын
смотреть за детьми – сывæллæттæм цæст дарын
взять за руку – къухыл рахæцын
беседа зашла за полночь – ныхас фæсæмбисæхсæвмæ адаргъ и
борьба за свободу – сæрибарыл тох
сражаться за родину – райгуырæнбæстæйы сæрыл хæцын
7. (по причине, ради) тыххæй, руаджыза что? – цæй тыххæй?
его ценят за ум – йæ зонды руаджы йын аргъ кæнынц
8.: купить за сто рублей – сæдæ сомæй балхæнын9.: голосовать за кого-л. – хъæлæс дæттын искæй тыххæй -
12 затишье
ср. сабыр, æнцад, æдзæмзатишье перед грозой – къæвдайы агъоммæ æнцад (рæстæг)
-
13 назад
нареч. фæстæмæдва года тому назад – дыууæ азы размæ, дыууæ азы агъоммæ
-
14 накануне
1. нареч. уый агъоммæ, хæдразмæ бон, бон раздæрнакануне он был совсем здоров – бон раздæр ма хæрз дзæбæх уыди
накануне праздника – бæрæгбоны хæдразмæ
-
15 чиновник
-
16 истори
историйы агъоммæ – доисторический
æппæтдунеон истори – всемирная история
Уæрæсейы истори – история России
-
17 сауджын
священник, попСауджын æмæ аргъуандзауы ныхас. – Разговор священника и прихожанина. (Хъодзаты Æхсары тæлмацтæй)
Хадзырæт – ацæргæ лæг – революцийы агъоммæ сауджын уыд. – Хадзырет – пожилой мужчина – до революции был священником. (Дзесты К., Зæрдæйы ностæ)
-
18 стырбон
Фæлæ стырбон йæ равзæрдмæ гæсгæ цыма чырыстон дины агъоммæ дæр уыд, афтæ зыны. – По всей видимости, праздник бытовал еще до христианства (у осетин). (Цыбырты Л., Ирон адæмон бæрæгбонтæ)
Рагъыдзуары стырбоны бæгæныйæ ма йын уыд, ныккæнды йæ авджын мигæнæны нывæрдта, æмæ уый дæр систа. – С праздника святилища Раг у нее оставалось пиво – хранилось в подвале в стеклянной бутыли, его она тоже достала. (Гуыцмæзты А., Дæ уды фарн)
см. бæрæгбон -
19 уый
мест.1) личн. указат. им. п. он, она, оно; тот, та, тород п., вин. п. его, ее; того, той( уымæн ему, ей; тому, той; уымæ к нему, к ней; к тому, к той; уымæй от него, от нее; от того, от той; уым там; ууыл на нем; на ней; на том, на той; уыйау подобно ему; ей; подобно тому, той; уыимæ с ним, с ней; с тем, с той)- уый æдде2) притяж. полный вид его -
20 е
тж. ейæмест. личн. указат. 3 л. ед. ч. им. п.он, она, оно; тот, та, тород. п., вин. п. его, ее; того, тойуомæн ему, ей; тому, той;уомæ к нему, к ней; к тому, к той;уомæй от него, от нее; от того, от той;уоми там;уобæл на нем; на ней; на том, на той;уоййау подобно ему, ей; подобно тому, той;уомæй æндæр кроме этого, кроме того, только это;уой агъоммæ до этого; перед тем; ранее, раньше того (этого)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
агъоммæ — з.б.п., фæсæв … Орфографический словарь осетинского языка
уый агъоммæ — з.б.п., фæрсдз … Орфографический словарь осетинского языка
