permanere

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

incĭpĭo, cēpi, ceptum, 3 (archaic incepsit inceperit, Paul. ex Fest. p. 107 Müll.), v. a. and n. [in-capio; lit., to seize upon, lay hold of; opp. to desinere; hence, with the accessory idea of action), to begin to do something, to take in hand (syn. incoho; in class. prose, viz. in Cic., only in the tempp. press., while coepi is used in the tempp. perff.); constr. usually with the inf., less freq. absol., with the acc., ab, or adv. of place or time.

With inf.:

ut homines mortem vel optare incipiant vel certe timere desistant,

Cic. Tusc. 1, 49, 117:

huic incipio sententiae diffidere,

id. ib. 5, 1, 3:

prius quam incipit tinnire,

Plaut. As. 2, 4, 42:

bella gerere,

Cic. N. D. 2, 3, 9:

leges neglegere,

id. Rep. 1, 43 fin.:

queri cum multis incipiunt,

id. Verr. 2, 2, 23, § 56:

nimis cito diligere,

id. Lael. 21, 78:

amare aliquem,

id. ib. 16, 60:

fossas complere,

Caes. B. G. 5, 51, 4:

rem frumentariam expedire,

id. B. C. 1, 54, 4:

triplicem aciem ducere,

id. ib. 1, 64, 7;

2, 30, 1: cum maturescere frumenta inciperent,

id. ib. 6, 29, 4; cf. id. ib. 3, 49, 1:

cum primum pabuli copia esse inciperet,

id. B. G. 2, 2, 2; cf.:

ictus erat, qua crus esse incipit,

Ov. M. 6, 255; 8, 474; 15, 256:

opes pellere dominatione,

Sall. H. 3, 61, 3:

si res explicare incipiam,

Nep. Pelop. 1:

Bessus agere gratias incipit,

Curt. 5, 12, 1:

cenare,

Suet. Aug. 74:

promovere scalas,

Tac. A. 15, 4 fin.:

si dormire incipis ortu luciferi,

Juv. 8, 11:

male quod mulier facere incepit, nisi id efficere perpetrat, etc.... Si bene facere incepit, etc. (shortly afterward, occeperunt),

Plaut. Truc. 2, 5, 12 and 14:

satis nequam sum, utpote qui hodie inceperim Amare,

id. Rud. 2, 5, 5.—

Absol.:

ut incipiendi ratio fuerit, ita sit desinendi modus,

Cic. Off. 1, 37, 135; cf. Plin. Ep. 9, 4, 1; Sen. Ep. 116:

dum incipimus,

Quint. 11, 3, 144:

dum deliberamus, quando incipiendum sit, incipere jam serum est,

id. 12, 6, 3:

in incipiendo, etc.,

id. 11, 1, 6: ac statim sic rex incipit, thus begins (to speak), Sall. J. 109 fin.; cf.:

nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim: Fortunam Priami, etc.,

Hor. A. P. 136:

sic incipit, with a foll. direct quotation,

id. S. 2, 6, 79; Ov. M. 9, 281;

and simply incipit,

Hor. S. 1, 9, 21:

sapere aude, Incipe,

make a beginning, begin, id. Ep. 1, 2, 41; Juv. 4, 34:

priusquam incipias, consulto opus est,

Sall. C. 1, 6:

turpe inceptu est,

Ter. Phorm. 2, 4, 16:

incipientes atque adhuc teneri (pueri),

who are beginning to learn, beginners, Quint. 1, 2, 26:

incipiens,

id. 2, 5, 18; 2, 6, 5; 8 prooem. § 1; 3;

10, 7, 18: quoties madidum ver incipit,

Juv. 9, 52 al. —

With acc. (once in Cic., once in Cæs., v. infra):

facinus audax incipit,

Plaut. Aul. 3, 4, 1:

facinus,

Sall. C. 20, 3:

pugilatum,

Plaut. Capt. 4, 2, 13:

iter,

id. Cas. 4, 4, 2:

aliquid novi negotii,

Ter. Phorm. 4, 4, 29:

bellum (opp. deponere),

Sall. J. 83, 1:

tam prava,

id. ib. 64, 2:

indigna nobis,

id. H. 2, 41, 8:

opus,

Liv. 7, 34, 13:

bellum,

id. 21, 21, 6; 26, 37, 9; 42, 43, 3:

sementem,

Verg. G. 1, 230:

Maenalios versus,

id. E. 8, 21:

si id facere non potueris, quod, ut opinio mea fert, ne incipies quidem,

Cic. Planc. 19, 48; Quint. 1, 12, 5:

iter mihi incepi,

Plaut. Cas. 2, 1, 16:

tantum incepi operis,

id. Men. 2, 3, 80:

mandata,

Tac. A. 12, 10; 4, 46:

auspicia a parricidio,

Just. 26, 2 init.: multa, Cat. ap. Gell. 16, 14, 2.— Pass.:

tanta incepta res est,

Plaut. Capt. 2, 1, 31:

nuptiarum gratia haec sunt ficta atque incepta,

Ter. And. 5, 1, 17; 3, 3, 7:

si inceptam oppugnationem reliquissent,

Caes. B. G. 7, 17, 6:

quia dici extremum erat, proelium non inceptum,

Sall. J. 21, 2:

proelium incipitur,

id. ib. 57, 3;

74, 2: saxis proelium incipitur,

Tac. H. 5, 17:

satis cito incipi victoriam,

id. ib. 2, 25; id. A. 2, 5; 2, 76; 12, 67 fin.:

iter inceptum celerant,

Verg. A. 8, 90:

inceptumque decurre laborem,

id. G. 2, 39:

inceptum frustra summitte furorem,

id. A. 12, 832:

deus me vetat Inceptos iambos Ad umbilicum adducere,

Hor. Epod. 14, 7:

in re incipiunda ad defendendam noxiam,

Ter. Phorm. 1, 4, 48:

in contentionibus aut incipiendis aut finiendis,

Quint. 11, 3, 128:

a tantis princeps incipiendus erat,

Ov. F. 5, 570.—

With ab or an adv. of place or time:

a Jove incipiendum putat,

Cic. Rep. 1, 36 (acc. to the Gr. of Aratus, ek Dios archômestha):

ab illis incipit uxor,

Juv. 6, 348; Quint. 10, 1, 46:

incipiamus ab iis,

id. 9, 2, 6:

semper ab excusatione aetatis incipientem,

id. 6, 3, 76:

potissimum incipiam ab ea parte,

id. 3, 7, 1:

optime manus a sinistra parte incipit, in dextra deponitur,

id. 11, 3, 106:

amicitia incepta a parvis cum aetate accrevit simul,

Ter. And. 3, 3, 7.— Pass. impers.:

optime incipitur a longis, recte aliquando a brevibus,

Quint. 9, 4, 92.

Neutr., to begin to be, to begin, commence (rare but class.); constr. with abl. instrum., or absol.

With abl.:

tertius sinus Acrocerauniis incipit montibus,

Plin. 4, 1, 1, § 1:

censere ut principium anni inciperet mense Decembri,

Tac. A. 13, 10:

verbum petere quo incipiant,

Quint. 10, 7, 21.—

Absol.:

cum ver esse coeperat... cum rosam viderat, tum incipere ver arbitrabatur,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 27:

quoties incipit sensus aut desinit,

Quint. 9, 4, 67:

hic annus incipit vicesimus,

Plaut. Capt. 5, 3, 3:

narrationis incipit mihi initium,

Ter. And. 4, 2, 26:

jam tum inceperat turba inter eos,

id. Eun. 4, 4, 58:

tempus erat quo prima quies mortalibus aegris Incipit,

Verg. A. 2, 269:

mox Idumaea incipit et Palaestina,

Plin. 5, 13, 14, § 68:

epistula, quam incipiente febricula scripseras,

Cic. Att. 7, 8, 2:

incipientes curas principis onerari,

Tac. A. 1, 19:

incipiens adhuc et nondum adulta seditio,

id. H. 1, 31:

incipiens omnia sentit amor,

Ov. A. A. 2, 648:

Menander Syracusanus incipientis juventae,

Plin. 8, 5, 5, § 14:

incipiente aestate,

id. 27, 13, 109, § 133:

trixago incipientibus hydropicis efficax,

id. 24, 15, 80, § 131:

quem (honorem) et incipientes principes et desinentes adeo concupis cunt ut auferant,

