Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

proclaim

  • 1 prō-nūntiō

        prō-nūntiō āvī, ātus, āre,    to make publicly known, publish, proclaim, announce: decretum: leges: in vendundo eam rem, disclose: amplius de consili sententiā: palam de sellā, sese eius nomen recepturum.—To utter, render, pronounce, decide: sententiam, deliver judgment: graviore sententiā pronuntiatā, Cs.: iudex ita pronuntiavit, decided.—To proclaim, give word, announce, fix, order: proelio in posterum diem pronuntiato, L.: iusserunt pronuntiare, ut impedimenta relinquerent, Cs.: ne quis ab loco discederet, Cs.: pronuntiatur, primā luce ituros, Cs.—In the senate, to formulate, announce, put to vote: Sententiam Calidi, Cs.—To hold out, promise, proclaim, offer: Plancium pronuntiasse, divisisse: praemia militi, L.: pecuniam.—To proclaim, choose by acclamation: eos praetores, L.—To recite, rehearse, declaim, deliver, pronounce: versūs multos uno spiritu: memoriter multa.—To tell, announce, relate, narrate, report, assert: mercatores quibus ex regionibus veniant, pronuntiare cogunt, Cs.: iam capta castra, Cs.

    Latin-English dictionary > prō-nūntiō

  • 2 clāmō

        clāmō āvī, ātus, āre    [1 CAL-], intrans, to call, cry out, shout aloud, complain aloud: Non clamas? non insanis? T.: de pecuniā: anseres, qui clamant: (cicada) clamare occoepit, Ph.— Trans, to call aloud, call upon, proclaim, declare, invoke: comites, O.: ora clamantia nomen, O.: morientem nomine, V.: Saturnalia, L.: se causam crimenque, V.: alquem furem, H.: clamare, ‘Adeste cives’: ‘Persephone,’ clamant,’ O.: ‘Mater, te appello,’ H.: indignissime Factum esse, T.: dignam rem esse: clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem. — Fig., to proclaim, declare: eum beatiorem fuisse quam, etc.: (tabulae) se corruptas esse clamant: quid enim restipulatio clamat?
    * * *
    clamare, clamavi, clamatus V
    proclaim, declare; cry/shout out; shout/call name of; accompany with shouts

    Latin-English dictionary > clāmō

  • 3 prō-scrībō

        prō-scrībō scrīpsī, scrīptus, ere,    to make public by writing, publish, proclaim, announce: in eum diem Kalendas Martias: non proscriptā neque edictā die: proscribit se auctionem esse facturum. —To post up, offer for sale, proclaim, advertise: alterius bona: insulam.—To punish with confiscation, inflict forfeiture of property upon, deprive of property: ut (tribunus) proscribere possit quos velit: vicinos, confiscate the lands of.—To outlaw, ban, proscribe, proclaim beyond the protection of law: cum proscriberentur homines, qui, etc.: quorum victoriā Sullae parentes proscripti, S.

    Latin-English dictionary > prō-scrībō

  • 4 clamo

    clāmo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [Sanscr. kar-, to celebrate; Gr. kaleô, klêtos; cf.: clarus, classis, nomenclator, concilium].
    I.
    Neutr., to call, cry out, shout aloud, to complain with a loud voice, vociferari (class. and very freq.; mostly of human beings): populus convolat; Tumultuantur, clamant, pugnant de loco, Ter. Hec. prol. alt. 33:

    dic mihi, Non clamas? non insanis?

    id. Ad. 4, 7, 9; cf. id. ib. 5, 3, 3; id. Phorm. 4, 3, 59:

    clamare de pecuniā,

    Cic. Verr. 2, 5, 7, § 17 al. —Of a vehement bawling before a tribunal:

    qui quid in dicendo posset, numquam satis attendi: in clamando quidem video eum esse bene robustum atque exercitatum,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48.—In comedy, of snoring: dormit Sceledrus intus? Lu. Non naso quidem:

    Nam eo magnum clamat,

    Plaut. Mil. 3, 2, 10 al. —
    b.
    Transf., of animals and things;

    of geese: anseres, qui tantummodo clamant, nocere non possunt,

    Cic. Rosc. Am. 20, 57.—Of the chirping of a cricket:

    (cicada) multo validius clamare occoepit,

    Phaedr. 3, 16, 7.—Of the roaring of waters, the rustling of trees, etc., Sil. 4, 526; 9, 516; Stat. Th. 10, 94:

    clamant amnes, freta, nubila silvae,

    id. ib. 11, 116.—

    Also of abstract things (cf. under II. B.): et non ulla meo clamat in ore fides?

    i. e. does my sincerity never plainly proclaim itself in my voice? Prop. 1, 18, 18.—But esp. freq.,
    II.
    Act., to call or cry aloud to something or some one, to proclaim, declare, to invoke, call upon, etc., = exclamare; constr. with acc. of the person or thing, or a clause as object, in direct and (more freq.) in indirect discourse.
    (α).
    With acc.: e somno pueros clamo, Lucil. ap. Diom. p. 372 P.; so,

    janitorem,

    Plaut. As. 2, 3, 11:

    comites,

    Ov. M. 6, 106:

    matrem ore,

    id. ib. 5, 398; cf.:

    ora clamantia nomen,

    id. ib. 8, 229;

    11, 665: morientem nomine,

    Verg. A. 4, 674.—With two accs.:

    se causam crimenque,

    Verg. A. 12, 600:

    me deum,

    Prop. 3 (4), 9, 46:

    te insanum,

    Hor. S. 2, 3, 130:

    aliquem furem,

    id. Ep. 1, 16, 36; Curt. 4, 16, 15.—With acc. rei:

    divūm atque hominum fidem,

    Plaut. Aul. 2, 4, 20:

    aquas,

    Prop. 4 (5), 8, 58:

    triumphum,

    Ov. Am. 1, 2, 25:

    Saturnalia,

    Liv. 22, 1, 20:

    pulchre! bene! recte!

