pomis+tib

1) протекать, течь ( per colum Lcr)

2) втекать, вливаться (in mare PM; in vas Lcr)

3) обливаться ( sudore Ap)

4) ниспадать, спускаться до низу ( ambitus pallae perfluit Ap)

5) изобиловать ( pomis Tib)

sŏlum, i, (collat. form sŏlus, ūs, m., acc. to Varr. L. L. 6, 1, 2), n. [root sar-, to guard, make whole; Sanscr. Sarva, entire; cf.: solea, solidus, sollus], the lowest part of a thing, the bottom, ground, base, foundation.

Lit., the floor or pavement of a room; the bottom of a ditch or trench; the foundation of a building or the ground, site, on which it stands, etc.; ground, earth, land, soil; the sole of the foot or of a shoe, etc.:

aurata tecta in villis et sola marmorea,

Cic. Par. 6, 3, 49:

(templi) Marmoreum solum,

Ov. M. 15, 672; Tib. 3, 3, 16:

ut ejus (fossae) solum tantundem pateret, quantum summa labra distabant,

Caes. B. G. 7, 72:

imum stagni,

Ov. M. 4, 298:

maris,

Sen. Agam. 475.—Of a river-bed:

puro solo excipitur,

Curt. 3, 4, 8; 5, 3, 2; cf.:

ubi mollius solum reperit, stagnat insulasque molitur,

id. 8, 9, 7:

trabes in solo collocantur,

Caes. B. C. 7, 23:

super pilas lapide quadrato solum stratum est,

Curt. 5, 1, 33:

tecta (porticus) solo jungens,

Lucr. 4, 430:

solo aequata omnia,

Liv. 24, 47 fin.:

clivus Publicius ad solum exustus est,

id. 30, 26, 5:

urbem ad solum diruere,

Curt. 3, 10, 7; Eutr. 4, 17:

solo exaequare,

Flor. 1, 13, 4:

solo aequare,

Vell. 2, 4, 2:

aedificia cuncta solo cohaerentia,

Amm. 22, 11, 6:

ISIDI TEMPLVM A SOLO POSVIT,

Inscr. Orell. 457; cf. ib. 467; Inscr. Fabr. 10, 47: domo pignori data et area ejus tenebitur: est enim pars ejus;

et contra jus soli sequitur aedificium,

Dig. 13, 7, 21:

solum proscindere terrae,

Lucr. 5, 1295; so,

terrae,

id. 1, 212; 5, 211; 5, 1289.— Plur.: recente terrae [p. 1724] sola sanguine maculans, Cat. 63, 7:

sola dura,

id. 63, 40; Verg. G. 1, 80; Tib. 1, 5, 3; Stat. S. 1, 1, 56; id. Th. 4, 445:

sibi praeter agri solum nihil esse reliqui,

Caes. B. G. 1, 11:

solum exile et macrum,

Cic. Agr. 2, 25, 67:

incultum et derelictum,

id. Brut. 4, 16:

densum, siccum, macrum, etc.,

Col. 2, 2, 5 sq.:

duratae solo nives,

Hor. C. 3, 24, 39:

putre,

Verg. G. 2, 204:

cruentum,

Ov. M. 4, 134:

foecundum,

id. ib. 7, 417:

pulvereum,

id. ib. 7, 113:

triste,

id. ib. 8, 789:

vivax,

id. ib. 1, 420:

pingue,

Verg. G. 1, 64:

praepingue,

id. A. 3, 698:

mite,

Hor. C. 1, 18, 2:

exiguum,

Tib. 1, 1, 22:

cultum,

id. 1, 1, 2:

nudum,

Curt. 3, 4, 3; 7, 5, 17:

viride,

Verg. A. 6, 192:

presso exercere solum sub vomere,

id. G. 2, 356:

solo inmobilis haeret,

id. A. 7, 250:

ingreditur solo,

id. ib. 4, 177:

solo recubans,

id. ib. 3, 392:

reptans solo,

Stat. S. 5, 5, 83.— Plur.:

saturare fimo pingui sola,

Verg. G. 1, 80:

ardent sola terrae,

Lucr. 2, 592; Cat. 61, 7; 61, 40; Tib. 1, 5, 3; Stat. S. 1, 1, 56; id. Th. 4, 445; cf. Cic. Balb. 5, 13, B. 1. infra: solum hominis exitium herbae, the sole of the foot, Varr. R. R. 1, 47 fin.:

mihi calciamentum solorum (est) callum,

Cic. Tusc. 5, 32, 90:

loca nullius ante Trita solo,

Lucr. 1, 927; 4, 2:

(canes) unguibus duris, solo nec ut corneo nec nimium duro,

Varr. R. R. 2, 9, 4: qui auro soccis habeat suppactum solum, the sole of a shoe, Plaut. Bacch. 2, 3, 98;

of a dog: solum corneum,

Varr. R. R. 2, 9, 4:

cereale solum pomis agrestibus augent,

their wheaten board, Verg. A. 7, 111:

vastis tremit ictibus aerea puppis, Subtrahiturque solum,

i. e. the sea under the vessel, id. ib. 5, 199:

omne ponti,

Val. Fl. 4, 712:

astra tenent caeleste solum,

i. e. the vault of heaven, Ov. M. 1, 73: manibusque cruentis Pulsat inane solum, i. e. the sockets of the eyes, Stat. Th. 1, 55.— Prov.: quodcumque or quod in solum venit, whatever falls to the ground, i. e. whatever comes uppermost or occurs to the mind, = quod in buccam venit, Varr. ap. Non. 500, 11; Cic. N. D. 1, 23, 65; Afran. ap. Non. 124, 18 sq. (Com. Fragm. v. 41 Rib.).—Also ellipt. (cf. bucca):

convivio delector: ibi loquor, quod in solum ut dicitur,

Cic. Fam. 9, 26, 2.—

Transf., in gen.

Soil, i. e. land, country, region, place (cf.: terra, tellus, humus): sola terrarum, Enn. ap. Fest. p. 301 Müll. (Ann. v. 443 Vahl.):

solum, in quo tu ortus et procreatus,

Cic. Leg. 2, 2, 4; cf.

patriae,

id. Cat. 4, 7, 16; Liv. 5, 49:

pro solo, in quo nati essent,

id. 5, 30, 1:

patrium,

id. 21, 53:

natale,

i. e. native country, natal soil, Ov. M. 7, 52; 8, 184; id. P. 1, 3, 35; Sen. Med. 334; cf.:

in gremio regni solique genitalis,

Amm. 17, 12, 21:

Miletus, genitale solum,

Vell. 2, 7, 5 (7); Vop. Aur. 3, 2.— Plur.:

vos, mutae regiones, imploro, et sola terrarum ultimarum, etc.,

Cic. Balb. 5, 13:

sola Romana,

Capitol. Max. 13:

vile solum Sparte est,

Ov. M. 15, 428:

Romani numen utrumque soli,

id. F. 3, 292:

maxima Fundani gloria soli,

id. P. 2, 11, 28.— Hence, solum vertere, to leave one's country (generally said of going into exile):

qui volunt poenam aliquam subterfugere, eo solum vertunt, hoc est, sedem ac locum mutant,

Cic. Caecin. 34, 100; cf.:

neque exsilii causā solum vertisse diceretur,

id. Quint. 28, 26; id. Phil. 5, 5, 14; Liv. 3, 13; 43, 2 al.; so,

solum civitatis mutatione vertere,

Cic. Balb. 11, 28.—Rarely, in this sense:

solum mutare: exsules sunt, etiam si solum non mutarint,

Cic. Par. 4, 2, 31; cf.:

quo vertendi, hoc est mutandi, soli causā venerant,

id. Dom. 30, 78.—

In jurid. lang.: res soli, land, and all that stands upon it, real estate (opp. res mobiles, personal or movable property):

omnes res, sive mobiles sint, sive soli,

Dig. 13, 3, 1; so,

res soli,

ib. 43, 16, 1, § 32:

tertia pars de agris, terris, arbustis, satis quaerit, et, ut jurisconsultorum verbo utar, de omnibus quae solo continentur,

Sen. Q. N. 2, 1, 2; Plin. Ep. 6, 19, 4:

ut feneratores duas patrimonii partes in solo collocarent,

lay out in land, Suet. Tib. 48:

in solo proprio,

Vop. Flor. 2.—

Trop., a base, basis, foundation (very rare): auspicio regni stabilita scamna solumque, i. e. throne, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48 fin. (Ann. v. 99 Vahl.); cf.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.):

solum quidem et quasi fundamentum oratoris vides locutionem emendatam et Latinam,

Cic. Brut. 74, 258: solum quoddam atque fundamentum, id. de Or. 3, 37, 151: solo aequandae sunt dictaturae consulatusque, to be levelled with the ground, i. e. to be utterly abolished, Liv. 6, 18, 14; so,

ad solum dirutum,

Vulg. Nah. 2, 6.

sōlum, adv., v. 1. solus fin.

cēna (not coena, caena; old form caesna; cf.

Casmena for Camena,

Fest. p. 205, 15 Müll.), ae, f. [Sanscr. khad-, eat; Umbr. çes-na; cf. Gr. knizô], the principal meal of the Romans in the early period, taken about midday, dinner, supper (Paul. ex Fest. p. 54, 4; Fest. p. 338, 4 and 368, 8 Müll.); subsequently, the prandium was taken at noon, and the cena was usually begun about the 9th hour, i. e. at 3 o'clock P. M. (v. Dict. of Antiq. s. v. coena; cf.: prandium, jentaculum): cena apud antiquos dicebatur quod nunc est prandium. Vesperna, quam nunc cenam appellamus, Paul. ex Fest. l. l.; Cic. Fam. 9, 26, 1; Mart. 4, 8, 6; Plin. Ep. 3, 1;

to begin sooner was an indication of gluttony,

Plin. Pan. 49, 6.

With substt.:

cenarum ars,

Hor. S. 2, 4, 35:

caput cenae,

Cic. Fin. 2, 8, 25; cf.:

mullus cenae caput,

Mart. 10, 31, 4:

ejus cenae fundus et fundamentum omne erat aula una lentis Aegyptiae,

Gell. 17, 8, 1: genus cenae sollemne, viaticum, adventicium, geniale, Philarg. ad Verg. E. 5, 74:

honos cenae,

Suet. Vesp. 2:

inpensae cenarum,

Hor. Ep. 1, 19, 38:

cenarum magister,

Mart. 12, 48, 15:

ordo cenae,

Petr. 92:

cenae pater,

Hor. S. 2, 8, 7:

o noctes cenaeque deūm!

id. ib. 2, 6, 65:

mero Pontificum potiore cenis,

id. C. 2, 14, 28:

Thyestae,

id. A. P. 91.—

With adjj.:

abundantissima,

Suet. Ner. 42:

aditialis,

Varr. R. R. 3, 6, 6; Sen. Ep. 95, 41:

sumptuosa,

id. ib. 95, 41:

adventicia,

Suet. Vit. 13:

quorum omnis vigilandi labor in antelucanis cenis expromitur,

i. e. lasting all night, Cic. Cat. 2, 10, 22:

auguralis,

id. Fam. 7, 26, 2:

amplior,

Juv. 14, 170:

bona atque magna,

Cat. 13, 3:

brevis,

Hor. Ep. 1, 14, 35:

Cerialis,

Plaut. Men. 1, 1, 25:

dubia,

Ter. Phorm. 2, 2, 28; Hor. S. 2, 2, 77:

ebria,

Plaut. Cas. 3, 6, 31:

grandes,

Quint. 10, 1, 58:

lautissima,

Plin. Ep. 9, 17, 1:

libera,

open table, Petr. 26:

multa de magnā fercula cenā,

Hor. S. 2, 6, 104:

munda,

id. C. 3, 29, 15:

cena non minus nitida quam frugi,

Plin. Ep. 3, 1, 9: sororia, nuptialis. Plaut. Curc. 5, 2, 60 sq.: [p. 311] Suet. Calig. 25:

opimae,

Hor. S. 2, 7, 103:

popularem quam vocant,

Plaut. Trin. 2, 4, 69:

prior,

i. e. a previous invitation, Hor. Ep. 1, 5, 27:

publicae,

Suet. Ner. 16:

recta,

id. Dom. 7; Mart. 2, 69, 7; 7, 19, 2:

Saliares,

App. M. 4, p. 152, 30:

sollemnes,

Suet. Tib. 34:

subita,

Sen. Thyest. 800; Suet. Claud. 21:

terrestris,

of vegetables, Plaut. Capt. 1, 2, 86:

varia,

Hor. S. 2, 6, 86:

viatica,

Plaut. Bacch. 1, 1, 61.—

With verbs:

quid ego istius prandia, cenas commemorem?

Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49; Suet. Vit. 13:

cenam apparare,

Ter. Heaut. 1, 1, 74:

curare,

Plaut. Poen. 5, 3, 37:

coquere,

id. Aul. 2, 7, 3; id. Cas. 3, 6, 28; 4, 1, 8; 4, 2, 2; id. Rud. 4, 7, 38 al.; Nep. Cim. 4, 3:

cenas facere,

Cic. Att. 9, 13, 6; cf. id. Fam. 9, 24, 2 sq.:

anteponere,

Plaut. Rud. 2, 6, 25: committere maturo ovo, Varr. ap. Non. p. 249, 8:

praebere ternis ferculis,

Suet. Aug. 74:

ducere,

to prolong, Hor. A. P. 376:

ministrare,

id. S. 1, 6, 116:

producere,

id. ib. 1, 5, 70:

apponere,

Ter. Phorm. 2, 2, 28; Suet. Galb. 12:

deesse cenae,

Quint. 7, 3, 31:

instruere pomis et oleribus,

Gell. 2, 24 al.:

cenam dare alicui,

Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 34; Cic. Fam. 9, 20, 2:

cenae adhibere aliquem,

Quint. 11, 2, 12; Plin. Ep. 6, 31, 13; Suet. Caes. 73; id. Aug. 74; id. Claud. 32; id. Calig. 25; id. Tit. 9:

Taurus accipiebat nos Athenis cenā,

Gell. 17, 8, 1:

cenam cenavi tuam,

Plaut. Rud. 2, 6, 24:

obire cenas,

Cic. Att. 9, 13, 6: cenam condicere alicui, to engage one ' s self to any one as a guest, promise to be one ' s guest, Suet. Tib. 42.—

With prepp.:

ante cenam,

Cato, R. R. 114; 115, 1:

inter cenam,

at table, Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; id. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 58; id. Phil. 2, 25, 63; Quint. 6, 3, 10; Suet. Galb. 22; id. Aug. 71;

in this sense in Suet. several times: super cenam,

Suet. Aug. 77; id. Tib. 56; id. Ner. 42; id. Vit. 12; id. Vesp. 22; id. Tit. 8; id. Dom. 21:

post cenam,

Quint. 1, 10, 19.—

With substt. and prepp.:

aliquem Abduxi ad cenam,

Ter. Heaut. 1, 2, 9; Cic. Tusc. 5, 32, 91:

aliquem ad cenam aliquo condicam foras,

Plaut. Men. 1, 2, 18; id. Stich. 3, 1, 38:

holera et pisciculos ferre in cenam seni,

Ter. And. 2, 2, 32:

fit aliquid in cenam,

is preparing, Val. Max. 8, 1, 8:

ire ad cenam,

Ter. Eun. 3, 2, 6:

venire ad cenam,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; Hor. Ep. 1, 7, 61:

itare ad cenas,

Cic. Fam. 9, 24, 2:

invitare ad cenam,

id. ib. 7, 9, 3; Quint. 7, 3, 33; Suet. Claud. 4:

venire ad cenam,

Cic. Fin. 2, 8, 25:

promittere ad cenam,

Plin. Ep. 1, 15, 1:

vocare ad cenam,

Cic. Att. 6, 3, 9; Hor. S. 2, 7, 30; Suet. Tib. 6:

devocare,

Nep. Cim. 4, 3:

redire a cenā,

Cic. Rosc. Am. 35, 98. —Prov.: cenā comesā venire, i. e. to come too late:

post festum,

Varr. R. R. 1, 2, 11:

cenam rapere de rogo,

of unscrupulous greed, Cat. 59, 3.—

Meton.

