Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

lokas

  • 1 lokáš

    • глотаешь
    * * *

    České-ruský slovník > lokáš

  • 2 koku galotnes lokās

    сущ.
    общ. гнутся верхушки деревьев, качаются верхушки деревьев

    Latviešu-krievu vārdnīca > koku galotnes lokās

  • 3 tārps lokās

    сущ.

    Latviešu-krievu vārdnīca > tārps lokās

  • 4 глотаешь

    • lokáš
    • hltáš
    • polykáš

    Русско-чешский словарь > глотаешь

  • 5 लोकः _lōkḥ

    लोकः [लोक्यते$सौ लोक्-घञ्]
    1 The world, a division of the universe; (roughly speaking there are three lokas स्वर्ग, पृथ्वी and पाताल, but according to fuller classifica- tion the lokas are fourteen, seven higher regions rising from the earth one above the other, i. e. भूर्लोक, भुवर्लोक, स्वर्लोक, महर्लोक, जनर्लोक, तपर्लोक, and सत्यलोक or ब्रह्मलोक; and seven lower regions, descending from the earth one below the other; i. e. अतल, वितल, सुतल, रसातल, तलातल, महातल, and पाताल).
    -2 The earth, terrestrial world (भूलोक); इह- लोके in this world (opp. परत्र).
    -3 The human race, mankind, men, as in लोकातिग, लोकोत्तर &c. q. v.
    -4 The people or subjects (opp. the king); स्वसुखनिरभिलाषः खिद्यसे लोकहेतोः Ś.5.7; R.4.8.
    -5 A collection, group, class, com- pany; आकृष्टलीलान् नरलोकपालान् R.6.1; or शशाम तेन क्षितिपाल- लोकः 7.3.
    -6 A region, tract, district, province.
    -7 Common life, ordinary practice (of the world); लोकवत्तु लीलाकैवल्यम् Br. Sūt.II.1.33; यथा लोके कस्यचिदाप्तैषणस्य राज्ञः &c. S. B. (and diverse other places of the same work).
    -8 Common or worldly usage (opp. Vedic usage or idiom); वेदोक्ता वैदिकाः शब्दाः सिद्धा लोकाच्च लौकिकाः, प्रियतद्धिता दाक्षिणात्या यथा लोके वेदे चेति प्रयोक्तव्ये यथा लौकिक- वैदिकेष्विति प्रयुञ्जते Mbh. (and in diverse other places); अतो$स्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः Bg.15.18.
    -9 Sight, looking.
    -1 The number 'seven', or 'fourteen'.
    -11 Ved. Open space; space, room.
    -12 One's own nature (निजस्वरूप); नष्टस्मृतिः पुनरयं प्रवृणीत लोकम् Bhāg.3. 31.15.
    -13 Enlightenment (प्रकाश); इच्छामि कालेन न यस्य विप्लवस्तस्यात्मलोकावरणस्य मोक्षम् Bhāg.8.3.25.
    -14 Recom- pense (फल); अग्नावेव देवेषु लोकमिच्छन्ते Bṛi. Up.1.4.15.
    -15 An object of enjoyment (भोग्यवस्तु); अथो अयं वा आत्मा सर्वेषां भूतानां लोकः Bṛi. Up 1.4.16.
    -16 Sight, the faculty of seeing (चक्षुरिन्द्रिय); अग्निर्लोकः Bṛi. Up.3.9. 1.
    -17 An object of sense (विषय); उपपत्त्योपलब्धेषु लोकेषु च समो भव Mb.12.288.11. (In compounds लोक is often translated by 'universally', 'generally', 'popularly'; as लोकविज्ञात so ˚विद्विष्ट).
    -Comp. -अक्षः space, sky.
    -अतिग a. extraordinary, supernatural.
    -अतिशय a. superior to the world, extraordinary.
    -अधिक a. ex- traordinary, uncommon; सर्वं पण्डितराजराजितिलकेनाकारि लोकाधिकम् Bv.4.44; Ki.2.47.
    -अधिपः 1 a king.
    -2 a god or deity.
    -अधिपतिः a lord of the world.
    -अनुग्रहः prosperity of mankind.
    -अनुरागः 'love of mankind', universal love, general benevolence, philanthropy.
    -अनुवृत्तम् obedience of the people.
    -अन्तरम् 'another world', the next world, future life; लोकान्तरसुखं पुण्यं तपोदानसमुद्भवम् R.1.69;6.45; लोकान्तरं गम्-प्राप् &c. 'to die'.
    -अन्तरित a. dead.
    -अपवादः public scandal, po- pular censure; लोकापवादो बलवान् मतो मे R.14.4.
    -अभि- भाविन् a.
    1 overcoming the world.
    -2 pervading the whole world (as light).
    -अभिलक्षित a. generally liked.
    -अभ्युदयः public weal or welfare.
    -अयनः N. of Nārāyaṇa.
    -अलोकः N. of a mythical mountain that encircles the earth and is situated beyond the sea of fresh water which surrounds the last of the seven conti- nents; beyond लोकालोक there is complete darkness, and to this side of it there is light; it thus divides the visible world from the regions of darkness; प्रकाशश्चा- प्रकाशश्च लोकालोक इवाचलः R.1.68; लोकालोकव्याहतं धर्मराशेः शालीनं वा धाम नालं प्रसर्तुम् Śi.16.83; Mv.5.1,45; ऊर्ध्व- मालोकयामासुः लोकालोकमिवोच्छ्रितम् Parṇāl.3.3; (for further explanation see Dr. Bhāṇḍārkar's note on l. 79 of Māl. 1th Act). (
    -कौ) the visible and the invisible world.
    -आकाशः 1 space, sky.
    -2 (with Jains) a worldly region.
    -आचारः common practice, popular or general custom, ways of the world; अपि शास्त्रेषु कुशला लोकाचारविवर्जिताः Pt.5.43.
    -आत्मन् m. the soul of the universe.
    -आदिः 1 the beginning of the world.
    -2 the creator of the world.
    - आयत a. atheistical, materialistic. (
    -तः) a materialist, an atheist, a follower of Chārvāka. (
    -तम्) materialism, atheism; (for some account see the first chapter of the Sarvadarśanasaṁgraha).
    -आयतिकः an atheist, a materialist; कच्चिन्न लोकायतिकान् ब्राह्मणांस्तात सेवसे Rām. 2.1.38.
    -ईशः 1 a king (lord of the world).
    -2 Brahman.
    -3 quick-silver.
    -उक्तिः f.
    1 a proverb, popular saying; लोके ख्यातिमुपागतात्र सकले लोकोक्तिरेषा यतो दग्धानां किल वह्निना हितकरः सेको$पि तस्योद्भवः Pt.1.371.
    -2 common talk, public opinion.
    -उत्तर a. extraordinary, uncommon, unusual; लोकोत्तरा च कृतिः Bv.1.69.7; U.2.7. (
    -रः) a king. ˚वादिन् m. pl. N. of a Buddhist school.
    -उपक्रोशनम् circulating evil reports among the people; असारस्य वाक्संतक्षणैर्लोकोपक्रोशनैः... अपवाहनम् Dk.2.2.
    -एकबन्धुः an epithet of Śākyamuni.
    -एषणा 1 desire for heaven; या वितैषणा सा लोकैषणोभे ह्येते एषणे एव भवतः Bṛi. Up.3.5.1.
    -2 desire for the good opinion of the public.
    -कण्टकः 1 a troublesome or wicked man, the curse of mankind.
    -2 an epithet of Rāvaṇa; see कण्टक.
    -कथा a popular legend, folk-tale.
    -कर्तृ, -कृत् m. the creator of the world.
    -कल्प a.
    1 resembling the world.
    -2 regarded by the world. (
    -ल्पः) a period or age of the world.
    -कान्त a. liked by the people, popular; भव पितुरनुरूपस्त्वं गुणैर्लोककान्तैः V.5.21. (
    -न्ता) a kind of medical herb (Mar. मुरुढशेंग).
    -कारणकारणः an epithet of Śiva.
    -क्षित् a. inhabiting heaven.
    -गतिः f. actions of men.
    -गाथा a song handed down among people, folk-song.
    -चक्षुस् n. the sun.
    -चारित्रम् the ways of the world.
    -जननी an epithet of Lakṣmī.
    -जित् m.
    1 an epithet of Buddha.
    -2 any conqueror of the world.
    -3 a sage. -a. winning heaven; तद्धैतल्लोकजिदेव Bṛi. Up.1.3.28.
    -ज्ञ a. knowing the world.
    -ज्येष्ठः an epithet of Buddha.
    -तत्त्वम् knowledge of mankind.
    -तन्त्रम् course of the world; निर्मितो लोकतन्त्रो$यं लोकेषु परिवर्तते Bhāg.12.11.29.
    -तुषारः camphor.
    -त्रयम्, -त्रयी the three worlds taken collectively; उत्खात- लोकत्रयकण्टकेपि R.14.73.
    -दम्भक a. cheating mankind; Ms.4.195.
    -द्वारम् the gate of heaven.
    -धर्मः 1 a worldly matter.
    -2 (with Buddhists) worldly condi- tion.
    -धातुः a particular division of the world (जम्बु- द्वीप).
    -धातृ m. an epithet of Śiva.
    -धारिणी N. of the earth.
    -नाथः 1 Brahman.
    -2 Viṣṇu.
    -3 Śiva.
    -4 a king, sovereign.
    -5 a Buddha
    -6 the sun.
    -नेतृ m. an epithet of Śiva.
    -पः, -पालः 1 a regent or guardian of a quarter of the world; ललिताभिनयं तमद्य भर्ता मरुतां द्रष्टुमनाः सलोकपालः V.2.18; R.2.75;12.89;17.78; (the lokapālas are eight; see अष्टदिक्पाल).
    -2 a king, sovereign.
    -पक्तिः f. esteem of mankind, general respectability.
    -पतिः 1 an epi- thet of Brahman.
    -2 of Viṣṇu.
    -3 a king, sovereign.
    -पथः, -पद्धतिः f. the general or usual way, the univer- sally accepted way.
    -परोक्ष a. hidden from the world.
    -पितामहः an epithet of Brahman.
    -प्रकाशनः the sun.
    -प्रत्ययः universal prevalence.
    -प्रवादः general rumour, current report, popular talk.
    -प्रसिद्ध a. well-known, universally known.
    -बन्धुः, -बान्धवः 1 the sun.
    -2 Śiva.
    -बाह्य, -वाह्य 1 excluded from society, excom- municated.
    -2 differing from the world, eccentric, singular; उन्मादवन्नृत्यति लोकबाह्यः Bhāg.11.2.4. (
    -ह्यः) an outcast.
    -भर्तृ a. supporter of the people.
    -भावन, -भाविन् a. promoting the welfare of the world.
    -मर्यादा an established or current custom.
    -मातृ f. an epithet of Lakṣmī.
    -मार्गः an established custom.
    -यज्ञः desire for the good opinion of the people (लोकैषणा); Mb.1. 18.5. (com. लोकयज्ञो लोकैषणा सर्वो मां साधुमेव जानात्विति वासनारूपः).
    -यात्रा 1 worldly affairs, the course of world- ly life, business of the world; तस्माल्लोकयात्रार्थी नित्यमुद्यत- दण्डः स्यात् Kau. A.1.4; Mb.3.15.31; Dk.2.8; एवं किलेयं लोकयात्रा Mv.7; यावदयं संसारस्तावत् प्रसिद्धैवेयं लोकयात्रा Ve.3.
    -2 a popular usage or custom; एषोदिता लोकयात्रा नित्यं स्त्रीपुंसयोः शुभा Ms.9.25
    -3 worldly existence, career in life; Māl.4,6.
    -4 support of life, maintenance.
    -रक्षः a king, sovereign.
    -रञ्जनम् pleasing the world, popularity.
    -रवः popular talk or report.
    -रावण a. tormentor of the people; रावणं लोकरावणम् Rām.3.33.1; Mb.3.148.12.
    -लेखः 1 a public document.
    -2 an ordi- nary letter.
    -लोचनम् the sun.
    -वचनम् a popular rumour or report.
    -वर्तनम् the means by which the world subsists.
    -वादः public rumour; common talk, popular report; मां लोकवादश्रवणादहासीः R.14.61.
    -वार्ता popular report, public rumour; कश्चिदक्षर्धूतः कलासु कवित्वेषु लोकवार्तासु चातिवैचक्षण्यान्मया समसृज्यत Dk.2.2.
    -विद्विष्ट a. disliked by men, generally or universally disliked.
    -विधिः 1 a mode of proceeding prevalent in the world.
    -2 the creator of the world.
    -विनायकाः a class of deities presiding over diseases.
    -विभ्रमः see लोकव्यवहार; हृष्यत्तनुर्विस्मृतलोकविभ्रमः Bhāg.1.71.26.
    -विरुद्ध a. op- posed to public opinion; यद्यपि शुद्धं लोकविरुद्धं नाकरणीयम् नाचरणीयम्.
    -विश्रुत a. farfamed, universally known, famous, renowned.
    -विश्रुतिः f.
    1 world-wide fame.
    -2 unfounded rumour, mere report.
    -विसर्गः 1 the end of the world; Mb.
    -2 the creation of the world; Bhāg.
    -वृत्तम् 1 the way of the world, a custom prevalent in the world; लोकवृत्तमनुष्ठेयं कृतं वो बाष्पमोक्षणम् Rām.4.25.3.
    -2 an idle talk or gossip; न लोकवृत्तं वर्तेत वृत्तिहेतोः कथंचन Ms.4.11.
    -वृत्तान्तः, -व्यवहारः 1 the course or ways of the world, general custom; Ś.5.
    -2 course of events.
    -व्यवहार a. commonly used, universally current.
    -व्रतम् general practice or way of the world.
    -श्रुतिः f.
    1 a popular report.
    -2 world-wide fame.
    -संसृतिः f.
    1 fate, destiny.
    -2 course through the world.
    -संकरः general confusion in the world.
    -संग्रहः 1 the whole universe.
    -2 the welfare of the world; लोकसंग्रहमेवापि संपश्यन् कर्तुमर्हसि Bg.3.2.
    -3 worldly experience.
    -4 propitiation of mankind.
    -संपन्न a. possessed of worldly wisdom.
    -संबाधः a throng of men, going and coming; इतस्ततः प्रवेशनिर्गमप्रवृत्तलोकसंबाधम् Dk.2.3.
    -साक्षिक a.
    1 having the world as a witness; in the face of the world; प्रत्यक्षं फलमश्नन्ति कर्मणां लोकसाक्षिकम् Mb.3.32.6.
    -2 attested by witnesses.
    -साक्षिन् m.
    1 an epithet of Brahman.
    -2 fire.
    -साधक a. creating worlds.
    -साधारण a. common (as a topic); Dk.
    -सिद्ध a.
    1 cur- rent among the people, usual, customary.
    -2 generally received or accepted.
    -सीमातिवर्तिन् a. extraordinary, supernatural.
    -सुन्दर a. generally admired.
    -स्थलम् common occurrence.
    -स्थितिः f.
    1 existence or conduct of the universe, worldly existence; the stability or perma- nence of the world; ये चैवं पुरुषाः कलासु कुशलास्तेष्वेव लोकस्थितिः Bh.2.22.
    -2 a universal law.
    -हास्य a. world-derided, the butt of general ridicule.
    -हित a. beneficial to mankind or to the world. (
    -तम्) general welfare.

