replaced

com-mūto ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a.

To alter wholly, change entirely (class.; most freq. in Cic.).

Prop.:

omnia migrant, Omnia commutat natura et vortere cogit,

Lucr. 5, 829; 1, 594; 1, 589;

2, 936: signa rerum,

Cic. Fin. 5, 25, 74:

frontem et vultum,

Q. Cic. Pet. Cons. 11, 42:

vocem,

Suet. Tib. 71:

quae commutantur fiuntque contraria,

Cic. Off. 1, 10, 31.—Of fruits, to decay, spoil, Varr. R. R. 1, 69, 1.—

Esp. rhet. t. t., to change one ' s form of expression: commutabimus tripliciter, verbis, pronuntiando, tractando, i. e. vary our style, etc., Auct. Her. 4, 42, 54.—

Trop.:

ad commutandos animos atque omni ratione flectendos,

Cic. de Or. 2, 52, 211:

nihil commutantur animo et idem abeunt qui venerant,

id. Fin. 4, 3, 7; id. Att. 16, 5, 2.—

To exchange something with another, to change, interchange, replace, substitute, barter, traffic.

In gen., constr. with acc. alone, or with inter se, cum and abl., or abl. alone, or absol.

With acc.:

conmuto ilico pallium,

Plaut. Ps. 5, 1, 36:

ubi aetate hoc caput colorem conmutavit,

id. Most. 1, 3, 44:

coloniam,

id. Aul. 3, 6, 40:

locum,

Ter. Eun. 5, 5, 3:

captivos,

Cic. Off. 1, 13, 39; cf.:

inter se conmutant vestem ac nomina,

interchange, Plaut. Capt. prol. 37:

ornamenta templorum,

Suet. Vit. 5; id. Aug. 24.—

With cum and abl.

Of person:

(loricam) secum,

Just. 3, 1, 8.—

Of thing:

gloriam constantiae cum caritate patriae,

Cic. Sest. 16, 37: mortem cum vitā, Sulp. ap. id. Fam. 4, 5, 3.—

With pro and abl.:

(litteras) D pro A,

Suet. Caes. 56:

vinum pro oleo,

Dig. 2, 15, 8 fin. —

With abl.:

nisi oculos orationemque aliam conmutas tibi,

Plaut. Mil. 2, 3, 56:

fidem suam et religionem pecuniā,

Cic. Clu. 46, 129:

ornandi causā proprium (verbum) proprio,

id. de Or. 3, 42, 167:

possessionis invidiam pecuniā,

id. Agr. 1, 5, 14:

leve compendium fraude maximā,

Auct. Her. 2, 19, 29; cf.: hanc esse rem, quae si sit semel judicata, neque alio commutari... possit, replaced, i. e. made good, Cic. Inv. 1, 53, 102:

victum vitamque priorem novis rebus,

Lucr. 5, 1106:

studium belli gerendi agriculturā,

Caes. B. G. 6, 22:

mustum aere,

Col. 12, 26, 2.—

Absol., to make an exchange:

vin conmutemus? Tuam ego ducam et tu meam?

Plaut. Trin. 1, 2, 21:

si quid de se diceretur, non dubitaret interpellare et commutare,

to change the subject, Suet. Tib. 27.—

Esp. of speech, to exchange words, to discourse, converse (so only twice in Ter.; cf.

commutatio, II.): unum verbum tecum,

Ter. And. 2, 4, 7:

non tria Verba inter vos,

id. Phorm. 4, 3, 34.

com-mūto ( conm-), āvi, ātum, 1, v. a.

To alter wholly, change entirely (class.; most freq. in Cic.).