    Hor. A. P. 428.—
    (β).
    With a clause as object, in direct discourse (mostly poet.):

    ad me omnes clamant: Janua culpa tua est,

    Cat. 67, 14; so Ov. F. 4, 452; Hor. S. 2, 3, 62; id. Ep. 1, 17, 48; 1, 19, 47; id. A. P. 460; Suet. Caes. 82; Sen. Ep. 27, 1 al.—
    (γ).
    With a clause as object, in indirect discourse:

    clamant omnes indignissime Factum esse,

    Ter. Ad. 1, 2, 11:

    quid facto esset opus puerperae... illis clamat de viā,

    id. And. 3, 2, 11; Cic. Mur. 37, 78:

    solos felices viventes clamat in urbe,

    Hor. S. 1, 1, 12.—
    (δ).
    With final clause:

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47; Dig. 29, 5, 1, § 55:

    clamans in hostem, ne rex Croesus occideretur,

    Gell. 5, 9, 2.—
    B.
    Trop., of abstract things, to proclaim, declare:

    quom mi ipsum nomen ejus Archidemides Clamaret dempturum esse, si quid crederem,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 51; cf.:

    eum ipsum (sc. Regulum) clamat virtus beatiorem fuisse quam potantem in rosā Thorium,

    Cic. Fin. 2, 20, 65; 4, 19, 55:

    quae (tabulae) se corruptas atque interlitas esse clamant,

    id. Verr. 2, 2, 42, § 104; Cat. 6, 7:

    quid enim restipulatio clamat?

    Cic. Rosc. Com. 13, 37; id. Cat. 1, 8, 21; cf. clamito, Il.

    Lewis & Short latin dictionary > clamo

  • 5 praedico

    1.
    prae-dĭco, āvi, ātum, 1, v. a.
    I. A.
    Lit., of a public crier:

    ut praeco praedicat,

    Plaut. Bacch. 4, 7, 17:

    auctionem praedicem, ipse ut venditem,

    id. Stich. 1, 3, 41; cf.:

    si palam praeco praedicasset,

    Cic. Verr. 2, 3, 16, § 40; Cic. Quint. 15, 50; id. Off. 3, 13, 55; id. Fam. 5, 12, 8.—
    B.
    Transf.
    1.
    In gen., to make publicly known, to announce, proclaim, to say, relate, state, declare (syn.:

    moneo, ante denuntio,

    Cic. Verr. 1, 12, 36; 1, 15, 43;

    class.): audes mihi praedicare id, Domi te esse?

    Plaut. Am. 2, 1, 11:

    vera praedico,

    id. ib. 3, 2, 20:

    aliam nunc mihi orationem despoliato praedicas, atque olim,

    you tell a different story, speak another language, id. As. 1, 3, 52:

    utrum taceamne an praedicem?

    Ter. Eun. 4, 4, 53:

    si quidem haec vera praedicat,

    id. And. 3, 1, 7.—With obj.-clause:

    qui ingenti magnitudine corporum Germanos esse praedicabant,

    Caes. B. G. 1, 39; Sall. C. 48, 9; Caes. B. C. 3, 106, 4:

    barbari paucitatemque nostrorum militum suis praedicaverunt,

    reported, id. B. G. 4, 34:

    injuriam in eripiendis legionibus praedicat,

    displays, id. B. C. 1, 32, 6:

    ut praedicas,

    as you assert, Cic. Cat. 1, 9, 23:

    quod mihi praedicabas vitium, id tibi est,

    that you attribute to me, Plaut. Am. 1, 1, 249:

    avus tuus tibi aediliciam praedicaret repulsam,

    would tell you of the repulse that P. Nasica suffered respecting the edileship, Cic. Planc. 21, 51.—
    2.
    In partic., to praise, laud, commend, vaunt, extol (syn.: laudo, celebro); constr. with aliquid ( de aliquo), de aliquā re, and absol., Plaut. Merc. 2, 2, 18:

    quid ego ejus tibi nunc faciem praedicem aut laudem?

    Ter. Eun. 3, 5, 17:

    beata vita glorianda et praedicanda est,

    Cic. Tusc. 5, 17, 50; Plin. 19, 4, 19, § 57:

    aliquid miris laudibus,

    id. 25, 5, 18, § 40; 13, 24, 47, § 130; Plin. Ep. 1, 14, 10; Plaut. Trin. 2, 2, 54.—With obj.-clause:

    Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant,

    Caes. B. G. 6, 17:

    quae de illo viro Sulla, quam graviter saepe praedicaverunt!

