Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

tortoise+plant

  • 1 тестудинария

    Универсальный русско-английский словарь > тестудинария

  • 2 тестудинария

    1) бот. elephant's-foot

    Русско-английский биологический словарь > тестудинария

  • 3 अम्बु _ambu

    अम्बु n. [अम्ब्-शब्दे उण्]
    1 Water; गाङ्गमम्बु सितमम्बु यामुनम् K. P.1.
    -2 The watery element of the blood (cf. imber).
    -3 N. of a metre.
    -4 A term in astro- logy (लग्नावधिकं चतुर्थस्थानम्).
    -Comp. -कणः a drop of water.
    -कण्टकः (short-nosed), alligator.
    -कन्दः An acquatic plant Trapa bispinosa (Mar. शिंगाडा).
    -किरातः alligator.
    -कीशः, कूर्मः a tortoise (शिशुमार); particularly Gangetic.
    -केशरः lemon-tree (छालङ्गवृक्ष).
    -क्रिया libation of water; Bk.; presentation of water to the Manes of the deceased.
    -कुक्कुटी An acquatic hen.
    -ग, -चर, -चारिन् a. moving or living in water, aquatic (as fish &c.); अद्रिं दधाराम्बुचरात्मना Bhāg.8.5. 11; Ms.12.57.
    -घनः hail.
    -चत्वरम् a lake.
    -चामरम् an aquatic plant (शैवाल).
    -ज a. produced in water, aquatic (opp. स्थलज); सुगन्धीनि च माल्यानि स्थलजान्यम्बु- जानि च Rām.
    (-जः) 1 the moon.
    -2 camphor.
    -3 the Sārasa bird.
    -4 the conch; दध्मौ तारेण चाम्बुजम् Mb.7.173.9.
    -5 N. of a tree (हिज्जल). (
    -जम्)
    1 a lotus; इन्दीवरेण नयनं मुखमम्बुजेन Ś. Til.3; A. Rām. 4.1.2.
    -2 the thunderbolt of Indra. ˚भूः, ˚आसनः 'the lotus-born god' Brahmā; A. Rām. ˚आसना the goddess Lakṣmī.
    -जन्मन् n. a lotus; -m.
    1 the moon.
    -2 the conch.
    -3 Sārasa.
    -तस्करः 'waterthief', the sun (whose heat drinks up water).
    -तालः = ˚चामर.
    -द a. giving or yielding water. (
    -दः)
    1 a cloud; नवाम्बुदानीकमुहूर्तलाञ्छने R.3.53;
    -देवम्, -दैवम् The astronomical mansion पूर्वाषाढा.
    -धर [धरतीति धरः, अम्बूनां धरः; धृ-अच्]
    1 a cloud; वशिनश्चाम्बुधराश्च योनयः Ku.4.43; शरत्प्रमृष्टाम्बुधरोपरोधः R.6.44.
    -2 the plant मुस्तक.
    -3 talc.
    -धिः [अम्बूनि धीयन्ते अत्र; धा-कि]
    1 any receptacle of waters; such as a jar; अम्बुधिर्घटः Sk.
    ˚-स्रवा Aloe perfoliata (Mar. कोरफड).
    -2 the ocean; क्षार˚ Bh.2.6.
    -3 the number four (in Math.). ˚प्रसवा N. of a plant (घृतकुमारी).
    -नाथः The ocean.
    -नामन् Andropogon muricatum (Mar. वाळा).
    -निधिः 'treasure of waters', the ocean; देवासुरैरमृतम्बुनिधिर्ममन्थे Ki.5.3.
    -प a. drinking water.
    (-पः) 1 the ocean.
    -2 Varuṇa, the regent of waters; रक्षो$म्बुपानिलशशीशपुराणि चाष्टौ Śid. Śir; शक्राम्बुपयमानां च चतुर्थस्त्वं भविष्यसि Rām.7.4.17.
    -3 N. of a plant (चक्रमर्दक; Mar.टाकळा).
    -पतिः Varuṇa; यथाम्बुपतिमित्रौ हि तारकं दैत्यसत्तमम् (अधावताम्) Mb.7.155.36.
    -पत्रा N. of a plant (उच्चटावृक्ष; Mar. फुरडी).
    -पद्धतिः f.
    -पातः current, flow or stream of water, cascade; गङ्गाम्बुपातप्रतिमा गृहेभ्यः Bk.1.8.
    -प्रसादः -प्रसादनम् [अम्बूनि प्रसादयति] the clearing nut tree (कतक Mar. निवळी). Strychnos Potatorum (the nuts of this tree are used for purifying water; when rubbed on the inner surface of the vessel, they precipitate the impurities which the water contains; (फलं कतकवृक्षस्य यद्यप्यम्बुप्रसादकम् । न नामग्रहणादेव तस्य वारि प्रसीदति) Ms.6.67.
    -भवम् a lotus.
    -भृत् m.
    1 water-bearer, a cloud.
    -2 the ocean.
    -3 = ˚पत्रा q. v.
    -4 N. of a plant मुस्तक.
    -5 talc.
    -मात्रज a. produced only in water. (
    -जः) a conch- shell.
    -मुच् m. a cloud; ध्वनितसूचितमम्बुमुचां चयम् Ki.5.12.
    -राजः 1 the ocean.
    -2 Varuṇa.
    -राशिः receptacle or store of water, the ocean; त्वयि ज्वलत्यौर्वं इवाम्बुराशौ Ś.3.3; चन्द्रोदयारम्भ इवाम्बुराशिः Ku.3.67, R.6.57;9.82.
    -रुह् n.
    1 a lotus.
    -2 Sārasa.
    -रुहः, हम्, a lotus; विपुलिनाम्बुरुहा न सरिद्वधूः Ki.5.1. (
    -हा) N. of the land-lotus plant (स्थलपद्मिनी).
    -रोहिणी a lotus.
    -वाची [अम्बु तद्वर्षणं वाचयति सूचयति] an epithet applied to the earth during four days from the 1th to the 13th in the dark half of the month of Āṣāḍha when it is supposed to be unclean (रजस्वला इव) and agriculture is prohibited; Brav. P.2.77. ˚प्रदः the 1th day; ˚त्यागः 13th day.
    -वासिनी, -वासी N. of a plant (पाटला), the trumpet flower.
    -वाहः [अम्बु वहतीति]
    1 a cloud; तडित्वन्त- मिवाम्बुवाहम् Ki.3.1; भर्तुर्मित्रं प्रियमविधवे विद्धि मामम्बुवाहम् Me. 11.
    -2 a lake.
    -3 water-bearer.
    -4 the number 17.
    -5 a sort of grass.
    -वाहिन् a. carrying or conveying water. -m.
    1 a cloud.
    -2 = मुस्तक.
    (-नी) 1 a wooden vessel, a sort of bucket.
    -2 a woman fetching water.
    -3 N. of a stream.
    -विहारः sporting in water.
    -विस्रवा = घृतकुमारी.
    -वेग a. flowing quickly; यथानदीनां बहवो$म्बुवेगाः Bg.11.28.
    -वेतसः a kind of cane or reed growing in water. (Mar. लव्हाळा).
    -शिरीषिका N. of plant.
    -सरणम् flow or current of water.
    -सर्पिणी a leech (अम्बुनि सर्पति).
    -सेचनी a wooden baling vessel.

