-
1 rationabilis
rătĭōnābĭlis, e, adj. [ratio] (post-Aug.; = rationalis, which is in better use), reasonable, rational:natura,
Sen. Vit. Beat. 14, 1:virtutes quae ad rationabilem animum pertinent,
App. Dogm. Plat. 2, p. 17, 18; cf.:virtutes rationabiles,
id. ib.:responsio rationabilis,
Vulg. Job, 32, 3:rationabile sine dolo lac,
the pure milk of reason, id. 1 Pet. 2, 2:sententia vera et rationabilis,
Dig. 5, 1, 2, § 3.— Comp.:rationabilius esse videtur,
Dig. 45, 3, 37.— Adv.: rătĭō-nābĭlĭter, rationally, reasonably, App. Dogm. Plat. 1:errare,
Hier. Ep. 39, 5; Macr. Somn. Scip. 2, 11, 17; Amm. 20, 4, 8; Lact. Ep. 61, 17. -
2 rationabilis
ratiōnābilis, e1) одарённый разумом, разумный (natura Sen; anima Ap)2) разумный, основанный на разуме ( sententia Dig) -
3 rationabilis
ratiōnābilis, e (ratio), I) mit Vernunft begabt, vernünftig, natura, Sen. de vit. beat. 14, 1 (13, 5); Gertz rationalis: rationabile genus mortalium, Colum.: pars animae, Apul. de dogm. Plat. 1, 9 G.: animus, virtutes, ibid. 2, 9: animal, Chalcid. Tim. 130: animae motus, ibid. 37 B. – II) vernunftgemäß, vernünftig, ICt. u. Gromat. vet.: quod magis rationabile est od. quod rationabilius esse videtur, ICt.: mihi tamen ita rationabile videtur, ut etc., Gromat. vet.: rationabilius sonoriusque est m. folg. Acc. u. Infin., Prisc. 2, 3.
-
4 rationabilis
ratiōnābilis, e (ratio), I) mit Vernunft begabt, vernünftig, natura, Sen. de vit. beat. 14, 1 (13, 5); Gertz rationalis: rationabile genus mortalium, Colum.: pars animae, Apul. de dogm. Plat. 1, 9 G.: animus, virtutes, ibid. 2, 9: animal, Chalcid. Tim. 130: animae motus, ibid. 37 B. – II) vernunftgemäß, vernünftig, ICt. u. Gromat. vet.: quod magis rationabile est od. quod rationabilius esse videtur, ICt.: mihi tamen ita rationabile videtur, ut etc., Gromat. vet.: rationabilius sonoriusque est m. folg. Acc. u. Infin., Prisc. 2, 3.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rationabilis
-
5 rationabilis
rationabilis, e, reasonable, pertaining to the reason, rational, R. 12:1; 1 P. 2:2.* -
6 rationabilis
(adi.) rationabiliter (adv.) разумный, ration. causa (1. 2 § 3 D. 5, 1);sententia (1. 2 § 3 D. 5, 1. 1. 3 § 1 C. Th. 11, 8).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > rationabilis
-
7 rationabilis
rationabile, rationabilior -or -us, rationabilissimus -a -um ADJrational, possessing powers of reasoning; reasonable, agreeable to reason -
8 irrationabilis
irratiōnābilis, e, Adi. m. Compar. (in u. rationabilis), unvernünftig, Spät. – subst., irratiōnābilia, ium, n., unvernünftige Wesen, Lact. 2, 2, 17. – / Bei guten lat. Schriftstellern (zB. Cels. prooem. p. 7, 1 D.) muß dafür irrationalis gelesen werden; s. Spalding Quint. 2, 16, 16.
-
9 rationabilitas
ratiōnābilitās, ātis, f. (rationabilis), die Vernünftigkeit, Vernunft, Mythogr. Lat. 3, 6, 16 u. spät. Eccl. – Apul. de dogm. Plat. 1, 13 jetzt rationabilem.