Сырдон — см. Сырдон – перевод Сырдон – Нарты эпосы хъайтар, цæугæдæтты бардуаг Гæтæг æмæ, Дзерассæйы фырт; номдзыддæр Нартæй – Уырызмæг, Сослан. Батрадз, Сатана æмæ иннæтæй къаддæр хъуыстгонд нæу. Сырдоны фæлгонц æмбæлы эпосы æппæт циклты дæр, æмбал кæмæн … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ЧЫНДЗХАСТ — см. ЧЫНДЗХАСТ – перевод Чындзхæссæг чи цæудзæн, уыдонæн рагацау бамбарын кæнынц. Раздæр иу сын фехъусын кодтой цалдæр боны, суанг къуыри раздæр. Чындзхæссæг алы адæймаджы нæ хонынц, уыцы кад æппæтмæ нæ хауы. Чындзхæсджытæ хъуамæ уой уæздан, зараг … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Алантæ — см. Алантæ – перевод Алантæ – ирайнаг æвзæгтыл дзурæг æнæнымæц бирæ знæмтæ, нæ эрæйы агъоммæйы фæстаг æнусы рахицæн сты Дон æмæ Кавказы сæрмæтаг цæрджыты æхсæнæй, византийаг фыстыты, чингуыты сæ хуыдтой алантæ (уырыссагау ястæ, гуырдзыйагау –… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АТЫНÆДЖЫ БÆРÆГБОН — см. АТЫНÆДЖЫ БÆРÆГБОН – перевод Атынæг йæ рæстæджы уыд ирон адæмы уарзондæр æмæ кадджындæр бæрæгбæттæй иу. Уæвгæ, абон дæр рох нæу, кæнынц æй бирæ рæтты (кæс Атынæг, АТЫНÆГ). Бæрæгбонæн ис сæрмагонд нысаниуæг: Атынæджы куывды фæстæ адæмæн сæ бон… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ДОФФА — тж. ДОФА Кæсæгтæ, кæфтæ æмæ цæугæдæтты иннæ цæрæгойты бардуаг. «Кæсæгтæ, уырд – уыдоны бардуаг у Доффа, – дзырдта иу Куырттаты Хидыхъусы цæрæг Цæгæраты Созырыхъо. – Кæсаг ахсынмæ исчи куы фæцæуы, уæд ын йæ мад йемæ хæссынæн æртæ чъирийы скæны æмæ … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Ирон мифологи — см. Осетинская мифология Ирон мифологийы равзæрды архайдтой скиф сармат алайнаг æмæ бынæттон кавказаг знæмтæ. Ирон мифологийы ахуыры æмæ иртасыны хъуыддаджы сæйрагдæр гуырæн сты Нарты кадджытæ, сфæлдыстой сæ нæ рагфыдæлтæ нæ эрæйы агъоммæ VIII… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Минæварттæ — см. Минæварттæ – перевод I Минæварттæ, минæвар лæгтæ хуыдтой ахæм лæгты, кæцыты фæрцы ирон æхсæнады фидауын кодтой хæрам чи хаста, ахæм бинонты æмæ сæ мыггæгты. Минæварттæ æвзæрстой хъæубæстæ, уымæн æмæ быцæуы фарста тагъддæр алынг кæнын уыдис… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Сгæрст — см. Сгæрст – перевод Сгæрст – чындзхасты агъоммæйы æгъдæуттæй иу, ирон царды æмбæлдис ХIХ æнусы æмбисмæ. Сгæрст хуыдтой, усгур иу рæстæгмæ (дыууæ къуырийæ цыппар къуырийы онг) чызджы хæдзары куы ‘рцардис, уæд уыцы æгъдау. Ахæм цыбыр рæстæгмæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Сиахсы цыд — см. Сиахсы цыд – перевод Сиахсы цыд – чындзхасты агъоммæйы фæткæвæрдтæй иу, ХIХ æнусы дыккаг æмбисы раивта, сгæрст, зæгъгæ, кæй хуыдтой ахæм æгъдауы. Æгъдаумæ гæсгæ иу сиахс йе ’мбæлттимæ бабæрæг кодта йæ фидæны бинойнаджы ныййарджыты; уыимæ,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
