Перевод: с греческого на русский

с русского на греческий

κᾰθ-ίστημι

  • 1 ιστημι

         ἵστημι
        тж. med. (fut. στήσω - дор. στᾱσῶ, impf. ἵστην, aor. 1 ἔστησα - дор. ἔστᾱσα и στᾶσα, Anth. тж. ἕστᾰσα; conjct.: praes.- impf. ἱστῶ, aor. 2 στῶ; opt.: praes.- impf. ἱσταίην, aor. 2 σταίην; imper.: praes. ἵστη, aor. 2 στῆθι; praes.- impf. inf. ἱστάναι; part. praes.- impf. ἱστάς; med.: praes. ἵστᾰμαι, fut. στήσομαι, impf. ἱστάμην, aor. 1 ἐστησάμην, pf. ἕσταμαι; praes.- impf. conjct. ἱστῶμαι; praes.- impf. opt. ἱσταίμην; imper. praes. ἵστᾰσο; inf. praes.- impf. ἵστασθαι; part. praes.- impf. ἱστάμενος; pass.: fut. 1 σταθήσομαι, aor. 1 ἐστάθην; adj. verb. στατός; только для неперех. знач.: fut. 3 ἑστήξω и ἑστήξομαι, aor. 2 ἔστην - дор. ἔστᾱν, эп. στῆν, pf. ἕστηκα - дор. ἕστᾱκα, 1 л. pl. ἕστᾰμεν, ppf. ἑστήκειν и εἱστήκειν - 3 л. pl. ἑστήκεσαν и ἕστᾰσαν; conjct. ἑοτῶ, opt. ἑσταίην, imper. ἕστᾰθι - эол.-дор. στᾶθι, inf. ἑστάναι и ἑστηκέναι, part. ἑστώς, ῶσα, ώς ( или ός) и ἑστηκώς, υῖα, ός)
        1) ставить, расставлять
        

    (πελέκεας ἑξείης, δρυόχους ὥς, δώδεκα, med. κρητῆρας Hom.)

        2) ставить, укреплять, подпирать
        3) ставить, помещать размещать
        

    (πεζοὺς ἐξόπιθε Hom.; τὰς ἀγέλας πλησίον τινός Xen.; τὰ μὲν ἐκ δεξιῶν, τὰ δὲ ἐξ εὐωνύμων NT.)

        τελευταίους στῆσαι τοὺς ἐπὴ πᾶσι Xen.расположить резервы в тылу

        4) выставлять вперед, устремлять
        

    (λόγχας καθ΄ αὐτοῖν Soph.)

        5) ставить, воздвигать
        

    (τρόπαιον Soph., Isocr., Plat., med. Xen., Arph.; ἀνδριάντα Her.; μνημεῖον ἀνδρείας τινὸς χάριν Arph.)

        ἄξιος σταθῆναι χαλκοῦς Arst. — достойный, чтобы ему воздвигли медную статую;
        ἱστὸν στήσασθαι Hom.водрузить мачту

        6) возводить, строить
        7) ставить на весы, взвешивать
        

    (χρυσοῦ δέκα τάλαντα Hom.; τὰ χρήματα ἀριθμεῖν, μετρεῖν καὴ ἱ. Xen.; μεγάλα βάρη Arst.)

        ἐπὴ τὸ ἱστάναι ἐλθεῖν Plat.прибегнуть к взвешиванию

        8) становиться
        

    (ἄντα τινός, παρά τινα Hom.)

        ἀλλά μοι ἆσσον στῆθι Hom. — подойди же ко мне;
        στὰς εἰς τὸ μέσον Xen. — выйдя на середину (лагеря);
        στῆσαι ἐς δίκην Eur.(пред)стать перед судом

        9) стоять, опираться, покоиться
        10) стоять, вздыматься, выситься
        κρημνοὴ ἕστασαν ἀμφοτέρωθεν Hom.кругом возвышались кручи

        11) поднимать
        

    ἱ. μέγα κῦμα Hom. (о реке) вздымать высокие волны, сильно волноваться;