    Sanskrit-English dictionary > लोकः _lōkḥ

  • 6 सत्य


    satya
    satyá

    mf (ā)n. true, real, actual, genuine, sincere, honest, truthful, faithful, pure, virtuous, good. successful, effectual, valid ( satyaṉ-kṛi, « to make true, ratify, realise, fulfil») RV. etc. etc.;

    m. the uppermost of the seven Lokas orﾠ worlds (the abode of Brahmā. andﾠ heaven of truth;
    seeﾠ loka) L. ;
    N. of the ninth Kalpa (q.v.) Pur. ;
    the Aṡvattha tree L. ;
    N. of Vishṇu L. ;
    of Rāma-candra L. ;
    of a supernatural being Gaut. VarBṛS. Hcat. ;
    of a deity presiding over the Nāndī-mukha Ṡrāddha L. ;
    of one of the Viṡve Devāh Cat. ;
    of a Vyāsa Cat. ;
    of a son of Havir-dhāna BhP. ;
    of a son of Vitatya MBh. ;
    of one of the 7 Ṛishis in various Manvantaras Hariv. Pur. ;
    (with ācārya) N. of an astronomer (author of the Horā-ṡāstra) VarBṛS. ;
    pl. N. of a class of gods in various Manvantaras Hariv. Pur. ;
    (ā) f. speaking the truth, sincerity, veracity W. ;
    a partic. Ṡakti Pañcar. ;
    N. of Durgā Cat. ;
    of Ṡitā L. ;
    of Satyavatī (mother of Vyāsa) L. ;
    = satya-bhāmā MBh. Hariv. Ṡiṡ. ;
    of the family deity of the Kutsas andﾠ Atharvans Cat. ;
    of a daughter of Dharma ( andﾠ wife of Ṡaṃ-yu) MBh. ;
    of the mother of Satya (= tushita) VP. ;
    of the wife of Manthu ( andﾠ mother of Bhauvana) BhP. ;
    of a daughter of Nagna-jit ( andﾠ wife of Kṛishṇa) ib. ;
    (am) n. truth, reality ( satyena, « truly», « certainly», « really» ;
    kásmātsátyāt, « for what reason, how is it that?» ténasatyéna, « for that reason, so truly» ;
    yathā-tena < orﾠ evaṉ> satyena, « as-so truly» ;
    with Buddhists truth is of two kinds, viz. saṉvṛiti- andﾠ paramâ̱rtha-satyam, « truth by general consent» andﾠ « self-evident truth» Dharmas. 95 ;
    for the four fundamental truths of Buddhists seeﾠ MWB. 43; 56) RV. etc. etc.;
    speaking the truth, sincerity, veracity KenUp. Mn. R. etc.. ;
    a solemn asseveration, vow, promise, oath ( satyaṉcikīrshamāṇa, « wishing to fulfil one's promise orﾠ keep one's word») AV. etc. etc.;
    demonstrated conclusion, dogma W. ;
    the quality of goodness orﾠ purity orﾠ knowledge MW. ;
    the first of the four Yugas orﾠ ages (= 1. - kṛitá q.v.) L. ;
    a partic. mythical weapon R. ;
    the uppermost of the 7 Lokas ( seeﾠ under m.) Vedântas. BhP. ;
    one of the 7 Vyāhṛitis L. ;
    partic. Satya-formula ĀṡvṠr. ;
    = udaka, water Naigh. I, 12 ;
    ( alsoﾠ with prajāpateḥ) N. of Sāmans ĀrshBr. ṠrS. ;
    (ám) ind. (gaṇa câ̱di andﾠ svar-ādi) truly, indeed, certainly, verily, necessarily, yes, very well
    ( satyam-tu, kiṉtu, tathâ̱pi, « it is true - but, yet, however» ;
    yatsasyam, « indeed, certainly») RV. etc. etc.
    + cf. accord. toﾠ some, Gk. ἐτεός
    - सत्यकर्ण
    - सत्यकर्मन्
    - सत्यकाम
    - सत्यकाय
    - सत्यकारुण्यवेदिन्
    - सत्यकीर्ति
    - सत्यकृत्
    - सत्यकेतु
    - सत्यक्रिया
    - सत्यक्षेत्रमाहात्म्य
    - सत्यखान
    - सत्यग
    - सत्यगिर्
    - सत्यग्रन्थिन्
    - सत्यघ्न
    - सत्यंकार
    - सत्यचूडामणि
    - सत्यजा
    - सत्यजित्
    - सत्यजिति
    - सत्यज्ञ
    - सत्यज्ञानानन्दतीर्थ
    - सत्यज्योतिस्
    - सत्यतपस्
    - सत्यतम
    - सत्यतर
    - सत्यतस्
    - सत्यता
    - सत्यतात्
    - सत्यताति
    - सत्यतितिक्षावत्
    - सत्यत्व
    - सत्यदर्शिन्
    - सत्यदूत
    - सत्यदृश्
    - सत्यदेव
    - सत्यधन
    - सत्यधर
    - सत्यधर्म
    - सत्यधर्मन्
    - सत्यधामन्
    - सत्यधृत
    - सत्यधृति
    - सत्यध्वज
    - सत्यध्वृत्
    - सत्यनाथ
    - सत्यनाम
    - सत्यनामन्
    - सत्यनारायण
    - सत्यनिधि
    - सत्यनिधितीर्थ
    - सत्यनिधिविलास
    - सत्यनेत्र
    - सत्यप
    - सत्यपर
    - सत्यपराक्रम
    - सत्यपरायणतीर्थ
    - सत्यपारमिता
    - सत्यपाल
    - सत्यपाश
    - सत्यपुर
    - सत्यपुष्टि
    - सत्यपूत
    - सत्यपूर्णतीर्थ
    - सत्यप्रतिज्ञ
    - सत्यप्रतिश्रव
    - सत्यप्रतिष्ठान
    - सत्यप्रबोधभट्टारक
    - सत्यप्रवाद
    - सत्यप्रसव
    - सत्यप्रसवस्
    - सत्यप्राशू
    - सत्यप्रियतीर्थ
    - सत्यफल
    - सत्यबन्ध
    - सत्यबोध
    - सत्यभामा
    - सत्यभारत
    - सत्यभाषण
    - सत्यभूय
    - सत्यभेदिन्
    - सत्यमद्वन्
    - सत्यमन्त्र
    - सत्यमन्मन्
    - सत्यमय
    - सत्यमान
    - सत्यमुग्र
    - सत्यमृषाविवेक
    - सत्यमेधस्
    - सत्यमौद्गल
    - सत्यम्भरा
    - सत्ययज्
    - सत्ययज्ञ
    - सत्ययुग
    - सत्ययोनि
    - सत्ययौवन
    - सत्यरत
    - सत्यरथ
    - सत्यरथि
    - सत्यराजन्
    - सत्यराधस्
    - सत्यरूप
    - सत्यलोक
    - सत्यलौकिक
    - सत्यवक्तृ
    - सत्यवचन
    - सत्यवचस्
    - सत्यवत्
    - सत्यवदन
    - सत्यवद्य
    - सत्यवर
    - सत्यवर्त्मन्
    - सत्यवर्मन्
    - सत्यवर्यार्य
    - सत्यवसु
    - सत्यवाक
    - सत्यवाक्य
    - सत्यवाच्
    - सत्यवाचक
    - सत्यवाद
    - सत्यवादिन्
    - सत्यवाह
    - सत्यवाहन
    - सत्यविक्रम
    - सत्यविजयतीर्थ
    - सत्यविजयशिष्य
    - सत्यविद्या
    - सत्यवीरतीर्थ
    - सत्यवृत्त
    - सत्यवृत्ति
    - सत्यवृध्
    - सत्यव्यवस्था
    - सत्यव्रत
    - सत्यशपथ
    - सत्यशवस्
    - सत्यशील
    - सत्यशीलिन्
    - सत्यशुष्म
    - सत्यश्रवस्
    - सत्यश्रावण
    - सत्यश्री
    - सत्यश्रुत्
    - सत्यसंरक्षण
    - सत्यसंरक्षिन्
    - सत्यसंश्रव
    - सत्यसंहित
    - सत्यसंकल्प
    - सत्यसंकाश
    - सत्यसंगर
    - सत्यसती
    - सत्यसत्वन्
    - सत्यसद्
    - सत्यसंतुष्टतीर्थ
    - सत्यसंध
    - सत्यसंनिभ
    - सत्यसव
    - सत्यसवन
    - सत्यसवस्
    - सत्यसह्
    - सत्यसहस्
    - सत्यसाक्षिन्
    - सत्यसाधन
    - सत्यसामन्
    - सत्यसार
    - सत्यसूत्र
    - सत्यसेन
    - सत्यस्थ
    - सत्यस्रवस्
    - सत्यस्वप्न
    - सत्यहविस्
    - सत्यहव्य
    - सत्यहित

    Sanskrit-English dictionary > सत्य

  • 7 locação

    lo.ca.ção
    [lokas‘ãw] sf location, louage. Pl: locações.
    * * *
    nome feminino
    location