A dish, course, at dinner:

prima, altera, tertia,

Mart. 11, 31, 5 and 6.—

A company at table:

ingens cena sedet,

Juv. 2, 120.—

The place of an entertainment (cf. cenatio and cenaculum), Plin. 12, 1, 5, § 11.

cēna (not coena, caena; old form caesna; cf.

Casmena for Camena,

Fest. p. 205, 15 Müll.), ae, f. [Sanscr. khad-, eat; Umbr. çes-na; cf. Gr. knizô], the principal meal of the Romans in the early period, taken about midday, dinner, supper (Paul. ex Fest. p. 54, 4; Fest. p. 338, 4 and 368, 8 Müll.); subsequently, the prandium was taken at noon, and the cena was usually begun about the 9th hour, i. e. at 3 o'clock P. M. (v. Dict. of Antiq. s. v. coena; cf.: prandium, jentaculum): cena apud antiquos dicebatur quod nunc est prandium. Vesperna, quam nunc cenam appellamus, Paul. ex Fest. l. l.; Cic. Fam. 9, 26, 1; Mart. 4, 8, 6; Plin. Ep. 3, 1;

to begin sooner was an indication of gluttony,

Plin. Pan. 49, 6.

With substt.:

cenarum ars,

Hor. S. 2, 4, 35:

caput cenae,

Cic. Fin. 2, 8, 25; cf.:

mullus cenae caput,

Mart. 10, 31, 4:

ejus cenae fundus et fundamentum omne erat aula una lentis Aegyptiae,

Gell. 17, 8, 1: genus cenae sollemne, viaticum, adventicium, geniale, Philarg. ad Verg. E. 5, 74:

honos cenae,

Suet. Vesp. 2:

inpensae cenarum,

Hor. Ep. 1, 19, 38:

cenarum magister,

Mart. 12, 48, 15:

ordo cenae,

Petr. 92:

cenae pater,

Hor. S. 2, 8, 7:

o noctes cenaeque deūm!

id. ib. 2, 6, 65:

mero Pontificum potiore cenis,

id. C. 2, 14, 28:

Thyestae,

id. A. P. 91.—

With adjj.:

abundantissima,

Suet. Ner. 42:

aditialis,

Varr. R. R. 3, 6, 6; Sen. Ep. 95, 41:

sumptuosa,

id. ib. 95, 41:

adventicia,

Suet. Vit. 13:

quorum omnis vigilandi labor in antelucanis cenis expromitur,

i. e. lasting all night, Cic. Cat. 2, 10, 22:

auguralis,

id. Fam. 7, 26, 2:

amplior,

Juv. 14, 170:

bona atque magna,

Cat. 13, 3:

brevis,

Hor. Ep. 1, 14, 35:

Cerialis,

Plaut. Men. 1, 1, 25:

dubia,

Ter. Phorm. 2, 2, 28; Hor. S. 2, 2, 77:

ebria,

Plaut. Cas. 3, 6, 31:

grandes,

Quint. 10, 1, 58:

lautissima,

Plin. Ep. 9, 17, 1:

libera,

open table, Petr. 26:

multa de magnā fercula cenā,

Hor. S. 2, 6, 104:

munda,

id. C. 3, 29, 15:

cena non minus nitida quam frugi,

Plin. Ep. 3, 1, 9: sororia, nuptialis. Plaut. Curc. 5, 2, 60 sq.: [p. 311] Suet. Calig. 25:

opimae,

Hor. S. 2, 7, 103:

popularem quam vocant,

Plaut. Trin. 2, 4, 69:

prior,

i. e. a previous invitation, Hor. Ep. 1, 5, 27:

publicae,

Suet. Ner. 16:

recta,

id. Dom. 7; Mart. 2, 69, 7; 7, 19, 2:

Saliares,

App. M. 4, p. 152, 30:

sollemnes,

Suet. Tib. 34:

subita,

Sen. Thyest. 800; Suet. Claud. 21:

terrestris,

of vegetables, Plaut. Capt. 1, 2, 86:

varia,

Hor. S. 2, 6, 86:

viatica,

Plaut. Bacch. 1, 1, 61.—

With verbs:

quid ego istius prandia, cenas commemorem?

Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49; Suet. Vit. 13:

cenam apparare,

Ter. Heaut. 1, 1, 74:

curare,

Plaut. Poen. 5, 3, 37:

coquere,

id. Aul. 2, 7, 3; id. Cas. 3, 6, 28; 4, 1, 8; 4, 2, 2; id. Rud. 4, 7, 38 al.; Nep. Cim. 4, 3:

cenas facere,

Cic. Att. 9, 13, 6; cf. id. Fam. 9, 24, 2 sq.:

anteponere,

Plaut. Rud. 2, 6, 25: committere maturo ovo, Varr. ap. Non. p. 249, 8:

praebere ternis ferculis,

Suet. Aug. 74:

ducere,

to prolong, Hor. A. P. 376:

ministrare,

id. S. 1, 6, 116:

producere,

id. ib. 1, 5, 70:

apponere,

Ter. Phorm. 2, 2, 28; Suet. Galb. 12:

deesse cenae,

Quint. 7, 3, 31:

instruere pomis et oleribus,

Gell. 2, 24 al.:

cenam dare alicui,

Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 34; Cic. Fam. 9, 20, 2:

cenae adhibere aliquem,

Quint. 11, 2, 12; Plin. Ep. 6, 31, 13; Suet. Caes. 73; id. Aug. 74; id. Claud. 32; id. Calig. 25; id. Tit. 9:

Taurus accipiebat nos Athenis cenā,

Gell. 17, 8, 1:

cenam cenavi tuam,

Plaut. Rud. 2, 6, 24:

obire cenas,

Cic. Att. 9, 13, 6: cenam condicere alicui, to engage one ' s self to any one as a guest, promise to be one ' s guest, Suet. Tib. 42.—

With prepp.:

ante cenam,

Cato, R. R. 114; 115, 1:

inter cenam,

at table, Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; id. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 58; id. Phil. 2, 25, 63; Quint. 6, 3, 10; Suet. Galb. 22; id. Aug. 71;

in this sense in Suet. several times: super cenam,

Suet. Aug. 77; id. Tib. 56; id. Ner. 42; id. Vit. 12; id. Vesp. 22; id. Tit. 8; id. Dom. 21:

post cenam,

Quint. 1, 10, 19.—

With substt. and prepp.:

aliquem Abduxi ad cenam,

Ter. Heaut. 1, 2, 9; Cic. Tusc. 5, 32, 91:

aliquem ad cenam aliquo condicam foras,

Plaut. Men. 1, 2, 18; id. Stich. 3, 1, 38:

holera et pisciculos ferre in cenam seni,

Ter. And. 2, 2, 32:

fit aliquid in cenam,

is preparing, Val. Max. 8, 1, 8:

ire ad cenam,

Ter. Eun. 3, 2, 6:

venire ad cenam,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; Hor. Ep. 1, 7, 61:

itare ad cenas,

Cic. Fam. 9, 24, 2:

invitare ad cenam,

id. ib. 7, 9, 3; Quint. 7, 3, 33; Suet. Claud. 4:

venire ad cenam,

Cic. Fin. 2, 8, 25:

promittere ad cenam,

Plin. Ep. 1, 15, 1:

vocare ad cenam,

Cic. Att. 6, 3, 9; Hor. S. 2, 7, 30; Suet. Tib. 6:

devocare,

Nep. Cim. 4, 3:

redire a cenā,

Cic. Rosc. Am. 35, 98. —Prov.: cenā comesā venire, i. e. to come too late:

post festum,

Varr. R. R. 1, 2, 11:

cenam rapere de rogo,

of unscrupulous greed, Cat. 59, 3.—

Meton.

A dish, course, at dinner:

prima, altera, tertia,

Mart. 11, 31, 5 and 6.—

A company at table:

ingens cena sedet,

Juv. 2, 120.—

The place of an entertainment (cf. cenatio and cenaculum), Plin. 12, 1, 5, § 11.

sum, fui, esse (2d pers. es, but usu. es in Plaut and Ter; old forms, indic. pres. esum for sum, acc. to Varr. L. L. 9, § 100 Mull.: essis for es, Att. ap. Non. 200, 30, or Trag. Rel. p. 283 Rib.: simus for sumus, used by Augustus, acc. to Suet. Aug. 87; fut. escit for erit, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 25:

esit, XII. Tab. ap. Fest. s. v. nec, p. 162 Mull.: escunt for erunt,

Cic. Leg. 2, 24, 60, 3, 3, 9; Lucr. 1, 619; perf. fuvimus for fuimus, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168:

FVVEIT, C. I. L. 1, 1051: fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 23; id. Mil. 3, 1, 159:

fuerim,

id. ib. 4, 8, 54:

fuerit,

id. As. 4, 1, 37; subj. pres. siem, sies, siet, etc., very freq., esp. in Plaut.; e. g. siem, Am. prol. 57; Ter. And. 3, 4, 7:

sies,

Plaut. Am. 3, 2, 43; Ter. And. 2, 5, 13:

siet,

Plaut. Am. prol. 58; Ter. And. 1, 4, 7; Lucr. 3, 101:

sient,

Plaut. Am. 1, 1, 54; Ter. And. 2, 3, 16; cf. Cic. Or. 47, 157; also,

fuam, fuas, etc., regarded by G. Curtius, de Aorist. Lat. Rel. in Studien zur Gr. u. Lat. Gram. 1, 431 sqq., as an aorist: fuam,

Plaut. Bacch. 1, 2, 48; id. Mil. 2, 6, 112: fuas, Liv. Andron. ap. Non 111, 13; Plaut. Capt. 2, 3, 71; 2, 3, 83; id. Pers. 1, 1, 52; id. Trin. 2, 1, 32: fuat, Pac. ap. Non. 111, 8; Carm. ap. Liv. 25, 12; Plaut. Am. 3, 4, 2; id. Aul. 2, 2, 56; id. Capt. 2, 2, 10 et saep.; Ter. Hec. 4, 3, 4; Lucr. 4, 639; Verg. A. 10, 108:

fuant,

Plaut. Bacch. 4, 9, 110; id. Ep. 5, 1, 13; id. Ps. 4, 3, 12: fuvisset, Enn. ap. Gell. 12, 4, 4; part. pres. ens, used by Caesar, acc. to Prisc. p. 1140 P.; and by Sergius Flavius, acc. to Quint. 8, 3, 33; fut. inf. fore for futurum esse, very freq., and so always with partt.; cf. Madv. Gram. § 108; whence, subj. imperf. forem fores, etc., for essem; esp. in conditional sentences and in the histt., but very rare in Cic.; v. Neue, Formenl. 2, 597 sqq.), v. n. [root es; Sanscr. as-mi, and the Greek es-mi, whence eimi; perf. fui; root in Sanscr. bhu, to become; bhavas, condition; Gr. phuô, to beget; cf.: fetus, futuo, etc.], to be, as a verb substantive or a copula.

As a verb substantive, to be.

In gen.

Asserting existence, to be, exist, live:

definitionum duo sunt genera prima: unum earum rerum quae sunt: alterum earum quae intelleguntur. Esse ea dico, quae cerni tangive possunt, ut fundum, aedes, parietem, cetera. Non esse rursus ea dico, quae tangi demonstrarive non possunt, cerni tamen animo atque intellegi possunt, ut si usucapionem, si tutelam, etc.... definias,

Cic. Top. 5, 26 sq.:

si abest, nullus est,

Plaut. Bacch. 2, 2, 16:

nunc illut est, quom me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

ita paene nulla sibi fuit Phronesium ( = paene mortuus est),

id. Truc. 1, 2, 95:

omne quod eloquimur sic, ut id aut esse dicamus aut non esse,

Cic. de Or. 2, 38, 157:

non statim, quod esse manifestum est, etiam quid sit apparet,

Quint. 3, 6, 81: est locus, Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.):

flumen est Arar, quod, etc.,

Caes. B. G. 1, 12:

homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri sunt!

Cic. Fam. 11, 21, 1; cf. id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:

si quos inter societas aut est aut fuit aut futura est,

id. Lael. 22, 83:

nec enim, dum ero, angar ulla re, cum omni vacem culpa: et, si non ero, sensu omnino carebo,

id. Fam. 6, 3, 4:

si modo futuri sumus, erit mihi res opportuna,

id. Att. 11, 4, 1:

si quando erit civitas, erit profecto nobis locus: sin autem non erit, etc.,

id. Fam. 2, 16, 6:

nolite arbitrari, me cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore,

id. Sen. 22, 79:

si erit ulla res publica... sin autem nulla erit,

id. Fam. 2, 16, 5:

fuimus Troes, fuit Ilium,

Verg. A. 2, 325:

sive erimus seu nos fata fuisse volunt,

Tib. 3, 5, 32: per quinquennia decem fuimus, Prud. Cath. praef. 2.—

Of events, to be, happen, occur, befall, take place:

illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

neque enim est periculum, ne, etc.,

id. ib. 1, 23, 37:

amabo, quid tibi est?

Ter. Heaut. 2, 4, 24:

quid se futurum esset,

Liv. 33, 27. —

Of location, to be present, to be at a place.