    Sanskrit-English dictionary > अम्बु _ambu

  • 4 कच्छः _kacchḥ _च्छम् _ccham

    कच्छः च्छम् 1 Bank, margin, skirt, bordering region (whether near water or not); यमुनाकच्छमवतीर्णः Pt.1; गन्धमादनकच्छो$ध्यासितः V.5; Śi.3.8; Māl.9.16.
    -2 A marsh, morass, fen. 'जलप्रायमनूपं स्यात्पुंसि कच्छस्तथाविधः' Nm.
    -3 The hem of the lower garment tucked into the waistband; see कक्षा.
    -4 A part of boat.
    -5 A particular part of a tortoise (in कच्छप).
    -6 A tree, the timber of which is used for making furniture of (तुन्न, Mar. नांदुरकी); Mb.1.7.21.
    -7 A populous region.
    -च्छा 1 A cricket.
    -2 The plant Lycopodium Imbri- catum (वाराही).
    -Comp. -अन्तः the border of a lake or stream; marshy place; Ki.7.39; कच्छान्ते सुरसरितो निधाय सेनाम् 12.54.
    -देशः N. of a place in the South.
    -पः (
    -पी f.)
    1 a turtle, tortoise; केशव धृतकच्छपरूप जय जगदीश हरे Gīt.1; Ms.1.44,12.42 (thus explained by Durga; कच्छं आत्मनो मुखसंपुटं पाति स हि किंचित् दृष्ट्वा शरीर एव मुखसंपुटं प्रवेशयति).
    -2 a tumour on the palate.
    -3 an apparatus used in the distillation of spirituous liquor.
    -4 an attitude in wrestling.
    -5 the tree Cedrela Toona (Mar. नांदुरकी)
    -6 one of the nine treasures of Kubera.
    (-पी) 1 a female tortoise.
    -2 a cutaneous disease, wart or blotch.
    -3 a kind of lute; also the lute of Sarasvatī.
    -भूः f. marshy ground, morass.
    -रुहा a kind of grass (दूर्वा).

