Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

princely

  • 1 basilicum

    băsĭlĭcus, a, um, adj., = basilikos, kingly, royal, princely, splendid, magnificent, = regalis (in this sense perh. only ante-class.).
    I.
    Adj.
    A.
    In gen.. basilicas edictiones atque imperiosas habet, Plaut. Capt. 4, 2, 31, id. Rud. 2, 4, 18:

    facinora,

    id. Trin. 4, 3, 23 victus, id. Pers. 1, 1, 32:

    status,

    id. Ps. 1, 5, 43.—
    B.
    Esp.
    1.
    Basilica vitis, a kind of vine among the Dyrrhachians, Plin. 14, 2, 4, § 30, Col. 3, 2, 19; 3, 2, 28; 3, 7, 1, 3, 9, 1, 3, 21, 3' uva, Isid. Orig. 17, 5, 22.—
    2.
    Basilica nux, Macr S. 2, 14, 7.—
    II.
    Subst.
    A.
    băsĭlĭcus, i, m. (sc. jactus), = Venereus, the king ' s throw, the best throw of dice (v. alea), Plant. Curc. 2, 3, 80.—
    B.
    Esp. freq., băsĭlĭca, ae, f., = basilikê (sc. oikia s. stoa), a public building in the forum with double colonnades, which was used both for judicial tribunals and as an exchange, a basilica, portico (cf. regia, in the year of Rome 542 there were no such porticos there, Liv 26, 27, 3, the first known was built by Cato in the year 568, and called Basilica Porcia, id. 39, 44, 7 Drak., Aur. Vir. Ill. 47; the most considerable basilicae in the Aug. age were the Porcia, Opimia, and Julia; the latter, built by Julius Cæsar in the third year of his dictatorship, was the chief seat of judicial proceedings; v Vitr 5, 1;

    O Müll. Archaeol. § 291, cf. with § 180, Dict of Antiq.) forum plenum et basilicas isto rum hominum videmus,

    Cic. Verr. 2, 5, 58, § 152, 2, 4, 3, § 6, id. Mur. 34, 70, id. Att. 2, 14, 2, 4, 16, 14 Julia, Plin. Ep 5, 21, 1; Quint. 12, 5, 6; Suet. Calig. 37, so, Aemilia, Plin. 35, 3, 4, § 13 Pauli, id. 36, 15, 24, § 102, Tac. A. 3, 72, cf. Cic. Att. 4, 16, 14. porti cus Caii et Lucil, Suet. Aug 29. completis undique basilicis ac templis, Tac. H 1, 40. —Pure Lat. regia, Suet. Aug. 31 fin., Stat. S. 1, 1, 30; v regius.—In the fourth centu ry churches were first built in the style of basilicas (cf Müll. Archaeol. § 194).— Hence, late Lat., basilica, a metropolitan church, a cathedral, a basilica. Sulp Sev H. Sacra, 2, 33 and 38.—
    C.
    băsĭlĭcum, i, n.
    1.
    A princely robe, Plaut. Ep. 2, 2, 48. —
    2.
    In the Gr form băsĭlĭcŏn, i, n., = basilikon, a black plaster, Scrib. Comp. 210, also called, 238, băsĭlĭcē, ēs.—
    3.
    The best kind of nuts, Phn. 15, 22, 24. § 87; cf. I. B. 2. supra.—Hence, adv.: băsĭlĭcē, royally, etc.: exornatus basilice, in princely, mao [p. 224] nificent style, Pers. 4, 2, 1; 1, 1, 29; 5, 2, 25. —Of severe pain: ut ego interii basilice! how wholly, completely, etc., Plaut. Ep. 1, 1, 54.

    Lewis & Short latin dictionary > basilicum

  • 2 basilicus

    băsĭlĭcus, a, um, adj., = basilikos, kingly, royal, princely, splendid, magnificent, = regalis (in this sense perh. only ante-class.).
    I.
    Adj.
    A.
    In gen.. basilicas edictiones atque imperiosas habet, Plaut. Capt. 4, 2, 31, id. Rud. 2, 4, 18:

    facinora,

    id. Trin. 4, 3, 23 victus, id. Pers. 1, 1, 32:

    status,

    id. Ps. 1, 5, 43.—
    B.
    Esp.
    1.
    Basilica vitis, a kind of vine among the Dyrrhachians, Plin. 14, 2, 4, § 30, Col. 3, 2, 19; 3, 2, 28; 3, 7, 1, 3, 9, 1, 3, 21, 3' uva, Isid. Orig. 17, 5, 22.—
    2.
    Basilica nux, Macr S. 2, 14, 7.—
    II.
    Subst.
    A.
    băsĭlĭcus, i, m. (sc. jactus), = Venereus, the king ' s throw, the best throw of dice (v. alea), Plant. Curc. 2, 3, 80.—
    B.
    Esp. freq., băsĭlĭca, ae, f., = basilikê (sc. oikia s. stoa), a public building in the forum with double colonnades, which was used both for judicial tribunals and as an exchange, a basilica, portico (cf. regia, in the year of Rome 542 there were no such porticos there, Liv 26, 27, 3, the first known was built by Cato in the year 568, and called Basilica Porcia, id. 39, 44, 7 Drak., Aur. Vir. Ill. 47; the most considerable basilicae in the Aug. age were the Porcia, Opimia, and Julia; the latter, built by Julius Cæsar in the third year of his dictatorship, was the chief seat of judicial proceedings; v Vitr 5, 1;

    O Müll. Archaeol. § 291, cf. with § 180, Dict of Antiq.) forum plenum et basilicas isto rum hominum videmus,

    Cic. Verr. 2, 5, 58, § 152, 2, 4, 3, § 6, id. Mur. 34, 70, id. Att. 2, 14, 2, 4, 16, 14 Julia, Plin. Ep 5, 21, 1; Quint. 12, 5, 6; Suet. Calig. 37, so, Aemilia, Plin. 35, 3, 4, § 13 Pauli, id. 36, 15, 24, § 102, Tac. A. 3, 72, cf. Cic. Att. 4, 16, 14. porti cus Caii et Lucil, Suet. Aug 29. completis undique basilicis ac templis, Tac. H 1, 40. —Pure Lat. regia, Suet. Aug. 31 fin., Stat. S. 1, 1, 30; v regius.—In the fourth centu ry churches were first built in the style of basilicas (cf Müll. Archaeol. § 194).— Hence, late Lat., basilica, a metropolitan church, a cathedral, a basilica. Sulp Sev H. Sacra, 2, 33 and 38.—
    C.
    băsĭlĭcum, i, n.
    1.
    A princely robe, Plaut. Ep. 2, 2, 48. —
    2.
    In the Gr form băsĭlĭcŏn, i, n., = basilikon, a black plaster, Scrib. Comp. 210, also called, 238, băsĭlĭcē, ēs.—
    3.
    The best kind of nuts, Phn. 15, 22, 24. § 87; cf. I. B. 2. supra.—Hence, adv.: băsĭlĭcē, royally, etc.: exornatus basilice, in princely, mao [p. 224] nificent style, Pers. 4, 2, 1; 1, 1, 29; 5, 2, 25. —Of severe pain: ut ego interii basilice! how wholly, completely, etc., Plaut. Ep. 1, 1, 54.

