Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

messis+g

  • 1 messis

    messis, is ( acc. sing. messim, Cato, R. R. 134; Plaut. Most. 1, 3, 5; id. Ep. 5, 2, 53; Varr. R. R. 3, 2, 6; v. Neue, Formenl. 1, p. 200), f. ( masc.: non magno messe, Lucil. ap. Non. 213 fin.) [id.], a reaping and ingathering of the fruits of the earth, a harvest (class.).
    I.
    Lit.:

    messis proprio nomine dicitur in iis, quae metuntur, maxime in frumento,

    Varr. R. R. 1, 50, 1; Quint. 5, 9, 5; 8, 3, 8; Cic. de Or. 1, 58, 249; Verg. G. 1, 219 al.:

    seges matura messi,

    Liv. 2, 5:

    messem hordaceam facere, aream in messem creta praeparare,

    to get in the harvest, Plin. 18, 30, 71, § 295:

    messe amissā,

    Cic. Verr. 2, 3, 54, § 125:

    messis feria, Cod. 3, 10, 2.—Of the gathering of honey,

    Verg. G. 4, 231.—
    B.
    Transf., concr., harvest.
    1.
    The harvested crops, the harvest:

    illius immensae ruperunt horrea messes,

    Verg. G. 1, 49; id. ib. 1, 314; id. E. 8, 99; Just. 24, 7, 6: Cilicum et Arabum, the harvest of the Arabians, i. e. saffron and frankincense, Stat. S. 3, 3, 34:

    bellatura,

    the men that sprang from the dragon's teeth sown by Cadmus, Claud. Laud. Stil. 1, 321. —
    2.
    The crops that are to be harvested, the standing crops, the harvest:

    messium incensores, vel vinearum olivarumve,

    Paul. Sent. 5, 20, 5: messes suas urere, prov., like vineta sua caedere, i. e. to destroy one's own work (e. g. one's own pupils), Tib. 1, 2, 98: adhuc tua messis in herba est, your wheat is still in the blade, i. e. you are premature in your expectations, Ov. H. 17, 263.—
    3.
    The time of harvest, harvest-time:

    si frigus erit, si messis,

    Verg. E. 5, 70.— Poet. transf. for a year:

    sexagesima messis,

    Mart. 4, 79, 1. —
    II.
    Trop.:

    pro benefactis mali messem metere,

    to receive evil for good, to reap ingratitude, Plaut. Ep. 5, 2, 53:

    uberem messem mali,

    id. Rud. 3, 2, 23:

    (morum malorum) metere messem maxumam,

    id. Trin. 1, 1, 11:

    si attigeris ostium, jam tibi hercle in ore fiet messis mergis pugneis,

    id. Rud. 3, 4, 58: Sullani temporis messem, the harvest of the time of Sylla, when so many were killed, Cic. Par. 6, 2, 46; (in eccl. Lat.) the time for winning souls to the truth:

    transiit messis, finita est aestas, et nos salvati non sumus,

    Vulg. Jer. 8, 20.—Of the persons to be gathered into the church:

    messis quidem multa,

    Vulg. Luc. 10, 2; cf. id. Johan. 4, 35. —Of the end of the world:

    sinite utraque crescere usque ad messem,

    Vulg. Matt. 13, 30; cf. v. 39.

    Lewis & Short latin dictionary > messis

  • 2 messis

        messis is, f    [MET-], a gathering of crops, harvest: quid sit messis nescire: triticea, V.: seges matura messi, L.—Of honey, V.—Fig.: Sullani temporis, i. e. slaughter.—Harvest, harvested crops: Illius inmensae ruperunt horrea messes, V.— The standing crops, harvest: Spicea campis cum messis inhorruit, V.—Prov.: adhuc tua messis in herbā est, i. e. you count chickens before they are hatched, O.— The time of harvest, harvesttime: post messem, V.
    * * *
    harvest, crop; harvest time

    Latin-English dictionary > messis

  • 3 messis

    the harvest, in-bringing, crop.

    Latin-English dictionary of medieval > messis

  • 4 sementis

    sēmentis, is (acc. sementim, Cic. N. D. 3, 30, 75 B. and K.; Cato, R. R. 17, 2; 17, 27; 17, 30; 17, 61 fin. al.; Col. 11, 2, 81, with the var. lect. sementem, a form which appears also in Plaut. Men. 5, 7, 23; Varr. L. L. 5, § 37; Cic. Att. 9, 8, 1; id. de Or. 2, 65, 281; Liv. 23, 48; Col. 2, 15, 1; 11, 2, 90; abl. semente, Cic. Verr. 2, 3, 54, § 125; Ov. F. 1, 667; Pall. Nov. 1, 1:

    sementi,

    Col. 2, 9, 15; 2, 10, 8; 2, 11, 1; 11, 2, 82; gen. plur. sementium, Plaut. Poen. 5, 5, 33 dub.), f. [semen].
    I.
    A seeding, sowing (freq. aud class.;

    syn. satio): nemo tam sine mente vivit, ut, quid sit sementis ac messis, quid arborum putatio ac vitium, omnino nesciat,

