Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ratiocinatio

  • 1 ratiocinatio

    rătĭōcĭnātĭo, ōnis, f. [id.], a rhet. and archit. t. t.
    I.
    In rhet.
    1.
    An exercise of the reasoning powers, calm reasoning, ratiocination (opp. impulsio, a passionate feeling, impulse; cf.

    argumentatio): ratiocinatio est diligens et considerata faciendi aliquid aut non faciendi excogitatio,

    Cic. Inv. 2, 5, 18:

    etiam sapientiae studiosos maxime medicos esse, si ratiocinatio hoc faceret,

    Cels. 1, praef. § 49.—
    2.
    A certain form of reasoning, a syllogism:

    ratiocinatio est oratio ex ipsā re probabile aliquid eliciens, quod expositum et per se cognitum, suā se vi et ratione confirmet,

    Cic. Inv. 1, 34, 57; cf.:

    si ex alio colligitur aliud, nec improprium nec inusitatum nomen est ratiocinationis,

    Quint. 8, 4, 16; Cic. Inv. 2, 50, 152; Quint. 5, 10, 6; 3, 6, 15; 5, 14, 5 al.—
    3.
    A rhet. figure, reasoning in an interrogative form:

    ratiocinatio est, per quam ipsi a nobis rationem poscimus, quare quidque dicamus, etc.,

    Auct. Her. 4, 16, 23.—
    II.
    In archit., theory (opp.:

    fabrica, practice): ratiocinatio est, quae res fabricatas solertiā ac ratione proportionis demonstrare atque explicare potest,

    Vitr. 1, 1, 1; 15.

    Lewis & Short latin dictionary > ratiocinatio

  • 2 ratiocinatio

    rătĭōcĭnātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] théorie. [st2]2 [-] argument, syllogisme, raisonnement, calcul, réflexion.
    * * *
    rătĭōcĭnātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] théorie. [st2]2 [-] argument, syllogisme, raisonnement, calcul, réflexion.
    * * *
        Ratiocinatio, Verbale. Cic. Quand on trouve en son esprit par raisons de faire, ou ne faire point quelque chose, Raisonnement.

    Dictionarium latinogallicum > ratiocinatio

  • 3 ratiocinatio

    ratiōcinātio, ōnis, f. (ratiocinor), die Berechnung, I) als philos.u. rhet. t. t.: A) die ruhige, vernünftige Überlegung (Ggstz. impulsio, leidenschaftl. Trieb), Cic. de inv. 2, 18. – u. das philos. Überlegen, etiam sapientiae studiosos maximos medicos esse, si ratiocinatio hoc faceret, Cels. 1. praef. p. 5, 31 D. – als rhet. Figur = die Überlegung in Fragen an sich selbst, Cornif. rhet. 4, 23. – B) der Vernunftschluß, die Schlußfolge, der Syllogismus, Cic. u. Quint.: duae partes ratiocinationis, des Vernunftschlusses (= Vernunftschlußbeweises), Cic. – II) als t. t. der Architektur, die Theorie (Ggstz. fabrica u. opus die Praxis), Vitr. 1, 1. § 1 u. § 15.

    lateinisch-deutsches > ratiocinatio

  • 4 ratiocinatio

    ratiōcinātio, ōnis, f. (ratiocinor), die Berechnung, I) als philos.u. rhet. t. t.: A) die ruhige, vernünftige Überlegung (Ggstz. impulsio, leidenschaftl. Trieb), Cic. de inv. 2, 18. – u. das philos. Überlegen, etiam sapientiae studiosos maximos medicos esse, si ratiocinatio hoc faceret, Cels. 1. praef. p. 5, 31 D. – als rhet. Figur = die Überlegung in Fragen an sich selbst, Cornif. rhet. 4, 23. – B) der Vernunftschluß, die Schlußfolge, der Syllogismus, Cic. u. Quint.: duae partes ratiocinationis, des Vernunftschlusses (= Vernunftschlußbeweises), Cic. – II) als t. t. der Architektur, die Theorie (Ggstz. fabrica u. opus die Praxis), Vitr. 1, 1. § 1 u. § 15.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ratiocinatio

  • 5 ratiōcinātiō

        ratiōcinātiō ōnis, f    [ratiocinor], an exercise of the reasoning powers, calm reasoning, ratiocination. ratiocinatio est diligens et considerata excogitatio.— A rational conclusion, syllogism.
    * * *
    reasoning; esp. a form of argument, syllogism

    Latin-English dictionary > ratiōcinātiō

  • 6 ratiocinatio

    ratiōcinātio, ōnis f. [ ratiocinor ]
    1) размышление, рассуждение, взвешивание rhH., C, CC

    Латинско-русский словарь > ratiocinatio

  • 7 RATIOCINATIO

    reasoning, ratiocination - разумение, логическое рассуждение с использованием силлогизмов; промежуточное знание, получаемое путем продвижения от постижения одной вещи к другой, в конце предполагает познание истины; расследование разума, исследование причины вещи. По Альберту (de Intellectu et Intelligibili I, tract. 3, c.2): "Утверждают, что выделение в качестве объекта мысли вечных принципов познаваемо и ограничение в мышлении самого акта вывода знания, а также процесса познания от начал к заключению называют разумением". Противополагается познанию, которое является непосредственным постижением умопостигаемой истины.