    Lewis & Short latin dictionary > basilicus

  • 3 aula

        aula ae (gen. aulāī, V.), f, αὐλή, a court, fore-court, yard: immanis ianitor aulae, i. e. Cerberus, H.: mediā in aulā, O.—For cattle, H.—An inner court of a house, hall, V.: lectus genialis in aulā est, H.—A palace, residence, royal court: illā se iactet in aulā Aeolus, in his residence, V.: invidendus, H.: laeta Priami, H.: discors, i. e. the courtiers, Ta.: puer ex aulā, a page, H.—Poet., of the cell of the queen-bee: aulas et cerea regna refingunt, V.—Princely power, royalty: auctoritas aulae.
    * * *
    hall; church/temple; palace/castle; inner/royal court; courtiers; royal power

    Latin-English dictionary > aula

  • 4 aulicus

        aulicus ī, m    [aula], a courtier.—Plur., N.
    * * *
    I
    aulica, aulicum ADJ
    of/pertaining to the pipe/flute
    II
    aulica, aulicum ADJ
    of/belonging to the imperial/a prince's household; princely
    III
    courtier (of the imperial/a prince's household)

    Latin-English dictionary > aulicus

  • 5 prīncipālis

        prīncipālis e, adj.    [princeps], first, original, primitive: causae.—In a camp, opening into the principia, leading to headquarters: via, L.— Princely, imperial: matrimonium, Ta.: fortuna, Ta.
    * * *
    principalis, principale ADJ
    chief, principal

    Latin-English dictionary > prīncipālis

  • 6 basileum

    crown (on statue of Isis); royal/princely ornament; an eye salve

    Latin-English dictionary > basileum

  • 7 basilice

    I
    royally, in a princely fashion/a magnificent manner; wholly, completely (L+S)
    II
    black plaster; an eye salve

    Latin-English dictionary > basilice

  • 8 basilicum

    I II
    best throw in dice; (royal/king's throw); princely robe; best kind of nuts

    Latin-English dictionary > basilicum

  • 9 basilicus

    I
    basilica, basilicum ADJ
    royal, princely, magnificent, splendid; kind of vine
    II
    best throw in dice; (royal/king's throw); (also called Venereus)

    Latin-English dictionary > basilicus

  • 10 basilium

    crown (on statue of Isis); royal/princely ornament; an eye salve

    Latin-English dictionary > basilium

  • 11 aula

    1.
    aula, ae, f. ( gen. aulāī, Verg. A. 3, 354; v. Neue, Formenl I. p 11), = aulê
    I.
    Lit., the front court of a Grecian house (mostly poet.; syn. atrium): janitor aulae, i. e. Cerberus, Hor C. 3, 11, 16; also a court for the cattle (cf. aulê; Serv ad Verg. A. 9, 60): vacuam pastoris in aulam, Prop 4, 12, 39; so Hor. Ep 1, 2, 66; Petr. 119; Grat. Cyn. 167.—Also an inner court of a house, a hall, = atrium, Verg. A. 3, 354 lectus genialis in aulā est, Hor Ep 1, 1, 87—
    II.
    Transf
    1.
    A palace, the castle of a noble, the royal court (syn.. regia, palatium, basilica): illā se jactet in aulā Aeolus. Verg. A. 1, 140 (cf. Hom. Od 10, 1 sq.) fuscae deus aulae, i. e. Pluto, Prop. 5, 11, 5; cf. Hor. C. 2, 18, 31:

    laeta Priami aula,

    id. ib. 4, 6, 16;

    4, 14, 36 al.: rarissimam rem in aulā consequi senectutem,

    in a court, Sen. Ira, 2, 33; cf.:

    caret invidendā Sobrius aulā,

    Hor. C. 2, 10, 8.— Poet., of the cell of the queen-bee: aulas et cerea regna refingunt, Verg G. 4, 202.—
    2.
    Meton.
    a.
    Princely power, dignity:

    rex omniauctoritate aulae communita imperium cum dignitate obtinuit,

    Cic. Fam. 15, 4 qui tum aulā et novo rege potiebatur, i. e. possessed the highest influence at court, Tac. A. 6, 43. —
    b.
    The persons belonging to the court, the [p. 206] court, courtiers:

    prona in eum aula Neronis (erat) ut similem,

    Tac. H. 1, 13 fin.:

    tum Claudius inter ludibria aulae erat,

    Suet. Ner. 6.
    2.
    aula, = olla, q. v. init.

    Lewis & Short latin dictionary > aula

  • 12 aulici

    1.
    aulĭcus, a, um, adj., = aulikos [aulê], of or belonging to a prince ' s court, princely:

    apparatus,

    Suet. Dom. 4;

    luctatores,

    id. Ner. 45.—Hence subst.: aulĭci, ōrum, m., courtiers, Nep. Dat. 5, 2; Suet. Calig. 9.
    2.
    aulĭcus, a, um, adj., = aulikos [aulos], of or pertaining to the pipe or flute:

    suavitas,

    Mart. Cap. 9, p. 314.

    Lewis & Short latin dictionary > aulici

  • 13 aulicus

    1.
    aulĭcus, a, um, adj., = aulikos [aulê], of or belonging to a prince ' s court, princely:

    apparatus,

    Suet. Dom. 4;

    luctatores,

    id. Ner. 45.—Hence subst.: aulĭci, ōrum, m., courtiers, Nep. Dat. 5, 2; Suet. Calig. 9.
    2.
    aulĭcus, a, um, adj., = aulikos [aulos], of or pertaining to the pipe or flute:

    suavitas,

    Mart. Cap. 9, p. 314.

    Lewis & Short latin dictionary > aulicus

  • 14 basilium

    băsĭlīum, ii, n. [basileion], a royal or princely ornament, Inscr. Orell. 2510; cf. Inscr. Maff. Mus. Veron. 293, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > basilium

  • 15 principalis

    princĭpālis, e, adj. [princeps].
    I.
    In gen., first, original, primitive (class.):

    causae,

    Cic. Fat. 5, 9:

    est igitur tropus sermo a naturali et principali significatione translatus ad aliam,

