Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

sapientia

  • 61 qui

    1. quī, quae, quod, I) Pron. interrog., welcher, welche, welches, welch, was für einer -eine, -ein (eig. adjektivisch, öfter aber auch substantivisch, jedoch so, daß qui nach Stand u. Charakter einer Person fragt, quis nach dem Namen), A) in direkter Rede: a) adi.: Th. Quis fuit igitur? Py. Iste Chaerea. Ph. Qui Chaerea? Py. Iste ephebus frater Phaedriae, was für ein Chärea? Ter.: quod te municipium vidit? quis amicus invitavit? qui hospes aspexit? Cic.: qui cantus dulcior inveniri potest? quod carmen aptius? qui actor in imitanda veritate iucundior? Cic.: virgo, quae patria est tua? Plaut. – b) subst.: occiso Sex. Roscio qui primus Ameriam nuntiat? was für einer? Manlius Glaucia, Cic. – B) in indirekter Rede: a) adi.: scribis te velle scire, qui sit rei publicae status, welches die Lage des Staates sei, Cic.: quae cura boum, qui cultus habendo sit pecori... hinc canere incipiam, Verg. – b) subst.: tu te collige et, qui sis et quid facere possis, considera, Cic.: domino navis, qui sit, aperit, Nep.
    II) Pron. relat., welcher, welche, welches; der, die, das; wer, was, A) Die grammatische Form richtet sich rücksichtlich des Genus u. Numerus nach dem Worte, auf das es bezogen wird, rücksichtlich des Kasus nach dem zu ihm gehörigen Verbum, mors terribilis est iis, quorum cum vita omnia exstinguuntur, Cic.: luna eam lucem, quam a sole ac-
    ————
    cipit, mittit in terras, Cic. – Häufig wird das Substant., auf das es sich bezieht, wiederholt, itinera duo, quibus itineribus, Caes. – Wenn es sich auf ein demonstr. Pron. bezieht, so steht dieses häufig nach, quod virtute effici debet, id tentatur pecuniā, Cic.: a quo plurimum sperant, ei potissimum inserviunt, Cic.: oder es wird gänzlich weggelassen, qui mentiri solet, peierare consuevit, Cic. – bes. beim Neutr. quod, wodurch es in die prägn. Bedeutung wie viel, so viel wie übergegangen ist, adiutabo, quod potero, Ter.: auch m. Genet., quod operae poneretur, Cic.: quod eius (agri), Liv. – Nicht selten bezieht sich qui auf einen allgemeinen Substantivbegriff, der ausgelassen ist, bes. nach den Verben habere, invenire, reperire, nancisci, quaerere, esse, exsistere, exoriri u.a., zB. non facile est invenire, qui, quod sciat ipse, non tradat alteri, Cic.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem, Cic.
    Als Eigentümlichkeit ist zu beachten: a) daß qui das Subjekt od. Objekt des Hauptsatzes in derselben Form, in der es selbst steht, zu sich nimmt, quam quisque norit artem, in hac se exerceat, Cic.: quas res violentissimas natura genuit, earum moderationem nos soli habemus, Cic. – b) daß qui ein substantivisches Attribut des Subjektes od. Objektes des Hauptsatzes zu sich nimmt, Philippus Aetolos desertos ab Romanis, cui uni fidebant auxilio, subegit, Liv.:
    ————
    Cumae, quam Graeci tum urbem tenebant, capiuntur, Liv. – Häufig wird ein solcher mit esse gebildeter Relativsatz, in dem das relat. Pron. mit dem Substantiv im Nominativ ober im Ablativ steht, in einem Hauptsatz eingeschaltet, um den Grund zu der in seinem Prädikat ausgesprochenen Eigenschaft anzugeben, spero, quae tua prudentia et temperantia est, te valere, daß du bei od. infolge deiner Klugheit u. Mäßigkeit dich wohl befindest, Cic.: quā prudentiā es, nihil te fugiet, bei deiner Klugheit wird dir nichts entgehen, Cic. – c) daß qui ein adjekt. Attribut des Subjektes od. Objektes des Hauptsatzes zu sich nimmt, ad suas res revocet, quas aut tulerit acerbas aut timeat, Cic.: eam civitatem, in qua ipse florentissima multum omnibus gloriā praestitisset, Cic. – d) daß qui mit seinem Verbum durch Verschränkung mit einem Nebensatz verbunden wird, u. zwar: α) so, daß es von dem Nebensatze abhängig ist. Dies ist der Fall, αα) wenn es mit einem Partizip zusammensteht, non sunt ea bona dicenda nee habenda, quibus abundantem licet esse miserrimum, bei denen man trotz ihres Übermaßes höchst unglücklich sein kann, Cic.: nullas consequuntur voluptates, quarum potiendi spe inflammati multos labores susceperant, zu deren Erreichung sie sich Hoffnung machten u. deshalb viele Anstrengungen übernommen hatten, Cic.: se auctores habuisse sceleris illius eos viros, quibus e ci-
    ————
    vitate sublatis civitas stare non posset, nach deren Entfernung usw., Cic. – ββ) wenn es mit dem Verbum einen abhängigen Relativsatz oder Fragesatz bildet oder in der Konstruktion des Acc. u. Infin. steht, sunt certa vitia, quae nemo est quin effugere cupiat, denen jedermann entgehen möchte, Cic.: cum dubium est, an merito accusetur, qui an omnino accusetur, incertum est, von dem ungewiß ist, ob er usw., Plin. ep. – β) so, daß es den Nebensatz in sich aufnimmt. In diesem Falle richtet sich die Form des relat. Pronomens nach dem Nebensatz, aberat omnis dolor, qui si adesset, nemo molliter ferret, den, wenn er sich einstellte, niemand leicht ertragen würde, Cic.: non Alpes aliae sunt, quas dum superant, comparare nova possint praesidia, während deren Übersteigung sie sich usw., Liv. – e) daß qui zu Anfang eines neuen Satzes steht, α) kopulativ = und dieser, res loquitur ipsa; quae semper valet plurimum, Cic. – β) adversativ = aber dieser, obsistere ei conati sunt Athenienses et Boeotii ceterique eorum socii apud Coroneam; quos omnes gravi proelio vicit, Nep. – γ) kausal = denn dieser, virtus est una altissimis defixa radicibus; quae numquam ullā vi labefactari potest, Cic. – δ) konsekutiv = daher dieser, hoc spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium coniunctionem; quam qui dirimunt, eos morte, exsilio, vinclis, damno coërcent, Cic.
    ————
    Als Unregelmäßigkeit ist zu beachten: a) wenn qui in einem anderen Genus steht, als das vorausgehende Substant. erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es sich nach dessen Begriffe, nicht nach der grammatischen Form richtet, illa furia (sc. Clodius), qui etc., Cic. – β) wenn es sich nach dem Prädikatsnomen des Relativsatzes oder des Hauptsatzes richtet, patres C. Mucio agrum dono dedere, quae postea sunt Mucia prata appellata, Liv.: Helvetii continentur flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit, Caes. – γ) wenn es mehr auf den allgemein gefaßten Begriff des vorhergehenden Wortes als auf dessen konkrete Bedeutung hinweist, testarum suffragia, quod illi ostracismum vocant, Nep.: quae utilitates ex rebus iis, quae sunt inanima, percipiantur, Cic. – dah. steht es auch im Neutr., wenn auf den Inhalt des ganzen Satzes hingewiesen wird, Lacedaemonii Agin regem, quod numquam antea apud eos accĭderat, necaverunt, Cic.: obsides, quod nulli antea, Persae ei dederunt, Eutr.: meist mit dem demonstr. id, wie: Timoleon, id quod difficilius putatur, multo sapientius tulit secundam quam adversam fortunam, Nep. – b) wenn qui in einem anderen Numerus steht, als das vorhergehende Substantiv erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es nach einem Kollektivbegriff im Plural steht, Caesar equitatum omnem praemittit, qui videant,
    ————
    Caes.: bes. in der Wendung ex eo numero qui, zB. unus ex eo numero, qui ad caedem parati erant, Sall. – β) wenn der relative Satz allgemeiner gefaßt wird als der Hauptsatz, si tempus est ullum iure hominis necandi, quae multa sunt, Cic. – Dies ist bes. der Fall, wenn das relat. Pron. auf ein demonstr. im Neutr. sich bezieht, Caesar pollicetur, ut, quod quisque eorum in bello amiserit, quae sint penes milites suos, iis, qui amiserint, restituatur, Caes. – Auffälliger ist der Sing. nach einem Substant. im Plur., wie Sall. Cat. 56, 5. – c) wenn qui in einem anderen Kasus steht, als das Verbum des relat. Satzes erwarten läßt. Dies ist der Fall, α) wenn es durch Attraktion den Kasus des vorhergegangenen Substant. annimmt, nos hoc confirmamus illo augurio, quo diximus, Cic.: in iis coloribus, quibus modo dixisti, denominandis, Gell. – Dies geschieht am häufigsten, wenn zu dem relat. Satze ein Verbum aus dem Hauptsatze ergänzt werden muß, quibus poterat sauciis ductis secum, Liv.: cum aliquid agas eorum, quorum consuesti, gaudeo, Cic. – β) wenn es bei Verbindung mehrerer relativen Satzglieder in dem zweiten in einem anderen Kasus hinzu ergänzt werden muß, als es im ersten steht, huius tyranni quem armis oppressa pertulit civitas paretque cum maxime mortuo, interitus declarat, Cic.
    ————
    den relat. Satz dargestellte Attribut als ein wahrgenommenes oder faktisches hingestellt werden soll. Daher steht auch der Indikat. a) in der oratio obliqua, wenn durch das Rel. ein Subjekt oder Objekt umschrieben wird oder der Redende den Inhalt des Relativsatzes als seine Wahrnehmung hinstellt, constituunt, ut ii, qui valetudine aut aetate inutiles sunt bello, oppido excedant, Caes. – b) wenn der Inhalt des Relativsatzes als etwas Faktisches das Prädikat des Hauptsatzes erklären od. bedingen soll, o fortunata mors, quae naturae debita pro patria est potissimum reddita, Cic.: ista quidem sententia ea est, quae neque amicos parat neque inimicos tollit, Liv.: daher auch, wenn es durch quippe, utpote, ut verstärkt wird, quippe quibus aegre ad undecimum lapidem occursum est, Liv.
    2) der Coniunctiv, u. zwar: a) in der oratio obliqua, apud Hypanim fluvium Aristoteles ait bestiolas quasdam nasci, quae unum diem vivant, Cic. – b) wenn der Inhalt des Relativsatzes nach der Vorstellung des Redenden nur als möglich hingestellt wird, homines imperiti facilius, quod stulte dixeris, reprehendere, quam quod sapienter tacueris, laudare possunt, Cic. – c) wenn der Inhalt des Relativsatzes als beabsichtigt hingestellt wird, deutsch auf daß, damit, od. um zu mit Infin., sunt multi, qui eripiunt aliis, quod aliis largiantur, Cic. – d) wenn der Inhalt
    ————
    des Relativsatzes den Grund zu der im Hauptsatze ausgesprochenen Erscheinung darstellen soll, deutsch da, da ja, recte Socrates exsecrari eum solebat, qui primus utilitatem a iure seiunxisset, Cic.: Caninius fuit mirificā vigilantiā, qui suo toto consulatu somnum non viderit, Cic.: neque est boni neque liberalis parentis, quem procrearis et eduxeris, eum non et vestire et ornare, Cic. – e) wenn der Inhalt des Relativsatzes als aus der Beschaffenheit des Subjektes im Hauptsatze erfolgend dargestellt werden soll, sapientia est una, quae maestitiam pellat ex animis, quae nos exhorrescere metu non sinat, Cic. – Dies ist bes. der Fall, α) wenn im Hauptsatze die Beschaffenheit angedeutet wird entweder durch die demonstrativen Wörter is, talis, eiusmodi, tam, tantus od. durch die Adjektive aptus, idoneus, dignus, indignus u.a., beutsch daß od. um zu mit Infin., ego is sum, qui nihil fecerim, Cic.: nulla acies humani ingenii tanta est, quae penetrare in caelum, terram intrare possit, Cic.: Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum legantur, Cic.: solum censebant idoneum, cui crederetur, Cic. – β) wenn sich der Relativsatz auf ein allgemeines u. unbestimmtes Subjekt oder Objekt bezieht, bes. nach den Verben habere, reperire, invenire, nancisci, quaerere, esse, exsistere, exoriri u. nach den Verbindungen nemo est, nullus est, nihil est, quis est, quotus quis que est u.a., nactus sum, qui
    ————
    Xenophontis similem esse se cuperet, Cic.: est aliquid, quod non oporteat, etiamsi licet, Cic.: quis est, qui dicere audeat, Cic.: nihil est, quod tam miseros faciat, quam impietas et scelus, Cic. – γ) wenn nach einem Komparativ ein mit dem Relativum gebildeter Vergleichungssatz gebraucht wird, Campani maiora in defectione deliquerant, quam quibus ignosci posset, als daß ihnen usw., Liv.
    III) Pron. indefin., qui, quae u. qua, quod, a) adi. irgend ein, -eine, -ein, etwa ein, eine, -ein, nisi qui deus subvenerit, wenn nicht etwa ein Gott usw., Cic.: si qui rex, si qua civitas exterarum gentium, si qua natio fecit aliquid in cives Romanos eius modi, Cic.: si qui etiam inferis sensus est, Cic.: ut ne quae pars naturae neglegatur, Cic.: ne qua esset armorum causa, Caes.: quaeritur, num quod officium aliud alio maius sit, Cic. – b) subst. irgendeiner, jemand, irgend etwas, si qui rem neglegentius gessisset, Cic.: si qui Romae esset demortuus, Cic.: si quae contra naturam sunt, wenn eins oder das andere usw., Cic.
    Alte Formen: Genet. quoius, Plaut.: Dat. quoi, Plaut., u. quo, Varro: Abl. qui mit der Praep. cum in quicum = quocum (meist mit Beziehung auf eine unbestimmte Person, quocum auf eine bestimmte, nach W. Müller Cic. Lael. 77. p. 472), Cic. u.a.; selten = quacum, wie Verg. Aen. 11, 822. – Plur., Dat. queis, Tragic. vett., Lucr. u. Verg. u. quīs, Sall. Hor. u.a.:
    ————
    Abl. queis, Catull. 63, 46. – Vgl. auch 2. qui, u. qua, quo s. bes.
    ————————
    2. quī (eig. alte Ablativform v. 1. qui, wie in quicum etc., s. 1. qui ), I) relat. wodurch, wovon, ut det, qui fiamus liberi, Plaut.: in tanta paupertate decessit, ut, qui efferretur, vix reliquerit, wovon er begraben werden konnte, Nep.: habeo, qui utar, Cic. – II) interrog.: A) in direkter Frage: 1) in welcher Beziehung? wie doch? wie denn? wieso denn? (s. Brix Plaut. mil. 277. Fritzsche Hor. sat. 1, 3, 128), So. Quia enim sero advenimus. Am. Qui? Plaut.: qui fit, Maecenas etc.? Hor.: qui potest esse in eiusmodi trunco sapientia? Cic.: deum nisi sempiternum intellegere qui possumus? Cic.: qui possum tot? Hor.: qui? cedo, ei, wieso? Ter. – so auch quidum? zB. Pa. Tum mihi sunt manus inquinatae. Sc. Quidum? Pa. Quia ludo luto, Plaut, (s. Brix Plaut. mil. 277). – 2) aus welchem Grunde? warum? wie? qui non? Plaut.: Si. Non potest. Pa. qui? Si. Quia habet etc., Ter. – B) in indirekter Frage: 1) wie, nimis demiror, qui illaec illi me donatum esse paterā sciat, Plaut.: nec qui hoc mihi eveniat scio, Ter. – 2) wie = wie hoch, wie teuer, indica, minimo daturus qui sis, qui duci queat, sag' den geringsten Preis, für den man sie bekommen kann, Plaut.: qui datur, tanti indica, Plaut. – III) indefin, irgendwie, in Wunschformeln, qui te Iuppiter dique omnes perduint! Plaut. Men. 933 Sch.: u. so Plaut. trin. 923. Ter. Phorm. 123. – ellipt., qui illi di irati
    ————
    (sc. sint)! Cic. ad Att. 4, 7, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > qui

