-
1 tueor
tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:I.tuĕris,
Plaut. Trin. 3, 2, 82:tuimur,
Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;6, 934: tuamur,
id. 4, 361:tuantur,
id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,
Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:(β).e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,
Lucr. 4, 312:ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,
id. 4, 434:caeli templa,
id. 6, 1228 al.:tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,
Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:talia dicentem jam dudum aversa tuetur,
id. ib. 4, 362:transversa tuentibus hircis,
id. E. 3, 8:acerba tuens,
looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:torva,
id. ib. 6, 467.—With object-clause:II.quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,
Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:► 1.curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12:ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,
id. Verr. 2, 4, 63, 140:omnia,
id. N. D. 2, 23, 60:mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,
id. Tusc. 1, 1, 2:societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,
id. Fin. 5, 23, 65:concordiam,
id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:dignitatem,
id. Tusc. 2, 21, 48:L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,
id. Brut. 20, 80:personam in re publicā,
id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,
Cic. Rab. Post. 15, 41:aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,
to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:Bassum ut incustoditum nimis et incautum,
id. Ep. 6, 29, 10:libertatem,
Tac. A. 3, 27; 14, 60:se, vitam corpusque tueri,
to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,
id. Deiot. 8, 22:se ac suos tueri,
Liv. 5, 4, 5:sex legiones (re suā),
Cic. Par. 6, 1, 45:armentum paleis,
Col. 6, 3, 3:se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,
to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:tuemini castra et defendite diligenter,
Caes. B. C. 3, 94:suos fines,
id. B. G. 4, 8:portus,
id. ib. 5, 8:oppidum unius legionis praesidio,
id. B. C. 2, 23:oram maritimam,
id. ib. 3, 34:impedimenta,
to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:fines suos ab excursionibus et latrociniis,
Cic. Deiot. 8, 22:domum a furibus,
Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,
Cic. Prov. Cons. 5, 11:liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,
id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:tueri se adversus Romanos,
Liv. 25, 11, 7:nostra adversus vim atque injuriam,
id. 7, 31, 3:adversus Philippum tueri Athenas,
id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:arcem adversus tres cohortes tueri,
Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,
Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,
Sall. J. 74, 3.Act. form tŭĕo, ēre:2.censores vectigalia tuento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,
Inscr. Orell. 4788.—tŭĕor, ēri, in pass. signif.:A.majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,
Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,
Dig. 27, 10, 7:voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,
ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).Lit.(α).Absol.:(β).nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:cum victis nihil tutum arbitrarentur,
Caes. B. G. 2, 28:nec se satis tutum fore arbitratur,
Hirt. B. G. 8, 27; cf.:me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,
Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:tutus bos rura perambulat,
Hor. C. 4, 5, 17:quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?
Cic. Imp. Pomp. 11, 31:mare tutum praestare,
id. Fl. 13, 31:sic existimabat tutissimam fore Galliam,
Hirt. B. G. 8, 54:nemus,
Hor. C. 1, 17, 5:via fugae,
Cic. Caecin. 15, 44; cf.:commodior ac tutior receptus,
Caes. B. C. 1, 46:perfugium,
Cic. Rep. 1, 4, 8:tutum iter et patens,
Hor. C. 3, 16, 7:tutissima custodia,
Liv. 31, 23, 9:praesidio nostro pasci genus esseque tutum,
Lucr. 5, 874:vitam consistere tutam,
id. 6, 11:tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,
Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:tutior at quanto merx est in classe secundā!
id. S. 1, 2, 47:non est tua tuta voluntas,
not without danger, Ov. M. 2, 53:in audaces non est audacia tuta,
id. ib. 10, 544:externā vi non tutus modo rex, sed invictus,
Curt. 6, 7, 1:vel tutioris audentiae est,
Quint. 12, prooem. §4: cogitatio tutior,
id. 10, 7, 19:fuit brevitas illa tutissima,
id. 10, 1, 39:regnum et diadema tutum Deferens uni,
i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:(pars ratium) tuta fugae,
Luc. 9, 346.—With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:(γ).ab insidiis,
Hor. S. 2, 6, 117:a periculo,
Caes. B. G. 7, 14:ab hoste,
Ov. H. 11, 44:ab hospite,
id. M. 1, 144:a conjuge,
id. ib. 8, 316:a ferro,
id. ib. 13, 498:a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,
Phaedr. 1, 31, 9.—With ad and acc.:(δ).turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,
Caes. B. C. 3, 39:ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,
Liv. 25, 38, 14:testudinem tutam ad omnes ictus video esse,
id. 36, 32, 6.—With adversus:(ε).adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,
Cels. 5, 23, 3:quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,
Curt. 7, 9, 2:loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,
Sen. Ira, 2, 12, 1:per quem tutior adversus casus steti,
Val. Max. 4, 7, ext. 2:quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,
Just. 10, 1, 7.—With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—b.Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:2.si dicere palam parum tutum est,
Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:o nullis tutum credere blanditiis,
Prop. 1, 15, 42:tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,
Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,
id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:B.tuta et parvula laudo,
Hor. Ep. 1, 15, 42:trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,
Ov. M. 10, 714:in tuto ut collocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11:esse in tuto,
id. ib. 4, 3, 30:ut sitis in tuto,
Cic. Fam. 12, 2, 3:in tutum eduxi manipulares meos,
Plaut. Most. 5, 1, 7:in tutum receptus est,
Liv. 2, 19, 6.—Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;a.syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,
Hor. A. P. 28:tutus et intra Spem veniae cautus,
id. ib. 266:non nisi vicinas tutus ararit aquas,
Ov. Tr. 3, 12, 36:id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,