    Dicionário Português-Francês > locação

  • 8 महा _mahā

    1
    महा A cow.
    2
    महा The substitute of महत् at the beginning of Karmadhāraya and Bahuvrīhi compounds, and also at the beginning of some other irregular words. (Note: The number of compounds of which महा is the first mem- ber is very large, and may be multiplied ad infinitum. The more important of them, or such as have peculiar significations, are given below.)
    -Comp. -अक्षः an epithet of Śiva. ˚पटलिक a chief keeper of archives.
    -अङ्ग a. huge, bulky.
    -(ङ्गः) 1 a camel.
    -2 a kind of rat.
    -3 N. of Śiva.
    -अञ्जनः N. of a mountain.
    -अत्ययः a great danger or calamity.
    -अध्वनिक a. 'having gone a long way', dead.
    -अध्वरः a great sacrifice.
    -अनसम् 1 a heavy carriage.
    -2 cooking utensils. (
    -सी) a kitchen-maid. (
    -सः, -सम्) a kitchen; सूपानस्य करिष्यामि कुशलो$स्मि महानसे Mb.4.2.2.
    -अनिलः a whirl- wind; महानिलेनेव निदाघजं रजः Ki.14.59.
    -अनुभाव a.
    1 of great prowess, dignified, noble, glorious, magnanimous, exalted, illustrious; ग्रहीतुमार्यान् परिचर्यया मुहुर्महानु- भावा हि नितान्तमर्थिनः Śi.1.17; Ś.3.
    -2 virtuous, righteous, just.
    (-वः) 1 a worthy or respectable person.
    -2 (pl.) people of a religious sect in Mahārāṣtra founded by Chakradhara in the 13th century.
    -अन्तकः 1 death.
    -2 an epithet of Śiva.
    -अन्धकारः 1 thick darkness.
    -2 gross (spiritual) ignorance.
    -अन्ध्राः (pl.) N. of a people and their country.
    -अन्वय, -अभिजन a. nobly-born, of noble birth. (
    -यः, -नः) noble birth, high descent.
    -अभिषवः the great extraction of Soma.
    -अमात्यः the chief or prime minister (of a king).
    -अम्बुकः an epithet of Śiva.
    -अम्बुजम् a billion.
    -अम्ल a. very sour. (
    -म्लम्) the fruit of the tamarind tree. अरण्यम् a great (dreary) forest, large forest.
    -अर्घ a. very costly, costing a high price; महार्घस्तीर्थानामिव हि महतां को$प्यतिशयः U.6.11. (
    -र्घः) a kind of quail.
    -अर्घ्य a.
    1 valuable, precious.
    -2 invaluable; ines- timable; see महार्ह below.
    -अर्चिस् a. flaming high.
    -अर्णवः 1 the great ocean.
    -2 N. of Śiva.
    -अर्थ a.
    1 rich.
    -2 great, noble, dignified.
    -3 important, weighty.
    -4 significant.
    -अर्बुदम् one thousand millions.
    -अर्ह a.
    1 very valuable, very costly; महार्हशय्यापरिवर्तनच्युतैः स्वकेशपुष्पैरपि या स्म दूयते Ku.5.12.
    -2 invaluable, inestimable; महार्हशयनोपेत किं शेषे निहतो भुवि Rām.6.19. 2. (
    -र्हम्) white sandal-wood.
    -अवरोहः the fig-tree.
    -अशनिध्वजः a great banner in the form of the thunderbolt; जहार चान्येन मयूरपत्रिणा शरेण शक्रस्य महाशनि- ध्वजम् R.3.56.
    - अशन a. voracious, gluttonous; Mb. 4.
    -अश्मन् m. a precious stone, ruby.
    -अष्टमी the eighth day in the bright half of Āśvina sacred to Durgā; आश्विने शुक्लपक्षस्य भवेद् या तिथिरष्टमी । महाष्टमीति सा प्रोक्ता......
    -असिः a large sword.
    -असुरी N. of Durgā.
    -अह्नः the afternoon.
    -आकार a. extensive, large, great.
    -आचार्यः 1 a great teacher.
    -2 an epithet of Śiva.
    -आढ्य a. wealthy, very rich. (
    -ढ्यः) the Kadamba tree.
    -आत्मन् a.
    1 high-souled, high-minded, magnanimous, noble; अयं दुरात्मा अथवा महात्मा कौटिल्यः Mu.7; द्विषन्ति मन्दाश्चरितं महात्मनाम् Ku.5.75; U.1.49; प्रकृतिसिद्धमिदं हि महात्मनाम् Bh.1.63.
    -2 illustrious, distinguished, exalted, eminent; किमाचाराः किमाहाराः क्व च वासो महात्मनाम् Mb.3. 1.4.
    -3 mighty (महाबल); अथायमस्यां कृतवान् महात्मा लङ्केश्वरः कष्टमनार्यकर्म Rām.5.9.74. (-m.)
    1 the Supreme Spirit; युगपत्तु प्रलीयन्ते यदा तस्मिन् महात्मनि Ms.1.54.
    -2 the great principle, i. e. intellect of the Sāṅkhyas. (महात्मवत् means the same as महात्मन्).
    -आनकः a kind of large drum.
    -आनन्दः, -नन्दः 1 great joy or bliss.
    -2 espe- cially, the great bliss of final beatitude.
    (-न्दा) 1 spirituous liquor.
    -2 a festival on the ninth day in the bright half of Māgha.
    -आपगा a great river.
    -आयुधः an epithet of Śiva.
    -आरम्भ a. undertaking great works, enterprizing. (
    -म्भः) any great enterprize.
    -आलयः 1 a temple in general.
    -2 a sanctuary, an asylum.
    -3 a great dwelling.
    -4 a place of pilgrimage.
    -5 the world of Brahman.
    -6 the Supreme Spirit.
    -7 a tree &c. sacred to a deity.
    -8 N. of a particular dark fortnight.
    -9 पितृश्राद्ध in the month of Bhādra- pada. (
    -या) N. of a particular deity.
    - आशय a. high- souled, nobleminded, magnanimous, noble; दैवात् प्रबुद्धः शुश्राव वराहो हि महाशयः Ks; राजा हिरण्यगर्भो महाशयः H.4; see महात्मन्.
    (-यः) 1 a noble-minded or magnanimous person; महाशयचक्रवर्ती Bv.1.7.
    -2 the ocean.
    -आस्पद a.
    1 occupying a great position.
    -2 mighty, powerful.
    -आहवः a great or tumultuous fight.
    -इच्छ a.
    1 magnanimous, noble-minded, high-souled, noble; मही महेच्छः परिकीर्य सूनौ R.18.33.
    -2 having lofty aims or aspirations, ambitious; विद्यावतां महेच्छानां...... नाश्रयः पार्थिवं विना Pt.1.37.
    -इन्द्रः 1 'the great Indra', N. of Indra; इयं महेन्द्रप्रभृतीनधिश्रियः Ku.5.53; R.13.2; Ms.7.7.
    -2 a chief or leader in general.
    -3 N. of a mountain range; पतिर्महेन्द्रस्य महोदधेश्च R.6.54;4.39,43. ˚चापः rain-bow. ˚नगरी N. of Amarāvatī, the capital of Indra. ˚मन्त्रिन् m. an epithet of Bṛihaspati. ˚वाहः the elephant Airāvata; महेन्द्रवाहप्रतिमो महात्मा Mb.9.17.52.
    -इभ्य a. very rich.
    -इषुः a great archer; अधिरोहति गाण्डीवं महेषौ Ki.13.16.
    -इष्वासः a great archer, a great warrior; अत्र शूरा महेष्वासा भामार्जुनसमा युधि Bg.1.4.
    -ईशः, -ईशानः N. of Śiva; महेशस्त्वां धत्ते शिरसि रसराजस्य जयिनीम् Udb. ˚बन्धुः the Bilva tree.
    -ईशानी N. of Pārvatī.
    -ईश्वरः 1 a great lord, sovereign; महेश्वरस्त्र्यम्बक एव नापरः R.; गोप्तारं न निधीनां कथयन्ति महेश्वरं विबुधाः Pt.2.74.
    -2 N. of Śiva.
    -3 of Viṣṇu.
    -4 a god (opp. प्रकृति).
    -5 the Supreme Being (परमात्मा); मायां तु प्रकृतिं विद्यान्मायिनं तु महेश्वरम् Śvet. Up.4.1. ˚सखः N. of Kubera; यया कैलासभवने महेश्वरसखं बली Mb.9.11.55.
    (-री) 1 N. of Durgā.
    -2 a kind of bell-metal.
    -उक्षः (for उक्षन्) a large bull; a full grown or strong bull; महोक्षतां वत्सतरः स्पृशन्निव R.3.32;4.22;6.72; Śi.5.63.
    -उत्पलम् a large blue lotus. (
    -लः) the Sārasa bird.
    -उत्सवः 1 a great festival or occasion of joy; नयनविषयं जन्मन्येकः स एव महोत्सवः Māl.1.36.
    -2 the god of love.
    -उत्साह a. possessed of great energy, energetic, persevering; अहं च कर्णं जानामि...... सत्यसंधं महोत्साहं...... Mb.3.91.2.
    (-हः) 1 perseverance.
    -2 great pride; ये जात्यादिमहो- त्साहान्नरेन्द्रान्नोपयान्ति च । तेषामामरणं भिक्षा प्रायश्चितं विनिर्मितम् ॥ Pt.1.38.
    -उदधिः 1 the great ocean; महोदधेः पूर इवेन्दु- दर्शनात् R.3.17.
    -2 an epithet of Indra. ˚जः a conch- shell, shell.
    - उदय a. very prosperous or lucky, very glorious or splendid, of great prosperity.
    (-यः) 1 (a) great elevation or rise, greatness, prosperity; नन्दस्त्वतीन्द्रियं दृष्ट्वा लोकपालमहोदयम् Bhāg.1.28.1; अपवर्ग- महोदयार्थयोर्भुवमंशाविव धर्मयोर्गतौ R.8.16. (b) great fortune or good luck. (c) greatness, pre-eminence.
    -2 final beatitude.
    -3 a lord, master.
    -4 N. of the district called Kānyakubja or Kanouja; see App.
    -5 N. of the capital of Kanouja.
    -6 sour milk mixed with honey.
    -7 = महात्मन् q. v.; संसक्तौ किमसुलभं महोदयानाम Ki.7.27. ˚पर्वन् a time of union of the middle of श्रवण नक्षत्र and the end of व्यतिपात (generally in the month of माघ or पौष at the beginning of अमावास्या).
    - उदर a. big-bellied, corpulent.
    -(रम्) 1 a big belly.
    -2 dropsy.
    -उदार a.
    1 very generous or magnanimous.
    -2 mighty, powerful.
    -उद्यम a. = महोत्साह q. v; महोद्यमाः कर्म समा- रभन्ते.
    -उद्योग a. very industrious or diligent, hard- working.
    -उद्रेकः a particular measure (= 4 प्रस्थs).
    -उन्नत a. exceedingly lofty. (
    -तः) the palmyra tree.
    -उन्नतिः f. great rise or elevation (fig. also), high rank.
    -उपकारः a great obligation.
    -उपाध्यायः a great preceptor, a learned teacher.
    -उरगः a great serpent; वपुर्महोरगस्येव करालफणमण्डलम् R.12.98.
    -उरस्क a. broad-chested. (
    -स्कः) an epithet of Śiva.
    -उर्मिन् m. the ocean; ततः सागरमासाद्य कुक्षौ तस्य महोर्मिणः Mb.3.2.17.
    -उल्का 1 a great meteor.
    -2 a great fire-brand.
    -ऋत्विज् m. 'great priest', N. of the four chief sacri- ficial priests.
    -ऋद्धि a. very prosperous, opulent. (-f.) great prosperity or affluence.
    -ऋषभः a great bull.
    -ऋषिः 1 a great sage or saint; यस्मादृषिः परत्वेन महांस्त- स्मान्महर्षयः; (the term is applied in Ms.1.34 to the ten Prajāpatis or patriarchs of mankind, but it is also used in the general sense of 'a great sage').
    -2 N. of Sacute;iva.
    -3 of Buddha.
    -ओघ a. having a strong current.
    -घः a very large number; शतं खर्व- सहस्राणां समुद्रमभिधीयते । शतं समुद्रसाहस्रं महौघमिति विश्रुतम् ॥ Rām.6.28.37.
    -ओष्ठ (महोष्ठ) a. having large lips. (
    -ष्ठः) an epithet of Śiva.
    -ओजस् a. very mighty or powerful, possessed of great splendour or glory; महौजसा मानधना धनार्चिताः Ki.1.19. (-m.) a great hero or warrior, a champion. (-n.) great vigour.
    -ओजसम् the discus of Viṣṇu (सुदर्शन). (
    -सी) N. of plant (Mar. कांगणी).
    -ओदनी Asparagus Racemosus (Mar. शतावरी).
    -ओषधिः f.
    1 a very efficacious medicinal plant, a sovereign drug.
    -2 the Dūrvā grass.
    -3 N. of various plants ब्राह्मी, श्वेतकण्टकारी, कटुका, अतिविष &c. ˚गणः a collection of great or medicinal herbs:-- पृश्निपर्णी श्यामलता भृङ्गराजः शतावरी । गुड्चा सहदेवी च महौषधिगणः स्मृतः ॥ cf. also सहदेवी तथा व्याघ्री बला चातिबला त्वचा । शङ्खपुष्पी तथा सिंही अष्टमी च सुवर्चला ॥ महौषध्यष्टकं प्रोक्तं....
    -औषधम् 1 a sovereign remedy, panacea.
    -2 ginger.
    -3 garlic.
    -4 a kind of poison (वत्सनाभ).
    -कच्छः 1 the sea.
    -2 N. of Varuṇa.
    -3 a mountain.
    -कन्दः garlic.
    -कपर्दः a kind of shell.
    -कपित्थः 1 the Bilva tree.
    -2 red garlic.
    -कम्बु a. stark naked. (
    -म्बुः) an epithet of Śiva.
    -कर a.
    1 large-handed.
    -2 having a large revenue.
    -कर्णः an epithet of Śiva.