With adv., or other expressions of place:

cum non liceret quemquam Romae esse, qui, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 41, § 100:

cum Athenis decem ipsos dies fuissem,

id. Fam. 2, 8, 3; id. de Or. 2, 7, 27:

cum Africanus constituisset in hortis esse,

id. Rep. 1, 9, 14:

cum essemus in castris,

id. ib. 1, 15:

nonne mavis sine periculo tuae domi esse quam cum periculo alienae?

id. Fam. 4, 7, 4:

vos istic commodissime sperem esse,

id. ib. 14, 7, 2: te hic tutissime puto fore, Pompon. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—

Of passages in a book or writing, with in and abl., to be, stand, be written, etc.:

deinceps in lege est, ut, etc.,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

quid enim in illis (litteris) fuit praeter querelam temporum,

id. Fam. 2, 16, 1.—

Of personal relations, with ad or apud and acc., or cum and abl. of person:

cum esset (Sulpicius Gallus) casu apud M. Marcellum,

Cic. Rep. 1, 14, 21:

eram cum Stoico Diodoto: qui cum habitavisset apud me mecumque vixisset, etc.,

id. Brut. 90, 309:

erat nemo, quicum essem libentius quam tecum et pauci, quibuscum essem aeque libenter,

id. Fam. 5, 21, 1:

qui me admodum diligunt multumque mecum sunt,

id. ib. 4, 13, 6; cf. with simul:

Smyrnae cum simul essemus complures dies,

id. Rep. 1, 8, 13.—Hence, esp.: esse cum aliquo (aliqua), to be with, i. e. live with, associate with, as husband or wife:

cujus soror est cum P. Quintio,

Cic. Quint. 24, 77:

ea nocte mecum illa hospitis jussu fuit,

Plaut. Merc. 1, 1, 101; Ov. A. A. 3, 664:

cum hac (meretrice) si qui adulescens forte fuerit,

Cic. Cael. 20, 49; Ov. Am. 2, 8, 27: tum ad me fuerunt, qui, etc., Varr. ap. Non. 133, 28:

Curio fuit ad me sane diu,

Cic. Att. 10, 4, 8:

cum ad me bene mane Dionysius fuit,

id. ib. 10, 16, 1; cf.:

esse sub uno tecto atque ad eosdem Penates,

Liv. 28, 18.—

Of relations analogous to place, of dress, condition, position, office, etc., to be, live, be found, etc., with in and abl.:

cum est in sagis civitas,

Cic. Phil. 8, 11, 32:

in laxa toga,

Tib. 2, 3, 78: sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictus;

Sive erit in Cois, Coa decere puta,

Ov. A. A. 2, 297: hominem non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse, Cic. Verr [p. 1798] 2, 4, 6, §

11: in servitute,

id. Clu. 7, 21:

in illa opinione populari,

id. ib. 51, 142:

in magno nomine et gloria,

id. Div. 1, 17, 31:

in spe,

id. Fam. 14, 3, 2:

in tanta moestitia,

id. Phil. 2, 15, 37:

in odio,

id. Att. 2, 22, 1:

in probris, in laudibus,

id. Off. 1, 18, 61:

in officio,

id. ib. 1, 15, 49:

in injustitia,

id. ib. 1, 14, 42:

in vitio,

id. ib. 1, 19, 62; id. Tusc. 3, 9, 19:

ne in mora quom opus sit, sies,

Ter. And. 2, 5, 13:

ne in mora illi sis,

id. ib. 3, 1, 9:

hic in noxia'st,

id. Phorm. 2, 1, 36:

quae (civitas) una in amore atque in deliciis fuit,

Cic. Verr. 2, 4, 1, § 3:

in ingenti periculo,

Liv. 5, 47:

in pace,

id. 31, 29.—So with abl. without in, when qualified by an adj.:

(statua) est et fuit tota Graecia summo propter ingenium honore et nomine,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87:

si quis asperitate ea est et inmanitate naturae,

id. Lael. 23, 87:

ne quo periculo proprio existimares esse,

id. Fam. 4, 15, 2 (B. and K. ex conj.:

in periculo): ego sum spe bona,

id. ib. 12, 28, 3:

res nunc difficili loco mihi videtur esse,

id. ib. 12, 28, 3:

incredibili sum sollicitudine de tua valetudine,

id. ib. 16, 15, 1; esp. in phrase periculo alicujus esse, to be at the risk of any one:

rem illam suo periculo esse,

id. Att. 6, 1, 6:

ut quae in naves inposuissent, ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent,

Liv. 23, 49, 2 Weissenb. ad loc.:

dare nummos meo periculo,

Dig. 46, 1, 24:

communi periculo,

ib. 13, 6, 21, § 1 (cf. II. B. 1. b. infra).—

To depend upon, rest with, with in and abl.:

res erat non in opinione dubia,

Cic. Dom. 5, 11:

sed totum est in eo, si, etc.,

id. Att. 2, 22, 5:

omnem reliquam spem in impetu esse equitum,

Liv. 10, 14, 12:

quoniam totum in eo sit, ne contrectentur pocula,

Col. 12, 4, 3. —

In partic.

Esse (est, sunt, etc.) often stands without a subject expressed, or with an indef. subj., as antecedent of a rel.-clause, whose verb may be in the indic. or subj.; the former only when the subject is conceived as particular or limited, and actually existing; the latter always when it is conceived as indefinite; cf. Zumpt, Gram. § 562 sq.; Roby, Gram. § 1686 sq.; Madv. Gram. § 365; but the distinctions usually drawn by grammarians are not always observed by the best writers; and the subjunctive is always admissible, being the prevailing construction after sunt qui in class. prose, and nearly universal in postAug. writers: sunt, qui (quae), there are those ( people or things) who ( that), or simply some.

With indic.

Without subject expressed:

mulier mane: sunt Qui volunt te conventam,

Plaut. Cist. 4, 2, 37:

sunt hic quos credo inter se dicere,

id. Cas. prol. 67:

sunt quae te volumus percontari,

id. Ps. 1, 5, 47:

quid est, quod tu gestas tabellas?

id. ib. 1, 1, 10:

quid est, quod tu me nunc optuere?

id. Most. 1, 1, 69; cf.:

quid hoc est, quod foris concrepuit?

id. ib. 5, 1, 15:

tun' is es, Qui in me aerumnam obsevisti?

id. Ep. 4, 1, 34:

quid est, quod tuo animo aegre est?

id. Cas. 2, 2, 9; id. Cist. 4, 1, 3:

at ego est quod volo loqui,

id. As. 1, 3, 79:

est quod te volo secreto,

id. Bacch. 5, 2, 30:

sunt quos scio amicos esse, sunt quos suspicor,

id. Trin. 1, 2, 54:

ita subitum'st, quod eum conventum volo,

id. ib. 5, 2, 51:

sunt quae ego ex te scitari volo,

id. Capt. 2, 2, 13:

sed est quod suscenset tibi,

Ter. And. 2, 6, 17:

est quod me transire oportet,

id. Hec. 2, 2, 31:

quid sit quapropter te jussi, etc.,

id. ib. 5, 1, 7:

sunt item quae appellantur alces,

Caes. B. G. 6, 27 init.:

(nationes) ex quibus sunt qui ovis vivere existimantur,

id. ib. 4, 10 fin.:

sunt qui putant posse te non decedere,

Cic. Fam. 1, 9, 25:

sunt autem, qui putant non numquam complexione oportere supersederi,

id. Inv. 1, 40, 72:

quamquam sunt, qui propter utilitatem modo petendas putant amicitias,

id. ib. 2, 55, 167:

sunt autem quae praeterii,

id. Att. 10, 4, 11:

sunt, qui abducunt a malis ad bona, ut Epicurus. Sunt, qui satis putant ostendere, nihil inopinati accidisse... Sunt etiam qui haec omnia genera consolandi colligunt,

id. Tusc. 3, 31, 76 Kuhn. N. cr.:

sunt, qui, quod sentiunt, non audent dicere,

id. Off. 1, 24, 84:

Argiletum sunt qui scripserunt ab Argola, etc.,

Varr. L. L. 5, § 157 Mull.:

sunt qui ita dicunt,

Sall. C. 19, 4:

sunt qui spiritum non recipiunt sed resorbent,

Quint. 11, 3, 55:

sunt, quos curriculo pulverem Olympicum Collegisse juvat,

Hor. C. 1, 1, 3; cf. id. S. 1, 4, 24: sunt quibus unum opus est, etc., id. C. 1, 7, 5:

sunt quibus in satira videor nimis acer,

id. S. 2, 1, 1:

sunt quorum ingenium nova tantum crustula promit,

id. ib. 2, 4, 47.—

With a subject expressed by an indefinite word or clause:

sunt alii qui te volturium vocant,

Plaut. Trin. 1, 2, 64:

est genus hominum qui se primos omnium esse volunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

multae sunt causae, quam ob rem cupio abducere,

id. ib. 1, 2, 65 Fleck. (Ussing, cupiam):

erat quidam eunuchus, quem mercatus fuerat,

id. ib. 3, 5, 21:

multaeque res sunt in quibus de suis commodis viri boni multa detrahunt,

Cic. Lael. 16, 57:

sunt ejus aliquot orationes, ex quibus lenitas ejus perspici potest,

id. Brut. 48, 177:

fuerunt alia genera philosophorum, qui se omnes Socraticos esse dicebant,

id. de Or. 3, 17, 62:

nonnulli sunt, qui aluerunt, etc.,

id. Cat. 1, 12, 301:

sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, cum ipsi se contemni putant,

id. Lael. 20, 72:

sunt vestrum, judices, aliquam multi, qui L. Pisonem cognoverunt,

id. Verr. 2, 4, 25, § 56:

multae et pecudes et stirpes sunt, quae sine procuratione hominum salvae esse non possunt,

id. N. D. 2, 52, 130:

sunt bestiae quaedam, in quibus inest aliquid simile virtutis, etc.,

id. Fin. 5, 14, 38:

permulta sunt, quae dici possunt, quare intellegatur, etc.,

id. Rosc. Am. 33, 94; cf. id. Div. in Caecil. 7, 22; id. Off. 1, 14, 43; 1, 20, 69; id. Div. 1, 54, 123:

fuere complures, qui ad Catilinam initio profecti sunt,

Sall. C. 39, 5: haec sunt, quae clamores et admirationes in bonis oratoribus efficiunt. Cic. de Or. 1, 33, 152:

alia fuere, quae illos magnos fecere,

Sall. C. 52, 21.—

With. subj.: sunt, qui discessum animi a corpore putent esse mortem;

sunt qui nullum censeant fieri discessum,

Cic. Tusc. 1, 9, 18:

sunt qui in rebus contrariis parum sibi constent,

id. Off. 1, 21, 71:

de impudentia singulari sunt qui mirentur,

id. Verr. 2, 1, 2, § 6:

est eisdem de rebus quod dici potest subtilius,

id. Tusc. 3, 15, 32:

praesto est qui neget rem ullam percipi esse sensibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

quicquid est quod deceat, id, etc.,

id. Off. 1, 27, 94:

sunt qui nolint tetigisse nisi illas, etc.,

Hor. S. 1, 2, 28:

sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras,

id. Ep. 1, 1, 78:

vestes Gaetulo murice tinctas Sunt qui non habeant, est qui non curet habere,

id. ib. 2, 2, 182 et saep.—

With a more or less indefinite expression of the subject:

sunt quidam e nostris, qui haec subtilius velint tradere et negent satis esse, etc.,

Cic. Fam. 1, 9, 31:

rarum est quoddam genus eorum, qui se a corpore avocent,

id. Div. 1, 49, 111:

quotus igitur est quisque qui somniis pareat?

id. ib. 2, 60, 125; id. de Or. 2, 50, 196:

solus est hic, qui numquam rationes ad aerarium referat,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

quae quibusdam admirabilia videntur, permulti sunt, qui pro nihilo putent,

id. Lael. 23, 86:

erat nemo in quem ea suspicio conveniret,

id. Rosc. Am. 23, 65, cf.:

quis enim miles fuit, qui Brundisii illam non viderit? quis, qui nescierit, etc.,

id. Phil. 2, 25, 61:

sit aliquis, qui nihil mali habeat,

id. Tusc. 1, 35, 85:

sunt nonnullae disciplinae, quae officium omne pervertant,

id. Off. 1, 2, 5:

est quaedam animi sanitas quae in insipientem quoque cadat,

id. Tusc. 4, 13, 30:

Syracusis lex est de religione, quae jubeat,

id. Verr. 2, 2, 51, § 126:

unus est qui curet constantia magis quam consilio,

id. Att. 1, 18, 7:

si est una ex omnibus quae sese moveat,

id. Rep. 6, 26, 28:

multi sunt, qui non acerbum judicent vivere, sed supervacuum,

Sen. Ep. 24, 26:

erant sententiae quae castra Vari oppugnanda censerent,

Caes. B. C. 2, 30:

fuere cives qui seque remque publicam obstinatis animis perditum irent,

Sall. C. 36, 4:

sunt verba et voces, quibus hunc lenire dolorem Possis,

Hor. Ep. 1, 1, 34:

sunt delicta tamen, quibus ignovisse velimus,

id. A. P. 347.—

Poet.: est, quibus (acc. to the Gr. estin hois):

est quibus Eleae concurrit palma quadrigae: est quibus in celeres gloria nata pedes,

Prop. 3, 9 (4, 8), 17.—

With dat., to belong or pertain to; or, rendering the dative as the subject of the verb, to have ( possess, = the Fr. etre a used of property, and of permanent conditions or characteristics, not of temporary states, feelings, etc.; cf. Krebs, Antibarb. p. 417 sq.): aliquid reperiret, fingeret fallacias, Unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. Heaut. 3, 2, 23:

nomen Mercurio'st mihi, Plaut Am. prol. 19: nisi jam tum esset honos elo quentiae,

Cic. Brut. 10, 40:

est igitur homini cum deo similitudo,

id. Leg. 1, 8, 25:

familiaritas, quae mihi cum eo est,

id. Att. 8. 3, 2:

privatus illis census erat brevis,

Hor. C. 2, 15, 13; cf.:

Trojae et huic loco nomen est,

Liv. 1, 1, 5:

Hecyra est huic nomen fabulae,

Ter. Hec. prol. 1:

cui saltationi Titius nomen esset,

Cic. Brut. 62, 225:

cui (fonti) nomen Arethusa est,

id. Verr. 2, 4, 53, § 118:

Scipio, cui post Africano fuit cognomen,

Liv. 25, 2, 6.—With ellips. of dat. ( poet.):

nec rubor est emisse palam (sc. ei),

nor is she ashamed, Ov. A. A. 3, 167:

neque testimonii dictio est (sc. servo),

has no right to be a witness, Ter. Phorm. 2, 1, 63.—

Esse alicui cum aliquo, to have to do with, to be connected with a person:

tecum nihil rei nobis, Demipho, est,

Ter. Phorm. 2, 3, 74:

sibi cum illa mima posthac nihil futurum,

Cic. Phil. 2, 31, 77:

jussit bona proscribi ejus, quicum familiaritas fuerat, societas erat,

id. Quint. 6, 25:

si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus,

id. Fam. 15, 10, 2.—

Esse with certain prepp. and their cases (cf. also I. A. 2. 3. 4. supra).

Esse ab aliquo, to be of a person, to be the servant, disciple, adherent, partisan, etc., of:

es ne tu an non es ab illo milite e Macedonia?

do you belong to? Plaut. Ps. 2, 2, 21:

ab Andria est ancilla haec,

Ter. And. 3, 1, 3; 4, 4, 17:

erat enim ab isto Aristotele,

Cic. de Or. 2, 38, 160:

sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me,

makes for me, id. de Or 1, 13, 55 (cf. ab, I. B. 3., II. B. 2. o.). —

Esse pro aliquo, to be in favor of, make for:

(judicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse,

Cic. Clu. 32, 88.—

Esse ex aliqua re, to consist of, be made up of:

(creticus) qui est ex longa et brevi et longa,

Cic. de Or. 3, 47, 183; cf.:

duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus,

id. Or. 63, 212:

etsi temeritas ex tribus brevibus et longa est,

id. ib. 63, 214; 64, 215 (v. also 6. infra). —

Euphem., in perf. tempp., of one who has died or a thing that has perished, to be no more, to be gone, departed, dead ( poet.):

horresco misera, mentio quoties fit partionis: Ita paene tibi fuit Phronesium,

i. e. had almost died, Plaut. Truc. 1, 2, 92:

nunc illud est, cum me fuisse quam esse nimio mavelim,

id. Capt. 3, 3, 1:

sive erimus, seu nos fata fuisse velint,

Tib. 3, 5, 32:

fuimus Troes, fuit Ilium et ingens Gloria Teucrorum,

Verg. A. 2, 325:

certus in hospitibus non est amor: errat ut ipsi, Cumque nihil speres firmius esse, fuit,

Ov. H. 16, (17), 192.—

Pregn., to be real or a fact, to be the case; so esp.: est, esto, it is even so, be it so, such is or let such be the case, granted, well, etc.:

quid tibi vis dicam, nisi quod est?