    Sanskrit-English dictionary > कच्छः _kacchḥ _च्छम् _ccham

  • 5 पञ्चन् _pañcan

    पञ्चन् num. a. (Always pl., nom. and acc. पञ्च) Five. (As the first member of comp. पञ्चन् drops its final न्). [cf. Gr. pente.]
    -Comp. -अंशः the fifth part, a fifth.
    -अग्निः 1 an aggregate of five sacred fires; i. e. (अन्वाहार्यपचन or दक्षिण, गार्हपत्य, आहवनीय, सभ्य, and आव- सथ्य).
    -2 a householder who maintains the five sacred fires; पञ्चाग्नयो धृतव्रताः Māl.1; Ms.3.185.
    -3 five mystic fires supposed to exist in the body; तेजो ह्यग्निस्तथा क्रोधश्चक्षुरूष्मा तथैव च । अग्निर्जरयते यच्च पञ्चाग्नेयाः शरीरिणः ॥ Mb.12.184.21.
    -4 one who is acquainted with the doctrine of these fires. ˚साधनम् four fires on four sides and the sun above the head. This is a form of penance.
    -अङ्ग a. five-membered, having five parts or divi- sions as in पञ्चाङ्गः प्रणामः (i. e. बाहुभ्यां चैव जानुभ्यां शिरसा वक्षसा दृशा); कृतपञ्चाङ्गविनिर्णयो नयः Ki.2.12. (see Malli. and Kāmandaka quoted by him); पञ्चाङ्गमभिनयमुपदिश्य M.1; चित्ताक्षिभ्रूहस्तपादैरङ्गैश्चेष्टादिसाम्यतः । पात्राद्यवस्थाकरणं पञ्चाङ्गे$भिनयो मतः ॥
    (-ङ्गः) 1 a tortoise or turtle.
    -2 a kind of horse with five spots in different parts of his body. (
    -ङ्गी) a bit for horses.
    -(ङ्गम्) 1 collection or aggregate of five parts.
    -2 five modes of devotion (silent prayer, oblations, libations, bathing idols and feeding Brāhmaṇas)
    -3 the five parts of a tree; त्वक्पत्रकुसुमं मूलफलमेकस्य शाखिनः । एकत्र मिलितं चैतत् पञ्चाङ्ग- मिति संज्ञितम् ॥
    -4 a calendar or almanac, so called be- cause it treats of five things:-- (तिथिर्वारश्च नक्षत्रं योगः करणमेव च); चतुरङ्गबलो राजा जगतीं वशमानयेत् । अहं पञ्चा- ङ्गबलवानाकाशं वशमानये ॥ Shbhāṣ. ˚गुप्तः a turtle. ˚पत्रम् a calendar. ˚विनिर्णयः the five rules are as follows; सहायाः साधनोपाया विभागो देशकालयोः । विनिपातप्रतीकारः सिद्धिः पञ्चाङ्ग- मिष्यते ॥ Kāmandak; cf. Ki.2.12. ˚शुद्धिः f. the propiti- ousness or favourable state of five important points; i. e. तिथि, वार, नक्षत्र, योग and करण (in astrology).
    -अङ्गिक a. five-membered.
    -अङ्गुल a. (
    -ला or
    -ली f.) measuring five fingers. (
    -लः) the castor-oil plant.
    -अ(आ)जम् the five products of the goat; cf. पञ्चगव्य.
    -अतिग a. liberated (मुक्त); सो$पि पञ्चातिगो$भवत् Mb. 12.59.9.
    -अप्सरस् n. N. of a lake, said to have been created by the sage Mandakarni; cf. R.13.38.
    -अमरा The five plants i. e. (Mar. भांग, दूर्वा, बेल, निर्गुडी and तुळस.
    -अमृत a. consisting of 5 ingredients.
    -(तम्) 1 the aggregate of five drugs; dry ginger, a species of Moonseed (Cocculus cordifolius, Mar. गुळवेल), Asparagus recemosus (Mar. शतावरी), Hypoxis brevifolia (Mar. मुसळी), गोक्षुरक (Mar. गोखरूं).
    -2 the collection of five sweet things used in worshipping deities; (दुग्धं च शर्करा चैव घृतं दधि तथा मधु).
    -3 the five elements; Māl.5.2.
    -अम्लम् the aggregate of five acid plants (the jujube, pomegranate, sorrel, spondias and citron).
    -अर्चिस् m. the planet Mercury.
    - अवयव a. five-membered (as a syllogism, the five members being, प्रतिज्ञा, हेतु, उदाहरण, उपनय and निगमन q. v.).
    -अवस्थः a corpse (so called because it is resolved into the five elements) cf. पञ्चत्व below.
    -अविकम् the five products of the sheep; cf. पञ्चगव्य.
    -अशीतिः f. eighty-five.
    -अहः a period of five days.
    - आतप a. doing penance with five fires. (i. e. with four fires and the sun); cf. R.13.41.
    -आत्मक a. consisting of five elements (as body).
    -आननः, -आस्यः, -मुखः, -वक्त्रः 1 epithets of Śiva.
    -2 a lion (so called because its mouth is generally wide open; पञ्चम् आननं यस्य), (often used at the end of names of learned men to express great learning or respect; न्याय˚, तर्क˚ &c. e. g. जगन्नाथतर्कपञ्चानन); see पञ्च a.
    -3 the sign Leo of the zodiac. (
    -नी) an epithet of Durgā.
    -आम्नायाः m. (pl.) five Śāstras supposed to have proceeded from the five mouths of Śiva.
    -आयतनी, -नम् a group of five deities like गणपति, विष्णु, शंकर, देवी and सूर्य.
    -इन्द्रियम् an aggregate of the five organs (of sense or actions; see इन्द्रियम्).
    -इषुः, -बाणः, -शरः epithets of the god of love; (so called because he has five arrows; their names are:-- अरविन्दमशोकं च चूतं च नवमल्लिका । नीलोत्पलं च पञ्चैते पञ्चबाणस्य सायकाः ॥ the five arrows are also thus named:-- संमोहनोन्मादनौ च शोषणस्तापनस्तथा । स्तम्भनश्चेति कामस्य पञ्चबाणाः प्रकीर्तिताः ॥).
    -उपचारः the five articles of worship i. e. (गन्ध, पुष्प, धूप, दीप and नैवेद्य).
    -उष्मन् m. (pl.) the five digestive fires supposed to be in the body.
    -कपाल a. prepared or offered in five cups.
    -कर्ण a. branded in the ear with the number 'five' (as cattle &c.); cf. P.VI.3.115.
    -कर्मन् n. (in medicine) the five kinds of treatment; i. e. 1 वमन 'giving emetics'; 2 रेचन 'purging'; 3 नस्य 'giving stre- nutatories'; 4 अनुवासन 'administering an enema which is oily', and 5 निरूह 'administering an enema which is not oily. वमनं रेचनं नस्यं निरूहश्चानुवासनम् । पञ्चकर्मेदमन्यश्च ज्ञेयमुत्क्षेपणादिकम् ॥
    -कल्याणकः a horse with white feet and a white mouth.
    -कषाय a decoction from the fruits of five plants (जम्बु, शाल्मलि, वाट्याल, बकुल and बदर).
    -कृत्यम् the five actions by which the Supreme Power manifests itself (सृष्टि, स्थिति, संहार, तिरोभाव and अनुग्रह- करण).
    -कृत्वस् ind. five times.
    -कृष्णः A kind of game. (
    -ष्णाः) The five deities of Mahānubhāva sect namely चक्रवर्ती कृष्ण, Datta of Mātāpura, Gundam Raul of ऋद्धिपुर, चांगदेव राऊळ of द्वारावती and चांगदेव राऊळ of प्रतिष्ठान.
    -कोणः a pentagon.
    -कोलम् the five spices taken collec- tively; पिप्पली पिप्पलीमूलं चव्यचित्रकनागरम् । पञ्चकोलं......... (Mar. पिंपळी, पिंपळमूळ, चवक, चित्रक व सुंठ).
    -कोषाः m. (pl.) the five vestures or wrappers supposed to invest the soul; they are:-- अन्नमयकोष or the earthly body (स्थूलशरीर); प्राणमयकोष the vesture of the vital airs; मनो- मयकोष the sensorial vesture; विज्ञानमयकोष the cognitional vesture (these three form the लिङ्गशरीर); and आनन्द- मयकोष the last vesture, that of beatitude. कोषैरन्नमयाद्यैः पञ्चभिरात्मा न संवृतो भाति । निजशक्तिसमुप्तन्नैः शैवालप़टलैरिवाम्बु वापीस्थम् ॥ Vivekachūdāmaṇi.
    -क्रोशी 1 a distance of five Kroṣas.
    -2 N. of the city, Banares.
    -खट्वम्, -खट्वी a collection of five beds.
    -गत a. (in alg.) raised to the fifth power.
    -गवम् a collection of five cows.