Plin. Pan. 57.—Hence, in-ceptum, i, n., a beginning, attempt, undertaking (freq. in historians and poets, but not in Cæs.;

also rare in Cic.): cujus ego non modo factum, sed inceptum ullum conatumve contra patriam deprehendero,

Cic. Cat. 2, 12, 27:

servetur ad imum, Qualis ab incepto processerit (persona),

from the beginning onwards, Hor. A. P. 127: permanere in incepto, Luccei. ap. Cic. Fam. 5, 14 fin.:

a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat,

Sall. C. 4, 2:

cujus neque consilium neque inceptum ullum frustra erat,

id. J. 7, 6; cf.:

ni ea res longius nos ab incepto traheret,

the subject, id. ib. 7 fin.:

absistere incepto,

Liv. 31, 26, 5:

desistere incepto,

Verg. A. 1, 37:

haerere in incepto,

id. ib. 2, 654:

peragere inceptum,

id. ib. 4, 452; cf.:

perficere inceptum,

Sall. J. 11 fin.:

piget incepti,

Verg. A. 5, 678:

nunc ad inceptum redeo,

Sall. J. 4, 9; 42, 5:

turpe inceptum est,

Ter. Phorm. 2, 4, 16.— In plur.:

cupidus incepta patrandi,

Sall. J. 70, 5:

juventus Catilinae inceptis favebat,

id. C. 17, 6:

incepta mea inpedivit,

id. H. 4, 61, 12; cf.:

inceptis annue, diva, meis,

Ov. Am. 3, 2, 56; and:

di nostra incepta secundent,

Verg. A. 7, 259:

gravia et magna professa,

Hor. A. P. 14.

lībertas (old form, loebertas; v. 1. liber init.), ātis, f. [1. liber], the state or condition of a freeman, a being free, freedom, liberty, freedom from restraint or obligation, [p. 1059] free will, etc.

In gen.:

quid est enim libertas? potestas vivendi, ut velis,

Cic. Par. 5, 1, 34:

ne majorem largiar ei, qui contra dicturus est, libertatem et licentiam,

id. Ac. 2, 10, 30:

praecidere sibi libertatem vivendi,

id. Verr. 2, 3, 1, § 3:

tabella dat populo eam libertatem, ut, quod velint, faciant,

id. Planc. 6, 16:

libertas in ridendo, in plorando,

id. ib. 14, 33:

omnium rerum impunitam libertatem tenere,

id. de Or. 1, 52, 226:

libertas est naturalis facultas ejus quod cuique facere libet, nisi si quid vi aut jure prohibetur,

Just. Inst. 1, 3, 1.—With gen.:

feminae omnium rerum libertatem desiderant,

Liv. 34, 2 fin:

testamentorum,

Quint. 3, 6, 84:

verborum (with licentia figurarum),

id. 10, 1, 28:

dialogorum,

id. 10, 5, 15:

caeli,

the open air, id. 10, 3, 22.— Poet. with inf sit modo libertas, quae velit ira, loqui, Prop. 1, 1, 28:

nec mihi libertas imis freta tollere arenis,

Val. Fl. 1, 601.—

In partic.

Civil freedom, liberty, opp. to slavery:

Scaevae, servo Q. Crotonis, libertas data est,

Cic. Rab. Perd. 11, 31: alicujus libertati parcere, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 206 Vahl.):

omnes homines naturā libertati studere et condicionem servitutis odisse,

Caes. B. G. 3, 10 fin.:

patriam et libertatem perdidi,

Plaut. Capt. 2, 2, 50:

libertas paenulast tergo tuo,

id. Most. 4, 2, 74:

haruspex his promisit libertatem,

id. Poen. 5, 4, 54:

aliquem in libertatem asserere,

Suet. Vit. 10:

petitur puer in libertatem,

id. Rhet. 1:

libertatis condicio,

Ulp. Fragm. 2, 3:

favor libertatis,

Gai. Inst. 1, 21; Paul. Sent. 2, 23, 2:

libertatem dare,

Gai. Inst. 2, 200:

amittere,

id. ib. 1, 160 sq.—

In plur. (anteand post-class.):

tribus non conduci possim libertatibus, Quin, etc.,

Plaut. Cas. 2, 8, 70:

pecunias et libertates servis et ante dono datas,

Tac. A. 15, 55:

in libertatibus dandis,

Gai. Inst. 2, § 228:

libertatium conservandarum causa,

Dig. 38, 1, 13, § 1:

lex (Fufia Caninia) cavet ut libertates servis testamento nominatim dentur,

Ulp. Fragm. 1, 25.—

Trop.:

se in libertatem vindicare,

Cic. de Or. 2, 33, 145; cf.:

in libertatem vindicati,

id. N. D. 1, 20, 56.—

Political freedom, liberty, or independence of a people not under monarchical rule, or not subject to another people (opp. servitus and dominatus):

aut exigendi reges non fuerunt: aut plebi re, non verbo danda libertas,

Cic. Leg. 3, 10 fin.:

aliae nationes servitutem pati possunt: populi Romani est propria libertas,

id. Phil. 6, 7 fin.; cf. id. ib. 3, 11 fin.:

in optimatium dominatu vix particeps libertatis potest esse multitudo,

id. Rep. 1, 27, 43:

et a regum et a patrum dominatione solere in libertatem rem populi vindicari, etc.,

id. ib. 1, 32, 48:

alicui eripere libertatem,

id. ib. 1, 17, 28:

in libertate permanere,

Caes. B. G. 3, 8:

libertatem accipere, recuperare,

id. ib. 7, 1 fin.:

plus communi libertati tribuere,

id. ib. 7, 37:

per dolum ac proditionem prope libertas amissa est,

Liv. 2, 3, 1:

conditor Romanae libertatis,

id. 8, 34.—

The spirit of liberty, consciousness of freedom:

dolor animi, innata libertas, prompta excellensque virtus,

Cic. Sest. 41, 88:

timefacta libertas,

id. Off. 2, 7, 24.—

Freedom of speech or thought, frankness, boldness, candor (mostly post-Aug.):

hoc mihi libertas, hoc pia lingua dedit,

Ov. H. 15, 68:

vera de exitu ejus magna cum libertate ominatus est,

Vell. 2, 71, 2:

quae in aliis libertas est, in aliis licentia vocatur,

Quint. 3, 8, 48:

affectatores libertatis,

id. 6, 2, 16; 10, 1, 94:

antiqua comoedia facundissimae libertatis,

id. 10, 1, 65:

vox honestissimae libertatis,

id. 11, 1, 37:

libertas ingenii,

Sall. J. 30, 3.—

Freedom from taxation, exemption:

aedium,

Dig. 8, 6, 18.—

Personified: Līber-tas, tatis, f., the goddess of Liberty, whose temple on the Aventine Hill was founded by the father of Tiberius Gracchus in the second Punic war; in the atrium of this temple the census-tables were preserved, Ov. F. 4, 624; Liv. 24, 17; 25, 7; 34, 44; 45, 15; Cic. Mil. 22, 59; id. Att. 4, 16, 14; id. N. D. 2, 23, 61. A statue of Libertas was erected by Clodius on the site of Cicero's house after it was pulled down, Cic. Att. 4, 2, 3.

lībertas (old form, loebertas; v. 1. liber init.), ātis, f. [1. liber], the state or condition of a freeman, a being free, freedom, liberty, freedom from restraint or obligation, [p. 1059] free will, etc.

In gen.:

quid est enim libertas? potestas vivendi, ut velis,

Cic. Par. 5, 1, 34:

ne majorem largiar ei, qui contra dicturus est, libertatem et licentiam,

id. Ac. 2, 10, 30:

praecidere sibi libertatem vivendi,

id. Verr. 2, 3, 1, § 3:

tabella dat populo eam libertatem, ut, quod velint, faciant,

id. Planc. 6, 16:

libertas in ridendo, in plorando,

id. ib. 14, 33:

omnium rerum impunitam libertatem tenere,

id. de Or. 1, 52, 226:

libertas est naturalis facultas ejus quod cuique facere libet, nisi si quid vi aut jure prohibetur,

Just. Inst. 1, 3, 1.—With gen.:

feminae omnium rerum libertatem desiderant,

Liv. 34, 2 fin:

testamentorum,

Quint. 3, 6, 84:

verborum (with licentia figurarum),

id. 10, 1, 28:

dialogorum,

id. 10, 5, 15:

caeli,

the open air, id. 10, 3, 22.— Poet. with inf sit modo libertas, quae velit ira, loqui, Prop. 1, 1, 28:

nec mihi libertas imis freta tollere arenis,

Val. Fl. 1, 601.—

In partic.