    Латинские философские термины > RATIOCINATIO

  • 8 RATIOCINATIO (REASONING, RATIOCINATION)

    разумение, логическое рассуждение с использованием силлогизмов; промежуточное знание, получаемое путем продвижения от постижения одной вещи к другой, в завершение предполагающее познание истины; исследование причины вещи. По Альберту Великому, «заключение обладает интеллектуальным свечением в наименьшей степени и как бы посредством другого, из-за чего ему выпадает другое слово, и оно называется „наука", поскольку всегда совершается согласно научению и никогда не причиняет свет в другом иначе, как принимая начала. Рассуждение же именует соединение и как бы направление светящего самого по себе на другое, и поэтому этим именем определяется ход от начал к заключениям» (Альберт Великий. Об интеллекте и интеллигибельном. Т. 2. С. 49-80 наст. изд.).

    Латинский словарь средневековых философских терминов > RATIOCINATIO (REASONING, RATIOCINATION)

  • 9 fabrica

    fabrica, ae, f. (faber), I) (sc. ars, s. unten) die Kunst, das Metier eines faber (s. d.), 1) eig.: pictura et fabrica (Baukunst), Cic.: f. aeraria, ferrea, Plin. – ars fabrica, Zimmermannskunst, Paul. dig. 33, 7, 19. – 2) das Gemächt, a) = der Bau, das Gebäude, Augustin. conf. 6, 9. Solin. 40, 3. Pallad. 1, 9, 2. – b) das Geschöpf = der Mensch, Prud. hymn. de nat. dom. 45. – 3) übtr. (wie τέχνη) = Kunstgriff, List, Plur. Ränke, hanc fabricam apparare, Plaut.: fingere aliquam fabricam, Ter.: rationem mearum fabricarum dabo, Plaut.: fabricarum culpare alqm, Amm. – II) die Ausübung einer Kunst, die Beschäftigung mit einer Kunst, 1) eig.: a) im allg.: aerariae artis, Iustin. 36, 4, 4. – b) insbes., die praktische Ausübung der Baukunst, die Praxis, Ggstz. ratiocinatio (Theorie), Vitr. 1, 1 in., od. Ggstz. architectura (die theoretische Baukunst), Vitr. 6. praef. § 6. – 2) meton.: a) die Art u. Weise der Bearbeitung = die Bearbeitung, Bildung, der Bau, f. aeris et ferri, Cic.: f. membrorum, Gliederbau, Cic.: divina mundi f., Lact.: materia quid iuvaret, nisi consectionis eius fabricam haberemus, wenn wir es nicht zu bearbeiten (zu zimmern) verständen, Cic. – b) die Kunstfertigkeit, Geschicklichkeit, fanum sollerti fabricā structum, Apul. met. 6, 3. – III) (sc. officina) die Werkstätte, zB. Tischlerwerkstätte, Ter. adelph. 584: Schmiedewerkstätte, Schmiede, Cic. de nat. deor. 3, 55: Waffenschmiede, Veget. mil. 2, 11 (u. dazu Stewech). – übtr., tantarum fabrica rerum, Paulin. adv. pagan. 203.

    lateinisch-deutsches > fabrica

  • 10 impulsio

    impulsio, ōnis, f. (impello), I) der Anstoß, corporis, Donat. Ter. Andr. 3, 4, 21: virtutis alicuius (irgend einer Kraft) impulsionibus torqueri, Arnob. 2, 58. – II) übtr., a) die äußerliche Anregung, Veranlassung, Einwirkung, der Eindruck von außen, Cic. Tim. 17: Plur., impulsiones rerum, Arnob. 7, 28. – b) der Trieb, Antrieb, plötzliche Einfall (Ggstz. ratiocinatio), Cic. de inv. 2, 17 u. 19; 2, 20. – m. ad u. Akk., omnis ad omnem animi motum impulsio et, si ita res feret, mitigatio, alles, was zur Aufregung der Leidenschaften und nach Umständen zur Besänftigung dient, Cic. de or. 3, 118: ad hilaritatem imp., die Erregung der Heiterkeit, Versetzung in eine heitere Stimmung (durch Scherz, witzige Reden), griech. χαριεντισμός, eine Redefigur, Cic. de or. 3, 205. Quint. 9, 1, 31 u. 9, 2, 3.