    Cic. de Or. 1, 58, 249; so (opp. messis) id. Verr. 2, 3, 54, § 125:

    sementim facito,

    Cato, R. R. 27; so,

    facere,

    id. ib. 30; Col. 2, 16, 1; 11, 2, 81 sq.; Liv. 23, 48:

    sementis tempus,

    Flor. 1, 11, 13. — Plur.:

    sementes quam maximas facere,

    Caes. B. G. 1, 3; Plin. 18, 25, 59, § 223.—

    Prov.: ut sementem feceris, ita metes,

    as you sow, so will you reap, Cic. de Or. 2, 65, 261.—
    B.
    Trop., a sowing:

    a dis inmortalibus malorum sementem esse factam,

    Cic. N. D. 3, 30, 75; so,

    proscriptionis,

    id. Att. 9, 8, 1.—Comically:

    hisce ego jam sementem in ore faciam pugnosque obseram,

    i. e. will plant blows, Plaut. Men. 5, 7, 23.—
    II.
    Transf.
    A.
    Seed-time:

    agro sicco per sementim,

    Cato, R. R. 61 fin.; 17, 2:

    mediā sementi,

    Col. 2, 10, 8; cf.:

    prima, novissima, ultima,

    id. 2, 9, 2.—
    B.
    Seed-corn, seed sown (very rare):

    ubi venit imber, multorum dierum sementis uno die surgit,

    Col. 2, 8, 4:

    aqua perfuderit sementem,

    Vulg. Lev. 11, 38; id. Marc. 4, 26.—Of the seed or semen of animals, Arn. 5, 163.—
    C.
    Sementes, the growing crops, the young crops, young corn:

    vos date perpetuos teneris sementibus auctus,

    Ov. F. 1, 679:

    tempestiviores sementes,

    Gell. 2, 29, 5; Vulg. Job, 39, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > sementis

  • 5 condō

        condō didī, ditus, ere    [com- + do], to put together, make by joining, found, establish, build, settle: oppida, H.: urbem: urbs condita vi et armis, L.: ante Romam conditam, before the foundation of Rome: post urbem conditam: gentem, V.: optato conduntur Thybridis alveo, they settle, V.—To erect, make, construct, build, found: aram, L.: sepulcrum, H.: moenia, V.—To compose, write, celebrate, treat, describe: conditum ab Livio poëtā carmen, L.: poëma: festa numeris, O. — To establish, found, be the author of, produce, make: aurea saecula, V.: collegium novum, L.—To put away, lay by, lay up, store, treasure: pecuniam: fructūs: (pocula) condita servo, V.: quod mox depromere possim, H.: Sabinum testā lēvi, H.: mella puris amphoris, H.: messīs, O.: (piratas) in carcerem, to imprison: captivos in vincula, L.: sortes eo: litteras in aerario: se (aves) in foliis, V.: domi conditus consulatus, i. e. safe: omne bonum in visceribus medullisque.—To preserve, pickle: corna in faece, O.—To inter, bury: mortuos cerā circumlitos: animam sepulcro, V.: te humi, V.: fraternas umbras tumulo, O.: patrem, Ph.: fulgura publica, i. e. things blasted, Iu.: tempora Notis condita fastis, i. e. recorded, H.: longos Cantando soles, to bury, dispose of, V.: diem collibus in suis, H.: lūstrum, to complete, close (by offering sacrifices): idque conditum lūstrum appellavit, L.—To conceal, hide, secrete, suppress: Sibylla condita: aetas condet nitentia, H.: caelum umbrā, V.: aliquid iocoso furto, make away with, H.: voltum aequore, O.: ensīs, sheathe, H.: ferrum, Ph.: oculos, shut, O.: lumina, V.: se in viscera (terrae), O.: per omnīs se portas, retire, V.: Numidarum turmas medio in saltu, place in ambush, L.—To strike deep, plunge, bury: in gurgitis ima sceptrum, O.: digitos in lumina, O.: Pectore in adverso ensem, V.: telum iugulo, O.: stimulos caecos in pectore, O.
    * * *
    condere, condidi, conditus V TRANS
    put/insert (into); store up/put away, preserve, bottle (wine); bury/inter; sink; build/found, make; shut (eyes); conceal/hide/keep safe; put together, compose; restore; sheathe (sword); plunge/bury (weapon in enemy); put out of sight