    Cic. Phil. 11, 13, 33:

    qui possit idem de se praedicare, numquam se plus agere, etc.,

    id. Rep. 1, 17, 27; cf. id. Pis. 1, 2.—With de aliquā re:

    qui de meis in vos meritis praedicaturus non sum,

    Caes. B. C. 2, 32.— Absol.:

    qui benefacta sua verbis adornant, non ideo praedicare, quia fecerint, sed, ut praedicarent, fecisse creduntur,

    Plin. Ep. 1, 8, 15:

    verecundia in praedicando,

    Tac. Agr. 8 fin.
    3.
    To preach the gospel (eccl. Lat.):

    evangelium,

    Vulg. Matt. 4, 23:

    baptismum,

    id. Marc. 1, 4; absol., id. Matt. 4, 17 et saep.—
    II.
    For praedicere, to foretell, predict (eccl. Lat.):

    persecutiones eos passuros praedicabat,

    Tert. Fug. in Persec. 6; so,

    persecutiones praedicatae,

    id. ib. 12.
    2.
    prae-dīco, xi, ctum, 3, v. a., to say or mention before or beforehand, to premise.
    I.
    In gen. (mostly post-Aug.; cf.

    praefor),

    Ter. And. 4, 4, 54:

    hoc primum in hac re praedico tibi,

    id. ib. 1, 1, 19:

    Davus dudum praedixit mihi,

    id. ib. 5, 1, 21; 1, 2, 34; Quint. 4, 2, 57:

    tria, quae praediximus,

    have mentioned before, id. 3, 6, 89; 2, 4, 24:

    praedicta ratio,

    id. 8, 6, 52: ratio ejus in medicinā similis praedictis. Plin. 33, 13, 37, § 136; Plin. Ep. 4, 14, 8.—
    II.
    In partic.
    A.
    To foretell, predict; to forebode (class.):

    defectiones solis et lunae multo ante praedicere,

    Cic. Sen. 14, 49; so,

    eclipsim,

    Plin. 2, 12, 9, § 53:

    futura,

    Cic. Div. 1, 1, 2; Petr. [p. 1417] 137 fin.:

    nihil adversi accidit non praedicente me,

    that I had not predicted, id. Fam. 6, 6:

    aliquid,

    Sen. Q. N. 2, 32, 5:

    malum hoc nobis De caelo tactas memini praedicere quercus,

    Verg. E. 1, 17:

    hos luctus,

    id. A. 3, 713.—
    B.
    To give notice or warning of, to appoint, fix (mostly post-Aug.), Naev. ap. Non. 197, 16:

    ubi praetor reo atque accusatoribus diem praedixisset,

    Tac. A. 2, 79:

    praedictā die,

    id. ib. 11, 27:

    insula Batavorum in quam convenirent praedicta,

    id. ib. 2, 6; cf. Plin. 10, 23, 31, § 61:

    praedicta hora,

    Suet. Claud. 8.—
    C.
    To say what one should do, to advise, warn, admonish, inform, charge, command (class.; syn.: praecipio, moneo); usually constr. with ut or ne:

    Pompeius suis praedixerat, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 92; Nep. Them. 7, 3; Liv. 2, 10, 4; 22, 60; 39, 19, 2:

    ei visam esse Junonem praedicere, ne id faceret,

    Cic. Div. 1, 24, 48; Liv. 10, 41:

    praedixit, ne destinatum iter peterent,

    Vell. 2, 82, 2; Tac. A. 13, 36; cf. in the abl. absol.:

    praedicto, ne in re publicā haberetur,

    id. ib. 16, 33.—With acc.:

    unum illud tibi... Praedicam,

    Verg. A. 3, 436; cf. with an obj.-clause:

    Mummius jussit praedici conducentibus, si eas (statuas) perdidissent, novas eos reddituros,

    Vell. 1, 13, 4; absol. of a physician, Curt. 3, 6, 3.—
    D.
    To proclaim, announce at an auction, etc. (cf. 1. praedico, I. A.):

    si in auctione praedictum est, ne, etc.,

    Gai. Inst. 4, 126.—Hence, praedictus, a, um, P. a., previously named, before mentioned, preceding:

    vicina praedictae sed amplior virtus est,

    Quint. 8, 3, 83:

    nomen,

    id. 9, 3, 66:

    posterior ex praedictis locus,

    id. 2, 4, 24; 10, 1, 74:

    simul pedes, eques, classis aput praedictum amnem convenere,

    Tac. A. 1, 60; Plin. 10, 23, 31, § 76.— praedictum, i, n.
    A.
    (Acc. to II. A.) A foretelling, prediction (class.;

    syn. praesagium): Chaldaeorum praedicta,

    Cic. Div. 2, 42, 89:

    astrologorum,

    id. ib. 2, 42, 88:

    vatum,

    id. Leg. 2, 12, 30; Verg. A. 4, 464:

    haruspicis,

    Suet. Oth. 6; Plin. 2, 7, 5, § 24:

    deorum,

    Val. Fl. 4, 460.—
    B.
    (Acc. to II. C.) An order, command (Livian):

    praedictum erat dictatoris ne quid absente eo rei gereret,

    Liv. 23, 19, 5.—
    C.
    An agreement, concert:

    velut ex praedicto,

    Liv. 33, 6, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > praedico

  • 6 clāmitō

        clāmitō āvī, ātus, āre, freq.    [clamo], to cry aloud, bawl, vociferate: (passer) vano clamitans, Ph.: quid clamitas? T.: haec, L.: Me sycophantam, call, T.: clamitans, ‘Indignum facinus,’ T.: clamitas: ‘quo usque ista dicis?’: ‘ad arma,’ clamitans, L.: falsa esse illa: liberum se... esse, Cs.: clamitabat audiret matrem, Ta.— Pass impers.: ‘Thalassio ferri’ clamitatum, L.—Fig., to proclaim, reveal, betray: supercilia clamitare calliditatem videntur.
    * * *
    clamitare, clamitavi, clamitatus V
    cry out, yell; shout repeatedly, clamor; proclaim; name/call repeatedly/loudly

    Latin-English dictionary > clāmitō

  • 7 prae-dicō

        prae-dicō āvī, ātus, āre,    to make known by proclamation, announce, publish, proclaim: de quo homine praeconis vox praedicat: palam dimidias venire partīs.—To make known, announce, proclaim, herald, relate, declare openly: ut praedicas, assert: utrum praedicemne an taceam? T.: barbari paucitatem nostrorum militum suis praedicaverunt, reported, Cs.: iniuriam in eripiendis legionibus, display, Cs.: tibi aediliciam repulsam, relate: ingenti magnitudine corporum Germanos esse, Cs.: Crassus infestissimus esse meis fortunis praedicabatur.—To praise, laud, commend, vaunt, boast: verecundia in praedicando, Ta.: eius tibi faciem, T.: de se gloriosius: beata vita praedicanda est: se ab Dite patre prognatos, Cs.: de meis in vos meritis praedicaturus, Cs.

    Latin-English dictionary > prae-dicō

  • 8 re-nūntiō

        re-nūntiō āvī, ātus, āre,    to bring back word, carry tidings back, report, give notice, declare, announce: quom is certe Renuntiarit, shall have reported a positive promise, T.: illis repudium, T.: quasi non tibi renuntiata sint haec, sic fore, T.: vobis, nihil esse, quod, etc.: renuntiet mihi, Velitne an non, T.—In official life, to report, declare, proclaim, announce: legati ex auctoritate haec Caesari renuntiant, Intellegere se, etc., Cs.: Caesar cognovit Considium, quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse, Cs.: legationem, report upon his mission: haec cum legatio renuntiaretur, L.: hostium numerum.—With two acc, to declare elected, proclaim as chosen, return: Murenam consulem: absentem Valerium consulem, L.: cum esses praetor renuntiatus: sacerdos Climachias renuntiatus est: qui (magistratus) priusquam renuntiarentur, L.—To retract, revoke, recall, refuse, give up, break off, disclaim, renounce, repudiate: hospitium ei: num societas et amicitia eis renuntianda esset, L.: decisionem tutoribus.

    Latin-English dictionary > re-nūntiō

  • 9 euangelizo

    ēvangĕlīzo ( eua-), āvi, ātum, 1, v. a. and n., = euangelizô (eccl. Lat.).
    I.
    Act., to preach, declare, proclaim, always with the accessory notion of bringing good tidings, proclaiming the Gospel:

    vobis gaudium magnum,

    Vulg. Luc. 2, 10:

    Christum Iesum,

    id. Act. 5, 42.— Pass., Vulg. Luc. 16, 16; id. Gal. 1, 11.—
    B.
    To evangelize, to win to the Gospel by preaching, to preach to:

    Sion,

    Vulg. Isa. 40, 9.— Pass.:

    pauperes evangelizantur,

    Vulg. Matt. 11, 5 al. —
    II.
    Neutr., to preach, proclaim the Gospel, Vulg. Psa. 67, 12; id. Rom. 1, 15 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > euangelizo

  • 10 evangelizo

    ēvangĕlīzo ( eua-), āvi, ātum, 1, v. a. and n., = euangelizô (eccl. Lat.).
    I.
    Act., to preach, declare, proclaim, always with the accessory notion of bringing good tidings, proclaiming the Gospel:

    vobis gaudium magnum,

    Vulg. Luc. 2, 10:

    Christum Iesum,

    id. Act. 5, 42.— Pass., Vulg. Luc. 16, 16; id. Gal. 1, 11.—
    B.
    To evangelize, to win to the Gospel by preaching, to preach to:

    Sion,

    Vulg. Isa. 40, 9.— Pass.:

    pauperes evangelizantur,

    Vulg. Matt. 11, 5 al. —
    II.
    Neutr., to preach, proclaim the Gospel, Vulg. Psa. 67, 12; id. Rom. 1, 15 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > evangelizo