    -गव्यम् the five products of the cow taken collectively; i. e. milk, curds, clarified butter or ghee, urine, and cowdung (क्षीरं दधि तथा चाज्यं मूत्रं गोमयमेव च).
    -गु a. bought with five cows.
    -गुण a. five-fold. (
    -णाः) the five objects of sense (रूप, रस, गन्ध, स्पर्श and शब्द). (
    -णी) the earth.
    -गुप्तः 1 a tortoise (as drawing in its 4 feet and head).
    -2 the materialistic system of philosophy, the doctrines of the Chārvākas.
    -घातः (in music) a kind of mea- sure.
    -चत्वारिंश a. forty-fifth.
    -चत्वारिंशत् f. forty-five.
    -चामरम् N. of 2 kinds of metre; प्रमाणिकापदद्वयं वदन्ति पञ्चचामरम् Vṛittaratnākara.
    -जनः 1 a man, man- kind.
    -2 N. of a demon who had assumed the form of a conch-shell, and was slain by Kṛiṣṇa; तस्मै प्रादाद्वरं पुत्रं मृतं पञ्चजनोदरात् Bhāg.3.3.2.
    -3 the soul.
    -4 the five classes of beings; i. e. gods, men, Gandharvas, serpents and pitṛis; यस्मिन् पञ्च पञ्चजना आकाशश्च प्रतिष्ठितः Bṛi. Up.4.4.17.
    -5 the four primary castes of the Hindus (ब्राह्मण, क्षत्रिय, वैश्य and शूद्र) with the Niṣādas or barbarians as the fifth (pl. in these two senses); (for a full exposition see Sārirabhāṣya on Br. Sūtras 1.4.11-13). (
    -नी) an assemblage of five persons.
    -जनीन a. devoted to the five races. (
    -नः) an actor, a mimic, buffoon, one who is devoted to the pentad viz. singer, musician, dancer, harlot and a jester; गायकवादक- नर्तकदासीभण्डरतः खलु पञ्चजनीनः Bhāsāvritti on P.V.1.9.
    -ज्ञानः 1 an epithet of Buddha as possessing the five kinds of knowledge.
    -2 a man familiar with the doc- trines of the Pāśupatas.
    -तक्षम्, -क्षी a collection of five carpenters.
    -तत्त्वम् 1 the five elements taken collectively; i. e. पृत्थी, अप्, तेजस्, वायु and आकाश.
    -2 (in the Tantras) the five essentials of the Tāntrikas, also called पञ्चमकार because they all begin with म; i. e. मद्य, मांस, मत्स्य, मुद्रा and मैथुन.
    -तन्त्रम् N. of a well-known collection in five books containing moral stories and fables by Visnugupta; पञ्चतन्त्रात्तथान्यस्माद् ग्रन्थादाकृष्य लिख्यते H. Pr.9.
    -तन्मात्रम् the five subtle and pri- mary elements (such as शब्द, रस, स्पर्श and रूप and गन्ध).
    -तपस् m. an ascetic who in summer practises penance sitting in the middle of four fires with the sun burning right over his head; cf. हविर्भुजामेधवतां चतुर्णां मध्ये ललाटंतपसप्तसप्तिः R.13.41; Ku.5.23; Ms.6.23 and Śi.2.51. also; ग्रीष्मे पञ्चतपा वीरो वर्षास्वासारषाण्मुनिः Bhāg. 4.23.6; Rām.3.6.5.
    -तय a. five-fold; वृत्तयः पञ्चतय्यः क्लिष्टा अक्लिष्टाः Mbh. (
    -यः) a pentad.
    -तिक्तम् the five bitter things:-- निवामृतावृषपटोलनिदिग्धिकाश्च.
    -त्रिंश a. thirtyfifth.
    -त्रिंशत्, -त्रिंशतिः f. thirty-five.
    -दश a.
    1 fifteenth.
    -2 increased by fifteen; as in पञ्चदशं शतम् 'one hundred and fifteen'.
    -दशन् a. (pl.) fifteen.
    ˚अहः a period of fifteen days.
    -दशिन् a. made or consisting of fifteen.
    -दशी 1 the fifteenth day of a lunar fort- night (the full or new moon day); Y.1.146.
    -2 N. of a philosophical work (प्रकरणग्रन्थ) by माधवाचार्य (विद्यारण्य).
    -दीर्घम् the five long parts of the body; the arms, eyes, belly, nose and breast; बाहू नेत्रद्वयं कुक्षिर्द्वे तु नासे तथैव च । स्तनयोरन्तरं चैव पञ्चदीर्घं प्रचक्षते ॥
    -देवताः the five deities:-- आदित्यं गणनाथं च देवीं रुद्रं च केशवम् । पञ्चदैवतमित्युक्तं सर्वकर्मसु पूजयेत् ॥
    -धारणक a. upheld by the five elements.
    -नखः 1 any animal with five claws; such as the hare, alligator, tortoise, porcupine, rhinoceros शशकः शल्लकी गोधा खड्गी कूर्मश्च पञ्चमः । पञ्च पञ्चनखा भक्ष्या ये प्रोक्ताः कृतजैर्द्विजैः Bk.6.131; Ms.5.17,18; Y.1.177.
    -2 an elephant.
    -3 a turtle.
    -4 a lion or tiger.
    -नखी, -नखराज an iguana (Mar. घोरपड); Gīrvāṇa.
    -नदः 'the country of five rivers, the modern Panjab (the five rivers being शतद्रु, विपाशा, इरावती, चन्द्रभागा and वितस्ता, or the modern names Sutlej, Beas, Ravee, Chenab and Jhelum).
    -दा (pl.) the people of this country.
    -नवतिः f. ninety-five.
    -निम्बम् the five products of निम्ब viz. (the flowers, fruit, leaves, bark and root).
    -नीराजनम् waving five things before an idol and then falling prostrate before it; (the five things being:-- a lamp, lotus, cloth, mango and betel-leaf).
    -पञ्चाश a. fiftyfifth.
    -पञ्चाशत् f. fifty-five.
    -पदी 1 five steps; पुंसो यमान्तं व्रजतो$पिनिष्ठुरै- रेतैर्धनैः पञ्चपदी न दीयते Pt.2.115.
    -2 the five strong cases, i. e. the first five inflections
    -पर्वन् n. (pl.) the five parvans q. v.; they are चतुर्दश्यष्टमी चैव अमावास्या च पूर्णिमा । पर्वाण्येतानि राजेन्द्र रविसंक्रान्तिरेव च ॥ a. five-knotted (an arrow).
    -पल्लवम् The leaves of the mango, fig, banyan, ficus religiosa (Mar. पिंपळ) and Genus Ficus (Mar. पायरी). There are other variations such as पनस, आम्र, पिप्पल, वट and बकुल. The first group is for the Vedic ritual only.
    -पात्रम् 1 five vessels taken collectively.
    -2 a Srāddha in which offerings are made in five vessels.
    -पाद् a. consisting of five feet, steps, or parts; पञ्चपादं पितरम् Praśna Up.1.11. (-m.) a year (संवत्सर).
    -पादिका N. of a commentary on शारीरकभाष्य.
    -पितृ m. (pl.) the five fathers:-- जनकश्चोपनेता च यश्च कन्यां प्रयच्छति । अन्नदाता भयत्राता पञ्चैते पितरः स्मृताः ॥
    -पित्तम् the bile of five ani- mals viz. (the boar, goat, buffalo, fish and peacock).
    -प्रस्थ a. having five elevations (a forest).
    -प्राणाः m. (pl.) the five life-winds or vital airs: प्राण, अपान, व्यान, उदान, and समान.
    -प्रासादः a temple of a particular size with four pinnacles and a steeple.
    -बन्ध a fine equal to the fifth part of anything lost or stolen.
    -बलाः five medicinal herbs, namely बला, नागबला, महाबला, अति- बला and राजबला.
    -बाणः, -वाणः, -शरः epithets of the god of love; see पञ्चेषु.
    -बाहुः N. of Śiva.
    -बिन्दुप्रसृतम् N. of a particular movement in dancing; Dk.2.
    -बीजानि the five seeds:--कर्कटी, त्रपुस, दाडिम, पद्मबीज, and वानरीबीज.
    -भद्र a.
    1 having five good qualities.
    -2 consisting of five good ingredients (as a sauce &c.).
    -3 having five auspicious marks (as a horse) in the chest, back, face and flanks.
    -4 vicious.
    -द्रः a kind of pavilion.
    -भागिन् m. the five deities of पञ्चमहा- यज्ञ; धर्मकामविहीनस्य चुक्रुधुः पञ्चभागिनः Bhāg.11.23.9.
    -भुज a. pentagonal.
    (-जः) 1 a pentagon; cf. पञ्चकोण.