Liv. 22, 38, 13:celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,
id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.Posit.(α).Form tute (very rare):(β).crede huic tute,
Plaut. Trin. 1, 2, 102:eum tute vivere, qui honeste vivat,
Auct. Her. 3, 5, 9:tute cauteque agere,
id. ib. 3, 7, 13.—Form tuto (class. in prose and poetry):b.pervenire,
Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:dimicare,
Caes. B. G. 3, 24:tuto et libere decernere,
id. B. C. 1, 2:ut tuto sim,
in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,
Caes. B. G. 7, 36. —Comp.:c.ut in vadis consisterent tutius,
Caes. B. G. 3, 13:tutius et facilius receptus daretur,
id. B. C. 2, 30:tutius ac facilius id tractatur,
Quint. 5, 5, 1:usitatis tutius utimur,
id. 1, 5, 71:ut ubivis tutius quam in meo regno essem,
Sall. J. 14, 11.—Sup.(α).Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—(β).Form tutissimo:quaerere, ubi tutissimo essem,
Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:tutissimo infunduntur oboli quattuor,
Plin. 20, 3, 8, § 14. -
2 tutum
tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:I.tuĕris,
Plaut. Trin. 3, 2, 82:tuimur,
Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;6, 934: tuamur,
id. 4, 361:tuantur,
id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,
Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:(β).e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,
Lucr. 4, 312:ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,
id. 4, 434:caeli templa,
id. 6, 1228 al.:tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,
Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:talia dicentem jam dudum aversa tuetur,
id. ib. 4, 362:transversa tuentibus hircis,
id. E. 3, 8:acerba tuens,
looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:torva,
id. ib. 6, 467.—With object-clause:II.quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,
Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:► 1.curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12:ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,
id. Verr. 2, 4, 63, 140:omnia,
id. N. D. 2, 23, 60:mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,
id. Tusc. 1, 1, 2:societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,
id. Fin. 5, 23, 65:concordiam,
id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:dignitatem,
id. Tusc. 2, 21, 48:L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,
id. Brut. 20, 80:personam in re publicā,
id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,
Cic. Rab. Post. 15, 41:aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,
to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:Bassum ut incustoditum nimis et incautum,
id. Ep. 6, 29, 10:libertatem,
Tac. A. 3, 27; 14, 60:se, vitam corpusque tueri,
to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,
id. Deiot. 8, 22:se ac suos tueri,
Liv. 5, 4, 5:sex legiones (re suā),
Cic. Par. 6, 1, 45:armentum paleis,
Col. 6, 3, 3:se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,
to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:tuemini castra et defendite diligenter,
Caes. B. C. 3, 94:suos fines,
id. B. G. 4, 8:portus,
id. ib. 5, 8:oppidum unius legionis praesidio,
id. B. C. 2, 23:oram maritimam,
id. ib. 3, 34:impedimenta,
to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:fines suos ab excursionibus et latrociniis,
Cic. Deiot. 8, 22:domum a furibus,
Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,
Cic. Prov. Cons. 5, 11:liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,
id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:tueri se adversus Romanos,
Liv. 25, 11, 7:nostra adversus vim atque injuriam,
id. 7, 31, 3:adversus Philippum tueri Athenas,
id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:arcem adversus tres cohortes tueri,
Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,
Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,
Sall. J. 74, 3.Act. form tŭĕo, ēre:2.censores vectigalia tuento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,
Inscr. Orell. 4788.—tŭĕor, ēri, in pass. signif.:A.majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,
Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,
Dig. 27, 10, 7:voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,
ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).Lit.(α).Absol.:(β).nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:cum victis nihil tutum arbitrarentur,
Caes. B. G. 2, 28:nec se satis tutum fore arbitratur,
Hirt. B. G. 8, 27; cf.:me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,
Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:tutus bos rura perambulat,
Hor. C. 4, 5, 17:quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?
Cic. Imp. Pomp. 11, 31:mare tutum praestare,
id. Fl. 13, 31:sic existimabat tutissimam fore Galliam,
Hirt. B. G. 8, 54:nemus,
Hor. C. 1, 17, 5:via fugae,
Cic. Caecin. 15, 44; cf.:commodior ac tutior receptus,
Caes. B. C. 1, 46:perfugium,
Cic. Rep. 1, 4, 8:tutum iter et patens,
Hor. C. 3, 16, 7:tutissima custodia,
Liv. 31, 23, 9:praesidio nostro pasci genus esseque tutum,
Lucr. 5, 874:vitam consistere tutam,
id. 6, 11:tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,
Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:tutior at quanto merx est in classe secundā!
id. S. 1, 2, 47:non est tua tuta voluntas,
not without danger, Ov. M. 2, 53:in audaces non est audacia tuta,
id. ib. 10, 544:externā vi non tutus modo rex, sed invictus,
Curt. 6, 7, 1:vel tutioris audentiae est,
Quint. 12, prooem. §4: cogitatio tutior,
id. 10, 7, 19:fuit brevitas illa tutissima,
id. 10, 1, 39:regnum et diadema tutum Deferens uni,
i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:(pars ratium) tuta fugae,
Luc. 9, 346.—With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:(γ).ab insidiis,
Hor. S. 2, 6, 117:a periculo,
Caes. B. G. 7, 14:ab hoste,
Ov. H. 11, 44:ab hospite,
id. M. 1, 144:a conjuge,
id. ib. 8, 316:a ferro,
id. ib. 13, 498:a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,
Phaedr. 1, 31, 9.—With ad and acc.:(δ).turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,
Caes. B. C. 3, 39:ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,
Liv. 25, 38, 14:testudinem tutam ad omnes ictus video esse,
id. 36, 32, 6.—With adversus:(ε).adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,
Cels. 5, 23, 3:quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,
Curt. 7, 9, 2:loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,
Sen. Ira, 2, 12, 1:per quem tutior adversus casus steti,
Val. Max. 4, 7, ext. 2:quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,