  • 11 pronuncio

    prō-nuntĭo ( prōnunc-), āvi, ātum, 1, v. n. and a., to make publicly known, to publish, proclaim, announce (cf.: edico, promulgo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: palam [p. 1467] de sellā ac tribunali pronuntiat, sese ejus nomen recepturum, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94:

    cum consules amplius de consilii sententiā pronuntiavissent,

    id. Brut. 22, 86:

    sententiam,

    to deliver the verdict, id. Fin. 2, 12, 36:

    judex ita pronuntiavit,

    pronounced the decision, id. Off. 3, 16, 66:

    re auditā, pronuntiare,

    id. Fin. 1, 7, 24:

    leges,

    id. Phil. 1, 10, 24:

    signum,

    Hirt. B. G. 8, 15:

    proelium in posterum diem,

    Liv. 24, 14:

    iter,

    id. 30, 10; Curt. 4, 8, 16; 7, 2, 1:

    rem in venundando,

    to notify at the time of sale, Cic. Off. 3, 16, 66:

    jusserunt pronuntiare, ut, etc.,

    Caes. B. G. 5, 33, 3; cf.:

    pronuntiare jusserunt, ne quis ab loco discederet,

    id. ib. 5, 34:

    rerum omnium maximus judex, cujus est non argumentari sed pronuntiare verum,

    Lact. 3, 1, 11.—Of a public crier:

    pronuntiare victorum nomina,

    Cic. Fam. 5, 12, 8; Suet. Dom. 10.—
    B.
    In partic.
    1.
    To nominate, appoint as public officer:

    aliquem praetorem,

    Liv. 24, 27; Suet. Caes. 41.—
    2.
    To sentence (post-class.); with inf.:

    protectores pronuntiati vertere solum in exilio,

    Amm. 15, 3, 12; cf.:

    ad bestias,

    Tert. Res. Carn. 16; Dig. 40, 1, 23.—
    3.
    To promise, proclaim, offer as a reward:

    praemia militi,

    Liv. 2, 20; 31, 45:

    pecuniam,

    Cic. Clu. 29, 78:

    tribunis vocatis nummos,

    Sen. Ep. 118, 3; Suet. Caes. 19:

    militibus donativum,

    id. Galb. 16:

    beneficia,

    id. Ner. 24:

    munus populo,

    id. Caes. 26:

    quippe Darius mille talenta interfectori Alexandri daturum pronuntiari jusserat,

    Curt. 3, 5, 15.— Absol.:

    pronuntiasse (sc. nummos),

    Cic. Planc. 18, 45.—
    II.
    Transf.
    A.
    To speak any thing in public, to recite, rehearse, declaim, deliver, pronounce, etc.:

    versus multos uno spiritu pronuntiare,

    Cic. de Or. 1, 61, 261; 1, 19, 88; 2, 19, 79; id. Div. 2, 5, 14; Auct. Her. 4, 56, 69; Quint. 11, 3, 12 sq.; Plin. Ep. 3, 5, 12 et saep.—
    2.
    Esp., to act, perform on the stage:

    intente instanterque,

    Plin. Ep. 5, 19, 16:

    actores pronuntiare dicuntur,

    Varr. L. L. 6, § 58 Müll.:

    Lucceia mima centum annis in scenā pronuntiavit,

    Plin. 7, 48, 49, § 158.—
    B.
    To tell, announce, relate, narrate, report:

    cum eam rem scisset et non pronuntiasset,

    Cic. Off. 3, 16, 66:

    mercatores quibus ex regionibus veniant, pronuntiare cogunt,

    Caes. B. G. 4, 5, 2:

    quae gesta sunt pronuntiare,

    id. ib. 7, 38:

    aliquid sincere,

    id. ib. 7, 20:

    alius jam capta castra pronuntiat,

    id. ib. 6, 36.—
    C.
    To utter, pronounce (cf.:

    appello, dico): neque tamen ad particula accentu acuto pronuntiatur,

    Gell. 6 (7), 8, 8, §

    2: Castorem mediă syllabă productă,

    Quint. 1, 5, 60; 9, 4, 34:

    verba corrupte,

    Gell. 13, 30, 2.—Hence, prōnuntĭātum ( prōnunc-), i, n. In logic, a proposition, axiom; a translation of the Gr. axiôma, Cic. Tusc. 1, 7, 14; cf. Gell. 16, 8, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > pronuncio

  • 12 pronuntio

    prō-nuntĭo ( prōnunc-), āvi, ātum, 1, v. n. and a., to make publicly known, to publish, proclaim, announce (cf.: edico, promulgo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: palam [p. 1467] de sellā ac tribunali pronuntiat, sese ejus nomen recepturum, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94:

    cum consules amplius de consilii sententiā pronuntiavissent,

    id. Brut. 22, 86:

    sententiam,

    to deliver the verdict, id. Fin. 2, 12, 36:

    judex ita pronuntiavit,

    pronounced the decision, id. Off. 3, 16, 66:

    re auditā, pronuntiare,

    id. Fin. 1, 7, 24:

    leges,

    id. Phil. 1, 10, 24:

    signum,

    Hirt. B. G. 8, 15:

    proelium in posterum diem,

    Liv. 24, 14:

    iter,

    id. 30, 10; Curt. 4, 8, 16; 7, 2, 1:

    rem in venundando,

    to notify at the time of sale, Cic. Off. 3, 16, 66:

    jusserunt pronuntiare, ut, etc.,

    Caes. B. G. 5, 33, 3; cf.:

    pronuntiare jusserunt, ne quis ab loco discederet,

    id. ib. 5, 34:

    rerum omnium maximus judex, cujus est non argumentari sed pronuntiare verum,

    Lact. 3, 1, 11.—Of a public crier:

    pronuntiare victorum nomina,

    Cic. Fam. 5, 12, 8; Suet. Dom. 10.—
    B.
    In partic.
    1.
    To nominate, appoint as public officer:

    aliquem praetorem,

    Liv. 24, 27; Suet. Caes. 41.—
    2.
    To sentence (post-class.); with inf.:

    protectores pronuntiati vertere solum in exilio,

    Amm. 15, 3, 12; cf.:

    ad bestias,

    Tert. Res. Carn. 16; Dig. 40, 1, 23.—
    3.
    To promise, proclaim, offer as a reward:

    praemia militi,

    Liv. 2, 20; 31, 45:

    pecuniam,

    Cic. Clu. 29, 78:

    tribunis vocatis nummos,

    Sen. Ep. 118, 3; Suet. Caes. 19:

    militibus donativum,

    id. Galb. 16:

    beneficia,

    id. Ner. 24:

    munus populo,

    id. Caes. 26:

    quippe Darius mille talenta interfectori Alexandri daturum pronuntiari jusserat,

    Curt. 3, 5, 15.— Absol.:

    pronuntiasse (sc. nummos),

    Cic. Planc. 18, 45.—
    II.
    Transf.
    A.
    To speak any thing in public, to recite, rehearse, declaim, deliver, pronounce, etc.:

    versus multos uno spiritu pronuntiare,

    Cic. de Or. 1, 61, 261; 1, 19, 88; 2, 19, 79; id. Div. 2, 5, 14; Auct. Her. 4, 56, 69; Quint. 11, 3, 12 sq.; Plin. Ep. 3, 5, 12 et saep.—
    2.
    Esp., to act, perform on the stage:

    intente instanterque,

    Plin. Ep. 5, 19, 16:

    actores pronuntiare dicuntur,

    Varr. L. L. 6, § 58 Müll.:

    Lucceia mima centum annis in scenā pronuntiavit,

    Plin. 7, 48, 49, § 158.—
    B.
    To tell, announce, relate, narrate, report:

    cum eam rem scisset et non pronuntiasset,

    Cic. Off. 3, 16, 66:

    mercatores quibus ex regionibus veniant, pronuntiare cogunt,

    Caes. B. G. 4, 5, 2:

    quae gesta sunt pronuntiare,

    id. ib. 7, 38:

    aliquid sincere,

    id. ib. 7, 20:

    alius jam capta castra pronuntiat,

    id. ib. 6, 36.—
    C.
    To utter, pronounce (cf.:

    appello, dico): neque tamen ad particula accentu acuto pronuntiatur,

    Gell. 6 (7), 8, 8, §

    2: Castorem mediă syllabă productă,

    Quint. 1, 5, 60; 9, 4, 34:

    verba corrupte,

    Gell. 13, 30, 2.—Hence, prōnuntĭātum ( prōnunc-), i, n. In logic, a proposition, axiom; a translation of the Gr. axiôma, Cic. Tusc. 1, 7, 14; cf. Gell. 16, 8, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > pronuntio

  • 13 cālō

        cālō —, ātus, āre    [1 CAL-], to call together, summon, convoke (only of religious assemblies); hence, a calatis Gaviis, by the assembled gens Gavia.
    * * *
    I
    calare, calavi, calatus V TRANS
    announce, proclaim; summon, convoke, call forth/together; let down, allow to hang free; loosen; slacken
    II
    camp/soldier's servant; type of awkwardness/stupidity; low servant/drudge (L+S)
    III

    Latin-English dictionary > cālō

  • 14 cālō

        cālō ōnis, m    a servant in the army, soldier's servant, Cs.: turba calonum, L.—A low servant, drudge: plures calones Pascendi, H.
    * * *
    I
    calare, calavi, calatus V TRANS
    announce, proclaim; summon, convoke, call forth/together; let down, allow to hang free; loosen; slacken
    II
    camp/soldier's servant; type of awkwardness/stupidity; low servant/drudge (L+S)
    III

    Latin-English dictionary > cālō

  • 15 celebrō

        celebrō āvī, ātus, āre    [celeber], to frequent, throng, crowd, fill: viae multitudine legatorum celebrabantur: genus spectaculi omni frequentiā hominum: alqm magistratum, Tb.: silvas, O.: coetum celebrate faventes, V.—To do frequently, practise, engage in, reiterate, dwell upon, repeat: ad eas artes celebrandas: modus transferendi verbi, quem iucunditas celebravit, made frequent: popularem potestatem, kept in the foreground, L.: seria ac iocos cum aliquo, L.—To celebrate, solemnize, keep: festos dies: (dies) celebratus per omnem Africam, S.: natales, H.: coniugia, V.: exsequias, L.: totā celebrante Siciliā sepultus est, N. —To fill with, cause to resound: contiones convicio cantorum: ripas carmine, O.: cuius nuntiis celebrantur aures meae, i. e. are filled. — To make known, publish abroad, proclaim: factum esse consulem Murenam: quod vocibus maledictisque celebratum est.—To honor, praise, celebrate with praise, celebrate in song: Caesaris laudes: fortuna res cunctas celebrat, S.: talia carminibus, V.: se remque p. haec faciundo, to make renowned, S.: victoriam famā, Ta.
    * * *
    celebrare, celebravi, celebratus V TRANS
    celebrate/perform; frequent; honor/glorify; publicize/advertise; discuss/bandy