    -2 N. of Gaṇeśa.
    -भूतम् the five elements; पृथ्वी, अप्, तेजस्, वायु and आकाश.
    -भृङ्गाः the five trees, viz. देवदाली (Mar. देवडंगरी), शमी, भङ्गा (Mar. भांग), निर्गुण्डी and तमालपत्र.
    -मकारम् the five essentials of the left-hand Tantra ritual of which the first letter is म; see पञ्चतत्त्व (2).
    -महापातकम् the five great sins; see महापातक Ms.11. 54.
    -महायज्ञाः m. (pl.) the five daily sacrifices enjoined to be performed by a Brāhmaṇa; अध्यापनं ब्रह्मयज्ञः पितृ- यज्ञस्तु तर्पणम् । होमो दैवो बलिर्भौतो नृयज्ञो$तिथिपूजनम् ॥ Ms.3.7. अहुतं च हुतं चैव तथा प्रहुतमेव च । ब्राह्मं हुतं प्राशितं च पञ्च यज्ञान् प्रचक्षते ॥ Ms.3.73; see महायज्ञ.
    -मारः son of Baladeva; L. D. B.
    -माश(षि)क a. consisting of five Māṣas (as a fine &c.).
    -माष(षि)क a. amounting to five māṣas; गर्दभाजाविकानां तु दण्डः स्यात्पञ्चमाषिकः Ms.8.298.
    -मास्य a. happening every five months.
    -मुखः an arrow with five points; (for other senses see पञ्चानन.)
    -मुद्रा five gestures to be made in presenting offerings to an idol; viz आवाहनी, स्थापनी, संनिधापनी, संबोधनी and संमुखीकरणी; see मुद्रा.
    -मूत्रम् the urine of five female animals; the cow, goat, she-buffalo, sheep, and she-ass.).
    -मूलम् there are nine varieties of the pentad combinations of roots; लघुपञ्चमूल, बृहत्पञ्चमूल, शतावर्यादि, तृणपञ्चमूल, जीवकादिपञ्चमूल, पुनर्नवादिपञ्चमूल, गोक्षुरादि˚, वल्ली˚.
    -रत्नम् a collection of five gems; (they are variously enumerated: (1) नीलकं वज्रकं चेति पद्मरागश्च मौक्तिकम् । प्रवालं चेति विज्ञेयं पंचरत्नं मनीषिभिः ॥ (2) सुवर्णं रजतं मुक्ता राजावर्तं प्रवालकम् । रत्नपञ्चकमाख्यातम्...॥ (3) कनकं हीरकं नीलं पद्मरागश्च मौक्तिकम् । पञ्चरत्नमिदं प्रोक्त- मृषिभिः पूर्वदर्शिभिः ॥
    -2 the five most admired episodes of the Mahābhārata; गीता, विष्णुसहस्रनाम, भीष्मस्तवराज, अनुस्मृति and गजेन्द्रमोक्ष).
    -रसा the आमलकी tree (Mar. आंवळी).
    -रात्रम् 1 a period of five nights; इत्यर्थं वयमानीताः पञ्चरात्रो$पि विद्यते Pañch.3.24.
    -2 N. of one of Bhāsa's dramas.
    -3 N. of a philosophical treatise attributed to Nārada.
    -4 N. of an अहीन (sacrifice) lasting for 5 days; स एतं पञ्चरात्रं पुरुषमेधं यज्ञक्रतुमपश्यत् Śat. Br.; cf. Mb.12.218. 11.
    -राशिकम् the rule of five (in math.).
    -लक्षणम् a Purāṇa; so called because it deals with five important topics:-- सर्गश्च प्रतिसर्गश्च वंशो मन्वन्तराणि च । वंशानुचरितं चैव पुराणं पञ्चलक्षणम् ॥ see पुराण also.
    -लवणम् five kinds of salt; i. e. काचक, सैन्धव, सामुद्र, बिड and सौवर्चल.
    -लाङ्गलकम् a gift (महादान) of as much land as can be cultivated with five ploughs.
    -लोकपालः the five guardian deities viz. Vināyaka, Durgā, Vāyu, Ākāśa and Aśvinīkumāra.
    -लोहम् a metallic alloy containing five metals (i. e. copper, brass, tin, lead and iron).
    -लोहकम् the five metals i. e. gold, silver, copper, tin and lead.
    -वटः the sacred or sacrificial thread worn across the breast (यज्ञोपवीत).
    -वटी 1 the five fig-trees: i. e. अश्वत्थ, बिल्व, वट, धात्री and अशोक.
    -2 N. of a part of the Daṇḍakā forest where the Godāvarī rises and where Rāma dwelt for a considerable time with his beloved; it is two miles from Nasik; परिहरन्तमपि मामितः पञ्चवटीस्नेहो बलादाकर्षतीव U.2.27/28; R.13.34.
    -वर्गः 1 an aggregate of five.
    -2 the five essential elements of the body.
    -3 the five organs of sense; संतुष्टपञ्चवर्गो$हं लोकयात्रां प्रवाहये Rām.2.19.27.
    -4 the five daily sacrifices enjoined to be performed by a Brāhmaṇa; cf. महायज्ञ.
    -5 the five classes of spies (कापटिक, उदास्थित, गृहपतिव्यञ्जन, वैदेहिकव्यञ्जन and तापसव्यञ्जन); cf. Kull. on Ms.7.154.
    -वर्षदेशीय a. about five years old.
    -वर्षीय a. five years old.
    -वल्कलम् a collection of the barks of five kinds of trees; namely न्यग्रोध, उदुम्बर, अश्वत्थ, प्लक्ष and वेतस.
    -वल्लभा N. of Draupadī.
    -वार्षिक a. recurring every five years.
    -वाहिन् a. drawn by five (as a carriage).
    -विंश a. twenty-fifth.
    -शः 1 a Stoma consisting of 25 parts.
    -2 N. of Viṣṇu (regarded as the 25th तत्त्व); स तु जन- परितापं तत्कृतं जानता ते नरहर उपनीतः पञ्चतां पञ्चविंश Bhāg. 7.8.53.
    -विंशतिः f. twenty-five.
    -विंशतिका a collection of twenty-five; as in वेतालपञ्चविंशतिका.
    -विध a. five- fold, of five kinds. ˚प्रकृतिः f. the five departments of a government; अमात्यराष्ट्रदुर्गार्थदण्डाख्याः पञ्च चापराः Ms.7.157.
    -वीरगोष्ठम् an assembly room, concert-hall; रागमञ्जरी नाम पञ्चवीरगोष्ठे संगीतकमनुष्ठास्यति Dk.2.
    -वृत्, -वृतम् ind. five-fold.
    -वृत्तिता depending on senses; Rām.2.1.65.
    -शत a. amounting to five hundred.
    (-तम्) 1 one hundred and five.
    -2 five hundred.
    -शाखः 1 the hand; स्वशिरः पश्चशाखाभ्यामभिहत्यायतेक्षणा Mb.11.17.3; कदापि नो मुञ्चति पञ्चशाखः (नारायणस्य) Rām. Ch.1.9; स्फूर्जद्रत्नाङ्गुलीयद्युतिशबलनखद्योतिभिः पञ्चशाखैः Śiva B.3.49.
    -2 an elephant.
    -शारदीयः N. of a Yāga.
    -शिखः a lion.
    -शीलम् the five rules of conduct; Buddh.
    -शुक्लम् The holy combination of five days, viz. Uttarāyaṇa (day of the gods), the bright half of the month (day of the manes) and day time, हरिवासर and सिद्धक्षेत्र (cf. त्रिशुक्लम्).
    -ष a. (pl.) five or six; सन्त्यन्ये$पि बृहस्पतिप्रभृतयः संभाविताः पञ्चषाः Bh.2.34.
    -षष्ट a. sixty-fifth.
    -षष्टिः f. sixty-five.
    -सटः one with five tufts of hair on the head (सटाः जटाः केशसन्निवेशे मध्ये मध्ये पञ्चसु स्थानेषु क्षौरवद्वापनम्); दासो$यं मुच्यतां राज्ञस्त्वया पञ्चसटः कृतः Mb.3.272.18; (Mar. पांच पाट काढणें).
    -सप्तत a. seventy-fifth.
    -सप्ततिः f. seventy-five.
    -सस्यम् the five grains viz. धान्य, मुद्ग, तिल, यव and माष.
    -सिद्धान्ती f. the five astronomical doctrines from astronomical book like सूर्यसिद्धान्त etc.
    -सिद्धौषधयः the five medi- cinal plants:-- तैलकन्द, सुधाकन्द, क्रोडकन्द, रुदन्तिक, सर्पाक्षी.
    -सुगन्धकम् the five kinds of aromatic vegetable sub- stances; they are:-- कर्पूरकक्कोललवङ्गपुष्पगुवाकजातीफलपञ्चकेन । समांशभागेन च योजितेन मनोहरं पञ्चसुगन्धकं स्यात् ॥.
    -सूनाः f. the five things in a house by which animal life may be accidentally destroyed; they are:-- पञ्चसूना गृहस्थस्य चुल्ली पेषण्युपस्करः कण्डनी चोदकुम्भश्च Ms.3.68.
    -सूरणाः the five medicinal esculent roots; sweet and bitter सूरण, अत्यम्ल- पर्णी, काण्डीर, मालाकन्द. &c.
    -स्रोतम् n. the mind; पञ्चस्रोतसि निष्णातः Mb.12.218.11. (com. पञ्चस्त्रोतांसि विषयकेदारप्रणालिका यस्य तस्मिन् मनसि).
    -हायन a. five years old.

