quantum+in+ratione+est

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.

With subst.:

hic homo sanus non est,

Plaut. Am. 1, 1, 246:

rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,

id. Bacch. 1, 1, 53:

quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,

Cic. Rep. 1, 17:

genus hoc,

id. ib. 1, 25:

hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,

id. ib. 1, 19; cf.:

quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,

id. ib. 1, 1:

his libris,

id. ib. 1, 7:

hae feriae,

id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:

hoc otio,

id. ib. 9 fin.:

haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,

id. ib. 1, 10:

ad haec cituma,

id. ib. 1, 21:

hic vir,

Liv. 7, 39, 12.—

Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):

hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,

Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:

feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,

id. ib. 1, 21 fin.:

hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,

Plaut. Am. 1, 1, 87:

docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,

Cic. Rep. 1, 15:

dixerat hoc ille, cum, etc.,

id. ib. 1, 12:

haec Scipio cum dixisset,

id. ib. 1, 11:

haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,

id. ib. 1, 7.—

More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);

and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,

Ter. And. 2, 3, 17:

eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,

Plaut. Capt. prol. 10; so,

hujusce,

id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:

atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,

Cic. Div. in Caecil. 14, 47:

hisce homines ubi habitent,

Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,

hisce,

id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:

haec aedes,

Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,

haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,

id. Aul. 3, 5, 58:

haec (puellae),

Ter. Eun. 3, 5, 34:

haec sententiae,

Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:

aliut posticum harunce aedium,

Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:

harunc aedium,

id. Most. 2, 1, 57:

sine opera tua nihil di horunc facere possunt,

id. Cist. 1, 1, 53:

horunc,

id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:

cedo signum, si harunc Baccharum es,

Plaut. Mil. 4, 2, 25:

harunc aedium,

id. Merc. 5, 1, 3:

hisce ego Placidum ted hodie reddam,

id. Curc. 5, 3, 48; cf.:

quid dicam hisce, incertus sum,

Ter. Hec. 3, 4, 36:

tu ab hisce rebus animum avoca,

Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,

hisce,

Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,

hosce,

id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:

apud hasce aedes,

Plaut. Am. 1, 1, 194; so,

hasce,

id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—

With the interrog. particle: hicin' Achilles est?

Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,

hicinest?

id. Pers. 5, 2, 49; cf.:

hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?

Cic. Mil. 38, 104 et saep.:

haecine,

Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:

huncine hominem,

Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:

huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!

Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:

hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?

Plaut. Bacch. 3, 3, 43:

o Juppiter, hoscine mores!

Ter. Ad. 4, 7, 40:

hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,

Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;

so in the shorter form, hicne,

Cic. Rosc. Am. 48, 141:

ex hocne equo,

id. Fat. 3, 5:

cum hocne,

id. Att. 9, 7, 3:

ex hacne natura,

id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;

in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,

Inscr. Orell. 5; cf.:

HVIVSQ. LOCI,

id. ib. 1580; 2300;

and HOIVSQVE AEDIS ERGO,

id. ib. 2488.—

With other pronouns:

hos eosdem motus perturbationes dixerimus,

Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:

cum idem hoc visum diceretur,

id. Rep. 1, 14:

hoc idem fit in reliquis civitatibus,

Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:

haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,

Caes. B. G. 7, 17 fin.:

haec eadem genera,

Quint. 6, 3, 54:

hoc ipsum civile jus,

Cic. Rep. 1, 2:

sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,

Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:

ad hunc eum ipsum,

Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:

idem hoc ipsum,

id. Tusc. 5, 9, 26:

huic illi legato,

id. Fl. 22, 52:

hunc illum fatis Portendi generum,

Verg. A. 7, 255; cf.:

hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,

Cic. Tusc. 3, 15, 31:

hic est ille status quantitatis,

Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:

hujus istius facti stultitia,

Cic. Rab. Post. 9, 24:

ista haec epigrammata,

Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:

callidum quendam hunc,

Cic. de Or. 1, 50, 218.—

Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):

ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,

Cic. Inv. 2, 16, 50:

in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,

id. Rep. 1, 1:

si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,

Quint. 7, 2, 30:

cum hic testamento, ille proximitate nitatur,

id. 3, 6, 95:

in his judicem sibi, in illis alii credere,

id. 5, 7, 33:

haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,

id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:

cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,

Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:

iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,

id. Ac. 2, 33, 105:

si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,

id. Inv. 2, 41, 121:

has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,

id. Ac. 2, 42, 130:

Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,

this... that, id. Fam. 9, 16, 4:

ego hoc dico. adversarius hoc,

Quint. 4, 4, 8:

vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,

Verg. A. 6, 621 sq.:

hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,

Tac. A. 14, 8:

quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,

Quint. 6, 1, 3 sq.:

interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?

id. 7, 3, 9:

alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,

Cic. Rosc. Am. 6, 17:

occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,

Ov. M. 1, 293.—

Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:

hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,

id. Fin. 4, 4, 10:

hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,

Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:

melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,

the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:

quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,

Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—

In the neutr. sing. subst., with gen.:

quid hoc hominist?

Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:

quid hoc morbi est?

id. ib. 2, 1, 19:

quid hoc est negoti?

id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:

hoc fructi pro labore ab his fero,

id. Ad. 5, 4, 16:

edormiscam hoc villi,

id. ib. 5, 2, 11:

hoc commodi est, quod, etc.,

Cic. Rosc. Am. 32, 91:

hoc copiarum in Hispanias portatum est,

Liv. 42, 18, 7:

hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,

id. 5, 2, 8:

hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,

id. 3, 25, 4:

hoc consilii,

id. 5, 39, 6:

hoc solacii,

id. 30, 13, 13:

hoc noctis,

Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—

Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):

eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,

there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:

lucet hoc,

Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—

Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:

hic homost omnium hominum praecipuos,

Plaut. Trin. 5, 1, 1:

hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,

Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,

huic homini, i. q. mihi,

Plaut. Ep. 1, 2, 38:

hic homo, i. q. ego,

id. Curc. 2, 1, 33:

hunc hominem, i. q. me,

Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:

vin' tu huic seni auscultare?

Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:

haec res,

my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:

hunc in collum,

my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—

With reference to time, of this time, now present, actual, this:

cena hac annona est sine sacris hereditas,

in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:

sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,

Liv. 3, 20:

his temporibus,

Cic. Fam. 13, 77, 1:

M. Cato, hujus nostri Catonis pater,

id. Off. 3, 16, 66; cf.:

si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,

Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:

etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,

the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:

ne horum quidem magnificentia operum,

Liv. 1, 55 fin.;

very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,

Plin. 14, 22, 28, § 143:

ante hos sex menses,

Phaedr. 1, 1, 10:

ante hoc triduum,

Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.

Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).

With relat. clause:

Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,

Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:

eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,

Cic. Rep. 1, 2:

neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,

id. ib. 1, 22:

non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,

id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?

Plaut. Am. 1, 1, 136:

unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,

Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:

haec quae sunt in hoc genere,

id. ib. 1, 11:

mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,

id. ib. 1, 13:

hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,

id. ib. 1, 14;

1, 16: in his libris, quos legistis,

id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:

quam quisque norit artem, in hac se exerceat,

id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:

lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,

Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:

servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,

Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:

de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,

id. Att. 13, 36 fin.; cf.:

is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,

Quint. 1, 2, 30:

hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,

Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:

mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,

Quint. 9, 2, 41.—

With acc. and inf.:

erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

Cic. Rep. 1, 16:

sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,

id. ib. 2, 3:

hoc tantum admiror, Flavum, etc.,

Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,

Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.

with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,

Plaut. Am. 1, 1, 48:

ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,

Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—

With quod or quia:

maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,

Cic. Rep. 1, 6:

quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,

id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:

propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,

id. 12, 9, 6:

nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,

in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:

hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,

id. 9, 2, 53:

hoc ipso, quod,

id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:

id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,

Caes. B. G. 1, 2, 3:

hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,

id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:

hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,

id. 6, 2, 36:

hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,

Plaut. Rud. 2, 3, 57:

quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,

Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:

hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,

Quint. 10, 1, 15.—

With ut or ne:

nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,

Plaut. Am. prol. 64; cf.:

hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,

id. ib. 81:

atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,

id. Ps. 2, 3, 19:

nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,

Cic. Rep. 1, 24:

neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,

id. ib. 1, 4;

for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,

id. ib. 6, 15:

quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,

id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:

plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,

Quint. 8 praef. § 6; cf.:

habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,

id. 11, 2, 51; so,

in hoc, ut,

id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,

in hoc scilicet, ne suspectus his foret,

Vell. 2, 41 fin. —

Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:

in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,

Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,

id. Caecin. 7, 19; 34, 100:

cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,

id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:

primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,

id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:

ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,

Cic. Mil. 9, 24:

at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,

id. Phil. 2, 28, 70.—

Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:

hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?

Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,

hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:

nunc hac An illac eam, incerta sum consili,

id. Rud. 1, 3, 30:

plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,

Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:

hac illac circumcursa,

id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:

sequere hac, reducam te ubi fuisti,

this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:

sequere hac me intus ad Glycerium nunc,

Ter. And. 5, 6, 14:

sequere me ergo hac intro,

id. Ad. 4, 3, 18:

i hac mecum intro,

Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:

quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,

Cic. Leg. 1, 4, 14:

ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,

Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):

namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,

Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:

utrum hacin feriam an ab laeva latus?

Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —

hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.

In space.

Lit.:

hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,

Plaut. Capt. prol. 1 sq.:

ego jam dudum hic adsum,

Ter. Eun. 4, 6, 5:

quem praestolare hic ante ostium?

id. ib. 5, 6, 5:

hic propter hunc adsiste,

id. Ad. 2, 1, 15:

hic tui omnes valent,

Cic. Fam. 6, 20, 3:

non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,

id. Verr. 2, 5, 55, § 143:

mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,

Ov. M. 1, 319:

hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,

Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:

hicine,

id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:

facile hic plus mali est, quam illic boni,

Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:

hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

Verg. G. 1, 54:

hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,

Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:

hic proxume viciniae,

in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:

modo vidi virginem hic viciniae miseram,

Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—

Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:

hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,

Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:

hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,

id. Arch. 4, 8; cf.:

hic vos dubitabitis, judices,

id. Verr. 2, 2, 44, § 109:

hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,

id. de Imp. Pomp. 13, 39:

hic jam plura non dicam,

id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):

hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,

Ter. And. 4, 1, 14:

ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,

Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):

alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,

Vell. 2, 49, 3.—

Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:

hic reddes omnia,

Ter. And. 2, 3, 15:

hic ego quid praedicem?

Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:

hic cum uterque me intueretur,

id. Fin. 2, 1, 1; so,

hic cum,

id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:

hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,

Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §

66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,

Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;

hic Scipio, etc.,

Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—

huc (access. form hoc), v. huc.

mētĭor, mensus (post-class. metītus, Dig. 32, 1, 52), 4, v. dep. [Sanscr. ma, to measure; cf. Gr. me-tron, Lat. modus], to measure, mete (lands, corn); also, to measure or mete out, to deal out, distribute by measure (class.).

Lit.:

metiri agrum,

Cic. Fam. 9, 17, 2:

frumentum,

id. Verr. 2, 3, 83, § 192:

sol, quem metiri non possunt,

id. Ac. 2, 41, 128:

magnitudinem mundi,

id. Off. 1, 43, 154: nummos, to measure one's money, i. e. to have a great abundance of it, Hor. S. 1, 1, 95:

nummos modio,

Petr. S. 37:

se ad candelabrum,

id. ib. 75:

pedes syllabis,

to measure by syllables, Cic. Or. 57, 194:

frumentum militibus metiri,

Caes. B. G. 1, 16:

cum exercitu frumentum metiri oporteret,

id. ib. 1, 23;

7, 71: Caecubum,

Hor. Epod. 9, 36:

quis mensus est pugillo aquas?

Vulg. Isa. 40, 12:

tantus acervus fuit, ut metientibus dimidium super tres modios explesse, sint quidam auctores,

Liv. 23, 12.—

Poet. transf., to measure a distance, i. e. to pass, walk, or sail through or over, to traverse:

Sacram metiente te viam (of the measured pace of a proud person),

Hor. Epod. 4, 7:

aequor curru,

to sail through, Verg. G. 4, 389:

aquas carinā,

Ov. M. 9, 446:

tu, cursu, dea menstruo metiens iter annuom,

to go through complete, Cat. 34, 17:

instabili gressu metitur litora cornix,

Luc. 5, 556.—Also absol.:

quin hic metimur gradibus militariis,

to walk, Plaut. Ps. 4, 4, 11.—

Trop., to measure, estimate, judge one thing by another; also simply to measure, estimate, judge of, set a value on a thing.

With abl. of the standard of comparison, or the means of judgment:

sonantia metiri auribus,

Cic. Or. 68, 227:

oculo latus,

Hor. S. 1, 2, 103:

omnia quaestu,

by profit, Cic. Phil. 2, 43, 111:

qui nihil alterius causa faciet et metietur suis commodis omnia,

id. Leg. 1, 14, 41:

vides igitur, si amicitiam sua caritate metiare, nihil esse praestantius,

id. Fin. 2, 26, 85:

vim eloquentiae sua facultate non rei natura,

id. Opt. Gen. Or. 4, 10:

omnia voluptate,

id. Fam. 7, 12, 2:

studia utilitate,

Quint. 12, 11, 29:

magnos homines virtute, non fortuna,

Nep. Eum. 1:

usum pecuniae non magnitudine, sed ratione,

Cic. Att. 14:

officia utilitate,

Lact. 6, 11, 12:

odium in se aliorum suo in eos metiens odio,

Liv. 3, 54:

pericula suo metu,

Sall. C. 31, 2:

peccata vitiis,

Cic. Par. 3, 1, 20:

aetatem nostram non spatio senectutis, sed tempore adulescentiae,

Quint. 12, 11, 13.—

With ex (very rare):

fidelitas, quam ego ex mea conscientiā metior,

Cic. Fam. 10, 4, 2: ex eo, quantum cuique satis est, metiuntur homines divitiarum modum, id. Par. 6, 1, 14.—

With ad:

nec se metitur ad illum quem dedit haec (paupertas) posuitque modum,

i. e. accommodates herself, Juv. 6, 358.—

Absol. (post-Aug.):

metiri ac diligenter aestimare vires suas,

Quint. 6, 1, 45:

pondera sua,

Mart. 12, 100, 8:

sua regna,

Luc. 8, 527. —

With quod:

quanto metiris pretio, quod, etc.,

Juv. 9, 72.—

To traverse. go over, pass through:

late Aequora prospectu metior alta meo,

Ov. H. 10, 28:

tot casus, tot avia,

Val. Fl. 5, 476:

jamque duas lucis partes Hyperione menso,

Ov. M. 8, 564.—

To measure out, deal to any one, treat one well or ill:

mensurā quā mensi fueritis, remetietur vobis,

Vulg. Luc. 6, 38; cf. id. Matt. 7, 2.

signif., to be measured:

agri glebatim metiebantur,

Lact. Mort. Persec. 23, 2:

an sol pedis unius latitudine metiatur,

Arn. 2, 86.— Part. perf.: mensus, a, um, measured off:

mensa spatia conficere,

Cic. N. D. 2, 27, 69.—As subst.:

bene mensum dabo,

good measure, Sen. Q. N. 4, 4, 1.

rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.

Lit.

Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:

rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,

id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:

itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,

Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:

dextera digitis rationem computat,

id. Mil. 2, 2, 49:

magna ratio C. Verruci,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:

direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,

id. Phil. 5, 6, 16; cf.:

quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,

Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):

decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,

to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):

rationem ducere,

to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:

omnium proeliorum,

Caes. B. C. 3, 53; cf.:

hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,

id. B. G. 6, 19; and:

piratarum,

Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

rationem inire,

to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:

quattuor minae periere, ut ratio redditur,

Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:

tibi ego rationem reddam?

id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:

rationem referre,

Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:

rationem repetere de pecuniis repetundis,

id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:

recte rationem tenes,

Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:

drachumae, quas de ratione debuisti,

according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:

grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,

how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—

Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;

rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,

Cato, R. R. 2, 5:

rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,

Cic. Pis. 25, 61:

ut rationes cum publicanis putarent,

id. Att. 4, 11, 1:

rationes a colono accepit,

id. Caecin. 32, 94:

quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,

id. Att. 5, 21, 12:

rationes referre... rationes deferre,

id. Fam. 5, 20, 2:

Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,

Hor. A. P. 325 et saep.:

A RATIONIBVS,

an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—

Transf.

A list, roll, register (rare):

cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,

Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:

rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),

Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:

rationarium imperii,

id. ib. 28.—

A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:

nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,

id. Truc. 1, 1, 49:

pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,

Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—

A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):

res rationesque eri Ballionis curo,

Plaut. Ps. 2, 2, 31:

res rationesque vestrorum omnium,

id. Am. prol. 4:

re ac ratione cum aliquo conjunctus,

Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:

de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,

id. Quint. 4, 15:

cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,

Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):

ratio nummaria,

Cic. Att. 10, 11, 2:

aeraria ratio,

id. Quint. 4, 15:

ratio domestica... bellica,

id. Off. 1, 22, 76:

quod ad popularem rationem attinet,

id. Fam. 1, 2, 4:

rationes familiares componere,

Tac. A. 6, 16 fin.:

fori judiciique rationem Messala suscepit,

Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:

in explicandis rationibus rerum civilium,

id. Rep. 1, 8, 13:

rationes civitatis,

id. ib. 1, 6, 11:

quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. Mur. 17, 35:

propter rationem Gallici belli,

id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:

ad omnem rationem humanitatis,

id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:

ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,

id. Att. 9, 11, A, 1.—

Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):

me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,

Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:

exemplum meis alienissimum rationibus,

id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:

consideres, quid tuae rationes postulent,

Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:

si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,

Cic. Red. ad Quir. 1, 1.

Trop., a reckoning, account, computation:

postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,

presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:

itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,

i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:

nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,

an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:

census quom sum, juratori recte rationem dedi,

id. Trin. 4, 2, 30; so,

rationem dare, for the more usual rationem reddere,

Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:

(argentarii) ratione utuntur,

make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:

cum eam mecum rationem puto,

go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:

frustra egomet mecum has rationes puto,

Ter. Ad. 2, 1, 54:

(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,

Cic. N. D. 3, 29, 71:

quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,

to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;

and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,

id. ib. 3, 86:

ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,

that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:

semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,

id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:

nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,

id. Div. in Caecil. 9, 28;

and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,

will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:

tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,

Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:

mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,

Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—

Transf.

Relation, reference, respect to a thing:

(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,

have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:

ubi ratio cum Orco habetur,

Varr. R. R. 1, 4, 3;

for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,

Col. 1, 3, 2:

cum omnibus Musis rationem habere cogito,

Cic. Att. 2, 5, 2:

cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,

id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.

. quae ratio tibi cum eo intercesserat?

id. Rosc. Com. 14, 41:

pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?

id. Phil. 4, 6, 14:

quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,

id. ib. 12, 7, 17:

fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,

in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—

Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:

quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,

id. Imp. Pomp. 7, 17:

(deos) piorum et impiorum habere rationem,

id. Leg. 2, 7, 15:

cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,

Caes. B. C. 1, 9; so,

absentis,

id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:

sauciorum et aegrorum habita ratione,

id. ib. 3, 75:

moneret, frumenti rationem esse habendam,

Hirt. B. G. 8, 34;

so (al. frumentandi), rationem habere,

Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:

alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,

Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:

alicujus salutis rationem habere,

i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:

turpissimae fugae rationem habere,

id. ib. 2, 31:

ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,

Cic. Off. 1, 39, 139:

proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,

Caes. B. C. 1, 13:

habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,

id. B. G. 5, 27:

non ullius rationem sui commodi ducit,

Cic. Rosc. Am. 44, 128:

cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,

id. Clu. 42, 117:

omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,

id. Lael. 24, 89; cf.:

didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,

id. Fam. 3, 5, 1:

habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,

bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:

ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,

id. Fam. 3, 6, 6:

neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,

id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:

hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,

id. ib. 2, 2, 29, e70.—

Relation to a thing, i. e.

Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):

nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,

Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:

ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?

Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:

tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,

Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:

ratio viaque defensionis,

id. Verr. 2, 5, 1, § 4:

itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,

Caes. B. C. 1, 30:

mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,

Cic. de Or. 2, 72, 292:

haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,

id. N. D. 1, 5, 11:

dicendi,

id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:

aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,

id. Rep. 2, 36, 61:

ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,

Caes. B. G. 7, 24:

quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,

Liv. 42, 3 fin. —In plur.:

hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,

plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:

de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,

id. Rep. 1, 6, 11.—

Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):

sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,

Caes. B. G. 2, 19; cf.:

ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,

id. ib. 2, 22; so,

rei militaris,

id. ib. 4, 23:

ratio atque usus belli,

the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:

novae rationes bellandi,

id. ib. 3, 50:

ratio equestris proelii,

id. B. G. 5, 16:

quorum operum haec erat ratio, etc.,

id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;

tigna bina, etc.,

id. B. G. 4, 17:

serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,

Cic. Lael. 23, 87; cf.:

ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,

id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:

civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,

id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:

reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,

id. ib. 2, 11, 22;

1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,

id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:

haec eadem ratio est in summa totius Galliae,

Caes. B. G. 6, 11 fin.:

ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,

id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:

docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,

id. B. G. 7, 14:

hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,

Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:

quid refert, qua me ratione cogatis?

id. Lael. 8, 26:

quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,

Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:

simili ratione Pompeius in suis castris consedit,

id. ib. 3, 76:

auxilium ferri nulla ratione poterat,

id. ib. 1, 70:

nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,

id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—

With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §

678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,

Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:

multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,

id. ib. 2, 1, 40, ee

103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?

id. Mur. 17, 35:

nihil fallacius ratione tota comitiorum,

id. ib. 17, 36:

praedicere tempestatum rationem et praedonum,

id. ib. 2, 4:

tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,

id. Off. 2, 17, 60.—

Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;

altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,

Cic. Off. 1, 28, 101:

homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,

id. ib. 1, 4, 11 sq.:

haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,

id. N. D. 2, 27, 69:

lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,

id. Leg. 1, 6, 18:

ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,

id. N. D. 1, 42, 118:

mens et ratio et consilium in senibus est,

id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:

si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,

Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:

si ratio et prudentia curas aufert,

Hor. Ep. 1, 11, 25:

quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,

Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:

illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,

id. Rep. 2, 11, 22; and:

moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,

Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;

consilio et ratione deficitur,

Cic. Clu. 65, 184:

Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,

Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;

nec sat rationis in armis,

Verg. A. 2, 314:

rationis egens,

id. ib. 8, 299 et saep.:

iracundia dissidens a ratione,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

majora quam hominum ratio consequi possit,

id. ib. 1, 10, 15:

quantum ratione provideri poterat,

Caes. B. G. 7, 16 fin.:

quantumque in ratione esset, exploratum habuit,

Hirt. B. G. 8, 6 init.:

nec majore ratione bellum administrari posse,

Caes. B. C. 7, 21:

minari divisoribus ratio non erat,

it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,

too, minime rationis est,

Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:

Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,

which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:

quod domi te inclusisti, ratione fecisti,

reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—

The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:

ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,

Auct. Her. 2, 18, 28:

quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:

nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,

id. de Or. 2, 19, 80:

noverit orator argumentorum et rationum locos,

id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):

si mei consilii causam rationemque cognoverit,

id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:

ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,

Caes. B. G. 2, 10 fin.:

quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,

Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:

deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,

id. Caecin. 33, 96:

non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,

id. N. D. 1, 27, 76:

et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,

id. Div. 2, 50, 104:

idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,

id. Att. 8, 11, D, §

5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,

id. Fam. 4, 13, 3:

rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,

id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:

rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,

id. Fin. 1, 9, 31; cf.:

quod cum disputando rationibusque docuisset,

id. Rep. 1, 16, 25:

his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,

id. ib. 1, 3, 4 et saep.:

num parva causa aut prava ratio est?

reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—

In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:

ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,

Cic. Inv. 1, 13, 18:

ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,

id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—

Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:

in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:

ut ratione et via procedat oratio,

id. Fin. 1, 9, 29:

modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),

id. Quint. 7, 28; cf.:

quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,

Hor. S. 2, 3, 266:

nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,

Cic. N. D. 2, 16, 43:

intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,

divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:

ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,

in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:

in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,

order, system, id. ib. 2, 33, 57;

5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,

reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:

ratio et distributio,

a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—

A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:

erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,

Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:

nova et a nobis inventa ratio,

id. ib. 1, 8, 13;

2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,

id. ib. 1, 23, 37; cf.:

omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:

continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,

id. Div. 1, 51, 117:

Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,

doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:

Stoicorum ratio disciplinaque,

id. Off. 3, 4, 20:

Cynicorum ratio,

id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:

etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,

id. ib. 3, 3, 4:

improba navigii ratio tum caeca jacebat,

Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:

si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,

Cic. Arch. 1, 1.—

A view or opinion resting upon reasonable grounds:

mea sic est ratio,

Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:

inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:

cujus ratio etsi non valuit,

Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—

In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;

non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,

Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:

ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,

id. Fat. 16, 38; cf.:

ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,

id. Rep. 3, 31, 43.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;

also volt,

Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:

voltis,

id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;

so volint,

Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:

sis for si vis,

Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:

sultis for si voltis, only ante-class.,

Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).

In gen.

With object-infinitive.

With pres. inf.

Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:

potare ego hodie tecum volo,

id. Aul. 3, 6, 33:

ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,

id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:

ait rem seriam agere velle mecum,

Ter. Eun. 3, 3, 8:

natus enim debet quicunque est velle manere In vita,

Lucr. 5, 177:

video te alte spectare et velle in caelum migrare,

Cic. Tusc. 1, 34, 82:

quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?

id. ib. 1, 15, 34:

si innocentes existimari volumus,

id. Verr. 2, 2, 10, § 28:

quoniam opinionis meae voluistis esse participes,

id. de Or. 1, 37, 172:

quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,

Caes. B. G. 3, 7:

si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 3, 8 fin.:

dominari illi volunt, vos liberi esse,

Sall. J. 31, 23:

si haec relinquere voltis,

id. C. 58, 15:

priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,

Liv. 3, 53, 7:

si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,

id. 21, 21, 5:

non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,

id. 2, 59, 2:

suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,

Suet. Caes. 85:

Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,

Hor. Ep. 1, 18, 31.—

Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—

Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:

neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,

Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—

Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:

in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,

Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:

maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,

Cic. Rep. 1, 35, 55:

consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,

Caes. B. G. 1, 13:

hic experiri vim virtutemque volo,

Liv. 23, 45, 9.—

= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:

ac volui inicere tragulam in nostrum senem,

Plaut. Ps. 1, 4, 14:

eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,

id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:

puerumque clam voluit exstinguere,

Ter. Hec. 5, 1, 23:

necare candem voluit,

Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:

hostis hostem occidere volui,

Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;

volui... ferro interficere (ironically),

id. 40, 13, 2:

tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,

the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:

non enim vult mori, sed invidiam filio facere,

Quint. 9, 2, 85.—

Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,

Sen. Ep. 117, 24:

sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,

Cic. Att. 9, 7, 1:

cum de senectute vellem aliquid scribere,

id. Sen. 1, 2:

ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,

Plaut. As. 3, 1, 10:

bonus volo jam ex hoc die esse,

id. Pers. 4, 3, 10:

ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,

Ter. Phorm. 4, 3, 46:

at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,

it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:

eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,

his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:

cum lex venditionibus occurrere voluit,

when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:

si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,

Cic. Prov. Cons. 10, 24:

(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,

Liv. 23, 2, 7:

rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,

id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:

ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,

Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—

= studere, conari, to try, endeavor, attempt:

quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,

Cic. Lael. 20, 75:

nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,

id. Or. 2, 77, 315:

de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,

that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:

audes Fatidicum fallere velle deum?

do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—

To mean, of actions and expressions:

hic respondere voluit, non lacessere,

the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:

non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,

Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):

quid aliud volui dicere?

Ter. Eun. 3, 2, 51:

volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,

Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:

adduxi volui dicere,

id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—

To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:

nunc quod relicuom restat volo persolvere,

id. Cist. 1, 3, 40:

sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,

id. Men. 1, 3, 13:

sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,

id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:

si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,

Auct. Her. 4, 6, 9:

ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,

Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:

hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,

Caes. B. C. 1, 45. —

To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):

quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,

Plaut. Men. 1, 2, 5:

quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,

Ter. And. 1, 1, 113:

si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,

Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:

quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,

id. Rep. 1, 12, 18:

qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,

Liv. 22, 56, 7:

at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,

Ov. M. 3, 676; 1, 635:

P. Claudius cum proelium navale committere vellet,

Val. Max. 1, 4, 3.—

Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:

sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,

id. Poen. prol. 50:

vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,

id. Capt. 5, 1, 30:

i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,

id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:

illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,

id. ib. 1, 47, 112:

ergo, si vere aestimare volumus, etc.,

Val. Max. 7, 5, 6:

si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,

Curt. 4, 16, 33:

ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,

Liv. 7, 40, 5:

visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?

id. 8, 7, 7:

volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,

Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—

Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):

uti tamen tuo consilio volui,

still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—

To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:

is dare volt, is se aliquid posci,

likes to give, id. As. 1, 3, 29:

hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,

Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:

ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,

Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:

plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,

Suet. Caes. 68:

dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:

heri nemo voluit Sostratam intro admittere,

Ter. Hec. 3, 1, 49:

cum alter verum audire non vult,

Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:

nihil ex his praeter... accipere voluit,

refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—

To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;

si jussus est, necessitati,

if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:

utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,

on purpose, id. Or. 2, 58, 235:

laedere numquam velimus,

Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:

vivere noluit qui mori non vult,

who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—

To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):

haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,

in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:

in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,

pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:

Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,

id. Div. 1, 3, 5.—

To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):

magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,

that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—

With pres. inf. understood.

Supplied from a preceding or subsequent clause.

To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):

nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,

as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:

proinde licet quotvis vivendo condere saecla,

Lucr. 3, 1090:

nec tantum proficiebam quantum volebam,

Cic. Att. 1, 17, 1:

tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,

id. Tusc. 1, 21, 49:

sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,

Caes. B. G. 4, 81:

quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,

id. B. C. 1, 2.—Of things:

neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,

Hor. A. P. 348.—

To choose, be pleased (freq.):

tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,

Plaut. Aul. 4, 10, 50:

id repetundi copia est, quando velis,

id. Trin. 5, 2, 7:

habuit aurum quamdiu voluit,

Cic. Cael. 13, 31:

rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,

id. Verr. 2, 3, 12, § 29:

provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?

id. Sest. 39, 84:

quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,

id. Div. in Caecil. 14, 45:

daret utrum vellet subclamatum est,

Liv. 21, 18, 14:

senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,

id. 4, 51, 2:

saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,

id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;

26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,

Suet. Aug. 66:

at tu quantum vis tolle,

Hor. Ep. 1, 7, 16.—

To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):

sine me pervenire quo volo,

let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:

scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,

as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:

ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,

id. Div. in Caecil. 8, 25:

ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,

Liv. 2, 45, 12. —

To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:

jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,

id. Capt. 3, 4, 75:

patri dic velle (i. e. uxorem ducere),

that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—

To do something voluntarily (v. 1. m. supra):

tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,

Ov. Am. 3, 11, 50.—

With ellipsis of inf.

