prōmōtus

prōmōtus, a, um, Part. and P. a., from promoveo.

prōmōtus, ūs, m. [promoveo], advancement, promotion (post-class.), Tert. Coron Mil. 3 fin.

prō-mōvĕo, mōvi, mōtum ( pluperf. promorat. Hor Epod. 11, 14:

promosset,

Ov. Am 2, 9, 17 Jahn), 2, v. a., to move forward, cause to advance, push onward, advance.

Lit.

In gen.:

saxa vectibus, Caes B. C. 2, 11: onera,

Col. 11, 1, 8; Plin. 19, 5, 23, § 64:

assa in alterum apodyterii anguium,

Cic. Q. Fr 3, 1, 1, § 2:

legiones,

Hirt. B. G. 8, 16: castra ad Carthaginem, to move onward, Liv 28, 44 fin.:

exercitu in Aetoliam promoto,

Just. 14, 1, 6:

cornua utrimque (in acie),

Quint. 2, 13, 3:

scalas et machinamenta,

Tac. A. 15, 4 fin.:

calculum,

to push forward, move, Quint. 11, 2, 38; 11, 3, 113:

unum pedem triclinio,

to put forth, move from, Phaedr. 4, 23, 28:

ibi te videbo et promovebo,

will take you along with me, Cic. Att. 4, 12 fin. —

In partic., to extend, enlarge. moenia Ostia tenus, Suet Ner 16:

imperium, Ov P 2, 2, 72: vires in immensum orbem,

id. Am. 2, 9, 17.—

Med. t. t., to put out of joint, dislocate, displace:

in palmā quoque ossa interdum suis sedibus promoventur,

Cels. 8, 18 init.:

femur in omnes quattuor partes promovetur, saepissime in interiorem,

id. 8, 20 init. —

Trop.

In gen., to bring to pass, effect, accomplish (ante- and post-class.):

promovere parum,

Ter. Hec. 4, 4, 81:

aliquis dicat, Nihil promoveris,

id. And. 4, 1, 17:

meditatio nihil ad vitam tuendam promovens,

Gell. 10, 22, 24; cf.

in a lusus verbb. with movere se,

Ter. Eun. 5, 3, 4.— Absol.:

cum in studio facundiae abunde promovisset,

Gell. 5, 10, 7.—

In partic.

To enlarge, increase: doctrina vim promovet insitam, Hor C. 4, 4, 33; so, promovere aliquem, to advance, prefer, promote (post-Aug.; cf.:

perduco, produco, proveho): vetus miles ad eum gradum promotus,

Curt. 6, 11, 1:

promotus ad amplissimas procurationes,

Plin. Ep. 7, 31, 3; Suet. Oth. 1; id. Vesp. 16; Lampr. Elag. 12; 20; Plin. Pan. 90, 6; Vulg. Dan. 3, 97.—

To bring to light, reveal: arcana promorat loco (i. e. ex intimo corde), Hor Epod. 11, 14.—

To put off, defer, postpone:

nuptias alicui,

Ter. And. 4, 2, 28.—Hence, prōmōtus, a, um, P a.

Of time, advanced, i. e. late:

nocte promotā,

late at night, far into the night, App. M. 4, p. 152, 38; 7, p. 190, 30.—

Subst.: prōmōta, ōrum, n., in the lang. of the Stoics, things that are to be preferred, pref. erable things, as being next in degree to absolute good; a literal transl. of the Gr. proêgmeua, Cic. Fin. 3, 16, 52.

amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).

Lit.:

amplus et spectu protervo ferox,

Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:

qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,

Hor. C. 2, 14, 7:

ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,

Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:

admodum amplum et excelsum signum,

Cic. Verr. 4, 74:

collis castris parum amplus,

Sall. J. 98, 3:

porticibus in amplis,

Verg. A. 3, 353:

per amplum mittimur Elysium,

id. ib. 6, 743:

vocemque per ampla volutant Atria,

id. ib. 1, 725:

nil vulva pulchrius ampla,

Hor. Ep. 1, 15, 41:

amplae aures,

Plin. 11, 52, 114, § 274:

milium amplum grano,

id. 18, 7, 10, § 55:

cubiculum amplum,

Plin. Ep. 2, 17, 6:

baptisterium amplum atque opacum,

id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:

quanto est res amplior,

Lucr. 2, 1133:

Amplior Urgo et Capraria,

Plin. 3, 6, 12, § 81:

avis paulo amplior passere,

id. 10, 32, 47, § 89:

amplior specie mortali,

Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:

amplissima curia... gymnasium amplissimum,

Cic. Verr. 2, 4, 53:

urbs amplissima atque ornatissima,

id. Agr. 2, 76:

amplissimum peristylum,

id. Dom. 116:

(candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,

id. Verr. 4, 65:

mons Italiae amplissimus,

Plin. 3, 5, 7, § 48:

amplissimum flumen,

Plin. Ep. 8, 8, 3:

amplissimus lacus,

id. ib. 10, 41, 2:

amplissima insula,

Plin. 6, 20, 23, § 71:

amplissimi horti,

Plin. Ep. 8, 18, 11:

amplissima arborum,

Plin. 16, 39, 76, § 200:

est (topazon) amplissima gemmarum,

id. 37, 8, 32, § 109:

amplissimum cubiculum,

Plin. Ep. 5, 6, 23.—

Transf., great, abundant, ample, much, long:

bono atque amplo lucro,

Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:

pabula miseris mortalibus ampla,

Lucr. 5, 944:

ampla civitas,

Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:

civitas ampla atque florens,

Caes. B. G. 4, 3:

gens ampla,

Plin. 5, 30, 33, § 125:

amplae copiae,

Caes. B. G. 5, 19:

ampla manus militum,

Liv. Epit. 1, 4, 9:

pecuaria res ampla,

Cic. Quinct. 12:

res familiaris ampla,

id. Phil. 13, 8:

(res) ampla,

Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:

patrimonium amplum et copiosum,

Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:

amplae divitiae,

Hor. S. 2, 2, 101:

esse patri ejus amplas facultates,

Plin. Ep. 1, 14, 9:

in amplis opibus heres,

Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:

amplior numerus,

Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:

ampliores aquae,

Plin. 5, 9, 10, § 58:

amplior exercitus,

Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:

commeatus spe amplior,

Sall. J. 75, 8:

amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,

Plin. Ep. 3, 11, 2:

pretia ampliora,

Plin. 10, 29, 43, § 84:

omnia longe ampliora invenire quam etc.,

Plin. Ep. 1, 14, 10:

ampliores noctes,

Plin. 18, 26, 63, § 232:

ut ampliori tempore maneret,

Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:

peditatus copiae amplissimae e Gallia,

Cic. Font. 8:

exercitus amplissimus,

Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:

amplissima pecunia,

Cic. Rosc. Am. 31:

amplissimae fortunae,

id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:

amplissimae patrimonii copiae,

id. Fl. 89:

amplissimas summas emptionibus occupare,

Plin. Ep. 8, 2, 3:

opes amplissimae,

id. ib. 8, 18, 4:

amplissima dies horarum quindecim etc.,

the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:

ut quirem exaudire amplius,

Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

si vis amplius dari, Dabitur,

Plaut. Trin. 2, 1, 18:

jam amplius orat,

id. ib. 2, 1, 19:

daturus non sum amplius,

Cic. Verr. 2, 2, 29:

non complectar in his libris amplius quam quod etc.,

id. de Or. 1, 6, 22:

tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,

Plaut. Capt. 4, 1, 10:

ni amplius etiam, quod ebibit,

id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:

etiam amplius illam adparare condecet,

Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:

hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,

Cic. Verr. 2, 1:

si sit opus liquidi non amplius urna,

Hor. S. 1, 1, 54:

omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,

Vell. 2, 110, 3:

Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,

Cic. Verr. 4, 76:

illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,

Nep. Thras. 4, 3:

amplius possidere,

Plin. 18, 4, 3, § 17:

Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,

Curt. 8, 4, 21:

dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,

Plin. Ep. 3, 21, 6:

cum hoc amplius praestet, quod etc.,

id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:

gaudeo tibi liberorum esse amplius,

Plaut. Cist. 5, 4:

te amplius bibisse praedicet loti,

Cat. 39, 21:

amplius frumenti auferre,

Cic. Verr. 3, 49:

expensum est auri viginti paulo amplius,

id. Fl. 6, 8:

amplius negotii contrahi,

id. Cat. 4, 9:

si amplius obsidum vellet,

Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:

quanto ejus amplius processerat temporis,

id. B. C. 3, 25.—

Fig.

Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:

pro viribus amplis,

Lucr. 5, 1174:

amplae vires peditum,

Plin. 6, 20, 23, § 75;

ampla nepotum Spes,

Prop. 4, 22, 41:

poena sera, sed ampla,

full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:

haec irae factae essent multo ampliores,

Ter. Hec. 3, 1, 9:

si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,

id. ib. 3, 1, 50:

amplior metus,

Cic. Clu. 128:

amplior potentia feris,

Plin. 28, 10, 42, § 153:

ampliorem dicendi facultatem consequi,

Quint. 2, 3, 4:

amplior eoque acrior impetus,

Flor. 4, 2, 66:

spes amplior,

Sall. J. 105, 4:

amplius accipietis judicium,

severer, Vulg. Matt. 23, 14:

amplior auctoritas,

Plin. 37, 3, 12, § 47:

amplior virtus,

higher merit, Quint. 8, 3, 83:

idem aut amplior cultus (dei),

Plin. 28, 2, 4, § 18:

amplior est quaestio,

Quint. 3, 5, 8:

ampliora verba,

of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:

quo legatis animus amplior esset,

Sall. C. 40, 6; 59, 1:

spiritus amplior,

Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:

(honos) pro amplissimis meritis redditur,

Cic. Phil. 5, 41:

cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,

very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:

amplissima spes,

Suet. Caes. 7:

his finis cognitionis amplissimae,

most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—

Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:

illis ampla satis forma, pudicitia,

great enough, Prop. 1, 2, 24:

haec ampla sunt, haec divina,

Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:

res gestae satis amplae,

Sall. C. 8, 2:

cur parum amplis adfecerit praemiis,

Cic. Mil. 57:

ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,

Tac. A. 14, 53:

amplum in modum praemia ostentare,

Aur. Vict. Caes. 26, 6:

amplis honoribus usi,

Sall. J. 25, 4:

amplis honoribus auctos,

Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:

amplam occasionem calumniae nactus,

a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:

spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,

glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:

ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,

Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:

praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,

id. de Or. 1, 4, 13:

alicui ampliorem laudem tribuere,

id. Sest. 27:

in aliqua re esse laudem ampliorem,

id. Marcell. 4:

corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),

Quint. 12, 10, 5:

ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,

Suet. Aug. 7.— Subst.:

in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,

of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:

ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,

Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:

hoc munus aedilitatis amplissimum,

id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:

alicui amplissimas potestates dare,

Cic. Agr. 2, 31:

insignibus amplissimis ornatus,

id. ib. 2, 101:

dona amplissima conferre,

Plin. 18, 3, 3, § 9:

praemia legatis dedistis amplissima,

Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:

spe amplissimorum praemiorum adduci,

id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:

velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,

Quint. 10, 7, 1:

munera amplissima mittere,

Caes. B. G. 1, 43:

vestris beneficiis amplissimis adfectus,

Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:

laudi amplissimae lauream concedere,

id. Pis. 74:

laudibus amplissimis adficere,

id. Phil. 7, 11:

amplissimam gloriam consequi,

id. Prov. Cons. 39:

ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,

id. Deiot. 14:

amplissimis aliquem efferre honoribus,

Aur. Vict. Epit. 17, 3:

amplissimis uti honoribus,

Cic. Fl. 45:

amplissimos honores adipisci,

id. Verr. 5, 181:

honores adsequi amplissimos,

id. Mil. 81:

aliquem ad honores amplissimos perducere,

id. Am. 20, 73:

meus labor fructum est amplissimum consecutus,

id. Imp. Pomp 2:

mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,

in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:

ei amplissimis verbis gratias egimus,

id. Phil. 1, 3:

provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,

id. ib. 4, 9:

amplissimis verbis conlaudatus,

Suet. Caes. 16:

amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,

Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:

de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,

id. Dom. 74:

quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),

Plin. 7, 30, 31, § 116.—

In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:

quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,

Cic. Marcell. 26:

quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,

great or noble, id. Imp. Pomp. 37:

omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,

id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:

convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,

id. Phil. 3, 20:

hoc studium parvi properemus et ampli,

small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:

amplis doctoribus instructus,

Tac. A. 14, 52:

sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,

Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:

cum est aliquid amplius,

Cic. Marcell. 26:

ampliores ordines,

Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:

nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,

Plin. Ep. 2, 13, 10:

quid amplius facitis?

Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:

ex amplissimo genere nubere,

Cic. Cael. 34:

amplissimo genere natus,

Caes. B. G. 4, 12:

genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,

Cic. Phil. 13, 12:

amplissimos patruos habere,

id. Sex. Rosc. 147:

amplissima civitas,

id. Verr. 5, 122:

apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,

id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:

mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,

id. Imp. Pomp. 1:

non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,

id. Sest. 5:

licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,

Plin. Ep. 2, 13, 10:

amplissimis operibus increscere,

id. ib. 8, 4, 3:

honores in amplissimo consilio collocare,

Cic. Sen. 2:

amplissimi orbis terrae consilii principes,

id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:

promotus ad amplissimas procurationes,

Plin. Ep. 7, 31, 3:

praeter honores amplissimos cognomenque etc.,

Plin. 7, 44, 45, § 142:

spes amplissimae dignitatis,

Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—

Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:

is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,

Cic. Sex. Rosc. 83:

homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,

id. Mur. 8:

P. Africanus rebus gestis amplissimus,

id. Caecin. 69:

ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,

id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:

Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,

id. Imp. Pomp. 63:

vir amplissimus ejus civitatis,

id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:

exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,

id. Deiot. 5, 14:

cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),

id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:

in quo consilio amplissimi viri judicarent,

id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:

comitatus virorum amplissimorum,

id. Sull. 9:

viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,

id. Verr. 3, 18:

ordinis amplissimi esse,

Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:

cives amplissimos legare,

Cic. Balb. 42:

hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,

id. Verr. 3, 96:

amplissimus honos, i. e. consulatus,

id. Rep. 1, 6; so,

amplissimo praeditus magistratu,

Suet. Aug. 26:

amplissimus ordo, i. e. senatorius,

Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:

amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,

id. Vesp. 9:

amplissimum collegium decemvirale,

Cic. Verr. 2, 4, 49:

an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,

id. Cat. 1, 3:

amplissimum sacerdotium,

id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:

sacerdotium amplissimum,

id. Verr. 2, 127.—

As rhet. epithet:

amplus orator,

one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:

herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,

grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:

amplius compositionis genus,

more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.

Lit.

Form amplĭter:

benigne ei largi atque ampliter,

Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

aptate munde atque ampliter convivium,

Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:

extructam ampliter mensam,

Lucil. 13, 7 Mull.:

opsonato ampliter,

Plaut. Cas. 2, 8, 65:

adpositum est ampliter,

id. Mil. 3, 1, 163:

acceptus hilare atque ampliter,

id. Merc. prol. 98:

modeste melius facere sumptum quam ampliter,

id. Stich. 5, 4, 10:

parum (digitulos) immersisti ampliter,

not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—

Form amplē:

exornat ample magnificeque triclinium,

Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med. —

Trop., fully, handsomely.

Form amplĭter:

ampliter dicere,

fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:

laudare ampliter,

id. 2, 6, 11.—

Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,

elate ampleque loqui,

id. Tusc. 5, 9, 24:

satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,

full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.

In gen.:

deliberatum est non tacere [me] amplius,

Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:

otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,

Plaut. Truc. 4, 4, 18:

cui amplius male faxim,

id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:

etiam faxo amabit (eam) amplius,

id. Men. 5, 2, 40:

multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,

id. ib. 5, 2, 49:

quo populum servare potissit amplius,

Lucil. 1, 15 Mull.:

At ego amplius dico,

Cic. Verr. 2, 26:

amplius posse,

Sall. J. 69, 2:

armis amplius valere,

id. ib. 111, 1:

si lamentetur miser amplius aequo,

Lucr. 3, 953:

tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?

besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:

Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,

Ter. Heaut. 1, 2, 11:

in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,

Sall. J. 44, 5:

felices ter et amplius,

Hor. C. 1, 13, 17:

binas aut amplius domos continuare,

Sall. C. 20, 11:

ter nec amplius,

Suet. Caes. 25:

cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),

Quint. 12, 11, 24:

multa promi amplius possunt,

Plin. 2, 17, 15, § 77:

si studere amplius possum,

Quint. 6, prooem. 4:

auram communem amplius haurire potui?

id. 6, prooem. 12:

sagum, quod amplius est,

Vulg. Exod. 26, 12.—

And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.

With quid, etc.:

Quid faciam amplius?

Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:

quid dicam amplius?

Quint. 8, 4, 7:

quid a me amplius dicendum putatis?

Cic. Verr. 3, 60:

quid quaeris amplius?

id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:

quid vultis amplius?

id. Mil. 35:

quid amplius vis?

Hor. Epod. 17, 30:

quid exspectatis amplius?

Cic. Verr. 2, 174:

quid amplius exspectabo,

Vulg. 4 Reg. 6, 33:

quid loquar amplius de hoc homine?

Cic. Caecin. 25:

quid amplius laboremus?

Quint. 8, prooem. 31:

quid habet amplius homo?

Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:

quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,

Plaut. As. 3, 3, 134:

quid amplius debeam optare?

Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:

quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

more than this, id. And. 1, 1, 4:

Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,

Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:

si quid amplius scit,

Plaut. Rud. 2, 2, 23:

si quid ego addidero amplius,

id. Trin. 4, 2, 13:

si amplius aliquid gloriatus fuero,

Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:

hoc amplius si quid poteris,

any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:

de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,

id. 1, 1, 8:

Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,

Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:

his amplius apud eundem (est) etc.,

Quint. 9, 3, 15;

so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,

Suet. Calig. 15:

quaeris quid potuerit amplius adsequi,

Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:

quare jam te cur amplius excrucies?

Cat. 76, 10.—

With nihil, etc.:

habet nihil amplius quam lutum,

Lucil. 9, 46 Mull.:

nihil habui amplius, quod praeciperem,

Quint. 7, 1, 64:

nihil enim dixit amplius,

Cic. Deiot. 21:

Nihil dico amplius: causa dicta est,

I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:

nihil amplius dico, nisi me etc.,

id. Planc. 96:

nihil amplius dicam quam victoriam etc.,

id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:

vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,

Plaut. As. 1, 3, 51:

si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,

Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):

Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,

id. Marcell. 6, 17:

amplius nihil respondit,

Vulg. Marc. 15, 5:

nihil amplius addens,

ib. Deut. 5, 22:

nihil noverunt amplius,

ib. Eccl. 9, 5:

nihil amplius optet,

Hor. Ep. 1, 2, 46:

nihil amplius potes,

Plin. Ep. 2, 13, 10:

amplius quod desideres, nihil erit,

this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:

nil amplius oro, nisi ut etc.,

Hor. S. 2, 6, 4:

ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,

Suet. Aug. 2:

si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,

Lucil. 1, 33 Mull.:

non luctabor tecum, Crasse, amplius,

Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:

verbum non amplius addam,

Hor. S. 1, 1, 121:

non amplius me objurgabis,

Quint. 5, 10, 47:

non amplius posse,

Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:

non habent amplius quid faciant,

Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:

amplius illa jam non inveniet,

ib. Apoc. 18, 14:

studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,

Tac. Or. 5:

extra me non est alia amplius,

Vulg. Soph. 2, 15:

neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,

Plaut. Rud. 1, 5, 21:

neque va dari amplius neque etc.,

Cic. Quinct. 23:

nec jam amplius ullae Adparent terrae,

Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:

nec irascar amplius,

Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:

ne amplius dona petas,

Cat. 68, 14:

urere ne possit calor amplius aridus artus,

Lucr. 4, 874;

ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

Caes. B. G. 1, 43:

ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,

Suet. Gram. 17:

ne amplius morando Scaurum incenderet,

Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;

3, 82, 17: ne amplius divulgetur,

Vulg. Act. 4, 17:

ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,

ib. Deut. 17, 16:

nolite amplius accipere pecuniam,

ib. 4 Reg. 12, 7.—

With nemo:

cur non restipulatur neminem amplius petiturum?