Just. 10, 1, 7.—With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—b.Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:2.si dicere palam parum tutum est,
Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:o nullis tutum credere blanditiis,
Prop. 1, 15, 42:tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,
Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,
id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:B.tuta et parvula laudo,
Hor. Ep. 1, 15, 42:trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,
Ov. M. 10, 714:in tuto ut collocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11:esse in tuto,
id. ib. 4, 3, 30:ut sitis in tuto,
Cic. Fam. 12, 2, 3:in tutum eduxi manipulares meos,
Plaut. Most. 5, 1, 7:in tutum receptus est,
Liv. 2, 19, 6.—Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;a.syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,
Hor. A. P. 28:tutus et intra Spem veniae cautus,
id. ib. 266:non nisi vicinas tutus ararit aquas,
Ov. Tr. 3, 12, 36:id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,
Liv. 22, 38, 13:celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,
id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.Posit.(α).Form tute (very rare):(β).crede huic tute,
Plaut. Trin. 1, 2, 102:eum tute vivere, qui honeste vivat,
Auct. Her. 3, 5, 9:tute cauteque agere,
id. ib. 3, 7, 13.—Form tuto (class. in prose and poetry):b.pervenire,
Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:dimicare,
Caes. B. G. 3, 24:tuto et libere decernere,
id. B. C. 1, 2:ut tuto sim,
in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,
Caes. B. G. 7, 36. —Comp.:c.ut in vadis consisterent tutius,
Caes. B. G. 3, 13:tutius et facilius receptus daretur,
id. B. C. 2, 30:tutius ac facilius id tractatur,
Quint. 5, 5, 1:usitatis tutius utimur,
id. 1, 5, 71:ut ubivis tutius quam in meo regno essem,
Sall. J. 14, 11.—Sup.(α).Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—(β).Form tutissimo:quaerere, ubi tutissimo essem,
Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:tutissimo infunduntur oboli quattuor,
Plin. 20, 3, 8, § 14. -
3 arceō
arceō cuī, —, ēre [ARC-], to shut up, enclose: alvus arcet quod recipit: famulos vinclis, confine: arcebant vincula palmas, hampered, V.—Fig., to confine, restrain: audaciam otii finibus.—To prohibit access, keep away, hold off, keep at a distance: hostium copias: somnos, O.: volgus, H.: ferro contumeliam, avert by the sword, L.: hunc a templis: a munimentis vim, L.: aliquem ab amplexu, O.: eum ab illecebris peccantium, protect, Ta.: te illis aedibus: agro, L.: Virginiam matronae sacris, L.: arceor aris, O.: patriis penatibus, to banish, O.: aliquem funesto veterno, to protect, H.: Aenean periclis, V.: progressu: hunc (oestrum) pecori, to keep off, V.: arcuit Omnipotens, averted (the blow), O.—To hinder, prevent: quae (dicta) clamor ad aures Arcuit ire meas, O.: alqm alqd ad urbīs conferre, Ta.: illos, quin ascendant, L.: collis arcebat, ne adgrederentur, L.* * *arcere, arcui, - V TRANSward/keep off/away; keep close, confine; prevent, hinder; protect; separate -
4 mūniō
mūniō īvī, ītum, īre [moenia], to wall, defend with a wall, fortify, defend, protect, secure, strengthen: quod idoneum ad muniendum putarent, i. e. for use in fortifications, N.: palatium, L.: locum, Cs.: Alpibus Italiam munierat antea natura: castra vallo fossāque, with palisades and a trench, Cs.: ab incendio urbs vigiliis munita, S.: multā vi Albam, i. e. build and fortify, V.: locus hibernis munitus, Cs.— To defend, guard, secure, protect, shelter: spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum.—Of roads, to make, make passable, open, pave: iter, Cs.: viam: rupem, L.—Fig., to guard, secure, strengthen, support: subsidia rei p. praesidiis: imperium, N.: se contra pudorem, Ta.: se contra perfidiam.—With viam, to make a way: accusandi viam, prepared your way: sibi viam ad stuprum.* * *munire, munivi, munitus Vfortify; strengthen; protect, defend, safeguard; build (road) -
5 prō-tegō
prō-tegō tēxī, tēctus, ere, to cover before, hide in front, cover over, cover, protect, shelter: tabernacula protecta hederā, Cs.: aedes, furnish with a projecting roof: hunc scutis protegunt hostes, protect, Cs.: scutis protecti corpora longis, V.: protegendi corporis memor, L.—Fig., to cover, shield, defend, protect: me civem: mansit ad protegendum regem, L.: causam, Iu. -
6 servō
servō āvī, ātus, āre [3 SAL-], to make safe, save, keep unharmed, preserve, guard, keep, protect, deliver, rescue: ceteros servavi, ut nos periremus: pol me occidistis, Non servastis, H.: ita me servet Iuppiter, T.: Graeciae portūs per se servatos: impedimenta cohortīsque, Cs.: Rem tuam, H.: urbem et civīs integros incolumīsque: si res p. salva servata erit hisce duellis, L.: omnes Quattuor amissis servatae a peste carinae, V.: alquos ex eo periculo, Cs.: vita ex hostium telis servata. — To keep, lay up, preserve, reserve, retain, store: Caecuba centum clavibus, H.: ad quae (tempora) tu te ipse servaras: ad Herculeos servaberis arcūs, O.: esse quasdam res servatas iudicio multitudinis: in aliquod tempus quam integerrimas vires militi servare, L.: vosmet rebus servate secundis, V.—Of places, to keep, keep to, hold, remain in, dwell in, inhabit: Tu nidum servas, H.: nymphae sorores, Centum quae silvas servant, V.—Of abstract objects, to keep, keep to, preserve, maintain, observe: ordines, Cs.: ordinem laboris quietisque, L.: intervallum, Cs.: tenorem pugnae, L.: fidem, T.: de numero dierum fidem, Cs.: aequitatem: indutiarum iura, Cs.: legem: cum populus suum servaret, i. e. provided public rights were not violated: pretium servare, to maintain the price: Aequam mentem, H.: nati amorem, V.—Fig., to keep in view, give heed, pay attention, take care, watch, observe: solus Sannio servat domi, T.: Cetera (lumina) servabant, kept watch, O.: hic rupes maxima, serva! beware, H.: itinera nostra, Cs.: Palinurus dum sidera servat, V.: pomaria dederat servanda draconi, O.: Me infensus servat, ne quam faciam fallaciam, T.: cum ita decemviri servassent, ut unus fascīs haberet, L.—Of an omen, to observe: secundam avem, Enn. ap. C.: de caelo servare, to observe the lightning (as an omen).* * *Iservare, additional forms Vwatch over; protect, store, keep, guard, preserve, saveIIservare, servavi, servatus Vwatch over; protect, store, keep, guard, preserve, save -
7 tegō