    Sanskrit-English dictionary > पञ्चन् _pañcan

  • 6 जल _jala

    जल a. [जल् अच् डस्य लो वा]
    1 Dull, cold, frigid = जड q. v.
    -2 Stupid, idiotic.
    -लम् 1 Water; तातस्य कूपो$- यमिति ब्रुवाणाः क्षारं जलं कापुरुषाः पिबन्ति । Pt.1.322.
    -2 A kind of fragrant medicinal plant or perfume (ह्रीवेर).
    -3 The embryo or uterus of a cow.
    -5 The constellation called पूर्वाषाढा.
    -Comp. -अञ्चलम् 1 a spring.
    -2 a natural water-course.
    -3 moss.
    -अञ्जलिः 1 a handful of water.
    -2 a libation of water presented to the manes of a deceased person; कुपुत्रमासाद्य कुतो जलाञ्जलिः Chāṇ 69; मानस्यापि जलाञ्जलिः सरभसं लोके न दत्तो यथा Amaru. 97 (where, जलाञ्जलिं दा means 'to leave or give up').
    -अटनः a heron.
    -अटनी a leech.
    -अणुकम्, -अण्डकम् the fry of fish.
    -अण्टकः a shark.
    -अत्ययः autumn (शरद्); पृष्ठतो$नुप्रयातानि मेघानिव जलात्यये Rām.2.45.22.
    -अधिदैवतः, -तम् an epithet of Varuṇa. (
    -तम्) the constellation called पूर्वाषाढा.
    -अधिपः an epithet of Varuṇa.
    -अम्बिका a well.
    -अर्कः the image of the sun reflected in water.
    -अर्णवः 1 the rainy season.
    -2 the ocean of sweet water.
    -अर्थिन् a. thirsty.
    -अवतारः a landing-place at a river-side.
    -अष्ठीला a large square pond.
    -असुका a leech.
    -आकरः a spring, fountain, well.
    -आकाङ्क्षः, -काङ्क्षः, -काङ्क्षिन् m. an elephant.
    -आखुः an otter.
    -आगमः rain; तपति प्रावृषि सुतरामभ्यर्ण- जलागमो दिवसः Ratn.3.1.
    -आढ्य a. watery, marshy.
    -आत्मिका a leech.
    -आधारः a pond, lake, reservoir of water.
    -आयुका a leech.
    -आर्द्र a. wet. (
    -र्द्रम्) wet garment or clothes. (
    -र्द्रा) a fan wetted with water.
    -आलोका a leech.
    -आवर्तः eddy, whirl-pool.
    1 resting or lying in water.
    -2 stupid, dull, apa- thetic.
    (-यः) 1 a pond, lake, reservoir.
    -2 a fish.
    -3 the ocean.
    -4 the fragrant root of a plant (उशीर).
    -आश्रयः 1 a pond.
    -2 water-house.
    -आह्वयम् a lotus.
    -इन्द्रः 1 an epithet of Varuṇa.
    -2 N. of Mahādeva.
    -3 the ocean; जलेन्द्रः पुंसि वरुणे जम्भले च महोदधौ Medinī.
    -इन्धनः the submarine fire.
    -इभः a water-elephant.
    -ईशः, -ईश्वरः 1 an epithet of Varuṇa; भीमोद्भवां प्रति नले च जलेश्वरे च N.
    -2 the ocean.
    -उच्छ्वासः 1 a channel made for carrying off excess of water, drain, (cf. परीवाह).
    -2 overflow of a river.
    -उदरम् dropsy.
    -उद्भव a. aquatic. (
    -वा) benzoin.
    -उरगा, -ओकस् m.,
    -ओकसः a leech.
    -कण्टकः a crocodile.
    -कपिः the Gangetic por- poise.
    -कपोतः a water-pigeon.
    -कर a. making or pouring forth water. (
    -रः) tax for water.
    -करङ्कः 1 a shell.
    -2 a cocoa-nut.
    -3 a cloud.
    -4 a wave.
    -5 a lotus.
    -कल्कः mud.
    -कल्मषः the poison produced at the churning of the ocean; तस्यापि दर्शयामास स्ववीर्यं जलकल्मषः Bhāg.8. 7.44.
    -काकः the diver-bird.
    -कान्तः the wind.
    -कान्तारः an epithet of Varuṇa.
    -किराटः a shark.
    -कुक्कुटः a water-fowl; जलकुक्कुटकोयष्टिदात्यूहकुलकूजितम् Bhāg.8.2.16. (
    -टी) the black-headed gull.
    -कुन्तलः, -कोशः moss.
    -कूपी 1 a spring, well.
    -2 a pond.
    -3 a whirlpool; जलकूपी कूपगर्ते पुष्करिण्यां च योषिति Medinī.
    -कूर्मः the porpoise.
    -कृत् a. Causing rain; दिवसकृतः प्रतिसूर्यो जलकृत् (मेघः) Bṛi. S.
    -केलिः, m. or f.,
    -क्रीडा playing in water, splashing one another with water.
    -केशः moss.
    -क्रिया presenting libations of water to the manes of the deceased.
    -गुल्मः 1 a turtle.
    -2 a quadrangular tank.
    -3 a whirlpool.
    -चर a. (also जलेचर) aquatic.
    (-रः) 1 an aquatic animal.
    -2 a fish.
    -3 any kind of water-fowl. ˚आजीवः, ˚जीवः a fisherman.
    -चत्वरम् a square tank.
    -चारिन् m.
    1 an aquatic animal.
    -2 a fish.
    -ज a. born or produced in water.
    (-जः) 1 an aquatic animal.
    -2 a fish; स्वयमेव हतः पित्रा जलजेनात्मजो यथा Rām.2.61.22.
    -3 sea-salt.
    -4 a collective name for several signs of the zodiac.
    -5 moss.
    -6 the moon.
    (-जः, जम्) 1 a shell.
    -2 the conch-shell; अधरोष्ठे निवेश्य दघ्मौ जलजं कुमारः R.7. 63,1.6; इत्यादिश्य हृषीकेशः प्रध्माय जलजोत्तमम् Bhāg.8.4. 26.
    -3 (-जः) The Kaustubha gem; जलजः कौस्तुभे मीने तत् क्लीबे शङ्खपद्मयोः । Nm.
    (जः) -4 A kind of horse born in water; वाजिनो जलजाः केचिद् वह्निजातास्तथापरे । शालिहोत्र of भोज, Appendix II,12. (
    -जम्) a lotus. ˚आजीवः a fisherman. ˚आसनः an epithet of Brahmā; वाचस्पतिरुवाचेदं प्राञ्जलिर्जलजासनम् Ku.2.3. ˚कुसुमम् the lotus. ˚द्रव्यम् a pearl, shell or any other thing produced from the sea.
    -जन्तुः 1 a fish,
    -2 any aquatic animal.
    -जन्तुका a leech.
    -जन्मन् a lotus.
    -जिह्वः a crocodile.
    -जीविन् m. a fisherman.
    -डिम्बः a bivalve shell.
    -तरङ्गः 1 a wave.
    -2 a metal cup filled with water producing harmonic notes like a musical glass.
    -ताडनम् (lit.) 'beating water'; (fig.) any useless occupation.
    -तापिकः, -तापिन्, -तालः The Hilsa fish; L. D. B.
    -त्रा an umbrella.
    -त्रासः hydrophobia.
    -दः 1 a cloud; जायन्ते विरला लोके जलदा इव सज्जनाः Pt.1.29.
    -2 camphor. ˚अशनः the Śāla tree.
    -आगमः the rainy season; सरस्तदा मानसं तु ववृधे जलदागमे Rām.7.12.26. ˚आभ a. black, dark. ˚कालः the rainy season. ˚क्षयः autumn.
    -दर्दुरः a kind of musical instrument.
    -देवः the constellation पूर्वाषाढा.
    -देवता a naiad, water-nymph.
    -द्रोणी a bucket.
    -द्वारम् A gutter, a drain, Māna.31.99.
    -धरः 1 a cloud.
    -2 the ocean.
    -धारा a stream of water.
    -धिः 1 the ocean.
    -2 a hundred billions.
    -3 the number 'four'. ˚गा a river. ˚जः the moon. ˚जा Lakṣmī, the goddess of wealth. ˚रशना the earth.
    -नकुलः an otter.
    -नरः a merman.
    -नाडी, -ली a water-course.
    -निधिः 1 the ocean.
    -2 the number 'four'.
    -निर्गमः 1 a drain, water-course.
    -2 a water-fall, descent of a spring &c. into a river below.
    -नीलिः moss.
    -पक्षिन् m. a water-fowl.
    -पटलम् a cloud.
    -पतिः 1 the ocean.
    -2 an epithet of Varuṇa.
    -पथः a sea voyage; R.17.81.
    -पद्धतिः f. a gutter, drain.
    -पात्रम् 'a water-pot', drinking-vessel.
    -पारावतः a water-pigeon.
    -पित्तम् fire.
    -पुष्पम् an aquatic flower.
    -पूरः 1 a flood of water.
    -2 a full stream of water.
    -पृष्ठजा moss.
    -प्रदानम् presenting libations of water to the manes of the deceased.
    -प्रपातः 1 a water-fall.
    -2 rainy season; शरत्प्रतीक्षः क्षमतामिमं भवाञ्जलप्रपातं रिपुनिग्रहे धृतः Rām.4.27.47.
    -प्रलयः destruction by water.
    -प्रान्तः the bank of a river.
    -प्रायम् a country abounding with water; जलप्रायमनूपं स्यात् Ak.
    -प्रियः 1 the Chātaka bird.
    -2 a fish. (
    -या) an epithet of Dākṣāyaṇī.
    -प्लवः an otter.
    -प्लावनम् a deluge, an inundation.
    -बन्धः, बन्धकः a dam, dike, rocks or stones impeding a current.
    -बन्धुः a fish.
    -बालकः, -वालकः the Vindhya mountain.
    -बालिका lightning.
    -बिडालः an otter.
    -बिम्बः, -म्बम् a bubble.
    -बिल्वः 1 a (quadrangular) pond, lake.
    -2 a tortoise.
    -3 a crab.
    -भीतिः f. hydro- phobia.
    -भू a. produced in water.
    -भूः m.
    1 a cloud.
    -2 a place for holding water.
    -3 a kind of camphor.
    -भूषणः wind.
    -भृत् m.
    1 a cloud.
    -2 a jar.
    -3 cam- phor.
    -मक्षिका a water-insect.
    -मण़्डूकम् a kind of musical instrument; (= जलदर्दुर).
    -मद्गुः a king-fisher.
    -मसिः 1 a cloud.
    -2 camphor.
    -मार्गः a drain, canal.
    -मार्जारः an otter.
    -मुच् m.
    1 a cloud; Me.69.
    -2 a kind of camphor.
    -मूर्तिः an epithet of Śiva.
    -मूर्तिका hail.
    -मोदम् a fragrant root (उशीर).
    -यन्त्रम् 1 a machine for raising water (Mar. रहाट).
    -2 a water- clock, clepsydra.
    -3 a fountain. ˚गृहम्, ˚निकेतनम्, ˚मन्दिरम् a house erected in the midst of water (a summer- house) or one supplied with artificial fountains; क्वचिद् विचित्रं जलयन्त्रमन्दिरम् Ṛs.1.2.
    -यात्रा a sea-voyage.
    -यानम् a ship.
    -रङ्कुः a kind of gallinule.
    -रण्डः, रुण्डः 1 a whirlpool.
    -2 a drop of water, drizzle, thin sprinkling.
    -3 a snake.
    -रसः sea-salt.
    -राशिः the ocean.
    -रुह्, -हम् a lotus.
    -रूपः a crocodile.
    -लता a wave, billow.
    -वरण्टः a watery pustule.
    -वाद्यम् a kind of musical instrument.
    -वायसः a diver-bird.
    -वासः residence in water. (
    -सम्) = उशीर q. v.
    -वाहः 1 a cloud; साद्रिजलधिजलवाहपथम् Ki.12.21.
    -2 a water- bearer.
    -3 a kind of camphor.
    -वाहकः, -नः a water- carrier.
    -वाहनी an aqueduct.
    -विषुवम् the autumnal equinox.
    -वृश्चिकः a prawn.
    -वैकृतम् any change in the waters of rivers indicating a bad omen.
    -व्यधः A kind of fish; L. D. B.
    -व्यालः 1 a water-snake.
    -2 a marine monster.
    -शयः, -शयनः, -शायिन् m. an epithet of Viṣṇu;
    -शय्या lying in water (a kind of religious rite); द्वादशं हि गतं वर्षं जलशय्यां समासतः Rām.7. 76.17.
    -शर्करा A hailstone; तीव्रैर्मरुद्गणैर्नुन्ना ववृषुर्जलशर्कराः Bhāg.1.25.9.
    -शुक्तिः f. a bivalve shell.
    -शुचि a. bathed, washed.
    -शूकम् moss.
    -शूकरः a crocodile.
    -शोषः drought.
    -समुद्रः the ocean of fresh water.
    -संपर्कः mixture or dilution with water.
    -सर्पिणी a leech.
    -सूचिः f.
    1 the Gangetic porpoise.
    -2 a kind of fish.
    -3 a crow.
    -4 a water-nut.
    -5 a leech.
    -स्थानम्, -स्थायः a pond, lake, reservoir; कदचित्तं जलस्थायं मत्स्य- बन्धाः समन्ततः Rām.12.137.5.
    -स्रावः A kind of eye- disease.
    -हम् a small water-house (rather summer- house) furnished with artificial fountains.
    -हस्तिन् m. a water-elephant.
    -हारिणी a drain.
    -हासः 1 foam.
    -2 cuttle-fish-bone considered as the foam of the sea.