    -कर्मन् a. doing great works. (-m.) an epithet of Śiva.
    -कला the night of the new moon.
    -कल्पः a great cycle of time (1 years of Brahman); Bhāg.7.15.69.
    -कविः 1 a great poet, a classical poet, such as कालिदास, भवभूति, बाण, भारवि &c.
    -2 an epithet of Śukra.
    -कषायः N. of a plant (Mar. कायफळ).
    -कान्तः an epithet of Śiva. (
    -ता) the earth.
    -काय a. big-bodied, big, gigantic, bulky.
    (-यः) 1 an elephant.
    -2 an epithet of Śiva.
    -3 of Viṣṇu.
    -4 of a being attending on Śiva (= नन्दि).
    -कारुणिक a. exceedingly compassionate.
    -कार्तिकी the night of full-moon in the month of Kārtika.
    -कालः 1 a form of Śiva in his character as the destroyer of the world; महाकालं यजेद्देव्या दक्षिणे धूम्रवर्णकम् Kālītantram.
    -2 N. of a cele- brated shrine or temple of Śiva (Mahākāla) (one of the 12 celebrated Jyotirliṅgas) established at Ujjayinī (immortalized by Kālidāsa in his Meghadūta, which gives a very beautiful description of the god, his temple, worship &c., together with a graphic picture of the city; cf. Me.3-38; also R.6.34); महाकालनिवासिनं कालीविलासिनमनश्वरं महेश्वरं समाराध्य Dk.1.1.
    -3 an epithet of Viṣṇu.
    -4 N. of a kind of gourd.
    -5 N. of Śiva's servant (नन्दि). ˚पुरम् the city of Ujjayinī. ˚फलम् a red fruit with black seeds; पक्वं महाकालफलं किलासीत् N.22.29.
    -काली an epithet of Durgā in her terrific form.
    -काव्यम् a great or classical poem; (for a full description of its nature, contents &c., according to Rhetoricians see S. D.559). (The number of Mahākāvyas is usually said to be five:-- रघुवंश, कुमारसंभव, किरातार्जुनीय, शिशुपालवध and नैषधचरित or six, if मेघदूत-- a very small poem or खण़्डकाव्य-- be added to the list. But this enumeration is apparently only traditional, as there are several other poems, such as the भट्टिकाव्य, विक्रमाङ्कदेवचरित, हरविजय &c. which have an equal claim to be considered as Mahākāvyas).
    -कीर्तनम् a house.
    -कुमारः the eldest son of a reigning prince, heir-apparent.
    -कुल, -कुलीन a. of noble birth or descent, sprung from a noble family, nobly born. (
    -लम्) a noble birth or family, high descent.
    -कुहः a species of parasitical worm.
    -कृच्छ्रम् a great penance.
    -केतुः N. of Śiva.
    -केशः, -कोशः 1 an epithet of Śiva.
    -2 a large sheath.
    -क्रतुः a great sacrifice; e. g. a horse-sacrifice; तदङ्गमग्ऱ्यं मघवन् महाक्रतोरमुं तुरङ्गं प्रतिमोक्तुमर्हसि R.3.46.
    -क्रमः an epithet of Viṣṇu.
    -क्रोधः an epithet of Śiva.
    -क्षत्रपः a great satrap.
    -क्षीरः sugar-cane.
    -क्षीरा f. a She-buffalo; Nighaṇṭaratnākara.
    -खर्वः, -र्वम् a high number (ten billions ?).
    -गजः a great elephant; see दिक्करिन्.
    -गणपतिः a form of the god Gaṇeśa.
    -गदः fever.
    -गन्ध a. exceedingly fragrant. (
    -न्धः) a kind of cane. (
    -न्धम्) a kind of sandal- wood. (
    -न्धा) N. of Chāmuṇḍā.
    -गर्तः, -गर्भः -गीतः N. of Śiva.
    -गर्दभगन्धिका N. of a plant, भारङ्गी.
    -गल a. longnecked.
    -गवः Bos gavaeus.
    -गुण a. very efficacious, sovereign (as a medicine); त्वया ममैष संबन्धः कपिमुख्य महागुणः Rām.5.1.12. (
    -णः) a chief quality, cardinal virtue.
    -गुरुः a highly respectable or venerable person; (these are three, the father, mother and preceptor; पिता माता तथाचार्यो महागुरुरिति स्मृतः).
    -गुल्मा the Soma plant.
    -गृष्टिः f. a cow with a large hump.
    -ग्रहः 1 an epithet of Rāhu.
    -2 the sun; महाग्रहग्राहविनष्टपङ्कः Rām.5.5.6.
    -ग्रामः N. of the ancient capital of Ceylon, the modern Māgama.
    -ग्रीवः 1 a camel.
    -2 an epithet of Śiva.
    -ग्रीविन् m. a camel.
    -घूर्णा spirituous liquor.
    -घृतम् ghee kept for a long time (for medicinal purposes).
    -घोष a. noisy, loud-sounding. (
    -षम्) a market, fair. (
    -षः) a loud noise, clamour.
    -चक्रम् the mystic circle in the शाक्त ceremonial.
    -चक्रवर्तिन् m. a universal monarch.
    -चण्डा N. of Chāmuṇḍā.
    -चपला a kind of metre.
    -चमूः f. a large army.
    -छायः the fig-tree.
    -जङ्घः a camel.
    -जटः an epithet of Śiva.
    -जटा 1 a great braid of hair.
    -2 the matted hair of Śiva.
    -जत्रु a. having a great collar-bone. (
    -त्रुः) an epithet of Śiva.
    -जनः 1 a multitude of men, a great many beings, the general populace or public; महाजनो येन गतः स पन्थाः Mb.3.313. 117; आगम्य तु ततो राजा विसृज्य च महाजनम् 6.98.25.
    -2 the populace, mob; विलोक्य वृद्धोक्षमधिष्ठितं त्वया महाजनः स्मेरमुखो भविष्यति Ku.5.7.
    -3 a great man, a distinguished or eminent man; महाजनस्य संसर्गः कस्य नोन्नतिकारकः । पद्मपत्रस्थितं तोयं धत्ते मुक्ताफलश्रियम् Pt.3.6.
    -4 the chief of a caste or trade.
    -5 a merchant, tradesman.
    -जवः an antelope.
    -जातीय a.
    1 rather large.
    -2 of an excellent kind.
    -जालिः, -ली N. of a plant (Mar. सोनामुखी)
    -जिह्वः an epithet of Śiva.
    -ज्ञानिन् m.
    1 a very learned man.
    -2 a great sage.
    -3 N. of Śiva.
    -ज्यैष्ठी the day of fullmoon in the month of Jyeṣṭha; ताभिर्दृश्यत एष यान् पथि महाज्यैष्ठीमहे मन्महे N.15.89; पूर्णिमा रविवारेण महाज्यैष्ठी प्रकीर्तिता Agni P.121.63.
    -ज्योतिस् m. an epithet of Śiva.
    -ज्वरः great affliction.
    -ज्वाल a. very brilliant or shining.
    (-लः) 1 N. of Śiva.
    -2 a sacrificial fire.
    -डीनम् a kind of flight; 'यानं महाडीनमाहुः पवित्रामूर्जितां गतिम्' Mb.8.41.27 (com.).
    -तपस् m.
    1 a great ascetic.
    -2 an epithet of Viṣṇu.
    -तलम् N. of one of the seven lower regions; see पाताल.
    -तारा N. of a Buddhist goddess.
    -तिक्तः the Nimba tree.
    -तिथिः the 6th day of a lunation.
    -तीक्ष्ण a. exceedingly sharp or pungent. (
    -क्ष्णा) the marking- nut plant.
    -तेजस् a.
    1 possessed of great lustre or splendour.
    -2 very vigorous or powerful, heroic. (-m.)
    1 a hero, warrior.
    -2 fire.
    -3 an epithet of Kārtikeya. (-n.) quick-silver.
    -त्याग, -त्यागिन् a. very generous. (-m.) N. of Śiva.
    -दंष्ट्रः a species of big tiger.
    -दन्तः 1 an elephant with large tusks.
    -2 an epithet of Śiva.
    -दण्डः 1 a long arm.
    -2 a severe punishment.
    -दम्भः an epithet of Śiva.
    -दशा the influence exercised (over a man's destiny) by a predominant planet.
    -दानम् the gift of gold equal to one's own weight; अथातः संप्रवक्ष्यामि महादानस्य लक्षणम्.
    -दारु n. the devadāru tree.
    -दुर्गम् a great calamity; Pt.
    -दूषकः a kind of grain.
    -देवः N. of Śiva.
    (-वी) 1 N. of Pārvatī.
    -2 the chief queen.
    -द्रुमः the sacred fig-tree.
    -द्वारम् a large gate, the chief or outer gate of a temple.
    -धन a.
    1 rich.
    -2 expensive, costly; हेमदण्डैर्महाधनैः Rām.7. 77.13.
    (-नम्) 1 gold.
    -2 incense.
    -3 a costly or rich dress.
    -4 agriculture, husbandry.
    -5 anything costly or precious.
    -6 great booty.
    -7 a great battle (Ved.).
    -धनुस् m. an epithet of Śiva.
    -धातुः 1 gold.
    -2 an epithet of Śiva.
    -3 lymph.
    -4 N. of Meru.
    -धी a. having a great understanding.
    -धुर्यः a full-grown draught ox.
    -ध्वजः a camel.
    -ध्वनिक a. dead.
    -नग्नः an athlete; Buddh.
    -नटः an epithet of Śiva; महानटः किं नु...... तनोति...... साम्प्रतमङ्गहारम् N.22.7; महानटबाहुनेव बद्धभुजाङ्केन Vās.
    -नदः a great river.
    -नदी 1 a great river, such as Gaṅgā, Kṛiṣṇā; मन्दरः पर्वतश्चाक्षो जङ्घा तस्य महानदी Mb.8.34.2; संभूयाम्भोधिमभ्येति महानद्या नगापगा Śi.2.1.
    -2 N. of a river falling into the bay of Bengal.
    -नन्दा 1 spirituous liquor.
    -2 N. of a river.
    -3 ninth day of the bright half of the month of Māgha; माघमासस्य या शुक्ला नवमी लोकपूजिचा । महानन्देति सा प्रोक्ता....
    -नरकः N. of one of the 21 hells.
    -नलः a kind of reed.
    -नवमी the ninth day in the bright half of Āśvina, sacred to the worship of Durgā ततो$नु नवमी यस्मात् सा महानवमी स्मृता.
    -नाटकम् 'the great drama', N. of a drama, also called Hanumannāṭaka, (being popularly ascribed to Hanumat); thus defined by S. D.:-- एतदेव यदा सर्वैः पताकास्थानकैर्युतम् । अङ्कैश्च दशभिर्धीरा महानाटकमूचिरे ॥
    -नाडी sinew, tendon.
    -नादः 1 a loud sound, uproar.
    -2 a great drum.
    -3 a thunder-cloud.
    -4 a shell.
    -5 an elephant.
    -6 a lion.
    -7 the ear.
    -8 a camel.
    -9 an epithet of Śiva. (
    -दम्) a musical instrument.
    -नाम्नी 1 N. of a परिशिष्ट of Sāmaveda.
    -2 (pl.) N. of 9 verses of Sāmaveda beginning with विदा मघवन् विदा.
    -नायकः 1 a great gem in the centre of a string of pearls.
    -2 a great head or chief.
    -नासः an epithet of Śiva.
    -निद्र a. fast asleep. (
    -द्रा) 'the great sleep', death.
    -निम्नम् intestines, abdomen.
    -नियमः an epithet of Viṣṇu.
    -निर्वाणम् total extinction of individuality (according to the Buddhists).
    -निशा 1 the dead of night, the second and third watches of the night; महानिशा तु विज्ञेया मध्यमं प्रहरद्वयम्
    -2 an epithet of Durgā.
    -नीचः a washerman.
    -नील a. dark-blue. (
    -लः) a kind of sapphire or emerald; इन्द्रनीलमहानीलमणिप्रवरवेदिकम् Rām.5.9.16; महा- महानीलशिलारुचः Śi.1.16;4.44; R.18.42; Kau. A.2.11. 29. ˚उपलः a sapphire.
    -नृत्यः, -नेत्रः an epithet of Śiva.
    -नेमिः a crow.
    -न्यायः the chief rule.
    -पक्ष a.
    1 having many adherents.
    -2 having a large family or retinue; महापक्षे धनिन्यार्थे निक्षेपं निक्षिपेद् बुधः Ms.8.179.
    (-क्षः) 1 an epithet of Garuḍa.
    -2 a kind of duck. (
    -क्षी) an owl.
    -पङ्क्तिः, -पदपङ्क्तिः a kind of metre.
    -पञ्चमूलम् the five great roots:-- बिल्वो$ग्निमन्थः श्योनाकः काश्मरी पाटला तथा । सर्वैस्तु मिलितैरेतैः स्यान्महापञ्चमूलकम् ॥
    -पञ्चविषम् the five great or deadly poisons:-- शृङ्गी च कालकूटश्च मुस्तको वत्सनाभकः । शङ्खकर्णीति योगो$यं महापञ्चविषाभिधः ॥
    -पटः the skin.
    -पथः 1 chief road, principal street, high or main road; संतानकाकीर्णमहापथं तत् Ku.7.3.
    -2 the passage into the next world, i. e. death.
    -3 N. of certain mountain-tops from which devout persons used to throw themselves down to secure entrance into heaven.
    -4 an epithet of Śiva.
    -5 the long pilgrimage to mount Ke- dāra.
    -6 the way to heaven.
    -7 the knowledge of the essence of Śiva acquired in the pilgrimage to Kedāra.
    -पथिक a.