tegō tēxī, tēctus, ere [TEG-], to cover, cover over: corpus eius suo pallio: bestiae coriis tectae: Mars tunicā tectus adamantinā, H.: (casae) stramentis tectae, Cs.: tectis instructisque scaphis, decked, Cs.: tegeret cum lumina somno, V.: ossa tegebat humus, O.: tegere Damae latus, i. e. walk beside, H.: omnis eum tegebat Turba, i. e. attended, V.— To cover, hide, conceal: fugientem silvae texerunt, Cs.: (tabellas) in sinu, O.: latibulis se: nebula texerat inceptum, L.— To shelter, protect, defend: tempestas nostros texit, Cs.: latere tecto abscedere, i. e. with a whole skin, T.: tegi magis Romanus quam pugnare, L.: portus ab Africo tegebatur, Cs.—Fig., to cloak, hide, veil, conceal, keep secret, dissemble: triumphi nomine cupiditatem suam: eius flagitia parietibus tegebantur: honestā praescriptione rem turpissimam, Cs.: turpia facta oratione, S.: Commissum, H.: dira Supplicia, V.: Pectoribus dabas multa tegenda meis, O.— To defend, protect, guard: consensio inproborum excusatione amicitiae tegenda non est: pericula facile innocentiā tecti repellemus: a patrum suppliciis tegere liberos, L.: patriam parentīsque armis, S.* * *tegere, texi, tectus Vcover, protect; defend; hide -
8 tueor
tueor tūtus, ērī, dep., to look at, gaze upon, behold, watch, view, regard, consider, examine: tuendo Terribilīs oculos, voltum, etc., V.: Talia dicentem iam dudum aversa tuetur, V.—Fig., to keep in mind, regard: quod ego tuebar ac si usus essem. —To look to, care for, watch over, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect: id, quod accepistis, tueri et conservare non posse: eis rebus tuendis conservandisque praeesse: personam in re p.: simulacrum pristinae dignitatis: aedem Castoris habuere tuendam, to maintain: Servilio media pugna tuenda data, L.: copias: castra, Cs.: oram maritimam, Cs.: finīs ab excursionibus: A furibus domum, Ph.: alquos contra illius audaciam: se adversus Romanos, L.: turris tuenda ad omnīs repentinos casūs, Cs.: Numidas in proeliis magis pedes quam arma tuta sunt, S.* * *Itueri, tuitus sum V DEPsee, look at; protect, watch; upholdIItueri, tutus sum V DEPsee, look at; protect, watch; uphold -
9 protego
prō-tĕgo, xi, ctum, 3, v. a., to cover before or in front, to cover over, cover, protect (class.; syn.: defendo, tutor).I.Lit.:B.tabernacula protecta hederā,
Caes. B. C. 3, 96:rates cratibus ac pluteis,
id. ib. 1, 25 fin.:aedes,
to furnish with a projecting roof, Cic. Top. 4, 24:hunc scutis protegunt hostes,
to cover, protect, Caes. B. G. 5, 43:se umbone,
Just. 33, 2, 4:caput contra solem,
Plin. 31, 11, 47, § 131:scutis protecti corpora longis,
Verg. A. 8, 662:protegendi corporis memor,
Liv. 2, 6.—In partic., to put up a shed, penthouse, or projecting roof (jurid. Lat.):II.hic in suo protexit,
Dig. 9, 2, 29:jus proiciendi protegendive,
ib. 8, 2, 1.—Trop.A.To cover or shield from danger, to defend, protect (rare and class.):2. B.jacentem et spoliatum defendo et protego,
Cic. Sull. 18, 50:ad protegendum regem,
Liv. 42, 15:viros optimos,
Plin. Ep. 3, 9, 36; Tac. A. 1, 13 fin.:aliquem adversus criminantes,
id. H. 2, 60:causam,
Juv. 11, 32:Dominus exercituum proteget eos,
Vulg. Zach. 9, 15. —To cover up, screen, conceal (very rare):nequitiam supercilio truci,
Vell. 2, 100, 5:risu protectis insidiis,
Just. 38, 1, 9:parricidii immunitatem metu majore,
Quint. Decl. 8, 1. -
10 custōdiō
custōdiō īvī, ītus, īre [custos], to watch, protect, keep, defend, guard: provinciam: tuum corpus: me civitatis oculi custodiunt: custodiri suspecta, be garrisoned, Ta.: castra, ne quis elabi posset, L.: ne qua manus se attollere possit, V.: ut ebibat heres custodis? hoard, H.: quanto se opere custodiant bestiae, are on the watch: diligentissime te ipsum: templum ab Hannibale, N. —To keep, preserve, regard, heed: alqd animo et memoriā: dicta litteris.—To hold back, preserve, keep: multorum te oculi non sentientem custodient: aliquem, ne quid auferat, watch.—To hold in custody, hold captive: ducem praedonum: bovem, V.* * *custodire, custodivi, custoditus V TRANSguard/protect/preserve, watch over, keep safe; take heed/care, observe; restrain -
11 dēfendō
dēfendō dī, sus, ere, to ward off, repel, avert, keep off: bellum, Cs.: ad defendendos ictūs, Cs.: solis ardores: frigus, H.: vim, Cs.: furorem, V.: crimen, to answer, L.: ignem a tectis, O.: solstitium pecori, V.: aestatem capellis, H.—To defend, guard, protect, cover: amicos, Cs.: se armis, Cs.: oppidum, Cs.: scribam apud praetores: illum de ambitu: scelus: communem salutem: vicem rhetoris, to sustain, H.: aedes Vestae vix defensa est (sc. ab incendio), preserved, L.: aper, quam Defendit palus, protected, V.: Defendens piscīs mare, H.: se suaque ab iis, Cs.: gladio se a multitudine, S.: provinciam a metu calamitatis: myrtos a frigore, V.: ab incendio lapis defendit, Cs.: sese adversus populum: auctoritatem contra omnīs: quae (navis) defenderet ne provincia spoliaretur: paucis defendentibus, Cs.: utrum moenibus defenderent, an, etc., make a stand at, N.—Of speech, to defend, support, maintain, insist, allege in defence: cum idem defenderet quod Accius: me id maxime defendisse, ut, etc., have chiefly striven for: id recte factum esse defendes?: eos omnīs liberos esse: quae cur non cadant in sapientem.— To refute, repel: crimen: noxiam, T.* * *defendere, defendi, defensus V TRANSdefend/guard/protect, look after; act/speak/plead/write for defense; prosecute; repel, fend/ward off, avert/prevent; support/preserve/maintain; defend (right) -
12 dēfēnsō
dēfēnsō āvī, ātus, āre, intens. [defendo], to defend diligently, protect: alios ab hostibus, S.: umeros, O.: sua, Ta.: dum defensamus (sc. armentum), O.: defensantes, the guards, Ta.* * *defensare, defensavi, defensatus V TRANSdefend/guard/protect against; act in defense against; ward off; avert constantly -
13 saepiō
saepiō (not sēp-), psī, ptus, īre [saepes], to surround with a hedge, hedge in, fence in, enclose: saeptum undique dumetis sepulcrum.— To enclose, surround, encircle, fortify, guard: comitium et curiam: omnīs fori aditūs: urbem moenibus: oppidum operibus: castra tectis parietum pro muro saepta, L.: oculos membranis tenuissimis: restituat legiones intra saltum quo saeptae fuerunt, L.: se tectis, i. e. shut up, V.: pubes inermis ab armatis saepta, L.: At Venus obscuro gradientīs aëre saepsit, V.—Fig., to surround, enclose, encompass: (inventa) ornare oratione; post memoriā saepire, i. e. get by heart: (eloquentia) saepta liberali custodiā: locum omnem cogitatione, beset. —To fortify, protect, guard, strengthen: saeptus legibus, guarded: omnia pudore saepta animadverterat, L.: (mulieres) saeptā pudicitiā agunt, Ta.* * *saepire, saepsi, saeptus V TRANSsurround/envelop/enfold/encircle; clothe/cover/protect; close/seal off; shut in; hedge/fence in, surround (w/hedge/wall/fence/barrier/troops); enclose; confine -
14 tūtor