Cic. Q. Rosc. 12, 36:

cum amplius nemo occurreret,

nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,

neminem amplius viderunt,

Vulg. Marc. 9, 7:

nemo emet amplius,

no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—

With numerals and numeral forms.

Without quam:

amplius horam suffixum in cruce me memini esse,

Cat. 69, 3:

horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,

Cic. Verr. 4, 95:

amplius annos triginta tribunus fuerat,

Sall. C. 59, 6:

me non amplius novem annos nato,

Nep. Hann. 2, 3:

per annos amplius quadraginta,

Suet. Aug. 72; 32:

quid si tandem amplius triennium est?

Cic. Q. Rosc. 8:

Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,

Verg. A. 1, 683:

inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,

Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:

reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,

id. ib. 1, 28;

2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,

Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:

huic paulo amplius tertiam partem denegem?

id. ib. 5, 7, 3:

cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,

Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:

victi amplius ducenti ceciderunt,

Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:

ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,

Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:

qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,

Cic. Fl. 63:

pugnatum duas amplius horas,

Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:

duo haud amplius milia peditum effugerunt,

id. 28, 2:

decem amplius versus perdidimus,

Plin. Ep. 3, 5, 12:

tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,

Verg. E. 3, 105.—

With the comp. abl. (rare but class.):

cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,

Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:

pugnatum amplius duabus horis est,

Liv. 27, 12:

neque triennio amplius supervixit,

Suet. Caes. 89:

uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,

Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;

6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,

Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:

est ab capite paulo amplius mille passibus locus,

Plin. Ep. 10, 90, 1:

ab Capsa non amplius duum milium intervallo,

Sall. J. 91, 3:

(Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,

id. C. 56, 2; so,

denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,

id. J. 80, 7.—

And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,

Sall. J. 105, 3:

oppidum non amplius mille passuum abesse,

id. ib. 68, 3.—

With quam (postAug. and eccl.):

non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,

Suet. Aug. 78:

nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,

id. ib. 17:

Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,

id. Tib. 51:

demoratus dies non amplius quam octo aut decem,

Vulg. Act. 25, 6:

ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,

Plin. Ep. 5, 19:

ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,

Tac. A. 3, 21:

haud amplius quam ducentos misit,

id. ib. 14, 32:

insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,

Vulg. Act. 23, 21.—

Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:

Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,

Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.

also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,

Cic. Brut. 22, 86:

antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,

id. Verr. 2, 1, 26:

ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,

id. ib. 2, 1, 29.—

And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,

Ter. Phorm. 2, 4, 17.—

Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:

quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?

Cic. Rosc. Com. 12, 35:

Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,

id. Brut. 5, 18:

sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,

id. Fam. 13, 28 A:

quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,

id. Att. 1, 8, 1.—

Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:

Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,

Cic. Phil. 12, 21, 50:

cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,

id. ad Brut. 1, 5, 1;

so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,

id. Q. N. 3, 15, 1.—

To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:

nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,

Cic. Verr. 5, 49, 128;

(res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,

id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:

excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?

Ov. M. 9, 148.

word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;

as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.

Lit., very largely, most abundantly:

ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,

in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:

duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,

Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—

Fig., most generously, most handsomely:

qui amplissime de salute mea decreverint,

Cic. Dom. 44:

amplissime laudare,

in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:

honores amplissime gessit,

Cic. Verr. 2, 112:

pater cum amplissime ex praetura triumphasset,

with the greatest pomp, id. Mur. 15:

placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,

should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296.

amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).

Lit.:

amplus et spectu protervo ferox,

Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:

qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,

Hor. C. 2, 14, 7:

ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,

Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:

admodum amplum et excelsum signum,

Cic. Verr. 4, 74:

collis castris parum amplus,

Sall. J. 98, 3:

porticibus in amplis,

Verg. A. 3, 353:

per amplum mittimur Elysium,

id. ib. 6, 743:

vocemque per ampla volutant Atria,

id. ib. 1, 725:

nil vulva pulchrius ampla,

Hor. Ep. 1, 15, 41:

amplae aures,

Plin. 11, 52, 114, § 274:

milium amplum grano,

id. 18, 7, 10, § 55:

cubiculum amplum,

Plin. Ep. 2, 17, 6:

baptisterium amplum atque opacum,

id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:

quanto est res amplior,

Lucr. 2, 1133:

Amplior Urgo et Capraria,

Plin. 3, 6, 12, § 81:

avis paulo amplior passere,

id. 10, 32, 47, § 89:

amplior specie mortali,

Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:

amplissima curia... gymnasium amplissimum,

Cic. Verr. 2, 4, 53:

urbs amplissima atque ornatissima,

id. Agr. 2, 76:

amplissimum peristylum,

id. Dom. 116:

(candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,

id. Verr. 4, 65:

mons Italiae amplissimus,

Plin. 3, 5, 7, § 48:

amplissimum flumen,

Plin. Ep. 8, 8, 3:

amplissimus lacus,

id. ib. 10, 41, 2:

amplissima insula,

Plin. 6, 20, 23, § 71:

amplissimi horti,

Plin. Ep. 8, 18, 11:

amplissima arborum,

Plin. 16, 39, 76, § 200:

est (topazon) amplissima gemmarum,

id. 37, 8, 32, § 109:

amplissimum cubiculum,

Plin. Ep. 5, 6, 23.—

Transf., great, abundant, ample, much, long:

bono atque amplo lucro,

Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:

pabula miseris mortalibus ampla,

Lucr. 5, 944:

ampla civitas,

Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:

civitas ampla atque florens,

Caes. B. G. 4, 3:

gens ampla,

Plin. 5, 30, 33, § 125:

amplae copiae,

Caes. B. G. 5, 19:

ampla manus militum,

Liv. Epit. 1, 4, 9:

pecuaria res ampla,

Cic. Quinct. 12:

res familiaris ampla,

id. Phil. 13, 8:

(res) ampla,

Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:

patrimonium amplum et copiosum,

Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:

amplae divitiae,

Hor. S. 2, 2, 101:

esse patri ejus amplas facultates,

Plin. Ep. 1, 14, 9:

in amplis opibus heres,

Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:

amplior numerus,

Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:

ampliores aquae,

Plin. 5, 9, 10, § 58:

amplior exercitus,

Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:

commeatus spe amplior,

Sall. J. 75, 8:

amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,

Plin. Ep. 3, 11, 2:

pretia ampliora,

Plin. 10, 29, 43, § 84:

omnia longe ampliora invenire quam etc.,

Plin. Ep. 1, 14, 10:

ampliores noctes,

Plin. 18, 26, 63, § 232:

ut ampliori tempore maneret,

Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:

peditatus copiae amplissimae e Gallia,

Cic. Font. 8:

exercitus amplissimus,

Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:

amplissima pecunia,

Cic. Rosc. Am. 31:

amplissimae fortunae,

id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:

amplissimae patrimonii copiae,

id. Fl. 89:

amplissimas summas emptionibus occupare,

Plin. Ep. 8, 2, 3:

opes amplissimae,

id. ib. 8, 18, 4:

amplissima dies horarum quindecim etc.,

the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:

ut quirem exaudire amplius,

Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

si vis amplius dari, Dabitur,

Plaut. Trin. 2, 1, 18:

jam amplius orat,

id. ib. 2, 1, 19:

daturus non sum amplius,

Cic. Verr. 2, 2, 29:

non complectar in his libris amplius quam quod etc.,

id. de Or. 1, 6, 22:

tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,

Plaut. Capt. 4, 1, 10:

ni amplius etiam, quod ebibit,

id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:

etiam amplius illam adparare condecet,

Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:

hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,

Cic. Verr. 2, 1:

si sit opus liquidi non amplius urna,

Hor. S. 1, 1, 54:

omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,

Vell. 2, 110, 3:

Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,

Cic. Verr. 4, 76:

illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,

Nep. Thras. 4, 3:

amplius possidere,

Plin. 18, 4, 3, § 17:

Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,

Curt. 8, 4, 21:

dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,

Plin. Ep. 3, 21, 6:

cum hoc amplius praestet, quod etc.,

id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:

gaudeo tibi liberorum esse amplius,

Plaut. Cist. 5, 4:

te amplius bibisse praedicet loti,

Cat. 39, 21:

amplius frumenti auferre,

Cic. Verr. 3, 49:

expensum est auri viginti paulo amplius,

id. Fl. 6, 8:

amplius negotii contrahi,

id. Cat. 4, 9:

si amplius obsidum vellet,

Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:

quanto ejus amplius processerat temporis,

id. B. C. 3, 25.—

Fig.

Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:

pro viribus amplis,

Lucr. 5, 1174:

amplae vires peditum,

Plin. 6, 20, 23, § 75;

ampla nepotum Spes,

Prop. 4, 22, 41:

poena sera, sed ampla,

full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:

haec irae factae essent multo ampliores,

Ter. Hec. 3, 1, 9:

si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,

id. ib. 3, 1, 50:

amplior metus,

Cic. Clu. 128:

amplior potentia feris,

Plin. 28, 10, 42, § 153:

ampliorem dicendi facultatem consequi,

Quint. 2, 3, 4:

amplior eoque acrior impetus,

Flor. 4, 2, 66:

spes amplior,

Sall. J. 105, 4:

amplius accipietis judicium,

severer, Vulg. Matt. 23, 14:

amplior auctoritas,

Plin. 37, 3, 12, § 47:

amplior virtus,

higher merit, Quint. 8, 3, 83:

idem aut amplior cultus (dei),

Plin. 28, 2, 4, § 18:

amplior est quaestio,

Quint. 3, 5, 8:

ampliora verba,

of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:

quo legatis animus amplior esset,

Sall. C. 40, 6; 59, 1:

spiritus amplior,

Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:

(honos) pro amplissimis meritis redditur,

Cic. Phil. 5, 41:

cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,

very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:

amplissima spes,

Suet. Caes. 7:

his finis cognitionis amplissimae,

most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—

Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:

illis ampla satis forma, pudicitia,

great enough, Prop. 1, 2, 24:

haec ampla sunt, haec divina,

Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:

res gestae satis amplae,

Sall. C. 8, 2:

cur parum amplis adfecerit praemiis,

Cic. Mil. 57:

ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,

Tac. A. 14, 53:

amplum in modum praemia ostentare,

Aur. Vict. Caes. 26, 6:

amplis honoribus usi,

Sall. J. 25, 4:

amplis honoribus auctos,

Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:

amplam occasionem calumniae nactus,

a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:

spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,

glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:

ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,

Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:

praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,

id. de Or. 1, 4, 13:

alicui ampliorem laudem tribuere,

id. Sest. 27:

in aliqua re esse laudem ampliorem,

id. Marcell. 4:

corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),

Quint. 12, 10, 5:

ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,

Suet. Aug. 7.— Subst.:

in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,

of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:

ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,

Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:

hoc munus aedilitatis amplissimum,

id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:

alicui amplissimas potestates dare,

Cic. Agr. 2, 31:

insignibus amplissimis ornatus,

id. ib. 2, 101:

dona amplissima conferre,

Plin. 18, 3, 3, § 9:

praemia legatis dedistis amplissima,

Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:

spe amplissimorum praemiorum adduci,

id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:

velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,

Quint. 10, 7, 1:

munera amplissima mittere,

Caes. B. G. 1, 43:

vestris beneficiis amplissimis adfectus,

Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:

laudi amplissimae lauream concedere,

id. Pis. 74:

laudibus amplissimis adficere,

id. Phil. 7, 11:

amplissimam gloriam consequi,

id. Prov. Cons. 39:

ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,

id. Deiot. 14:

amplissimis aliquem efferre honoribus,

Aur. Vict. Epit. 17, 3:

amplissimis uti honoribus,

Cic. Fl. 45:

amplissimos honores adipisci,

id. Verr. 5, 181:

honores adsequi amplissimos,

id. Mil. 81:

aliquem ad honores amplissimos perducere,

id. Am. 20, 73:

meus labor fructum est amplissimum consecutus,

id. Imp. Pomp 2:

mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,

in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:

ei amplissimis verbis gratias egimus,

id. Phil. 1, 3:

provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,

id. ib. 4, 9:

amplissimis verbis conlaudatus,

Suet. Caes. 16:

amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,

Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:

de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,

id. Dom. 74:

quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),

Plin. 7, 30, 31, § 116.—

In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:

quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,

Cic. Marcell. 26:

quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,

great or noble, id. Imp. Pomp. 37:

omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,

id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:

convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,

id. Phil. 3, 20:

hoc studium parvi properemus et ampli,

small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:

amplis doctoribus instructus,

Tac. A. 14, 52:

sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,

Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:

cum est aliquid amplius,

Cic. Marcell. 26:

ampliores ordines,

Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:

nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,

Plin. Ep. 2, 13, 10:

quid amplius facitis?

Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:

ex amplissimo genere nubere,

Cic. Cael. 34:

amplissimo genere natus,

Caes. B. G. 4, 12:

genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,

Cic. Phil. 13, 12:

amplissimos patruos habere,

id. Sex. Rosc. 147:

amplissima civitas,

id. Verr. 5, 122:

apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,

id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:

mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,

id. Imp. Pomp. 1:

non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,

id. Sest. 5:

licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,

Plin. Ep. 2, 13, 10:

amplissimis operibus increscere,

id. ib. 8, 4, 3:

honores in amplissimo consilio collocare,

Cic. Sen. 2:

amplissimi orbis terrae consilii principes,

id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:

promotus ad amplissimas procurationes,

Plin. Ep. 7, 31, 3:

praeter honores amplissimos cognomenque etc.,

Plin. 7, 44, 45, § 142:

spes amplissimae dignitatis,

Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—

Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:

is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,

Cic. Sex. Rosc. 83:

homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,

id. Mur. 8:

P. Africanus rebus gestis amplissimus,

id. Caecin. 69:

ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,

id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:

Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,

id. Imp. Pomp. 63:

vir amplissimus ejus civitatis,

id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:

exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,

id. Deiot. 5, 14:

cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),

id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:

in quo consilio amplissimi viri judicarent,

id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:

comitatus virorum amplissimorum,

id. Sull. 9:

viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,

id. Verr. 3, 18:

ordinis amplissimi esse,

Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:

cives amplissimos legare,

Cic. Balb. 42:

hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,

id. Verr. 3, 96:

amplissimus honos, i. e. consulatus,

id. Rep. 1, 6; so,

amplissimo praeditus magistratu,

Suet. Aug. 26:

amplissimus ordo, i. e. senatorius,

Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:

amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,

id. Vesp. 9:

amplissimum collegium decemvirale,

Cic. Verr. 2, 4, 49:

an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,

id. Cat. 1, 3:

amplissimum sacerdotium,

id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:

sacerdotium amplissimum,

id. Verr. 2, 127.—

As rhet. epithet:

amplus orator,

one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:

herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,

grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:

amplius compositionis genus,

more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.

Lit.

Form amplĭter:

benigne ei largi atque ampliter,

Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:

aptate munde atque ampliter convivium,

Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:

extructam ampliter mensam,

Lucil. 13, 7 Mull.:

opsonato ampliter,

Plaut. Cas. 2, 8, 65:

adpositum est ampliter,

id. Mil. 3, 1, 163:

acceptus hilare atque ampliter,

id. Merc. prol. 98:

modeste melius facere sumptum quam ampliter,

id. Stich. 5, 4, 10:

parum (digitulos) immersisti ampliter,

not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—

Form amplē:

exornat ample magnificeque triclinium,

Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med. —

Trop., fully, handsomely.

Form amplĭter:

ampliter dicere,

fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:

laudare ampliter,

id. 2, 6, 11.—

Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,

elate ampleque loqui,

id. Tusc. 5, 9, 24:

satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,

full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.

In gen.:

deliberatum est non tacere [me] amplius,

Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:

otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,

Plaut. Truc. 4, 4, 18:

cui amplius male faxim,

id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:

etiam faxo amabit (eam) amplius,

id. Men. 5, 2, 40:

multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,

id. ib. 5, 2, 49:

quo populum servare potissit amplius,

Lucil. 1, 15 Mull.:

At ego amplius dico,

Cic. Verr. 2, 26:

amplius posse,

Sall. J. 69, 2:

armis amplius valere,

id. ib. 111, 1:

si lamentetur miser amplius aequo,

Lucr. 3, 953:

tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?

besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:

Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,

Ter. Heaut. 1, 2, 11:

in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,

Sall. J. 44, 5:

felices ter et amplius,

Hor. C. 1, 13, 17:

binas aut amplius domos continuare,

Sall. C. 20, 11:

ter nec amplius,

Suet. Caes. 25:

cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),

Quint. 12, 11, 24:

multa promi amplius possunt,

Plin. 2, 17, 15, § 77:

si studere amplius possum,

Quint. 6, prooem. 4:

auram communem amplius haurire potui?

id. 6, prooem. 12:

sagum, quod amplius est,

Vulg. Exod. 26, 12.—

And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.

With quid, etc.:

Quid faciam amplius?

Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:

quid dicam amplius?

Quint. 8, 4, 7:

quid a me amplius dicendum putatis?

Cic. Verr. 3, 60:

quid quaeris amplius?

id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:

quid vultis amplius?

id. Mil. 35:

quid amplius vis?

Hor. Epod. 17, 30:

quid exspectatis amplius?

Cic. Verr. 2, 174:

quid amplius exspectabo,

Vulg. 4 Reg. 6, 33:

quid loquar amplius de hoc homine?

Cic. Caecin. 25:

quid amplius laboremus?

Quint. 8, prooem. 31:

quid habet amplius homo?

Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:

quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,

Plaut. As. 3, 3, 134:

quid amplius debeam optare?

Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:

quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

more than this, id. And. 1, 1, 4:

Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,

Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:

si quid amplius scit,

Plaut. Rud. 2, 2, 23:

si quid ego addidero amplius,

id. Trin. 4, 2, 13:

si amplius aliquid gloriatus fuero,

Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:

hoc amplius si quid poteris,

any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:

de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,

id. 1, 1, 8:

Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,

Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:

his amplius apud eundem (est) etc.,

Quint. 9, 3, 15;

so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,

Suet. Calig. 15:

quaeris quid potuerit amplius adsequi,

Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:

quare jam te cur amplius excrucies?

Cat. 76, 10.—

With nihil, etc.:

habet nihil amplius quam lutum,

Lucil. 9, 46 Mull.:

nihil habui amplius, quod praeciperem,

Quint. 7, 1, 64:

nihil enim dixit amplius,

Cic. Deiot. 21:

Nihil dico amplius: causa dicta est,

I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:

nihil amplius dico, nisi me etc.,

id. Planc. 96:

nihil amplius dicam quam victoriam etc.,

id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:

vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,

Plaut. As. 1, 3, 51:

si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,

Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):

Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,

id. Marcell. 6, 17:

amplius nihil respondit,

Vulg. Marc. 15, 5:

nihil amplius addens,

ib. Deut. 5, 22:

nihil noverunt amplius,

ib. Eccl. 9, 5:

nihil amplius optet,

Hor. Ep. 1, 2, 46:

nihil amplius potes,

Plin. Ep. 2, 13, 10:

amplius quod desideres, nihil erit,

this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:

nil amplius oro, nisi ut etc.,

Hor. S. 2, 6, 4:

ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,

Suet. Aug. 2:

si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,

Lucil. 1, 33 Mull.:

non luctabor tecum, Crasse, amplius,

Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:

verbum non amplius addam,

Hor. S. 1, 1, 121:

non amplius me objurgabis,

Quint. 5, 10, 47:

non amplius posse,

Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:

non habent amplius quid faciant,

Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:

amplius illa jam non inveniet,

ib. Apoc. 18, 14:

studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,

Tac. Or. 5:

extra me non est alia amplius,

Vulg. Soph. 2, 15:

neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,

Plaut. Rud. 1, 5, 21:

neque va dari amplius neque etc.,

Cic. Quinct. 23:

nec jam amplius ullae Adparent terrae,

Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:

nec irascar amplius,

Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:

ne amplius dona petas,

Cat. 68, 14:

urere ne possit calor amplius aridus artus,

Lucr. 4, 874;

ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

Caes. B. G. 1, 43:

ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,

Suet. Gram. 17:

ne amplius morando Scaurum incenderet,

Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;

3, 82, 17: ne amplius divulgetur,

Vulg. Act. 4, 17:

ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,

ib. Deut. 17, 16:

nolite amplius accipere pecuniam,

ib. 4 Reg. 12, 7.—

With nemo:

cur non restipulatur neminem amplius petiturum?