Plaut. Ep. 1, 1, 17:

sunt ista, Laeli,

Cic. Lael. 2, 6:

ista esse credere,

id. Tusc. 1, 6, 10: est vero, inquit, Africane, id. Fragm. ap. Lact. 1, 18:

est ut dicis, inquam,

id. Fin. 3, 5, 19:

sit quidem ut sex milia seminum intereant,

Col. 3, 3, 13:

esto: ipse nihil est, nihil potest,

Cic. Div. in Caecil. 15, 47; cf.:

verum esto,

id. Fin. 2, 23, 75:

esto,

Verg. A. 7, 313; 10, 67; Hor. Ep. 1, 1, 81; 1, 17, 37 al.—Hence,

The connections est ut, ubi, cum, quod, or with a subject-clause, it happens or chances that, it is the case that, there is cause or reason why, there is a time when, it is allowed or permissible that, one may, etc.

Est ut, it is the case or fact, that, etc.:

sin est, ut velis Manere illam apud te, dos hic maneat,

Ter. Phorm. 5, 7 (8), 32:

si est, ut dicat velle se, Redde,

id. Hec. 4, 1, 43:

si est, culpam ut Antipho in se admiserit,

id. Phorm. 2, 1, 40:

est, ut id maxime deceat,

Cic. Or. 59, 199:

quando fuit, ut, quod licet, non liceret?

id. Cael. 20, 48:

non est igitur, ut mirandum sit, ea praesentiri, etc.,

id. Div 1, 56, 128:

non erat, ut fieri posset, mirarier umquam,

Lucr. 5, 979:

futurum esse ut omnes pellerentur,

Caes. B. G. 1, 31:

non est, ut copia major Ab Jove donari possit tibi,

Hor. Ep. 1, 12, 2:

est ut viro vir latius ordinet Arbusta sulcis,

id. C. 3, 1, 9; Dig. 38, 7, 2.—Cf. esse after a neg., with quin:

numquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus,

Auct. Her. 3, 24, 40.—Also, est ut, there is reason, that, etc.:

magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut, etc.,

Cic. Cael. 6, 14 fin.: ille erat ut odisset primum defensorem salutis meae, he had good reason for hating [p. 1799] id. Mil. 13, 35; cf.:

quid erat cur Milo optaret,

id. ib. 13, 34:

neque est ut putemus ignorari ea ab animalibus,

Plin. 18, 1, 1, § 3. —

Est ubi, sometime or another, sometimes:

erit, ubi te ulciscar, si vivo,

Plaut. Ps. 5, 2, 26:

est, ubi id isto modo valeat,

Cic. Tusc. 5, 8, 23.—

Est cum, sometimes:

est cum non est satius, si, etc.,

Auct. Her. 4, 26, 36.—

Est quod, there is reason to, I have occasion:

est quod visam domum,

Plaut. Aul. 2, 2, 26:

etsi magis est, quod gratuler tibi quam quod te rogem,

I have more reason to, Cic. Att. 16, 5, 2:

est quod referam ad consilium: sin, etc.,

Liv. 30, 31, 9:

quod timeas non est,

Ov. H. 19, 159:

nil est illic quod moremur diutius,

Ter. Heaut. 4, 7, 6:

non est quod multa loquamur,

Hor. Ep. 2, 1, 30.—Cf. with cur:

non est cur eorum spes infragatur,

Cic. Or. 2, 6:

nihil est cur,

id. Fam. 6, 20, 1.—

Est, sit, etc., with infin. in Gr. constr., it is possible, is allowed, permitted, one may, etc. (mostly poet. and post-class.):

est quadam prodire tenus, si non datur ultra,

Hor. Ep. 1, 1, 32:

Cato, R. R. prooem. § 1: scire est liberum Ingenium atque animum,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

nec non et Tityon terrae omniparentis alumnum Cernere erat,

Verg. A. 6, 596; 8, 676; Sil. 2, 413:

neque est te fallere quicquam,

Verg. G. 4, 447:

unde Plus haurire est,

Hor. S. 1, 2, 79:

est Gaudia prodentem vultum celare,

id. ib. 2, 5, 103:

quod versu dicere non est,

id. ib. 1, 5, 87:

quod tangere non est,

Ov. M. 3, 478:

quae verbo objecta, verbo negare sit,

Liv. 42, 41, 2 Weissenb. ad loc.:

ut conjectare erat intentione vultus,

Tac. A. 16, 34:

est videre argentea vasa,

id. G. 5; Val. Max. 2, 6, 8; v. Zumpt, Gram. § 227.— With dat.:

ne tibi sit frigida saxa adire,

Prop. 1, 20, 13; Tib. 1, 6, 24 (32):

tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!) Alpinas nives Me sine vides,

Verg. E. 10, 46:

fuerit mihi eguisse aliquando amicitiae tuae,

Sall. J. 110, 3; Dig. 46, 3, 72, § 4.—

In eo ease ut, etc., to be in a condition to reach the point that, to be possible, etc., to be about to, on the point of, etc. ( impers. or with res, etc., as subj.):

cum jam in eo esset, ut in muros evaderet miles,

Liv. 2, 17, 5:

si viderent in eo jam esse ut urbs caperetur,

id. 28, 22, 8:

jamque in eo rem fore, ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,

id. 8, 27, 3:

cum res non in eo essent ut, etc.,

id. 33, 41, 9:

non in eo esse Carthaginiensium res, ut, etc.,

id. 30, 19, 3; 34, 41. —With person. subj. (late Lat.):

cum ab Ulixe adducta Iphigenia in eo esset, ut immolaretur,

Hyg. Fab. 261. —

Like the Engl. to be, for to come, fall, reach, to have arrived, etc. (hence also with in and acc.):

ecquid in mentem est tibi, Patrem tibi esse?

Plaut. Bacch. 1, 2, 54:

nam numero mi in mentem fuit,

id. Am. 1, 1, 26:

ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,

Cic. Quint. 5, 22:

portus in praedonum fuisse potestatem sciatis,

id. Imp. Pomp. 12, 33:

ut certior fieret, quo die in Tusculanum essem futurus,

id. Att. 15, 4, 2:

qui neque in provinciam cum imperio fuerunt,

id. Fam. 8, 8, 8:

quae ne in potestatem quidem populi Romani esset,

Liv. 2, 14, 4:

nec prius militibus in conspectum fuisse,

Suet. Aug. 16:

esse in amicitiam populi Romani dicionemque,

Cic. Div. in Caecil. 20, 66; cf.:

in eorum potestatem portum futurum,

id. Verr. 2, 5, 38, § 98; v. Gell. 1, 7, 16 sq.; Zumpt, Gram. § 316.—

Of time, to pass, elapse (rare but class.):

diem scito nullum esse, quo, etc.,

Cic. Q. Fr. 3, 3, 1.

As a copula, to be any thing or in any manner.

In gen.

With an adj., subst., or pron.:

et praeclara res est et sumus otiosi,

Cic. Lael. 5, 17:

quod in homine multo est evidentius,

id. ib. 8, 27:

sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati fore,

id. ib. 4, 15:

non sum ita hebes, ut istud dicam,

id. Tusc. 1, 6, 12:

cum, ignorante rege, uter esset Orestes, Pylades Orestem se esse diceret, Orestes autem ita ut erat, Orestem se esse perseveraret,

id. Lael. 7, 24:

consul autem esse qui potui? etc.,

id. Rep. 1, 6, 10:

nos numerus sumus et fruges consumere nati,

are a mere number, Hor. Ep. 1, 2, 27:

pars non minima triumphi est victimae praecedentes,

Liv. 45, 49:

nobile erit Romae pascua vestra forum,

Prop. 4 (5), 9, 20:

sanguis erant lacrimae,

Luc. 9, 811:

ego tu sum, tu es ego: unanimi sumus,

Plaut. Stich. 5, 4, 49:

tuos sum,

id. Bacch. 1, 1, 60: domus non ea est, quam parietes nostri cingunt, Cic. Rep. 1, 13, 19:

is enim fueram, cui, etc.,

id. ib. 1, 4, 7.—

Less freq. with adv. (esp. in colloq. language): Am. Satin' tu sanus es? Sos. Sic sum ut vides, Plaut. Am. 2, 1, 57:

sic, inquit, est,

Cic. Rep. 1, 38, 60:

est, inquit, ut dicis,

id. ib. 1, 40, 63:

quod ita cum sit,

id. ib. 1, 45, 69:

quia sunt haud procul ab hujus aetatis memoria,

id. ib. 1, 1, 1 B. and K.:

nec vero habere virtutem satis est,

id. ib. 1, 2, 2: frustra id inceptum Volscis fuit. Liv. 2, 25:

dato qui bene sit: ego, ubi bene sit, tibi locum lepidum dabo,

Plaut. Bacch. 1, 1, 51:

apud matrem recte est,

Cic. Att. 1, 7:

cum in convivio comiter et jucunde fuisses,

id. Deiot. 7, 19:

omnes hanc quaestionem haud remissius sperant futuram,

id. Rosc. Am. 5, 11:

dicta impune erant,

Tac. A. 1, 72.—Esp.: facile alicubi (in aliqua re) esse, with pleasure, glad to be:

quod in maritimis facillime sum,

Cic. Fam. 2, 16, 2:

locum habeo nullum ubi facilius esse possum,

id. Att. 13, 26, 2 (on esse with an adverb, v. Haase ap. Reisig, Vorles. p. 394; cf. also bene under bonus fin.).—

In partic.

With gen. part., to be of, belong to a class, party, etc.:

in republica ita est versatus, ut semper optimarum partium et esset et existimaretur,

Nep. Att. 6, 1:

qui ejusdem civitatis fuit,

id. Them. 9, 1:

qui Romanae partis erant, urbe excesserunt,

Liv. 35, 51, 7: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus;

si defenditis, vestri, si deseritis, Samnitium erimus,

id. 7, 30, 9 sq. —

With gen. or abl. denoting quality.

With gen.:

nimium me timidum, nullius animi, nullius consilii fuisse confiteor,

Cic. Sest. 16, 36:

disputatio non mediocris contentionis est,

id. de Or. 1, 60, 257:

magni judicii, summae etiam facultatis esse debebit,

id. Or. 21, 70:

(virtus) nec tantarum virium est, ut se ipsa tueatur,

id. Tusc. 5, 1, 2; id. Fin. 5, 12, 36:

Sulla gentis patriciae nobilis fuit,

Sall. J. 95, 3:

summi ut sint laboris,

Caes. B. G. 4, 2:

civitas magnae auctoritatis,

id. ib. 5, 54:

refer, Cujus fortunae (sit),

Hor. Ep. 1, 7, 54:

se nullius momenti apud exercitum futurum,

Nep. Alcib. 8, 4:

qui ejusdem aetatis fuit,

id. ib. 11, 1:

invicti ad laborem corporis erat,

Liv. 9, 16:

nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

id. 21, 60:

somni brevissimi erat,

Suet. Claud. 33.—So of extent, number, etc.:

classis centum navium,

Nep. Them. 2, 2; 2, 5:

annus trecentarum sexaginta quinque dierum,

Suet. Caes. 40.—

With abl.:

bono animo es,

Ter. Eun. 1, 2, 4:

jam aetate ea sum, ut, etc.,

id. Hec. 5, 1, 11:

bellum varia victoria fuit,

Sall. J. 5, 1:

L. Catilina nobili genere natus fuit magna vi et animi et corporis, set ingenio malo,

id. C. 5, 1:

Sulla animo ingenti,

id. J. 95, 3:

esse magna gratia,

Caes. B. G. 1, 8:

tenuissima valetudine esse,

id. ib. 5, 40:

si fuerit is injustus, timidus, hebeti ingenio atque nullo,

Cic. Tusc. 5, 15, 45:

mira sum alacritate ad litigandum,

id. Att. 2, 7, 2:

bono animo sint et tui et mei familiares,

id. Fam. 6, 18, 1:

ut bono essent animo,

id. Rep. 1, 17, 29:

ut uxores eodem jure sint quo viri,

id. ib. 1, 43, 67:

qui capite et superciliis semper est rasis,

id. Rosc. Com. 7, 20:

abi, quaere, unde domo quis, Cujus fortunae, quo sit patre quove patrono,

Hor. Ep. 1, 7, 54 (cf. I. A. 4. supra). —

With gen. or abl. of price or value.

With gen.:

pluris est oculatus testis quam auriti decem,

Plaut. Truc. 2, 6, 8:

videtur esse quantivis pretii,

Ter. And. 5, 2, 15:

a me argentum, quanti (servus) est, sumito,

id. Ad. 5, 9, 20:

si ullo in loco frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,

Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:

ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit,

id. Rosc. Com. 12, 33:

ut quisque, quod plurimi sit, possideat, ita, etc.,

id. Par. 6, 2, 48:

magni erunt mihi tuae litterae,

id. Fam. 15, 15, 4:

parvi sunt foris arma, nisi, etc.,

id. Off. 1, 22, 76:

an emat denario quod sit mille denarium,

id. ib. 3, 23, 92:

parvi pretii est quod nihili est,

id. Q. Fr. 1, 2, 4:

mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

is worth more to me, weighs more with me, id. Att. 12, 28, 2:

neque pluris pretii cocum quam vilicum habeo,

Sall. J. 85, 39:

erat (agellus) centum milium nummum,

Plin. Ep. 6, 3, 1. —

With abl.: sextante sal et Romae et per totam I i aliam erat, was worth, stood at, Liv. 29, 37.—

With gen. of possession, etc., it belongs, pertains to; or it is the part, property, nature, mark, sign, custom, or duty of, etc.

In gen.:

audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc.,

who possess, Cic. Rep. 1, 7, 12:

ea ut civitatis Rhodiorum essent,

Liv. 37, 55, 5:

teneamus eum cursum, qui semper fuit optimi cujusque,

Cic. Rep. 1, 2, 3:

quamobrem neque sapientis esse accipere habenas,

id. ib. 1, 5, 9; id. de Or. 2, 20, 86:

sapientis est consilium explicare suum, etc.,

id. ib. 2, 81, 333:

temeritas est florentis aetatis, prudentia senescentis,

id. Sen. 6, 20:

est adulescentis majores natu vereri,

id. Off. 1, 34, 122:

Aemilius, cujus tum fasces erant,

Liv. 8, 12, 13:

tota tribuniciae potestatis erat,

id. 3, 48:

alterius morientis prope totus exercitus fuit,

id. 22, 50:

jam me Pompeii totum esse scis,

Cic. Fam. 2, 13, 2:

hominum, non causarum, toti erant,

Liv. 3, 36:

plebs novarum, ut solet, rerum atque Hannibalis tota esse,

were devoted to, favored, id. 23, 14:

Dolopes numquam Aetolorum fuerant: Philippi erant,

id. 38, 3:

Ptolemaeus propter aetatem alieni arbitrii erat,

id. 42, 29:

est miserorum ut malevolentes sint,

Plaut. Capt. 3, 4, 51:

quod alterum divinitatis mihi cujusdam videtur,

Cic. de Or. 2, 20, 86:

negavit moris esse Graecorum, ut, etc.,

id. Verr. 2, 1, 26, § 66:

non est gravitatis ac sapientiae tuae, ferre immoderatius casum incommodorum tuorum,

id. Fam. 5, 16, 5:

est hoc Gallicae consuetudinis, uti, etc.,

Caes. B. G. 4, 5.—Rarely with pronom. posses.:

est tuum, Cato, videre quid agatur,

Cic. Mur. 38, 83:

fuit meum quidem jam pridem rem publicam lugere,

id. Att. 12, 28, 2.—

Esp., with gerundive, to denote tendency, effect, etc.:

quae res evertendae rei publicae solerent esse,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 132:

regium inperium, quod initio conservandae libertatis fuerat,

Sall. C. 6, 7:

qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent,

Liv. 3, 31, 7:

ea prodendi imperii Romani, tradendae Hannibali victoriae esse,

id. 27, 9, 12:

nihil tam aequandae libertatis esse quam potentissimum quemque posse dicere causam,

id. 38, 51, 8:

frustrationem eam legis tollendae esse,

id. 3, 24, 1 Weissenb. ad loc.; 3, 39, 8; 5, 3, 5; 40, 29, 11.—

With dat. of the end, object, purpose, etc.:

vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere,

Cic. Rosc. Am. 17, 48:

etiam quae esui potuique non sunt, contineri legato,

Dig. 33, 9, 3; Gell. 4, 1, 20:

ut divites conferrent, qui essent oneri ferendo,

Liv. 2, 9:

magis vis morbi curae esset, maxime quod, etc.,

id. 4, 21, 5:

cum solvendo aere (i. e. aeri) alieno res publica non esset,

id. 31, 13:

iniciuntur ea, quae umori extrahendo sunt,

Cels. 4, 10 fin. — Esp. in phrase solvendo esse, to be solvent, able to pay:

tu nec solvendo eras,

Cic. Phil. 2, 2, 4:

cum solvendo civitates non essent,

id. Fam. 3, 8, 2 (v. solvo).—

With predicative dat. sing., denoting that which the subject is, becomes, appears to be, etc.