    lateinisch-deutsches > impulsio

  • 11 intersum

    inter-sum, fuī, esse, I) pers.: A) dazwischensein, sich dazwischen befinden, dazwischenliegen, a) im Raume: Tiberis inter eos interesset, Cic.: via interest, Liv. – b) übtr., v. der Zeit, inter primum et sextum consulatum XLVI anni interfuerunt, Cic.: anni triginta interfuere, sind dazwischen verflossen, Liv. – B) entfernt sein, 1) eig.: clatros interesse oportet pede, Cato r. r. 4. – 2) übtr., verschieden sein, sich unterscheiden, hoc pater ac dominus interest, darin usw., Ter.: mit Genet., quoniam το νεμεσαν interest τοῦ φθονειν, zwischen Unwillen u. Schadenfreude ein Unteschied ist, Cic. – quod ab eo nihil intersit, Cic.: in his rebus nihil omnino interest, es ist gar kein Unterschied, Cic.: interest aliquid inter laborem et dolorem, es ist einiger Unterschied zwischen usw., Cic.: illud quoque multum interest in rudi terra an... an etc., Varro: tantum id interest, veneritne... an etc., Liv. – C) bei etw. od. jmd. gegenwärtig sein, einer Sache beiwohnen, an ihr Anteil nehmen, mit in u. Abl., in convivio, Cic.: omnibus in rebus, die Hand im Spiele haben, Cic.: m. Dat., negotiis, convivio, Cic.: apud alqm cenulae eius, Apul.: intererit Satyris paulum pudibunda protervis, die Tragödie (personif.) wird Teilnehmerin am Satyrspiel sein, Hor.: interfuit sacrificanti, war mit gegenwärtig bei dem Opfer, das er brachte, Suet. – absol., ac si ipse interfuerit, Cic.: u. übtr. v. Lebl., ratiocinatio dicitur interfuisse, Cic.

    II) impers., interest = es ist ein Unterschied, es macht einen Unterschied, es ist von Wichtigkeit, es ist daran gelegen, es verschlägt, α) absol., oder mit Genet. der Person od. Sache, der an etwas gelegen ist, außer wenn die Person durch ein Pronom. pers. bezeichnet wird, wofür der Abl. fem. gen. meā, tuā, suā, nostrā, vestrā steht, zuw. auch cuiā ( statt cuius). – β) mit ad u. Akk. der Sache, hinsichtlich welcher? an etwas gelegen ist. – γ) mit Angabe des wieviel? einem daran gelegen ist, durch die Neutra multum, quantum, tantum, plus, plurimum, nihil etc.; od. durch Advv., wie maxime, vehementer, quanto opere (quantopere); od. durch Genet. des Wertes, wie magni (viel), permagni (sehr viel), parvi (wenig), minoris (weniger), pluris (mehr). – δ) mit Angabe der Sache, an der etwas gelegen ist, ausgedrückt durch das Neutrum eines Pronomens, od. durch einen Infin., od. Acc. u. Infin., od. durch einen Final- od. einen indirekten Fragesatz, der durch ut od. ne od. durch quod (weil, daß) od. durch ein Relativum od. durch ein Fragewort eingeführt ist.Beispiele: quoniam ipsius interest, Ulp. dig.: quasi rei publicae maxime interesset, Suet.: nam eorum quoque vehementer interest, Cic.: vestrā hoc maxime interest, Cic.: et ideo licet interesse desiit, vel minoris vel pluris interesse coepit, und hat vielleicht das Interesse ganz aufgehört, oder hat es angefangen, geringer oder größer zu sein, Ulp. dig. 2, 13, 8. § 1: quod si laxius volent proferre diem, poterunt vel biduum vel triduum vel ut videbitur; nihil interest, Cic.: non multum interest, Scrib. Larg.: si nihil interest regis (wenn es dem K. nichts verschlägt), peto, ut, dum dico, vinculis liberer, Curt.: id, quod meā intelleges multum, tuā nullam in partem interesse, Cic.: ea caedes si potissimum crimini datur, detur ei cuiā interfuit, non ei, cuiā nihil interfuit, Cic. pro Var. fr. bei Prisc. 12, 29: equidem ad nostram laudem non multum video interesse, Cic.: quantum interesse vis ad rationem petendi? Cic. – interest omnium recte facere, Cic.: interest scire, quale senatus consultum fuerit vel qui dies urbis, cum est nuntiatus interemptus Maximinus, Capit.: quis est hodie, cuius intersit istam legem manere? Cic.: quod eos scire aut nostrā aut ipsorum interest, Cic.: suspicarer multum interesse rei familiaris tuae te quam primum venire, Cic.: semper ille quantum interesset P. Clodii se perire cogitabat, Cic.: sed Atheniensium quoque plus interfuit firma tecta in domiciliis habere, quam Minervae signum ex ebore pulcherrimum, Cic.: docet, quanto opere rei publicae communisque salutis intersit, manus hostium distineri, Caes.: magis nullius interest quam tuā, T. Otacili, non imponi cervicibus tuis onus, sub quo concĭdas, Liv.: magni interest meā unā (zusammen) nos esse, Cic.: magni est Ciceronis vel meā potius vel mehercule utriusque me intervenire discenti, Cic.: quamquam magni ad honorem nostrum interest, quam primum ad urbem me venire, Cic.: vehementer interfuit rei publicae nullam videri in eiusmodi causa dissensionem esse, Cic.: omnem potentiam ad unum conferri pacis interfuit, Tac.: vehementer intererat vestrā liberos vestros hic potissimum discere, Plin. ep.: permagni nostrā interest te, si comitiis non potueris, at declarato illo Romae esse, Cic. – interest, ut sciatur, quem ad modum Tacitus imperator sit creatus, Vopisc. Tac. 3, 1: illud magni meā interest, te ut videam, Cic.: utriusque nostrûm magni interest, ut te videam, ante quam decedas, Cic.: non tam suā quam rei publicae interesse, ut salvus esset, Caes. bei Suet.: verane haec affirmare non ausim; interest tamen exempli, ut vera videantur, Plin. ep.: vestrā interest, ne imperatorem pessimi faciant, Tac.: illius interesse, ne faciat moram, Phaedr. – neque multum interest, quod (daß) nondum per numeros distributi sunt, Plin. ep. 10, 30 (39), 2. – in maximis motibus mutationibusque caeli nihil interest, qui ventus, qui imber, quae tempestas ubique sit, Cic.: quoniam non tam interest, quo animo scribatur (liber), quam quo accipiatur, Cic.: si negaret quicquam interesse ad beate vivendum, quali uteretur victu, concederem, Cic.: sed plane plurimum interest, quantae qualesque inter eas remissiones sint, Cels.: numquam enim interest, uter sit eorum in pede extremo, Cic.: nihil interest, quo modo solvantur (nodi), Curt.: quod si in philosophia tantum interest, quem ad modum dicas, quid tandem etc., Cic.: quid autem illius interest, quoniam in senatum non venis, ubi sis? Cic. – nam ut nihil interest, utrum nemo valeat an nemo possit valere, sic non intellego, quid intersit, utrum nemo sit sapiens an nemo esse possit, Cic.: multum interest, utrum aliquis beneficium nobis det nostrā causā an et suā, Sen.: non multum interest, utrumne de furto aut formula et interdicto dicendum habeas, an de ambitu comitiorum, Tac. dial.: ut sit voluptas in iis rebus, necne sit, ad id quod agimus nihil interest, Cic.: Theodori quidem nihil interest, humine an sublime putescat, Cic.: omnisne locus eiusmodi est, ut nihil intersit rei publicae, colonia deducatur in eum locum necne? Cic.: ea vos rata habeatis, necne, magis rei publicae interest quam meā, Liv.: nihil enim interest, dactylus sit extremus an creticus, Cic.: o te ineptum, si putas meā interesse, supra terram an infra putrescam, Sen. – longe interesse manifestum est, possideat quis quae profert an mutuetur, Tac. dial. 32 in. – Selten steht ein bestimmtes Subjekt zur Angabe dessen, woran gelegen ist, im Nominativ, wie: in Epirum ad te statui me conferre, non quo meā interesset loci natura, sed etc., Cic. ad Att. 3, 19, 1 (wo jedoch Wesenberg vor loci natura eine Lücke annimmt). – / arch. Konj. Präs. intersiet, Ter. eun. 685. Lucil. 338.