Volo, with a designation of place, = ire volo:

nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,

I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:

volo mensi Quinctili in Graeciam,

id. ib. 14, 7, 2:

hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),

Tac. A. 12, 42 fin. —

With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—

In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—

With perfect infinitive active (rare).

In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).

In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:

edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,

id. 39, 17, 3. —

In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:

interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,

Ter. Hec. 4, 1, 48:

oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),

Ov. Am. 1, 4, 38:

ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?

Hor. S. 2, 3, 187.—

In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:

sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),

which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—

To represent the will as referring to a completed action.

In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—

In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,

an erit qui velle recuset Os populi meruisse?

Pers. 1, 41:

qui me volet incurvasse querela,

id. 1, 91.

With acc. and inf.

To wish (v. A. 1. a.).

With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:

deos volo consilia vostra vobis recte vortere,

id. Trin. 5, 2, 31:

emere oportet quem tibi oboedire velis,

id. Pers. 2, 4, 2:

scin' quid nunc te facere volo?

Ter. Heaut. 3, 1, 85:

si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,

id. Hec. 2, 2, 10:

consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,

Cic. Prov. Cons. 17, 41:

vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,

id. Sest. 42, 92:

nec mihi hunc errorem extorqueri volo,

id. Sen. 23, 85:

hoc te scire volui,

id. Att. 7, 18, 4:

harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,

Caes. B. G. 4, 16:

ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,

Liv. 4, 38, 2:

si me vivere vis recteque videre valentem,

Hor. Ep. 1, 7, 3:

si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,

id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:

regnari tamen omnes volebant,

that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:

mihi volo ignosci,

I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:

volt sibi quisque credi,

Liv. 22, 22, 14. —

With the same subject.

With inf. act.:

quae mihi est spes qua me vivere velim,

what hope have I, that I should wish to live? Plaut. Rud. 1, 3, 33:

volo me placere Philolachi,

id. Most. 1, 3, 11; cf. id. Trin. 2, 2, 47; id. Rud. 2, 6, 1:

judicem esse me, non doctorem volo,

Cic. Or. 33, 117:

vult, credo, se esse carum suis,

id. Sen. 20, 73; so id. Off. 1, 31, 113; id. de Or. 1, 24, 112; 2, 23, 95. —

With inf. pass.:

quod certiorem te vis fieri quo quisque in me animo sit,

Cic. Att. 11, 13, 1; cf. id. Fam. 1, 9, 18:

qui se ex his minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39; cf. id. B. C. 2, 29:

religionis se causa... Bacchis initiari velle,

Liv. 39, 10, 2:

Agrippae se nepotem neque credi neque dici volebat,

Suet. Calig. 22 fin. —

Of the will of superiors, gods, etc. (cf. A. 1. b. supra), I want, it is my will:

me absente neminem volo intromitti,

Plaut. Aul. 1, 3, 21:

viros nostros quibus tu voluisti esse nos matres familias,

id. Stich. 1, 2, 41; id. Most. 1, 4, 2; id. Rud. 4, 5, 9; id. Trin. 1, 2, 1:

pater illum alterum (filium) secum omni tempore volebat esse,

Cic. Rosc. Am. 15, 42:

(deus) quinque reliquis motibus orbem esse voluit expertem,

id. Univ. 10; cf. id. Sest. 69, 147; id. Verr. 2, 4, 25, § 57; 1, 5, 14:

causa mittendi fuit quod iter per Alpes... patefieri volebat,

Caes. B. G. 3, 1; cf. id. ib. 5, 9; id. B. C. 1, 4:

quippe (senatus) foedum hominem a republica procul esse volebat,

Sall. C. 19, 2:

nec (di) patefieri (crimina) ut impunita essent, sed ut vindicarentur voluerunt,

Liv. 39, 16, 11; cf. id. 1, 56, 3; 2, 28, 5; 25, 32, 6:

senatus... Romano sanguini pudicitiam tutam esse voluit,

Val. Max. 6, 1, 9; cf. id. 6, 9, 2.—So in the historians: quid fieri vellet (velit), after a verbum imperandi or declarandi, he gave his orders, explained his will:

quid fieri velit praecipit,

Caes. B. G. 5, 56:

ibi quid fieri vellet imperabat,

id. ib. 7, 16:

quid fieri vellet ostendit,

id. ib. 7, 27:

quae fieri vellet edocuit,

id. B. C. 3, 108; cf. id. B. G. 7, 45; id. B. C. 3, 78; 3, 89:

quid fieri vellet edixit,

Curt. 8, 10, 30; 4, 13, 24; Val. Max. 7, 4, 2.— Frequently majores voluerunt, it was the will of our ancestors, referring to ancient customs and institutions:

sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,

Cic. Balb. 24, 55: majores vestri ne vos quidem temere coire voluerunt, cf. id. ib. 17, 39; 23, 54; id. Agr. 2, 11, 26; id. Fl. 7, 15; id. Imp. Pomp. 13, 39; id. Div. 1, 45, 103; id. Font. 24, 30 (10, 20); id. Rosc. Am. 25, 70.—Of testamentary dispositions: cum Titius, heres meus, mortuus erit, volo hereditatem meam ad P. Mevium pertinere, Gai Inst. 2, 277. Except in the institution of the first heir: at illa (institutio) non est comprobata: Titum heredem esse volo, Gai Inst. 2, 117. —

Of the intention of a writer, etc., to want, to mean, intend:

Asinariam volt esse (nomen fabulae) si per vos licet,

Plaut. As. prol. 12:

Plautus hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam,

has wanted Poverty to be my daughter, made her my daughter, id. Trin. prol. 9:

primumdum huic esse nomen Diphilus Cyrenas voluit,

id. Rud. prol. 33:

quae ipsi qui scripserunt voluerunt vulgo intellegi,

meant to be understood by all, Cic. Or. 2, 14, 60:

si non hoc intellegi volumus,

id. Fat. 18, 41:

quale intellegi vult Cicero cum dicit orationem suam coepisse canescere,

Quint. 11, 1, 31; so id. 9, 4, 82; 9, 3, 9:

quamquam illi (Prometheo) quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit,

Plin. 33, 1, 4, § 8.—

To resolve:

Siculi... me defensorem calamitatum suarum... esse voluerunt,

Cic. Div. in Caecil. 4, 11:

si a me causam hanc vos (judices) agi volueritis,

if you resolve, id. ib. 8, 25:

senatus te voluit mihi nummos, me tibi frumentum dare,

id. Verr. 2, 3, 85, § 196:

qua (statua) abjecta, basim tamen in foro manere voluerunt,

id. ib. 2, 2, 66, §

160: liberam debere esse Galliam quam (senatus) suis legibus uti voluisset,

Caes. B. G. 1, 45:

tu Macedonas tibi voluisti genua ponere, venerarique te ut deum,

Curt. 8 (7), 13.— Hence,

To order, command: erus meus tibi me salutem multam voluit dicere, has ordered me, etc., Plaut. Ps. 4, 2, 25:

montem quem a Labieno occupari voluerit,

which he had ordered to be occupied, Caes. B. G. 1, 22:

ibi futuros esse Helvetios ubi eos Caesar... esse voluisset,

id. ib. 1, 13 (for velitis jubeatis with inf.-clause, v. II. B. 5. d.).—

To consent, allow (cf. A. 1. I.):

obtinuere ut (tribuni) tribuniciae potestatis vires salubres vellent reipublicae esse,

they prevailed upon them to permit the tribunitian power to be wholesome to the republic, Liv. 2, 44, 5:

Hiero tutores... puero reliquit quos precatus est moriens ut juvenum suis potissimum vestigiis insistere vellent,

id. 24, 4, 5:

petere ut eum... publicae etiam curae ac velut tutelae vellent esse (i. e. senatus),

id. 42, 19, 5:

orare tribunos ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent,

id. 3, 69, 5:

quam superesse causam Romanis cur non... incolumis Syracusas esse velint?

id. 25, 28, 8:

si alter ex heredibus voluerit rem a legatario possideri, alter non, ei qui noluit interdictum competet,

Dig. 43, 3, 1, § 15.—So negatively = not to let, not to suffer:

cum P. Attio agebant ne sua pertinacia omnium fortunas perturbari vellet,

Caes. B. C. 2, 36.—

To be of opinion that something should be, to require, demand:

voluisti enim in suo genere unumquemque... esse Roscium,

Cic. Or. 1, 61, 258: eos exercitus quos contra se multos jam annos aluerint velle dimitti, he demanded the disbanding of, etc., Caes. B. C. 1, 85:

(Cicero) vult esse auctoritatem in verbis,

Quint. 8, 3, 43:

vult esse Celsus aliquam et superiorem compositionem,

id. 9, 4, 137:

si tantum irasci vis sapientem quantum scelerum indignitas exigit,

Sen. Ira, 2, 9, 4. —

To be of opinion that something is or was, = censere, dicere, but implying that the opinion is erroneous or doubtful, usu. in the third pers., sometimes in the second.

To imagine, consider:

est genus hominum qui esse se primos omnium rerum volunt, Nec sunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

semper auget adsentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur vult esse magnum,

Cic. Lael. 26, 98:

si quis patricius, si quis—quod illi volunt invidiosius esse—Claudius diceret,

Liv. 6, 40, 13.—

To be of opinion, to hold:

vultis, opinor, nihil esse... in natura praeter ignem,

Cic. N. D. 3, 14, 36:

volunt illi omnes... eadem condicione nasci,

id. Div. 2, 44, 93:

vultis evenire omnia fato,

id. ib. 2, 9, 24:

alteri censent, etc., alteri volunt a rebus fatum omne relegari,

id. Fat. 19, 45:

vultis a dis immortalibus hominibus dispertiri somnia,

id. N. D. 3, 39, 93; id. Tusc. 1, 10, 20; id. Fin. 3, 11, 36; id. Rep. 2, 26, 48:

volunt quidam... iram in pectore moveri effervescente circa cor sanguine,

Sen. Ira, 2, 19, 3.—

To say, assert:

si tam familiaris erat Clodiae quam tu esse vis,

as you say he is, Cic. Cael. 21, 53:

sit sane tanta quanta tu illam esse vis,

id. Or. 1, 55, 23:

ad pastum et ad procreandi voluptatem hoc divinum animal procreatum esse voluerunt: quo nihil mihi videtur esse absurdius,

id. Fin. 2, 13, 40; 2, 17, 55; 2, 42, 131; 2, 46, 142; id. Fat. 18, 41.—With perf. inf.:

Rhodi ego non fui: me vult fuisse,

Cic. Planc. 34, 84.—

To pretend, with perf. inf., both subjects denoting the same person:

unde homines dum se falso terrore coacti Effugisse volunt, etc.,

Lucr. 3, 69 (cf. A. 1. n. supra).—

To mean, with perf. inf.:

utrum scientem vultis contra foedera fecisse, an inscientem?

Cic. Balb. 5, 13.— With pres. inf.:

quam primum istud, quod esse vis?

what do you mean by as soon as possible? Sen. Ep. 117, 24.—

Rarely in the first pers., implying that the opinion is open to discussion:

ut et mihi, quae ego vellem non esse oratoris, concederes,

what according to my opinion is not the orator's province, Cic. Or. 1, 17, 74.—

In partic.

With things as subjects.

Things personified:

ne res publica quidem haec pro se suscipi volet,

would have such things done for it, Cic. Off. 1, 45, 159:

cui tacere grave sit, quod homini facillimum voluerit esse natura,

which nature willed should be easiest for man, Curt. 4, 6, 6: fortuna Q. Metellum... nasci in urbe terrarum principe voluit, fate ordained that, etc., Val. Max. 7, 1, 1: nihil rerum ipsa natura voluit magnum effici cito, it is the law of nature that, etc., Quint. 10, 3, 4:

quid non ingenio voluit natura licere?

what license did nature refuse to genius? Mart. 8, 68, 9:

me sine, quem semper voluit fortuna jacere,

Prop. 1, 6, 25:

hanc me militiam fata subire volunt,

id. 1, 6, 30.—

Of laws, to provide:

duodecim tabulae nocturnum furem... interfici impune voluerunt,

Cic. Mil. 3, 9:

lex duodecim tabularum tignum aedibus junctum... solvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit,

Dig. 46, 3, 98, § 8 fin. (cf. Cic. Div. in Caecil. 6, 21, b. a, infra).—

With perf. pass. inf., to represent a state or result wished for.

The inf. being in full, with esse expressed: si umquam quemquam di immortales voluere esse auxilio adjutum, tum me et Calidorum servatum volunt, if it ever was the will of the gods that any one should be assisted, etc., Plaut. Ps. 4, 1, 1: Corinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, exstinctum esse voluerunt, it was their will that Corinth should be ( and remain) destroyed, Cic. Imp. Pomp. 5, 11:

nostri... leges et jura tecta esse voluerunt,

id. Or. 1, 59, 253:

propter eam partem epistulae tuae per quam te et mores tuos purgatos et probatos esse voluisti,

id. Att. 1, 17, 7; id. Fin. 4, 27, 76; id. de Or. 1, 51, 221:

daturum se operam ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,

Liv. 21, 45, 6: for velle redundant in this construction, v. II. A. 2. 3. infra.—With pass. inf. impers.:

sociis maxime lex consultum esse vult,

Cic. Div. in Caecil. 6, 21.—

With ellips. of esse (cf. Quint. 9, 3, 9): perdis me tuis dictis. Cu. Imo, servo et servatum volo, and mean that you should remain saved, Plaut. Curc. 2, 3, 56:

aunt qui volum te conventam,

who want to see you, id. Cist. 4, 2, 39:

eidem homini, si quid recte cura tum velis, mandes,

if you want to have anything done well, id. As. 1, 1, 106:

sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,

id. Capt. prol. 53: id nunc res indicium haeo [p. 2007] facit, quo pacto factum volueris, this shows now why you wished this to be done, Ter. Hec. 4, 1, 31 (cf. Plaut. Stich. 4, 2, 33; id. Aul. 3, 5, 30, II. B. 1, b, and II. B. 3. b. infra): domestica cura te levatum volo, I wish to see you relieved, etc., Cic. Q. Fr. 3, 9, 3:

nulla sedes quo concurrant qui rem publicam defensam velint,

id. Att. 8, 3, 4:

rex celatum voluerat (i. e. donum),

id. Verr. 2, 4, 28, § 64:

Hannibal non Capuam neglectam, neque desertos volebat socios,

Liv. 25, 20, 5; 2, 15, 2; 2, 44, 3; 3, 21, 4; 22, 7, 4;

26, 31, 6: contemptum hominis quem destructum volebat,

Quint. 8, 3, 21:

si te non emptam vellet, emendus erat,

Ov. Am. 1, 8, 34 (so with velle redundant, v. II. A. 1. d., and II. A. 3. infra).—Both subjects denoting the same person:

velle Pompeium se Caesari purgatum,

Caes. B. C. 1, 8.— Esp., with pass. inf. impers.: alicui consultum velle, to take care for or advocate somebody's interests:

liberis consultum volumus propter ipsos,

Cic. Fin. 3, 17, 57:

obliviscere illum aliquando adversario tuo voluisse consultum,

id. Att. 16, 16 C, 10:

quibus tribuni plebis nunc consultum repente volunt,

Liv. 5, 5, 3; so id. 25, 25, 17:

quamquam senatus subventum voluit heredibus,

Dig. 36, 1, 1, § 4; so with dep. part., used passively:

volo amori ejus obsecutum,

Plaut. As. 1, 1, 63.—

With predic. adj., without copula.

