Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

fama+l

Толкование Перевод

1 fama

fāma, ae, f. [for, fa-ri], = phêmê, the talk of the multitude, like rumor, either as relating or as judging (v. rumor; cf. also: nomen, gloria, laudatio; clamor, plausus; honos, dignitas, honestas, laus, etc.).
I.
That which people say or tell, the common talk, a report, rumor, saying, tradition (freq. and class.; plur. very rare); absol., or with a statement of the subject-matter annexed with de, or as an object-clause; rarely with gen.
a.
Absol.:
hascine propter res maledicas famas ferunt?
Plaut. Trin. 1, 2, 149: a Brundisio nulla adhuc fama venerat, Cic. Att. 9, 3, 2:
cum tristis a Mutina fama manaret,
id. Phil. 14, 6, 15:
at fuit fama. Quotusquisque est, qui istam effugere potest in tam maledica civitate?
id. Cael. 16, 38: magna illico fama surrexit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 2:
aliquod fama ac nuntiis afferre,
Caes. B. G. 6, 30, 2:
hac fama ad Treviros perlata,
id. ib. 5, 53, 2:
reliquos (deos) ne famā quidem acceperunt,
id. ib. 6, 21, 2; cf.:
quam Eratostheni et quibusdam Graecis famā notam esse video,
id. ib. 6, 24, 2:
concedamus famae hominum,
Cic. Rep. 2, 2:
Daedalus, ut fama est, fugiens, etc.,
Verg. A. 6, 14; cf.:
pulsis (vetus est ut fama) Sabellis,
Hor. S. 2, 1, 36:
ita fama ferebat,
Ov. M. 12, 197:
duplex inde fama est,
a twofold tradition, Liv. 1, 1, 6.— In plur.:
inhonestas famas adjungere diis,
Arn. 7, 219:
per omnem provinciam magnae atrocesque famae ibant,
Sall. H. 1, 67 Dietsch, ex conj.—
b.
Stating the subject-matter or contents.
(α).
With de:
si quis quid de republica a finitimis rumore aut fama acceperit,
Caes. B. G. 6, 20, 1:
si quid ipsi audistis communi fama atque sermone de vi, de manu, de armis, etc.,
Cic. Fl. 6, 13:
de interitu P. Clodii,
id. Mil. 35, 98:
de Afranio fama est,
id. Att. 7, 26, 1:
de Titurii morte,
Caes. B. G. 5, 39, 1; cf.:
de victoria Caesaris,
id. ib. 5, 53, 1;
5, 51, 1: de proelio Dyrrhachino,
id. B. C. 3, 80.— Plur.: ingentes esse famas de Regulo, Arrunt. ap. Sen. Ep. 114, 19 fin. —
(β).
With an appos. clause:
ne mihi hanc famam differant, Me... dedisse, etc.,
Plaut. Trin. 3, 2, 63;
v. differo, B. 2.: accipere fama et auditione, esse quoddam numen et vim deorum,
Cic. N. D. 2, 37, 95:
quod tibi esse antiquissimum constante famā atque omnium sermone celebratum est,
id. Q. Fr. 1, 1, 8, § 24; so,
constans fama,
Liv. 6, 25, 4:
cum esse praestantem Numam Pompilium fama ferret,
Cic. Rep. 2, 13:
cum fama per orbem terrarum percrebuisset, illum, etc.,
Caes. B. C. 3, 43 fin.:
fama nuntiabat, te esse in Syria,
Cic. Fam. 12, 4, 2:
fama incerta duos equites venisse,
a vague rumor, Liv. 27, 50, 6:
capsis quem (Cassium) fama est esse librisque Ambustum propriis,
Hor. S. 1, 10, 63 al. —
(γ).
With gen.:
vix ad aures meas istius suspicionis fama pervenit,
Cic. Sull. 4, 12:
propter incertam famam aeris alieni,
an unsupported rumor, Liv. 6, 27, 3.—
B.
Personified: Fama, a goddess, daughter of Terra, swiftfooted, all-seeing, growing as she runs:
Fama, malum qua non aliud velocius ullum,
Verg. A. 4, 173 sq.; Ov. M. 12, 43 sq.; Val. Fl. 2, 116 sq.; Stat. Th. 3, 426 sq.; Ov. M. 8, 267; 9, 137; 14, 726; 15, 4; 853 al.
II.
The voice or judgment of the many, public opinion; more freq. objectively, the fame, character, reputation which a man has, either in general or in particular, as a good or bad reputation, etc. (very freq. and class.).