    lateinisch-deutsches > intersum

  • 12 quadripartitus

    quadripartītus (quadripertītus), a, um (quattuor u. partior), in vier Teile geteilt, vierfach, divisio quadripertita, Cic.: commutationes temporum quadrupertitae, vierfach, vier, Cic.: ratiocinatio, Quint.: exercitus, Tac.

    lateinisch-deutsches > quadripartitus

  • 13 fabrica

    fabrica, ae, f. (faber), I) (sc. ars, s. unten) die Kunst, das Metier eines faber (s. d.), 1) eig.: pictura et fabrica (Baukunst), Cic.: f. aeraria, ferrea, Plin. – ars fabrica, Zimmermannskunst, Paul. dig. 33, 7, 19. – 2) das Gemächt, a) = der Bau, das Gebäude, Augustin. conf. 6, 9. Solin. 40, 3. Pallad. 1, 9, 2. – b) das Geschöpf = der Mensch, Prud. hymn. de nat. dom. 45. – 3) übtr. (wie τέχνη) = Kunstgriff, List, Plur. Ränke, hanc fabricam apparare, Plaut.: fingere aliquam fabricam, Ter.: rationem mearum fabricarum dabo, Plaut.: fabricarum culpare alqm, Amm. – II) die Ausübung einer Kunst, die Beschäftigung mit einer Kunst, 1) eig.: a) im allg.: aerariae artis, Iustin. 36, 4, 4. – b) insbes., die praktische Ausübung der Baukunst, die Praxis, Ggstz. ratiocinatio (Theorie), Vitr. 1, 1 in., od. Ggstz. architectura (die theoretische Baukunst), Vitr. 6. praef. § 6. – 2) meton.: a) die Art u. Weise der Bearbeitung = die Bearbeitung, Bildung, der Bau, f. aeris et ferri, Cic.: f. membrorum, Gliederbau, Cic.: divina mundi f., Lact.: materia quid iuvaret, nisi consectionis eius fabricam haberemus, wenn wir es nicht zu bearbeiten (zu zimmern) verständen, Cic. – b) die Kunstfertigkeit, Geschicklichkeit, fanum sollerti fabricā structum, Apul. met. 6, 3. – III) (sc. officina) die Werkstätte, zB. Tischlerwerkstätte, Ter. adelph. 584: Schmiedewerkstätte, Schmiede,
    ————
    Cic. de nat. deor. 3, 55: Waffenschmiede, Veget. mil. 2, 11 (u. dazu Stewech). – übtr., tantarum fabrica rerum, Paulin. adv. pagan. 203.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fabrica