    Sanskrit-English dictionary > जल _jala

  • 7 कक्षः _kakṣḥ

    कक्षः 1 A lurking or hiding place; क्रोष्टा वराहं निरतक्त कक्षात् Rv.1.28.4.
    -2 The end of the lower garment; see कक्षा.
    -3 A climbing plant, creeper.
    -4 Grass, dry grass; यतस्तु कक्षस्तत एव वह्निः R.7.55,11.75; यथोद्धरति निर्दाता कक्षं धान्यं च रक्षति Ms.7.11.
    -5 A forest of dead trees, dry wood; Bṛī. Up.2.9.7.
    -6 The arm-pit; ˚अन्तर Pt.1 the cavity of the armpit; प्रक्षिप्योदर्चिषं कक्षे शेरते ते$भिमारुतम् Śi.2.42.
    -7 The harem of a king.
    -8 The interior of a forest; आशु निर्गत्य कक्षात् Ṛs.1.27; कक्षान्तरगतो वायुः Rām.
    -9 The side of flank (of any- thing); ते सरांसि सरित्कक्षान् Rām.4.47.2.
    -1 A woman's girdle; as in आबद्धनिबिडकक्षैः.
    -11 A surrounding wall.
    -12 A part of a boat.
    -13 The orbit of a planet.
    -14 A buffalo.
    -15 A gate; उपेत्य स यदुश्रेष्टो बाह्यकक्षाद्विनिर्गतः Mb.2.2.12.
    -16 The Beleric Myrobalan or Termina- lia Belerica (Mar. गुग्गुळ, बेह़डा).
    -17 A marshy ground.
    -क्षा 1 Painful boils in the arm-pit.
    -2 An elephant's rope; also his girth.
    -3 A woman's girdle or zone; a girdle, waist-band (in general); 'कक्षा बृहति- कायां स्यात्काञ्च्यां मध्येभबन्धने' इति विश्वः; युघे परैः सह दृढबद्ध- कक्षया Śi.17.24.
    -4 A surrounding wall; a wall,
    -5 The waist, middle part; एते हि विद्युद्गुणबद्धकक्षा Mk.5.21.
    -6 A courtyard; area, Rām.4.33.19 (सप्तकक्षा); त्रीणि गुल्मान्यतीयाय तिस्रः कक्षाश्च स द्विजः Bhāg.1.8.16.
    -7 An enclosure.
    -8 An inner apartment, a private chamber; room in general; 'कक्षा कच्छे वस्त्रायां काञ्च्यां गेहे प्रकोष्ठके' इति यादवः; Ku.7.7; Ms.7.224; गृहकलहंसकान- नुसरन् कक्षान्तरप्रधावितः K.63,182; कक्षासु रक्षितैर्दक्षैस्तार्क्ष्यः सर्पेष्विवापतत् Parṇāl.3.38.
    -9 A harem.
    -1 Similarity.
    -11 An upper garment; दुर्योधनो हस्तिनं पद्मवर्णं सुवर्णकक्षम् Mb.6.2.7.
    -12 Objection or reply in argu- ment (in Logic &c.).
    -13 Emulation or rivalry.
    -14 A secluded part of an edifice; गत्वा कक्षान्तरं त्वन्यत् Ms.7.224.
    -15 A particular part of a carriage.
    -16 The jeweller's weight, Rati.
    -17 The end of the lower garment which, after the cloth is girt round the lower part of the body, is brought up behind and tucked into the waistband (Mar. कांसोटा)
    -18 Tying up the waist.
    -19 The wrist.
    -2 Border or lace; स्वर्णकक्ष- पताकाभिः Bhāg.9.1.37.
    -21 The basin of a balance (कक्षः also).
    -क्षम् 1 A star.
    -2 Sin.
    -Comp. -अग्निः wild fire, conflagration; कक्षाग्निलङ्घिततरोरिव वृष्टिपातः R.11.92.
    -अन्तरम् inner or private apartment.
    -अवेक्षकः 1 a superintendent of the harem.
    -2 a keeper of a royal garden.
    -3 a door-keeper.
    -4 a poet.
    -5 a debauchee.
    -6 a player; painter.
    -7 an actor.
    -8 a paramour.
    -9 strength of feeling or sen- timent (Wilson).
    -उत्था a fragrant grass, (भद्रमुस्ता Cyperus, Mar. नागरमोथा).
    -धरम् the shoulder-joint.
    -पः 1 a tortoise.
    -2 one of the 9 treasures of Kubera.
    -(क्षा) पटः a cloth passed between the legs to cover the privities.
    -पुटः 1 the arm-pit.
    -2 N. of a work on magic.
    -रुहा = नागरमुस्ता q. v.
    -शायः, -युः a dog.
    -स्थ a. seated on the hip or the flank.