    Latin-English dictionary > condō

  • 6 diēs

        diēs gen. diēī or diē (rarely diei, disyl., T., or diī, V.), m sometimes in sing f.    [DIV-], a day, civil day: Quae tot res in unum conclusit diem, T.: eo die, Cs.: in posterum diem, Cs.: paucos dies ibi morati, Cs.: alter et tertius dies absumitur, Ta.— Fem. (in prose only of a fixed term): diebus XXX, a quā die materia caesa est, Cs.: posterā die, S.: suprema, H.: atra, V.: tarda, O. —In phrases: paucis ante diebus, a few days earlier, S.: paucis post diebus, S.: postridie eius diei, the next day, Cs.: post diem tertium eius diei, the next day but one, L.: diem ex die exspectabam, from day to day: diem de die prospectans, L.: in dies, every day, Cs., C.: in diem rapto vivit, L.: cui licet in diem dixisse Vixi, etc., H.—Abl. diē, in a day, in one day, V.; rarely diē (i. e. cottidie or in diem), daily, V.—In dates: ante diem XII Kal. Nov., the twenty - first of October: in ante diem V Kal. Dec., till November 28.— A set day, appointed time, term: hic nuptiis dictus est dies, T.: pecuniae, C., L.: iis certum diem conveniendi dicit, Cs.: die certo, S.: negotio proxumum diem constituit, S.: conloquio decretus, O.: ad diem praestitutum venire, L.: die tuo exspectabam, etc., your fever day: supremus vitae: obire diem supremum, die, N. — Fem. (only sing.): deportandi dies praestituta: certa eius rei constituta, Cs.: stata, L.: ubi ea dies venit, Cs.: praeteritā die, quā, etc., Cs.: esse in lege, quam ad diem, proscriptiones fiant. — In the phrase, dicere diem, with dat, to impeach, lay an accusation against: diem mihi, credo, dixerat: Domitium Silano diem dixisse scimus.— A dying-day, time to die, destined time (poet.): Stat sua cuique dies, V.: Hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras, prematurely, O. — A natural day, day (opp. night): cum horā diei decimā venire: quantum scribam die (opp. noctibus), in the daytime: die et nocte concoqui, in a single day and night: multo denique die, late in the day, Cs.: in diem (somnum) extrahere, Ta.: exercere diem, work by daylight, V.: currūs rogat In diem, for a day, O.: diem noctemque procul navem tenuit, a day and a night, N.: Saturnalia diem ac noctem clamata, all day and all night, L.: diem noctemque, uninterruptedly, Cs.: Dies noctīsque me ames, T.: dies noctīsque iter faciens, N.: noctīs ac dies: et noctīs et dies.— With iter, of distances, a day's march, day's journey: huius silvae latitudo novem dierum iter expedito patet, forced marches, Cs.: quinque dierum iter aberant, L. — Daybreak, day: cum die, O.: ante diem, H. — An anniversary: quo die ad Aliam pugnatum, a clade Aliensem appellarunt, L.: diem meum scis esse III Non. Ian., birthday. —Meton., a day's work, event, day: is dies honestissimus nobis fuerat in senatu: dare illius diei poenas: ille dies Etruscorum fregit opes, Cs.: imponite quinquaginta annis magnum diem, Ta. — A time, space of time, period, interval: diem se ad deliberandum sumpturum, Cs.: diem tempusque forsitan ipsum leniturum iras, L.: ut sexenni die pecuniae solvantur, Cs.: in longiorem diem conlaturus, a later day, Cs.: perexigua, a brief interval: nulla, O.: (indutiarum) dies, the term, L.: messis, season, V.: Optuma aevi, period (i. e. youth), V.: Sole dies referente siccos, season, H.: diem adimere aegritudinem hominibus, T.: diem festum Dianae per triduum agi, a festival, L.: malum in diem abiit, to a future time, T.: nos in diem vivimus, for the moment.—Light of day, daylight (poet.): Inmissus quo dies terreat umbras, O.: volumina fumi Infecere diem, O.: oriens occiduusque dies, the East and the West, i. e. the world, O. — Personified, the god of day, O.— Fem.: Venus primo Caelo et Die nata.
    * * *
    day; daylight; festival; time; lifetime, age

    Latin-English dictionary > diēs

  • 7 fatīgō

        fatīgō āvī, ātus, āre    [* fatis (2 FA-)+ago], to weary, tire, fatigue, vex, harass, fret: dentem in dente, O.: (armenta) sole, V.: pugnā atroci semet, L.: sonitu vicina, O.: lolium tribulique fatigant messīs, mar, O.: (sicarii) sunt vinclis et carcere fatigandi: (milites) aestu fatigati, Cs.: Daedalus, O.—Fig., to weary, fatigue, importune, harass, plague, torment, vex, lay siege to: prece Vestam, H.: singulos precibus, L.: sapientium animos, S.: Consiliis animum, H.: remigio noctemque diem<*> que, wear out, V.: neque aliud se fatigando nisi odium quaerere, S.: dolis fatigari, S.: denique saepius fatigatus lenitur, S.: Hersilia precibus raptarum fatigata orat, etc., L.— To vex with raillery, jeer, banter, Iu.
    * * *
    fatigare, fatigavi, fatigatus V
    weary, tire, fatigue; harass; importune; overcome