        ὀρθὸν οὖς ἵ. Soph. — настораживать уши;
        ὀρθὸν κρᾶτα στῆσαι Eur. — поднять голову;
        ἵστασθαι βάθρων Soph. — вставать со своих мест;
        κονίης ὀμίχλην ἱ. Hom. — взбивать тучу пыли;
        κονίη ἵστατο ἀειρομένη Hom. — пыль поднималась столбом;
        ἀλγήσας ἵσταται ὀρθὸς ὅ ἵππος Her. — от боли конь поднялся на дыбы;
        δοῦρα ἐν γαίῃ ἵσταντο Hom. — копья торчали из земли;
        ὀρθαὴ αἱ τρίχες ἵστανται ὑπὸ τοῦ φόβου Plat.волосы становятся дыбом от страха

        12) поднимать, возбуждать
        

    (φυλόπιδα Hom.; μῆνιν Soph.)

        ἵστατο νεῖκος Hom. — возник спор;
        πολέμους ἵστασθαι Her. — вести войны;
        στᾶσαι ὀρθὰν καρδίαν Pind.воспрянуть духом

        13) поднимать, испускать
        

    (βοήν Aesch., Eur.; κραυγήν Eur.)

        τίς θόρυβος ἵσταται βοῆς ; Soph.что это за крики раздаются?

        14) med. держаться, вести себя
        15) останавливать, задерживать
        

    (ἡμιόνους τε καὴ ἵππους Hom.; τέν φάλαγγα Xen.; τὸν ῥοῦν Plat.; αἱ ἐναντίαι κινήσεις ἱστᾶσι ἀλλήλας Arst.; ὅ τῆς γενέσεως ποταμὸς οὔ ποτε στήσεται Plut.)

        ἵ. τέν ψυχέν ἐπί τινι Plat.останавливать свое внимание на чем-л.;
        ἐπί τινος τὸν λόγον ἱ. Sext.остановиться на каком-л. вопросе (ср. 19);
        στῆσαι ἐπί τινος τέν διήγησιν Polyb.закончить на чем-л. свое повествование;
        ὃς τὰ ὄμματα ἔστησεν Plat.у него (т.е. умирающего Сократа) глаза остановились

        16) переставать, прекращать
        17) сдерживать, подавлять
        18) останавливаться
        

    ἄγε στέωμεν Hom. — давай остановимся;

        τοῦτο ἀνάγκη στῆναι Arst.здесь необходимо остановиться

        19) устанавливать, учреждать или вводить, устраивать
        

    (χορούς Her., Soph.; ἑορτάν Pind.; med.: ἀγῶνα HH.; ἤθεά τε καὴ νόμους Her.)

        ἀγορέ δέκα ἡμερέων οὐκ ἵσταται Her. — в течение десяти дней рынок бездействует;
        ἐπὴ τούτου προτέρου στήσομεν τὸν λόγον Sext.с этого мы начнем свою речь (ср. 15);
        ἐπὴ στόματος δύο μαρτύρων καὴ τριῶν σταθήσεται πᾶν ῥῆμα NT. — на основании показаний двух или трех свидетелей (да) будет решено любое дело

        20) совершать, справлять
        

    (κτερίσματα Soph.; τῇ Μητρὴ παννυχίδα Her.)

        21) превращать, делать
        22) назначать, провозглашать
        

    (τινὰ βασιλέα, ὅ ὑπὸ Δαρείου σταθεὴς ὕπαρχος Her.; τινὰ τύραννον Soph., med. Alcaeus ap. Arst.)

        23) назначать, определять
        

    (ἡμέραν NT.)

        τριάκοντα ἀργύρια ἱ. τινί NT.предложить кому-л. тридцать серебренников

        24) med. начинаться, наступать
        

    ἔαρος ἱσταμένοιο Hom., Hes. — с наступлением весны;

        ἦν ἱσταμένου τοῦ μηνὸς εἰνάτη Her.был девятый день нового месяца

        25) находиться в покое, быть неподвижным
        τίφθ΄ οὕτως ἕστητε τεθηπότες ; Hom. — отчего вы (словно) оцепенели?;
        κατὰ χώρην ἱ. Her.оставаться на (своем) месте

        26) оказывать сопротивление, противиться
        

    (πρὸς οὐ δικαίους Thuc.; αὐξομένῳ τῷ Δημητρίῳ Plut.)