    1 undertaking great journeys.
    -2 one receiving Śulka (toll) on the high way; cf. Mb.12.76.6 (com. महापथिकः समुद्रे नौयानेन गच्छन् यद्वा महापथि शुल्कग्राहकः)
    -पद्मः 1 a particular high number.
    -2 N. of Nārada.
    -3 N. of one of the nine treasures of Kubera.
    -4 N. of the southernmost elephant supporting the world.
    -5 an epithet of Nanda.
    -6 a Kinnara attendant on Kubera.
    (-द्मम्) 1 a white lotus.
    -2 N. of a city. ˚पतिः N. of Nanda.
    -पराकः a. a particular penance; Hch.
    -पराङ्णः a late hour in the afternoon.
    -पवित्रः an epithet of Viṣṇu.
    -पशुः large cattle; महापशूनां हरणे... दण्डं प्रकल्पयेत् Ms.8.324.
    -पातः a long flight; Pt.2.58.
    -पातकम् 1 a great sin, a heinous crime; ब्रह्महत्या सुरापानं स्तेयं गुर्वङ्गनागमः । महान्ति पातकान्याहुस्तत्संसर्गश्च पञ्चमम् ॥ Ms.1154.
    -2 any great sin or transgression.
    -पात्रः a prime minister.
    -पादः an epithet of Śiva.
    -पाप्मन् a. very sinful or wicked.
    -पुराणम् N. of a Purāṇa; महापुराणं विज्ञेयमेकादशकलक्षणम् Brav. P.
    -पुंसः a great man.
    -पुरुषः 1 a great man, an eminent or distinguished personage; शब्दं महापुरुषसंविहितं निशम्य U. 6.7.
    -2 the Supreme Spirit.
    -3 an epithet of Viṣṇu.
    -पौरुषिकः a worshipper of Viṣṇu; तदहं ते$भिधास्यामि महापौरुषिको भवान् Bhāg.2.1.1.
    -पुष्पः a kind of worm.
    -पूजा great worship; any solemn worship performed on extraordinary occasions.
    -पृष्ठः a camel.
    -पोटगलः a kind of large reed.
    -प्रजापतिः N. of Viṣṇu.
    -प्रतीहारः a chief door-keeper.
    -प्रपञ्चः the great universe.
    -प्रभ a. of great lustre. (
    -भः) the light of a lamp.
    -प्रभुः 1 a great lord.
    -2 a king, sovereign.
    -3 a chief.
    -4 an epithet of Indra.
    -5 of Śiva
    -6 of Viṣṇu.
    -7 a great saint or holy man.
    -प्रलयः 'the great dissolution', the total annihilation of the universe at the end of the life of Brahman, when all the lokas with their inha- bitants, the gods, saints &c. including Brahman himself are annihilated; महाप्रलयमारुत...... Ve.3.4.
    -प्रश्नः a knotty question.
    -प्रसादः 1 a great favour.
    -2 a great present (of food offered to an idol); पादोदकं च निर्माल्यं नैवेद्यं च विशेषतः । महाप्रसाद इत्युक्त्वा ग्राह्यं विष्णोः प्रयत्नतः
    -प्रस्थानम् 1 departing this life, death.
    -2 setting out on a great journey for ending life; इहैव निधनं याम महाप्रस्थानमेव वा Rām.2.47.7 (com. महाप्रस्थानं मरणदीक्षा- पूर्वकमुत्तराभिमुखगमनम्); Mb.1.2.365.
    -प्राणः 1 the hard breathing or aspirate sound made in the pronunciation of the aspirates.
    -2 the aspirated letters themselves (pl.); they are:-- ख्, घ्, छ्, झ्, ठ्, ढ्, थ्, ध्, फ्, भ्, श्, ष्, स्, ह्.
    -3 a raven.
    -प्राणता possession of great strength or essence; अन्यांश्च जीवत एव महाप्राणतया स्फुरतो जग्राह K.
    -प्रेतः a noble departed spirit.
    -प्लवः a great flood, deluge;... क्षिप्तसागरमहाप्लवामयम् Śi.14.71.
    -फल a.
    1 bearing much fruit.
    -2 bringing much reward.
    (-ला) 1 a bitter gourd.
    -2 a kind of spear.
    (-लम्) 1 a great fruit or reward.
    -2 a testicle.
    -फेना the cuttle-fish bone.
    -बन्धः a peculiar position of hands or feet.
    -बभ्रुः a kind of animal living in holes.
    -बल a. very strong; नियुज्यमानो राज्याय नैच्छद्राज्यं महाबलः Rām
    (-लः) 1 wind, storm.
    -2 a Buddha.
    -3 a solid bamboo.
    -4 a palm.
    -5 a crocodile.
    -बला N. of a plant; महाबला च पीतपुष्पा सहदेवी च सा स्मृता Bhāva. P. (
    -लम्) lead. ˚ईश्वरः N. of a Liṅga of Śiva near the modern Mahābaleśwara.
    -बाध a. causing great pain or damage.
    -बाहु a. long-armed, powerful. (
    -हुः) an epithet of Viṣṇu.
    -बि(वि)लम् 1 the atmosphere.
    -2 the heart.
    -3 a water-jar, pitcher.
    -4 a hole, cave.
    -बिसी a variety of skin (चर्म), a product of द्वादशग्राम in the Himālayas.
    -बी(वी)जः an epithet of Śiva.
    -बी (वी)ज्यम् the perinæum.
    -बुध्न a. having a great bottom or base (as a mountain).
    -बुशः barley.
    -बृहती a kind of metre.
    -बोधिः 1 the great intelligence of a Buddha.
    -2 a Buddha.
    -ब्रह्मम्, -ब्रह्मन् n. the Supreme Spirit.
    -ब्राह्मणः 1 a great or learned Brāhmaṇa.
    -2 a low or contemptible Brāhmaṇa.
    -भटः a great warrior; तदोजसा दैत्यमहाभटार्पितम् Bhāg.
    -भद्रा N. of the river Gaṅgā.
    -भाग a.
    1 very fortunate or blessed, very lucky or prosperous.
    -2 illustrious, distinguished, glo- rious; उभौ धर्मौ महाभागौ Mb.12.268.3; महाभागः कामं नरपतिरभिन्नस्थितिरसौ Ś.5.1; Ms.3.192.
    -3 very pure or holy, highly virtuous; पतिव्रता महाभागा कथं नु विचरिष्यति Mb.4.3.16.
    -भागता, -त्वम्, -भाग्यम् 1 extreme good fortune, great good luck, prosperity.
    -2 great excel- lence or merit.
    -भागवतम् the great Bhāgavata, one of the 18 Purāṇas. (
    -तः) a great worshipper of Viṣṇu.
    -भागिन् a. very fortunate or prosperous.
    -भाण्डम् a chief treasury.
    -भारतम् N. of the celebrated epic which describes the rivalries and contests of the sons of Dhṛitarāṣṭra and Pāṇḍu. (It consists of 18 Parvans or books, and is said to be the composition of Vyāsa; cf. the word भारत also); महत्त्वाद्भारतत्वाच्च महाभारतमुच्यते
    -भाष्यम् 1 a great commentary.
    -2 particularly, the great commentary of Patañjali on the Sūtras of Pāṇini.
    -भासुरः an epithet of Viṣṇu.
    -भिक्षुः N. of Śākyamuni.
    -भीता a kind of sensitive plant (लाजाळू).
    -भीमः an epithet of king Śantanu.
    -भीरुः a sort of beetle or fly.
    -भुज a. long-armed, powerful.
    -भूतम् a great or primary element; see भूत; तस्यैतस्य महाभूतस्य निःश्वसितमेतद्यदृग्वेदः Up.; तं वेधा विदधे नूनं महाभूतसमाधिना R.1. 29; Ms.1.6.
    (-तः) 1 the Supreme Being.
    -2 a great creature.
    -भोगः 1 a great enjoyment.
    -2 a great coil or hood; great winding.
    -3 a serpent. (
    -गा) an epi- thet of Durgā.
    -मणिः 1 a costly or precious jewel; संस्कारोल्लिखितो महामणिरिव क्षीणो$पि नालक्ष्यते Ś.6.5.
    -2 N. of Śiva.
    -मति a.
    1 high-minded.
    -2 clever. (
    -तिः) N. of Bṛihaspati or Jupiter.
    -मत्स्यः a large fish, sea-monster.
    -मद a. greatly intoxicated. (
    -दः) an elephant in rut.
    -मनस्, -मनस्क a.
    1 high-minded, noble- minded, magnanimous; ततो युधिष्ठिरो राजा धर्मपुत्रो महामनाः Mb.4.1.7.
    -2 liberal.
    -3 proud, haughty. (-m) a fabulous animal called शरभ q. v.
    -मन्त्रः 1 any sacred text of the Vedas.
    -2 a great or efficacious charm, a powerful spell.
    -मन्त्रिन् m. the prime-minister, premier.
    -मयूरी N. of Buddhist goddess.
    -मलहारी a kind of Rāgiṇi.
    -महः a great festive procession; Sinhās.
    -महस् n. a great light (seen in the sky).
    -महोपाध्यायः 1 a very great preceptor.
    -2 a title given to learned men and reputed scholars; e. g. महामहो- पाध्यायमल्लिनाथसूरि &c.
    -मांसम् 'costly flesh', especially human flesh; न खलु महामांसविक्रयादन्यमुपायं पश्यामि Māl.4; अशस्त्रपूतं निर्व्याजं पुरुषाङ्गोपकल्पितम् । विक्रीयते महामांसं गृह्यतां गृह्यतामिदम् 5.12 (see Jagaddhara ad loc.).
    -माघी the full-moon day in the month of Māgha.
    -मात्र a.
    1 great in measure, very great or large.
    -2 most excellent, best; वृष्ण्यन्धकमहामात्रैः सह Mb.1.221.27; 5.22.37.
    (-त्रः) 1 a great officer of state, high state- official, a chief minister; (मन्त्रे कर्मणि भूषायां वित्ते माने परिच्छदे । मात्रा च महती येषां महामात्रास्तु ते स्मृताः); Ms. 9.259; गूढपुरुषप्रणिधिः कृतमहामात्रापसर्पः (v. l. महामात्यापसर्पः) पौरजानपदानपसर्पयेत् Kau. A.1.13.9; Rām.2.37.1.
    -2 an elephant-driver or keeper; मदोन्मत्तस्य भूपस्य कुञ्जरस्य च गच्छतः । उन्मार्गं वाच्यतां यान्ति महामात्राः समीपगाः ॥ Pt.1.161.
    -3 a superintendent of elephants.
    (-त्री) 1 the wife of a chief minister.
    -2 the wife of a spiritual teacher.
    -मानसी N. of a Jain goddess.
    -मान्य a. being in great honour with; मकरन्दतुन्दिलानामरविन्दानामयं महामान्यः Bv.1.6.
    -मायः 1 an epithet of Śiva.
    -2 of Viṣṇu.
    -माया 1 worldly illusion, which makes the material world appear really existent.
    -2 N. of Durgā; महामाया हरेश्चैषा यया संमोह्यते जगत् Devīmāhātmya.
    -मायूरम् a particular drug. (
    -री) N. of an amulet and a goddess; Buddh.
    -मारी 1 cholera, an epidemic.
    -2 an epithet of Durgā.
    -मार्गः high road, main street. ˚पतिः a superintendent of roads.
    -मालः N. of Śiva.
    -माहेश्वरः a great worshipper of Maheśvara or Śiva.
    -मुखः a crocodile.
    -मुद्रा a parti- cular position of hands or feet (in practice of yoga).
    -मुनिः 1 a great sage.
    -2 N. of Vyāsa.
    -3 an epithet of Buddha.
    -4 of Agastya.
    -5 the coriander plant. (
    -नि n.)
    1 coriander seed.
    -2 any medicinal herb or drug.
    -मूर्तिः N. of Viṣṇu.
    -मूर्धन् m. an epithet of Śiva.
    -मूलम् a large radish. (
    -लः) a kind of onion.
    -मूल्य a. very costly. (
    -ल्यः) a ruby.
    -मृगः 1 any large animal.
    -2 an elephant,
    -3 the fabulous animal called शरभ.
    -मृत्युः, -मेधः N. of Śiva.
    -मृत्युंजयः a kind of drug.
    -मृधम् a great battle.
    -मेदः the coral tree; महामेदाभिधो ज्ञेयः Bhāva. P.
    -मेधा an epithet of Durgā.
    -मोहः great infatuation or confusion of mind. (ससर्ज) महामोहं च मोहं च तमश्चाज्ञानवृत्तयः Bhāg.3.12.2. (
    -हा) an epithet of Durgā.
    -यज्ञः 'a great sacrifice', a term applied to the five daily sacrifices or acts of piety to be performed by a house-holder; अध्यापनं ब्रह्मयज्ञः पितृयज्ञस्तु तर्पणम् । होमो दैवो (or देवयज्ञः) बलिर्भौतो (or भूतयज्ञः) नृयज्ञो$तिथिपूजनम् ॥ Ms.3.7,71, (for explanation, see the words s. v.).
    -2 N. of Viṣṇu.
    -यमकम् 'a great Yamaka', i. e. a stanza all the four lines of which have exactly the same words, though different in sense; e. g. see Ki.15.52, where विकाशमीयुर्जगतीशमार्गणाः has four different senses; cf. also बभौ मरुत्वान् विकृतः समुद्रः Bk.1.19.
    -यशस् a. very famous, renowned, celebrated.
    -यात्रा 'the great pilgrimage', the pilgrimage to Benares.
    -यानम् N. of the later system of Buddhist teaching, firstly promul- gated by Nāgārjuna (opp. हीनयान).
    -याम्यः an epi- thet of Viṣṇu.
    -युगम् 'a great Yuga', consisting of the four Yugas of mortals, or comprising 4,32, years of men.