tūtor ātus, ārī, intens. [tueor], to watch, make safe, guard, keep, protect, defend: Res Italas armis, H.: genae ab inferiore parte tutantur (oculos): muris urbem, L.: serves Tuterisque tuo fidentem praesidio, H.: quas (spes) necesse est virtute et innocentiā tutari, S.: quibus (viribus) ab irā Romanorum vestra tutaremini, L.: se adversus multitudinem hostium, L.: ut suae quisque partis tutandae reus sit, responsible for the safety of, L.— To ward off, avert: inopiam subsidiis, Cs.: pericula, S.* * *Itutari, tutatus sum V DEPguard, protect, defend; guard against, avertIIprotector, defender; guardian, watcher; tutor -
15 vindicō (vend-)
vindicō (vend-) āvī, ātus, āre [vindex].—In law, to assert a claim to, demand formally, ask judgment for: puellam in posterum diem, i. e. to take charge of under bonds to appear the next day, L.: ita vindicatur Virginia spondentibus propinquis, L.—To claim as one's own, make a claim upon, demand, claim, arrogate, assume, appropriate omnia iure pro suis vindicare: Homerum Chii suum vindicant: prospera omnes sibi vindicant, adversa uni imputantur, Ta.: victoriae maiore parte ad se vindicatā, L.: Galliae consensio fuit libertatis vindicandae, ut, etc., should be maintained, Cs.: antiquam faciem, reassume, O.—In the phrase, in libertatem vindicare, to claim for freedom, set free, free, emancipate: in libertatem rem populi: rem p. in veterem dignitatem ac libertatem, i. e. to restore: se et populum R. in libertatem, Cs.—To serve as champion, deliver, liberate, protect, defend, save: te ab eo: nos a verberibus: ab hac necessitate vos fortuna vindicat, L.: perpetienda illa fuerunt, ut se aliquando ac suos vindicaret, might protect: quam dura ad saxa revinctam Vindicat Alcides, sets free, O.—To act as avenger, avenge, revenge, punish, take vengeance on, recompense: quo (perfugio), nisi vos vindicatis, utentur necessario: contionibus populum ad vindicandum hortari, S.: quae vindicaris in altero, tibi ipsi fugienda sunt: improborum consensionem supplicio omni: Ti. Gracchi conatūs perditos: necem Crassi, O.: fateor in civīs persaepe esse severe vindicatum: in quos (Venetos) eo gravius Caesar vindicandum statuit, Cs. -
16 sepio
Isepire, sepivi, sepitus V TRANSsurround/envelop/enfold/encircle; clothe/cover/protect; close/seal off; shut in; hedge/fence in, surround (w/hedge/wall/fence/barrier/troops); enclose; confineIIsepire, sepsi, septus V TRANSsurround/envelop/enfold/encircle; clothe/cover/protect; close/seal off; shut in; hedge/fence in, surround (w/hedge/wall/fence/barrier/troops); enclose; confine -
17 munio
1.mūnĭo (old form moenio, v. below), īvi or ĭi, ītum, 4 ( fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. [moenia, lit. to wall; hence], to build a wall around, to defend with a wall, to fortify, defend, protect, secure, put in a state of defence (class.).I.Lit.:B.arcem ad urbem obsidendam,
Nep. Tim. 3, 3:palatium,
Liv. 1, 7:locum,
Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.:Alpibus Italiam munierat ante natura,
Cic. Prov. Cons. 14, 34:domum praesidiis,
id. Cat. 1, 4, 10:castra vallo fossāque,
with palisades and a trench, Caes. B. G. 2, 5:locum muro,
id. ib. 29.—With a homogeneous object, prov.:magna moenis moenia,
you are undertaking a great thing, Plaut. Mil. 2, 2, 73:duovir urbis moeniendae,
Inscr. Orell. 7142.— Absol.: quod idoneum ad muniendum putarent, for fortifying, i. e. for use in the fortifications, Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to surround, guard, for the protection of other things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—Transf.1.In gen., to defend, guard, secure, protect, shelter:2.Pergamum divinā moenitum manu,
Plaut. Bacch. 4, 9, 2:hortum ab incursu hominum,
Col. 11, 3, 2:spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum,
Cic. Sen. 15, 51:hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur,
he defended, protected, covered himself, Suet. Aug. 82. —To make a road, etc., i. e. to make passable by opening, repairing, or paving it:II.quasi Appius Caecus viam munierit,
Cic. Mil. 7, 17:rupem,
Liv. 21, 37:itinera,
Nep. Hann. 3, 4:TEMPE MVNIVIT,
Inscr. Orell. 587. —Trop.A.To guard, secure, strengthen, support (cf.:B.fulcio, sustineo): meretriculis Muniendis rem cogere,
to maintain, support, Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. munero).— Am strengthening myself:munio me ad haec tempora,
Cic. Fam. 9, 18, 2:imperium,
to secure, Nep. Reg. 2, 2:muniri adversus fraudes,
to secure one's self, Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn):se contra ruborem,
Tac. Agr. 45:se multorum benevolentiā,
Cic. Fin. 2, 26, 84:se contra perfidiam,
id. Fam. 4, 14, 3:aliquid auctoritate,
Vell. 2, 127, 2:domum terrore,
Plin. Pan. 48, 3.—Munire viam, to make or open a way:2.haec omnia tibi accusandi viam muniebant,
prepared the way for your accusation, Cic. Mur. 23, 48:sibi viam ad stuprum,
id. Verr. 2, 1, 25, § 64.—Hence, mūnītus, a, um, P. a., defended, fortified, protected, secured, safe (class.):nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem et audaciam posset esse,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.— Neutr. plur. munita as subst.: munita viāi, fortification or breastwork of the mouth (cf. Homer. herkos odontôn), the lips, Lucr. 3, 498.— Comp.:se munitiorem ad custodiendam vitam suam fore,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.— Sup.:munitissima castra,
Caes. B. G. 4, 55.— Adv.: mūnītē, securely, safely (ante-class.):munitius,
Varr. L. L. 5, § 141. Müll.munĭo, ōnis, a false reading for nomionem, v. Orell. and Klotz, ad h. l.; Cic. de Or. 1, 59, 251. -
18 tecto
tĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Gr. stegô, to cover; tegos, stegos, roof; Sanscr. sthag-, to hide; Germ. decken; Engl thatch], to cover (syn. operio).I.Lit.A.In gen.:B.amica corpus ejus (Alcibiadis) texit suo pallio,
Cic. Div 2, 69, 143:capite se totum tegit,
Plaut. Trin. 4, 2, 9:(tegillo) tectus esse soleo, si pluvit,
id. Rud. 2, 7, 19: fere res omnes aut corio sunt Aut etiam conchis [p. 1846] aut callo aut cortice tectae, covered, clothed, Lucr. 4, 936; cf.:bestiae aliae coriis tectae sunt, aliae villis vestitae,
Cic. N. D. 2, 47, 121:ut tecti, ut vestiti, ut salvi esse possemus,
id. ib. 2, 69, 150:corpora veste villosā,
Tib. 2, 3, 76:caput galea,
Prop. 4 (5), 3, 44:Mars tunicā adamantinā tectus,
Hor. C. 1, 6, 13:ensis Vaginā tectus,
id. S. 2, 1, 4. —In Greek constr.:primā tectus lanugine malas,
Ov. M. 12, 291:cucullo caput tectus,
Mart. 5, 14, 6:quae (casae) more Gallorum stramentis erant tectae,
Caes. B. G. 5, 43:tectas casas testudinum superficie,
Plin. 6, 24, 28, § 109:musculum,
Caes. B. C. 2, 10:domum,
Dig. 19, 1, 18: naves tectae, covered with decks, decked ( = constratae), Caes. B. C. 1, 56; Liv. 36, 43, 13 (opp. apertae);31, 46, 6: tectae instrataeque scaphae,
Caes. B. C. 3, 100:incepto tegeret cum lumina somno,
Verg. G. 4, 414:utne tegam spurco Damae latus?