    Sanskrit-English dictionary > कक्षः _kakṣḥ

  • 8 दद्रुः _dadruḥ

    दद्रुः [दद्-रु]
    1 A cutaneous eruption, herpes.
    -2 A kind of leprosy.
    -3 A tortoise.
    -Comp. -घ्नः N. of a plant, Cassia Tora (Mar. टाकळा).

    Sanskrit-English dictionary > दद्रुः _dadruḥ

  • 9 माषः _māṣḥ

    माषः [मष् संज्ञायां कर्तरि घञ्]
    1 A bean; (the sing. being used for the plant and the pl. for the fruit or seed); तिलेभ्यः प्रति यच्छति माषान् Sk.; मुद्राभावे माषाद्याः प्रति- निधित्वमर्हन्ति J. N. V.
    -2 A particular weight of gold; पञ्चकृष्णलको माषस्ते सुवर्णस्तु षोडश Ms.8.134; माषो विंशतिमो भागः पणस्य परिकीर्तितः or गुञ्जाभिरष्टभिर्माषः
    -3 A fool, block- head.
    -4 A kind of pulse.
    -5 A cutaneous eruption resembling beans.
    -Comp. -अदः, -आदः a tortoise.
    -आज्यम् a dish of beans cooked with ghee.
    -आशः a horse.
    -ऊन a. less by a Māṣa.
    -पर्णी Glycine Debilis (Mar. रानउडीद).
    -पिष्टम् a kind of sauce prepared from the flour of Māṣa (Mar. डांगर ?) Gaṇeśa P.49.47-51.
    -पेशम् ind. as if beans were ground; Mk.
    -योनिः a thin cake (पर्पट) made of Māṣa flour; Gīrvāṇa.
    -वर्धकः a goldsmith.

    Sanskrit-English dictionary > माषः _māṣḥ

  • 10 कच्छ


    kaccha
    m. (ā, am fn. L.) a bank orﾠ any ground bordering on water, shore;

    <cf. Zd. kasha, voura-kasha, the « wide-shored», the Caspian Sea;
    cf. kaksha>;
    a mound orﾠ causeway;
    watery soil, marshy ground, marsh, morass MBh. Megh. Pañcat. ;
    N. of several places e.g.. Cutch Pāṇ. VarBṛS. ;
    Cedrela Toona (the timber of which is used for making furniture etc.) L. ;
    Hibiscus Populneoides L. ;
    a particular part of a tortoise L. ;
    a particular part of a boat L. ;
    (ās) m. pl. N. of a people (v.l. for kaksha) VP. ;
    (as, ā) mf. the hem orﾠ end of a lower garment (tucked into the girdle orﾠ waistband) L., (probably a Prākṛit. form for kaksha);
    (ā) f. a cricket L. ;
    N. of a plant L. ;
    girdle, girth (v.l. for kakshā) Nīlak. on MBh. (ed. Bomb.) IV, 13, 22. ;
    - कच्छजा
    - कच्छदेश
    - कच्छनीर
    - कच्छप
    - कच्छपक
    - कच्छपुट
    - कच्छभू
    - कच्छरुहा
    - कच्छविहार
    - कच्छादि
    - कच्छान्त
    - कच्छालंकार
    - कच्छेश्वर
    - कच्छेष्ट
    - कच्छाटिका
    - कच्छटिका
    - कच्छाटी
    - कच्छार
    - कच्छिय

    Sanskrit-English dictionary > कच्छ

  • 11 chelonium

    chĕlōnĭum, ii, n., = chelônion (lit. a tortoise-shell; hence); in mechanics, the similarly formed shield, cramp, or stay in which the axis of the crane or windlass moved, Vitr. 10, 2; 10, 4; 10, 8; 10, 15; 10, 18; 10, 21.—
    II.
    A plant, also called cyclaminos, App. Herb. 17.

    Lewis & Short latin dictionary > chelonium

  • 12 пресноводный

    1. fresh-water
    2. freshwater
    3. sweetwater

    Русско-английский большой базовый словарь > пресноводный

  • 13 пресноводный

    Русско-английский военно-политический словарь > пресноводный

См. также в других словарях:

  • Tortoise plant — Tortoise Tor toise, n. [OE. tortuce, fr. OF. tortis crooked, fr. L. tortus twisted, crooked, contorted, p. p. of torquere, tortum, to wind; cf. F. tortue tortoise, LL. tortuca, tartuca, Pr. tortesa crookedness, tortis crooked. so called in… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • tortoise plant — Elephant El e*phant ([e^]l [ e]*fant), n. [OE. elefaunt, olifant, OF. olifant, F. [ e]l[ e]phant, L. elephantus, elephas, antis, fr. Gr. ele fas, ele fantos; of unknown origin; perh. fr. Skr. ibha, with the Semitic article al, el, prefixed, or fr …   The Collaborative International Dictionary of English

  • tortoise plant — noun South African vine having a massive rootstock covered with deeply fissured bark • Syn: ↑elephant s foot, ↑Hottentot bread vine, ↑Hottentot s bread vine, ↑Dioscorea elephantipes • Hypernyms: ↑vine • Member Holonyms …   Useful english dictionary

  • tortoise plant — elephant s foot. [1865 70] * * * …   Universalium

  • Tortoise — Tor toise, n. [OE. tortuce, fr. OF. tortis crooked, fr. L. tortus twisted, crooked, contorted, p. p. of torquere, tortum, to wind; cf. F. tortue tortoise, LL. tortuca, tartuca, Pr. tortesa crookedness, tortis crooked. so called in allusion to its …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Tortoise beetle — Tortoise Tor toise, n. [OE. tortuce, fr. OF. tortis crooked, fr. L. tortus twisted, crooked, contorted, p. p. of torquere, tortum, to wind; cf. F. tortue tortoise, LL. tortuca, tartuca, Pr. tortesa crookedness, tortis crooked. so called in… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Tortoise shell — Tortoise Tor toise, n. [OE. tortuce, fr. OF. tortis crooked, fr. L. tortus twisted, crooked, contorted, p. p. of torquere, tortum, to wind; cf. F. tortue tortoise, LL. tortuca, tartuca, Pr. tortesa crookedness, tortis crooked. so called in… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Tortoise-shell butterfly — Tortoise Tor toise, n. [OE. tortuce, fr. OF. tortis crooked, fr. L. tortus twisted, crooked, contorted, p. p. of torquere, tortum, to wind; cf. F. tortue tortoise, LL. tortuca, tartuca, Pr. tortesa crookedness, tortis crooked. so called in… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Tortoise-shell turtle — Tortoise Tor toise, n. [OE. tortuce, fr. OF. tortis crooked, fr. L. tortus twisted, crooked, contorted, p. p. of torquere, tortum, to wind; cf. F. tortue tortoise, LL. tortuca, tartuca, Pr. tortesa crookedness, tortis crooked. so called in… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • tortoise beetle — n. any of various small, often brightly colored or iridescent, turtle shaped beetles (family Chrysomelidae) that feed chiefly on plant leaves …   English World dictionary

  • Box tortoise — Tortoise Tor toise, n. [OE. tortuce, fr. OF. tortis crooked, fr. L. tortus twisted, crooked, contorted, p. p. of torquere, tortum, to wind; cf. F. tortue tortoise, LL. tortuca, tartuca, Pr. tortesa crookedness, tortis crooked. so called in… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»