The subjects being different (mostly aliquem salvum velle):

si me vivum vis, pater, Ignosce,

if you wish me to live, Ter. Heaut. 5, 5, 7:

ille, si me alienus adfinem volet, Tacebit,

id. Phorm. 4, 1, 16:

ut tu illam salvam magis velis quam ego,

id. Hec. 2, 2, 17; 3, 5, 14:

quoniam ex tota provincia soli sunt qui te salvum velint,

Cic. Verr. 2, 4, 67, § 150:

irent secum extemplo qui rempublicam salvam vellent,

Liv. 22, 53, 7.—

Both subjects denoting the same person (virtually = object infinitive):

in occulto jacebis quom te maxime clarum voles (= clarus esse voles),

when you will most wish to be famous, Plaut. Trin. 3, 2, 38:

volo me patris mei similem,

I wish to be like my father, id. As. 1, 1, 54: ut iste qui se vult dicacem et mehercule est, Appius, who means to be witty, etc., Cic. Or. 2, 60, 246:

qui vero se populares volunt,

who mean to be popular, id. Off. 2, 22, 78:

ut integrum se salvumque velit,

id. Fin. 2, 11, 33:

ut (omne animal) se et salvum in suo genere incolumeque vellet,

id. ib. 4, 8, 19. —

With an inf.-clause understood.

Velle, to wish: utinam hinc abierit in malam crucem! Ad. Ita nos velle aequom est (ita = eum abire, etc.), Plaut. Poen. 4, 1, 5:

stulta es, soror, magis quam volo (i.e. te esse),

id. Pers. 4, 4, 78; id. Trin. 1, 2, 8; 2, 4, 175; id. Stich. 1, 1, 13; id. Ps. 1, 5, 55:

senatum non quod sentiret, sed quod ego vellem decernere,

Cic. Mil. 5, 12:

neque enim facile est ut irascatur cui tu velis judex (= cui tu eum irasci velis),

id. Or. 2, 45, 190; cf. id. Sest. 38, 82.—

Referring to the will of superiors, etc.:

deos credo voluisse, nam ni vellent, non fieret,

Plaut. Aul. 4, 10, 46: jamne abeo? St. Volo (sc. te abire), so I will, id. Cas. 2, 8, 57; cf. id. Mil. 4, 6, 12; id. Merc. 2, 3, 33.—

To mean, intend (v. B. 3.):

acutum etiam illud est cum ex alterius oratione aliud atque ille vult (sc. te excipere),

Cic. Or. 2, 67, 273.—

To require, demand (v B. 7.):

veremur quidem vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,

Liv. 39, 37, 17;

and of things as subjects: cadentque vocabula, si volet usus (i. e. ea cadere),

Hor. A. P. 71.—

To be of opinion, will have (v. B. 8.):

ergo ego, inimicus, si ita vultis, homini, amicus esse rei publicae debeo,

Cic. Prov. Cons. 8, 19:

nam illi regi tolerabili, aut, si voltis, etiam amabili, Cyro,

id. Rep. 1, 28, 44; id. Fin. 2, 27, 89; 3, 4, 12; id. Cael. 21, 53; Liv. 21, 10, 7; Quint. 2, 17, 41.—

With ellips. of predic. inf. (v. A. 2. b.): cras de reliquiis nos volo (i. e. cenare), it is my intention that we dine, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 40:

volo Varronem (i. e. hos libros habere),

Cic. Att. 13, 25, 3.

With ut, ne, or ut ne.

With ut.

To wish:

volo ut quod jubebo facias,

Plaut. Bacch. 4, 8, 65:

quia enim id maxime volo ut illi istac confugiant,

id. Most. 5, 1, 49:

ut mihi aedes aliquas conducat volo,

id. Merc. 3, 2, 17: hoc prius volo meam rem agere. Th. Quid id est? Ph. Ut mihi hanc despondeas, id. Curc. 5, 2, 71: quid vis, nisi ut maneat Phanium? Ter. Phorm. 2, 2, 8:

velim ut tibi amicus sit,

Cic. Att. 10, 16, 1:

quare id quoque velim... ut sit qui utamur,

id. ib. 11, 11, 2:

maxime vellem, judices, ut P. Sulla... modestiae fructum aliquem percipere potuisset,

id. Sull. 1, 1:

equidem vellem uti pedes haberent (res tuae),

id. Fam. 7, 33, 2:

his ut sit digna puella volo,

Mart. 11, 27, 14.—Both subjects denoting the same person: volueram, inquit, ut quam plurimum tecum essem, Brut. ap. Cic. Att. 13, 38, 1.—

It is the will of, to want, ordain (v. B. 2.):

at ego deos credo voluisse ut apud te me in nervo enicem,

Plaut. Aul. 4, 10, 17: numquid me vis? Le. Ut valeas, id. Cist. 1, 1, 120: numquid vis? Ps. Dormitum ut abeas, id. Ps. 2, 2, 70:

volo ut mihi respondeas,

Cic. Vatin. 6, 14; 7, 17; 7, 18; 9, 21;

12, 29: nuntia Romanis, caelestes ita velle ut mea Roma caput orbis terrarum sit,

Liv. 1, 16, 7.—

To intend, it is the purpose, aim, etc., the two subjects being the same:

id quaerunt, volunt haec ut infecta faciant,

Plaut. Cas. 4, 4, 9.—

With other verbs:

quod peto et volo parentes meos ut commonstres mihi,

Ter. Heaut. 5, 4, 4:

quasi vero aut populus Romanus hoc voluerit, aut senatus tibi hoc mandaverit ut... privares,

Cic. Verr. 2, 3, 19, § 48;

with opto,

id. Imp. Pomp. 16, 48;

with laboro,

Liv. 42, 14, 3;

with aequum censere,

id. 39, 19, 7.—

With ne:

at ne videas velim,

Plaut. Rud. 4, 4, 23:

quid nunc vis? ut opperiare hos sex dies saltem modo, ne illam vendas, neu me perdas, etc.,

id. Ps. 1, 3, 102:

credibile est hoc voluisse legumlatorem, ne auxilia liberorum innocentibus deessent,

intended, Quint. 7, 1, 56.—

With ut ne: quid nunc tibi vis? Mi. Ut quae te cupit, eam ne spernas, Plaut. Mil. 4, 2, 60.

With subjunct. of dependent verb (mostly ante-class.; class. and freq. with velim and vellem; but in Cic. mostly epistolary and colloquial).

To wish:

ergo animum advortas volo,

Plaut. Capt. 2, 3, 23; 2, 3, 28; 2, 3, 70:

volo amet me patrem,

id. As. 1, 1, 63 dub.:

hoc volo agatis,

id. Cist. 1, 1, 83:

ducas volo hodie uxorem,

Ter. And. 2, 3, 14:

quid vis faciam?

Plaut. Merc. 1, 2, 49; Ter. Eun. 5, 8, 24; Plaut. Mil. 2, 3, 64; 2, 3, 65; 2, 6, 65; 3, 3, 3; id. Ps. 4, 1, 17; 4, 7, 19; id. Cas. 2, 3, 56; id. Capt. 1, 2, 12; id. Poen. 3, 2, 16; id. Pers. 2, 4, 23; id. Rud. 5, 2, 45; 5, 3, 58; id. Stich. 5, 2, 21; Ter. Heaut. 4, 6, 14:

volo etiam exquiras quam diligentissime poteris quid Lentulus agat?