i. e. to go by the side of, walk cheek by jowl with, Hor. S. 2, 5, 18; so,latus alicui,
Suet. Claud. 24; cf. aliquem, to surround, attend, accompany:omnis eum stipata tegebat Turba ducum,
Verg. A. 11, 12; Stat. S. 5, 1, 26: sarta tecta; v. sartus. —In partic.1.To cover, hide, conceal (rare in lit. sense;2.syn.: abscondo, occulto): Caesar tectis insignibus suorum occultatisque signis militaribus, etc.,
Caes. B. G. 7, 45:fugientem silvae texerunt,
id. ib. 6, 30:oves (silva),
Ov. M. 13, 822:quas (tabellas) tegat in tepido sinu,
id. A. A. 3, 622:ferae latibulis se tegunt,
Cic. Rab. Post. 15, 42; cf.:nebula matutina texerat inceptum,
Liv. 41, 2, 4:Scipionem nebulae possiderent ac tegerent,
Vop. prol. 2. —To shelter, protect, defend (rare in lit. sense); constr., in analogy with defendere and tueri, aliquid ab aliquo or ab aliquā re:3.qui portus ab Africo tegebatur, ab Austro non erat tutus,
Caes. B. C. 3, 26:ut alter (ordo propugnatorum) ponte ab incidentibus telis tegeretur,
Hirt. B. G. 8, 9:aliquem conservare et tegere,
id. ib. 1, 85:tempestas et nostros texit et naves Rhodias afflixit,
Caes. B. C. 3, 27; Hirt. B. G. 8, 5; Sall. J. 101, 4:triumpho, si licet me latere tecto abscedere,
i. e. with a whole skin, safe, unhurt, Ter. Heaut. 4, 2, 5.— Pass. in mid. force:tegi magis Romani quam pugnare,
Liv. 4, 37, 11.—To cover over, bury, enclose ( poet.):II.te modo terra tegat,
Prop. 2, 26, 44 (3, 22, 24):sit tibi terra levis mollique tegaris harenā,
Mart. 9, 29, 11:ossa tegebat humus,
Ov. M. 15, 56:ossa tegit tumulus,
id. Am. 2, 6, 59:Sicanio tegitur sepulcro,
Luc. 2, 548. —Trop.A.In gen., to cover (very rare):B.tempestas, mihi quae modestiam omnem, Detexit tectus quā fui,
Plaut. Most. 1, 3, 7. —In partic.1.(Acc. to I. B. 1.) To cloak, hide, veil, conceal, keep secret (freq. and class.):2.triumphi nomine tegere atque velare cupiditatem suam,
Cic. Pis. 24, 56:multis simulationum involucris tegitur et quasi velis quibusdam obtenditur unius cujusque natura,
id. Q. Fr. 1, 1, 5, § 15:ignaviam suam tenebrarum ac parietum custodiis tegere,
id. Rab. Perd. 7, 21:animus ejus vultu, flagitia parietibus tegebantur,
id. Sest. 9, 22:summam prudentiam simulatione stultitiae,
id. Brut. 14, 53:honestā praescriptione rem turpissimam,
Caes. B. C. 3, 32; cf.:turpia facta oratione,
Sall. J. 85, 31:aliquid mendacio,
Cic. Quint. 26, 81:nomen tyranni humanitate,
Nep. Dion, 1:commissum,
Hor. Ep. 1, 18, 38; id. A. P. 200:non uti corporis vulnera, ita exercitus incommoda sunt tegenda,
Caes. B. C. 2, 31:nostram sententiam,
Cic. Tusc. 5, 4, 11:dira supplicia,
Verg. A. 6, 498:causam doloris,
Ov. M. 13, 748:pectoribus dabas multa tegenda meis,
id. Tr. 3, 6, 10: ignobilitatis tegendae causā, Cap. Max. 8. —(Acc. to I. B. 2.) To defend, protect, guard:A.aliquid excusatione amicitiae,
Cic. Lael. 12, 43; id. Clu. 11:quod is meam salutem atque vitam suā benevolentiā, praesidio custodiāque texisset,
id. Planc. 1, 1:nostri clarissimorum hominum auctoritate leges et jura tecta esse voluerunt,
id. de Or. 1, 59, 253:pericula facile innocentiā tecti repellemus,
id. Imp. Pomp. 24, 70:qui a patrum crudelibus suppliciis tegere liberos sciant,
Liv. 1, 53, 8:aliquem tegere ac tueri, Cic Fam. 13, 66, 2: libertatem, patriam, parentisque armis tegere,
Sall. C. 6, 5: ut legatos cura magistratuum magis quam jus gentium ab irā impetuque hominum tegeret, Liv. 8, 6, 7:legationisque jure satis tectum se arbitraretur,
Nep. Pelop. 5, 1.—Hence, tec-tus, a, um, P. a., covered, i. e. hidden, concealed.Lit.:B.cuniculi,
Hirt. B. G. 8, 41. —Trop., hidden, not frank, open, or plain; secret, concealed, disguised; close, reserved, cautious:sermo verbis tectus,
covered, enveloped, Cic. Fam. 9, 22, 1; cf.verba (opp. apertissima),
id. ib. 9, 22, 5:occultior atque tectior cupiditas,
id. Rosc. Am. 36, 104:amor,
Ov. R. Am. 619. —Of persons: occultus et tectus,
Cic. Fin. 2, 17, 54:tecti esse ad alienos possumus,
id. Rosc. Am. 40, 116; cf. in comp.:tectior,
id. Phil. 13, 3, 6:te in dicendo mihi videri tectissimum,
id. de Or. 2, 73, 296:silet ille, tectusque recusat Prodere quemquam,
Verg. A. 2, 126; cf.:quis consideratior illo? Quis tectior?