Prop.:

omnia migrant, Omnia commutat natura et vortere cogit,

Lucr. 5, 829; 1, 594; 1, 589;

2, 936: signa rerum,

Cic. Fin. 5, 25, 74:

frontem et vultum,

Q. Cic. Pet. Cons. 11, 42:

vocem,

Suet. Tib. 71:

quae commutantur fiuntque contraria,

Cic. Off. 1, 10, 31.—Of fruits, to decay, spoil, Varr. R. R. 1, 69, 1.—

Esp. rhet. t. t., to change one ' s form of expression: commutabimus tripliciter, verbis, pronuntiando, tractando, i. e. vary our style, etc., Auct. Her. 4, 42, 54.—

Trop.:

ad commutandos animos atque omni ratione flectendos,

Cic. de Or. 2, 52, 211:

nihil commutantur animo et idem abeunt qui venerant,

id. Fin. 4, 3, 7; id. Att. 16, 5, 2.—

To exchange something with another, to change, interchange, replace, substitute, barter, traffic.

In gen., constr. with acc. alone, or with inter se, cum and abl., or abl. alone, or absol.

With acc.:

conmuto ilico pallium,

Plaut. Ps. 5, 1, 36:

ubi aetate hoc caput colorem conmutavit,

id. Most. 1, 3, 44:

coloniam,

id. Aul. 3, 6, 40:

locum,

Ter. Eun. 5, 5, 3:

captivos,

Cic. Off. 1, 13, 39; cf.:

inter se conmutant vestem ac nomina,

interchange, Plaut. Capt. prol. 37:

ornamenta templorum,

Suet. Vit. 5; id. Aug. 24.—

With cum and abl.

Of person:

(loricam) secum,

Just. 3, 1, 8.—

Of thing:

gloriam constantiae cum caritate patriae,

Cic. Sest. 16, 37: mortem cum vitā, Sulp. ap. id. Fam. 4, 5, 3.—

With pro and abl.:

(litteras) D pro A,

Suet. Caes. 56:

vinum pro oleo,

Dig. 2, 15, 8 fin. —

With abl.:

nisi oculos orationemque aliam conmutas tibi,

Plaut. Mil. 2, 3, 56:

fidem suam et religionem pecuniā,

Cic. Clu. 46, 129:

ornandi causā proprium (verbum) proprio,

id. de Or. 3, 42, 167:

possessionis invidiam pecuniā,

id. Agr. 1, 5, 14:

leve compendium fraude maximā,

Auct. Her. 2, 19, 29; cf.: hanc esse rem, quae si sit semel judicata, neque alio commutari... possit, replaced, i. e. made good, Cic. Inv. 1, 53, 102:

victum vitamque priorem novis rebus,

Lucr. 5, 1106:

studium belli gerendi agriculturā,

Caes. B. G. 6, 22:

mustum aere,

Col. 12, 26, 2.—

Absol., to make an exchange:

vin conmutemus? Tuam ego ducam et tu meam?

Plaut. Trin. 1, 2, 21:

si quid de se diceretur, non dubitaret interpellare et commutare,

to change the subject, Suet. Tib. 27.—

Esp. of speech, to exchange words, to discourse, converse (so only twice in Ter.; cf.

commutatio, II.): unum verbum tecum,

Ter. And. 2, 4, 7:

non tria Verba inter vos,

id. Phorm. 4, 3, 34.

ĕtĭam, conj. [cf. Gr. eti; with ending -am, as in quoniam, nunciam, etc.; cf. Brix ad Plaut. Trin. prol. 3], annexes a fact or thought to that which has already been said, and also, and furthermore, also, likewise, besides (syn. quoque).

In gen.:

hoc etiam ad malum accersebatur malum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 22; cf. Ter. And. 1, 3, 10; Cic. de Sen. 6, 16; id. N. D. 2, 52, 130:

tute istic (dixisti) etiam astante hoc Sosia,

Plaut. Am. 2, 2, 115:

sed etiam est, paucis vos quod monitos voluerim,

id. Capt. prol. 53; cf. id. Bacch. 3, 6, 17; Cic. Ac. 2, 12, 38:

atque alias etiam dicendi quasi virtutes sequetur,

id. Or. 40 fin.:

unum etiam vos oro, ut, etc.,

one thing more, Ter. Eun. 5, 8, 54; cf. id. Heaut. 5, 1, 22; id. Phorm. 5, 5, 3; Verg. A. 11, 352; Suet. Caes. 24 al.:

etiamne hoc negabis?