  • 14 impulsio

    impulsio, ōnis, f. (impello), I) der Anstoß, corporis, Donat. Ter. Andr. 3, 4, 21: virtutis alicuius (irgend einer Kraft) impulsionibus torqueri, Arnob. 2, 58. – II) übtr., a) die äußerliche Anregung, Veranlassung, Einwirkung, der Eindruck von außen, Cic. Tim. 17: Plur., impulsiones rerum, Arnob. 7, 28. – b) der Trieb, Antrieb, plötzliche Einfall (Ggstz. ratiocinatio), Cic. de inv. 2, 17 u. 19; 2, 20. – m. ad u. Akk., omnis ad omnem animi motum impulsio et, si ita res feret, mitigatio, alles, was zur Aufregung der Leidenschaften und nach Umständen zur Besänftigung dient, Cic. de or. 3, 118: ad hilaritatem imp., die Erregung der Heiterkeit, Versetzung in eine heitere Stimmung (durch Scherz, witzige Reden), griech. χαριεντισμός, eine Redefigur, Cic. de or. 3, 205. Quint. 9, 1, 31 u. 9, 2, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > impulsio

  • 15 intersum

    inter-sum, fuī, esse, I) pers.: A) dazwischensein, sich dazwischen befinden, dazwischenliegen, a) im Raume: Tiberis inter eos interesset, Cic.: via interest, Liv. – b) übtr., v. der Zeit, inter primum et sextum consulatum XLVI anni interfuerunt, Cic.: anni triginta interfuere, sind dazwischen verflossen, Liv. – B) entfernt sein, 1) eig.: clatros interesse oportet pede, Cato r. r. 4. – 2) übtr., verschieden sein, sich unterscheiden, hoc pater ac dominus interest, darin usw., Ter.: mit Genet., quoniam το νεμεσαν interest τοῦ φθονειν, zwischen Unwillen u. Schadenfreude ein Unteschied ist, Cic. – quod ab eo nihil intersit, Cic.: in his rebus nihil omnino interest, es ist gar kein Unterschied, Cic.: interest aliquid inter laborem et dolorem, es ist einiger Unterschied zwischen usw., Cic.: illud quoque multum interest in rudi terra an... an etc., Varro: tantum id interest, veneritne... an etc., Liv. – C) bei etw. od. jmd. gegenwärtig sein, einer Sache beiwohnen, an ihr Anteil nehmen, mit in u. Abl., in convivio, Cic.: omnibus in rebus, die Hand im Spiele haben, Cic.: m. Dat., negotiis, convivio, Cic.: apud alqm cenulae eius, Apul.: intererit Satyris paulum pudibunda protervis, die Tragödie (personif.) wird Teilnehmerin am Satyrspiel sein, Hor.: interfuit sacrificanti, war mit gegenwärtig bei dem Opfer, das er brachte, Suet. – absol., ac si ipse interfuerit, Cic.:
    ————
    u. übtr. v. Lebl., ratiocinatio dicitur interfuisse, Cic.
    II) impers., interest = es ist ein Unterschied, es macht einen Unterschied, es ist von Wichtigkeit, es ist daran gelegen, es verschlägt, α) absol., oder mit Genet. der Person od. Sache, der an etwas gelegen ist, außer wenn die Person durch ein Pronom. pers. bezeichnet wird, wofür der Abl. fem. gen. meā, tuā, suā, nostrā, vestrā steht, zuw. auch cuiā ( statt cuius). – β) mit ad u. Akk. der Sache, hinsichtlich welcher? an etwas gelegen ist. – γ) mit Angabe des wieviel? einem daran gelegen ist, durch die Neutra multum, quantum, tantum, plus, plurimum, nihil etc.; od. durch Advv., wie maxime, vehementer, quanto opere (quantopere); od. durch Genet. des Wertes, wie magni (viel), permagni (sehr viel), parvi (wenig), minoris (weniger), pluris (mehr). – δ) mit Angabe der Sache, an der etwas gelegen ist, ausgedrückt durch das Neutrum eines Pronomens, od. durch einen Infin., od. Acc. u. Infin., od. durch einen Final- od. einen indirekten Fragesatz, der durch ut od. ne od. durch quod (weil, daß) od. durch ein Relativum od. durch ein Fragewort eingeführt ist.Beispiele: quoniam ipsius interest, Ulp. dig.: quasi rei publicae maxime interesset, Suet.: nam eorum quoque vehementer interest, Cic.: vestrā hoc maxime interest, Cic.: et ideo licet interesse desiit, vel minoris vel pluris interesse coepit, und hat vielleicht das Interesse
    ————