        οἱ πολέμιοι οὐκέτι ἔστησαν, ἀλλὰ φυγῇ ἄλλος ἄλλῃ ἐτράπετο Xen. — противники не устояли, а побежали врассыпную

        27) быть устойчивым, твердым
        

    (οὐδὲν ἑστηκὸς ἔχειν Arst.; λόγος μεθοδικὸς καὴ ἑστώς Polyb.)

        ἑστηκυῖα ἡλικία Plat. — устоявшийся, т.е. зрелый возраст;
        ἄνεμος κατὰ βορέαν ἑστηκώς Thuc. — ветер, постоянно дувший с севера

        28) (= усил. εἶναι См. ειναι) находиться, пребывать, быть
        

    τὰ νῦν ἑστῶτα Soph. — нынешние обстоятельства;

        ἐν ὡραίῳ ἕσταμεν βίῳ Eur. — я достиг зрелого возраста;
        οἱ ἑστῶτες εἶπον NT. — находившиеся (там люди) сказали;
        ξυμφορά, ἵν΄ ἕσταμεν Soph. — беда, в которую мы попали;
        ἐπὴ ξυροῦ ἱ. ἀκμῆς погов. Hom. etc. — находиться на острие бритвы, т.е. в критическом положении

    Древнегреческо-русский словарь > ιστημι

  • 2 καθίστημι

    καθ|ίστημι 1. устанавливать 2. ставить кого кем (с. асc. dupl.), назначать

    Αρχαία Ελληνικά-Ρωσικά λεξικό > καθίστημι

  • 3 καθιστημι

        ион. κᾰτίστημι (для перех. - impf. καταστήσω, aor. κατέστησα; для неперех. - aor. 2 κατέστην, pf. καθέστηκα, ppf. καθειστήκειν, fut. 3 καθεστήξω; med.: для перех. - praes. καθίσταμαι, fut. καταστήσομαι, aor. καταστεσάμην; для неперех. - только praes. и fut.)
        1) ставить, подавать ( на стол)
        

    (κρητῆροι Hom.)

        2) ставить, устанавливать ( для старта)
        

    (δίφρους Soph.)

        κατεστήσαντο βοεῦσι (sc. λαῖφος) HH. (мореплаватели) поставили парус с помощью ремней

        3) останавливать
        

    (νῆα Hom.)

        τὸ ἠρεμίζεσθαι καὴ καθίστασθαι Arst.успокоение и остановка

        4) помещать, приводить, привозить, доставлять, тж. направлять
        

    (τινὰ Πύλονδε, τινὰ ἐς Νάξον Hom.; τινά τινι ἐς ἔλεγχον Her.; τοὺς Ἕλληνας εἰς Ἰωνίαν πάλιν κ. Xen.; τὰ ὅμηρα εἰς Ῥώμην Polyb.; τὸν στρατὸν εἰς Ἀρμενίαν Plut.)

        ποῖ δεῖ κ. πόδα ; Eur. — куда направить (свои) стопы?;
        κ. τινὰ εἰς ἀγῶνας Plut.привлекать кого-л. к судебной ответственности;
        κ. ἑαυτὸν ἐς κρίσιν Thuc. — предстать самому (добровольно) перед судом;
        ἐς φῶς τὸν βίον τινὸς κ. Eur. — вернуть на (дневной) свет, т.е. воскресить кого-л.;
        ἡμῖν οὐκ ἂν ἀντὴ πόνων χάρις καθίσταιτο Thuc.нам (лакедемонянам) эти труды не доставили бы никакой благодарности

        5) ставить, расставлять, выставлять
        

    (προφύλακας Xen.)

