giving+up

    cēnsor ōris, m    [cf. censeo], the title of a Roman magistrate, instituted B.C. 443. The censors were two in number (usually patricians of high rank), elected in the Comitia Curiata, originally every five years. Their duties, which they swore to perform without favor or enmity, were to make a census of the people, giving the age, property, and class of each person; to exercise general control over public morals, with power to degrade any citizen to a lower rank, to expel senators, and deprive the equites of horses and rings; to administer, under direction of the Senate, the public finances, to construct and keep in repair public buildings, roads, and aqueducts, and to furnish victims for the sacrifices: Papirium Sempronium que censui agendo populus suffragiis praefecit; censores ab re appellati sunt, L.: video animadvertisse censores in iudices: cum Saturninum censor notasset: qui eum ex senatu censor eiecerat: quem censores senatu moverant, S.: quem censores aerarium reliquisse se subscripserunt. — Meton., the title of a magistrate in a colony or province, whose duties were similar to those of the censor at Rome: censores in Siciliā creati: iurati censores coloniarum, L.—Fig., a severe judge of morals, censurer, critic: pertristis: castigator censorque minorum, H.

    cessiō ōnis, f    [1 cedo].—In law, a giving up: in iure, i. e. in open court.

    circulor ātus, ārī,    [circulus], to form a circle, gather in a company: iudex circulans, i. e. gossipping: totis castris, Cs.

    conlocātiō (coll-) ōnis, f    [conloco], an arrangement, collocation: siderum.—In rhet.: verborum: argumentorum.—An endowing, giving in marriage: filiae.

    con-tribuō tribuī, tribūtus, ere,    to unite, incorporate, associate, enroll together: cum Oscensibus contributi, Cs.: Phocenses iis contribuerunt, L.: Corinthum in anticum gentis concilium, L.: urbes ad condendam Megalen contributae, L.—To join in giving, contribute, add: aliquid, O.: proprius tecum annos, share, Tb.