-
10 rationabiliter
ratiōnābiliter, Adv. (rationabilis), vernunftgemäß, vernünftig (Ggstz. irrationabiliter), Macr. somn. Scip. 2, 11, 17. Ps. Apul. Ascl. 16; Apul. de Plat. 1, 8. Amm. 20, 4, 8. Lact. epit. 61, 17. Hieron. epist. 39, 5. Chalcid. Tim. 35 u.a. Isid. orig. 2, 24, 7. – Compar., Augustin. de peccat. merit. 1, 13.
-
11 ius
I.Ius, iuris, n. g. Terent. Du jus, ou brouet, ou potage commun qui n'est point espez.\Ius conditum. Cic. Potage exquis, bien accoustré et assaisonné.\Confundere multa iura. Plaut. Faire une meslange de plusieurs brouets.II.Ius, iuris, n. gen. Terent. Droict et raison.\Nullum hodie genus est hominum minus bonorum iure. Plaut. Qui soit moins à la bonne foy.\Ius bonum dicis, oras, petis: pro eo quod vulgus dicit, Requesta tua rationabilis est. Plaut. C'est raison de ce que tu demandes, Ta demande est raisonnable.\Ius petis, fateor, tene. Plaut. C'est la raison, Je le confesse.\Optimo iure. Plaut. A bonne et juste cause, A bon droict.\Iure, ablatiuus, id est merito. Plaut. A bon droict.\Iure vel iniuria. Plaut. A droict ou à tort.\Quo iure, quaque iniuria praecipitem me in pistrinum dabit. Terent. Soit à droict ou à tort.\Suo iure aliquid agere, facereve. Cic. De son authorité, Priveement, Du consentement de touts, Sans contredict d'aucun.\Demus imperium Caesari eo iure quo qui optimo. Cice. Pour l'avoir avec toute puissance et prerogative telle que donner on peult en tel cas. Bud.\Optimo iure, vel optima conditione praedia. Cic. Qui sont francs, et ne doibvent aucune servitude, ne cens, ne rente, et ne sont aucunement hypotequez, Heritages et terres tenues en franc aleu.\Hoc iure sunt Siculi. Cicero. Observent et gardent ceste forme de droict.\Ius suum obtinere non posse dicebant veteres, eum quem nunc iustitiam habere vel consequi non posse dicimus. Cic. Ne povoir avoir justice, Ne povoir avoir raison en justice de quelque affaire.\Ius. Paulus. Tout ce que nature, ou une cité, ou un peuple, ou une coustume a commandé de faire l'un à l'autre.\Ius. Paul. Le lieu où le juge rend le droict, et la justice se faict.\Ius naturale. Vlp. Une loy et ordonnance descendant de nature, La loy de nature.\Ius gentium. Vlp. Loy commune entre touts les hommes, venant de la raison naturelle.\Ius ciuile. Vlp. Les loix et coustumes qui sont propres et particulieres à un chascun peuple.\Ius moribus constitutum. Iulianus. Droict coustumier.\Famularia iura dare. Ouid. Loix serviles.\Ius Praetorium, quod et Ius honorarium dicitur. Papinianus. Les ordonnances et mandements des Preteurs et autres semblables Magistrats.\Ius priuatum. Vlp. Le droict qui concerne l'utilité d'un chascun particulier.\Ius publicum. Vlp. Le droict concernant l'utilité publique.\Signata iura sequi. Lucan. Alliances escriptes et signees.\Ius singulare. Paul. Droict special et particulier en certains cas.\Ius summum. Cic. Droict rigoreux, Quand on ne remet rien de ce que le droict requiert, et qu'on ne fait aucun passedroict, Quand on fait au pis qu'on scauroit faire. Vide Agere summo iure in AGO.\Certare iure. Cic. Aller, ou Proceder par justice. Bud.\Concedere in ius, ditionemque alicuius. Liu. Venir en la puissance et seigneurie d'aucun.\Ius consulere. Liuius. Demander conseil sur quelque difficulté de droict.\Ius dicere. Liu. Dire droict, Exercer jurisdiction.