    ganz aufgehört, oder hat es angefangen, geringer oder größer zu sein, Ulp. dig. 2, 13, 8. § 1: quod si laxius volent proferre diem, poterunt vel biduum vel triduum vel ut videbitur; nihil interest, Cic.: non multum interest, Scrib. Larg.: si nihil interest regis (wenn es dem K. nichts verschlägt), peto, ut, dum dico, vinculis liberer, Curt.: id, quod meā intelleges multum, tuā nullam in partem interesse, Cic.: ea caedes si potissimum crimini datur, detur ei cuiā interfuit, non ei, cuiā nihil interfuit, Cic. pro Var. fr. bei Prisc. 12, 29: equidem ad nostram laudem non multum video interesse, Cic.: quantum interesse vis ad rationem petendi? Cic. – interest omnium recte facere, Cic.: interest scire, quale senatus consultum fuerit vel qui dies urbis, cum est nuntiatus interemptus Maximinus, Capit.: quis est hodie, cuius intersit istam legem manere? Cic.: quod eos scire aut nostrā aut ipsorum interest, Cic.: suspicarer multum interesse rei familiaris tuae te quam primum venire, Cic.: semper ille quantum interesset P. Clodii se perire cogitabat, Cic.: sed Atheniensium quoque plus interfuit firma tecta in domiciliis habere, quam Minervae signum ex ebore pulcherrimum, Cic.: docet, quanto opere rei publicae communisque salutis intersit, manus hostium distineri, Caes.: magis nullius interest quam tuā, T. Otacili, non imponi cervicibus tuis onus, sub quo concĭdas, Liv.: magni interest meā unā (zusammen) nos esse,
    ————
    Cic.: magni est Ciceronis vel meā potius vel mehercule utriusque me intervenire discenti, Cic.: quamquam magni ad honorem nostrum interest, quam primum ad urbem me venire, Cic.: vehementer interfuit rei publicae nullam videri in eiusmodi causa dissensionem esse, Cic.: omnem potentiam ad unum conferri pacis interfuit, Tac.: vehementer intererat vestrā liberos vestros hic potissimum discere, Plin. ep.: permagni nostrā interest te, si comitiis non potueris, at declarato illo Romae esse, Cic. – interest, ut sciatur, quem ad modum Tacitus imperator sit creatus, Vopisc. Tac. 3, 1: illud magni meā interest, te ut videam, Cic.: utriusque nostrûm magni interest, ut te videam, ante quam decedas, Cic.: non tam suā quam rei publicae interesse, ut salvus esset, Caes. bei Suet.: verane haec affirmare non ausim; interest tamen exempli, ut vera videantur, Plin. ep.: vestrā interest, ne imperatorem pessimi faciant, Tac.: illius interesse, ne faciat moram, Phaedr. – neque multum interest, quod (daß) nondum per numeros distributi sunt, Plin. ep. 10, 30 (39), 2. – in maximis motibus mutationibusque caeli nihil interest, qui ventus, qui imber, quae tempestas ubique sit, Cic.: quoniam non tam interest, quo animo scribatur (liber), quam quo accipiatur, Cic.: si negaret quicquam interesse ad beate vivendum, quali uteretur victu, concederem, Cic.: sed plane plurimum interest, quantae qualesque inter eas remissiones sint, Cels.:
    ————
    numquam enim interest, uter sit eorum in pede extremo, Cic.: nihil interest, quo modo solvantur (nodi), Curt.: quod si in philosophia tantum interest, quem ad modum dicas, quid tandem etc., Cic.: quid autem illius interest, quoniam in senatum non venis, ubi sis? Cic. – nam ut nihil interest, utrum nemo valeat an nemo possit valere, sic non intellego, quid intersit, utrum nemo sit sapiens an nemo esse possit, Cic.: multum interest, utrum aliquis beneficium nobis det nostrā causā an et suā, Sen.: non multum interest, utrumne de furto aut formula et interdicto dicendum habeas, an de ambitu comitiorum, Tac. dial.: ut sit voluptas in iis rebus, necne sit, ad id quod agimus nihil interest, Cic.: Theodori quidem nihil interest, humine an sublime putescat, Cic.: omnisne locus eiusmodi est, ut nihil intersit rei publicae, colonia deducatur in eum locum necne? Cic.: ea vos rata habeatis, necne, magis rei publicae interest quam meā, Liv.: nihil enim interest, dactylus sit extremus an creticus, Cic.: o te ineptum, si putas meā interesse, supra terram an infra putrescam, Sen. – longe interesse manifestum est, possideat quis quae profert an mutuetur, Tac. dial. 32 in. – Selten steht ein bestimmtes Subjekt zur Angabe dessen, woran gelegen ist, im Nominativ, wie: in Epirum ad te statui me conferre, non quo meā interesset loci natura, sed etc., Cic. ad Att. 3, 19, 1 (wo jedoch Wesenberg vor loci natura eine Lücke an-
    ————
    nimmt). – arch. Konj. Präs. intersiet, Ter. eun. 685. Lucil. 338.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > intersum

  • 16 quadripartitus

    quadripartītus (quadripertītus), a, um (quattuor u. partior), in vier Teile geteilt, vierfach, divisio quadripertita, Cic.: commutationes temporum quadrupertitae, vierfach, vier, Cic.: ratiocinatio, Quint.: exercitus, Tac.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > quadripartitus