  • 62 antiqui

    antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).
    I.
    Lit.:

    Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

    to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

    hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

    thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

    causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

    Cic. Rab. Perd. 9, 25:

    tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

    id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

    Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

    Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.
    A.
    antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

    antiquorum auctoritas,

    Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

    quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

    Cic. Leg. 1, 21, 55:

    habemus Scaurum in antiquis,

    id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

    in antiquis est sapientia,

    Vulg. Job, 12, 12:

    sapientia omnium antiquorum,

    ib. Eccli. 39, 1:

    dictum est antiquis,

    ib. Matt. 5, 21 al.:

    facere in antiquum,

    to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

    vetera tantum et antiqua mirari,

    Tac. Or. 15:

    simultas vetus et antiqua,

    Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—
    B.
    an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

    Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

    Ov. M. 14, 396:

    novissima et antiqua,

    Vulg. Psa. 138, 5:

    antiqua ne intueamini,

    ib. Isa. 43, 18.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

    vulnus,

    Ov. P. 1, 5, 38:

    vigor,

    id. Tr. 5, 12, 32:

    carcer,

    Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

    dies antiqui,

    Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

    anni,

    ib. Mal. 3, 4:

    tempora,

    ib. Act. 15, 21.—
    B.
    In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

    melior,

    Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

    antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

    id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

    neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

    Cic. Fam. 11, 5:

    ne quid existimem antiquius,

    id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

    judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

    id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—
    C.
    With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

    antiquis est adulescens moribus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

    homo antiquā virtute et fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88:

    homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

    people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

    vestigia antiqui officii,

    id. ib. 10, 27:

    vide quam sim antiquorum hominum,

    id. Att. 9, 15:

    vir sanctus, antiquus,

    Plin. Ep. 2, 9.—
    D.
    With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

    terra antiqua potens armis,

    Verg. A. 1, 531; 3, 164:

    urbs,

    id. ib. 11, 540:

    Longior antiquis visa Maeotis hiems,

    Ov. Tr. 3, 12, 2:

    Sabinae,

    id. Med. 11:

    Amyclae,

    id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

    Antiquus Dierum,

    the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—
    E.
    Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

    mos,

    id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

    hospes,

    Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

    amicus,

    Vulg. Eccli. 9, 14:

    discipulus,

    ib. Act. 21, 16:

    artificium,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    genus,

    Nep. Dat. 2, 2:

    templa,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    antiquissima scripta,

    id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

    ne transfer terminos antiquos,

    Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.
    a.
    In mal. part.:

    antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

    Plaut. Most. 3, 2, 102. —
    b.
    In bon. part.:

    O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

    Ter. And. 4, 5, 22:

    Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

    id. Hec. 5, 4, 20.—
    F.
    Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

    Butes,

    Verg. A. 9, 647:

    antiqui Neleïa Nestoris arva,

    Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).
    I.
    In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