\Ius facere dicitur, quod iuris atque legis vim habet. Vlp. Faire droict, Apporter necessité d'estre obey.\Non ambigitur Senatum ius facere posse. Vlp. Que le Senat ne puisse faire ordonnances ayant pareille authorité que la loy.\Ius esto. Cic. Soit ferme et stable et tenu pour loy.\Firmare ius. Tacit. Confermer un droict.\Ius petere ab aliquo iudice. Curtius. Estre de sa jurisdiction, Quand on est subject d'aller plaider par devant luy, Resortir par devant quelque juge.\Procurrunt in ius. Horatius. Ils parviennent par devant le juge, Ils viennent en justice.\Rapere aliquem in iura. Horatius. Le contraindre de venir en justice.\Pari iure esse cum aliquibus. Tranquillus. Estre du reng des autres, N'avoir pas plus de droict et d'authorité que les autres, Estre subject aussi bien que les autres, N'estre point plus privilegié que les autres.\AEquus iudex, vnde ius stabat, ei victoriam dedit. Liuius. A qui le droict appartenoit, Pour qui le droict estoit.\Ius, pro potestate. Plin. Povoir et puissance.\Habere ius in aliquem. Lucan. Puissance et authorité.\Quibus mulctari eos velit, ipsius ius atque arbitrium est. Liu. Il est en luy d'en faire à son appetit.\Iuris sui esse, ac mancipii. Brutus Ciceroni. Estre maistre de soymesme, Estre en liberté.\Iuris prudentia. Vlp. Le scavoir et congnoissance de tout droict tant divin que humain. -
12 rationalis
rătĭōnālis, e [st2]1 [-] relatif au calcul. [st2]2 [-] fondé sur le raisonnement. [st2]3 [-] doué de raison, raisonnable. - rationales litterae, Inscr.: les chiffres. - rationalis philosophia, Sen.: la dialectique, la logique. - rationalis, is, m.: receveur, caissier, agent comptable. - procurator rationalis, Firm.: agent comptable.* * *rătĭōnālis, e [st2]1 [-] relatif au calcul. [st2]2 [-] fondé sur le raisonnement. [st2]3 [-] doué de raison, raisonnable. - rationales litterae, Inscr.: les chiffres. - rationalis philosophia, Sen.: la dialectique, la logique. - rationalis, is, m.: receveur, caissier, agent comptable. - procurator rationalis, Firm.: agent comptable.* * *Rationalis, et hoc rationale, pen. prod. Siue Rationabilis, et hoc rationabile, pen. cor. Idem significant. Quintil. Raisonnable, Ayant usage de raison, Usant de raison.\Rationales et procuratores Caesaris iidem erant. Lampridius. Receveurs du demaine de Cesar. -
13 irrationabilis
irratiōnābilis, e, Adi. m. Compar. (in u. rationabilis), unvernünftig, Spät. – subst., irratiōnābilia, ium, n., unvernünftige Wesen, Lact. 2, 2, 17. – ⇒ Bei guten lat. Schriftstellern (zB. Cels. prooem. p. 7, 1 D.) muß dafür irrationalis gelesen werden; s. Spalding Quint. 2, 16, 16.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > irrationabilis
-
14 rationabilitas
ratiōnābilitās, ātis, f. (rationabilis), die Vernünftigkeit, Vernunft, Mythogr. Lat. 3, 6, 16 u. spät. Eccl. – Apul. de dogm. Plat. 1, 13 jetzt rationabilem.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rationabilitas
-
15 rationabiliter
ratiōnābiliter, Adv. (rationabilis), vernunftgemäß, vernünftig (Ggstz. irrationabiliter), Macr. somn. Scip. 2, 11, 17. Ps. Apul. Ascl. 16; Apul. de Plat. 1, 8. Amm. 20, 4, 8. Lact. epit. 61, 17. Hieron. epist. 39, 5. Chalcid. Tim. 35 u.a. Isid. orig. 2, 24, 7. – Compar., Augustin. de peccat. merit. 1, 13.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rationabiliter
-
16 rationabilitas