A.
In gen.:
famam atque rumores pars altera consensum civitatis et velut publicum testimonium vocat: altera sermonem sine ullo certo auctore dispersum, cui malignitas initium dederit, incrementum credulitas,
Quint. 5, 3; cf.:
adversus famam rumoresque hominum si satis firmus steteris,
Liv. 22, 39, 18:
contra opinionem militum famamque omnium videri proelium defugisse, magnum detrimentum afferebat,
Caes. B. C. 1, 82, 2; cf. id. ib. 3, 56 fin.: fama popularis, popular fame or favor, Cic. Tusc. 3, 2, 4; 5, 16, 46:
forensis,
Q. Cic. Petit. Cons. 5, 17: de bona fama (quam enim appellant eudoxian, aptius est hoc loco bonam famam appellare quam gloriam), Cic. Fin. 3, 17, 57:
bona de Domitio, praeclara de Afranio fama est,
id. Att. 7, 26, 1; cf.:
qui bonam famam bonorum, quae sola vere gloria nominari potest, expetunt,
id. Sest. 66, 139; Sall. C. 7, 6:
si bonam famam mihi servasso, sat ero dives,
Plaut. Most. 1, 3, 70 sq.:
bona,
Cat. 61, 62:
bene loquendi fama,
Cic. Brut. 74, 259:
eloquentiae,
Quint. 7, 1, 41:
sapientiae,
Cic. Lael. 4, 15:
pudica,
Prop. 2, 32 (3, 30), 21:
alium mala fama et timor impediebat,
Sall. J. 35, 4:
inconstantiae,
Cic. Fam. 1, 9, 11:
vappae ac nebulonis,
Hor. S. 1, 2, 12.—In plur.: inter arma civilia aequi boni famas petit, Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114, 19 (Hist. inc. lib. 76 Dietsch).—
B.
In partic.
1.
In a good sense, fair fame, reputation, renown, = existumatio, fama bona:
ut vos mihi domi eritis, proinde ego ero famā foris,
Tert. Hec. 2, 1, 21: fundamentum [p. 723] est perpetuae commendationis et famae justitia, Cic. Off. 2, 20, 71:
fama et existimatio,
id. Quint. 15, 50; cf.:
ut ante collectam famam conservet (for which, shortly after: habet existimationem multo sudore collectam),
id. Div. in Caecil. 22, 71:
sic ejus (Archiae) adventus celebrabantur, ut famam ingenii exspectatio hominis superaret... hac tanta celebritate famae cum esset jam absentibus notus, etc. (shortly before: celeriter antecellere omnibus ingenii gloriā contigit),
id. Arch. 3, 5;
so corresp. to gloria,
id. Tusc. 1, 46, 110:
fama ingeni abicienda,
id. Fam. 9, 16, 3;
with the latter cf.: anxius de fama ingenii,
Quint. 11, 1, 50; 74:
de alicujus fama detrahere,
Cic. Fam. 3, 8, 5:
famam in tuto collocare,
Quint. 12, 11, 7:
ejus scripta tantum intra famam sunt,
id. 11, 3, 8:
ad famam populi Romani pertinere, eos consules esse, etc.,
Liv. 10, 24, 17:
(ut amicorum) aut caput agatur aut fama,
Cic. Lael. 17, 61:
loco, fortuna, fama superiores,
id. ib. 25, 94:
virtus, fama, decus divitiis parent,
Hor. S. 2, 3, 95:
cui gratia, fama, valetudo, contingat abunde,
id. Ep. 1, 4, 10:
famam dicendi fortius quaerunt,
Quint. 2, 12, 9: Evadne... Occidit Argivae fama pudicitiae, the glory or pride of Argive chastity, i. e. of the chaste women of Argos, Prop. 1, 15, 22.—Esp.: magna fama, great reputation, fame, glory:
magnam famam attulisse Fabio Tarentum rebatur,
Liv. 27, 25, 11:
magnam famam sui relinquere,
Nep. Lys. 1, 1:
habere,
Plin. 36, 21, 39, § 149.—
2.
In a bad sense, illfame, infamy, scandal, = infamia, fama mala (rare): opplere (aliquem) famā ac flagitiis, Turp. ap. Non. 306, 2; Ter. Ad. 2, 3, 10:
neque specie famāve movetur, Nec jam furtivum Dido meditatur amorem,
Verg. A. 4, 172; Sall. C. 3, 5; Tac. A. 12, 49; Plin. Pan. 28, 1; cf.:
laeta apud plerosque, apud quosdam sinistra fama,
Tac. A. 11, 19.