    Quint. 9, 1, 4:

    verba,

    Gell. 11, 15, 5.—
    II.
    In partic.
    A.
    In rank, first in rank, station, or esteem, chief, principal:

    viri,

    App. Flor. p. 363, 38.—Of things abstr. and concr.:

    pici principales in auguriis,

    Plin. 10, 18, 20, § 41:

    principalia in Arabiā tus, et myrrha,

    id. 12, 13, 30, § 51:

    principalia aquatilium,

    id. 31, 6, 38, § 72:

    causarum aliae sunt perfectae et principales, aliae adjuvantes et proximae,

    Cic. Fat. 18, 41:

    quaestio,

    Quint. 4, 4, 1:

    post haec duo principalia subjungebat illa non minus intuenda,

    after these two principal points, Col. 1, 3, 3:

    principali studio (i. e. praecipuo),

    Gell. 13, 10, 1:

    principalia verba,

    primitive, id. 11, 15, 5:

    de culturā agri praecipere, principale fuit et apud exteros,

    a principal thing, Plin. 18, 3, 5, § 22:

    principalis obligatio, res (opp. accessio),

    Gai. Inst. 3, 126.— Comp.:

    principalior,

    Tert. Anim. 43: principaliora quaeque, id. cont. Marc. 4, 36.—As subst.: princĭpālis, is, m.
    a.
    The foremost, overseer, superintendent:

    officiorum, i. e. of attendants,

    Cod. Just. 9, 51, 1.—
    b.
    The chief magistrate of a municipality, Symm. Ep. 9, 1; Dig. 48, 19, 27; Isid. Orig. 9, 4:

    principalis aut decurio,

    Cod. Just. 10, 31, 33; 10, 34, 2, § 1.—
    c.
    An inferior officer, Dig. 49, 16, 13.—
    2.
    Of or belonging to a prince or ruler, princely, imperial, the emperor's (post-Aug.):

    principalis quies,

    Vell. 2, 56, 3:

    fastigium,

    id. 1, 11, 6:

    opera,

    id. 2, 124, 3:

    curae,

    Plin. Pan. 79:

    copiae,

    id. ib. 82:

    apparatus arrogantiae principalis,

    id. ib. 76:

    beneficia,

    id. ib. 36:

    matrimonium,

    Tac. H. 1, 22:

    commentarii,

    id. ib. 4, 40:

    fortuna,

    id. ib. 2, 81:

    scortum,

    id. ib. 1, 13:

    majestas,

    Suet. Claud. 17:

    res,

    id. Calig. 39:

    bonum,

    Plin. 13, 3, 4, § 22: vox, Just. Inst. prooem. 3.—
    B.
    Of or belonging to the principes, i. e. to the second line in the order of battle (post-class.), Cod. Th. 12, 1, 151; Veg. Mil. 2, 15, 1.—
    2.
    Of or belonging to the principium in a camp: principalis castrorum porta nominatur, quod in eo loco est, in quo principes ordines tendunt, Paul. ex Fest. p. 224 Müll.:

    manipulos legionum principali viā inducit,

    Liv. 10, 33:

    porta principalis dextra,

    id. 4, 19; cf. id. 40, 27. — Adv.: princĭpālĭter.
    A.
    In gen., chiefly, principally (post-class.):

    plurimae bestiae, sed principaliter leones,

    Sol. 27:

    negotium gerere,

    Dig. 3, 2, 4.—
    B.
    In partic., like a prince, imperially (post-Aug.):

    gaudere,

    Sen. Cons. ad Polyb. 36:

    mores juventutis quam principaliter formas!

    Plin. Pan. 47:

    institutae leges,

    Arn. 1, 2, 2: non principaliter, incidentally, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > principalis

  • 16 recipio

    rĕ-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 ( fut. apoc. recipie, for recipiam, Cato ap. Fest. p. 138 and 236 Müll.; v. dico init.:

    recepso, for recepero,

    Cat. 44, 19), v. a. [capio].
    I.
    To take back, get back, bring back; to retake, regain, recover.
    A.
    Lit. (very freq. and class.):

    dandis recipiendisque meritis,

    Cic. Lael. 8, 26:

    tu me sequere ad trapezitam... recipe actutum,

    Plaut. Curc. 5, 3, 49 (just before, ni argentum refers); cf.:

    centum talenta et credidisse eos constat, et non recepisse,

    Quint. 5, 10, 111; and (opp. mutuum dare) Mart. 3, 40, 4:

    si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

    Caes. B. G. 3, 8 fin.:

    obsides,

    Suet. Aug. 21:

    reges,

    Liv. 2, 15:

    recepto amico,

    Hor. C. 2, 7, 27; 4, 2, 47. — Freq. of places, etc., once captured and lost, to retake:

    cum Tarento amisso... aliquot post annos Maximus id oppidum recepisset... nunquam ego (Tarentum) recepissem, nisi tu perdidisses,

    Cic. de Or. 2, 67, 273; cf. id. Sen. 4, 11:

    Lavinium,

    Liv. 2, 39;

    so of other things: recipere suas res amissas,

    Liv. 3, 63:

    praeda omnis recepta est,

    id. 3, 3:

    signa, quae ademerant Parthi,

    Suet. Tib. 9:

    arma,

    Liv. 9, 11; Curt. 4, 12, 17: pectore in adverso totum cui comminus ensem Condidit assurgenti, et multā morte recepit, drew out again, = retraxit, Verg. A. 9, 348; so,

    sagittam ab alterā parte,

    Cels. 7, 5, 2: suos omnes incolumes receperunt (sc. ex oppido in castra), drew off, withdrew, = reduxerunt, Caes. B. G. 7, 12 fin.; so,

    milites defessos,

    id. B. C. 1, 45 fin.:

    exercitum,

    Liv. 10, 42:

    equitatum navibus ad se intra munitiones,

    Caes. B. C. 3, 58:

    illum ego... medio ex hoste recepi,

    bore away, rescued, Verg. A. 6, 111.—
    b.
    With se, to draw back, withdraw from or to any place, to betake one ' s self anywhere; in milit. lang., to retire, retreat:

    se ex eo loco,

    Plaut. Aul. 4, 8, 10; cf.:

    se e fano,

    id. Poen. 4, 1, 5:

    se ex opere,

    id. Men. 5, 3, 7:

    se ex hisce locis,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 21:

    se e Siciliā,

    id. Brut. 92, 318:

    se ex fugā,

    Caes. B. G. 7, 20 fin.; id. B. C. 3, 102:

    se inde,

    id. B. G. 5, 15:

    se hinc,

    id. B. C. 1, 45 et saep.:

    recipe te,

    Plaut. Trin. 4, 3, 8:

    se,

    Cic. Off. 3, 10, 45 (just before, reverti); Caes. B. C. 3, 45 (coupled with loco excedere); 3, 46; cf.:

    sui recipiendi facultas,

    id. B. G. 3, 4 fin.; 6, 37;

    for which: se recipiendi spatium,

    Liv. 10, 28:

    recipe te ad erum,

    Plaut. Trin. 4, 3, 20:

    se ad dominum,

    id. ib. 4, 3, 1:

    se ad nos,

    Cic. Att. 4, 15, 2:

    se ad suos,

    Caes. B. G. 1, 46; 7, 82; id. B. C. 3, 38; 3, 50; 3, 52 fin.:

    se ad Caesarem (Allobroges, legati),

    id. B. G. 1, 11; 4, 38:

    se ad agmen,

    id. ib. 7, 13; id. B. C. 3, 75 fin.:

    se penitus ad extremos fines,

    id. B. G. 6, 10:

    se ad legionem,

    id. ib. 7, 50 fin.:

    se ad oppidum llerdam,

    id. B. C. 1, 45:

    se ad ordines suos,

    id. ib. 2, 41:

    se ad signa,

    id. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 1, 43 fin.:

    se a pabulo ad stabulum,

    Plaut. Mil. 2, 3, 33:

    inde se in currus,

    Caes. B. G. 4, 33 fin.:

    se ex castris in oppidum,

    id. B. C. 2, 35:

    se in castra,

    id. B. G. 2. 11 fin.; 2, 24; 3, 6; 3, 26 fin.;