    cum or (earlier) quom (not quum) conj.    [1 CA-].    I. Prop., of time (cum temporale), constr. with indic. in an independent assertion; with subj. in a subordinate statement.—Fixing a point of time, when, at the time when: Lacrumo, quom in mentem venit, now that, T.: auditis, cum ea breviter dicuntur: eo cum venio: Postera cum lustrabat terras dies, V.: cum contionem habuit: cum proxime Romae fui: cum Italia vexata est: cum stellas fugarat dies, V.: quom non potest haberi, cupis, T.: tempus cum pater iacebat: eo tempore, cum necesse erat: memini noctis illius, cum pollicebar: tunc, cum adempta sunt arma, L.: etiam tum, cum verisimile erit, latratote, not until: cum peroraro, tum requiratis: cum signum dedero, tum invadite, L.: sese, cum opus esset, signum daturum, Cs.: sua bona, cum causae dicendae data facultas sit, tum se experturum, L. — Fixing or defining a period of time, when, while, during the time that, as, as long as, after: Alium esse censes nunc me, atque olim quom dabam? T.: risum vix tenebam, cum comparabas, etc.: tum, cum illum exterminari volebam, putabam, etc.: Hasdrubal, cum haec gerebantur, apud Syphaeum erat, L.—Of repeated action, when, whenever, at times when, as often as, always... when, if: omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, T.: cum permagna praemia sunt, est causa peccandi: Cum furit... Profuit aestūs avertere, V.: cum cogniti sunt, retinent caritatem: cum rosam viderat, tum incipere ver arbitrabatur, never until.—In clauses stating a fact, the point or period of time fixed by the main sentence (cum inversum), when, at the time when, and at this time, and meanwhile, and yet: longe iam abieram, quom sensi, T.: dies nondum decem intercesserant, cum filius necatur: Vix ea fatus erat, cum scindit se nubes, V.: multum diei processerat, cum etiamtum eventus in incerto erat, S.: nondum lucebat, cum scitum est: iamque hoc facere apparabant, cum matres procurrerunt, Cs.: Et iam phalanx ibat... flammas cum puppis Extulerat, V.: anni sunt octo, cum interea invenitis, etc.: cum interim milites domum obsidere coeperunt: nondum centum anni sunt, cum lata lex est.—Describing a time by natural events, when, while, as soon as: ipsi, cum iam dilucesceret, deducuntur: cum lux adpropinquaret.—In narration, describing the occasion or circumstances of an action (cum historicum), when, on the occasion that, under the circumstances that, while, after.—With imperf: Magistratus quom ibi adesset, occeptast agi, T.: Marius, cum secaretur, vetuit se adligari: Caesar cum ab hoste non amplius abesset... legati revertuntur, Cs.: heri, cum vos non adessetis: cum ad tribum Polliam ventum est, et praeco cunctaretur, ‘cita,’ inquit, etc., L.: Socrates, cum XXX tyranni essent, pedem portā non extulit, as long as: vidi, Cum tu terga dares, O.: is cum interrogaretur... respondit.—With maxime, just as, precisely when: Caesar, cum maxime furor arderet Antoni, exercitum comparavit: cum maxime agmen explicaretur, adoriuntur, L. — With perf: hic pagus, cum domo exisset, Cassium interfecerat, Cs.: cum domos vacuas fecissent, iunguntur nuptiis, L.: cum fanum expilavisset, navigabat Syracusas. — Of repeated occasions, when, whenever, on every occasion that, as often as.—With imperf: dispersos, cum longius procederent, adoriebatur, Cs.: saepe, cum aliquem videret, etc., on seeing, N.: numquam est conspectus, cum veniret. — With pluperf: Cum cohortes ex acie procucurrissent, Numidae effugiebant, Cs.: qui cum in convivium venisset: quantum obfuit multis, cum fecissent, etc.—Describing a time named in the principal sentence, when, such that, in which: Si ullum fuit tempus quom ego fuerim, etc., T.: fuit antea tempus, cum Galli superarent, Cs.: vigesimo anno, cum tot praetores in provinciā fuissent: eodem anno, cum omnia infida essent, L.: biduum supererat, cum frumentum metiri oporteret, in which, Cs.: fuit cum arbitrarer, etc.: audivi cum diceret, etc.—    II. Meton., of identical actions, when, in that, by the fact that: Qui quom hunc accusant, Naevium accusant, T.: quae cum taces, nulla esse concedis: quod cum facit, iudicat, etc.: senatum intueri videor, cum te videor, L.: loco ille motus est, cum ex urbe est depulsus: quod cum dederis, illud dederis, ut, etc.: illa scelera, cum eius domum evertisti (which you committed) in uprooting: purgatio est cum factum conceditur, culpa removetur.—In hypothesis, assuming a fact, when, if: ad cuius fidem confugiet, cum per eius fidem laeditur, etc.—Contrary to fact, when, if, if at such a time: haec neque cum ego dicerem, neque cum tu negares, magni momenti nostra esset oratio: quod esset iudicium, cum tres... adsedissent?—Explaining a feeling, etc., that, because, for: Dis habeo gratiam, Quom adfuerunt liberae, T.: gratulor tibi, cum tantum vales. — As connective, correl. with tum, while, when; cum... tum, as... so, both... and, and besides, while... especially: Quom id mihi placebat, tum omnes bona dicere, T.: cum omnes eo convenerant, tum navium quod ubique fuerat coëgerant, Cs.: qui cum multa providit, tum quod te consulem non vidit: movit patres cum causa, tum auctor, L.—In the adverb. phrase cum maxime, with ellips. of predicate, in the highest degree, most: hanc Amabat, ut quom maxime, tum Pamphilus, as much as ever, T.: ea, quae fiunt cum maxime, i. e. at this very moment: sed cum maxime tamen hoc significabat, precisely this: quae multos iam annos, et nunc cum maxime, cupit.—    III. Praegn., giving a cause or reason (cum causale), when, since, because, inasmuch as, seeing that, in that, in view of the fact that: haud invito sermo mi accessit tuos, Quom... intellego, T.: Deos quaeso ut sit superstes, Quom veritust facere, etc., T.: an pater familiarissimis suscensuit, cum Sullam laudarent? for praising: quae cum ita sint, videamus, etc.: cum longinqua instet militia, commeatum do, L.: cum tanta multitudo tela conicerent, potestas erat, etc., Cs.: cum esset egens, coepit, etc.: Caesar cum constituisset hiemare in continenti, obsides imperat, Cs.—So often nunc cum, now that, since in fact: nunc vero cum sit unus Pompeius.—Often with praesertim, especially since, more than all when: nam puerum non tollent... Praesertim quom sit, etc., T.: cum praesertim vos aliam miseritis.—With quippe, since evidently, since of course: nihil est virtute amabilius... quippe cum propter virtutem diligamus, etc. — In contrasts, when, while, whereas, while on the contrary, and yet (cum adversativum): finem faciam dicundi, quom ipse finem non facit? T.: quo tandem ore mentionem facitis... cum fateamini, etc.: cum maximis eum rebus liberares... culpam relinquebas: simulat se confiteri, cum interea aliud machinetur.—In concessions, when, although, notwithstanding (cum concessivum): nil quom est, nil defit tamen, T.: pecuniam facere cum posset, non statuit: cum aquae vim vehat ingentem (Druentia), non tamen navium patiens est, L.: patrem meum, cum proscriptus non esset, ingulastis: quam causam dixerat, cum annos ad quinquaginta natus esset?