Plaut. Am. 2, 2, 128; cf. id. Bacch. 2, 3, 40:

mihi quidem etiam Appii Caeci carmen... Pythagoreorum videtur. Multa etiam sunt in nostris institutis ducta ab illis,

Cic. Tusc. 4, 2, 4; cf. id. N. D. 2, 58:

hei mihi! Etiam de sorte nunc venio in dubium miser?... Etiam insuper defrudet?

Ter. Ad. 2, 2, 38; cf. Suet. Caes. 10 fin.:

caret epulis exstructisque mensis et frequentibus poculis: caret ergo etiam vinolentia et cruditate et insomniis,

Cic. de Sen. 13, 44:

etiam tu quoque assentaris huic?

Plaut. Am. 2, 2, 70; so,

etiam quoque,

id. As. 2, 4, 95; id. Ps. 1, 1, 120; 1, 3, 118; Lucr. 3, 292; 5, 517 al.; Varr. R. R. 1, 1, 3; Gell. 18, 12, 9; cf.:

quoque etiam,

Plaut. Am. prol. 30; 2, 2, 85; 121; id. Ep. 4, 2, 19; Ter. Hec. 4, 1, 28; 5, 1, 7; Cic. Fam. 4, 8; id. Verr. 2, 3, 88 fin.;

v. quoque.— Esp. freq. in the connection: non modo (or solum)... sed (or verum) etiam: tenebat non modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

inveteratas non solum familiaritates exstingui solere, sed odia etiam gigni sempiterna,

id. Lael. 10 fin.:

neque solum ut quieto, sed etiam ut magno animo simus hortantur, neque auxilium modo defensioni meae, verum etiam silentium pollicentur,

id. Mil. 1 fin. Conversely:

tantum... non etiam: si vultum tantum, non etiam animum accommodavimus,

Quint. 6, 2, 26:

periculum tantum, non etiam offensa vitatur,

id. 9, 2, 67; 7, 4, 35 al.; cf.:

quasi vero oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit,

Cic. Fin. 2, 6, 17.

In partic.

To annex a more important idea, and even, nay, even:

quae omnes docti atque sapientes summa, quidam etiam sola bona esse dixerunt,

Cic. Deiot. 13, 37:

nos enim defendimus, etiam insipientem multa comprehendere,

id. Ac. 2, 47, 144:

si infantes pueri, mutae etiam bestiae paene loquuntur,

id. Fin. 1, 21:

quis mortalium tolerare potest, illis divitias superare, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse?

Sall. C. 20, 11:

illiteratum, iners ac paene etiam turpe est non putare, etc.,

Plin. Ep. 2, 3, 8 et saep.—Freq. after negative sentences, for immo, potius, nay, rather, even: Mamertina civitas improba antea non erat;

etiam erat inimica improborum,

Cic. Verr. 2, 4, 10; id. Deiot. 11, 31:

hoc idem nostri saepius non tulissent, quod Graeci laudare etiam solent,

id. Or. 45, 153:

quid, si ne dives quidem? quid, si pauper etiam?

id. Par. 6, 1, 42 et saep.:

tantum abesse dicebat, ut id consentaneum esset, ut maxime etiam repugnaret,

id. Ac. 2, 9, 28; cf. Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 2; Cic. Fin. 2, 17; 5, 20 fin.:

immo etiam, hoc qui occultari facilius credas, dabo,

Ter. Hec. 5, 4, 29:

quin etiam insuper vestem omnem miserae discidit,

id. Eun. 4, 3, 4; v. immo and quin.—Freq. with comparatives for the sake of intensity, yet, still (in later Lat. replaced by adhuc): He. Mane, nondum audisti, Demea, Quod est gravissimum. De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, Ter. Ad. 3, 4, 22:

ut enim in corporibus magnae dissimilitudines sunt: sic in animis exsistunt majores etiam varietates,