    -योगिन् m.
    1 an epithet of Śiva.
    -2 of Viṣṇu.
    -3 a cock.
    -योनिः f. excessive dilation of the female organ.
    -रक्तम् coral.
    -रङ्गः a large stage.
    -रजतम् 1 gold; उच्चैर्महारजतराजिविराजितासौ Śi.4.28.
    -2 the thorn-apple.
    -रजनम् 1 safflower.
    -2 gold.
    -3 turmeric; तस्य हैतस्य पुरुषस्य रूपं यथा महारजनं वासः Bṛi. Up.2.3.6.
    -रत्नम् 1 a precious jewel; वज्रं मुक्ता प्रवालं च गोमेदश्चेन्द्रनीलकः ॥ वैडूर्यः पुष्करागश्च पाचिर्माणिक्यमेव च । महारत्नानि चैतानि नव प्रोक्तानि सूरिभिः ॥ Śukra.4.155-56.
    -रथः 1 a great chariot.
    -2 a great warrior or hero; द्रुपदश्च महारथः Bg.1.4; कुतः प्रभावो धनंजयस्य महारथजयद्रथस्य विपत्तिमुत्पादयितुम् Ve.2; दशरथः प्रशशास महारथः R.9.1; Śi.3.22; (a महारथ is thus defined:-- एको दशसहस्राणि योधयेद्यस्तु धन्विनाम् ॥ शस्त्रशास्त्र- प्रवीणश्च विज्ञेयः स महारथः ॥).
    -3 desire, longing; cf. मनोरथ.
    -रवः a frog.
    -रस a. very savoury.
    (-सः) 1 a sugar- cane.
    -2 quicksilver.
    -3 a precious mineral.
    -4 the fruit of the date tree.
    -5 any one of the eight substan- ces given below:-- दरदः पारदं शस्ये वैक्रान्तं कान्तमभ्रकम् । माक्षिकं विमलश्चेति स्युरेते$ष्टौ महारसाः ॥ (
    -सम्) sour ricewater.
    -राजः 1 a great king, sovereign or supreme ruler; पञ्चाशल्लक्षपर्यन्तो महाराजः प्रकीर्तितः Śukra.1.184.
    -2 a respect- ful mode of addressing kings or other great personages (my lord, your majesty, your highness); इति सत्यं महाराज बद्धो$स्म्यर्थेन कौरवैः Mb.
    -3 a deified Jaina teacher.
    -4 a fingernail. ˚अधिराजः a universal emperor, para- mount sovereign. ˚चूतः a kind of mango tree.
    -राजिकः N. of Viṣṇu.
    -राजिकाः (m. pl.) an epithet of a class of gods (said to be 22 or 236 in number.).
    -राज्यम् the rank or title of a reigning sovereign.
    -राज्ञी 1 the reigning or chief queen, principal wife of a king.
    -2 N. of Durgā.
    -रात्रम् midnight, dead of night.
    -रात्रिः, -त्री f.
    1 see महाप्रलय; ब्रह्मणश्च निपाते च महाकल्पो भवेन्नृप । प्रकीर्तिता महारात्रिः.
    -2 midnight.
    -3 the eighth night in the bright half of Āśvina.
    -राष्ट्रः 'the great kingdom', N. of a country in the west of India, the country of the Marāṭhās.
    -2 the people of Mahārāṣṭra; the Marāṭhās (pl.). (
    -ष्ट्री) N. of the principal Prākṛita; dialect, the language of the people of the Mahārāṣṭra; cf. Daṇḍin:-- महाराष्ट्राश्रयां भाषां प्रकृष्टं प्राकृतं विदुः Kāv.1.34.
    -रिष्टः a kind of Nimba tree growing on mountains.
    -रुज्, -ज a. very painful.
    -रुद्रः a form of Śiva.
    -रुरुः a species of antelope.
    -रूप a. mighty in form.
    (-पः) 1 an epithet of Śiva.
    -2 resin.
    -रूपकम् a kind of drama.
    -रेतस् m. an epithet of Śiva.
    -रोगः a dangerous illness, grievous malady; (these are eight:-- उन्मादो राजयक्ष्मा च श्वासस्त्वग्दोष एव च । मधुमेहश्चाश्मरी च तथो- दरभगन्दरौ ॥).
    -रौद्र a. very dreadful. (
    -द्री) an epithet of Durgā.
    -रौरवः N. of one of the 21 hells; Ms.4.88-9.
    -लक्ष्मी 1 the great Lakṣmī, or Śakti of Nārāyaṇa; सेवे सैरिभमर्दिनीमिह महालक्ष्मीं सरोजस्थिताम्.
    -2 a young girl who represents the goddess Durgā at the Durgā festival.
    -लयः 1 a great world destruction.
    -2 the Supreme Being (महदादीनां लयो यस्मिन्).
    -लिङ्गम् the great Liṅga or Phallus. (
    -ङ्गः) an epithet of Śiva.
    -लोलः a crow.
    -लोहम् a magnet.
    -वंशः N. of a wellknown work in Pali (of the 5th century).
    -वक्षस् m. epithet of Śiva.
    -वनम् a large forest in Vṛindāvana.
    -वरा Dūrvā grass.
    -वराहः 'the great boar', an epithet of Viṣṇu in his third or boar incarnation.
    -वर्तनम् high wages;
    -वल्ली 1 the Mādhavī creeper.
    -2 a large creeping plant.
    -वसः the porpoise.
    -वसुः silver; Gīrvāṇa.
    -वाक्यम् 1 a long sentence.
    -2 any continuous composition or literary work.
    -3 a great proposition, principal sentence; such as तत्त्वमसि, ब्रह्मैवेदं सर्वम् &c.
    -4 a complete sentence (opp. अवान्तरवाक्य q. v.); न च महावाक्ये सति अवान्तरवाक्यं प्रमाणं भवति ŚB. on MS.6.4.25.
    -वातः a stormy wind, violent wind; महावाता<?>तैर्महिषकुलनीलैर्जलधरैः Mk.5.22.
    -वादिन् m. a great or powerful disputant.
    -वायुः 1 air (as an element).
    -2 stormy wind, hur- ricane, tempest.
    -वार्तिकम् N. of the Vārtikas of Kātyāyana on Pāṇini's Sūtras.
    -विडम् a kind of factitious salt.
    -विदेहा N. of a certain वृत्ति or condition of the mind in the Yoga system of philosophy.
    -विद्या the great lores; काली तारा महाविद्या षोडशी भुवनेश्वरी । भैरवी छिन्नमस्ता च विद्या धूमवती तथा । बगला सिद्धविद्या च मातङ्गी कमला- त्मिका । एता दश महाविद्याः... ॥
    -विपुला a kind of metre.
    -विभाषा a rule giving a general option or alternative; इति महाविभाषया साधुः.
    -विभूतिः an epithet of Śiva.
    -विषः a serpent having two mouths.
    -विषुवम् the vernal equinox. ˚संक्रान्तिः f. the vernal equinox (the sun's entering the sign Aries).
    -विस्तर a. very extensive or copious.
    -वीचिः N. of a hell.
    -वीरः 1 a great hero or warrior.
    -2 a lion.
    -3 the thunderbolt of Indra.
    -4 an epithet of Viṣṇu.
    -5 of Garuḍa.
    -6 of Hanumat.
    -7 a cuckoo.
    -8 a white horse.
    -9 a sacrificial fire.
    -1 a sacrificial vessel.
    -11 a kind of hawk. ˚चरितम् N. of a celebrated drama by Bhavabhūti.
    -वीर्य a. of great valour, very powerful.
    (-र्यः) 1 N. of Brah- man.
    -2 the Supreme Being. (
    -र्या) the wild cotton shrub.
    -2 an epithet of संज्ञा, the wife of the sun.
    -वृषः a great bull.
    -वेग a.
    1 very swift or fleet.
    (-गः) 1 great speed, excessive velocity.
    -2 an ape.
    -3 the bird Garuḍa.
    -वेघः a particular position of hands or feet (in the practice of Yoga).
    -वेल a. billowy.
    -व्याधिः f.
    1 a great disease.
    -2 a very bad kind of leprosy (black leprosy).
    -व्याहृतिः f. a great mystical word, i. e. भूर्, भुवस् and स्वर्.
    -व्रत a. very devotional, rigidly observing vows.
    (-तम्) 1 a great vow, a great reli- gious observance; a vow for not taking even water for a month; महाव्रतं चरेद्यस्तु Mb.12.35.22 (com. महाव्रतं मासमात्रं जलस्यापि त्यागः).
    -2 any great or funda- mental duty; प्राणैरपि हिता वृत्तिरद्रोहो व्याजवर्जनम् । आत्मनीव प्रियाधानमेतन्मैत्रीमहाव्रतम् Mv.5.59; क्रतौ महाव्रते पश्यन् ब्रह्मचारी- त्वरीरतम् N.17.23.
    -व्रतिन् m.
    1 a devotee, an ascetic.
    -2 an epithet of Śiva.
    -शक्तिः 1 an epithet of Śiva.
    -2 of Kārtikeya.
    -शङ्कुः the sine of the sun's eleva- tion.
    -शङ्खः 1 a great conch-shell; पौण्ड्रं दध्मौ महाशङ्खं Bg.1.15; महाशङ्खमयी माला ताराविद्याजपे प्रिया Tantra.
    -2 the temporal bone, forehead.
    -3 a human bone.
    -4 a particular high number.
    -5 one of Kubera's treasures.
    -शठः a kind of thorn-apple.
    -शब्द a. making a loud sound, very noisy, boisterous.
    -शल्कः a kind of sea- crab or prawn; Ms.3.272.
    -शालः a great householder.
    -शालिः a kind of large and sweetsmelling rice.
    -शाल्वणम् ('great fomentation') N. of a remedy; Suśr.
    -शासन a.
    1 exercising great power.
    -2 whose commands are great; त्रैलोक्यघिपतित्वमेव विरसं यस्मिन् महा- शासने Bh.3.8.
    (-नम्) 1 the knowledge of Brahma as expounded in the Upaniṣadas.
    -2 great order of government.
    -शिरस् m. a kind of serpent.
    -शिवरात्रिः N. of a festival on the 14th day of the dark half of Māgha,
    -शुक्तिः f. a pearl-shell.
    -शुक्ला an epithet of Sarasvatī.
    -शुभ्रम् silver.
    -शूद्रः (-द्री f.)
    1 a Sūdra in a high position.
    -2 a cowherd.
    -3 an upper servant. (
    -द्री) a female cow-keeper. (
    -द्रा) a Śudra woman in a high position.
    -शून्यम् a particular mental condi- tion of a Yogin.
    -शृङ्गः 1 a species of stag.
    -2 the शरभ animal.
    -श्मशानम् an epithet of Benares.
    -श्यामा the Sissoo tree. (Mar. शिसवी).
    -श्रमणः 1 an epithet of Buddha.
    -2 a Jain monk.
    -श्लक्ष्णा sand.
    -श्वासः a kind of asthma.
    -श्वेता 1 an epithet of Sarasvatī.
    -2 of Durgā.
    -3 white sugar.
    -संहिता great combi- nation.
    -संक्रान्तिः f. the winter solstice.
    -सती a very chaste woman.
    -सत्ता absolute existence.
    -सत्यः an epithet of Yama.
    -सत्त्व a.
    1 noble.
    -2 very strong or powerful.
    -3 just, righteous.
    (-त्त्वः) 1 a large animal.
    -2 N. of Sākyamuni.
    -3 an epithet of Kubera.
    -संधिविग्रहः the office of the minister of peace and war.
    -सन्नः an epithet of Kubera.
    -सन्निः m. (in music) a kind of measure.
    -समुद्रः the great ocean.
    -सर्गः a great or completely new creation (after a complete destruction of the world).
    -सर्जः the bread- fruit or jack-tree.
    -साधनभागः a great executive officer.
    -सांतपनः a kind of very rigid penance; see Ms.11. 218.
    -सांधिविग्रहिकः a minister of peace and war.
    -सामन्तः a great vassal.
    -सामान्यम् the widest genera- lity.
    -सारः a kind of Khadira tree.
    -सारथिः an epithet of Aruṇa.
    -साहसम् great violence or outrage, great audacity.
    -साहसिकः a dacoit, highwayman, a daring robber.
    -सिंहः the fabulous animal called Śarabha.
    -सिद्धिः f. a kind of magical power.
    -सुखम् 1 great pleasure.
    -2 copulation. (
    -खः) a Buddha.
    -सुगन्धम् a fragrant unguent.
    -सुगन्धिः a kind of antidote.
    -सुधा silver; Gīrvāṇa.
    -सुभिक्षम् good times.
    -सूक्तः the composer of the great Sūktas or hymns of the 1th Maṇḍala of the Ṛigveda.
    -सूक्ष्मा sand.
    -सूतः a mili- tary drum.
    -सेनः 1 an epithet of Kārtikeya; महासेन- प्रसूतिं तद्ययौ शरवणं महत् Rām.7.16.1.
    -2 the commander of a large army. (
    -ना) a great army.
    -स्कन्धः a camel.
    -स्थली the earth.
    -स्थानम् a great position.
    -स्नेहः a combination of the 4 kinds of fat.
    -स्मृतिः the Ṣaḍaṅgas and Smṛitis; महास्मृतिं पठेद्यस्तु तथैवानुस्मृतिं शुभाम् Mb.12.2.3.
    -स्रोतस् n. the bowels.
    -स्रग्विन् m. an epithet of Śiva.
    -स्वनः a kind of drum.
    -हंसः an epithet of Viṣṇu.
    -हविस् n. clarified butter.
    -हस्तः an epithet of Śiva.
    -हासः a loud or boisterous laughter, cachinnation.
    -हिमवत् m. N. of a mountain.
    -ह्रस्वा N. of a plant (Mar. कुहिली).