    Belgas Rhenum antiquitus transductos,

    Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

    tectum antiquitus constitutum,

    Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

    Titanas in eā antiquissime regnāsse,

    Sol. 11.—
    II.
    From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

    cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

    Quint. 1, 10, 12:

    jam inde antiquitus insita pertinacia,

    Liv. 9, 29:

    hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

    id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

    cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

    Quint. 1, 10, 30.—
    III.
    In the old way, style, or fashion; form antīquē:

    nimis antique dicere,

    Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

    simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

    in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > antiqui

  • 63 antiquum

    antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).
    I.
    Lit.:

    Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

    to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

    hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

    thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

    causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

    Cic. Rab. Perd. 9, 25:

    tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

    id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

    Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

    Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.
    A.
    antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

    antiquorum auctoritas,

    Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

    quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

    Cic. Leg. 1, 21, 55:

    habemus Scaurum in antiquis,

    id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

    in antiquis est sapientia,

    Vulg. Job, 12, 12:

    sapientia omnium antiquorum,

    ib. Eccli. 39, 1:

    dictum est antiquis,

    ib. Matt. 5, 21 al.:

    facere in antiquum,

    to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

    vetera tantum et antiqua mirari,

    Tac. Or. 15:

    simultas vetus et antiqua,

    Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—
    B.
    an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

    Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

    Ov. M. 14, 396:

    novissima et antiqua,

    Vulg. Psa. 138, 5:

    antiqua ne intueamini,

    ib. Isa. 43, 18.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

    vulnus,

    Ov. P. 1, 5, 38:

    vigor,

    id. Tr. 5, 12, 32:

    carcer,

    Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

    dies antiqui,

    Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

    anni,

    ib. Mal. 3, 4:

    tempora,

    ib. Act. 15, 21.—
    B.
    In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

    melior,

    Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

    antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

    id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

    neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

    Cic. Fam. 11, 5:

    ne quid existimem antiquius,

    id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

    judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

    id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—
    C.
    With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

    antiquis est adulescens moribus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

    homo antiquā virtute et fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88:

    homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

    people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

    vestigia antiqui officii,

    id. ib. 10, 27:

    vide quam sim antiquorum hominum,

    id. Att. 9, 15:

    vir sanctus, antiquus,

    Plin. Ep. 2, 9.—
    D.
    With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

    terra antiqua potens armis,

    Verg. A. 1, 531; 3, 164:

    urbs,

    id. ib. 11, 540:

    Longior antiquis visa Maeotis hiems,

    Ov. Tr. 3, 12, 2:

    Sabinae,

    id. Med. 11:

    Amyclae,

    id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

    Antiquus Dierum,

    the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—
    E.
    Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

    mos,

    id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

    hospes,

    Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

    amicus,

    Vulg. Eccli. 9, 14:

    discipulus,

    ib. Act. 21, 16:

    artificium,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    genus,

    Nep. Dat. 2, 2:

    templa,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    antiquissima scripta,

    id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

    ne transfer terminos antiquos,

    Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.
    a.
    In mal. part.:

    antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

    Plaut. Most. 3, 2, 102. —
    b.
    In bon. part.:

    O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

    Ter. And. 4, 5, 22:

    Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

    id. Hec. 5, 4, 20.—
    F.
    Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

    Butes,

    Verg. A. 9, 647:

    antiqui Neleïa Nestoris arva,

    Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).
    I.
    In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

    Belgas Rhenum antiquitus transductos,

    Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

    tectum antiquitus constitutum,

    Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

    Titanas in eā antiquissime regnāsse,

    Sol. 11.—
    II.
    From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

    cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

    Quint. 1, 10, 12:

    jam inde antiquitus insita pertinacia,

    Liv. 9, 29:

    hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

    id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

    cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

    Quint. 1, 10, 30.—
    III.
    In the old way, style, or fashion; form antīquē:

    nimis antique dicere,

    Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

    simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

    in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > antiquum

  • 64 antiquus

    antīquus, a, um, adj. [a diff. orthog. for anticus, from ante] (of that which is before in time, while anticus denotes that which is before in space; cf. Vel. Long. p. 2223 P.), that has been or has been done before, old, ancient, former (opp. novus, that has not previously existed, new; while vetus, that has existed a long time, is opp. recens, that has not been long in existence, recent; cf. Manut. ad Cic. Fam. 11, 21; Lind. ad Plaut. Mil. 3, 1, 154, and id. Capt. 1, 2, 29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.).
    I.
    Lit.:

    Juppiter Alcumenam rediget in antiquam concordiam conjugis,

    to her former harmony with her husband, Plaut. Am. 1, 2, 13:

    hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa etiam adaucta sit,

    thy former severity, Ter. Heaut. 3, 1, 26; so id. Hec. 1, 2, 17; Lucr. 2, 900:

    causam suscepisti antiquiorem memoriā tuā,

    Cic. Rab. Perd. 9, 25:

    tres epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae cuique respondeo,

    id. Att. 9, 9: antiquior dies in tuis erat adscripta litteris, quam in Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. 3, 1, 3; Liv. 3, 58:

    Nilus antiquo sua flumina reddidit alveo,

    Ov. M. 1, 423 et saep.— Hence, subst.
    A.
    antīqui, ōrum, m., the ancients, esp. the ancient writers (i. e. those whose age has been long past; while veteres denotes those who have lived and acted for a long time):

    antiquorum auctoritas,

    Cic. Am. 4, 13; so Hor. S. 1, 4, 117; 2, 2, 89 et saep.:

    quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt,

    Cic. Leg. 1, 21, 55:

    habemus Scaurum in antiquis,

    id. Brut. 30, 116; Hor. Ep. 2, 1, 78 et saep.—And so in gen.:

    in antiquis est sapientia,

    Vulg. Job, 12, 12:

    sapientia omnium antiquorum,

    ib. Eccli. 39, 1:

    dictum est antiquis,

    ib. Matt. 5, 21 al.:

    facere in antiquum,

    to restore a thing to its former condition, to place on its old footing, Liv. 33, 40 dub.—Antiquus and vetus are often conjoined: veterem atque antiquam rem ( old and antiquated) novam ad vos proferam, Plaut. Am. prol. 118; id. Mil. 3, 1, 154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, 2, 18; id. Pers. 1, 2, 1; id. Trin. 2, 2, 106; Plin. Ep. 3, 6:

    vetera tantum et antiqua mirari,

    Tac. Or. 15:

    simultas vetus et antiqua,

    Juv. 15, 53; so id. 6, 21 al.—
    B.
    an-tīquum, i, n., antiquity, the things of olden times:

    Nec quicquam antiqui Pico, nisi nomina, restat,

    Ov. M. 14, 396:

    novissima et antiqua,

    Vulg. Psa. 138, 5:

    antiqua ne intueamini,

    ib. Isa. 43, 18.—
    II.
    Transf.
    A.
    Poet., = praeteritus, past, gone by, former:

    vulnus,

    Ov. P. 1, 5, 38:

    vigor,

    id. Tr. 5, 12, 32:

    carcer,

    Luc. 6, 721; Val. Fl. 2, 394.—So often in eccl. Lat.:

    dies antiqui,

    Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act. 15, 7:

    anni,

    ib. Mal. 3, 4:

    tempora,

    ib. Act. 15, 21.—
    B.
    In comp. and sup., that is before or first in rank or importance, more or most celebrated, famous, preferable, or better (antiquior:

    melior,

    Non. p. 425, 32): genere antiquior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antiquius quam etc., Lucil. ib.; Varr. ib.: quod honestius, id mihi est antiquius, Cic. Att. 7, 3:

    antiquior ei fuit laus et gloria quam regnum,

    id. Div. 2, 37: antiquiorem mortem turpitudine habere, Auct. ad Her. 3, 3:

    neque habui quicquam antiquius quam ut, etc.,

    Cic. Fam. 11, 5:

    ne quid existimem antiquius,

    id. Phil. 13, 3: neque prius neque antiquius quicquam habuit, quam ut, etc., Vel. 2, 52; Suet. Claud. 11:

    judiciorum causam antiquissimam se habiturum dixit,

    Cic. Q. Fr. 2, 1:

    navalis apparatus ei antiquissima cura fuit,

    id. Att. 10, 8; 12, 5; Liv. 1, 32; cf. id. 9, 31 al.—
    C.
    With the access. idea of simplicity, purity, innocence, of the old fashion, good, simple, honest, etc. (cf. antiquitas, II. A., and our phrase the good old times):

    antiquis est adulescens moribus,

    Plaut. Capt. 1, 1, 37; cf. id. Trin. 2, 2, 20:

    homo antiquā virtute et fide,

    Ter. Ad. 3, 3, 88:

    homines antiqui, qui ex suā naturā ceteros fingerent,

    people of the old stamp, Cic. Rosc. Am. 9, 26:

    vestigia antiqui officii,

    id. ib. 10, 27:

    vide quam sim antiquorum hominum,

    id. Att. 9, 15:

    vir sanctus, antiquus,

    Plin. Ep. 2, 9.—
    D.
    With the access. idea of veneration, honor, old, venerable, illustrious: antiquum veteres etiam pro nobili posuere, Paul. ex Fest. p. 22 Müll.:

    terra antiqua potens armis,

    Verg. A. 1, 531; 3, 164:

    urbs,

    id. ib. 11, 540:

    Longior antiquis visa Maeotis hiems,

    Ov. Tr. 3, 12, 2:

    Sabinae,

    id. Med. 11:

    Amyclae,

    id. M. 8, 314. —So, in eccl. Lat., after the Heb., of God:

    Antiquus Dierum,

    the Ancient of Days, Vulg. Dan. 7, 9; 7, 13; 7, 22.—
    E.
    Sometimes = vetus, that has been in existence a long time, old: Athenae, antiquum opulentum oppidum, Enn. ap. Non. p. 470, 5:

    mos,

    id. ib. p. 506, 1: amnis, Att. ap. Non. p. 192, 6:

    hospes,

    Ter. Phorm. 1, 2, 17 (cf. Verg. A. 3, 82: veterem Anchisen agnoscit amicum); so,

    amicus,

    Vulg. Eccli. 9, 14:

    discipulus,

    ib. Act. 21, 16:

    artificium,

    Cic. Verr. 1, 2, 5:

    genus,

    Nep. Dat. 2, 2:

    templa,

    Hor. S. 2, 2, 104:

    antiquissima scripta,

    id. Ep. 2, 1, 28: saxum antiquum (i. e. which for a long time had lain in this place), ingens, etc., Verg. A. 12, 897:

    ne transfer terminos antiquos,

    Vulg. Prov. 22, 28 et saep.—Hence, subst.: antīquum, i, n., an old custom or habit.
    a.
    In mal. part.:

    antiquum hoc obtines tuum, tardus ut sis,

    Plaut. Most. 3, 2, 102. —
    b.
    In bon. part.:

    O optume hospes, pol Crito antiquum obtines!