    Latin-English dictionary > fatīgō

  • 8 herba

        herba ae, f    [1 FER-], an herb, grass, green blades, herbage, turf: in molli consedimus herbā, V.: abicere se in herbā: fusus per herbam, V.: corona ex asperis herbis: herbas omnīs condiunt: herbis Vivis et urticā, H.: (Fennis) victui herba, Ta.: herbae fortes, O.: salutares, O.: herbis curare volnus, L.: fallax veneni, a poisonous plant, V.: graminis, a blade, V.: frumenti, young shoots, V.—Fig.: laus velut in herbā praecepta, i. e. gathered too soon, Ta.—Prov.: adhuc tua messis in herbā est, O.— Weeds, useless plants: officiant ne frugibus herbae, V.: sterilis, Cu.
    * * *
    herb, grass

    Latin-English dictionary > herba

  • 9 interficiō

        interficiō fēcī, fectus, ere    [inter+facio], to put out of the way, destroy, bring to naught: messīs, V.—To kill, slay, murder: interfici quom perpeti me possum, i. e. die willingly, T.: insidiis interfectus est: virum dolis, S.: consulum interficiendorum causā: se, commit suicide, Cs.
    * * *
    interficere, interfeci, interfectus V
    kill; destroy

    Latin-English dictionary > interficiō

  • 10 nūdō

        nūdō āvī, ātus, āre    [nudus], to make naked, strip, bare, lay bare, expose, uncover: inter civīs corpore: superiore corporis parte nudatā, Cs.: hominem nudari ac deligari iubet: gladios, L.: telum nudatum vaginā, N.: Tertia nudandas acceperat area messīs, i. e. to be threshed out, O.: Satyros nudavit, exposed on the stage, H.—In war, to leave uncovered, leave exposed, expose, deprive: ab sinistrā parte nudatis castris, Cs.: latera sua, L.: neque sibi nudanda litora existimabant, Cs.: praesidiis nudatus, S.: terga fugā nudant, V.— To strip, spoil, plunder: spoliavit nudavitque omnia: nudatus opibus, L.: cornicula nudata coloribus, H.: nec nuder ab illis, O.—Fig., to lay bare, expose: evolutus illis integumentis dissimulationis tuae nudatusque.— To lay bare, make visible, expose, betray, disclose: defectionem, L.: voluntates hominum, L.: eius consilia adversus Romanos, L.: ingenium res Adversae nudare solent, H.: Crudelīs aras traiectaque pectora, i. e. tells the sacrilege, and shows his pierced breast, V.— To deprive, strip: se regno nudari: nudata omnibus rebus tribunicia potestas, Cs.: quem praeceps alea nudat, impoverishes, H.
    * * *
    nudare, nudavi, nudatus V
    lay bare, strip; leave unprotected

    Latin-English dictionary > nūdō

  • 11 praecerpō

        praecerpō —, —, ere    [prae+carpo], to pluck beforehand, gather prematurely: messīs, O.—Fig., to take away, lessen, diminish: fructum offici tui.
    * * *
    praecerpere, praecerpsi, praecerptus V
    pluck before time; pluck or cut off; gather before it's time

    Latin-English dictionary > praecerpō

  • 12 spīceus

        spīceus adj.    [spica], consisting of ears of corn: corona, H., Tb.: serta, O., Tb.: messis, i. e. of grain, V.
    * * *
    spicea, spiceum ADJ
    consisting of heads/ears of grain/cereal

    Latin-English dictionary > spīceus

  • 13 trīticeus

        trīticeus adj.    [triticum], of wheat, wheaten: messis, V.: fetus, O.
    * * *
    triticea, triticeum ADJ

    Latin-English dictionary > trīticeus

  • 14 albesco

    albesco, ĕre, v. inch. [albeo], to become white (mostly poet. or in post-Aug. prose; once in Cic.), * Lucr. 2, 773; so Verg. A. 7, 528: albescens capillus, * Hor. C. 3, 14, 25:

    maturis messis aristis,

    Ov. F. 5, 357:

    aquilarum pennae,

    Plin. 10, 3, 4, § 13:

    flammarum tractus,

    Verg. G. 1, 367: mare, quia a sole collucet, albescit et vibrat, * Cic. Ac. 2, 33, 105.—Hence, of the appearance of daylight, of daybreak (cf. albeo), to dawn:

    lux,

    Verg. A. 4, 586:

    albescente caelo,

    Paul. Dig. 28, 2, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > albesco

  • 15 annua

    annŭus, a, um, adj. [annus].
    I.
    That lasts a year or continues through a year, of a year's duration:

    penus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 45:

    tempus,

    Cic. Att. 6, 5:

    provincia,

    id. Fam. 15, 14 fin.:

    magistratus,

    Caes. B. G. 1, 16:

    reges,

    Nep. Hann. 7, 4:

    imperium,

    Tac. H. 3, 46 al.:

    spatium,

    Hor. C. 4, 5, 11:

    cultura,

    id. ib. 3, 24, 14:

    annui victus,

    Plin. 7, 46, 47, § 151 et saep.—
    II. A.
    Adj.: annuo in cursu, Att. ap. Non. p. 20, 28:

    tempora,

    Lucr. 5, 618:

    commutationes,

    changes of the seasons, Cic. Inv. 1, 34:

    labor (agricolarum),

    id. Verr. 2, 3, 48:

    plenitudo annuae messis,

    Vulg. Jer. 5, 24:

    deponit flavas annua terra comas,

    Tib. 2, 1, 48:

    annua magnae Sacra refer Cereri,

    Verg. G. 1, 338:

    annuos reditus non dabunt,

    Vulg. 1 Esdr. 4, 13:

    annuā vice,

    annually, Plin. 28, 8, 27, § 92:

    annuis vicibus,

    id. 10, 20, 22, § 44 al. —Hence,
    B.
    Subst.: annŭum, i, and more freq. in the plur.: annŭa, ōrum, n., an annuity, annual stipend, pension:

    publici servi annua accipiunt,

    Plin. Ep. 10, 40; Suet. Vesp. 18; id. Tib. 50; id. Gram. 3, 23:

    si cui annuum relictum fuerit,

    Dig. 33, 1, 14; 33, 1, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > annua

  • 16 annuum

    annŭus, a, um, adj. [annus].
    I.
    That lasts a year or continues through a year, of a year's duration:

    penus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 45:

    tempus,

    Cic. Att. 6, 5:

    provincia,

    id. Fam. 15, 14 fin.:

    magistratus,

    Caes. B. G. 1, 16:

    reges,

    Nep. Hann. 7, 4:

    imperium,

    Tac. H. 3, 46 al.:

    spatium,

    Hor. C. 4, 5, 11:

    cultura,

    id. ib. 3, 24, 14:

    annui victus,

    Plin. 7, 46, 47, § 151 et saep.—
    II. A.
    Adj.: annuo in cursu, Att. ap. Non. p. 20, 28:

    tempora,

    Lucr. 5, 618:

    commutationes,

    changes of the seasons, Cic. Inv. 1, 34:

    labor (agricolarum),

    id. Verr. 2, 3, 48:

    plenitudo annuae messis,

    Vulg. Jer. 5, 24:

    deponit flavas annua terra comas,

    Tib. 2, 1, 48:

    annua magnae Sacra refer Cereri,

    Verg. G. 1, 338:

    annuos reditus non dabunt,

    Vulg. 1 Esdr. 4, 13:

    annuā vice,

    annually, Plin. 28, 8, 27, § 92:

    annuis vicibus,

    id. 10, 20, 22, § 44 al. —Hence,
    B.
    Subst.: annŭum, i, and more freq. in the plur.: annŭa, ōrum, n., an annuity, annual stipend, pension:

    publici servi annua accipiunt,

    Plin. Ep. 10, 40; Suet. Vesp. 18; id. Tib. 50; id. Gram. 3, 23:

    si cui annuum relictum fuerit,

    Dig. 33, 1, 14; 33, 1, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > annuum

  • 17 annuus

    annŭus, a, um, adj. [annus].
    I.
    That lasts a year or continues through a year, of a year's duration:

    penus,

    Plaut. Ps. 1, 2, 45:

    tempus,

    Cic. Att. 6, 5:

    provincia,

    id. Fam. 15, 14 fin.:

    magistratus,

    Caes. B. G. 1, 16:

    reges,

    Nep. Hann. 7, 4:

    imperium,

    Tac. H. 3, 46 al.:

    spatium,

    Hor. C. 4, 5, 11:

    cultura,

    id. ib. 3, 24, 14:

    annui victus,

    Plin. 7, 46, 47, § 151 et saep.—
    II. A.
    Adj.: annuo in cursu, Att. ap. Non. p. 20, 28:

    tempora,

    Lucr. 5, 618:

    commutationes,

    changes of the seasons, Cic. Inv. 1, 34:

    labor (agricolarum),

    id. Verr. 2, 3, 48:

    plenitudo annuae messis,

    Vulg. Jer. 5, 24:

    deponit flavas annua terra comas,

    Tib. 2, 1, 48:

    annua magnae Sacra refer Cereri,

    Verg. G. 1, 338:

    annuos reditus non dabunt,

    Vulg. 1 Esdr. 4, 13:

    annuā vice,

    annually, Plin. 28, 8, 27, § 92:

    annuis vicibus,

    id. 10, 20, 22, § 44 al. —Hence,
    B.
    Subst.: annŭum, i, and more freq. in the plur.: annŭa, ōrum, n., an annuity, annual stipend, pension:

    publici servi annua accipiunt,

    Plin. Ep. 10, 40; Suet. Vesp. 18; id. Tib. 50; id. Gram. 3, 23:

    si cui annuum relictum fuerit,

    Dig. 33, 1, 14; 33, 1, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > annuus