Cic. Att. 8, 12, 6:

Othonem vincas volo,

id. ib. 13, 29, 2:

eas litteras volo habeas,

id. ib. 13, 32, 3:

visne igitur videamus quidnam sit, etc.,

id. Rep. 1, 10, 15: visne igitur descendatur ad Lirim? id. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4:

volo, inquis, sciat,

Sen. Ben. 2, 10, 2.—

To be of opinion that something should be, demand, require (v. B. 7.): volo enim se efferat in adulescentia fecunditas, I like to see, etc., Cic. Or. 2, 21, 88:

volo hoc oratori contingat ut, etc.,

id. Brut. 84, 290.—

With subj.-clause understood:

abi atque obsona, propera! sed lepide volo (i. e. obsones),

Plaut. Cas. 2, 8, 55.

With object nouns, etc.

With acc. of a thing.

With a noun, to want, wish for, like to have:

voltisne olivas, aut pulmentum, aut capparim?

Plaut. Curc. 1, 1, 90:

animo male est: aquam velim,

id. Am. 5, 1, 6:

quia videt me suam amicitiam velle,

id. Aul. 2, 3, 68; so,

gratiam tuam,

id. Curc. 2, 3, 52; 2, 3, 56:

aquam,

id. ib. 2, 3, 34:

discidium,

Ter. And. 4, 2, 14: nullam ego rem umquam in vita mea Volui quin tu in ea re mihi advorsatrix fueris, I never had any wish in my life, etc., id. Heaut. 5, 3, 5: (dixit) velle Hispaniam, he wanted Spain, i. e. as a province, Cic. Att. 12, 7, 1:

mihi frumento non opus est: nummos volo,

I want the money, id. Verr. 2, 3, 85, § 196:

non poterat scilicet negare se velle pacem,

id. Att. 15, 1 a, 3; cf. id. ib. 13, 32, 2 (v. II. C. 4. infra):

si amplius obsidum (= plures obsides) vellet, dare pollicentur,

Caes. B. G. 6, 9 fin.:

pacem etiam qui vincere possunt, volunt,

Liv. 7, 40, 18:

ferunt (eum)... honestum finem voluisse,

Tac. A. 6, 26:

cum Scipio veram vellet et sine exceptione victoriam,

Flor. 1, 33 (2, 18), 12:

mensae munera si voles secundae, Marcentes tibi porrigentur uvae,

Mart. 5, 78, 11.—

Neutr. adjj., denoting things, substantively used: utrum vis opta, dum licet. La. Neutrum volo, Plaut. Ps. 3, 6, 16:

quorum isti neutrum volunt,

acknowledge neither, Cic. Fat. 12, 28:

voluimus quaedam, contendimus... Obtenta non sunt,

we aspired to certain things, id. Balb. 27, 61:

restat ut omnes unum velint,

hold one opinion, id. Marcell. 10, 32:

si plura velim,

if I wished for more, Hor. C. 3, 16, 38:

per quod probemus aliud legislatorem voluisse,

that the law-giver intended something different, Quint. 7, 6, 8:

ut putent, aliud quosdam dicere, aliud velle,

that they say one thing and mean another, id. 9, 2, 85:

utrum is qui scripsit... voluerit,

which of the two was meant by the author, id. 7, 9, 15:

ut nemo contra id quod vult dicit, ita potest melius aliquid velle quam dicit,

mean better than he speaks, id. 9, 2, 89:

quis enim pudor omnia velle?

to desire every thing, Mart. 12, 94, 11.—

With neutr. demonstr. expressed or understood, to want, intend, aim at, like, will:

immo faenus: id primum volo,

Plaut. Most. 3, 1, 64:

proximum quod sit bono... id volo,

id. Capt. 2, 2, 22:

nisi ea quae tu vis volo,

unless my purpose is the same as yours, id. Ep. 2, 2, 82:

siquidem id sapere'st, velle te id quod non potest contingere,

Ter. Heaut. 2, 3, 83:

hoc (i. e. otium cum dignitate) qui volunt omnes optimates putantur,

who aim at this, Cic. Sest. 45, 98:

privatum oportet in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint,

id. Off. 1, 34, 124:

quid est sapientia? Semper idem velle atque idem nolle,

Sen. Ep. 20, 5:

pudebit eadem velle quae volueras puer,

id. ib. 27, 2:

nec volo quod cruciat, nec volo quod satiat,

Mart. 1, 57, 4.—With demonstr. in place of inf.-clause:

hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae (sc. poenas in me sumi),

Verg. A. 2, 104:

hoc velit Eurystheus, velit hoc germana Tonantis (sc. verum esse, Herculem, etc.),

Ov. H. 9, 7; Hor. S. 2, 3, 88.—

With neutr. of interrog. pron.: quid nunc vis? Am. Sceleste, at etiam quid velim, id tu me rogas? what do you want now? Plaut. Am. 4, 2, 5:

eloquere quid velis,

id. Cas. 2, 4, 2: heus tu! Si. Quid vis? id. Ps. 4, 7, 21; so Ter. Eun. 2, 1, 11; cf. Hor. S. 2, 3, 152:

sed plane quid velit nescio,

what his intentions are, Cic. Att. 15, 1 a, 5; id. de Or. 2, 20, 84:

mittunt etiam ad dominos qui quaerant quid velint,

to ask for their orders, id. Tusc. 2, 17, 41:

quid? Si haec... ipsius amici judicarunt? Quid amplius vultis?

what more do you require, will you have? id. Verr. 2, 3, 65, § 152:

quid amplius vis?

Hor. Epod. 17, 30:

spectatur quid voluerit scriptor,

we find out the author's intention, Quint. 7, 10, 1.—Sometimes quid vult = quid sibi vult (v. 4. b.), to mean, signify:

capram illam suspicor jam invenisse... quid voluerit,

what it signified, Plaut. Merc. 2, 1, 30:

sed tamen intellego quid velit,

Cic. Fin. 2, 31, 101:

quid autem volunt ea di immortales significantes quae sine interpretibus non possimus intellegere? etc.,

id. Div. 2, 25, 54.—Of things as subjects:

hunc ensem mittit tibi... Et jubet ex merito scire quid iste velit,

Ov. H. 11, 96.—

With rel. pron.:

quod volui, ut volui, impetravi... a Philocomasio,

Plaut. Mil. 4, 5, 1:

ut quod frons velit oculi sciant,

that the eyes know what the forehead wants, id. Aul. 4, 1, 13:

illi quae volo concedere,

to yield to him my wishes, id. Cas. 2, 3, 49:

si illud quod volumus dicitur,

what we like, id. Truc. 1, 2, 95:

multa eveniunt homini quae volt, quae nevolt,

id. Trin. 2, 2, 84; id. Ep. 2, 2, 4:

quamquam (litterae tuae) semper aliquid adferunt quod velim,

Cic. Att. 11, 11, 1:

quae vellem quaeque sentirem dicendi,

id. Marcell. 1, 1:

uti ea quae vellent impetrarent,

Caes. B. G. 1, 31:

satis animi ad id quod tam diu vellent,

to carry out what they had desired so long, Liv. 4, 54, 5:

sed quod volebant non... expediebant,

their purpose, id. 24, 23, 9. —Idiomatically: quod volo = quod demonstrare volo, what I intend to prove:

illud quod volumus expressum est, ut vaticinari furor vera soleat,

Cic. Div. 1, 31, 67:

bis sumpsit quod voluit,

he has twice begged the question, id. ib. 2, 52, 107.—With indef. relations:

cornucopia ubi inest quidquid volo,

whatever I wish for, Plaut. Ps. 2, 3, 5:

Caesar de Bruto solitus est dicere: magni refert hic quid velit, sed quidquid volt, valde volt,

whatever he wills he wills strongly, Cic. Att. 14, 1, 2.—