        κ. τέν φάλαγγα Xen.выстраивать войско

        6) выставлять, предлагать, давать
        7) тж. med. назначать
        

    (τινὰ ὕπαρχον и τινὰ ὕπαρχον εἶναι Her.; ἐγγυητάς τινι Arph., Plat.; ἄλλον ἄρχοντα Xen.; τινὰ εἰς ἀρχήν Lys. или ἐπὴ ἀρχήν Isocr.; νομοθέτας Arph.; τινὰ ἱερέα Arst.; τινὰ ἐπὴ τῆς θεραπείας αὐτοῦ NT.; εἰς τέν ἐσνάτην χώραν κατασταθεὴς ὑπό τινος Plut.)

        καθίστασθαι τοὺς ἄρχοντας Xen. — назначить себе, т.е. избрать начальников

        8) устанавливать, учреждать, вводить
        

    (νόμους Eur., Arst.; τελετάς Eur.; ἀγῶνας Isocr.; τέν Ἱππίου τυραννίδα Arph.; ὀλιγαρχίαν, πολιτείαν Plat., Arst.)

        9) предпринимать
        10) относить, причислять
        11) ставить (в какое-л. положение), приводить (в какое-л. состояние)
        

    κ. τινὰ ἐς ἀπορίαν Plat.приводить кого-л. в смущение;

        κ. τινὰ ἐς φόβον Thuc.приводить кого-л. в ужас;
        κ. τινὰ ἐν ἀκινδύνῳ Xen. или εἰς ἀσφάλειαν Isocr.поставить кого-л. в безопасное положение;
        εἰς διαβολὰς καὴ κινδύνους καταστῆσαί τινα Lys.возвести на кого-л. грозное обвинение;
        ἐντιμότερόν τινα κ. Xen.осыпать кого-л. почестями;
        κλαίοντά τινα κ. Eur.заставлять кого-л. плакать;
        τινὰ φεύγειν κ. Thuc.обращать кого-л. в бегство;
        φανερόν τι κ. Thuc.наглядно показывать что-л.;
        ἐς τὸ φανερόν τινα κ. Xen.высоко вознести кого-л.;
        κ. τινὰ εἰς ἐρημίαν φίλων Plat.лишать кого-л. общества друзей;
        ψευδῆ ἑαυτὸν κ. πόλει Soph. — показать себя лжецом перед городом;
        τέν ναυμαχίαν πεζομαχίαν καθίστασθαι Thuc. — превратить (свое) морское сражение в сухопутное;
        τέν ζόην καταστήσασθαι ἀπό τινος Her.снискивать себе пропитание чем-л.;
        καταστῆσαι τὸν ἀκροατέν εἰς τὰ πάθη Arst. — разжечь страсти в слушателе;
        ἐλεεινὸν κ. ἑαυτόν Arst. — возбудить сострадание к себе;
        εἰς βίον ἄτυφον κ. ἑαυτόν Plut. — зажить непритязательной жизнью;
        ἀπωτάτω κ. τινος Plut.увести далеко от чего-л.

        12) повергать, ввергать
        

    (τέν πόλιν ἐν πολέμῳ Plat.; εἰς συμφοράς Isocr.; τινὰ εἰς κινδύνους Anth.)

        13) приходить, прибывать, поселяться
        

    (ἐς Αἴγιναν Her.; ἐς Ῥήγιον Thuc.)

        ὅποι καθέσταμεν ; Soph.куда мы прибыли?

        14) быть выставляемым
        15) быть назначаемым
        16) тж. med. становиться
        

    (ἐχθρός τινος καθίσταμαι NT.; ἀντὴ φίλου πολέμιον κ. Her.)

        φύλαξ δέ μου πιστέ κατέστης Soph.ты стала верным моим стражем

        17) тж. med. приходить (в какое-л. состояние), вступать
        

    (ἐς πόλεμόν τινι Eur., Arst., Plut.; εἰς μάχην Her., Plut.; εἰς διαφορὰν πρός τινα Plut.)

        κ. ἐς τέν βασιλείαν Xen. — вступать на престол;
        κ. ἐς φόβον Her. — приходить в ужас;
        κ. ἐς λύπην Thuc. — впадать в уныние, опечаливаться;
        τίνι τρόπῳ καθέστατε ; Soph. — в каком вы положении?, что с вами?;
        ἐν οἵῳ τρόπῳ κατέστη ; Thuc. — как (это) возникло?;
        ἄπαρνος καθίστασθαί τινος Soph.отрицать что-л.