  • 17 intersum

    inter-sum, fŭi, esse (interfŭtūrus, Cic. Div. in Caecil. 11, 35;

    in tmesi: interque esse desiderat pugnis,

    Arn. 7, 255), v. n., to be between, lie between (class.; syn. interjaceo).
    I.
    In gen.
    A.
    Of space:

    quas (segetes) inter et castra unus omnino collis intererat,

    Caes. B. G. 6, 35:

    ut Tiberis inter eos et pons interesset,

    Cic. Cat. 3, 2:

    via interest perangusta,

    Liv. 22, 4:

    morari victoriam rati, quod interesset amnis,

    id. 21, 5:

    quod interest spatii,

    Plin. 6, 9, 10, § 28.—
    B.
    Of time:

    cujus inter primum et sextum consulatum sex et quadraginta anni interfuerunt,

    elapsed, Cic. de Sen. 17, 60:

    inter Laviniam et Albam Longam coloniam deductam triginta ferme interfuere anni,

    Liv. 1, 3; Cic. Leg. 3, 3, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    To be apart; with abl. of distance (syn. disto):

    clathros interesse oportet pede,

    Cato, R. R. 4.—
    B.
    To be different, to differ:

    ut inter eos, ne minimum quidem intersit,

    there is not the slightest difference, Cic. Ac. 2, 17, 52: inter hominem et beluam hoc maxime interest, quod, men differ chiefly from brutes in this, that, etc., id. Off. 1, 4, 11:

    vide, quantum interfuturum sit inter meam atque tuam accusationem,

    how great a difference there will be, id. Div. in Caecil. 11, 35:

    in his rebus nihil omnino interest,

    there is no difference whatever, id. Ac. 2; 15, 47:

    hoc pater ac dominus interest,

    there is this difference, Ter. Ad. 1, 1, 51:

    tantum id interest, veneritne eo itinere ad urbem, an ab urbe in Campaniam redierit,

    Liv. 26, 11.— With ab (like differo, rare):

    negant quidquam a falsis interesse,

    Cic. Ac. 2, 9, 27; cf.:

    quod intersit aut differat, aliud ab alio,

    id. Fin. 3, 7, 25:

    quod ab eo nihil intersit, etc.,

    id. Ac. 2, 26, 83.—With dat.:

    ut matrona Intererit Satyris paulum pudibunda protervis,

    Hor. A. P. 232:

    quid dimidium dimidiato intersit,

    Gell. 3, 14, 4.—With gen. (in analogy with the Gr. diapherein tinos): quoniam to nemesan interest (= diapherei) tou phthonein, i. e. anger differs from envy, Cic. Att. 5, 19 fin.
    C.
    To be present at, take part in, attend; constr. absol., with dat. or in and abl.
    (α).
    Absol.:

    ac si ipse interfuerit, ac praesens viderit,

    Cic. Inv. 1, 54, 104:

    interfuisse me memini,

    Suet. Dom. 12.—
    (β).
    With dat. rei:

    consiliis,

    Cic. Att. 14, 22, 2; 2, 23, 3:

    crudelitati,

    id. ib. 9, 6, 7:

    negotiis,

    id. Fam. 1, 6:

    lacrimis patris,

    Verg. A. 11, 62:

    ludis,

    Suet. Tib. 72:

    caedi,

    id. Dom. 47:

    rebus gerendis,

    Gell. 5, 18, 1:

    sermoni,

    id. 11, 7, 1:

    senatui,

    Cic. Dom. 11; Suet. Claud. 46:

    populo Quirini,

    to be among, live with, Hor. C. 1, 2, 46:

    rebus divinis,

    Caes. B. G. 6, 13, 4:

    proelio,

    id. ib. 7, 87:

    bello,

    Liv. 36, 4:

    spectaculo,

    id. 2, 38.— Also, with dat. loci:

    curiae,

    Suet. Aug. 38:

    contubernio patris,

    Aur. Vict. Caes. 27, 1.—Also, with dat. pers.:

    sacrificanti interfuit,

    attended him, Suet. Oth. 6.—
    (γ).
    With in and abl.:

    in convivio,

    Cic. Rosc. Am. 14, 39:

    in testamento faciendo,

    id. Clu. 59, 162:

    voluerunt eos in suis rebus ipsos interesse,

    id. Verr. 2, 3, 6, § 14:

    quibus in rebus,

    Auct. Her. 1, 9.— Also used of time, to live in:

    quisquis illis temporibus interfuit,

    Vell. 2, 114, 2:

    cui tempori Saturninus interfuit,

    Sulp. Sev. Dial. 3, 3; cf.:

    ea (ratiocinatio) dicitur interfuisse tum, cum aliquid vitasse aut secutus esse animus videbitur,

    to have taken place, Cic. Inv. 2, 5, 18.—
    D.
    To interest, be of interest to one (very rare as pers. verb):

    non quo mea interesset natura loci,

    Cic. Att. 3, 19, 1 (cf. interest, impers. infra). —
    III.
    Esp.: intĕrest, impers., it makes a difference, interests, concerns, imports; is of interest, importance; constr. with gen. pers. or meā, tuā, suā, and with a subj. or rel. clause, ut or ne, or with ad:

    ea vos rata habeatis, ne magis reipublicae interest, quam mea,

    Liv. 26, 31, 10:

    quanto opere reipublicae communisque salutis intersit, manus hostium distineri,

    Caes. B. G. 2, 5, 2:

    semper ille, quantum interesset P. Clodii, se perire, cogitabat,

    Cic. Mil. 21, 56:

    quid illius interest, ubi sis?