    Ter. And. 4, 5, 22:

    Ac tu ecastor morem antiquum atque ingenium obtines,

    id. Hec. 5, 4, 20.—
    F.
    Aged: antiqua erilis fida custos corporis, Enn. Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transl. of the Gr. IIalaion oikôn ktêma despoinês emês): Cives antiqui, amici majorum meūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155:

    Butes,

    Verg. A. 9, 647:

    antiqui Neleïa Nestoris arva,

    Ov. H. 1, 63; Dig. 50, 3, 1.—Hence, adv.: antīquē and an-tīquĭtŭs (formed from antiquus, as humanitus, divinitus, from humanus, divinus; cf. Prisc. p. 1015).
    I.
    In former times, of old, anciently (only in prose; most freq. in the histt.; never in Cic.). Form antīquĭ-tŭs:

    Belgas Rhenum antiquitus transductos,

    Caes. B. G. 2, 4; 7, 32:

    tectum antiquitus constitutum,

    Nep. Att. 13, 2; Suet. Caes. 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. 11, 10; ib. 1 Reg. 27, 8.— Sup.:

    Titanas in eā antiquissime regnāsse,

    Sol. 11.—
    II.
    From ancient times; form antīquĭtŭs; sometimes with inde or ab... ad, Plin. Pan. 31:

    cum Pythagoras acceptam sine dubio antiquitus opinionem vulgaverit,

    Quint. 1, 10, 12:

    jam inde antiquitus insita pertinacia,

    Liv. 9, 29:

    hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,

    id. 34, 27; Plin. Pan. 82, 7:

    cum (hoc studium) antiquitus usque a Chirone ad nostra tempora apud omnes duraverit,

    Quint. 1, 10, 30.—
    III.
    In the old way, style, or fashion; form antīquē:

    nimis antique dicere,

    Hor. Ep. 2, 1, 66.— Comp.:

    simplicius et antiquius permutatione mercium uti,

    in the simpler and more ancient manner, Tac. G. 5.—Esp., in the good old style, the way or fashion of former times: quanto antiquius, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucil. ap. Non. p. 426, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > antiquus

  • 65 ignoro

    ignōro, āvi, ātum, 1 (old form of inf. pres. pass. ignorarier, Ter. Phorm. 5, 7, 38), v. a. and n. [ignarus], not to know (a person or thing), to have no knowledge of, to be unacquainted with, to be ignorant of, to mistake, misunderstand (a person or thing—class.; cf. nescio).—Constr. with acc., with acc. and inf., or rel. clause, with de, quin, or absol.
    (α).
    With acc.:

    siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18:

    erras si id credis et me ignoras, Clinia,

    do not know me, mistake me, Ter. Heaut. 1, 1, 52:

    isti te ignorabant,

    id. Eun. 5, 8, 59; cf.:

    qui illum ignorabant,

    Cic. Ac. 2, 2, 4:

    et illum et me vehementer ignoras,

    id. Rab. Post. 12, 33; Just. 13, 2, 11; Liv. 26, 12:

    cum exercitu tirone, ignoto adhuc duci suo ignorantique ducem,

    id. 21, 43, 14; cf.

    § 18: illi iniqui jus ignorant,

    Plaut. Am. prol. 37:

    si haec ignoremus, multa nobis et magna ignoranda sint,

    Cic. Rep. 1, 13:

    istam voluptatem Epicurus ignorat?

    id. Fin. 2, 3, 7:

    quod tu quidem minime omnium ignoras,

    id. Or. 68, 227:

    ignoro causam (belli), detestor exitum,

    id. Phil. 8, 2, 7 fin.:

    Juppiter, ignoro pristina furta tua,

    Prop. 2, 2, 4:

    motus astrorum,

    Juv. 3, 43.—In pass., not to be [p. 882] known or recognized:

    ignoratur parens,

    Ter. Phorm. 2, 3, 10:

    fugitive, etiam nunc credis, te ignorarier?

    id. ib. 5, 7, 38:

    sciscitantes quisnam esset, nam ignorabatur,

    Suet. Vit. 17:

    ignoratus Romanos palantes repente aggreditur,

    unknown, undiscovered, Sall. J. 54, 9; cf.:

    servili habitu per tenebras ignoratus evasit,

    Tac. H. 4, 36; 3, 23; 74:

    haec omnia ignorari possunt,

    Quint. 3, 5, 6; Ov. Tr. 1, 5, 18:

    Archimedis ignoratum a Syracusanis indagavi sepulcrum,

    Cic. Tusc. 5, 23, 64:

    Cn. Octavii eloquentia, quae fuerat ante consulatum ignorata,

    id. Brut. 47, 176:

    aut ignoratae premit artis crimine turpi,

    Hor. A. P. 262.— Hence, to be changed, disguised: pallam illam ad phrygionem ut referas, ut reconcinnetur.... Men. Hercle;

    eādem ea ignorabitur, ne uxor cognoscat te habere,

    Plaut. Men. 2, 3, 74:

    non esse eam dices faxo: ita ignorabitur,

    id. ib. 3, 2, 3.—
    (β).
    With acc. and inf.:

    quis ignorabat, Q. Pompeium fecisse foedus, eādem in causā esse Mancinum?

    Cic. Rep. 3, 18;

    Quint. prooem. § 1: neque ignoro, toto illo tempore vix tantum effici, quantum, etc.,

    id. 1, 1, 17; 2, 4, 38; 3, 6, 78; cf.:

    neque illud ignoro, in iisdem fere esse et ornatum,

    id. 8, 6, 3.—
    (γ).
    With rel. or interrog.-clause:

    cum id quam vere fiat ignores,

    Cic. Lael. 26, 97:

    ignorante rege, uter eorum esset Orestes,

    id. ib. 7, 24:

    ipsa vero sapientia, si se ignorabit, sapientia sit necne, etc.,

    id. Ac. 2, 8, 24:

    non ignoro, quanti ejus nomen putetis,

    id. N. D. 3, 31, 78:

    non ignorans, quanta ex dissensionibus incommoda oriri consuessent,

    Caes. B. G. 7, 33, 1:

    quid optandum foret ignorasse,

    Juv. 10, 103.—
    * (δ).
    With de:

    ignorat etiam de filio,

    Cic. Att. 8, 14, 3.—
    (ε).
    With quin:

    quis ignorat quin, etc.,

    Cic. Fl. 27, 64; Quint. 12, 7, 8; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 8. —
    (ζ).
    Absol.:

    an vero vos soli ignoratis? vos hospites in hac urbe versamini,

    Cic. Mil. 12, 33; Quint. 9, 4, 119:

    cur ego, si nequeo ignoroque, poëta salutor?

    Hor. A. P. 87:

    ita nunc ignorans suo sibi servit patri,

    Plaut. Capt. prol. 50.—
    (η).
    With inf. (very rare):

    laetitiae causas ignorat dicere miles, Laetaturque tamen,

    Claud. Nupt. Hon. 186. —
    II.
    To take no notice of, pay no attention to, ignore, disregard (rare):

    mille modis amor ignorandust,

    Plaut. Trin. 2, 1, 30:

    quorum ego nec benevolentiam erga me ignorare, nec auctoritatem aspernare debeam,

    Cic. Rosc. Am. 1, 4:

    haec tamen ignorat quid sidus triste minetur Saturni,

    Juv. 6, 569.—Hence, ignōrans, antis, P. a., not knowing, unaware, ignorant of a thing (very rare):

    ille, eventus belli non ignorans,

    Caes. B. G. 6, 42, 1.— Adv.: ignō-ranter, ignorantly:

    ignoranter vel simpliciter non faciunt, quod, etc.,

    Cypr. Ep. 63.