rătĭōnābĭlĭtas, ātis, f. [rationabilis], reasonableness, rationality, App. Dogm. Plat. 1, p. 9, 5. -
17 rationabiliter
rătĭōnābĭlĭter, adv., v. rationabilis fin. -
18 COMMON-SENSE
[A]RATIONABILIS (-E)RATIONALIS (-E) -
19 INTELLIGENT
[A]INTELLEGENS (-ENTIS)INTELLIGENS (-ENTIS)RATIONABILIS (-E)RATIONALIS (-E)SAGAX (-GACIS)PROBUS (-A -UM)CAPABILIS (-IS -E)CONSPICIENS (-ENTIS) -
20 PRUDENT
[A]CAUTUS (-A -UM)CONSIDERATUS (-A -UM)CORDATUS (-A -UM)PRUDENS (-ENTIS)RATIONABILIS (-E)RATIONALIS (-E)MEMOR (-ORIS)PROVIDENS (-ENTIS)PROVIDUS (-A -UM)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
rationabilis — Reasonable: rational … Ballentine's law dictionary
dos rationabilis — /dows rseshaneybalas/ A reasonable marriage portion. A reasonable part of her husband s estate, to which every widow is entitled, of lands of which her husband may have endowed her on the day of marriage. Dower, at common law. 2 Bl.Comm. 134. Dos … Black's law dictionary
dos rationabilis — /dows rseshaneybalas/ A reasonable marriage portion. A reasonable part of her husband s estate, to which every widow is entitled, of lands of which her husband may have endowed her on the day of marriage. Dower, at common law. 2 Bl.Comm. 134. Dos … Black's law dictionary
dos rationabilis — Reasonable or legitimate dower. If no specific dotation was made at the church porch, at the time of the marriage, the common law endowed the wife of a third part of such lands and tenements as the husband was wised at the time of the marriage,… … Ballentine's law dictionary
causa vaga et incerta non est causa rationabilis — /koza veyga et insarta non est koza r?esh(iy)aneybalas/ A vague and uncertain cause is not a reasonable cause … Black's law dictionary
causa vaga et incerta non est causa rationabilis — /koza veyga et insarta non est koza r?esh(iy)aneybalas/ A vague and uncertain cause is not a reasonable cause … Black's law dictionary
pars rationabilis — /parz raeshaneybalas/ That part of a man s goods which the law gave to his widow and children … Black's law dictionary
quam longum debet esse rationabile tempus non definitur in lege, sed pendet ex discretione justicia quam rationabilis debetiorum?? — /kwaem loggam debat esiy raeshaneybaliy tempas non dafinatar in liyjiy, sed pendat eks daskreshiyowniy jastishiyeriyoram/ How long reasonable time ought to be is not defined by law, but depends upon the discretion of the judges … Black's law dictionary
quam rationabilis debet esse finis, non definitur, sed omnibus circumstantiis inspectis pendet ex justiciariorum discretione — /kwaem raeshaneybalas debat esiy faynas, non dafinatar, set omnabas sarkamstaenshiyas inspektas pendat eks jastishiyeriyoram daskreshiyowniy/ What a reasonable fine ought to be is not defined, but is left to the discretion of the judges, all the… … Black's law dictionary
Causa vaga et incerta non est causa rationabilis — A vague and uncertain cause is not a reasonable one … Ballentine's law dictionary
Dos rationabilis vel legitima est cujuslibet mulieris de quocunque tenemento tertia pars omnium terrarum et tenementorum, quae vir suns tenuit in dominio suo ut de feodo — Reasonable or legitimate dower is for every woman a third part of all the lands and tenements which her husband held in his demesne as of fee … Ballentine's law dictionary