  • 18 exeo

    ex-ĕo, ĭi (rarely īvi, Gell. 12, 12, 3; Plaut. Rud. 2, 6, 50; perf. exit, for exiit, id. Ps. 2, 4, 40; Verg. A. 2, 497), ĭtum, īre ( fut. [p. 683] exibo, but exies, exiet, Sen. Ep. 113, 20; id. Apocol. 3, 1 al.;

    exiet for exibit,

    Tert. adv. Jud. 13; Vulg. Matt. 2, 6; 5, 26 al.; perh. also in Hor. C. 4, 4, 65; acc. to some MSS. al. evenit; v. Orell. ad h. l.), v. n. and a.
    I.
    Neutr., to go out or forth, to go away, depart.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    dum intro eo atque exeo,

    Plaut. Ep. 5, 1, 43:

    jam ad te exeo,

    id. Bacch. 4, 6, 24; 4, 9, 129:

    foras,

    id. Cas. 5, 2, 51; cf. id. Rud. 2, 2, 2:

    ex urbe,

    id. Am. 1, 3, 35:

    ex urbe, oppido,

    Cic. Fam. 4, 1, 2; Caes. B. G. 2, 33, 1:

    e patria,

    Cic. Pis. 14, 33:

    e finibus suis,

    Caes. B. G. 1, 5, 1:

    clam ex castris,

    id. ib. 7, 20, 10:

    ab aliquo,

    from one's house, Ter. Eun. 3, 4, 7 (v. ab, I. a.):

    ab urbe,

    away from, Liv. 10, 37, 6 Weissenb. ad loc.; 21, 13, 7; 23, 18, 14;

    al. a villa sua,

    Quint. 6, 3, 49:

    de triclinio, de cubiculo,

    Cic. de Or. 2, 65, 263:

    de balneis,

    id. de Or. 2, 55, 223:

    de navi,

    id. Att. 2, 7, 4:

    (cornix) a cauda de ovo,

    tail first, Plin. 10, 16, 18, § 38:

    portā,

    Plaut. Mil. 5, 39:

    domo,

    Cic. Rep. 1, 12; cf.:

    erant omnino itinera duo, quibus itineribus domo exire possent,

    i. e. withdraw from, leave their country, Caes. B. G. 1, 6, 1; so,

    domo,

    id. ib. 1, 12, 5;

    1, 29, 1: castris,

    id. B. C. 1, 69, 3:

    in solitudinem,

    to withdraw, Cic. Off. 1, 32, 118:

    in alias domos tamquam in colonias,

    id. ib. 1, 17, 54:

    in provinciam,

    Caes. B. G. 1, 33, 4:

    in terram,

    i. e. to land, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 433:

    in luminis oras,

    i. e. to be born, Lucr. 1, 170:

    ad aliquem,

    i. e. to go from home to visit a person, Ter. Hec. 4, 1, 6 et saep.—Prov.:

    exeat aulā, qui vult esse pius,

    Luc. 8, 493.— Poet., with inf.:

    exierant dare veris opes,

    Stat. Ach. 1, 288.—Of inanim. or abstr. subjects:

    cum de consularibus mea prima sors exisset,

    Cic. Att. 1, 19, 3; so,

    sors,

    Hor. C. 2, 3, 27; cf.:

    cujus nomen exisset,

    Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:

    nummi, qui per simulationem ab isto exierant,

    id. ib. 2, 2, 25, §

    61: per septem portus in maris exit aquas (Nilus),

    flows out, empties, Ov. Am. 2, 13, 10:

    septem aquis (Ister),

    Val. Fl. 8, 187:

    populo albae folia vetustiora in angulos exeunt,

    terminate, Plin. 16, 23, 35, § 86:

    color in florem heliotropii,

    id. 37, 6, 22, § 83; cf.:

    masculina nomina in A atque S litteras,

    to end, terminate, Quint. 1, 5, 61.— Pass. impers.:

    uti inde exiri possit,

    Cato, R. R. 1, 2:

    crepuit ostium: exitur foras,

    Plaut. Cas. 4, 3, 15:

    in Velabro, qua in Novam viam exitur,

    Varr. L. L. 6, § 24 Müll.—
    2.
    In partic.
    a.
    In milit. lang., to move out, march out:

    milites, qui de tertia vigilia exissent,

    Caes. B. C. 1, 64 fin.:

    ut paludati (praetores) exeant,

    depart for the battle-field, id. ib. 1, 6, 6:

    ad pugnam,

    Liv. 44, 39, 2; Verg. G. 4, 67:

    ex Italia ad bellum civile,

    Cic. Fam. 2, 16, 3 et saep.— Pass. impers.:

    non posse clam exiri,

    Caes. B. C. 1, 67, 2:

    postquam exitum est maximā copiā,

    Plaut. Am. 1, 1, 64.—
    b.
    In jurid. Lat.: potestate, de or a potestate alicujus, to get out of any one's power (potestas), to be emancipated, become free, Dig. 37, 4, 1, § 6; 62; 28, 6, 3 et saep. (cf. B. 1. infra).—
    c.
    De vita, to depart from life, decease, die (for the usual excedere or decedere de vita):

    quem (me) fuerat aequius ut prius introieram, sic prius exire de vita,

    Cic. Cael. 4, 15; so,

    de vita,

    Plin. Ep. 3, 9, 5; cf.:

    e vita tamquam e theatro,

    Cic. Fin. 1, 15, 49:

    vitā exire,

    Val. Max. 9, 12, ext. 1.—
    d.
    To go out or forth in any manner, to issue, escape (very rare):

    cujus (Isocratis) e ludo tamquam ex equo Trojano meri principes exierunt,

    Cic. de Or. 2, 22, 94:

    hanc tamen Antonius fugam suam, quia vivus exierat, victoriam vocabat,

    Vell. 2, 82, 3.—Of inanimate subjects:

    currente rota cur urceus exit?

    Hor. A. P. 22: libri quidem ita exierunt, ut, etc., turned out (the figure being borrowed from works of art which are cast and turned out of the mould), Cic. Att. 13, 13, 1.—
    e.
    Of plants, to come up, spring forth, sprout out:

    plerumque e terra exit hordeum diebus VII.,

    Varr. R. R. 1, 45, 1:

    ne semina in frugem exeant e terra,

    Plin. 11, 30, 36, § 109:

    folia a radice,

    id. 25, 4, 9, § 28:

    lupinus agro limoso,

    Col. 2, 10, 3:

    fabae in folia,

    Plin. 18, 7, 10, § 57; and absol.:

    ut vix ulla herba exeat,

    Col. 2, 11, 3; so,

    lens sata (with grandescere),

    Pall. Febr. 4;

    and, messis,

    Val. Fl. 7, 549.—
    f.
    To mount upwards, ascend, rise ( poet. and postAug. prose):

    in auras (ignis),

    Lucr. 6, 886:

    ad caelum (arbor),

    Verg. G. 2, 81:

    in altitudinem (comae palmarum),

    Plin. 13, 4, 8, § 37.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen.:

    exisse ex potestate dicimus eos, qui effrenati feruntur aut libidine aut iracundia, etc.... Qui igitur exisse ex potestate dicuntur, idcirco dicuntur, quia non sunt in potestate mentis,

    Cic. Tusc. 3, 5, 11; cf.:

    itaque iratos proprie dicimus exisse de potestate, id est de consilio, de ratione, de mente,

    id. ib. 4, 36, 77;

    for which: a se,

    Petr. 90: ex hac aerumna, Lucil. ap. Non. 296, 16; cf.:

    exire aere alieno,

    Cic. Phil. 11, 6, 13 (dub. al. se exserere):

    quam nihil non consideratum exibat ex ore!

    id. Brut. 76, 265; id. de Or. 2, 22 fin.:

    nequaquam similiter oratio mea exire atque in vulgus emanare poterit,

    id. Rosc. Am. 1, 3; Plin. Pan. 75, 3:

    ea res prodita est et in vulgus exivit,

    Gell. 12, 12, 3; cf. with object-clause:

    exiit opinio, descensurum eum ad Olympia inter athletas,

    Suet. Ner. 53; for which also with a subject-clause:

    quod ante paucos dies exierat in vulgus, laudanti cuidam formam suam, respondisse eum, etc.,

    id. Galb. 20:

    ob hoc exivit proverbium, etc.,

    became current, Vulg. Gen. 10, 9.—
    2.
    In partic.
    a.
    Of time, to run out, end, expire:

    quinto anno exeunte,

    Cic. Div. 1, 25, 53:

    indutiarum dies exierat,

    Liv. 4, 30, 14; 30, 25, 1; 42, 47, 10:

    dies censurae, stipendii,

    id. 9, 34, 22; 22, 33, 5:

    nullus mihi per otium dies exit,

    Sen. Ep. 8; Plin. Pan. 68, 2 et saep.—
    b.
    To extend beyond a certain measure or limit (mostly post-Aug.):

    extra aliquid,

    Varr. R. R. 2, 1, 25:

    vestra vita, licet supra mille annos exeat,

    run out, extend, Sen. Brev. Vit. 6:

    probationes in tertium diem exierunt,

    Plin. Ep. 2, 11, 18:

    digressus in laudes Castoris ac Pollucis exierat,

    Quint. 11, 2, 11; cf.:

    continuus (translationis usus) in allegorias et aenigmata exit,

    id. 8, 6, 14:

    in longum exierit ordo rerum,

    id. 4, 2, 51.—
    c.
    To pass away, perish:

    opus laudabile, numquam a memoria hominum exiturum,

    Sen. Ben. 3, 38; so with a subjectclause:

    an jam memoriā exisse, neminem ex plebe tribunum militum creatum esse?