Cic. Q. Rosc. 12, 36:

cum amplius nemo occurreret,

nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,

neminem amplius viderunt,

Vulg. Marc. 9, 7:

nemo emet amplius,

no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—

With numerals and numeral forms.

Without quam:

amplius horam suffixum in cruce me memini esse,

Cat. 69, 3:

horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,

Cic. Verr. 4, 95:

amplius annos triginta tribunus fuerat,

Sall. C. 59, 6:

me non amplius novem annos nato,

Nep. Hann. 2, 3:

per annos amplius quadraginta,

Suet. Aug. 72; 32:

quid si tandem amplius triennium est?

Cic. Q. Rosc. 8:

Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,

Verg. A. 1, 683:

inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,

Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:

reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,

id. ib. 1, 28;

2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,

Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:

huic paulo amplius tertiam partem denegem?

id. ib. 5, 7, 3:

cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,

Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:

victi amplius ducenti ceciderunt,

Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:

ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,

Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:

qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,

Cic. Fl. 63:

pugnatum duas amplius horas,

Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:

duo haud amplius milia peditum effugerunt,

id. 28, 2:

decem amplius versus perdidimus,

Plin. Ep. 3, 5, 12:

tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,

Verg. E. 3, 105.—

With the comp. abl. (rare but class.):

cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,

Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:

pugnatum amplius duabus horis est,

Liv. 27, 12:

neque triennio amplius supervixit,

Suet. Caes. 89:

uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,

Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;

6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,

Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:

est ab capite paulo amplius mille passibus locus,

Plin. Ep. 10, 90, 1:

ab Capsa non amplius duum milium intervallo,

Sall. J. 91, 3:

(Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,

id. C. 56, 2; so,

denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,

id. J. 80, 7.—

And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,

Sall. J. 105, 3:

oppidum non amplius mille passuum abesse,

id. ib. 68, 3.—

With quam (postAug. and eccl.):

non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,

Suet. Aug. 78:

nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,

id. ib. 17:

Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,

id. Tib. 51:

demoratus dies non amplius quam octo aut decem,

Vulg. Act. 25, 6:

ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,

Plin. Ep. 5, 19:

ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,

Tac. A. 3, 21:

haud amplius quam ducentos misit,

id. ib. 14, 32:

insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,

Vulg. Act. 23, 21.—

Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:

Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,

Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.

also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,

Cic. Brut. 22, 86:

antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,

id. Verr. 2, 1, 26:

ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,

id. ib. 2, 1, 29.—

And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,

Ter. Phorm. 2, 4, 17.—

Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:

quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?

Cic. Rosc. Com. 12, 35:

Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,

id. Brut. 5, 18:

sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,

id. Fam. 13, 28 A:

quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,

id. Att. 1, 8, 1.—

Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:

Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,

Cic. Phil. 12, 21, 50:

cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,

id. ad Brut. 1, 5, 1;

so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,

id. Q. N. 3, 15, 1.—

To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:

nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,

Cic. Verr. 5, 49, 128;

(res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,

id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:

excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?

Ov. M. 9, 148.

word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;

as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,

Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.

Lit., very largely, most abundantly:

ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,

in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:

duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,

Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—

Fig., most generously, most handsomely:

qui amplissime de salute mea decreverint,

Cic. Dom. 44:

amplissime laudare,

in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:

honores amplissime gessit,

Cic. Verr. 2, 112:

pater cum amplissime ex praetura triumphasset,

with the greatest pomp, id. Mur. 15:

placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,

should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296.

prōcūrātĭo, ōnis, f. [procuro].

In gen.

A caring for, taking care of, having the charge of a thing; a charge, superintendence, administration, management, procuration (class.):

dum me rei publicae non solum cura, sed quaedam etiam procuratio multis officiis implicatum et constrictum tenebat,

Cic. Ac. 1, 3, 11:

dum necesse erat, unus omnia poterat: qui, postea quam magistratus creavit, sua cuique procuratio auctoritasque est restituta,

id. Rosc. Am. 48, 139:

procuratio templi,

Varr. R. R. 1, 2, 2:

mearum rerum existimationisque meae,

Cic. Fam. 15, 13, 3:

rerum humanarum,

id. N. D. 1, 1, 3:

ministerii,

Liv. 4, 8:

annonae,

Cic. Att. 4, 1, 6:

male gesta,

Quint. 7, 4, 35.—In plur.:

ad amplissimas procurationes promotus,

charges, offices, Plin. Ep. 7, 31, 3.—

An effort, aim, seeking for any thing (post-class.):

quia benignitas eum per sese ipsa delectet, sine ullā recipiendae gratiae procuratione,

Gell. 17, 5, 4.—

In partic., of religious acts, an averting or expiating of an evil omen or crime by offering the proper sacrifices, an expiatory sacrifice, expiation (class.):

cum terrae motus factus esset, ut sue plena procuratio fieret,

Cic. Div. 1, 45, 101:

prodigii,

Liv. 7, 6:

procurationes incesti,

Tac. A. 12, 8.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].

Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.

With [p. 1841] quantus:

nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,

Cic. Phil. 6, 7, 18:

quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,

id. Imp. Pomp. 11, 29:

est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,

id. ad Brut. 1, 9, 1:

tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,

Caes. B. G. 2, 11; cf.:

quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,

Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—

With ut.

Denoting result or consequence; with subj.:

tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,

Caes. B G 4, 17:

non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 43, 125;

unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,

id. Rep. 1, 1, 1:

quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?