    Sanskrit-English dictionary > महा _mahā

  • 9 सत्य _satya

    सत्य a. [सते हितं यत्]
    1 True, real, genuine; as in सत्यव्रत, सत्यसंध.
    -2 Honest, sincere, truthful, faithful.
    -3 Fulfilled, realized.
    -4 Virtuous, upright.
    -5 Un- failing; कच्चिच्छुश्रूषसे तात पितुः सत्यपराक्रम Rām.2.1.7.
    -त्यः 1 The abode of Brahman and of truth, the upper- most of the seven worlds or lokas above the earth; see लोक.
    -2 The Aśvattha tree.
    -3 N. of Rāma.
    -4 Of Viṣṇu; सत्यव्रतं सत्यपरं त्रिसत्यं सत्यस्य योनिं निहितं च सत्ये । सत्यस्य सत्यमृतसत्यनेत्रं सत्यात्मकं त्वां शरणं प्रपन्नाः ॥ Bhāg.1.2.26.
    -5 The deity presiding over नान्दीमुखश्राद्ध q. v.
    -6 N. of Brahman; अव्ययस्याप्रमेयस्य सत्यस्य च तथाग्रतः Mb.1.37.5.
    -त्यम् 1 Truth; मौनात्सत्यं विशिष्यते Ms.2.83; सत्यं ब्रू 'to speak the truth'.
    -2 Sincerity.
    -3 Goodness, virtue, purity,
    -4 An oath, a promise, solemn asseveration; सत्याद् गुरुमलोपयन् R.12.9; Ms.8.113.
    -5 A truism demonstra- ted truth of dogma.
    -6 The first of the four Yugas. or ages of the world, the golden age, the age of truth and purity.
    -7 Water
    -8 The Supreme Spirit; हिरण्मयेन पात्रेण सत्यस्यापिहितं मुखम् Īśop.15.
    -9 Final eman- cipation (मोक्ष); इह चेदवेदीदथ सत्यमस्ति न चेदिहावेदीन् महती विनष्टिः Ken.2.5.
    -त्यम् ind. Truly, really, indeed, verily, forsooth; सत्यं शपामि ते पादपङ्कजस्पर्शेन K.; Ku.6.19.
    -Comp. -अग्निः N. of the sage Agastya.
    -अनुरक्त a. devoted to truth, honest, upright, true.
    -अनृत a.
    1 true and false; सत्यानृता च परुषा H.2.183.
    -2 appa- rently true, but really false.
    (-तम्, -ते) 1 truth and falsehood.
    -2 practice of truth and falsehood; i. e. trade, commerce; सत्यानृताभ्यामपि वा न श्ववृत्त्या कदाचन Ms.4.4 and 6.
    -अभिसंध a. true to one's promise, sincere.
    -आत्मन् true. (-m.) a virtuous or upright man.
    -आश्रमः renunciation of the world (संन्यास); दीक्षा बहुविधा राजन् सत्याश्रमपदं भवेत् Mb.12.66.13.
    -उत्कर्षः 1 pre-eminence in truth.
    -2 true excellence.
    -उद्य a. speaking the truth.
    -उपयाचन a. fulfilling a request.
    -कामः a lover of truth.
    -क्रिया a promise, oath.
    -जित् N. of Indra in the third Manvantara; इन्द्रस्तु सत्यजित् Bhāg.8.1.24.
    -तपस् m. N. of a sage.
    -दर्शिन् a. truth-seeing, fore-seeing truth.
    -धन a. rich in truth, exceedingly truthful.
    -धर्मः the law of truth, eternal truth. ˚परायण a. devoted to truth and virtue.
    -धृति a. strictly truthful.
    -नारायणः 1 A form of Viṣṇu.
    -2 A form of divinity (called Satyapīr in Bengāli).
    -पुरम् 1 the world of Viṣṇu.
    -2 The city of Satya-nārayaṇa; अन्ते सत्यपुरं ययौ (सत्यनारायणव्रतकथा).
    -पुष्टिः true or permanent prosperity.
    -पूत a. purified by truth (as words); सत्यपूतां वदेद्वाणीम् Ms.6.46.
    -प्रतिज्ञ a. true to one's promise.
    -प्रतिष्ठान, -मूल a. grounded in truth.
    -फलः the Bilva tree.
    -भामा N. of the daughter of Satrājit and the favourite wife of Kṛiṣṇa; (it was for her that Kṛiṣṇa fought with Indra and brought the Pārijāta tree from the Nand- ana garden and planted it in her garden).
    -भारतः N. of Vyāsa.
    -भेदिन् a. promise-breaking.
    -मानम् a true measure.
    -युगम् the golden age; the first or कृतयुग; see सत्यम् (6) above.
    -यौवनः a Vidyādhara.
    -रत a. devoted to truth, honest, sincere. (
    -तः) N. of Vyāsa.
    -लौकिकम् spiritual and worldly matters; मया प्रोक्तं हि लोकस्य प्रमाणं सत्यलौकिके Bhāg.3.24.35.
    -वचनम् 1 the speaking of truth.
    -2 a promise, solemn assurance.
    -वचस् a. truthful, veracious. (-m.)
    1 a saint, Ṛiṣi.
    -2 a seer. (-n.) truth, veracity.
    -वद्य a. veracious; सत्यवद्यो रघूत्तमः Bk.5.1. (
    -द्यम्) truth, veracity.
    -वाक्यम् truth-speaking, veracity,
    -वाच् a. truthful, veracious, candid. (-m.)
    1 a saint, seer.
    -2 a crow.
    -वादिन् a.
    1 truth-speaking.
    -2 sincere, outspoken, candid.
    -व्यवस्था ascertainment of truth.
    -व्रत, -संगर, -संध a.
    1 true or faithful to an agree- ment, promise or word, adhering to truth veracious; Bhāg.1.2.26; see सत्यः (4).
    -2 honest, sincere.
    -श्रवसी Ved. an epithet of Uṣas.
    -श्रावणम् taking a solemn oath.
    -संश्रवः a promise, vow.
    -संकल्प a. true in purpose of resolve.
    -संकाश a. specious, plausible
    -संगरः N. of Kubera. -a. true to an agreement or promise.
    -संधः 1 an epithet of Rāma; राजेन्द्रं सत्यसंधं दशरथतनयम् Rāma-rakṣā 26.
    -2 of Bharata.
    -3 of king Janamejaya. (
    -धा) an epithet of Draupadī. -a. keeping one's promise, faithful.
    -साक्षिन् m. a trustworthy witness; यथोक्तेन नयन्तस्ते पूयन्ते सत्यसाक्षिणः Ms.8.257.

    Sanskrit-English dictionary > सत्य _satya

  • 10 гнутся верхушки деревьев

    v

    Русско-латышский словарь > гнутся верхушки деревьев

  • 11 качаются верхушки деревьев

    v

    Русско-латышский словарь > качаются верхушки деревьев

  • 12 червяк извивается

    n

    Русско-латышский словарь > червяк извивается

  • 13 अलोक


    a-loka
    m. « not the world», the end of the world R. I, 37, 12,

    the immaterial orﾠ spiritual world Jain. ( á-lokas) m. pl. not the people, ṠBr. XIV ;
    ( a-loká) mfn. not having space, finding no place ṠBr.