Cic. Off. 1, 30, 107:

sunt autem etiam clariora vel plane perspicua,

id. Fin. 5, 20:

dic, dic etiam clarius,

id. Verr. 2, 3, 75 fin.:

plusculum etiam quam concedet veritas,

id. Fam. 5, 12, 3; Quint. 9, 4, 36:

Athos mons est adeo elatus, ut credatur altius etiam quam unde imbres cadunt surgere,

Mel. 2, 2, 10.—Rarely with a comp. in contrast with its own posit.:

qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

Cic. Cat. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Cat. 4, 7, 14:

ad Alesiam magna inopia, multo etiam major ad Avaricum,

Caes. B. C. 3, 47, 5.—

With the demonstrative notion of the jam predominating, used as an affirmative, certainly, granted, by all means, yes indeed, yes:

ut sequens probabilitatem, ubicumque haec aut occurrat aut deficiat, aut etiam, aut non respondere possit,

Cic. Ac. 2, 32, 104; cf. id. ib. 2, 30, 97; id. N. D. 1, 25, 70; id. Rosc. Com. 3, 9: Jupp. Numquid vis? Al. Etiam;

ut actutum advenias,

Plaut. Am. 1, 3, 46: Th. Numquid processit ad forum hodie novi? Si. Etiam. Th. Quid tandem? id. Most. 4, 3, 8; Ter. Hec. 5, 3, 13:

misericordia commotus ne sis. Etiam,

Cic. Mur. 31, 65; Plin. Ep. 2, 3, 9:

Zeno in una virtute positam beatam vitam putat. Quid Antiochus? Etiam, inquit, beatam, sed non beatissimam,

Cic. Ac. 2, 43, 134; id. Planc. 26 fin.:

quid? etiam,

id. Att. 4, 5; cf. id. ib. 1, 13, 6; 2, 6 fin.; id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 24: An. Num quid patri subolet? Ge. Nihil etiam, nothing at all, Ter. Phorm. 3, 1, 10:

nihil etiam audio,

id. Heaut. 5, 5, 13. —

With the idea of time predominating, yet, as yet, even yet, still, even now:

etsi admodum In ambiguo est etiam, nunc quid de hac re fuat,

Plaut. Trin. 2, 4, 193; cf. Ter. Hec. 4, 3, 8:

olim fano consumebatur omne quod profanum erat, ut etiam fit,

Varr. L. L. 6, § 54 Müll.:

cum iste etiam cubaret, in cubiculum introductus est,

Cic. Verr. 2, 3, 23:

invalidus etiamque tremens, etiam inscius aevi,

Verg. G. 3, 189; cf. id. A. 6, 485; Sall. C. 61, 4:

sed tu etiamne astas?

Plaut. Most. 2, 2, 89; cf. Ter. Eun. 2, 2, 55; id. Hec. 3, 4, 16; id. Heaut. 4, 4, 20:

quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quamdiu etiam furor iste tuus nos eludet?

how much longer? Cic. Cat. 1, 1.—With negatives:

quia tibi minas viginti pro amica etiam non dedit,

not yet, never yet, Plaut. Ps. 1, 3, 46:

non satis pernosti me etiam, qualis sim,

Ter. And. 3, 2, 23:

non dico fortasse etiam quod sentio,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

nec plane etiam abisse ex conspectu,

Caes. B. G. 6, 43, 4:

improbum facinus, sed fortasse adhuc in nullo etiam vindicatum,

Cic. Verr. 2, 3, 84:

nihil suspicans etiam mali,

Ter. And. 1, 1, 89:

hunc ego numquam videram etiam,

id. Eun. 5, 8, 6; 5, 9, 62:

quid egerint inter se, nondum etiam scio,

id. Hec. 1, 2, 117; 5, 1, 18; id. Heaut. 3, 3, 35; id. And. 1, 2, 30:

haec ego omnia, vixdum etiam coetu vestro dimisso, comperi,

Cic. Cat. 1, 4 fin. —

In familiar lang., in interrogations, esp. when made indignantly, like our what? pray? etc.:

etiam caves, ne videat forte hinc te a patre aliquis exiens?

are you on your guard, pray? Ter. Heaut. 2, 2, 6:

etiam tu, here, istinc amoves abs te?