Cic. Deiot. 6, 16. — Hence, adv.: tectō, covertly, privily, cautiously:et tamen ab illo aperte, tecte quicquid est datum, libenter accepi,
Cic. Att. 1, 14, 4. — Comp.:tectius,
Cic. Fam. 9, 22, 2; id. Planc. 10, 8, 5; Ov. A. A. 1, 276. -
19 tego
tĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Gr. stegô, to cover; tegos, stegos, roof; Sanscr. sthag-, to hide; Germ. decken; Engl thatch], to cover (syn. operio).I.Lit.A.In gen.:B.amica corpus ejus (Alcibiadis) texit suo pallio,
Cic. Div 2, 69, 143:capite se totum tegit,
Plaut. Trin. 4, 2, 9:(tegillo) tectus esse soleo, si pluvit,
id. Rud. 2, 7, 19: fere res omnes aut corio sunt Aut etiam conchis [p. 1846] aut callo aut cortice tectae, covered, clothed, Lucr. 4, 936; cf.:bestiae aliae coriis tectae sunt, aliae villis vestitae,
Cic. N. D. 2, 47, 121:ut tecti, ut vestiti, ut salvi esse possemus,
id. ib. 2, 69, 150:corpora veste villosā,
Tib. 2, 3, 76:caput galea,
Prop. 4 (5), 3, 44:Mars tunicā adamantinā tectus,
Hor. C. 1, 6, 13:ensis Vaginā tectus,
id. S. 2, 1, 4. —In Greek constr.:primā tectus lanugine malas,
Ov. M. 12, 291:cucullo caput tectus,
Mart. 5, 14, 6:quae (casae) more Gallorum stramentis erant tectae,
Caes. B. G. 5, 43:tectas casas testudinum superficie,
Plin. 6, 24, 28, § 109:musculum,
Caes. B. C. 2, 10:domum,
Dig. 19, 1, 18: naves tectae, covered with decks, decked ( = constratae), Caes. B. C. 1, 56; Liv. 36, 43, 13 (opp. apertae);31, 46, 6: tectae instrataeque scaphae,
Caes. B. C. 3, 100:incepto tegeret cum lumina somno,
Verg. G. 4, 414:utne tegam spurco Damae latus?
i. e. to go by the side of, walk cheek by jowl with, Hor. S. 2, 5, 18; so,latus alicui,
Suet. Claud. 24; cf. aliquem, to surround, attend, accompany:omnis eum stipata tegebat Turba ducum,
Verg. A. 11, 12; Stat. S. 5, 1, 26: sarta tecta; v. sartus. —In partic.1.To cover, hide, conceal (rare in lit. sense;2.syn.: abscondo, occulto): Caesar tectis insignibus suorum occultatisque signis militaribus, etc.,
Caes. B. G. 7, 45:fugientem silvae texerunt,
id. ib. 6, 30:oves (silva),
Ov. M. 13, 822:quas (tabellas) tegat in tepido sinu,
id. A. A. 3, 622:ferae latibulis se tegunt,
Cic. Rab. Post. 15, 42; cf.:nebula matutina texerat inceptum,
Liv. 41, 2, 4:Scipionem nebulae possiderent ac tegerent,
Vop. prol. 2. —To shelter, protect, defend (rare in lit. sense); constr., in analogy with defendere and tueri, aliquid ab aliquo or ab aliquā re:3.qui portus ab Africo tegebatur, ab Austro non erat tutus,
Caes. B. C. 3, 26:ut alter (ordo propugnatorum) ponte ab incidentibus telis tegeretur,
Hirt. B. G. 8, 9:aliquem conservare et tegere,
id. ib. 1, 85:tempestas et nostros texit et naves Rhodias afflixit,
Caes. B. C. 3, 27; Hirt. B. G. 8, 5; Sall. J. 101, 4:triumpho, si licet me latere tecto abscedere,
i. e. with a whole skin, safe, unhurt, Ter. Heaut. 4, 2, 5.— Pass. in mid. force:tegi magis Romani quam pugnare,
Liv. 4, 37, 11.—To cover over, bury, enclose ( poet.):II.te modo terra tegat,
Prop. 2, 26, 44 (3, 22, 24):sit tibi terra levis mollique tegaris harenā,
Mart. 9, 29, 11:ossa tegebat humus,
Ov. M. 15, 56:ossa tegit tumulus,
id. Am. 2, 6, 59:Sicanio tegitur sepulcro,
Luc. 2, 548. —Trop.A.In gen., to cover (very rare):B.tempestas, mihi quae modestiam omnem, Detexit tectus quā fui,
Plaut. Most. 1, 3, 7. —In partic.1.(Acc. to I. B. 1.) To cloak, hide, veil, conceal, keep secret (freq. and class.):2.triumphi nomine tegere atque velare cupiditatem suam,
Cic. Pis. 24, 56:multis simulationum involucris tegitur et quasi velis quibusdam obtenditur unius cujusque natura,
id. Q. Fr. 1, 1, 5, § 15:ignaviam suam tenebrarum ac parietum custodiis tegere,
id. Rab. Perd. 7, 21:animus ejus vultu, flagitia parietibus tegebantur,
id. Sest. 9, 22:summam prudentiam simulatione stultitiae,
id. Brut. 14, 53:honestā praescriptione rem turpissimam,
Caes. B. C. 3, 32; cf.:turpia facta oratione,
Sall. J. 85, 31:aliquid mendacio,
Cic. Quint. 26, 81:nomen tyranni humanitate,
Nep. Dion, 1:commissum,
Hor. Ep. 1, 18, 38; id. A. P. 200:non uti corporis vulnera, ita exercitus incommoda sunt tegenda,
Caes. B. C. 2, 31:nostram sententiam,
Cic. Tusc. 5, 4, 11:dira supplicia,
Verg. A. 6, 498:causam doloris,
Ov. M. 13, 748:pectoribus dabas multa tegenda meis,
id. Tr. 3, 6, 10: ignobilitatis tegendae causā, Cap. Max. 8. —(Acc. to I. B. 2.) To defend, protect, guard:A.aliquid excusatione amicitiae,
Cic. Lael. 12, 43; id. Clu. 11:quod is meam salutem atque vitam suā benevolentiā, praesidio custodiāque texisset,
id. Planc. 1, 1:nostri clarissimorum hominum auctoritate leges et jura tecta esse voluerunt,
id. de Or. 1, 59, 253:pericula facile innocentiā tecti repellemus,
id. Imp. Pomp. 24, 70:qui a patrum crudelibus suppliciis tegere liberos sciant,
Liv. 1, 53, 8:aliquem tegere ac tueri, Cic Fam. 13, 66, 2: libertatem, patriam, parentisque armis tegere,
Sall. C. 6, 5: ut legatos cura magistratuum magis quam jus gentium ab irā impetuque hominum tegeret, Liv. 8, 6, 7:legationisque jure satis tectum se arbitraretur,