    4, 15 et saep.: se in fines,

    id. ib. 4, 16:

    se in Galliam,

    id. ib. 4, 19 fin.:

    se in montem,

    id. ib. 1, 25: se in antiquas munitiones, id. B. C. 3, 54 fin.:

    se in silvas ad suos,

    id. B. G. 2, 19:

    se in castra ad urbem,

    id. B. C. 2, 25; 2, 26; cf.:

    se retro in castra,

    Liv. 23, 36;

    and with this cf.: sese retro in Bruttios,

    id. 23, 37;

    and so, se, with rursus,

    Plaut. Capt. 1, 2, 25; id. Pers. 4, 5, 6; id. Rud. 4, 6, 19; Caes. B. G. 5, 34 fin.; id. B. C. 2, 41 et saep.:

    se in novissimos,

    Liv. 7, 40:

    se intra munitiones,

    Caes. B. G. 5, 44; cf.:

    se intra montes,

    id. B. C. 1, 65:

    se per declive,

    id. ib. 3, 51:

    se sub murum,

    id. ib. 2, 14:

    se trans Rhenum,

    id. B. G. 6, 41:

    se Larissam versus,

    id. B. C. 3, 97:

    se domum ex hostibus,

    Plaut. Am. 2, 2, 52:

    se domum,

    id. ib. 2, 2, 31; id. Capt. 1, 2, 25; id. Aul. 2, 1, 55:

    se Adrumetum,

    Caes. B. C. 2, 23:

    se Hispalim,

    id. ib. 2, 20:

    se Dyrrhachium ad Pompeium,

    id. ib. 3, 9 fin.:

    se illuc,

    Plaut. Most. 3, 1, 10; id. Merc. 5, 2, 40; id. Ps. 3, 1, 23 al.; cf.:

    se huc esum ad praesepim suam,

    id. Curc. 2, 1, 13:

    se eo,

    Caes. B. G. 1, 25 et saep. — In the same meaning, without se: neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 415 Vahl.); cf.

    of a military retreat: si quo erat longius prodeundum aut celerius recipiendum,

    Caes. B. G. 1, 48 fin.; so without se after the verbum finitum several times in Plaut.:

    rursum in portum recipimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 60:

    dum recipis,

    id. Rud. 3, 6, 42:

    actutum face recipias,

    id. Merc. 2, 4, 30. —
    2.
    Transf.
    (α).
    In business lang., to keep back, retain, reserve (cf. Gell. 17, 6, 6):

    posticulum hoc recepit, quom aedis vendidit,

    Plaut. Trin. 1, 2, 157; so in a sale, Crassus ap. Cic. de Or. 2, 55, 226; Cic. Top. 26, 100; Dig. 19, 1, 53; 8, 4, 10: mulier magnam dotem dat et magnam pecuniam recipit, Cato ap. Gell. 17, 6, 8. — With object-clause, Cato, R. R. 149, 2. — With dat.:

    aqua, itinere, actu domini usioni recipitur,

    Cato, R. R. 149, 2.—
    (β).
    To restore (late Lat.):

    urbem munitissimam,

    to fortify anew, Amm. 16, 3, 2. —
    B.
    Trop., to get back, bring back; to receive again, regain, recover:

    ut antiquam frequentiam recipere vastam ac desertam bellis urbem paterentur,

    Liv. 24, 3:

    jus,

    Quint. 5, 10, 118:

    et totidem, quot dixit, verba recepit,

    got back, Ov. M. 3, 384:

    quam (vitam) postquam recepi,

    received again, id. ib. 15, 535: anhelitum, to recover one ' s breath, Plaut. Ep. 2, 2, 21; id. Merc. 3, 4, 16; cf.

    spiritum,

    Quint. 11, 3, 55:

    animam,

    Ter. Ad. 3, 2, 26; Quint. 6, prooem. §

    13: a tanto pavore recipere animos,

    Liv. 21, 5, 16 Weissenb.:

    a pavore animum,

    id. 2, 50, 10:

    e pavore recepto animo,

    id. 44, 10, 1;

    for which: animos ex pavore,

    id. 21, 5 fin.:

    recepto animo,

    Curt. 6, 9, 2; 9, 5, 29:

    animum vultumque,

    Ov. F. 4, 615:

    mente receptā,

    Hor. Ep. 2, 2, 104:

    (vocem) ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipere,

    to bring it back, Cic. de Or. 1, 59, 251. —

    In zeugma (cf. I. A. supra): arma et animos,

    Curt. 4, 12, 17.—
    b.
    With se.
    (α).
    To betake one ' s self, withdraw, retire from or to any place:

    ad ingenium vetus versutum te recipis tuum,

    Plaut. As. 2, 1, 7:

    ad frugem bonam,

    Cic. Cael. 12, 28:

    ad reliquam cogitationem belli,

    Caes. B. C. 3, 17 fin.:

    se a voluptatibus in otium,

    Plin. Pan. 82, 8:

    se in principem,

    to resume his princely air, id. ib. 76, 5.— More freq.,
    (β).
    To recover, to collect one ' s self:

    difficulter se recipiunt,

    regain strength, Varr. R. R. 2, 5, 17:

    quae cum intuerer stupens, ut me recepi, Quis hic, inquam, etc.,

    Cic. Rep. 6, 18, 18:

    nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

    Liv. 10, 28:

    se ex terrore ac fugā,

    Caes. B. G. 2, 12:

    se ex timore,

    id. ib. 4, 34:

    se ex fugā,

    id. ib. 4, 27:

    nondum totā me mente recepi,

    Ov. M. 5, 275.
    II.
    (Acc. to re, I. b.) To take to one ' s self, admit, accept, receive; constr. with the simple acc., with ad, or in and acc., in and abl., with simple abl., with a local acc.
    A.
    Lit.
    (α).
    With simple acc.:

    quos homines quondam Laurentis terra recepit, Enn. ap. Prisc. p 762 P. (Ann. v. 35 Vahl.): (ego) excludor, ille recipitur,

    Ter. Eun. 1, 2, 79:

    aliquem,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    hic nulla munitio est, quae perterritos recipiat,

    Caes. B. G. 6, 39; cf.:

    hos tutissimus portus recipiebat,

    id. B. C. 3, 27; 1, 15; cf. id. ib. 3, 11 fin.;

    3, 35: eum Jugurtha accuratissime recepit,

    Sall. J. 16, 3:

    neque quisquam aut expulsus invidiosius aut receptus est laetius,

    Vell. 2, 45, 3; Quint. 7, 1, 14; 9, 2, 89:

    nisi nos vicina Trivici Villa recepisset,

    Hor. S. 1, 5, 80 [p. 1533] et saep.:

    quisnam istic fluvius est, quem non recipiat mare?