    Latin-English dictionary > celebrō

  • 16 citō

        citō āvī, ātus, āre, intens.    [cieo], to put in quick motion, rouse, excite, only in P. perf.; see citatus.—To urge, call, summon: patres in curiam citari, L.: centuriatim populum, L.: iudices: citari nominatim unum ex iis, etc. (for enrolment), L.— In law, to call, summon: citat reum: citat accusatorem... citatus accusator non respondit: omnes abs te rei capitis citantur.—To call to witness, call upon, appeal to: quos ego testīs citaturus fui, L.: numina, O. — Fig., to call forth, excite: motus (animi) opinione citetur. — To appeal to, quote, cite: quamvis citetur Salamis testis victoriae: quos (libros) auctores, L.—To mention by name, name, mention, proclaim, announce: Graeci, qui hoc anapaesto citantur: victorem Olympiae citari, N.: paeanem, to reiterate: io Bacche, call out, H.: citarier ad suum munus, invoked, Ct.
    * * *
    I
    citare, citavi, citatus V TRANS
    urge on, encourage; promote, excite; summon; set in motion; move (bowels); cite
    II
    citius, citissime ADV
    quickly/fast/speedily, with speed; soon, before long; readily; easily

    Latin-English dictionary > citō

  • 17 con-celebrō

        con-celebrō āvī, ātus, āre,    to attend in numbers, frequent, celebrate, solemnize: funus, L.: at rem concelebrandam putavit: dapes, O. — To honor, praise: genium choreis, Tb.—To prosecute eagerly: studia per otium.—To publish, proclaim, celebrate: virtutis concelebrandae causā: famā victoriam, Cs.

    Latin-English dictionary > con-celebrō

  • 18 dē-cernō

        dē-cernō crēvī    (often decrēram, decrērim, etc.), crētus, ere.—Officially, to decide, determine, pronounce a decision, judge, decree, resolve, vote: inter quos iam decreverat decretumque mutabat, alias, etc.: si caedes facta, īdem (Druides) decernunt, i. e. pass judgment, Cs.: non decrevi solum, sed etiam ut vos decerneretis laboravi: qui ordo decrevit invitus, on compulsion: dierum viginti supplicationem, Cs.: vindicias secundum servitutem, in favor of slavery, i. e. restore the slave to his master, L.: triumphum Africano: praemium servo libertatem, S.: tres legatos: id quod senatus me auctore decrevit: provinciae privatis decernuntur, Cs.: meā diligentiā patefactam esse coniurationem decrevistis: supplicium sumendum decreverat, had voted, S.: senatus Romae decrevit, ut, etc., L.: mea sententia tibi decernit, ut regem reducas, etc.: senatus decrevit, darent operam consules, ut, etc., S.: ita censeo decernendum: acerbissime decernitur, Cs.: in parricidas rei p. decretum esse, S.: libere decernendi potestas, of voting freely, Cs.—In gen., to decide, determine, judge, fix, settle: rem dubiam decrevit vox opportune emissa, L.: utri utris imperent, sine magnā clade, L.: Duo talenta pro re nostrā ego esse decrevi satis, T.: in quo omnia mea posita esse decrevi: mihi decretum est, with acc. and inf, I am fully convinced, Ta.: alqm hostem, to proclaim an enemy: omnibus quae postulaverat decretis, S.: pauci ferocius decernunt, insist on harsher measures, S.—Of battle, to decide by combat, fight out, fight, combat, contend: Samnis Romanusne Italiam regant, decernamus, L.: gladiatorium certamen ferro decernitur: ne armis decernatur: cornibus inter se, V.: acie, L.: classe decreturi, N.: integriore exercitu, N.: lacessere ad decernendum, L. — In gen., to contend, compete, struggle: decernite criminibus, mox ferro decreturi, L.: cursibus et crudo caestu, V.: de salute rei p.: pro meā famā.—To decide, determine, form a purpose, resolve: num quis quicquam decernit invitus?: Rhenum transire decreverat, Cs.: decretumst pati, T.: certum atque decretum est non dare signum, L.: aetatem a rei p. procul habendam, S.: praetoris imperio parendum esse: hic decernit ut miser sit: quā suis opem ferrent, L.

    Latin-English dictionary > dē-cernō

  • 19 dē-clārō

        dē-clārō āvī, ātus, āre,    to disclose, make evident, reveal: praesentiam saepe divi suam declarant: ducis nave declaratā suis, N.—To announce, proclaim, declare (as chosen to office): hominis voce declaratus consul: ad bellum Gallicum alquos consules, L.: declaratus rex Numa, L.: tribunatum militarem, S.: Victorem magnā praeconis voce Cloanthum, V.—Fig., to make clear, manifest, demonstrate, reveal, disclose, prove, show, explain: ut declarat cicatrix: tot signis quid velit: volatibus avium declarari res futuras putant: gaudia voltu, Ct.: omnia per nuntios consuli, S.: se non terrorem inferre: quoiusque ingenium ut sit, T.: his lacrimis quā sit pietate: utrum, etc., Cs.: quanti fecerit pericula mea, S.—Of language, to express, mean, signify: verbum quod satis declararet utrasque res: propriam cuiusque (generis) vim definitione: alqd Latine.