Nep. Pelop. 5, 1.—Hence, tec-tus, a, um, P. a., covered, i. e. hidden, concealed.Lit.:B.cuniculi,
Hirt. B. G. 8, 41. —Trop., hidden, not frank, open, or plain; secret, concealed, disguised; close, reserved, cautious:sermo verbis tectus,
covered, enveloped, Cic. Fam. 9, 22, 1; cf.verba (opp. apertissima),
id. ib. 9, 22, 5:occultior atque tectior cupiditas,
id. Rosc. Am. 36, 104:amor,
Ov. R. Am. 619. —Of persons: occultus et tectus,
Cic. Fin. 2, 17, 54:tecti esse ad alienos possumus,
id. Rosc. Am. 40, 116; cf. in comp.:tectior,
id. Phil. 13, 3, 6:te in dicendo mihi videri tectissimum,
id. de Or. 2, 73, 296:silet ille, tectusque recusat Prodere quemquam,
Verg. A. 2, 126; cf.:quis consideratior illo? Quis tectior?
Cic. Deiot. 6, 16. — Hence, adv.: tectō, covertly, privily, cautiously:et tamen ab illo aperte, tecte quicquid est datum, libenter accepi,
Cic. Att. 1, 14, 4. — Comp.:tectius,
Cic. Fam. 9, 22, 2; id. Planc. 10, 8, 5; Ov. A. A. 1, 276. -
20 agger
agger eris, m [ad + GES-], a mass, heap, collection, pile: aggere paludem explere, Cs.: longius erat agger petendus, Cs.: fossas aggere conplent, V.—A heap of rubbish, pile of stones, bank, mound, dam, pier, hillock, wall, dike, mole, rampart: aggeribus niveis informis terra, with snow-drifts, V.: proelia miscent Aggeribus murorum, V.: molirique aggere tecta, a stockade, V.: aggeribus ruptis amnis exit, dams, V.: muniti aggere portūs, a breakwater, O.: viae agger, a causeway, V.—Poet.: aggeres Alpini, i. e. mountains, V.— A funeral pile, O. — A platform (for a speaker), O. — In war, a mound erected before a besieged city to sustain battering engines: vineis ad oppidum actis, aggere iacto, Cs.: aggerem iacere, S.: promovere ad urbem, to bring near to the city, L.; usu. of wood; hence, ut agger, tormenta flammam conciperent, Cs.: aggerem ac vineas incendium hausit, L. — Fig.: esset agger oppugnandae Italiae, a rampart for attacking. — Freq. of mounds or terraces in Rome, built for defence, and afterwards used as promenades, a boulevard, terrace: maximus (Tarquinii): (Servius) aggere circumdat urbem, L.: Aggere in aprico spatiari, H.— A mound to protect a camp: seges aggere cingit, V.* * *rampart (or material for); causeway, pier; heap, pile, mound; dam; mud wall
См. также в других словарях:
protect — pro·tect vt 1: to shield from injury or harm protect ing public health and safety 2: to secure or preserve against encroachment, infringement, restriction, or violation: maintain the status or integrity of esp. through legal or constitutional… … Law dictionary
Protect — Pro*tect , v. t. [imp. & p. p. {Protected}; p. pr. & vb. n. {Protecting}.] [L. protectus, p. p. of protegere, literally, to cover in front; pro before + tegere to cover. See {Tegument}.] To cover or shield from danger or injury; to defend; to… … The Collaborative International Dictionary of English
protect — [prə tekt′, prōtekt′] vt. [< L protectus, pp. of protegere, to protect < pro , before + tegere, to cover: see THATCH] 1. to shield from injury, danger, or loss; guard; defend 2. Commerce to set aside funds toward the payment of (a note,… … English World dictionary
Protect Me — may refer to: *A song from James album Seven *Protège Moi, a single by Placebo … Wikipedia
protect — (v.) 1520s, from L. protectus, pp. of protegere (see PROTECTION (Cf. protection)). Related: Protected; protecting … Etymology dictionary
protect — shield, guard, safeguard, *defend Analogous words: *save, preserve, conserve: *ensure, insure, assure: shelter, *harbor … New Dictionary of Synonyms
protect — [v] take care of; guard from harm assure, bulwark, care for, champion, chaperon, conserve, cover, cover all bases*, cover up, cushion, defend, fend, foster, give refuge, give sanctuary*, go to bat for*, harbor, hedge, insulate, keep, keep safe,… … New thesaurus
protect — ► VERB 1) keep safe from harm or injury. 2) Economics shield (a domestic industry) from competition by imposing import duties on foreign goods. 3) (protected) (of a threatened plant or animal species) safeguarded through legislation against… … English terms dictionary
protect — Assure the salesperson or trader that interest, buy or sell, will be attended to, given any change in the trading circumstances, as follows: At a price: If the stock trade at a certain price or price range, the trader will show this market to the … Financial and business terms
protect — verb ADVERB ▪ completely, fully ▪ adequately, properly, well ▪ A cardboard box would protect the product better. ▪ inadequately … Collocations dictionary
protect — 01. The cat ran up a tree to [protect] itself from the dogs. 02. The children were wearing heavy jackets, hats and wool mittens as [protection] from the severe cold. 03. A turtle s [protective] shell is very useful in keeping it safe from… … Grammatical examples in English