Without second dat. of pers.:

auxilio is fuit,

Plaut. Am. prol. 94:

magis curae'st,

id. Bacch. 4, 10, 3; id. Curc. 4, 2, 15; id. As. 1, 3, 23; id. Capt. 5, 2, 13 sq.:

cui bono fuerit,

Cic. Phil. 2, 14, 35:

eo natus sum ut Jugurthae scelerum ostentui essem,

Sall. J. 24, 10: cupis me esse nequam;

tamen ero frugi bonae,

Plaut. Ps. 1, 5, 51:

magnoque esse argumento, homines scire pleraque antequam nati sint, quod, etc.,

Cic. Sen. 21, 78:

multi Indicioque sui facti persaepe fuere, Lucr 4, 1019: ejus rei ipsa verba formulae testimonio sunt,

Cic. Rosc. Com. 4, 11:

haec res ad levandam annonam impedimento fuit,

Liv. 4, 13:

cujus rei Demosthenes atque Aeschines possunt esse documento,

Quint. 7, 1, 2.—

With second dat. of pers.:

obsecro vos ego mi auxilio sitis,

Plaut. Aul. 4, 9, 5; id. Ep. 5, 2, 11; id. Most. 1, 2, 68:

ne quid Captioni mihi sit,

id. ib. 3, 3, 19:

mihi cordi est,

id. Cist. 1, 1, 110:

ubi eris damno molestiae et dedecori saepe fueris,

id. As. 3, 2, 25:

metuo illaec mihi res ne malo magno fuat,

id. Mil. 2, 6, 12:

nec Salus nobis saluti jam esse potest,

id. Most. 2, 1, 4:

bono usui estis nulli,

id. Curc. 4, 2, 15:

quae sint nobis morbo mortique,

Lucr. 6, 1095:

quo magis quae agis curae sunt mihi,

Ter. Ad. 4, 5, 46:

omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic civitati fuerunt,

Cic. Rep. 1, 1, 1: ut mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem esse scires, Anton. ap. Cic. Att. 10, 8, A fin.:

accusant ei, quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,

Cic. Rosc. Am. 5, 13: haec tam parva [p. 1800] civitas praedae tibi et quaestui fuit, id. Verr. 2, 3, 37, § 85:

ea dictitare, quae detrimento, maculae, invidiae, infamiae nobis omnibus esse possint,

id. ib. 2, 3, 62, §

144: minus ea bella curae patribus erant, quam, etc.,

Liv. 35, 23, 1:

sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc.,

id. 4, 7, 6:

si hoc perinde curae est tibi quam illud mihi,

Plin. Ep. 6, 8, 9:

quantaeque curae tibi fuit, ne quis, etc.,

id. Pan. 25, 3:

quantae sit mihi curae,

id. Ep. 6, 8, 2:

si judicibus ipsis aut gloriae damnatio rei aut deformitati futura absolutio,

Quint. 6, 1, 12.—Rarely with dat. gerund:

nec tamen impedimento id rebus gerundis fuit,

Liv. 26, 24 (for a full account of this dative, v. Roby, Gram. 2, praef. pp. xxv.-lvi., and § 1158 sq.).—

Esse ad aliquid, to be of use for, to serve for:

vinum murteum est ad alvum crudam,

Cato, R. R. 125:

completae naves taeda et pice reliquisque rebus quae sunt ad incendia,

Caes. B. C. 3, 101:

valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime,

Cic. Verr. 2, 4, 56, § 124.—

Id est or hoc est, with predic.-clause by way of explanatory addition, that is, that is to say; sometimes also with a climax in the sense, which is as much as to say, or which is the same thing:

sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur,

Cic. Brut. 46, 172:

quodsi in scena, id est in contione verum valet, etc.,

id. Lael. 26, 97:

meos amicos, in quibus est studium, in Graeciam mitto, id est ad Graecos ire jubeo,

id. Ac. 1, 2, 8:

si Epicurum, id est si Democritum probarem,

id. ib. 1, 2, 6:

ut (sapiens) aegritudine opprimatur, id est miseria,

id. Tusc. 3, 13, 27: a parte negotiali, hoc est pragmatikêi, Quint. 3, 7, 1:

cum in bona tua invasero, hoc est, cum te docuero,

id. 8, 3, 89.—

Poet., with Greek inf. pleonastically:

esse dederat monumentum,

Verg. A. 5, 572 (cf.: dôke xeinêion einai, Hom. Il. 10, 269).

sum = eum, Enn. ap. Fest., v. is.

sum- in composition, for sub before m; v. sub fin.

cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. and a. [perh. for cecado, redupl. from cado], to go, i. e. to be in motion, move, walk, go along.

In gen.

Lit. (rare, and only poet.: for which, in the common lang., incedo);

candidatus cedit hic mastigia,

Plaut. Cas. 2, 8, 10:

non prorsus, verum transvorsus cedit, quasi cancer,

id. Ps. 4, 1, 45; cf. id. ib. 1, 3, 74; Hor. S. 2, 1, 65.—More freq.,

Trop.

Like ire, to have some result, to eventuate, happen, result, turn out, to work; and, acc. to its connection, to turn out well or ill, to succeed or fail:

gesta quae prospere ei cesserunt,

Nep. Timoth. 4, 6; Sall. C. 26, 5; Tac. A. 1, 28:

cetera secundum eventum proelii cessura,

id. H. 3, 70; Suet. Aug. 91; Gell. 4, 5, 4:

bene,

Hor. S. 2, 1, 31; Ov. M. 8, 862; Plin. Pan. 44 fin.:

optime,

Quint. 10, 7, 14:

male,

Hor. S. 2, 1, 31; and:

male alicui,

Ov. M. 10, 80; Suet. Claud. 26; cf. Verg. A. 12, 148; Quint. 10, 2, 16:

utcumque cesserit,

Curt. 7, 4, 16; cf. Suet. Calig. 53; Tac. Agr. 18:

parum,

Suet. Claud. 34:

opinione tardius,

id. Ner. 33:

pro bono,

id. Tit. 7:

in vanum (labor),

Sen. Hippol. 183. —

Cedere pro aliquā re, to be equivalent to, to go for something, to be the price of:

oves, quae non peperint, binae pro singulis in fructu cedent,

Cato, R. R. 150, 2; Col. 12, 14; Tac. G. 14; Pall. Sept. 1, 4.—

In partic.

In respect to the terminus a quo.

To go from somewhere, to remove, withdraw, go away from, depart, retire (freq. and class.):

cedunt de caelo corpora avium,

Enn. Ann. 96 Vahl.:

quia postremus cedis,

Plaut. Men. 5, 7, 29:

ego cedam atque abibo,

Cic. Mil. 34, 93:

cedens carinā,

Cat. 64, 249; cf. id. 64, 53:

quoquam,

Lucr. 5, 843:

aliquo sucus de corpore cessit,

id. 3, 223:

coma de vertice,

Cat. 66, 39:

e toto corpore anima,

Lucr. 3, 210:

ex ingratā civitate,

Cic. Mil. 30, 81:

e patriā,

id. Phil. 10, 4, 8:

patriā,

id. Mil. 25, 68:

Italiā,

id. Phil. 10, 4, 8; Nep. Att. 9, 2; Tac. A. 2, 85 fin. —

Milit. t. t.:

de oppidis,

to abandon, go away from, Cic. Att. 7, 22, 2:

loco,

to yield, give up his post, Nep. Chabr. 1, 2; Liv. 2, 47, 3; Tac. G. 6; Suet. Aug. 24 et saep.:

ex loco,

Liv. 3, 63, 1:

ex acie,

id. 2, 47, 2.—

In commercial lang. t. t.: foro, to withdraw from the market, i. e. to give up business, be insolvent, stop payment, Dig. 16, 3, 7, § 2; Sen. Ben. 4, 39, 2; Juv. 11, 50.—So also,

Bonis or possessionibus (alicui), to give up or cede one ' s property or interest (in favor of a person):

alicui hortorum possessione,

Cic. Mil. 27, 75; so id. Off. 2, 23, 82; cf. Suet. Tib. 10; id. Caes. 72; id. Ner. 35; id. Gram. 11.— Hence of debtors, to make over their property instead of payment; cf. Dig. 42, 3, tit. de cessione bonorum.—

Pregn. (cf. abeo, II.), to pass away, disappear; and specif.,

Of men, to die:

vitā,

Cic. Tusc. 1, 15, 35; Hor. S. 1, 1, 119:

e vita,

Cic. Brut. 1, 4; Plin. Pan. 43, 4; cf.

senatu,

to withdraw from, Tac. A. 2, 48; 11, 25.—

Of time, to pass away, vanish:

horae quidem cedunt et dies et menses et anni,

Cic. Sen. 19, 69. —

Of other things: pudor ex pectore cessit, Lucil. ap. Non. p. 250, 26:

memoriā,

Liv. 2, 33, 9 (for which:

excedere memoriā,

Liv. 7, 32, 15; and:

excedere e memoriā,

id. 26, 13, 5):

non Turno fiducia cessit,

Verg. A. 9, 126:

cedant curaeque metusque,

Stat. S. 1, 2, 26 et saep.; cf. cesso.—

Trop.: cedere alicui or absol., to yield to one (to his superiority), to give the preference or precedence, give place to, submit to (class.; esp. freq. in the histt., of the weaker party, withdrawing, fleeing from).

To yield to, give place to:

quācumque movemur, (aër) videtur quasi locum dare et cedere,

Cic. N. D. 2, 33, 83:

cedebat victa potestas,

Lucr. 5, 1271:

ubi vinci necesse est, expedit cedere,

Quint. 6, 4, 16; 11, 1, 17; 12, 10, 47; cf. Sall. J. 51, 1:

Viriatho exercitus nostri imperatoresque cesserunt,

Cic. Off. 2, 11, 40; Nep. Ham. 1, 2; Sall. J. 51, 4; Liv. 2, 10, 7; Tac. A. 1, 56; 4, 51; Suet. Tib. 16 et saep.:

Pelides cedere nescius,

Hor. C. 1, 6, 6:

di, quibus ensis et ignis Cesserunt,

i. e. who remained unhurt in the destruction of Troy, Ov. M. 15, 862:

eidem tempori, ejusdem furori, eisdem consulibus, eisdem minis, insidiis, periculis,

Cic. Sest. 29, 63; so,

fortunae,

Sall. C. 34, 2:

invidiae ingratorum civium,

Nep. Cim. 3, 2:

majorum natu auctoritati,

id. Timoth. 3, 4:

nocti,

Liv. 3, 17, 9, and 3, 60, 7; 4, 55, 5; cf. Quint. 5, 11, 9:

loco iniquo, non hosti cessum,

Liv. 8, 38, 9:

oneri,

Quint. 10, 1, 24:

vincentibus vitiis,

id. 8, 3, 45:

malis,

Verg. A. 6, 95 et saep.—

To yield to in rank, distinction, etc., i. e. to be inferior to:

cum tibi aetas nostra jam cederet, fascesque summitteret,

Cic. Brut. 6, 22:

nullā aliā re nisi immortalitate cedens caelestibus,

id. N. D. 2, 61, 153:

neque multum cedebant virtute nostris,

Caes. B. G. 2, 6; Quint. 1, 6, 36: Picenis cedunt pomis Tiburtia suco;

Nam facie praestant,

Hor. S. 2, 4, 70; so,

anseribus (candore),

Ov. M. 2, 539:

laudibus lanificae artis,

id. ib. 6, 6;

5, 529: cum in re nullā Agesilao cederet,

Nep. Chabr. 2, 3; Quint. 10, 1, 108:

alicui de aliquā re,

Plin. 35, 10, 36, § 80:

alicui re per aliquid,

id. 33, 3, 19, § 59.— Impers.:

ut non multum Graecis cederetur,

Cic. Tusc. 1, 3, 5; Liv. 24, 6, 8. —

To comply with the wishes, to yield to one:

cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit,

Cic. Lig. 7, 21; cf. Tac. A. 12, 5:

precibus,

Cic. Planc. 4, 9:

cessit tibi blandienti Cerberus,

Hor. C. 3, 11, 15;

cf,

id. Ep. 1, 18, 43 sq.; Verg. A. 2, 704; 3, 188; Ov. M. 6, 32; 6, 151; 9, 13;

9, 16: omnes in unum cedebant,

Tac. A. 6, 43; 3, 16; cf. id. ib. 12, 10 and 41.—Hence,

Act.: cedere (alicui) aliquid = concedere, to grant, concede, allow, give up, yield, permit something to some one:

permitto aliquid iracundiae tuae, do adulescentiae, cedo amicitiae, tribuo parenti,

Cic. Sull. 16, 46:

multa multis de jure suo,

id. Off. 2, 18, 64:

currum ei,

Liv. 45, 39, 2:

victoriam hosti,

Just. 32, 4, 7:

alicui pellicem et regnum,

id. 10, 2, 3:

imperium,

id. 22, 7, 4:

possessionem,

Dig. 41, 2, 1:

in dando et cedendo loco,

Cic. Brut. 84, 290.—Also with a clause as object, Stat. Th. 1, 704 (but in Hor. Ep. 2, 1, 67, read credit).—And with ut and subj.:

hac victoriā contenta plebes cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, etc.,

Liv. 6, 42, 3; Tac. A. 12, 41: non cedere with quominus, Quint. 5, 7, 2.—

In respect to the terminus ad quem, to arrive, attain to, come somewhere:

cedunt, petunt,

Plaut. Aul. 3, 5, 43:

ibi ad postremum cedit miles, aes petit,

id. ib. 3, 5, 52.—

Trop.:

hoc cedere ad factum volo,

come to its execution, Plaut. Capt. 2, 2, 102.—

Cedere alicui or in aliquem, to come to, fall ( as a possession) to one, to fall to his lot or share, [p. 308] accrue:

ut is quaestus huic cederet,

Cic. Verr. 2, 2, 70, § 170:

captiva corpora Romanis cessere,

Liv. 31, 46, 16:

nolle ominari quae captae urbi cessura forent,

id. 23, 43, 14; Verg. A. 3, 297; 3, 333; 12, 17; 12, 183; Hor. C. 3, 20, 7; Ov. M. 5, 368; 4, 533:

undae cesserunt piscibus habitandae,

id. ib. 1, 74 al.:

alicui in usum,

Hor. S. 2, 2, 134:

Lepidi atque Antonii arma in Augustum cessere,

Tac. A. 1, 1; so id. H. 3, 83; id. Agr. 5; id. A. 2, 23:

aurum ex hostibus captum in paucorum praedam cessisse,

Liv. 6, 14, 12; Curt. 7, 6, 16; Tac. A. 15, 45; for which: cedere praedae (dat.) alicujus, Liv. 43, 19, 12; and:

praeda cedit alicui,

Hor. C. 3, 20, 7:

ab Tullo res omnis Albana in Romanum cesserit imperium,

Liv. 1, 52, 2; Hor. Ep. 2, 2, 174:

in dicionem M. Antonii provinciae cesserant,

Tac. H. 5, 9.—

Cedere in aliquid, like abire in aliquid (v. abeo, II.), to be changed or to pass into something, to be equivalent to or become something:

poena in vicem fidei cesserat,

Liv. 6, 34, 2; cf.:

temeritas in gloriam cesserat,

Curt. 3, 6, 18; Plin. 35, 10, 36, § 91; Tac. H. 2, 59 fin.; id. G. 36; Plin. Pan. 83, 4:

in proverbium,

Plin. 23, 1, 23, § 42:

in exemplorum locum,

Quint. 5, 11, 36.—Hence, * cēdenter, adv. of the part. pres. cedens (not used as P. a.), by yielding, Cael. Aur. Acut. 3, 16, 129.

cĕdo, old imperat. form, whose contr. plur. is cette (cf. Prob. II. p. 1486 P.; Non. p. 84, 31 sq.) [compounded of the particle -ce and the root da-; v. 1. do], hither with it! here! give! tell, say (implying great haste, familiarity, authority, and so differing from praebe, dic, etc.); cf. Key, § 731.