Lewis & Short latin dictionary > fama
2 fāma

fāma ae, f [1 FA-], a report, rumor, saying, talk, tradition: hac famā inpulsus, T.: a Brundisio nulla fama venerat: tristis a Mutinā: fama ac nuntius adferretur, Cs.: alqd famā accipere, to hear of, Cs.: fama est obscurior annis, V.: vaga, O.: ut fama est, V.: vetus est ut fama, H.: ita fama ferebat, O.: duplex inde fama est, a twofold tradition, L.: Romae constans fama omnium erat, esse, etc., L.: fama incerta duos equites venisse, a vague rumor, L.: fama occupat aurīs, Helenum regnare, V.: de interitu Clodi: istius suspicionis: incerta aeris alieni, L.—Person., Rumor: Fama, malum quā non aliud velocius ullum, V.: Fama tenet domum, etc., O.— Public opinion, the popular voice, fame, repute, reputation: id si non fama adprobat, T.: adversus famam rumoresque hominum, L.: contra famam omnium, Cs.: turpis, infamy, S.: mala, S.: popularis, favor: pudica, Pr.: bona bonorum: bene loquendi: vappae ac nebulonis, H.— Fair fame, reputation, renown, fame, good repute: Tua fama in dubium veniet, T.: fundamentum est famae iustitia: famae consulere, S.: ingeni: populi R., L.: fortunā, famā superiores: fama decus Divitiis parent, H.: magnam famam attulisse Fabio, glory, L.— Ill-fame, blame, reproach, scandal: famam in se transtulit, T.: me fama atque invidia vexabat, S.: veterum malorum, V.: neque famam patieris inultae, the disgrace of remaining unavenged, V.
* * *

famae N F

rumor; reputation; tradition; fame, public opinion, ill repute; report, news

Latin-English dictionary > fāma
3 fama

talk, report, rumor, gossip, tradition.

Latin-English dictionary of medieval > fama
4 Fama crescit eundo

• The rumour grows as it goes. (Vergil)

Latin Quotes (Latin to English) > Fama crescit eundo
5 Fama nihil est celerius

• Nothing is swifter than rumor

Latin Quotes (Latin to English) > Fama nihil est celerius
6 Fama semper vivat

• May his/her fame last forever

Latin Quotes (Latin to English) > Fama semper vivat
7 Fama volat

• The rumour has wings. (Vergil)