Civil freedom, liberty, opp. to slavery:

Scaevae, servo Q. Crotonis, libertas data est,

Cic. Rab. Perd. 11, 31: alicujus libertati parcere, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 206 Vahl.):

omnes homines naturā libertati studere et condicionem servitutis odisse,

Caes. B. G. 3, 10 fin.:

patriam et libertatem perdidi,

Plaut. Capt. 2, 2, 50:

libertas paenulast tergo tuo,

id. Most. 4, 2, 74:

haruspex his promisit libertatem,

id. Poen. 5, 4, 54:

aliquem in libertatem asserere,

Suet. Vit. 10:

petitur puer in libertatem,

id. Rhet. 1:

libertatis condicio,

Ulp. Fragm. 2, 3:

favor libertatis,

Gai. Inst. 1, 21; Paul. Sent. 2, 23, 2:

libertatem dare,

Gai. Inst. 2, 200:

amittere,

id. ib. 1, 160 sq.—

In plur. (anteand post-class.):

tribus non conduci possim libertatibus, Quin, etc.,

Plaut. Cas. 2, 8, 70:

pecunias et libertates servis et ante dono datas,

Tac. A. 15, 55:

in libertatibus dandis,

Gai. Inst. 2, § 228:

libertatium conservandarum causa,

Dig. 38, 1, 13, § 1:

lex (Fufia Caninia) cavet ut libertates servis testamento nominatim dentur,

Ulp. Fragm. 1, 25.—

Trop.:

se in libertatem vindicare,

Cic. de Or. 2, 33, 145; cf.:

in libertatem vindicati,

id. N. D. 1, 20, 56.—

Political freedom, liberty, or independence of a people not under monarchical rule, or not subject to another people (opp. servitus and dominatus):

aut exigendi reges non fuerunt: aut plebi re, non verbo danda libertas,

Cic. Leg. 3, 10 fin.:

aliae nationes servitutem pati possunt: populi Romani est propria libertas,

id. Phil. 6, 7 fin.; cf. id. ib. 3, 11 fin.:

in optimatium dominatu vix particeps libertatis potest esse multitudo,

id. Rep. 1, 27, 43:

et a regum et a patrum dominatione solere in libertatem rem populi vindicari, etc.,

id. ib. 1, 32, 48:

alicui eripere libertatem,

id. ib. 1, 17, 28:

in libertate permanere,

Caes. B. G. 3, 8:

libertatem accipere, recuperare,

id. ib. 7, 1 fin.:

plus communi libertati tribuere,

id. ib. 7, 37:

per dolum ac proditionem prope libertas amissa est,

Liv. 2, 3, 1:

conditor Romanae libertatis,

id. 8, 34.—

The spirit of liberty, consciousness of freedom:

dolor animi, innata libertas, prompta excellensque virtus,

Cic. Sest. 41, 88:

timefacta libertas,

id. Off. 2, 7, 24.—

Freedom of speech or thought, frankness, boldness, candor (mostly post-Aug.):

hoc mihi libertas, hoc pia lingua dedit,

Ov. H. 15, 68:

vera de exitu ejus magna cum libertate ominatus est,

Vell. 2, 71, 2:

quae in aliis libertas est, in aliis licentia vocatur,

Quint. 3, 8, 48:

affectatores libertatis,

id. 6, 2, 16; 10, 1, 94:

antiqua comoedia facundissimae libertatis,

id. 10, 1, 65:

vox honestissimae libertatis,

id. 11, 1, 37:

libertas ingenii,

Sall. J. 30, 3.—

Freedom from taxation, exemption:

aedium,

Dig. 8, 6, 18.—

Personified: Līber-tas, tatis, f., the goddess of Liberty, whose temple on the Aventine Hill was founded by the father of Tiberius Gracchus in the second Punic war; in the atrium of this temple the census-tables were preserved, Ov. F. 4, 624; Liv. 24, 17; 25, 7; 34, 44; 45, 15; Cic. Mil. 22, 59; id. Att. 4, 16, 14; id. N. D. 2, 23, 61. A statue of Libertas was erected by Clodius on the site of Cicero's house after it was pulled down, Cic. Att. 4, 2, 3.