In gen., hither with it, give or bring here.

With acc.:

cette manus vestras measque accipite,

Enn. Trag. 320 Vahl.:

cedo aquam manibus,

give water! Plaut. Most. 1, 3, 150:

puerum, Phidippe, mihi cedo: ego alam,

Ter. Hec. 4, 4, 86:

tuam mi dexteram,

Plaut. Curc. 2, 3, 28; so Ter. Heaut. 3, 1, 84; and:

cette dextras,

Plaut. Merc. 5, 4, 4:

senem,

bring hither the old man, Ter. Phorm. 2, 2, 7:

convivas,

Plaut. Ps. 3, 2, 101:

quemvis arbitrum,

Ter. Ad. 1, 2, 43: eum aliquis cette in conspectum, Att. ap. Non. p. 85, 1:

cedo illum,

Phaedr. 5, 2, 6.—

Absol.: Al. En pateram tibi: eccam. Am. Cedo mi, Plaut. Am. 2, 2, 146. —

Esp.

Let us hear, tell, out with it:

age, age, cedo istuc tuom consilium: quid id est?

Ter. Heaut. 2, 3, 91:

unum cedo auctorem tui facti, unius profer exemplum,

Cic. Verr 2, 5, 26, § 67:

cedo mihi unum, qui, etc.,

id. ib. 2, 3, 12, § 29: cedo, si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cato ap. Quint. 9, 2, 21: cedo, cujum puerum hic apposuisti? dic mihi. Ter. And. 4, 4, 24; cf. Naev. ap. Cic. Sen. 6, 20; Ter. Eun. 1, 2, 82; Pac. ap. Non. p. 85, 6; Cic. Part. Or. 1, 3:

cedo igitur, quid faciam,

Ter. And. 2, 3, 9; cf. Cic. Div. 2, 71, 146; id. Verr. 2, 2, 43, § 106: cedo, si conata peregit, tell how, if, etc., Juv. 13, 210; so id. 6, 504.—With dum:

cedo dum, en unquam audisti, etc.?

Ter. Phorm. 2, 2, 15.—

In respect to action, cedo = fac, ut, grant that, let me:

cedo ut bibam,

Plaut. Most. 2, 1, 26:

cedo ut inspiciam,

id. Curc. 5, 2, 54:

ego, statim, cedo, inquam si quid ab Attico,

Cic. Att. 16, 13, a, 1.—

For calling attention, lo! behold! well! cedo mihi leges Atinias, Furias, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109:

cedo mihi ipsius Verris testimonium,

id. ib. 2, 1, 33, § 84; id. N. D. 1, 27, 75; cf. id. Brut. 86, 295; id. Sest. 50, 108:

haec cedo ut admoveam templis, et farre litabo,

Pers. 2, 75:

cedo experiamur,

App. Mag. p. 298, 14.

sūcus ( succus), i (collat. form, gen. sing. sucūs, Isid. 17, 9, 28; gen. plur. sucuum, App. M. 10, p. 244, 32), m. [sugo], juice, moisture, sap (class.; cf.: liquor, latex).

Lit.

In gen.:

stirpes ex terrā sucum trahunt,

Cic. N. D. 2, 47, 120:

sucus ex intestinis et alvo secretus a reliquo cibo,

id. ib. 2, 55, 137:

cochleae suo sibi suco vivunt,

Plaut. Capt. 1, 1, 13:

ambrosiae suco saturi (equi solis),

Ov. M. 2, 120; so,

ambrosiae,

Verg. A. 12, 419:

uvae,

Tib. 1, 10, 47; 4, 2, 16:

sucus nuci expressus,

Plin. 12, 28, 63, § 135 et saep.:

corpus suci plenum,

i. e. plump, Ter. Eun. 2, 3, 27:

facies suci palaestrici plena,

App. Mag. p. 315, 14.—Of other liquids:

garo (mixtum) de sucis piscis Hiberi,

Hor. S. 2, 8, 46:

corpora suco pinguis olivi Splendescunt,

oil, Ov. M. 10, 176:

aluntur bubuli lactis suco,

Plin. 8, 14, 14, § 37:

inbui lactis sucos,

id. 8, 32, 50, § 112:

ratio faciendi (unguenti) duplex, sucus et corpus: ille olei generibus fere constat, hoc odorum,

id. 13, 1, 2, § 7:

vini,

id. 23, praef. 2, §

2: candidus ovi,

Ser. Samm. 1052. —

In partic., a medicinal liquor, a drink, draught, potion ( poet.):

purgantes pectora suci,

Ov. P. 4, 3, 53; id. A. A. 2, 335; 2, 491; id. H. 12, 181; id. M. 14, 403; Tib. 1, 6, 13; Luc. 6, 581.—

Transf., the taste of any thing, flavor:

sucum sentimus in ore, cibum cum Mandendo exprimimus,

Lucr. 4, 615 sq. (cf. chumos):

ova suci melioris,

Hor. S. 2, 4, 13:

Picenis cedunt pomis Tiburtia suco,

id. ib. 2, 4, 70:

celantia sucum,

id. ib. 2, 8, 28:

cantharus ingratus suco,

Ov. Hal. 103.—

Trop., strength, rigor, energy, spirit:

sucus ac sanguis (civitatis),

Cic. Att. 4, 16, 10: ingenii, Quint. prooem. § 24. —

Esp., of the vigor of [p. 1790] a discourse, spirit, life:

ornatur oratio... suco suo,

Cic. de Or. 3, 25, 96:

sucus ille et sanguis incorruptus usque ad hanc aetatem oratorum fuit,

id. Brut. 9, 36:

orationis subtilitas etsi non plurimi sanguinis est, habeat tamen sucum aliquem oportet,

id. Or. 23, 76:

omnes etiam tum retinebant illum Pericli sucum,

id. de Or. 2, 22, 93:

historia quoque alere orationem quodam uberi jucundoque suco potest,

Quint. 10, 1, 31.

ūber, ĕris, n. [Gr. outhar; Sanscr. ūdhar; cf. O. H. Germ. uter; Engl. udder; cf. the letter B], a teat, pap, dug, udder, a breast that gives suck (mostly poet. and in post Aug. prose).

Sing., Lucr. 1, 887: lactantes ubere toto, Enn. ap. Charis. p. 103 P. (Ann. v. 71 Vahl.):

(vitula) binos alit ubere fetus,

Verg. E. 3, 30:

ut vix sustineant distentum cruribus uber,

Ov. M. 13, 826:

vituio ab ubere rapto,

id. F. 4, 459:

cum a nutricis ubere auferretur,

Suet. Tib. 6.—

Plur. (so most freq.):

saepe etiam nunc (puer) Ubera mammarum in somnis lactantia quaeret,

Lucr. 5, 885:

lactea,

Verg. G. 2, 524:

capreoli Bina die siccant ovis ubera,

id. E. 2, 42; cf.:

ad sua quisque fere decurrunt ubera lactis (agni),

Lucr. 2, 370:

lactis,

Tib. 1, 3, 46:

mammarum,

Gell. 12, 1, 7:

candens lacteus umor Uberibus manat distentis,

Lucr. 1, 259:

distenta,

Hor. Epod. 2, 46:

equina,

id. ib. 8, 8:

tenta,

id. ib. 16, 50: natos uberibus gravidis vitali rore rigabat, Cic. poët. Div. 1, 12, 20; cf.:

(Romulus) cum esset silvestris beluae sustentatus uberibus,

id. Rep. 2, 2, 4:

uberaque ebiberant avidi lactantia nati,

Ov. M. 6, 342:

sua quemque mater uberibus alit,

Tac. G. 20.—

Transf.

Of the earth, the fruitful breast, etc.:

alma tellus annuā vice mortalibus distenta musto demittit ubera,

Col. 3, 21, 3: ubera campi, id. poët. 10, 90. —

A cluster or mass in the shape of an udder, of bees hanging from trees when swarming, Pall. Jun. 7, 6 and 9.—

Richness, fruitfulness, fertility:

quique frequens herbis et fertilis ubere campus,

Verg. G. 2, 185:

divitis agri,

id. A. 7, 262:

glebae,

id. ib. 1, 531:

in denso non segnior ubere Bacchus,

id. G. 2, 275; cf.:

pecorique et vitibus almis Aptius uber erit,

id. ib. 2, 234:

vitis,

Col. 4, 27, 5:

palmitis Etrusci,

Claud. B. G. 504.

ūber, ĕris (abl. uberi;

but ubere campo,

Col. 6, 27, 1), adj [1. uber; cf. ibid. II. C.], rich in something, full, fruitful, fertile, abundant, plentiful, copious, productive (class.; syn.: ferax, fertilis, fecundus).

Lit.:

seges spicis uberibus et crebris,

Cic. Fin. 5, 30, 91:

messis,

Plaut. Rud. 3, 2, 23:

fruges,

Hor. C. 4, 15, 5: itaque res uber fuit, antequam vastassent regiones, Cato ap. Prisc. p. 647 P.:

Umbria me genuit terris fertilis uberibus,

Prop. 1, 22, 10; cf.:

in uberi agro,

Liv. 29, 25, 12:

uber solum,

Tac. H. 5, 6:

(Neptunus) Piscatu novo me uberi compotivit,

Plaut. Rud. 4, 2, 6:

onus,

id. Ps. 1, 2, 64; cf. Col. 6, 27: bellum, productive in booty, Just. 38, 7, 9: gravis imber et uber. copious, Lucr. 6, 290:

guttae,

id. 1, 349:

aquae,

Ov. M. 3, 31:

aqua prolluens et uber,

Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, 3:

rivi,

Hor. C. 2, 19, 10.— Comp.: agro bene culte nihil potest esse nec usu uberius nec specie [p. 1923] ornatius, Cic. Sen. 16, 57:

neque enim robustior aetas Ulla nec uberior (aestate),

Ov. M. 15, 208:

subtemen,

fuller, stouter, Plaut. Merc. 3, 1, 20.— Sup.:

uberrimi laetissimique fructus,

Cic. N. D. 2, 62, 156.— With abl.:

arbor ibi niveis uberrima pomis,

Ov. M. 4, 89:

(Sulmo) gelidis uberrimus undis,

id. Tr. 4, 10, 3:

uberrimus quaestus,

the most profitable, Ter. Eun. 2, 2, 22: equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, exceedingly stout, plump, or fat, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.— With gen.:

regio cum aeris ac plumbi uberrima, tum et minio,

Just. 44, 3, 4: frugum, Att. ap. Non. 498, 6.— Absol.:

teneant uberrima Teucer Et Libys,

the most fruitful regions, Val. Fl. 1, 510.—

Trop., full, rich, copious, esp. of style and language:

hoc Periclem praestitisse ceteris dicit oratoribus Socrates, quod is Anaxagorae physici fuerit auditor, a quo censet eum uberem et fecundum fuisse,

Cic. Or. 4, 15:

motus animi, qui ad explicandum ornandumque sint uberes,

id. de Or. 1, 25, 113:

theses ad excitationem dicendi mire speciosae atque uberes,

Quint. 2, 4, 24.— Comp.:

nullus feracior in eā (philosophiā) locus est nec uberior quam de officiis,

Cic. Off. 3, 2, 5; id. Div. 1, 3, 6:

aut majore delectatione aut spe uberiore commoveri,

id. de Or. 1, 4, 13:

quis uberior in dicendo Platone?

id. Brut. 31, 121:

uberiores litterae,

id. Att. 13, 50, 1:

Catoni seni comparatus C. Gracchus plenior et uberior,

Tac. Or. 18:

haec Africanus Petreiusque pleniora etiam atque uberiora Romam ad suos perscribant,

Caes. B. C. 1, 53:

tuasque Ingenio laudes uberiore canunt,

Ov. Tr. 2, 74:

in juvenibus etiam uberiora paulo et paene periclitantia feruntur,

Quint. 11, 1, 32.— Sup.:

doctissimi homines ingeniis uberrimis adfluentes,

Cic. de Or. 3, 15, 57 (dub.;

bracketed by B. and K.): uberrima supplicationibus triumphisque provincia,

full of, id. Pis. 40, 97:

uberrimae litterae,

id. Att. 4, 16, 13:

nec decet te ornatum uberrimis artibus,

id. Brut. 97, 332:

oratorum eā aetate uberrimus erat,

Tac. A. 3, 31 fin. —Hence, adv., used only in the comp. and sup.

Lit., more fruitfully, more fully, more copiously or plentifully:

uberius nulli provenit ista seges,

Ov. P. 4, 2, 12:

flere uberius,

Cic. Phil. 2, 31, 77:

mores mali quasi herba irrigua succreverunt uberrime,

most luxuriantly, Plaut. Trin. 1, 1, 9.—

Trop., of style, etc., copiously, fully, Quint. 10, 3, 2:

haec cum uberius disputantur et fusius,

Cic. N. D. 2, 7, 20:

loqui (with planius),

id. Fam. 3, 11, 1:

dicere (with latius),

Plin. Ep. 4, 17, 11:

explicare (with latius),

Suet. Rhet. 1:

locus uberrime tractatus,

Cic. Div. 2, 1, 3.

densus, a, um, adj. [kindred with dasus, daulos (i. e. dasulos); cf. Lat. dumus, old form dusmus, and dumetum], thick, dense, i. e. consisting of parts crowded together. opp. to rarus (on the contrary, crassus, thick, is opp. to thin, fluid; and spissus, close, compact, with the predominant idea of impenetrability; cf. also: angustus, artus, solidus—class. and freq., esp. in poets and historians; in Cic. very rare).

Lit.