    Liv. 6, 37, 5.—
    II.
    Act. ( poet. and in postAug. prose), to go or pass beyond a thing.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    limen,

    Ter. Hec. 3, 3, 18:

    Avernas valles,

    Ov. M. 10, 52:

    flumen,

    Val. Fl. 4, 698:

    quantum diurni itineris miliariorum numero in reda possit exiri,

    Vitr. 10, 9, 3:

    donec minor filius lubricum juventae exiret,

    Tac. A. 6, 49 (55) fin.
    2.
    Pregn., to avoid, evade, ward off:

    corpore tela atque oculis vigilantibus exit,

    avoids the blows, Verg. A. 5, 438; cf.:

    feros exibant dentis adactus (jumenta),

    Lucr. 5, 1330; Stat. Th. 6, 802:

    procul absiliebat, ut acrem exiret odorem,

    Lucr. 6, 1217:

    profluvium sanguinis,

    id. 6, 1206:

    vim viribus,

    Verg. A. 11, 750 et saep.—
    B.
    Trop.
    1.
    To exceed:

    modum,

    Ov. M. 9, 632.—
    2.
    Of time: ad exitam aetatem = ad ultimam aetatem, Paul. ex Fest. p. 28, 5 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > exeo

  • 19 fabaceus

    făbācĕus (also făbācĭus), a, um, adj. [faba], of or consisting of beans, = fabalis (post-Aug.):

    messis,

    Pall. Nov. 1:

    puls,

    Macr. S. 1, 12 med. —As subst. (sc. puls): făbācĭa, ae, f., Plin. 18, 12, 30, § 118; Apic. 5, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > fabaceus

  • 20 fabacius

    făbācĕus (also făbācĭus), a, um, adj. [faba], of or consisting of beans, = fabalis (post-Aug.):

    messis,

    Pall. Nov. 1:

    puls,

    Macr. S. 1, 12 med. —As subst. (sc. puls): făbācĭa, ae, f., Plin. 18, 12, 30, § 118; Apic. 5, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > fabacius

См. также в других словарях:

  • Messis — (Mesys, Metsis), 1) Quintin, geb. 1450 in Antwerpen, bekannt unter dem Namen der Schmied von Antwerpen, weil er in seiner Jugend Schmied od. Schlosser war; verfertigte nach einer Krankheit, welche ihn zu schweren Arbeiten untüchtig gemacht hatte …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Messis — Messis, Quentin, niederländ. Maler, geb. 1450 zu Antwerpen, gest. 1529, war bis in sein 20. Jahr Schmied und kam zur Malerei, die er ohne Anleitung eines Meisters erlernte, theils durch Noth, indem er während einer Krankheit Holzschnitte für… …   Herders Conversations-Lexikon

  • MESSIS — oppid. Calabriae ulterioris Mesiano; inter Neocastrum 10. et Miletum 6. Hipponio proximum, 12. mill. pass. a Soriano …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Messis — Messuhallin kenttä / Messuhalli   …   Suomen slangisanakirjaa

  • Messis sementem sequitur — The crop follows the sower …   Ballentine's law dictionary

  • Quintin Messis — Quintin Messis, s. Messis 1) …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Quintin Messis — Quintin Messis, s. Messis …   Herders Conversations-Lexikon

  • Simoun (anime) — Infobox animanga/Header name = Simoun caption = Screenshot from the anime s opening sequence ja name = シムーン ja name trans = Shimūn genre = Drama, Steampunk, YuriInfobox animanga/Anime title = director = Junji Nishimura studio = flagicon|Japan… …   Wikipedia

  • messidor — [ mesidɔr ] n. m. • 1793; du lat. messis « moisson » et du gr. dôron « présent » ♦ Dixième mois du calendrier révolutionnaire (du 19 ou 20 juin au 19 ou 20 juillet). « Au grand soleil de Messidor » (A. Barbier). ● messidor nom masculin (latin… …   Encyclopédie Universelle

  • The Fallen leaves — Infobox musical artist Name = The Fallen Leaves Img capt = The Fallen Leaves, 2008 (l to r: Gareth Mountbatten Evans, The Reverend Rob Green, Rob Symmons, Ian O Sullivan.) Img size = 250 Landscape = yes Background = group or band Alias = Thee… …   Wikipedia

  • МЕССИДОР — (фр., от лат. messia жатва). По календарю французской республики, десятый месяц, с 20 июня по 19 июля. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. МЕССИДОР десятый месяц по республиканскому календарю,… …   Словарь иностранных слов русского языка

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»