Curt. 4, 10, 29:

quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?

id. 6, 7, 30.—

Denoting comparison:

tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,

Nep. Ages. 4, 2.—

With rel. qui, etc.:

cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,

Cic. Rep. 1, 42, 65:

statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,

id. Sull. 2, 7:

nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,

id. Marcell. 3, 8.—

Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:

tanta factis modo mira miris modis, etc.,

id. Cas. 3, 5, 5:

qui tantus natu deorum nescis nomina,

id. Bacch. 1, 2, 15:

neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,

id. Rep. 1, 3, 4:

tantilla tanta verba funditat,

Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:

ne tantae nationes conjugantur,

Caes. B. G. 3, 11:

onus,

id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:

non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,

id. de Or 2, 20, 84:

qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,

id. Rosc. Com. 8, 24:

tot tantaque vitia,

id. Verr 1, 16, 47:

quae faceres in hominem tantum et talem,

id. Fam. 13, 66, 1; cf.:

conservare urbes tantas atque tales,

id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:

tanta ista mala,

Sall. C. 40, 2;

Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,

Verg. G. 2, 154:

tantorum ingentia septem Terga boum,

id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:

sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,

six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,

sexcenta tanta,

id. Ps. 2, 2, 37:

tribus tantis illi minus redit quam obseveris,

three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:

jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,

such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:

si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,

Lact. 1, 3, 21.—

With quam:

maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,

Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:

tantus ille ventorum,

Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—

Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):

cur tanto opere extimueras?

Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:

si studia Graecorum vos tanto opere delectant,

Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:

mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,

Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—

Transf., so many ( = tot; mostly poet.):

tantae Coëunt in proelia gentes,

Val. Fl. 5, 636:

lamentabile tantis urbibus,

Stat. Th. 11, 160:

legatum valet in tantos quanti inveniantur,

Dig. 30, 1, 65.— Sing.:

numquam tanto se vulture caelum Induit,

Luc. 7, 834. —

tantum, so much, so many:

habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,

Plaut. Ep. 2, 3, 4:

iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,

Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:

eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,

Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):

cum tantum belli in manibus esset,

Liv. 4, 57, 1:

sed quid hic tantum hominum incedunt?

Plaut. Poen. 3, 3, 5:

tantum hostium intra muros est,

Liv. 3, 17, 4 et saep.:

sexies tantum, quam quantum satum sit,

Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:

etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,

Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):

tantum... dum,

Liv. 27, 42, 12; cf.:

tantum modo... dum,

Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —

In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:

vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,

Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—

Gen. (of price) tanti:

tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?

Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:

tanti est, quanti est fungus putidus,

it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:

frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ubi me dixero dare tanti,

Ter. Ad. 2, 1, 49:

graviter increpuit, tanti habitare censorem,

in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —

Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,

Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:

hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,

Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:

sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,

id. ib. 1, 9, 22:

etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,

id. Mil. 22, 58:

juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,

id. Att. 2, 13, 2:

cum dicturis tanti suae non sint (actiones),

Quint. 12, 8, 4:

sunt o! sunt jurgia tanti,

Ov. M. 2, 424 et saep.—

Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:

quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,

Caes. B. G. 5, 45; cf.:

quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,

id. B. C. 1, 81:

tanto major vis, quanto recentior,

Plin. 9, 38, 62, § 133:

reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:

tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?

id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:

bis tanto pluris,

id. Men. 4, 3, 6:

ter tanto pejor,

id. Pers. 1, 3, 73:

multo tanto miserior,

id. Rud. 2, 6, 37:

si Cleomenes non tanto ante fugisset,

Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

post tanto,

Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:

tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,

Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:

doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,

Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:

tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,

Cat. 49, 6.—

In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;

so too: tanto melior,

Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:

tanto hercle melior,

Ter. Heaut. 3, 2, 38:

tanto major! tanto augustior!

how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:

tanto nequior!

so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,

tanto miserior,

id. Stich. 5, 5, 8.—

In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:

danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,

Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:

quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,

Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:

in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

Liv. 22, 27.

Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):

ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,

Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:

praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,

Caes. B. G. 6, 35:

tantum navium,

id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.

So much, so greatly, to such a degree, so:

tantum, quantum quis fuge,

as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:

de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,

Cic. Att. 12, 18, 1:

id tantum abest ab officio, ut, etc.,

so far, id. Off. 1, 14, 43:

rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,

Nep. Con. 4, 1:

tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,

Liv. 37, 39, 6:

tantumque ibi moratus, dum, etc.,

so long, id. 27, 42, 13:

tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,

Plaut. Men. prol. 16:

ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,

Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:

nullo tantum se Mysia cultu Jactat,

Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):

nec tantum dulcia, quantum Et liquida,

Verg. G. 4, 101:

juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,

Hor. S. 2, 5, 80:

tantum dissimilis,

id. ib. 2, 3, 313:

Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,

Vell. 2, 11, 1.—

(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:

tantum monet, quantum intellegit,

only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:

tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,

Caes. B. G. 2, 8:

quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,

Cic. Off. 1, 4, 11:

Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,

id. Rep. 1, 10, 16:

nomen tantum virtutis usurpas,

id. Par. 2, 17:

dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,

id. Fl. 15, 34:

notus mihi nomine tantum,

Hor. S. 1, 9, 3:

apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,

Quint. 11, 1, 7; so,

non tantum... sed,

id. 9, 3, 28:

nec tantum... sed (etiam),

id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;

once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

unum flumen tantum intererat,

Caes. B. C. 3, 19:

unum defuisse tantum superbiae,

Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—

Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;

whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,

Cic. Rep. 6, 22, 24:

ut tantummodo per stirpes alantur suas,

id. N. D. 2, 32, 81:

cum tantummodo potestatem gustandi feceris,

id. Rep. 2, 28, 51:

omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,

id. ib. 4, 6, 6:

pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),

Caes. B. C. 1, 62:

velis tantummodo,

you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:

unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,

Suet. Tib. 11 et saep.:

neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,

Cic. de Or. 3, 14, 52:

neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,

Liv. 9, 37, 2:

Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,

id. 21, 32, 4; so,

non tantummodo... sed etiam,

Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:

non tantummodo... sed... quoque,

Vell. 2, 110, 5:

non tantummodo... verum etiam,

Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:

rem atrocem nec tantum epistulā dignam,

Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—

Particular phrases.

Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):

cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,

Liv. 5, 7, 2:

tantum non jam captam Lacedaemonem esse,

id. 34, 40, 5:

tantum non ad portam bellum esse,

id. 25, 15, 1:

videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,

id. 37, 29, 9:

cum hostes tantum non arcessierint,

id. 4, 2, 12 Drak.:

tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,

Suet. Tib. 11:

tantum non statim a funere,

id. ib. 52:

tantum non summam malorum suorum professus est,

id. ib. 66:

tantum non in ipso ejus consulatu,

id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:

tantum non cunctandum neque cessandum esse,

only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:

dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,

id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:

ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,

Quint. 6, 2, 4.—

Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):

tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,

Vell. 2, 117, 1:

haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,

Cic. Att. 15, 13, 7:

navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,

Suet. Aug. 98:

natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,

id. Ner. 6:

tantum quod pueritiam egresso,

id. Aug. 63:

dentem tantum quod exemptum,

id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):

tantum alone = tantum quod,

Verg. E. 6, 16. —

Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:

tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,

Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.