    Sanskrit-English dictionary > अलोक

  • 14 त्रैलोक्य


    trailokya
    n. (gaṇa caturvarṇâ̱di) the 3 Lokas orﾠ worlds Mn. XI, 237 MBh. etc.. ;

    a mystic N. of some part of the body;
    m. N. of a man Rājat. VII f. ;
    - त्रैलोक्यकर्तृ
    - त्रैलोक्यचिन्तामणिरस
    - त्रैलोक्यडम्बर
    - त्रैलोक्यदीपिका
    - त्रैलोक्यदेवी
    - त्रैलोक्यनाथ
    - त्रैलोक्यप्रकाश
    - त्रैलोक्यप्रभव
    - त्रैलोक्यप्रभा
    - त्रैलोक्यबन्धु
    - त्रैलोक्यभयकारक
    - त्रैलोक्यमालिन्
    - त्रैलोक्यराज
    - त्रैलोक्यराज्य
    - त्रैलोक्यविक्रमिन्
    - त्रैलोक्यविजया
    - त्रैलोक्यसागर
    - त्रैलोक्यसार
    - त्रैलोक्यसुन्दर

    Sanskrit-English dictionary > त्रैलोक्य

  • 15 देवलोक


    devá-loká
    m. the world orﾠ sphere of any divinity;

    heaven orﾠ paradise;
    any one of the 3 orﾠ 21 ( TS.) orﾠ 7 ( MatsyaP.) superior worlds Br. Mn. MBh. etc. (for the 6 divine lokas of Buddh. seeﾠ MWB. 206 etc..);
    - kegata mfn. gone to the gods, dead MBh. XIII, 2994 ;
    - pāla m. « protector of the world of the gods»
    N. of Indra Kathās. CXV, 25.

    Sanskrit-English dictionary > देवलोक

  • 16 लोक


    loká
    m. (connected with roka;

    in the oldest texts loka is generally preceded by u, which accord. toﾠ the Padap. = the particle 3. u;
    but u may be a prefixed vowel andﾠ uloká, a collateral dialectic form of loka;
    accord. toﾠ others u-loka is abridged from uru- orﾠ ava-loka), free orﾠ open space, room, place, scope, free motion RV. AV. Br. ĀṠvṠr. (acc. with kṛi orﾠ dā orﾠ anu- nī, to make room grant freedom;
    loke with gen. « instead of»);
    intermediate space Kauṡ. ;
    a tract, region, district, country, province ṠBr. ;
    the wide space orﾠ world (either « the universe» orﾠ « any division of it», esp. « the sky orﾠ heaven» ;
    3 Lokas are commonly enumerated, viz. heaven, earth, andﾠ the atmosphere orﾠ lower regions;
    sometimes only the first two;
    but a fuller classification gives 7 worlds, viz.
    Bhū-loka, the earth;
    Bhuvar-loka, the space between the earth andﾠ sun inhabited by Munis, Siddhas etc.;
    Svar-loka, Indra's heaven above the sun orﾠ between it andﾠ the polar star;
    Mahar-loka, a region above the polar star andﾠ inhabited by Bhṛigo andﾠ other saints who survive the destruction of the 3 lower worlds;
    Janar-loka, inhabited by Brahmā. 's son Sanat-kumāra etc.;
    Tapar-loka, inhñinhabited by deified Vairāgins;
    Satya-loka orﾠ Brahma-loka, abode of Brahmā., translation to which exempts from rebirth;
    elsewhere these 7 worlds are described as earth, sky, heaven, middle region, place of re-births, mansion of the blest, andﾠ abode of truth;
    sometimes 14 worlds are mentioned, viz. the 7 above, andﾠ 7 lower regions called in the order of their descent below the earth- A.-tala, Vi-tala, Su-tala, Rasātala, Talātala, Mahā-tala, andﾠ Pātāla;
    cf. RTL. 102 n. 1 IW. 420, 1; 435, 1) AV. etc. etc.;
    N. of the number « seven» (cf. above) VarBṛS. Sch. ;
    the earth orﾠ world of human beings etc. Mn. MBh. etc. ( ayáṉlokáḥ, this world;
    asaú orﾠ párolokáḥ, that orﾠ the other world;
    loke orﾠ iha loke, « here on earth», opp. to para-tra, para-loke etc.;
    kṛitsne loke, « on the whole earth»);
    ( alsoﾠ pl.) the inhabitants of the world, mankind, folk, people (sometimes opp. to « king») Mn. MBh. etc.;
    (pl.) men (as opp. to « women») Vet. Hit. ;
    a company, community (of ten ifc. to form collectives) Kāv. Vas. Kathās. etc.;
    ordinary life, worldly affairs, common practice orﾠ usage GṛS. Nir. Mn. etc.
    ( loke either « in ordinary life», « in worldly matters» ;
    orﾠ « in common language, in popular speech», as opp. to vede, chandasi);
    the faculty of seeing, sight (only in cákshur-l- q.v.);
    lokānāṉsāmanī du. andﾠ lokānāṉvratāni pl. N. of Sāmans ĀrshBr. ;
    + cf. Lat. lūsus, originally, a clearing of a forest;
    Lith. laúkas, a field
    - लोककण्टक
    - लोककथा
    - लोककर्तृ
    - लोककल्प
    - लोककान्त
    - लोककाम
    - लोककाम्या
    - लोककार
    - लोककारणकरण
    - लोककृत्
    - लोककृत्नु
    - लोकक्षित्
    - लोकगति
    - लोकगाथा
    - लोकगुरु
    - लोकचाक्षुस्
    - लोकचर
    - लोकचारित्र
    - लोकचारिन्
    - लोकजननी
    - लोकजित्
    - लोकज्ञ
    - लोकज्येष्ठ
    - लोकतत्त्व
    - लोकतन्त्र
    - लोकतस्
    - लोकता
    - लोकतुषार
    - लोकत्रय
    - लोकदम्भक
    - लोकदूषण
    - लोकद्वय
    - लोकद्वार
    - लोकधर्म
    - लोकधातु
    - लोकधातृ
    - लोकधारिणी
    - लोकनाथ
    - लोकनायक
    - लोकनिन्दित
    - लोकनेतृ
    - लोकन्यायामृत
    - लोकप
    - लोकपक्ति
    - लोकपङ्क्ति
    - लोकपति
    - लोकपथ
    - लोकपद्धति
    - लोकपरोक्ष
    - लोकपार्य
    - लोकपाल
    - लोकपालक
    - लोकपालिनी
    - लोकपितामह
    - लोकपुण्य
    - लोकपुरुष
    - लोकपूजित
    - लोकप्रकाश
    - लोकप्रकाशक
    - लोकप्रकाशन
    - लोकप्रत्यय
    - लोकप्रदीप
    - लोकप्रवाद
    - लोकप्रवाहिन्
    - लोकप्रसिद्ध
    - लोकप्रसिद्धि
    - लोकबन्धु
    - लोकबान्धव
    - लोकबाह्य
    - लोकबिन्दुसार
    - लोकभर्तृ
    - लोकभाज्
    - लोकभावन
    - लोकभाविन्
    - लोकभास्कर
    - लोकमनोरमा
    - लोकमय
    - लोकमर्यादा
    - लोकमहादेवी
    - लोकमहेश्वर
    - लोकमातृ
    - लोकमातृका
    - लोकमार्ग
    - लोकम्पृण
    - लोकयात्रा
    - लोकयात्रिक
    - लोकरक्ष
    - लोकरञ्जन
    - लोकरव
    - लोकलेख
    - लोकलोचन
    - लोकवचन
    - लोकवत्
    - लोकवर्तन
    - लोकवाद
    - लोकवाधिन्
    - लोकवार्त्ता
    - लोकविक्रुष्ट
    - लोकविज्ञात
    - लोकविद्
    - लोकविद्विष्ट
    - लोकविधि
    - लोकविनायक
    - लोकविन्दु
    - लोकविरुद्ध
    - लोकविरोध
    - लोकविश्रुत
    - लोकविश्रुति
    - लोकविसर्ग
    - लोकविसर्गिक
    - लोकविसर्गिन्
    - लोकविस्तार
    - लोकवीर
    - लोकवृत्त
    - लोकवृत्तान्त
    - लोकव्यवहार
    - लोकव्रत
    - लोकशब्द
    - लोकश्रुति
    - लोकश्रेष्ठ
    - लोकसंवृत्ति
    - लोकसंव्यवहार
    - लोकसंसृति
    - लोकसंस्कृत
    - लोकसंकर
    - लोकसंक्षय
    - लोकसंग्रह
    - लोकसंग्राहिन्
    - लोकसनि
    - लोकसम्पन्न
    - लोकसाक्षिक
    - लोकसाक्षिन्
    - लोकसागर
    - लोकसात्
    - लोकसाधक
    - लोकसाधारण
    - लोकसामन्
    - लोकसारङ्ग
    - लोकसिद्ध
    - लोकसीमातिवर्तिन्
    - लोकसुन्दर
    - लोकस्थल
    - लोकस्थिति
    - लोकस्पृत्
    - लोकस्मृत्
    - लोकहास्य
    - लोकहित

    Sanskrit-English dictionary > लोक

  • 17 locīties

     (lokos, lokies, lokās, lokāmies; locītiesījos) гнуться, сгибаться; извиваться, изгибаться

    Latviešu-krievu vārdnīca jaunu > locīties

См. также в других словарях:

  • Lokas — Título Lokas Ficha técnica Dirección Gonzalo Justiniano Guion Rodrigo Bastidas y Gonzalo Justiniano Reparto …   Wikipedia Español

  • lokas — 2 lokas sm. iš vielų nupintas didelis samtis kūrenti ugnelei, gaudant vėžius: Kap vaikščiodavom vėžiaut naktim, tai pasdarom loką, prikraunam kelmų i ažudegam Rš …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • łokaś — m I, DB. łokaśasia; lm M. łokaśasie, D. łokaśasi ∆ zool. Łokaś garbatek «Zabrus tenebrioides, chrząszcz z rodziny biegaczy, mający długość około 15 mm, ubarwienie ciemnobrunatne lub czarniawe; owad dorosły żywi się głównie nasionami zbóż;… …   Słownik języka polskiego

  • lokas — 1 lõkas sm. (2) įrankis kailiams vokuoti, vokas: Su lokù lokuoja kailį, kad minkštas būtų J …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • Six Lokas — refers to a Bönpo and Nyingmapa spiritual practice or discipline that works with chakras and the six loka that is dimensions or planes as well as the six classes of sentient beings in the Bhavachakra. Various traditions of the sadhana also… …   Wikipedia

  • Apartments Lokas — (Raslina,Хорватия) Категория отеля: Адрес: Raslinska cesta 17, 22215 Raslina, Хорв …   Каталог отелей

  • Loka — Loka, a word in Sanskrit, in Hinduism and Hindu mythology, means world, dimension, plane, abode, and/or place or plane of existence. Puranas In the Puranas there are seven lokas (realms), Bhuloka (earth), Bhuvarloka (air), Svarloka or Svargaloka… …   Wikipedia

  • Cosmologie bouddhiste — Demande de traduction Buddhist cosmology → …   Wikipédia en Français

  • vailokas — ×vaĩlokas (sl.) sm. (1) NdŽ, (3b) Alz, Sdb, Slm, Skp, Kpr, Svn, (4) LzŽ, vailõkas KII143, KŽ; L 1. Rtr, Krkn, Skrb, Vlkv, Al, Vdk, Lkv veltinis: Vaĩlokus moku gražiai velt DrskŽ. Iš nuobarinių vaĩlokai velias Aln. Ansimin’ ituos vailokùs,… …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • Narada — For other uses, see Narada (disambiguation). Narad redirects here; for the village in Slovakia, see Ňárad. Narada (Sanskrit: नारद, nārada means Naara = Wisdom + Da = Giver) or Narada Muni is a divine sage from the Vaisnava tradition, who plays a… …   Wikipedia

  • Plane (metaphysics) — In metaphysics and esoteric cosmology, a plane, other than the physical plane, is conceived as a subtle state of consciousness that transcends the known physical universe.The concept may be found in religious, metaphysical and esoteric teachings… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»