        18) успокаиваться, униматься
        

    (ὅ θόρυβος κατέστη Her.; ἥ στάσις κατέστη Arst.)

        ὅταν ἥ λίμνη καταστῇ Arph. — когда озеро спокойно;
        ἕως τὰ πράγματα κατασταίη Lys. — пока дела не уладятся;
        νόσημα κατέστη αὐτόματον Arst. — болезнь сама собой прекратилась;
        ὅταν νοσῶν τις καταστῇ Arst.когда какой-л. больной выздоровеет;
        πνεῦμα καθεστηκός Arph. — спокойный ветер;
        θάλασσα καθεστηκυῖα Polyb. — спокойное море;
        καθεστῶτι προσώπῳ Plut. — со спокойным выражением лица;
        καθεστηκυῖα ἡλικία Plat. — спокойный (зрелый) возраст;
        καθεστηκυῖα τιμή Dem. — установившаяся цена;
        ἔξω τοῦ καθεστηκότος εἶναι Luc.быть вне себя

        19) (как pf.-praes.) быть
        

    κατεστεὼς κόσμος Her. — установленный, т.е. существующий (государственный) строй;

        τὰ καθεστῶτα Plat. или καθεστῶτες νόμοι Soph. — существующие законы;
        τὰ καθεστῶτα Arst. — сложившиеся обстоятельства;
        τὸ γίγνεσθαι καὴ ἀπόλλυσθαι ταὐτὸν καθέστηκε τῷ ἀλλοιοῦσθαι Arst. — возникновение и исчезновение есть то же самое, что изменение

    Древнегреческо-русский словарь > καθιστημι

См. также в других словарях:

  • ίστημι — ἵστημι (ΑΜ) 1. τοποθετώ όρθιο κάτι, στήνω («ἔγχος μέν ῥ ἔστησε φέρων πρὸς κίονα» Ομ. Ιλ.) 2. (για ανδριάντες, οικοδομές, τρόπαια) ιδρύω, εγείρω («ἔστησε τρόπαια») μσν. (το μέσ.) ἵσταμαι 1. είμαι όρθιος, στέκομαι 2. (για οικοδομήματα) υψώνομαι,… …   Dictionary of Greek

  • μετάσταση — (Ιατρ.). Δευτερεύουσα παθολογική εστία που αναπτύσσεται μέσω της μεταφοράς μιας παθογενούς αρχής (κύτταρα όγκου, μολυσματικός παράγοντας), από την πρωταρχική θέση της προσβολής, με τη λέμφο ή το αίμα. Σήμερα ο όρος μ. χρησιμοποιείται αποκλειστικά …   Dictionary of Greek

  • επικαθίστημι — ἐπικαθίστημι (Α) 1. τοποθετώ, εγκαθιστώ πάνω σε κάτι, ορίζω («φυλακάς ἐπικαθίστη», Δίων Κάσσ.) 2. διορίζω κάποιον («κριτὰς ἐπικαθιστάναι», Πλάτ.) 3. ιδρύω, καθορίζω επί πλέον 4. καταβάλλω, πληρώνω επί πλέον 5. συγκεντρώνω εμπόρευμα για παράδοση 6 …   Dictionary of Greek

  • ευκατάστατος — η, ο (ΑΜ εὐκατάστατος, ον) νεοελλ. αυτός που βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση, ο εύπορος, ο πλούσιος αρχ. μσν. 1. (για πρόσωπα και πράγματα) αυτός που βρίσκεται σε καλή κατάσταση, ο τοποθετημένος καλά, ο σταθερός 2. (για κρήνη) αυτή που… …   Dictionary of Greek

  • στήλη — Αναμνηστικό μνημείο, με νεκρικό συνήθως χαρακτήρα, μερικές όμως φορές και αναθηματικό, που αποτελείται από μια πέτρινη ή μαρμάρινη πλάκα τοποθετημένη πάνω σε βάση ή και στο έδαφος. Αρχαιότερα γνωστά μνημεία του είδους είναι εκείνα της… …   Dictionary of Greek

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»