In space:

ne dum variantia rerum Tanta queat densis rarisque ex ignibus esse,

Lucr. 1, 654; cf. Verg. G. 1, 419 (for which densatus et laxatus aër, Quint. 5, 9, 16); and:

(terra) Rara sit an supra morem si densa requiras... Densa magis Cereri, rarissima quaeque Lyaeo,

Verg. G. 2, 227 sq.: densa et glutinosa terra, Col. praef. § 24: silva, poëta ap. Cic. Att. 12, 15; cf.:

densiores silvae,

Caes. B. G. 3, 29, 2:

densissimae silvae,

id. ib. 4, 38, 3:

lucus densissimae opacitatis,

Front. Strat. 1, 11, 10:

denso corpore nubes,

Lucr. 6, 361; cf.:

denso agmine,

id. 6, 100; so,

agmen (sc. navium),

Verg. A. 5, 834:

densum umeris vulgus,

Hor. Od. 2, 13, 32 et saep.:

tunicae,

Plin. 11, 23, 27, § 77:

zmaragdi,

id. 37, 5, 18, § 68:

litus,

sandy, Ov. M. 2, 576; cf. Verg. G. 2, 275:

aequor,

i. e. frozen. Luc. 2, 640:

aër,

Hor. Od. 2, 7, 14; cf.

caelum,

Cels. 1 praef.; 3, 22:

nimbi,

Ov. M. 1, 269:

caligo,

Verg. A. 12, 466; cf.:

densissima nox,

pitch-dark night, Ov. M. 15, 31: umbra, Catull. 65, 13; Hor. Od. 1, 7, 20 et saep.—

Without distinction, corresp. with crassus,

Lucr. 6, 246 al. —

Poet. with abl., thickly set with, covered with, full of: loca silvestribus sepibus densa, poëta ap. Cic. N. D. 1, 42 fin.; cf.:

specus virgis ac vimine,

Ov. M. 3, 29:

vallis piceis et acuta cupressu,

id. ib. 3, 155:

Thybris verticibus,

id. F. 6, 502:

ficus pomis,

id. ib. 2, 253:

corpora setis,

id. M. 13, 846; cf. id. Am. 3, 1, 32:

femina crinibus emptis,

id. A. A. 3, 165:

funale lampadibus,

id. M. 12, 247: trames [p. 547] caligine opaca (coupled with obscurus), id. ib. 10, 54 et saep.—

Transf., of the parts themselves which are crowded together, thick, close, set close:

superiorem partem collis densissimis castris (sc. trinis) compleverant,

pitched very near together, Caes. B. G. 7, 46, 3:

sepes,

id. ib. 2, 22:

frutices,

Ov. M. 1, 122:

ilex,

id. F. 2, 165 et saep.:

hostes,

Verg. A. 2, 511:

ministri,

id. M. 2, 717:

densior suboles,

Verg. G. 3, 308:

dens (pectinis),

Tib. 1, 9, 68:

comae,

Ov. Am. 1, 14, 42; cf.

pilae,

id. F. 2, 348 et saep.— Poet.:

densorum turba malorum,

Ov. Tr. 5, 6, 41.—

In time, of things which take place in close succession, thick, frequent, continuous (mostly poet.):

ictus,

Verg. A. 5, 459; cf.

plagae,

Hor. Od. 3, 5, 31:

Aquilo,

strong, powerful, Verg. G. 3, 196:

silentia,

deep, profound, Val. Fl. 3, 604:

amores,

Verg. G. 4, 347:

pericula,

Ov. P. 4, 7, 15:

usus,

id. ib. 4, 3, 15:

ictus,

Amm. 15, 5, 31. —

Trop. of speech, condensed, concise:

vox atrox in ira, et aspera ac densa,

coarse, Quint. 11, 3, 63:

tanta vis in eo (sc. Demosthene) tam densa omnia, etc.,

id. 10, 1, 76; cf. transf. to the writer himself: densior ille (sc. Demosthenes), hic (sc. Cicero) copiosior, ib. § 106: densus et brevis et semper instans sibi Thucydides, ib. § 73: (Euripides) sententiis densus, ib. § 68.— Adv.: densē (very rare).

In space, thickly, closely, close together:

caesae alni,

Plin. 16, 37, 67, § 173:

calcatum quam densissime,

Vitr. 5, 12 med.:

milites densius se commovebant,

Amm. 24, 6, 8.—

(Acc. to no. I. B. 2.) In time, frequently, rapidly, one after the other:

quod in perpetuitate dicendi eluceat aliquando, idem apud alios densius, apud alios fortasse rarius,

Cic. Or. 2, 7:

nulla tamen subeunt mihi tempora densius istis,

Ov. P. 1, 9, 11:

replicatis quaestionibus dense,

Amm. 29, 3 fin.

flāmen (also ‡

FILAMEN,

Inscr. Grut. 227, 6), mis, m. [same root with fla-gro, q. v.; lit., he who burns, sc. offerings, Corss. Ausspr. 1, 84, 146; cf. 2, 86 note; Momms. Röm. Gesch. 1, 155; and Curt. Gr. Etym. p. 301], a priest of one particular deity, a flamen (acc. to a false etym. of Varr. and Fest., v. infra, so called from the fillet which he wore around his head). Festus enumerates from the highest flamen, that of Jupiter, to the lowest, that of Pomona, fifteen of these priests;

in the times of the emperors, the deified emperors and other deified persons also had their separate flamens assigned to them: flamines, quod in Latio capite velato erant semper, ac caput cinctum habebant filo, flamines dicti. Horum singuli cognomina habent ab eo deo, quoi sacra faciunt,

Varr. L. L. 5, § 84 Müll.: flamen Dialis dictus, quod filo assidue velatur, indeque appellatur flamen, quasi filamen, Paul. ex Fest. p. 87, 15 Müll.; cf. also Serv. Verg. A. 8, 664:

maximae dignationis Flamen Dialis est inter quindecim flamines, et cum ceteri discrimina majestatis suae habeant, minimi habetur Pomonalis, quod Pomona levissimo fructui agrorum praesidit pomis,

Fest. p. 154, 27 sq.; cf.

Müll. Comm. ad h. l. p. 385, b: DIVIS ALIIS ALII SACERDOTES, OMNIBVS PONTIFICES, SINGVLIS FLAMINES SVNTO,

Cic. Leg. 2, 8, 20:

(Numa) flaminem Jovi assiduum sacerdotem creavit... huic duos flamines adjecit, Marti unum, alterum Quirino,

Liv. 1, 20, 2; cf. Cic. Rep. 2, 14; Aug. Civ. D. 2, 15; cf.

also: est ergo flamen, ut Jovi, ut Marti, ut Quirino, sic divo Julio M. Antonius, etc.,

Cic. Phil. 2, 43, 110:

Tiberius flamines sibi decerni prohibuit,

Suet. Tib. 26; v. Gell. 10, 15:

FLAMEN D. AVGVSTI,

Inscr. Orell. 311; 488; cf.

AVGVSTALIS,

ib. 643; 2366:

DIVI CLAVDII,

ib. 2218; 3651:

PERPETVVS NERONIS AVG.,

ib. 2219:

SALVTIS AVGVSTAE,

ib. 1171:

ROMAE,

ib. 2183:

flaminem prodere,

Cic. Mil. 10, 27:

inaugurare flaminem,

Liv. 27, 8, 4.

flāmen, ĭnis, n. [flo], = pneuma, a blowing, blast, esp. of wind ( poet., most freq. in the plur.; cf.: ventus, flatus, flabra, spiritus, aura).

Lit.:

cur Berecynthiae Cessant flamina tibiae?

Hor. C. 3, 19, 19; Nemes. Ecl. 1, 16: aquilo suo cum flamine, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 424 ed. Vahl.):

Borea, surdas flamine tunde fores,

Ov. Am. 1, 6, 54:

venti,

Lucr. 1, 290:

Cauri,

id. 6, 135; cf. Verg. A. 10, 97.—

Transf., concr., a gale, breeze, wind:

ferunt sua flamina classem,

Verg. A. 5, 832; Ov. F. 3, 599:

flamina conticuere, jacet sine fluctibus aequor,

Val. Fl. 3, 732.

Flāmen, ĭnis, m., a surname in the gens Claudia, Liv. 27, 21, 5.

flāmen (also ‡

FILAMEN,

Inscr. Grut. 227, 6), mis, m. [same root with fla-gro, q. v.; lit., he who burns, sc. offerings, Corss. Ausspr. 1, 84, 146; cf. 2, 86 note; Momms. Röm. Gesch. 1, 155; and Curt. Gr. Etym. p. 301], a priest of one particular deity, a flamen (acc. to a false etym. of Varr. and Fest., v. infra, so called from the fillet which he wore around his head). Festus enumerates from the highest flamen, that of Jupiter, to the lowest, that of Pomona, fifteen of these priests;

in the times of the emperors, the deified emperors and other deified persons also had their separate flamens assigned to them: flamines, quod in Latio capite velato erant semper, ac caput cinctum habebant filo, flamines dicti. Horum singuli cognomina habent ab eo deo, quoi sacra faciunt,

Varr. L. L. 5, § 84 Müll.: flamen Dialis dictus, quod filo assidue velatur, indeque appellatur flamen, quasi filamen, Paul. ex Fest. p. 87, 15 Müll.; cf. also Serv. Verg. A. 8, 664:

maximae dignationis Flamen Dialis est inter quindecim flamines, et cum ceteri discrimina majestatis suae habeant, minimi habetur Pomonalis, quod Pomona levissimo fructui agrorum praesidit pomis,

Fest. p. 154, 27 sq.; cf.

Müll. Comm. ad h. l. p. 385, b: DIVIS ALIIS ALII SACERDOTES, OMNIBVS PONTIFICES, SINGVLIS FLAMINES SVNTO,

Cic. Leg. 2, 8, 20:

(Numa) flaminem Jovi assiduum sacerdotem creavit... huic duos flamines adjecit, Marti unum, alterum Quirino,

Liv. 1, 20, 2; cf. Cic. Rep. 2, 14; Aug. Civ. D. 2, 15; cf.

also: est ergo flamen, ut Jovi, ut Marti, ut Quirino, sic divo Julio M. Antonius, etc.,

Cic. Phil. 2, 43, 110:

Tiberius flamines sibi decerni prohibuit,

Suet. Tib. 26; v. Gell. 10, 15:

FLAMEN D. AVGVSTI,

Inscr. Orell. 311; 488; cf.

AVGVSTALIS,

ib. 643; 2366:

DIVI CLAVDII,

ib. 2218; 3651:

PERPETVVS NERONIS AVG.,

ib. 2219:

SALVTIS AVGVSTAE,

ib. 1171:

ROMAE,

ib. 2183:

flaminem prodere,

Cic. Mil. 10, 27:

inaugurare flaminem,

Liv. 27, 8, 4.

flāmen, ĭnis, n. [flo], = pneuma, a blowing, blast, esp. of wind ( poet., most freq. in the plur.; cf.: ventus, flatus, flabra, spiritus, aura).

Lit.:

cur Berecynthiae Cessant flamina tibiae?

Hor. C. 3, 19, 19; Nemes. Ecl. 1, 16: aquilo suo cum flamine, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 424 ed. Vahl.):

Borea, surdas flamine tunde fores,

Ov. Am. 1, 6, 54:

venti,

Lucr. 1, 290:

Cauri,

id. 6, 135; cf. Verg. A. 10, 97.—

Transf., concr., a gale, breeze, wind:

ferunt sua flamina classem,

Verg. A. 5, 832; Ov. F. 3, 599:

flamina conticuere, jacet sine fluctibus aequor,

Val. Fl. 3, 732.

Flāmen, ĭnis, m., a surname in the gens Claudia, Liv. 27, 21, 5.

nōmen, ĭnis (archaic form of gen. sing. NOMINVS, S. C. de Bacch. Corp. Inscr. Lat. 196, 8), n. [for gnōmen, from root gno, whence gnosco, nosco, co-gnosco], a name, appellation (syn. vocabulum).

Lit.:

nomen est, quod unicuique personae datur, quo suo quaeque proprio et certo vocabulo appellatur,

Cic. Inv. 1, 24, 134:

imponere nova rebus nomina,

id. Fin. 3, 1, 3:

qui haec rebus nomina posuerunt,

id. Tusc. 3, 5, 10:

appellare aliquem nomine,

id. de Or. 1, 56, 239:

huic urbi nomen Epidamno inditum est,

Plaut. Men. 2, 1, 37; cf. Liv. 7, 2, 6:

Theophrastus divinitate loquendi nomen invenit,

Cic. Or. 19, 62:

lituus ab ejus litui, quo canitur, similitudine nomen invenit,

id. Div. 1, 17, 30:

ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

Caes. B. G. 1, 13 et saep.:

ludi, Pythia de domitae serpentis nomine dicti,

Ov. M. 1, 447:

clari nominis vir,

Vell. 2, 34, 4:

nominis minoris vir,

id. 2, 100, 5; cf. id. 2, 112, 2; 2, 103, 1: est mihi nomen, inditur mihi nomen, with nom.:

cui saltationi Titius nomen est,

Cic. Brut. 62, 225:

eique morbo nomen est avaritia,

id. Tusc. 4, 11, 24:

canibus pigris... Nomen erit pardus, tigris, leo,

Juv. 8, 36.—With dat.:

haec sunt aedes, hic habet: Lesbonico'st nomen,

Plaut. Trin. 2, 2, 110:

juventus nomen fecit Peniculo mihi,

id. Men. 1, 1, 1:

nam mihi est Auxilio nomen,

id. Cist. 1, 3, 6:

huic ego die nomen Trinummo facio,

id. Trin. 4, 2, 1:

nomen Arcturo est mihi,

id. Rud. prol. 5:

cantus cui nomen neniae,

Cic. Leg. 2, 24, 62:

puero ab inopiā nomen Egerio est inditum,

Liv. 1, 34:

est illis strigibus nomen,

Ov. F. 6, 139.—With gen.:

cujus nomen est Viventis,

Vulg. Gen. 25, 11.—Rarely with ad:

ut det nomen ad molas coloniam,

Plaut. Ps. 4, 6, 38.—Nomen dare, edere, profiteri, ad nomina respondere, to give in one's name, be enrolled, enlist; to answer to one's name when summoned to military duty:

ne nomina darent,

Liv. 2, 24:

nomina profiteri,

id. 2, 24:

nominis edendi apud consules potestas,

id. 2, 24:

virgis caesi, qui ad nomina non respondissent,

id. 7, 4; also,

dare nomen in conjurationem,

to join the conspiracy, Tac. A. 15, 48:

ab re nomen habet (terra),

is named for, Liv. 38, 18, 4:

quae (sapientia) divinarum humanarumque rerum cognitione hoc nomen apud antiquos adsequebatur,

Cic. Tusc. 5, 3, 7:

dea (Viriplaca) nomen hoc a placandis viris fertur adsecuta,

Val. Max. 2, 1, 6.—Esp.:

nomen accipere = nominari: turris quae nomen ab insulā accepit,

Caes. B. C. 3, 112, 1; Quint. 3, 3, 13; Just. 1, 5, 1; Tac. A. 6, 37; 15, 74; Plin. Ep. 2, 10, 8.—

In partic., the middle name of the three which every freeborn Roman had, as distinguished from the praenomen and cognomen. The nomen distinguished one gens from another, the cognomen one familia from another, and the praenomen one member of the familia from another, Quint. 7, 3, 27.—But sometimes nomen is used in the signif. of praenomen:

id nomen (sc. Gaja),

Cic. Mur. 12, 27.—So, too, in the signif. of cognomen:

Sex. Clodius, cui nomen est Phormio,

Cic. Caecin. 10, 27; cf.:

tamquam habeas tria nomina,

i. e. as if you were a Roman, Juv. 5, 127.—

Esp. in phrase: sub nomine, under the assumed name:

qui litteras exitiales Demetrio sub nomine Flaminini adtulerant,

Liv. 40, 54, 9:

sub nomine meo,

Quint. 7, 2, 24:

carmina sub alieno nomine edere,

Suet. Aug. 55:

multa vana sub nomine celebri vulgabantur,

Tac. A. 6, 12; 13, 25; id. H. 1, 5; cf.:

rogatio repente sub unius tribuni nomine promulgatur,

Liv. 43, 16, 6; Suet. Aug. 29; Plin. Pan. 50, 5; cf. also II. B. infra.—

A title of power or honor:

imperatoris,

Caes. B. C. 2, 32, 14.—

In gram., a noun, Quint. 1, 4, 18; 1, 5, 42 et saep.—

Transf.