    Latin-English dictionary > dē-clārō

  • 20 dē-nūntiō

        dē-nūntiō āvī, ātus, āre,    to announce, declare, denounce, menace, threaten, intimate, order, command: inimicitias mihi: populo R. servitutem: ab amico timor denuntiari solet?: sese procuratorem esse: eos cavendos esse: quid de summā rei p. sentires: mihi, ut ad te scriberem: ante denuntio, abstineant, etc.: venisset, si esset denuntiatum.—In public life, to announce, intimate, declare, pronounce, proclaim, direct, order, command: bellum, quod denuntiatum indictumque non esset: se non neglecturum, etc., Cs.: se scire quae fierent, Cs.: populo, Aemilium pugnasse, etc., L.: Gallonio, ut excederet Gadibus, gave orders, Cs.: per vicos urbīsque, ut commeatūs expedirent, L.: ei senatus, ne oppugnaret, etc.: venerant denuntiatum Fabio senatūs verbis, ne, etc., L.: Gallicis populis, multitudinem suam domi contineant, L.: centurionibus exsequi, Ta.—In religion, to portend, threaten, foretell, warn, direct: quibus portentis magna populo R. bella denuntiabantur: Celaeno tristīs denuntiat iras, V.: a deo denuntiatum, ut exeamus e vitā.—In law, to give formal notice: iudici: domum, to serve notice at the house: testimonium eis, summon them as witnesses: in iudicium, give notice to attend: fratres saltem ex hibe: ‘non denuntiavi,’ I have not summoned them: de isto fundo Caecinae, to serve notice of an action: in foro denuntiat fundum illum suum esse, makes claim.—Fig., of things, to give notice, make known, signify, indicate: terra adventūs hostium multis indiciis ante denuntiat: illa arma non periculum nobis denuntiant: Caeruleus (color) pluviam denuntiat, V.: hoc data arma denuntiant, Ta.

    Latin-English dictionary > dē-nūntiō

См. также в других словарях:

  • Proclaim — Pro*claim , v. t. [imp. & p. p. {Proclaimed}; p. pr. & vb. n. {Proclaiming}.] [OE. proclamen, L. proclamare; pro before, forward + clamare to call or cry out: cf. F. proclamer. See {Claim}.] [1913 Webster] 1. To make known by public announcement; …   The Collaborative International Dictionary of English

  • proclaim — pro·claim /prō klām/ vt: to declare or declare to be solemnly, officially, or formally proclaim an amnesty Merriam Webster’s Dictionary of Law. Merriam Webster. 1996. proclaim …   Law dictionary

  • proclaim — (v.) late 14c., from L. proclamare cry or call out, from pro forth (see PRO (Cf. pro )) + clamare to cry out (see CLAIM (Cf. claim) (v.)). Related: Proclaimed; proclaiming …   Etymology dictionary

  • proclaim — *declare, announce, publish, advertise, promulgate, broadcast Analogous words: *reveal, disclose, discover, divulge, tell: voice, utter, vent, ventilate (see EXPRESS vb): *inform, apprise …   New Dictionary of Synonyms

  • proclaim — [v] advertise, make known affirm, announce, annunciate, blast, blaze, blazon, broadcast, call, circulate, declare, demonstrate, disseminate, enunciate, evidence, evince, exhibit, expound, get on a soapbox*, give out, herald, illustrate, indicate …   New thesaurus

  • proclaim — ► VERB 1) announce officially or publicly. 2) declare (someone) officially or publicly to be. 3) indicate clearly. DERIVATIVES proclamation noun. ORIGIN Latin proclamare cry out …   English terms dictionary

  • proclaim — [prō klām′, prəklām′] vt. [ME proclamen < MFr proclamer < L proclamare < pro , before + clamare, to cry out: see PRO 1 & CLAMOR] 1. to announce officially; announce to be 2. to show to be [acts that proclaimed him a friend] 3. Rare to… …   English World dictionary

  • Proclaim! — infobox television show name = Proclaim! caption = format = News program, Catholic Mass runtime = Proclaim! 30 Minutes Altoona Johnstown Diocese Mass 60 Minutes creator = Deacon John Sroka host = Rev. Chuck Bridges, Bishop Joseph V. Adamec,… …   Wikipedia

  • proclaim */ — UK [prəˈkleɪm] / US verb [transitive] Word forms proclaim : present tense I/you/we/they proclaim he/she/it proclaims present participle proclaiming past tense proclaimed past participle proclaimed 1) a) to state something publicly Abbot has… …   English dictionary

  • proclaim — Announce An*nounce , v. t. [imp. & p. p. {Announced}; p. pr. & vb. n. {Announcing}.] [OF. anoncier, F. annoncer, fr. L. annuntiare; ad + nuntiare to report, relate, nuntius messenger, bearer of news. See {Nuncio}, and cf. {Annunciate}.] [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • proclaim — Announce An*nounce , v. t. [imp. & p. p. {Announced}; p. pr. & vb. n. {Announcing}.] [OF. anoncier, F. annoncer, fr. L. annuntiare; ad + nuntiare to report, relate, nuntius messenger, bearer of news. See {Nuncio}, and cf. {Annunciate}.] [1913… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»