    id. Att. 10, 4, 10:

    quis enim est hodie, cujus intersit istam legem manere?

    id. Phil. 1, 9:

    hoc vehementer interest rei publicae,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    quod ego et mea et rei publicae interesse arbitror,

    id. Fam. 2, 19 fin.:

    multum interest rei familiaris tuae, te quam primum venire,

    id. Fam. 4, 10, 2:

    tuā et meā maxime interest, te valere,

    id. ib. 16, 4:

    id ignorare eos velis, quorum intersit id scire,

    id. Off. 3, 13, 57.— With ut or ne:

    illud meā magni interest, te ut videam,

    Cic. Att. 11, 22, 2:

    quod ut facias tuā interesse arbitror,

    id. Fam. 12, 18, 2:

    vestrā interest, ne imperatorem pessimi faciant,

    Tac. H. 1, 30:

    non tam suā quam reipublicae interesse ut salvus esset,

    Suet. Caes. 86; so,

    utriusque nostrum magni interest ut te videam,

    Cic. Fam. 3, 5, 4 B. and K. (dub.).— With gen. pretii:

    quod meus familiaris tanti suā interesse arbitraretur,

    Cic. Fam. 13, 10.—With rel. or interrog.-clause:

    in omnibus novis conjunctionibus interest, qualis primus aditus sit,

    Cic. Fam. 13, 10, 4: non tam interest, quo animo scribatur, quam quo accipiatur, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 1:

    neque multum interest, quod nondum per numeros distributi sunt,

    Plin. Ep. 10, 30, 2; cf. with utrum... an: quid interfuit, homo audacissime, utrum hoc decerneres, an, etc., what mattered it? Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:

    nihil interest nunc, an violaverim, etc.,

    Liv. 26, 31.— With ad:

    ad honorem interesse,

    Cic. Fam. 16, 1, 1:

    ad decus et ad laudem civitatis,

    id. N. D. 1, 4, 7:

    ad laudem nostram,

    id. ib. 5, 12, 2:

    ad beate vivendum,

    id. Fin. 2, 28, 90.

    Lewis & Short latin dictionary > intersum

См. также в других словарях:

  • Ratiocinatio — is a rhetorical device. It is reasoning with oneself by making a statement, then questioning that statement, then answering that question. It is related to, and sometimes equivalent to, anthypophora. [… …   Wikipedia

  • Ratĭocĭnatĭo — (lat.), allgemein soviel wie Vernunftschluß, Schlußfolgerung (s. Schluß); in der Rhetorik eine Redefigur, bei welcher der Sprechende sich selbst auffordert, irgendeine aufgestellte Behauptung zu begründen …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Ratiocinatio — Ratiocinatio, lat., Schlußfolgerung …   Herders Conversations-Lexikon

  • ratiocinatio — index ratiocination Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • ratiocinatio —    (s.f.) Quando dagli attributi delle circostanze (signa) che accom­pagnano una cosa può essere dedotta, senza una conclusione esplicita, la grandezza della cosa stessa. / Il ragionare tra sé e sé ponendosi delle domande. A volte sinonimo di… …   Dizionario di retorica par stefano arduini & matteo damiani

  • ratiocinatio — noun a) Reasoning (typically with oneself) by asking questions. b) Making statements, then asking the reason for such an affirmation, then answering oneself …   Wiktionary

  • ratiocination — [ rasjɔsinasjɔ̃ ] n. f. • 1495; lat. ratiocinatio ♦ Littér. Action de ratiociner; argument ou raisonnement vain et exagérément subtil. ⇒ argutie. « où l on souhaite de la musique, on trouve de l éloquence et de la ratiocination » (A. Gide). ●… …   Encyclopédie Universelle

  • raţiocinaţie — raţiocináţie s. f., art. raţiocináţia, g. d. art. raţiocináţiei; pl. raţiocináţii Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic  RAŢIOCINÁŢIE s.f. (Liv.) Raţiocinare. [gen. iei, var. raţiocinaţiune …   Dicționar Român

  • Ratiocination — Ra ti*oc i*na tion (r[a^]sh [i^]*[o^]s [i^]*n[=a] sh[u^]n), n. [L. ratiocinatio: cf. F. ratiocination.] The process of reasoning, or deducing conclusions from premises; deductive reasoning. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Alethiologie — Dianoiologie (griech. dianoia „das Nachdenken“, „der Verstand“) ist ein Begriff, der ein grundlegendes Denkvermögen oder eine diesem zugeordnete Fundamentaldisziplin bezeichnet. In diesem Sinne werden die meisten Themen von Darstellungen einer… …   Deutsch Wikipedia

  • Analogie (Logik) — Der Analogismus oder Analogieschluss (griechisch αναλογισμός, von Analogie) ist eine Schlussfolgerung aufgrund der Analogie zwischen zwei Objekten nach dem Muster: A hat Ähnlichkeit mit B . B hat die Eigenschaft C . Also hat auch A die… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»