    Plaut. Curc. 1, 1, 86; cf. Caes. B. G. 4, 10; and:

    (Peneus) accipit amnem Orcon nec recipit,

    i. e. does not take it to itself, does not mingle with it, Plin. 4, 8, 15, § 31:

    equus frenum recepit,

    received, submitted to, Hor. Ep. 1, 10, 36:

    necesse erat, ab latere aperto tela recipi,

    Caes. B. G. 5, 35. —
    (β).
    With ad:

    recipe me ad te,

    Plaut. Cist. 3, 9; id. Am. 3, 2, 11; id. Rud. 2, 3, 20; id. Ps. 3, 6, 6; Ter. Heaut. 3, 3, 6; Suet. Caes. 63:

    aliquem ad epulas,

    Cic. Top. 5, 25; cf.:

    ad lusum,

    Suet. Ner. 11. —
    (γ).
    With in and acc.:

    recipe me in tectum,

    Plaut. Rud. 2, 7, 16:

    concubinam in aedes,

    id. Mil. 4, 3, 3:

    nos in custodiam tuam,

    id. Rud. 3, 3, 34:

    Tarquinium in civitatem,

    Cic. Rep. 2, 20, 35; id. Balb. 13, 31; Liv. 2, 5; Hor. Ep. 2, 1, 6:

    aliquem in ordinem senatorium,

    Cic. Phil. 7, 5, 15:

    aliquem in fidem,

    id. Fam. 13, 19, 2; id. Att. 15, 14, 3; Caes. B. G. 2, 15; 4, 22:

    aliquem in civitatem,

    Cic. Balb. 12, 29:

    aliquem in caelum,

    id. N. D. 3, 15, 39:

    aliquem in deditionem,

    Caes. B. G. 3, 21 fin.; Liv. 8, 13; Suet. Calig. 14 al.:

    aliquem in jus dicionemque,

    Liv. 21, 61:

    aliquem in amicitiam,

    Sall. J. 14, 5; 5, 4 Kritz N. cr.:

    aliquam in matrimonium,

    Suet. Caes. 50; Just. 9, 5, 9 et saep. —
    (δ).
    With in and abl. (rare and in purely local relations; v. Kritz ad Sall. J. 5, 4):

    aliquem in loco,

    Plaut. Stich. 5, 4, 3:

    loricati in equis recipiuntur, Auct. B. Hisp. 4, 2: sidera in caelo recepta,

    Ov. M. 2, 529 (but in Liv. 24, 32, 6, the correct read. is tuto Hexapylo, without in; v. Weissenb. ad h. l.). —
    (ε).
    With simple abl. (mostly in purely local relations):

    ut tuo recipias tecto servesque nos,

    Plaut. Rud. 1, 5, 18; so,

    aliquem tecto,

    Caes. B. G. 7, 66 fin.:

    exercitum tectis ac sedibus suis,

    Cic. Agr. 2, 33, 90:

    aliquem suis urbibus,

    id. Fl. 25, 61:

    aliquem civitate,

    id. Balb. 14, 32:

    aliquem finibus suis,

    Caes. B. G. 6, 6; 7, 20 fin.:

    aliquem oppido ac portu,

    id. B. C. 3, 12; 3, 102 fin.:

    aliquem moenibus,

    Sall. J. 28, 2:

    Romulus caelo receptus,

    Quint. 3, 7, 5:

    receptus Terra Neptunus,

    Hor. A. P. 63 et saep. —
    (ζ).
    With local acc.:

    me Acheruntem recipere Orcus noluit,

    Plaut. Most. 2, 2, 68:

    aliquem domum suam,

    Cic. Arch. 3, 5; cf.:

    aliquem domum ad se hospitio,

    Caes. B. C. 2, 20.—
    (η).
    Absol.:

    plerosque hi, qui receperant, celant,

    Caes. B. C. 1, 76.—
    2.
    Transf.
    a.
    In business lang., to take in, receive as the proceeds of any thing:

    dena milia sestertia ex melle,

    Varr. R. R. 3, 16, 11:

    pecuniam ex novis vectigalibus,

    Cic. Agr. 2, 23, 62:

    pecunia, quae recipi potest,

    id. ib. 2, 18, 47. —
    b.
    In gladiator's lang.: recipe ferrum, receive your death-blow, the cry of the people to a vanquished gladiator whom they were not inclined to spare, Cic. Sest. 37, 80; id. Tusc. 2, 17, 41 Kühn.; Sen. Tranq. 11, 1;

    for which: totum telum corpore,

    Cic. Rosc. Am. 12, 33; and:

    ense recepto,

    Luc. 2, 194 Corte.—
    c.
    Milit. t. t., to seize, capture, take possession of, occupy: mittit in Siciliam Curionem pro praetore cum legionibus duo;

    eundem, cum Siciliam recepisset, etc.,

    Caes. B. C. 1, 30:

    Praeneste non vi, sed per deditionem receptum est,

    Liv. 6, 29:

    Aegyptum sine certamine,

    Just. 11, 11, 1:

    eo oppido recepto,

    Caes. B. G. 7, 13 fin.:

    civitatem,

    id. ib. 6, 8; 7, 90; id. B. C. 1, 12; 1, 16; 1, 30;

    3, 16: Aetoliam,

    id. ib. 3, 55:

    rempublicam armis,

    Sall. C. 11, 4:

    Alciden terra recepta vocat,

    the subjugated earth, Prop. 5, 9, 38. —
    d.
    In the later medical lang., of medicines, to receive, i. e. be compounded of various ingredients:

    antidotos recipit haec: stoechados, marrubii, etc.,

    Scrib. Comp. 106; so id. ib. 27; 28; 37; 52 al. (hence the mod. Lat. receptum, receipt, and recipe).—
    B.
    Trop.
    1.
    To take to or upon one ' s self, to assume; to receive, accept, admit, allow, endechomai:

    non edepol istaec tua dicta nunc in aures recipio,

    Plaut. Cist. 2, 1, 34; cf. Quint. 11, 1, 91:

    jusjurandum,

    id. 5, 6, 1; 3; cf. id. 7, 1, 24: in semet ipsum religionem recipere, to draw upon one ' s self, Liv. 10, 40:

    quae legibus cauta sunt, quae persuasione in mores recepta sunt,

    admitted, Quint. 5, 10, 13; cf. id. 10, 7, 15:

    antiquitas recepit fabulas... haec aetas autem respuit,

    Cic. Rep. 2, 10; cf. Quint. 6, 4, 19:

    nec inconstantiam virtus recipit nec varietatem natura patitur,

    Cic. Rep. 3, 11, 18; cf. Vell. 2, 130, 3: non recipit istam Conjunctionem honestas, Cic. Off. 3, 33, 119:

    assentatio nocere nemini potest, nisi ei, qui eam recipit atque eă delectatur,

    id. Lael. 26, 97:

    timor misericordiam non recipit,

    Caes. B. G. 7, 26:

    casus recipere (res),

    to admit, be liable to, id. B. C. 1, 78; so,

    aliquem casum (res),

    id. ib. 3, 51:

    re jam non ultra recipiente cunctationem,

    Liv. 29, 24; Vell. 2, 52, 3:

    sed hoc distinctionem recipit,

    Just. Inst. 1, 12 pr.:

    si recipiatur poëtica fabulositas,

    Plin. 7, 28, 29, § 101:

    in hoc genere prorsus recipio hanc brevem annotationem,

    Quint. 10, 7, 31; cf. id. 8, 3, 31:

    nos necessarios maxime atque in usum receptos (tropos) exequemur,

    id. 8, 6, 2; cf. id. 8, 6, 32; 5, 11, 20; 11, 3, 104; so with a subj.-clause, id. 1, 3, 14; 6, 3, 103; Plin. 28, 2, 5, § 24 al.—
    (β).
    Of opinions, etc., to adopt, embrace (late Lat.):

    alicujus sententiam,

    Sulp. Sev. Chron. 2, 39, 1:

    opinionem,

    id. Dial. 1, 17, 5.—
    2.
    In partic.
    a.
    To take upon one ' s self, undertake, accept the performance of a task consigned or intrusted to one (whereas suscipio denotes, in gen., the voluntary undertaking of any action; cf.:

    spondeo, stipulor, polliceor): recepi causam Siciliae... ego tamen hoc onere suscepto et receptā causā Siciliensi amplexus animo sum aliquanto amplius. Suscepi enim causam totius ordinis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 1, § 1:

    in hoc judicio mihi Siculorum causam receptam, populi Romani susceptam esse videor,

    id. Div. in Caecil. 8, 26; and:

    in quo est illa magna offensio vel neglegentiae susceptis rebus vel perfidiae receptis,

    id. de Or. 2, 24, 101; cf. also Quint. 12, 1, 39:

    verebamini, ne non id facerem, quod recepissem semel?

    Ter. Phorm. 5, 7, 9:

    causam Sex. Roscii,

    Cic. Rosc. Am. 1, 2:

    mandatum,

    id. ib. 38, 112:

    officium,

    id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    curam ad se,

    Suet. Tit. 6.—
    b.
    To take an obligation upon one ' s self, to pledge one ' s self, pass one ' s word, be surety for a thing, to warrant, promise, engage a thing to any one, = anadechomai (a favorite word of Cic., esp. in his Epistles): Pe. Tute unus si recipere hoc ad te dicis... Pa. Dico et recipio Ad me, Plaut. Mil. 2, 2, 74; cf.:

    ad me recipio: Faciet,

    Ter. Heaut. 5, 5, 12:

    promitto in meque recipio, fore eum, etc.,

    Cic. Fam. 13, 10, 3; cf.:

    spondeo in meque recipio eos esse, etc.,

    id. ib. 13, 17, 3.—With obj.-clause:

    promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit,

    Cic. Phil. 5, 18, 51; so with hoc, id. Fam. 13, 50, 2 (with spondeo); 6, 12, 3; 13, 41, 2 (with confirmo); id. Att. 5, 13, 2; Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4; Liv. 7, 14 Drak.; 33, 13 fin.:

    pro Cassio et te, si quid me velitis recipere, recipiam,

    Cic. Fam. 11, 1, 4. — With de:

    de aestate polliceris vel potius recipis,

    Cic. Att. 13, 1, 2; Liv. 40, 35; cf.

    also: sed fidem recepisse sibi et ipsum et Appium de me,

    had given him a solemn assurance, Cic. Att. 2, 22, 2.— With dat. (after the analogy of promitto, polliceor, spondeo):

    ea, quae tibi promitto ac recipio,

    Cic. Fam. 5, 8, 5; cf.: omnia ei et petenti recepi et ultro pollicitus sum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 1; 7, 1:

    mihi,

    id. ib. 10, 13, 3; Caes. B. C. 3, 82 fin.:

    quid sibi is de me recepisset, in memoriam redegit,

    Cic. Fam. 1, 9, 9.—With dat. and obj.-clause:

    mihi in Cumano diligentissime se, ut annui essemus, defensurum receperat,

    Cic. Att. 5, 17, 5;

    so,

    id. Fam. 6, 12, 3 Manut. (with confirmare); 13, 72, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1; Caes. B. C. 3, 17; Suet. Caes. 23 fin.
    c.
    In jurid. lang.: recipere nomen, of the prætor, to receive or entertain a charge against one, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94; 2, 2, 42, § 102; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2; Val. Max. 3, 7, 9;

    for which: recipere reum,

    Tac. A. 2, 74 fin.; 4, 21:

    aliquem inter reos,

    id. ib. 3, 70; 13, 10. —Hence,
    A.
    rĕceptus, a, um, P. a. (acc. to II. B. 1.), received, usual, current, customary (post-class. and very rare):

    auctoritas receptior,

    Tert. adv. Marc. 4, 5: scriptores receptissimi, Sol. praef.—
    B.
    rĕceptum, i, n. subst. (acc. to II. B. 2. b.), an engagement, obligation, guaranty:

    satis est factum Siculis, satis promisso nostro ac recepto,

    Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139; cf.:

    promissum et receptum intervertit,

    id. Phil. 2, 32, 79.

    Lewis & Short latin dictionary > recipio

  • 17 Regii

    rēgĭus, a, um, adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.
    I.
    Lit.:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    Cic. Rep. 1, 33, 50:

    potestas,

    id. ib. 2, 9, 15; 2, 23, 43;

    2, 32, 56: nomen,

    id. ib. 2, 23, 43;

    2, 28, 51: civitas,

    id. ib. 2, 29, 52:

    insignia,

    id. ib. 2, 17, 31:

    ornatus,

    id. ib. 2, 21, 38; id. Tusc. 1, 48, 116:

    apparatus,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    exercitus,

    Caes. B. C. 3, 104:

    praefectus,

    id. ib. 3, 104 et saep.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome), Cic. Rep. 2, 15, 29; 2, 30, 53:

    auctio,

    i. e. of royal property, Plin. 29, 4, 30, § 96:

    ales,

    i. e. the eagle, Ov. M. 4, 362:

    genus imperii proximum similitudini regiae,

    very much resembling regal power, Cic. Rep. 2, 32, 56:

    bellum,

    with a king, id. Imp. Pomp. 17, 50:

    regios nutus tueri,

    purposes, id. Fam 12, 1, 1:

    regia, crede mihi, res est succurrere lapsis,

    befitting kings, Ov. P. 2, 9, 11; cf.:

    regia res scelus est,

    id. F. 6, 595:

    sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 10:

    genus,

    id. ib. 2, 4, 15:

    sanguis,

    id. ib. 3, 27, 65:

    stirps,

    Curt. 6, 2, 8:

    virgo,

    princess, Ov. M. 2, 570; 13, 523:

    puer,

    Verg. A. 1, 677:

    conjux,

    id. ib. 2, 783:

    parens,

    Ov. M. 13, 484:

    legatio,

    Liv. 35, 32:

    imperium,

    Sen. Med. 189:

    cohors,

    Curt. 10, 7, 16:

    interitus regii,

    Val. Max. 1, 8, 11: superbum [p. 1551] istud et regium, nisi, etc., Plin. Pan. 7, 6.—Hence, esp.:

    lex regia,

    a law investing the emperor with all the power and authority of the Roman people, Just. Inst. 1, 2, 6 Sandars ad loc.—As subst.
    A.
    Rē-gĭi, ōrum, m.
    1.
    (Sc. milites.) The royal troops, the king ' s soldiers, Nep. Dat. 1, 4.—
    2. B.
    rēgĭa, ae, f.
    1.
    (Sc. domus.) A royal palace, castle, fortress, residence, the court (cf.:

    aula, palatium): in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; Caes. B. C. 3, 112:

    in vestibulo regiae,

    Liv. 1, 40:

    exaedificata,

    id. 35, 31:

    regiam occupare,

    Hor. C. 2, 18, 6; Ov. F. 4, 599:

    opulenta,

    Cat. 62, 44:

    Polycratis regia,

    Suet. Calig. 21.—
    b.
    In partic., the royal castle of Numa, situated on the Sacra Via, close by the temple of Vesta, used subsequently for priestly purposes (for appointed sacrifices, for meetings of the priests, as a residence of the Pontifex, etc.): haec est a sacris quae via nomen habet; Hic locus est Vestae, qui Pallada servat et ignem;

    Hic fuit antiqui regia parva Numae,

    Ov. Tr. 3, 1, 30; cf. id. F. 6, 264; Varr. L. L. 6, § 12 Müll.; Fest. p. 178 ib.; Macr. S. 1, 15; 16; S. C. ap. Gell. 4, 6, 2; Plin. Ep. 4, 11, 6; Serv. Verg. A. 8, 363; Cic. Mil. 14, 37 Ascon.; id. Att. 10, 3, a, 1; Plin. 34, 8, 18, § 48 al.— Hence, atrium regium, the hall of this regia, Liv. 26, 27, 3.—
    c.
    Transf.
    (α).
    The royal tent in a camp, Liv. 2, 12, 10; cf.:

    armatus exercitus regiam obsedit,

    Curt. 9, 5, 30; 6, 2, 9:

    vestibulum regiae,

    id. 7, 1, 4. —
    (β).
    The court, i. e. the royal family, the king and his courtiers (cf. aula;

    first under Aug.): tulit et Romana regia sceleris tragici exemplum,

    Liv. 1, 46:

    quicunque propinquitate regiam contigisset,

    id. 24, 22 fin.; Tac. A. 6, 34:

    Callistus prioris quoque regiae peritus,

    id. ib. 11, 29; cf. id. ib. 14, 13; Petr. poët. 5, 4; Curt. 6, 6, 2.—
    * (γ).
    Poet., like aula, a court for the cattle, cattle-yard:

    gregis regia,

    Val. Fl. 5, 67.—
    2.
    (Sc. urbs.) A royal city, residence, capital ( poet. and in postAug. prose):

    Croesi regia Sardes,

    Hor. Ep. 1, 11, 2:

    non haec dotalis regia Amatae, i. e. Laurentum,

    Verg. A. 9, 737:

    Caesarea, Jubae regia,

    Plin. 5, 2, 1, § 20.—
    3.
    A pure Lat. name for basilica, a colonnade, portico, hall (not ante-Aug.): dum lectica ex regiā domum redeo, Aug. ap. Suet. Aug. 76:

    theatri,

    Suet. Aug. 31 fin.; Ascon. ap. Cic. Aem. Scaur. § 45 (p. 27 Orell.); cf. Vitr. 5, 7 fin.; Stat. S. 1, 1, 30. —
    4.
    A pure Lat. name for the plant basilisca (v. h. v.), App. Herb. 128. —
    II.
    Trop., royal, regal, princely, splendid, magnificent, distinguished (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. regalis):

    forma,

    Plaut. Mil. 1, 1, 10:

    moles,

    splendid edifices, Hor. C. 2, 15, 1:

    vestis,

    Vulg. Act. 12, 21.—

    As an epithet of any remarkable production of nature or art: olea,

    Col. 5, 8, 3; 12, 49, 2; 7:

    pira,

    id. 5, 10, 18; 12, 10, 4; Plin. 15, 15, 16, § 56;

    laurus,

    id. 15, 30, 39, § 129:

    charta,

    Cat. 22, 6 et saep.: regius morbus, the jaundice (because it was said to be cured by delicate remedies, by exciting to cheerfulness, etc.), Cels. 3, 24; Varr. ap. Plin. 22, 24, 53, § 114; Ser. Samm. 58, 1033; Hor. A. P. 453: regia stella, a large star in the constellation Leo, now called Regulus, Plin. 18, 26, 64, § 235. — Hence, adv.: rēgĭē, royally, regally, splendidly, sumptuously, magnificently; imperiously, despotically:

    accubabo regie,

    Plaut. Stich. 2, 2, 53:

    regie polita aedificia,

    Varr. R. R. 1, 2, 10:

    quae regie seu potius tyrannice statuit in aratores Apronius,

    imperiously, Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    crudeliter et regie factum,

    id. Cat. 1, 12, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > Regii

  • 18 regius

    rēgĭus, a, um, adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.
    I.
    Lit.:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    Cic. Rep. 1, 33, 50:

    potestas,

    id. ib. 2, 9, 15; 2, 23, 43;

    2, 32, 56: nomen,

    id. ib. 2, 23, 43;

    2, 28, 51: civitas,

    id. ib. 2, 29, 52:

    insignia,

    id. ib. 2, 17, 31:

    ornatus,

    id. ib. 2, 21, 38; id. Tusc. 1, 48, 116:

    apparatus,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    exercitus,

    Caes. B. C. 3, 104:

    praefectus,

    id. ib. 3, 104 et saep.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome), Cic. Rep. 2, 15, 29; 2, 30, 53:

    auctio,

    i. e. of royal property, Plin. 29, 4, 30, § 96:

    ales,

    i. e. the eagle, Ov. M. 4, 362:

    genus imperii proximum similitudini regiae,

    very much resembling regal power, Cic. Rep. 2, 32, 56:

    bellum,

    with a king, id. Imp. Pomp. 17, 50:

    regios nutus tueri,

    purposes, id. Fam 12, 1, 1:

    regia, crede mihi, res est succurrere lapsis,

    befitting kings, Ov. P. 2, 9, 11; cf.:

    regia res scelus est,

    id. F. 6, 595:

    sponsus,

    Hor. C. 3, 2, 10:

    genus,

    id. ib. 2, 4, 15:

    sanguis,

    id. ib. 3, 27, 65:

    stirps,

    Curt. 6, 2, 8:

    virgo,

    princess, Ov. M. 2, 570; 13, 523:

    puer,

    Verg. A. 1, 677:

    conjux,

    id. ib. 2, 783:

    parens,

    Ov. M. 13, 484:

    legatio,

    Liv. 35, 32:

    imperium,

    Sen. Med. 189:

    cohors,

    Curt. 10, 7, 16:

    interitus regii,

    Val. Max. 1, 8, 11: superbum [p. 1551] istud et regium, nisi, etc., Plin. Pan. 7, 6.—Hence, esp.:

    lex regia,

    a law investing the emperor with all the power and authority of the Roman people, Just. Inst. 1, 2, 6 Sandars ad loc.—As subst.
    A.
    Rē-gĭi, ōrum, m.
    1.
    (Sc. milites.) The royal troops, the king ' s soldiers, Nep. Dat. 1, 4.—
    2. B.
    rēgĭa, ae, f.
    1.
    (Sc. domus.) A royal palace, castle, fortress, residence, the court (cf.:

    aula, palatium): in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; Caes. B. C. 3, 112:

    in vestibulo regiae,

    Liv. 1, 40:

    exaedificata,

    id. 35, 31:

    regiam occupare,

    Hor. C. 2, 18, 6; Ov. F. 4, 599:

    opulenta,

    Cat. 62, 44:

    Polycratis regia,

    Suet. Calig. 21.—
    b.
    In partic., the royal castle of Numa, situated on the Sacra Via, close by the temple of Vesta, used subsequently for priestly purposes (for appointed sacrifices, for meetings of the priests, as a residence of the Pontifex, etc.): haec est a sacris quae via nomen habet; Hic locus est Vestae, qui Pallada servat et ignem;

    Hic fuit antiqui regia parva Numae,

    Ov. Tr. 3, 1, 30; cf. id. F. 6, 264; Varr. L. L. 6, § 12 Müll.; Fest. p. 178 ib.; Macr. S. 1, 15; 16; S. C. ap. Gell. 4, 6, 2; Plin. Ep. 4, 11, 6; Serv. Verg. A. 8, 363; Cic. Mil. 14, 37 Ascon.; id. Att. 10, 3, a, 1; Plin. 34, 8, 18, § 48 al.— Hence, atrium regium, the hall of this regia, Liv. 26, 27, 3.—
    c.
    Transf.
    (α).
    The royal tent in a camp, Liv. 2, 12, 10; cf.:

    armatus exercitus regiam obsedit,

    Curt. 9, 5, 30; 6, 2, 9:

    vestibulum regiae,

    id. 7, 1, 4. —
    (β).
    The court, i. e. the royal family, the king and his courtiers (cf. aula;

    first under Aug.): tulit et Romana regia sceleris tragici exemplum,

    Liv. 1, 46:

    quicunque propinquitate regiam contigisset,

    id. 24, 22 fin.; Tac. A. 6, 34:

    Callistus prioris quoque regiae peritus,

    id. ib. 11, 29; cf. id. ib. 14, 13; Petr. poët. 5, 4; Curt. 6, 6, 2.—
    * (γ).
    Poet., like aula, a court for the cattle, cattle-yard:

    gregis regia,

    Val. Fl. 5, 67.—
    2.
    (Sc. urbs.) A royal city, residence, capital ( poet. and in postAug. prose):

    Croesi regia Sardes,

    Hor. Ep. 1, 11, 2:

    non haec dotalis regia Amatae, i. e. Laurentum,

    Verg. A. 9, 737:

    Caesarea, Jubae regia,

    Plin. 5, 2, 1, § 20.—
    3.
    A pure Lat. name for basilica, a colonnade, portico, hall (not ante-Aug.): dum lectica ex regiā domum redeo, Aug. ap. Suet. Aug. 76:

    theatri,

    Suet. Aug. 31 fin.; Ascon. ap. Cic. Aem. Scaur. § 45 (p. 27 Orell.); cf. Vitr. 5, 7 fin.; Stat. S. 1, 1, 30. —
    4.
    A pure Lat. name for the plant basilisca (v. h. v.), App. Herb. 128. —
    II.
    Trop., royal, regal, princely, splendid, magnificent, distinguished (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. regalis):

    forma,

    Plaut. Mil. 1, 1, 10:

    moles,

    splendid edifices, Hor. C. 2, 15, 1:

    vestis,

    Vulg. Act. 12, 21.—

    As an epithet of any remarkable production of nature or art: olea,

    Col. 5, 8, 3; 12, 49, 2; 7:

    pira,

    id. 5, 10, 18; 12, 10, 4; Plin. 15, 15, 16, § 56;

    laurus,

    id. 15, 30, 39, § 129:

    charta,

    Cat. 22, 6 et saep.: regius morbus, the jaundice (because it was said to be cured by delicate remedies, by exciting to cheerfulness, etc.), Cels. 3, 24; Varr. ap. Plin. 22, 24, 53, § 114; Ser. Samm. 58, 1033; Hor. A. P. 453: regia stella, a large star in the constellation Leo, now called Regulus, Plin. 18, 26, 64, § 235. — Hence, adv.: rēgĭē, royally, regally, splendidly, sumptuously, magnificently; imperiously, despotically:

    accubabo regie,

    Plaut. Stich. 2, 2, 53:

    regie polita aedificia,

    Varr. R. R. 1, 2, 10:

    quae regie seu potius tyrannice statuit in aratores Apronius,

    imperiously, Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115:

    crudeliter et regie factum,

    id. Cat. 1, 12, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > regius

См. также в других словарях:

  • Princely — Prince ly, a. 1. Of or relating to a prince; regal; royal; of highest rank or authority; as, princely birth, character, fortune, etc. [1913 Webster] 2. Suitable for, or becoming to, a prince; grand; august; munificent; magnificent; as, princely… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Princely — Prince ly, adv. In a princely manner. [1913 Webster] My appetite was not princely got. Shak. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • princely — index charitable (benevolent), liberal (generous), magnanimous, meritorious, outstanding (prominent) …   Law dictionary

  • princely — *kingly, regal, royal, queenly, imperial Analogous words: luxurious, sumptuous, opulent: munificent, bountiful, bounteous, openhanded, *liberal …   New Dictionary of Synonyms

  • princely — ► ADJECTIVE 1) relating to or suitable for a prince. 2) (of a sum of money) generous …   English terms dictionary

  • princely — [prins′lē] adj. princelier, princeliest 1. of a prince; royal; regal; noble 2. characteristic of a prince; liberal; generous 3. worthy of a prince; magnificent; lavish princeliness n …   English World dictionary

  • princely — prince|ly [ˈprınsli] adj [only before noun] 1.) a princely amount of money is very large often used humorously to mean a very small amount of money ▪ My savings had now reached the princely sum of £30. ▪ a far from princely salary 2.) formal… …   Dictionary of contemporary English

  • princely — adjective 1 princely sum an expression meaning a large amount of money, often used jokingly to mean a very small amount of money: My Dad offered me the princely sum of ten pence to wash his car! 2 formal fine, splendid, or generous;: a princely… …   Longman dictionary of contemporary English

  • princely — princeliness, n. /prins lee/, adj., princelier, princeliest. 1. greatly liberal; lavish; magnificent: a princely entertainment. 2. like or befitting a prince; magnificent: princely manners. 3. of or pertaining to a prince; royal; noble: princely… …   Universalium

  • princely — [[t]prɪ̱nsli[/t]] 1) ADJ GRADED: usu ADJ n A princely sum of money is a large sum of money. It ll cost them the princely sum of seventy five pounds. Syn: handsome 2) ADJ: usu ADJ n Princely means belonging to a prince or suitable for a prince. It …   English dictionary

  • princely — adjective (princelier; est) Date: 15th century 1. of or relating to a prince ; royal 2. befitting a prince ; noble, magnificent < princely manners > < a princely sum > • princely …   New Collegiate Dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»