    dēditiō ōnis, f    [dedo], a giving up, surrender, capitulation: de deditione agere, Cs.: omnīs in deditionem accepit, Cs.: Cretensibus spem deditionis adimere: ad deditionem inpellere, S.: deditionis condicio, Cs.: in deditionem venire, to surrender, Cs.: omissā deditione, S.: ad Romanos, L.: eorum deditionem vivorum hosti facere, L.: deditiones cohortium, Ta.: sui, Cu.

    dictiō ōnis, f    [DIC-], a saying, speaking, uttering, delivery: testimoni, i. e. the right of giving testimony, T.: causae, a pleading.—Esp., in the phrase, iuris dictio, the administration of justice: ut iuris dictionem cum ferro conferatis: praeturae iuris dictio, jurisdiction.—Style, diction: oratoriae: popularis: dictioni operam dare, oratory.—A conversation, colloquy, Ta.— An oracular response, prediction, L.

    dōnātiō ōnis, f    [dono], a presenting, giving, donation: bonorum: ex praedā. — A gift, donation: ante oculos versantur donationes.

    ēvidenter adv.    [evidens], evidently, manifestly, obviously: paenitere, L.

    fundus ī, m    [FVD-], the bottom, lowest part: armari fundum exsecuit: maris, Cu.: Nereus ciet aequora fundo, V.: largitio fundum non habet, there is no end of giving.—A piece of land, farm, estate: mancipio fundum accepi: in fundo Fodere, T.: latis otia fundis, V.: cultus, H.: nostri fundi calamitas, T.: pulcherrimus populi R.— Fig., a bottom, foundation: Phrygiae res vertere fundo (i. e. funditus), V.—In public law, an authority, approver: nisi is populus fundus factus esset.

    id-eō adv.,    for that reason, on that account, therefore: neque ideo est causa deterior: atque ideo ad Pompeium contendit, Cs.: fugacissimi, ideoque tam diu superstites, Ta.: nec cellis ideo contende Falernis, V.—With appos. clause giving a reason: re quidem ipsā ideo mihi non satis facio, quod, etc.: ne me foliis ideo brevioribus ornes, Quod timui, etc., H.: sed quia maius est beneficium, ideo peto, ut, etc.: vestrae sapientiae est, non, si causa iusta est, ideo putare, etc.—With a clause denoting a purpose: ideone ego pacem diremi, ut, etc.: an ideo aliquid contra mulieres scripsit, ne, etc.: non, quin breviter reddi responsum potuerit, ideo potius delectos missos, quam, etc., L.