Nomen alicu jus deferre, to bring an accusation against, to accuse a person:

nomen alicujus de parricidio deferre,

Cic. Rosc. Am. 10, 28: nomen recipere, to receive the accusation:

palam de sellā ac tribunali pronuntiat: si quis absentem Sthenium rei capitalis reum facere vellet, sese ejus nomen recepturum: et simul, ut nomen deferret, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94; cf. context.—

A bond, note, a demand, claim, a debt: tituli debitorum nomina dicuntur praesertim in iis debitis, in quibus hominum nomina scripta sunt, quibus pecuniae commodatae sunt, Ascon. ap. Cic. Verr. 2, 1, 10, § 28:

repromittam istoc nomine solutam rem futuram,

Plaut. As. 2, 4, 48:

si neque in tuas tabulas ullum nomen referres, cum tot tibi nominibus acceptum Curtii referrent,

Cic. Verr. 2, 1, 39, § 102:

qui tibi, ut ais, certis nominibus grandem pecuniam debuit,

on good bonds, good security, id. Quint. 11, 38; cf.:

egone hos digitos meos impellere potui, ut falsum perscriberent nomen?

id. Rosc. Com. 1, 1:

volo persolvere, ut expungatur nomen, ne quid debeam,

Plaut. Cist. 1, 3, 40; so,

solvere,

Cic. Att. 6, 2, 7:

expedire, exsolvere,

id. ib. 16, 6, 3:

nomina sua exigere,

to collect one's debts, id. Verr. 2, 1, 10, § 28:

hoc nomen, quod urget, nunc, cum petitur, dissolvere,

id. Planc. 28, 68:

transcribere in alium,

Liv. 35, 7:

qui venit ad dubium grandi cum codice nomen,

comes with a huge ledger to sue for a doubtful debt, Juv. 7, 110.—

Nomina facere, in the case of written obligations, to set down or book the items of debt in the account-book:

nomina se facturum, qua ego vellem die,

Cic. Fam. 7, 23, 1:

emit homo cupidus (Canius) tanti, quanti Pythius voluit et emit instructos: nomina facit (Pythius), negotium conficit,

id. Off. 3, 14, 59:

nomina facturi diligenter in patrimonium et vasa debitoris inquirimus,

Sen. Ben. 1, 1, 2.—

Nomen locare, to offer as surety, Phaedr. 1, 16, 1 (dub.).—

Transf., an item of debt; and hence, a debtor:

hoc sum assecutus, ut bonum nomen existimer,

i. e. a good payer, Cic. Fam. 5, 6, 2:

lenta nomina non mala,

Sen. Ben. 5, 22, 1; cf. id. ib. 7, 29, 2; Col. 1, 7, 2.—

A family, race, stock, people, nation:

C. Octavium in familiam nomenque adoptavit,

Suet. Caes. 83:

Crispum C. Sallustius in nomen ascivit,

Tac. A. 3, 30; Luc. 7, 584.—

With national names: nomen Romanum, whatever is called Roman, i. e. the Roman dominion, nation, power; esp. of the army:

gens infestissuma nomini Romano,

Sall. C. 52, 24: CEIVIS ROMANVS NEVE NOMINVS LATINI NEVE SOCIVM QVISQVAM, etc., S. C. de Bacch.; so,

concitatis sociis et nomine Latino,

Cic. Rep. 1, 19, 31; 3, 29, 41:

ubi deletum omnibus videretur nomen Romanum,

Liv. 23, 6, 3:

relicum Romani nominis,

id. 22, 55, 5; 27, 33, 11; 1, 10, 3; cf. id. 9, 7, 1:

Aeolio regnatas nomine terras,

Sil. 14, 70:

Volscūm nomen prope deletum est,

Liv. 3, 8, 10:

nomen Atheniensium tueri,

Just. 5, 6, 9.—

Poet.

A thing:

infaustum interluit Allia nomen,

Verg. A. 7, 717.—

A person:

popularia nomina Drusos,

Luc. 6, 759; 1, 311:

nec fidum femina nomen,

Tib. 3, 4, 61:

in diversa trahunt unum duo nomina pectus,

i. e. the love of a mother and sister, Ov. M. 8, 464; id. H. 8, 30.—

Trop.

Name, fame, repute, reputation, renown (syn.:

existimatio, fama): hujus magnum nomen fuit,

Cic. Brut. 67, 238:

nomen habere,

id. ib. 69, 244:

magnum in oratoribus nomen habere,

id. Or. 6, 22:

officere nomini alicujus, Liv. praef. § 3: et nos aliquod nomenque decusque Gessimus,

Verg. A. 2, 89:

nomen gerere,

Lact. 1, 20, 3; 4, 29, 15 al.:

multi Lydia nominis Romanā vigui clarior Iliā,

Hor. C. 3, 9, 7:

nomen alicujus stringere,

Ov. Tr. 2, 350:

homines nonnullius in litteris nominis, Plin Ep. 7, 20, 3: parentes, quorum maximum nomen in civitatibus est suis,

Liv. 22, 22, 13.—Of ill repute, bad reputation: malum nomen (only rare and late Lat.): magis eligendum in paupertate nomen bonum quam in divitiis nomen pessimum, Hier. Com. Ep. Tit., Paris, 1546, p. 104 H.—

Of inanimate things:

ne vinum nomen perdat,

Cato, R. R. 25:

nec Baccho genus aut pomis sua nomina servat,

Verg. G. 2, 240.—

A title, pretext, pretence, color, excuse, account, sake, reason, authority, behalf, etc.: alio nomine et aliā de causā abstulisse. Cic. Rosc. Com. [p. 1214] 14, 40:

legis agrariae simulatione atque nomine,

id. Agr. 2, 6, 15:

classis nomine pecuniam imperatam queruntur,

id. Fl. 12, 27:

haec a te peto amicitiae nostrae nomine,

id. Fam. 12, 12, 3; 2, 1, 1:

nomine sceleris conjurationisque damnati,

id. Verr. 2, 5, 5, § 11:

nomine neglegentiae suspectum esse,

id. Fam. 2, 1, 1:

quid exornamus philosophiam, aut quid ejus nomine gloriosi sumus?

id. Tusc. 2, 14, 33:

qui cum luxuriose viverent, non reprehenderentur eo nomine,

id. Fin. 2, 7, 21:

gratias boni viri agebant et tuo nomine gratulabantur,

on your account, id. Phil. 1, 12, 30:

Antonio tuo nomine gratias egi,

on your behalf, id. Att. 1, 16, 16:

legationes tuo nomine proficiscentes,

id. Fam. 3, 8, 2:

quem quidem tibi etiam suo nomine commendo,

for his own sake, id. ib. 13, 21, 2:

meo nomine,

Tac. H. 1, 29:

feminarum suarum nomine,

id. G. 8:

bellum populo Romano suo nomine indixit,

Cic. Cat. 2, 6, 14:

decretae eo nomine supplicationes,

Tac. A. 14, 59;

but: acceptā ex aerario pecuniā tuo nomine,

on your responsibility, Cic. Q. Fr. 1, 3, 7.—

A name, as opposed to the reality:

me nomen habere duarum legionum exilium (opp. exercitum habere tantum),

Cic. Att. 5, 15, 1:

Campani magis nomen ad praesidium sociorum, quam vires cum attulissent,

Liv. 7, 29:

nomen amicitia est, nomen inane fides,

Ov. A. A. 1, 740.—

In eccl. Lat.,

Periphrastically:

invocavit nomen Domini,

Vulg. Gen. 13, 4:

omnipotens nomen ejus,

ib. Exod. 15, 3:

psallam nomini Domini,

ib. Psa. 7, 18:

blasphemare nomen ejus,

ib. Apoc. 13, 6.—

Delegated power:

in nomine tuo daemones eicimus,

Vulg. Matt. 7, 22:

in quo nomine fecistis,

ib. Act. 4, 7:

locuti sunt in nomine Domini,

ib. Jacob. 5, 10.

tĭmĕo, ŭi, 2, v. a. and n. [root tam-; Sanscr. tam-yati, to be stupefied; tamas, darkness; cf. temulentus], to fear, be afraid of, to dread, apprehend; to be afraid or in fear, to be fearful, apprehensive, or anxious; constr. with acc., rel.-clause, inf., ne or ut, and absol.

With acc. (class.;

syn.: vereor, metuo, paveo): quamquam omnia sunt metuenda, nihil magis quam perfidiam timemus,

Cic. Fam. 1, 5, a, 2:

timeo meos,

Plaut. Truc. 5, 63; cf.:

quos aliquamdiu inermes timuissent,

Caes. B. G. 1, 40:

oppidanos,

Hirt. B. G. 8, 27:

saxum Tantalus,

Lucr. 3, 981 sq.:

portus omnes,

Caes. B. C. 3, 6:

reliquos casus,

id. ib. 3, 10:

nomen atque imperium absentis,

id. ib. 1, 61:

numinis iram,

Ov. M. 6, 314:

flagitium pejus leto,

Hor. C. 4, 9, 50:

cuncta (amantes),

Ov. M. 7, 719:

aeternas poenas timendum'st,

Lucr. 1, 111.—In pass.:

morbos esse timendos,

Lucr. 3, 41; so, si ipse fulgor timeretur, Quint. 8, 3, 5:

si Cn. Pompeius timeretur,

id. 4, 2, 25. — Pregn., to have to fear, i. e. to be exposed to, contend against:

pro telis gerit quae timuit et quae fudit,

Sen. Herc. Fur. 40 sq.; 793:

feras,

id. Herc. Oet. 270. — With dat. of the object for which one fears something:

nostrae causae nihil nos timere,

Quint. 11, 1, 75:

patronum justitiae suae,

id. 4, 1, 9:

furem caulibus aut pomis,

Juv. 6, 17:

noxiam vini aegris,

Plin. 14, 16, 19, § 101. — With de:

de suo ac legionis periculo nihil timebat,

Caes. B. G. 5, 57:

nihil de bello,

id. ib. 3, 3:

de se nihil timere,

Cic. Sest. 1, 1. — With pro and abl.:

quid pro quoque timendum, aut a quoque timendum sit,

Cic. Ep. ad Brut. 1, 16, 2: pro amicis omnia timui, pro me nihil. Sen. Q. N. 4, praef. § 15. —

With rel.-clause (class.):

misera timeo, quid hoc sit negotii,

Plaut. Poen. 5, 4, 79:

timeo, quid rerum gesserim,

id. Mil. 2, 4, 44:

quid possem, timebam,

Cic. Att. 12, 24, 1:

nunc istic quid agatur, magnopere timeo,

id. ib. 3, 8, 2;

jam nunc timeo, quidnam... pro exspectatione omnium eloqui possim,

id. Div. in Caecil. 13, 42:

misera timeo, incertum hoc quorsum accidat,

Ter. And. 1, 5, 29; cf.:

haec quo sint eruptura timeo,

Cic. Att. 2, 20, 5. — With dat.:

nunc nostrae timeo parti, quid hic respondeat,

Ter. And. 2, 5, 8. —

With inf. (freq. since the Aug. per.;

not in Cic.): Caesar etsi timebat tantae magnitudinis flumini exercitum obicere, etc.,

Caes. B. C. 1, 64:

equites cum intrare fumum et flammam densissimam timerent,

Hirt. B. G. 8, 16:

timebant prisci truncum findere,

Plin. 17, 14, 24, § 102:

nec jurare time,

Tib. 1, 4, 21; Hor. C. 1, 8, 8; 3, 24, 56; id. S. 1, 4, 23; id. Ep. 1, 5, 2; 1, 7, 4; 1, 19, 27; 2, 1, 114; id. A. P. 170; 197; Ov. M. 1, 593; 12, 246.— Rarely with acc. and inf.:

ni cedenti instaturum alterum timuissent,

Liv. 10, 36, 3.—

With ne or ut (class.):

metuo et timeo, ne hoc tandem propalam fiat,

Plaut. Mil. 4, 8, 38:

timeo, ne malefacta mea sint inventa omnia,

id. Truc. 4, 2, 61: haec timeo ne impediantur, D. Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 4:

neque timerent, ne circumvenirentur,

Caes. B. G. 2, 26:

non times, ne locum perdas,

Quint. 6, 3, 63:

timuit, ne non succederet,

Hor. Ep. 1, 17, 37:

timere, ne non virtute hostium, sed lassitudine suā vincerentur,

Curt. 3, 17, 9:

timeo, ut sustineas,

Cic. Fam. 14, 2, 3:

ut satis commode supportari posset (res frumentaria), timere dicebant,

Caes. B. G. 1, 39. —

Absol. (freq. in prose and poetry):

fac, ego ne metuam igitur et ut tu meam timeas vicem,

Plaut. Most. 5, 2, 24:

salva est navis, ne time,

id. Merc. 1, 2, 64; so,

ne time,

id. Am. 2, 2, 42; 5, 1, 12; id. Cas. 4, 4, 13; id. Curc. 4, 2, 34:

timentibus ceteris propter ignorationem locorum,

Cic. Rep. 1, 17, 29; cf.:

timentes confirmat,

Caes. B. G. 7, 7:

cottidie aliquid fit lenius quam timebamus,

Cic. Fam. 6, 10, 5:

timere et admirari,

Quint. 9, 2, 26; 9, 2, 86.—With de:

de re publicā valde timeo,

Cic. Att. 7, 6, 2.—With ab:

a quo quidem genere ego numquam timui,

Cic. Sull. 20, 59. — With pro ( poet. and post-Aug.):

pro eo timebam,

Curt. 6, 10, 27:

timentem pro capite amicissimo,

Plin. Ep. 3, 17, 3:

quamvis pericliter, plus tamen pro te timeo,

Sen. Contr. 7, 20, 1:

indulgentia pro suis timentium,

id. ib. 9, 26, 2, B:

qui pro illo nimium timet,

id. Ep. 14, 1:

qui eget divitiis timet pro illis,

id. ib. 14, 18;

90, 43: pro Aristippi animā,

Gell. 19, 1, 10:

timuere dei pro vindice terrae,

Ov. M. 9, 241.—Pregn., with abl. ( poet.):

timuit exterrita pennis Ales,

expressed its fear, Verg. A. 5, 505. — Freq. with dat. of the object for which one fears:

tibi timui,

Ter. Heaut. 3, 2, 20; cf.:

qui sibi timuerant,

Caes. B. C. 3, 27:

alicui,

Quint. 8, 5, 15; Verg. A. 2, 729; Hor. C. 3, 27, 7; id. S. 2, 1, 23:

suis rebus,

Caes. B. G. 4, 16:

huic loco,

id. ib. 7, 44:

receptui suo,

id. B. C. 3, 69:

urbi,

Hor. C. 3, 29, 26.— Impers. pass.:

urbi timetur,

Luc. 7, 138: Sen. Med. 885.—

Timens like timidus, with gen.:

mortis timentes,

Lucr. 6, 1239.