    Lewis & Short latin dictionary > ignoro

  • 66 omne

    omnĭs, e (omnia is freq. a dissyl. in the poets, as Verg. G. 4, 221; id. A. 6, 33; Lucr. 1, 1106 Lachm.), adj. [etym. dub.; perh. akin to ambo and Gr. amphi] (syn.: cunctus, universus), all, every:

    omnium rerum, quas ad beate vivendum sapientia comparaverit, nihil esse majus amicitiā,

    Cic. Fin. 1, 20, 65:

    ego nulli omnium neque populorum neque regum... non ausim me comparare,

    Liv. 37, 53, 20:

    nemo omnium imperatorum, qui vivunt,

    id. 42, 34, 7.—With sup.: cur, si cuiquam novo civi potuerit adimi civitas, non omnibus antiquissimis civibus possit, all, even of the oldest families, Cic. Caecin. 35, 101:

    id effugiet qui non omnia minima repetet,

    id. Part. Or. 17, 60.—Cf. with etiam:

    ut omnium tibi auxilia adjungas, etiam infimorum,

    Cic. Cat. 3, 5, 12: omnibus tuis etiam minimis commodis, Treb. Pol. ap. Cic. Fam. 12, 16, 1; Sall. C. 44, 5:

    Nero ad omnes etiam minimos Circenses commeabat,

    Suet. Ner. 22.—But with summa, extrema, and ultima, the neutr. plur. omnia is often closely connected in a distributive sense (= quidquid summum, etc.):

    a te, qui nobis omnia summa tribuis,

    Cic. de Or. 3, 4, 15:

    sed is omnia summa sperans aedilicius est mortuus,

    id. Brut. 28, 109:

    constituit extrema omnia experiri,

    Sall. C. 26, 5:

    quod omnia ultima pati quam se regi tradere maluissent,

    Liv. 37, 54, 2:

    omnes omnium ordinum homines,

    Cic. Rab. Perd. 7, 20:

    omnibus precibus petere contendit,

    with prayers of every kind, most urgently, Caes. B. G. 5, 6.—Esp. as subst.
    A.
    omnes, ium, comm., all men, all persons:

    quis est omnium, qui? etc.,

    Cic. Tusc. 5, 23, 66:

    unus ex omnibus,

    id. de Or. 1, 22, 99.—With gen. part.:

    Macedonum omnes,

    Liv. 31, 45, 7:

    praetorum, nisi qui inter tumultum effugerunt, omnes interficiuntur,

    id. 24, 32, 8; cf. id. 10, 31, 5; cf.

    also: ut omnes Tarquiniae gentis exules essent,

    id. 2, 2, 11:

    omnes Hernici nominis,

    id. 9, 42, 11.—
    B.
    omnĭa, ĭum, n., all things:

    omnium nomine quicumque ludos faciunt, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    omnia facere,

    to do every thing, make every exertion, spare no pains, Cic. Lael. 10, 35: omnia fore prius arbitratus sum, quam, etc., I should have believed any thing rather than that, etc., id. Att. 8, 11, 5: omnia mihi sunt cum aliquo, I agree with him on all topics, in all points (but mihi omnia communia sunt is the better read., Baiter), id. Fam. 13, 1, 2:

    in eo sunt omnia,

    every thing depends on that, id. ib. 15, 14, 5:

    omnia, quae sunt ad vivendum necessaria,

    id. Off. 1, 4, 11; 1, 43, 153; id. Fam. 4, 3, 3:

    omnia, quaecumque agimus,

    Liv. 30, 31, 6:

    esse omnia alicui,

    to be one's all, Ov. H. 12, 162:

    Demetrius iis unus omnia est,

    Liv. 40, 11:

    per omnia,

    in all points, in every thing, in every respect, Quint. 5, 2, 3:

    vir alioqui per omnia laudabilis,

    Vell. 2, 33:

    plebes omnia quam bellum malebat,

    Liv. 2, 39, 8; Sall. J. 79, 7; cf. Cic. Quint. 26, 82: eadem omnia, just the same:

    mihi certum est efficere in me omnia eadem, quae tu in te faxis,

    Plaut. As. 3, 3, 23: alia omnia, just the contrary:

    te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

    Plin. Ep. 7, 15, 2; cf. alius, 6: omnia, adverbially, altogether, entirely, in every respect:

    tramites, omnia plani et ex facili mobiles,

    Sen. Cons. ad Marc. 25, 3:

    omnia Mercurio similis,

    in all respects, Verg. A. 4, 558.—
    II.
    In sing., every, all, the whole:

    militat omnis amans,

    every lover, all lovers, Ov. Am. 1, 9, 1: quia sine omni malitiā'st, without any (colloq. for sine ullā), Plaut. Trin. 2, 2, 57; so,

    sine omni periclo,

    Ter. And. 2, 3, 17;

    but: ne sine omni quidem sapientiā,

    not without all knowledge, a complete philosophy, Cic. de Or. 2, 1, 5:

    cum omnis honestas manet a partibus quattuor,

    id. Off. 1, 43, 152:

    materia ad omnem laudem, et publice, et privatim, etc.,

    every kind of, Liv. 6, 22, 6:

    castra plena omnis fortunae publicae privataeque,

    id. 22, 42, 6:

    cenare holus omne,

    every kind of, Hor. Ep. 1, 5, 2:

    Gallia est omnis divisa in partes tres,

    the whole of Gallia, Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    omnis insula est in circuitu vicies centena millia passuum,

    id. ib. 5, 13:

    caelum,

    Cic. Fin. 2, 34, 112:

    corpus intenditur,

    id. Tusc. 2, 23, 56:

    sanguinem suum omnem profundere,

    every drop of, all, id. Clu. 6, 18:

    omnis in hoc sum,

    I am wholly engaged in this, Hor. Ep. 1, 1, 11.—With plur. verb: omnis Graecia decoravere, etc., Cat. ap. Gell. 3, 7, 19.—As subst.: omne, is, n., every thing:

    nos autem, ab omni quod abhorret ab oculorum auriumque adprobatione, fugiamus,

    Cic. Off. 1, 35, 128 al. —Hence, adv.: omnīno, q. v.

    Lewis & Short latin dictionary > omne

  • 67 omnes

    omnĭs, e (omnia is freq. a dissyl. in the poets, as Verg. G. 4, 221; id. A. 6, 33; Lucr. 1, 1106 Lachm.), adj. [etym. dub.; perh. akin to ambo and Gr. amphi] (syn.: cunctus, universus), all, every:

    omnium rerum, quas ad beate vivendum sapientia comparaverit, nihil esse majus amicitiā,

    Cic. Fin. 1, 20, 65:

    ego nulli omnium neque populorum neque regum... non ausim me comparare,

    Liv. 37, 53, 20:

    nemo omnium imperatorum, qui vivunt,

    id. 42, 34, 7.—With sup.: cur, si cuiquam novo civi potuerit adimi civitas, non omnibus antiquissimis civibus possit, all, even of the oldest families, Cic. Caecin. 35, 101:

    id effugiet qui non omnia minima repetet,

    id. Part. Or. 17, 60.—Cf. with etiam:

    ut omnium tibi auxilia adjungas, etiam infimorum,

    Cic. Cat. 3, 5, 12: omnibus tuis etiam minimis commodis, Treb. Pol. ap. Cic. Fam. 12, 16, 1; Sall. C. 44, 5:

    Nero ad omnes etiam minimos Circenses commeabat,

    Suet. Ner. 22.—But with summa, extrema, and ultima, the neutr. plur. omnia is often closely connected in a distributive sense (= quidquid summum, etc.):

    a te, qui nobis omnia summa tribuis,

    Cic. de Or. 3, 4, 15:

    sed is omnia summa sperans aedilicius est mortuus,

    id. Brut. 28, 109:

    constituit extrema omnia experiri,

    Sall. C. 26, 5:

    quod omnia ultima pati quam se regi tradere maluissent,

    Liv. 37, 54, 2:

    omnes omnium ordinum homines,

    Cic. Rab. Perd. 7, 20:

    omnibus precibus petere contendit,

    with prayers of every kind, most urgently, Caes. B. G. 5, 6.—Esp. as subst.
    A.
    omnes, ium, comm., all men, all persons:

    quis est omnium, qui? etc.,

    Cic. Tusc. 5, 23, 66:

    unus ex omnibus,

    id. de Or. 1, 22, 99.—With gen. part.:

    Macedonum omnes,

    Liv. 31, 45, 7:

    praetorum, nisi qui inter tumultum effugerunt, omnes interficiuntur,

    id. 24, 32, 8; cf. id. 10, 31, 5; cf.

    also: ut omnes Tarquiniae gentis exules essent,

    id. 2, 2, 11:

    omnes Hernici nominis,

    id. 9, 42, 11.—
    B.
    omnĭa, ĭum, n., all things:

    omnium nomine quicumque ludos faciunt, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    omnia facere,

    to do every thing, make every exertion, spare no pains, Cic. Lael. 10, 35: omnia fore prius arbitratus sum, quam, etc., I should have believed any thing rather than that, etc., id. Att. 8, 11, 5: omnia mihi sunt cum aliquo, I agree with him on all topics, in all points (but mihi omnia communia sunt is the better read., Baiter), id. Fam. 13, 1, 2:

    in eo sunt omnia,

    every thing depends on that, id. ib. 15, 14, 5:

    omnia, quae sunt ad vivendum necessaria,

    id. Off. 1, 4, 11; 1, 43, 153; id. Fam. 4, 3, 3:

    omnia, quaecumque agimus,

    Liv. 30, 31, 6:

    esse omnia alicui,

    to be one's all, Ov. H. 12, 162:

    Demetrius iis unus omnia est,

    Liv. 40, 11:

    per omnia,

    in all points, in every thing, in every respect, Quint. 5, 2, 3:

    vir alioqui per omnia laudabilis,

    Vell. 2, 33:

    plebes omnia quam bellum malebat,

    Liv. 2, 39, 8; Sall. J. 79, 7; cf. Cic. Quint. 26, 82: eadem omnia, just the same:

    mihi certum est efficere in me omnia eadem, quae tu in te faxis,

    Plaut. As. 3, 3, 23: alia omnia, just the contrary:

    te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

    Plin. Ep. 7, 15, 2; cf. alius, 6: omnia, adverbially, altogether, entirely, in every respect:

    tramites, omnia plani et ex facili mobiles,

    Sen. Cons. ad Marc. 25, 3:

    omnia Mercurio similis,

    in all respects, Verg. A. 4, 558.—
    II.
    In sing., every, all, the whole:

    militat omnis amans,

    every lover, all lovers, Ov. Am. 1, 9, 1: quia sine omni malitiā'st, without any (colloq. for sine ullā), Plaut. Trin. 2, 2, 57; so,

    sine omni periclo,

    Ter. And. 2, 3, 17;

    but: ne sine omni quidem sapientiā,

    not without all knowledge, a complete philosophy, Cic. de Or. 2, 1, 5:

    cum omnis honestas manet a partibus quattuor,

    id. Off. 1, 43, 152:

    materia ad omnem laudem, et publice, et privatim, etc.,

    every kind of, Liv. 6, 22, 6:

    castra plena omnis fortunae publicae privataeque,

    id. 22, 42, 6:

    cenare holus omne,

    every kind of, Hor. Ep. 1, 5, 2:

    Gallia est omnis divisa in partes tres,

    the whole of Gallia, Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    omnis insula est in circuitu vicies centena millia passuum,

    id. ib. 5, 13:

    caelum,

    Cic. Fin. 2, 34, 112:

    corpus intenditur,

    id. Tusc. 2, 23, 56:

    sanguinem suum omnem profundere,

    every drop of, all, id. Clu. 6, 18:

    omnis in hoc sum,

    I am wholly engaged in this, Hor. Ep. 1, 1, 11.—With plur. verb: omnis Graecia decoravere, etc., Cat. ap. Gell. 3, 7, 19.—As subst.: omne, is, n., every thing:

    nos autem, ab omni quod abhorret ab oculorum auriumque adprobatione, fugiamus,

    Cic. Off. 1, 35, 128 al. —Hence, adv.: omnīno, q. v.

    Lewis & Short latin dictionary > omnes

  • 68 omnia

    omnĭs, e (omnia is freq. a dissyl. in the poets, as Verg. G. 4, 221; id. A. 6, 33; Lucr. 1, 1106 Lachm.), adj. [etym. dub.; perh. akin to ambo and Gr. amphi] (syn.: cunctus, universus), all, every:

    omnium rerum, quas ad beate vivendum sapientia comparaverit, nihil esse majus amicitiā,

    Cic. Fin. 1, 20, 65:

    ego nulli omnium neque populorum neque regum... non ausim me comparare,

    Liv. 37, 53, 20:

    nemo omnium imperatorum, qui vivunt,

    id. 42, 34, 7.—With sup.: cur, si cuiquam novo civi potuerit adimi civitas, non omnibus antiquissimis civibus possit, all, even of the oldest families, Cic. Caecin. 35, 101:

    id effugiet qui non omnia minima repetet,

    id. Part. Or. 17, 60.—Cf. with etiam:

    ut omnium tibi auxilia adjungas, etiam infimorum,

    Cic. Cat. 3, 5, 12: omnibus tuis etiam minimis commodis, Treb. Pol. ap. Cic. Fam. 12, 16, 1; Sall. C. 44, 5:

    Nero ad omnes etiam minimos Circenses commeabat,

    Suet. Ner. 22.—But with summa, extrema, and ultima, the neutr. plur. omnia is often closely connected in a distributive sense (= quidquid summum, etc.):

    a te, qui nobis omnia summa tribuis,

    Cic. de Or. 3, 4, 15:

    sed is omnia summa sperans aedilicius est mortuus,

    id. Brut. 28, 109:

    constituit extrema omnia experiri,

    Sall. C. 26, 5:

    quod omnia ultima pati quam se regi tradere maluissent,

    Liv. 37, 54, 2:

    omnes omnium ordinum homines,

    Cic. Rab. Perd. 7, 20:

    omnibus precibus petere contendit,

    with prayers of every kind, most urgently, Caes. B. G. 5, 6.—Esp. as subst.
    A.
    omnes, ium, comm., all men, all persons:

    quis est omnium, qui? etc.,

    Cic. Tusc. 5, 23, 66:

    unus ex omnibus,

    id. de Or. 1, 22, 99.—With gen. part.:

    Macedonum omnes,

    Liv. 31, 45, 7:

    praetorum, nisi qui inter tumultum effugerunt, omnes interficiuntur,

    id. 24, 32, 8; cf. id. 10, 31, 5; cf.

    also: ut omnes Tarquiniae gentis exules essent,

    id. 2, 2, 11:

    omnes Hernici nominis,

    id. 9, 42, 11.—
    B.
    omnĭa, ĭum, n., all things:

    omnium nomine quicumque ludos faciunt, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    omnia facere,

    to do every thing, make every exertion, spare no pains, Cic. Lael. 10, 35: omnia fore prius arbitratus sum, quam, etc., I should have believed any thing rather than that, etc., id. Att. 8, 11, 5: omnia mihi sunt cum aliquo, I agree with him on all topics, in all points (but mihi omnia communia sunt is the better read., Baiter), id. Fam. 13, 1, 2:

    in eo sunt omnia,

    every thing depends on that, id. ib. 15, 14, 5:

    omnia, quae sunt ad vivendum necessaria,

    id. Off. 1, 4, 11; 1, 43, 153; id. Fam. 4, 3, 3:

    omnia, quaecumque agimus,

    Liv. 30, 31, 6:

    esse omnia alicui,

    to be one's all, Ov. H. 12, 162:

    Demetrius iis unus omnia est,

    Liv. 40, 11:

    per omnia,

    in all points, in every thing, in every respect, Quint. 5, 2, 3:

    vir alioqui per omnia laudabilis,

    Vell. 2, 33:

    plebes omnia quam bellum malebat,

    Liv. 2, 39, 8; Sall. J. 79, 7; cf. Cic. Quint. 26, 82: eadem omnia, just the same:

    mihi certum est efficere in me omnia eadem, quae tu in te faxis,

    Plaut. As. 3, 3, 23: alia omnia, just the contrary:

    te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

    Plin. Ep. 7, 15, 2; cf. alius, 6: omnia, adverbially, altogether, entirely, in every respect:

    tramites, omnia plani et ex facili mobiles,

    Sen. Cons. ad Marc. 25, 3:

    omnia Mercurio similis,

    in all respects, Verg. A. 4, 558.—
    II.
    In sing., every, all, the whole:

    militat omnis amans,

    every lover, all lovers, Ov. Am. 1, 9, 1: quia sine omni malitiā'st, without any (colloq. for sine ullā), Plaut. Trin. 2, 2, 57; so,

    sine omni periclo,

    Ter. And. 2, 3, 17;

    but: ne sine omni quidem sapientiā,

    not without all knowledge, a complete philosophy, Cic. de Or. 2, 1, 5:

    cum omnis honestas manet a partibus quattuor,

    id. Off. 1, 43, 152:

    materia ad omnem laudem, et publice, et privatim, etc.,

    every kind of, Liv. 6, 22, 6:

    castra plena omnis fortunae publicae privataeque,

    id. 22, 42, 6:

    cenare holus omne,

    every kind of, Hor. Ep. 1, 5, 2:

    Gallia est omnis divisa in partes tres,

    the whole of Gallia, Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    omnis insula est in circuitu vicies centena millia passuum,

    id. ib. 5, 13:

    caelum,

    Cic. Fin. 2, 34, 112:

    corpus intenditur,

    id. Tusc. 2, 23, 56:

    sanguinem suum omnem profundere,

    every drop of, all, id. Clu. 6, 18:

    omnis in hoc sum,

    I am wholly engaged in this, Hor. Ep. 1, 1, 11.—With plur. verb: omnis Graecia decoravere, etc., Cat. ap. Gell. 3, 7, 19.—As subst.: omne, is, n., every thing:

    nos autem, ab omni quod abhorret ab oculorum auriumque adprobatione, fugiamus,

    Cic. Off. 1, 35, 128 al. —Hence, adv.: omnīno, q. v.

    Lewis & Short latin dictionary > omnia

  • 69 omnis

    omnĭs, e (omnia is freq. a dissyl. in the poets, as Verg. G. 4, 221; id. A. 6, 33; Lucr. 1, 1106 Lachm.), adj. [etym. dub.; perh. akin to ambo and Gr. amphi] (syn.: cunctus, universus), all, every:

    omnium rerum, quas ad beate vivendum sapientia comparaverit, nihil esse majus amicitiā,

    Cic. Fin. 1, 20, 65:

    ego nulli omnium neque populorum neque regum... non ausim me comparare,

    Liv. 37, 53, 20:

    nemo omnium imperatorum, qui vivunt,

    id. 42, 34, 7.—With sup.: cur, si cuiquam novo civi potuerit adimi civitas, non omnibus antiquissimis civibus possit, all, even of the oldest families, Cic. Caecin. 35, 101:

    id effugiet qui non omnia minima repetet,

    id. Part. Or. 17, 60.—Cf. with etiam:

    ut omnium tibi auxilia adjungas, etiam infimorum,

    Cic. Cat. 3, 5, 12: omnibus tuis etiam minimis commodis, Treb. Pol. ap. Cic. Fam. 12, 16, 1; Sall. C. 44, 5:

    Nero ad omnes etiam minimos Circenses commeabat,

    Suet. Ner. 22.—But with summa, extrema, and ultima, the neutr. plur. omnia is often closely connected in a distributive sense (= quidquid summum, etc.):

    a te, qui nobis omnia summa tribuis,

    Cic. de Or. 3, 4, 15:

    sed is omnia summa sperans aedilicius est mortuus,

    id. Brut. 28, 109:

    constituit extrema omnia experiri,

    Sall. C. 26, 5:

    quod omnia ultima pati quam se regi tradere maluissent,

    Liv. 37, 54, 2:

    omnes omnium ordinum homines,

    Cic. Rab. Perd. 7, 20:

    omnibus precibus petere contendit,

    with prayers of every kind, most urgently, Caes. B. G. 5, 6.—Esp. as subst.
    A.
    omnes, ium, comm., all men, all persons:

    quis est omnium, qui? etc.,

    Cic. Tusc. 5, 23, 66:

    unus ex omnibus,

    id. de Or. 1, 22, 99.—With gen. part.:

    Macedonum omnes,

    Liv. 31, 45, 7:

    praetorum, nisi qui inter tumultum effugerunt, omnes interficiuntur,

    id. 24, 32, 8; cf. id. 10, 31, 5; cf.

    also: ut omnes Tarquiniae gentis exules essent,

    id. 2, 2, 11:

    omnes Hernici nominis,

    id. 9, 42, 11.—
    B.
    omnĭa, ĭum, n., all things:

    omnium nomine quicumque ludos faciunt, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    omnia facere,

    to do every thing, make every exertion, spare no pains, Cic. Lael. 10, 35: omnia fore prius arbitratus sum, quam, etc., I should have believed any thing rather than that, etc., id. Att. 8, 11, 5: omnia mihi sunt cum aliquo, I agree with him on all topics, in all points (but mihi omnia communia sunt is the better read., Baiter), id. Fam. 13, 1, 2:

    in eo sunt omnia,

    every thing depends on that, id. ib. 15, 14, 5:

    omnia, quae sunt ad vivendum necessaria,

    id. Off. 1, 4, 11; 1, 43, 153; id. Fam. 4, 3, 3:

    omnia, quaecumque agimus,

    Liv. 30, 31, 6:

    esse omnia alicui,

    to be one's all, Ov. H. 12, 162:

    Demetrius iis unus omnia est,

    Liv. 40, 11:

    per omnia,

    in all points, in every thing, in every respect, Quint. 5, 2, 3:

    vir alioqui per omnia laudabilis,

    Vell. 2, 33:

    plebes omnia quam bellum malebat,

    Liv. 2, 39, 8; Sall. J. 79, 7; cf. Cic. Quint. 26, 82: eadem omnia, just the same:

    mihi certum est efficere in me omnia eadem, quae tu in te faxis,

    Plaut. As. 3, 3, 23: alia omnia, just the contrary:

    te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,

    Plin. Ep. 7, 15, 2; cf. alius, 6: omnia, adverbially, altogether, entirely, in every respect:

    tramites, omnia plani et ex facili mobiles,

    Sen. Cons. ad Marc. 25, 3:

    omnia Mercurio similis,

    in all respects, Verg. A. 4, 558.—
    II.
    In sing., every, all, the whole:

    militat omnis amans,

    every lover, all lovers, Ov. Am. 1, 9, 1: quia sine omni malitiā'st, without any (colloq. for sine ullā), Plaut. Trin. 2, 2, 57; so,

    sine omni periclo,

    Ter. And. 2, 3, 17;

    but: ne sine omni quidem sapientiā,

    not without all knowledge, a complete philosophy, Cic. de Or. 2, 1, 5:

    cum omnis honestas manet a partibus quattuor,

    id. Off. 1, 43, 152:

    materia ad omnem laudem, et publice, et privatim, etc.,

    every kind of, Liv. 6, 22, 6:

    castra plena omnis fortunae publicae privataeque,

    id. 22, 42, 6:

    cenare holus omne,

    every kind of, Hor. Ep. 1, 5, 2:

    Gallia est omnis divisa in partes tres,

    the whole of Gallia, Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    omnis insula est in circuitu vicies centena millia passuum,

    id. ib. 5, 13:

    caelum,

    Cic. Fin. 2, 34, 112:

    corpus intenditur,

    id. Tusc. 2, 23, 56:

    sanguinem suum omnem profundere,

    every drop of, all, id. Clu. 6, 18:

    omnis in hoc sum,

    I am wholly engaged in this, Hor. Ep. 1, 1, 11.—With plur. verb: omnis Graecia decoravere, etc., Cat. ap. Gell. 3, 7, 19.—As subst.: omne, is, n., every thing:

    nos autem, ab omni quod abhorret ab oculorum auriumque adprobatione, fugiamus,

    Cic. Off. 1, 35, 128 al. —Hence, adv.: omnīno, q. v.

    Lewis & Short latin dictionary > omnis

  • 70 quantus

    quantus, a, um, adj. [quam], how great.
    A.
    Bellum, Nep. Dat. 5, 1:

    calamitates,

    Cic. Tusc. 1, 35, 86:

    homo in dicendo,

    id. de Or. 2, 12, 51:

    gravitas,

    Vell. 2, 129, 2.—Corresp. with tantus:

    videre mihi videor tantam dimicationem, quanta numquam fuit,

    Cic. Att. 7, 1, 2.—With sup.:

    tanta est inter eos, quanta maxima esse potest, morum studiorumque distantia,

    the greatest possible difference, Cic. Lael. 20, 74.—Without tantus:

    quantus non unquam antea, exercitus venit,

    Liv. 9, 37, 2:

    quanta maxime poterat vi perculit,

    id. 9, 10, 10; cf. id. 7, 9, 8; 42, 15, 1; 24, 35, 5; Verg. A. 12, 701; 3, 641:

    quanta mea sapientia est,

    Plaut. Stich. 1, 2, 62.—Quantus quantus, for quantuscumque, how great or much soever (ante-class.):

    denegabit quantum quantum ad eum erit delatum,

    Plaut. Poen. 3, 4, 28:

    tu, quantus quantus, nihil nisi sapientia es,

    Ter. Ad. 3, 3, 40:

    quanta quanta haec mea paupertas est, tamen,

    id. Phorm. 5, 7, 10. — In quantum, as far as, according as, in how far, in so far as, to whatever extent:

    in quantum satis erat,

    Tac. Or. 2:

    declamatio, in quantum maxime potest, imitetur eas actiones,

    Quint. 2, 10, 4; Sen. Ben. 2, 23, 1:

    pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

    Ov. M. 11, 71:

    in quantum potuerit,

    as far as possible, Plin. Ep. 10, 75. — With a preceding in tantum, as greatly... as:

    vir in tantum laudandus, in quantum intellegi virtus potest,

    Vell. 1, 9.—
    B.
    Of number, value, etc., how much, how many:

    quanta milia,

    Prop. 1, 5, 10; Val. Fl. 3, 261. —And with or without tantus, as much as, as many as, Caes. B. G. 6, 19; Liv. 23, 21.—

    As a designation of multitude, quantum = emphatic omnis: ut te quidem omnes di deaeque, quantum est, perduint,

    as many as there are of them, Ter. Heaut. 4, 6, 6:

    quantum in terra degit, hominum perjurissime!

    Plaut. Ps. 1, 3, 117.— quantum, subst., with gen., as much of... as:

    quantum est frumenti hornotini, exaraverunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.— Quanti, as gen. pretii, how high, how dear, or as dear as, as high as: quanti emi potest minime, how cheap? Ep. Ad quadraginta minas, Plaut. Ep. 2, 2, 110:

    quanti emit?

    Ter. Eun. 5, 6 (5), 14:

    quanti locaverint, tantam pecuniam redemptori solvendam,

    Cic. Phil. 9, 7, 16:

    vide, quanti apud me sis,

    how highly I prize you, how dear you are to me, id. Fam. 7, 19 init.:

    noli spectare, quanti sit homo,

    id. Q. Fr. 1, 2, 4:

    (tu) qui scias quanti Tulliam faciam,

    id. Fam. 2, 16, 5:

    quanti est ista hominum gloria,

    of how trifling worth, id. Rep. 6, 23, 25; cf. id. Tusc. 5, 37, 109:

    quanti est sapere!

    what a fine thing it is! Ter. Eun. 4, 7, 21:

    quanti ejus intersit,

    Dig. 43, 18, 3.—Quanti quanti, at whatever price:

    sed quanti quanti, bene emitur quod necesse est,

    Cic. Att. 12, 23, 3.—Quanto opere, sometimes as one word, quantopere (q. v.), with what care, how greatly, how much (answering to tanto opere or tantopere, so greatly, so much):

    quanto se opere custodiant bestiae,

    Cic. N. D. 2, 49, 126:

    quantoque opere ejus municipii causā laborarem,

    id. Fam. 13, 7, 1.—Hence,
    A.
    quantum, adv., as much as, so much as:

    scribe, quantum potes,

    Cic. Att. 9, 7, 7.—Quantum possum or potest, as soon as possible:

    domum me rursum, quantum potero, tantum recipiam,

    Plaut. Aul. 1, 2, 40: rescribas ad me, quantum potest, Cic. Att. 4, 13, 1:

    erus, quantum audio, uxore excidit,

    so far as I hear, Ter. And. 2, 5, 12:

    quantum suspicor,

    as far as I can conjecture, id. Eun. 1, 2, 62.—Quantum in or ad me, so far as concerns me:

    non igitur adhuc, quantum quidem in te est, intellego deos esse,

    i. e. for all you have shown to the contrary, Cic. N. D. 3, 7, 15; cf. id. Ac. 1, 2, 8:

    quantum ad Pirithoum, Phaedra pudica fuit,

    as far as concerned, with respect to, Ov. A. A. 1, 744:

    quantum ad jus attinet,

    Sen. Contr. 5, 34, 16; 3, 16, 1.—With compp. for quanto, the more, the greater, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 488, A, 2).—Followed by eo:

    quantum juniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tenebant,

    Liv. 3, 15, 2; 44, 7, 6; Col. 12, 23 init. —Followed by tanto:

    quantum augebatur militum numerus, tanto majore, etc.,

    Liv. 5, 10, 5; 6, 38, 5; 27, 47, 11; cf. id. 32, 5, 1. — Also without a correl.:

    quantum... et minus,

    Liv. 44, 36, 5.—
    B.
    quantō, adv., by how much, by as much as, according as, the:

    quanto diutius Abest, magis cupio tanto,

    the longer he is away, Ter. Heaut. 3, 1, 15:

    quanto gravior oppugnatio, tanto crebriores,

    Caes. B. G. 5, 44:

    quanto magis philosophi delectabunt, si, etc.,

    how greatly, Cic. Ac. 1, 3, 10:

    quanto praeclarior vita, tanto,

    Sall. J. 85, 22 Kritz. — With verbs which contain the idea of comparison:

    Hannibalem tanto praestitisse ceteros imperatores prudentiā, quanto populus Romanus antecedebat fortitudine cunctas nationes,

    Nep. Hann. 1, 1.—With posit.:

    tanto acceptius in vulgum, quanto modicus privatis aedificationibus,

    inasmuch as, Tac. A. 6, 45:

    quanto frequenter impellitur, tanto firmiter roboratur,

    Lact. 5, 7, 9.—With ante, secus, aliud:

    quo minus exponam, quam multa ad me detulerit, quanto ante providerit,

    Cic. Sest. 3, 8: videtote, quanto secus ego fecerim, how differently, Cato ap. Charis. p. 192 P.:

    ut manifesto appareat, quanto sit aliud proximum esse, aliud secundum,

    Quint. 10, 1, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > quantus

  • 71 sophia

    sŏphĭa (i long, Prud. Sym. 122; id. Cath. 1613; Fortun. Suppl. 2, 62), ae, f., = sophia, wisdom (pure Lat. sapientia): sophiam, sapientia quae perhibetur, Enn. ap. Fest. p. 325 Müll. (Ann. v. 227 Vahl.); Afran. ap. Gell. 13, 8, 3; Mart. 1, 112, 1; cf. Sen. Ep. 89, 6; Lact. 3, 16, 10 (in Cic. Off. 1, 43, 153, written as Greek).

    Lewis & Short latin dictionary > sophia

  • 72 adipiscor

    ad-ipīscor, adeptus sum, adipīscī [ apiscor ] depon.
    1) достигать ( senectutem Cs); одерживать ( victoriam Cs); стяжать (gloriam Nep, Ap)
    2) догонять, настигать ( fugientem L)
    3) добиваться ( dominationis T); завладевать
    4) обретать, получать
    a Tarpeio mons est cognomen adeptus Pers — гора названа по имени Тарпея; иногда в значении pass.
    non aetate, verum ingenio adipiscitur sapientia Pl — не годами, а природным дарованием достигается мудрость

    Латинско-русский словарь > adipiscor

  • 73 anteeo

    ante-eo, iī (īvī), —, īre (в поэзии anteo)
    1) идти впереди, шествовать перед (кем-л.) ( alicui C или aliquem H)
    alicui (aliquem) aetate a. C — быть старше кого-л. годами
    3) превосходить, опережать, быть выше (alicui sapientiā C; alicui in aliquā re AG; omnes intellegentiā C; aliquem virtutibus Nep; ab aliquo honore anteiri Sen)
    poscit equos... qui candore nives anteirent, cursibus auras V — (Турн) требует коней... белее снега, быстрее ветров
    immanitas (Neronis) omnium questūs anteibat T — жестокость Нерона превосходила всё, что могли выразить всеобщие жалобы
    5) предотвращать, предупреждать ( damnationem veneno T); отводить ( periculum T)
    7) поэт. предугадывать, знать наперёд (quid vellet aliquis Sil)

    Латинско-русский словарь > anteeo

  • 74 apiscor

    apīscor, aptus sum, apīscī depon.
    1) достигать, доходить, добираться (a. mare C)
    a. aliquem Pl — добраться до кого-л.
    2) ( о болезнях) поражать ( aliquem Lcr)
    3) постигать, усваивать (artem Chaldaeorum T; pass. ingenio apiscitur sapientia Pl)
    4) получать ( hereditatem Pl); добиться ( summum honorem L); захватить (dominationis, v. l. dominationem T)

    Латинско-русский словарь > apiscor

  • 75 assistrix

    assistrīx, īcis f.
    восседающая рядом, т. е. помощница (a. sapientia Vlg)

    Латинско-русский словарь > assistrix

  • 76 calliditas

    calliditās, ātis f. [ callidus ]
    1) умение, искусство, ловкость, сноровка, смётка ( ingenii Nep)
    scientia, quae est remota ab justitiā, c. potius quam sapientia appellanda C — знание, далёкое от справедливости, заслуживает названия скорее ловкости, чем мудрости
    2) хитрость, лукавство C; pl. плутни Ter

    Латинско-русский словарь > calliditas

  • 77 commisceo

    com-misceo, miscuī, mixtum (mistum), ēre
    1) смешивать (aliquid cum aliquā re или alicui rei, тж. aliquā re)
    commixtā grandine nimbus V — дождь, смешанный с градом
    2) соединять, сочетать ( temeritatem cum sapientiā C)
    c. corpora Pl etc.concumbere

    Латинско-русский словарь > commisceo

  • 78 compartior

    com-partior, —, īrī
    уделять (scientiam et intellectum prudentiae sapientia compartietur Vlg)

    Латинско-русский словарь > compartior

  • 79 emanatio

    ēmānātio, ōnis f. [ emano ]
    истечение, эманация (sapientia e. claritatis dei Vlg)

    Латинско-русский словарь > emanatio

  • 80 exuo

    uī, ūtum, ere [одного корня с induo ]
    1)
    а) извлекать, вынимать (aliquid aliquā re или de, ex aliquā re Pl, V etc.)
    e. ensem vaginā Stвынуть меч из ножен
    б) освобождать, выпутывать ( se ex laqueis C)
    2)
    а) снимать, скидывать ( vestem VP)
    e. aliquem veste Su — снять с кого-л. одежду
    б) сбрасывать ( servitutem L); обнажать (lacertos V; membra pellibus H); стряхивать, свергать ( jugum L)
    3) оставлять ( antiquos mores L); отрекаться, отворачиваться (e. patriam T); отрешаться, отбрасывать ( omnem humanitatem C)
    4)
    а) отказываться, расторгать ( amicitiam T)
    б) не соблюдать, не выполнять (jussa, promissa, pacta T); нарушать (pacem, fidem T); отделываться, устранять ( aliquem T)
    e. animam O — утратить жизнь, умереть
    5) освобождаться (e. feritatem O, Sen); отнимать, лишать ( aliquem aliqua re)
    e. alicui aliquid ex animo C — разубедить (разуверить) кого-л. в чём-л.
    e. silvestrem animum Vутрачивать дикость

    Латинско-русский словарь > exuo

См. также в других словарях:

  • Sapientia — (lateinisch: Weisheit) steht für Sapientia Salomonis: Buch der Weisheit (275) Sapientia, Asteroid Hauptgürtels Arcanum divinae sapientia, Enzyklika, 1880 Aeterna Dei sapientia Enzyklika, 1961 Sapientia Christiana, Apostolische Konstitution, 1979… …   Deutsch Wikipedia

  • SAPIENTIA — vulgo SAPIENTIA SALOMONIS, liber Apoctyphus, sic vocatus est, non quod Salomonis esset, quamvis Auctor Scripti eum se fuisse fingat, c. 9. v. 7. Tume elegisti Regem populi et Iudicem filiorum tuorum ac filiarum. v. 8. Iussisti aedificare Templum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Sapientia, S. (1) — 1S. Sapientia (Sophia) (1. Aug. al. 10. Mai, 30. Sept.), welche zu Esthau im Elsaß verehrt wird, die Mutter der hl. Fides1. S. d. (I. 16.) …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Sapientia, S. (2) — 2S. Sapientia (21. Oct.), Jungfrau und Martyrin, deren Reliquien zu Cöln verehrt werden, gilt als Gefährtin der heil. Ursula. S. d. und S. Helena.8 (I. 4.) …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Sapientia University — The Sapientia – Hungarian University of Transylvania is an institution of Hungarian higher education in the historic region of Transylvania, Romania.At present the Sapientia Foundation finances the following 18 departments of the University: * In …   Wikipedia

  • Sapientia (Asteroid) — Asteroid (275) Sapientia Eigenschaften des Orbits (Simulation) Orbittyp Hauptgürtelasteroid Große Halbachse 2,7727  …   Deutsch Wikipedia

  • Sapientia Christiana — Die Apostolische Konstitution Sapientia Christiana (Abkürzung SC) wurde am 15. April 1979 durch Papst Johannes Paul II. veröffentlicht, er legt hiermit die Ordnung „Über die kirchlichen Universitäten und Fakultäten“ fest. Am 29. April 1979… …   Deutsch Wikipedia

  • Sapientia (3) — 3Sapientia (11. Dec., al. 1. Mai), eine fromme Cistercienserin zu la Ramée (Rameige, Remeja) in Belgien (Süd Brabant), welche öfter himmlische Erscheinungen gehabt haben soll. (Maji. I. 5.) …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • Sapientia — Sapiẹntia,   lateinische Bezeichnung und Personifikation der Weisheit …   Universal-Lexikon

  • Sapientia — Visdom …   Danske encyklopædi

  • SAPIENTIA — sapientiam …   Abbreviations in Latin Inscriptions

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»