    īn-stabilis e, adj.,    not steadfast, unsteady, unstable, tottering, not firm: ingressus, L.: cymbae, V.: naves, Cu.: acies, shaken, L.—Giving no support: tellus, O.—Fig., unstable, inconstant, changeable, fickle: instabilem motum habere, Cs.: coniugium, Iu.: animus, V.

    in-ultus adj.,    without satisfaction, unavenged, unrevenged, not vindicated: perire, S.: Marius ne inultus esset: ne inultos imperatores suos iacere sinerent, L.: numquam moriemur inulti, V.: ne compellarer inultus, H.: dolores, O.: preces, unavailing, H.: mortem suam ne inultam pateretur: iniuriae.—Giving no satisfaction, unpunished: cur Asellium esse inultum tam diu sinis?: hostīs inultos abire sinere, S.: scelus, S.—Unharmed, unhurt, safe, with impunity: inulto Dicere quod sentit permitto, H.: At ne illud haud inultum, si vivo, ferent, T.: et catulos ferae Celent inultae, H. —Fig., unsated, unappeased, insatiable: odium, H.

    lactāns    P. of 1 lacto.

    laetus adj.    with comp. and sup, joyful, cheerful, glad, gay, joyous, rejoicing, happy, pleased, delighted, full of joy: Laetus est nescio quid, T.: alacres laetique: ludi laetiores: dies laetissimi: servatam ob navem, V.: de amicā, T.: laborum, V.: fratri obtigisse quod volt, T.—Cheerful, ready, willing, eager: senatus subplementum etiam laetus decreverat, S.: Vela dabant laeti, gladly, V.: fatebere laetus Nec surdum esse, etc., Iu.—Delighting, taking pleasure: Et laetum equino sanguine Concanum, H.: munere, O.: plantaribus horti, Iu.: classis praedā, satisfied, L.: Glande sues, filled, V.—Giving joy, conferring delight, pleasing, pleasant, grateful, prosperous, beautiful, charming: omnia erant facta laetiora: vitium laetissimi fructūs: si laeta aderit Venus, propitious, H.: saecula, V.: vite quid potest esse fructu laetius?: pabulum, L.: colles frondibus laeti, Cu.: pascua, fertile, H.: lucus laetissimus umbrae, V. — Plur n. as subst: Sollicitum aliquid laetis intervenit, prosperity, O.—Of style, rich, copious, agreeable: genus verborum.

    largus adj.    with comp. and sup, abundant, copious, plentiful, large, much: viaticum: odores, O.: largiore vino usus, L.: amicum Largiora flagito, more, H.: fletus, floods of tears, V.: opum, abounding in, V.—Giving abundantly, bountiful, profuse, liberal: duo genera largorum, quorum alteri prodigi, alteri liberales: largissimus esse: ingenii fons, Iu.: Spes donare novas largus, H.

    lēgifer fera, ferum, adj.    [lex+1 FER-], lawgiving: Minos, O.: Ceres, V.

    lībella ae, f dim.    [libra], an as, the tenth of a denarius: ecquis Volcatio unam libellam dedisset? a single cent: ad libellam, to a farthing: fecit te (heredem) ex libellā, me ex teruncio, i. e. sole heir, on condition of giving me one fourth.

   (missus, ūs) m    [mitto], a sending away, sending, despatching (only abl sing.): missu Caesaris ad Ambiorigem ventitare, sent by, Cs.: regis missu, V.— A throwing, hurling: vehementius missu telum, i. e. giving a more effective blow, L.