Plaut. As. 3, 3, 124:

etiam clamas, carnufex?

what? do you bawl? Plaut. Am. 1, 1, 220; cf. id. ib. 225; 2, 1, 21; id. Most. 2, 1, 30; Ter. Eun. 5, 7, 16; Petr. 21 fin. al.: is mihi etiam gloriabitur se omnes magistratus sine repulsa assecutum? what? and will he boast to me? etc., Cic. Pis. 1, 2; cf. id. Verr. 2, 1, 59; 2, 2, 42 fin. —

In familiar lang., with imperatives, again, once more: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est. Tr. Circumspice etiam, Plaut. Most. 2, 2, 43; 4, 2, 3:

etiam tu, homo nihili, quod di dant boni, cave culpa tua amissis,

id. Bacch. 5, 2, 70; cf. Ter. And. 5, 2, 8; id. Hec. 5, 4, 1.—In impatient questions:

scelerate, etiam respicis?

are you going to look round? Plaut. Pers. 2, 4, 4:

etiam vigilas?

at once, immediately, id. Most. 2, 1, 35:

etiam aperis?

id. ib. 4, 2, 28:

etiam tu taces?

id. Trin. 2, 4, 113; Ter. Ad. 4, 2, 11:

etiam tu hinc abis?

id. Phorm. 3, 3, 9; cf.:

etiamne abis?

Plaut. Poen. 1, 3, 22:

etiamne ambulas?

id. As. 1, 1, 95.—

Etiam atque etiam denotes that an action is done uninterruptedly, incessantly; whence it also conveys the idea of intensity, constantly, perpetually; repeatedly, again and again, over and over; pressingly, urgently: temo superat cogens sublime etiam atque etiam noctis iter, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 73 Müll. (Trag. v. 246 ed. Vahlen):

etiam atque etiam argumenta cum argumentis comparare,

Cic. Div. 1, 4; cf. id. Fam. 16, 15:

optimus quisque confitetur, multa se ignorare et multa sibi etiam atque etiam esse discenda,

id. Tusc. 3, 28, 69:

dicere,

id. Fam. 13, 28:

commonefacere,

id. ib. 13, 72:

affirmare promissa,

Liv. 22, 13:

curare, ut, etc.,

id. 41, 19:

consulere,

id. 38, 9: se avertere, Balb. ap. Cic. Att. 8, 15, A, 2:

queri,

Cat. 63, 61 et saep.:

te moneo, hoc etiam atque etiam ut reputes,

Plaut. Trin. 3, 2, 48:

cogitare,

Ter. Eun. 1, 1, 11:

considerare,

Cic. de Imp. Pomp. 19 fin.; Liv. 3, 45 fin. Drak.:

reputare,

Sall. J. 85, 28:

videre,

Cic. Div. in Caecil. 12; id. Ac. 2, 19, 62; Liv. 36, 28:

aspicere,

Hor. Ep. 1, 18, 76 et saep.:

hoc te vehementer etiam atque etiam rogo,

Cic. Fam. 13, 5, fin.; 13, 28 fin.; cf. id. Verr. 2, 5, 72:

haec quamquam nihilo meliora sunt, nunc etiam atque etiam multo desperatiora,

constantly more desperate from day to day, id. Fam. 6, 22 (B. and K. read nunc atque):

quare etiam atque etiam sunt venti corpora caeca,

i. e. most positively, Lucr. 1, 295. Vid. Hand Turs. II. pp. 545-578.