Latin Quotes (Latin to English) > Fama volat
8 fero

fĕro, tuli, latum, ferre (ante-class. redupl. form in the tempp. perff.:
tetuli,
Plaut. Am. 2, 2, 84; 168; id. Men. 4, 2, 25; 66; id. Rud. prol. 68: tetulisti, Att. and Caecil. ap. Non. 178, 17 sq.:
tetulit,
Plaut. Most. 2, 2, 40; id. Men. 2, 3, 30; Ter. And. 5, 1, 13:
tetulerunt,
Lucr. 6, § 672:
tetulissem,
Ter. And. 4, 5, 13:
tetulisse,
Plaut. Rud. 4, 1, 2:
tetulero,
id. Cist. 3, 19:
tetulerit,
id. Poen. 3, 1, 58; id. Rud. 4, 3, 101), v. a. and n. [a wide-spread root; Sanscr. bhar-, carry, bharas, burden; Gr. pherô; Goth. bar, bairo, bear, produce, whence barn, child; Anglo-Saxon beran, whence Engl. bear, birth; cf. Curt. Gr. Etym. p. 300; Fick, Vergl. Wort. p. 135. The perf. forms, tuli, etc., from the root tul-, tol-; Sanscr. tol-jami, lift, weigh; Gr. tlênai, endure, cf. talas, talanton; Lat. tollo, tolerare, (t)latus, etc. Cf. Goth. thulan, Germ. dulden, Geduld; Anglo-Sax. tholian, suffer. Supine latum, i. e. tlatum; cf. supra; v. Curt. Gr. Etym. p. 220; Corss. Ausspr. 2, 73], to bear, carry, bring. (For syn. cf.: gero, porto, bajulo, veho; effero, infero; tolero, patior, sino, permitto, etc.)
I.
Lit.
A.
In gen.:
ferri proprie dicimus, quae quis suo corpore bajulat, portari ea, quae quis in jumento secum ducit, agi ea, quae animalia sunt,
Dig. 50, 16, 235: oneris quidvis feret, Ter. Ph. 3, 3, 29:
quin te in fundo conspicer fodere aut arare aut aliquid ferre,
id. Heaut. 1, 1, 17:
numerus eorum, qui arma ferre possent,
Caes. B. G. 1, 29, 1:
arma et vallum,
Hor. Epod. 9, 13:
sacra Junonis,
id. S. 1, 3, 11:
cadaver nudis humeris (heres),
id. ib. 2, 5, 86:
argentum ad aliquem,
Plaut. As. 3, 3, 142; cf.:
symbolum filio,
id. Bacch. 2, 3, 30:
olera et pisciculos minutos ferre obolo in cenam seni,
Ter. And. 2, 2, 32; cf.:
vina et unguenta et flores,
Hor. C. 2, 3, 14:
discerpta ferentes Memora gruis,
id. S. 2, 8, 86; cf.:
talos, nucesque sinu laxo,
id. ib. 2, 3, 172:
in Capitolium faces,
Cic. Lael. 11, 37:
iste operta lectica latus per oppidum est ut mortuus,
id. Phil. 2, 41, 106:
lectica in Capitolium latus est,
Suet. Claud. 2:
circa judices latus (puer),
Quint. 6, 1, 47:
prae se ferens (in essedo) Darium puerum,
Suet. Calig. 19.— Poet. with inf.:
natum ad Stygios iterum fero mergere fontes,
Stat. Ach. 1, 134.—Prov.:
ferre aliquem in oculis, or simply oculis,
i. e. to hold dear, love exceedingly, Cic. Phil. 6, 4, 11; id. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; Q. Cic. Fam. 16, 27, 2.—
B.
In partic.
1.
With the idea of motion predominating, to set in motion, esp. to move onward quickly or rapidly, to bear, lead, conduct, or drive away; with se or mid. (so esp. freq.), to move or go swiftly, to haste, speed, betake one's self; and of things, to flow, mount, run down.
(α).
Act.:
ubi in rapidas amnis dispeximus undas: Stantis equi corpus transvorsum ferre videtur Vis, et in advorsum flumen contrudere raptim: Et, quocumque oculos trajecimus, omnia ferri Et fluere assimili nobis ratione videntur,
Lucr. 4, 422 sq.:
ubi cernimus alta Exhalare vapore altaria, ferreque fumum,
to send up, id. 3, 432; cf.:
vis ut vomat ignes, Ad caelumque ferat flammai fulgura rursum,
id. 1, 725; and:
caelo supinas si tuleris manus,
raisest, Hor. C. 3, 23, 1:
te rursus in bellum resorbens Unda fretis tulit aestuosis,
id. ib. 2, 7, 16; cf.:
ire, pedes quocumque ferent,
id. Epod. 16, 21; and:
me per Aegaeos tumultus Aura feret,
id. C. 3, 29, 64:
signa ferre,
to put the standards in motion, to break up, Caes. B. G. 1, 39 fin.; 1, 40, 12; Liv. 10, 5, 1 al.:
pol, si id scissem, numquam huc tetulissem pedem,
have stirred foot, have come, Ter. And. 4, 5, 13:
pedem,
Verg. A. 2, 756; Val. Fl. 7, 112:
gressum,
to walk, Lucr. 4, 681; cf.:
agiles gressus,
Sil. 3, 180:
vagos gradus,
Ov. M. 7, 185:
vestigia,
Sil. 9, 101:
vagos cursus,
id. 9, 243.— Absol.:
quo ventus ferebat,
bore, drove, Caes. B. G. 3, 15, 3:
interim, si feret flatus, danda sunt vela,
Quint. 10, 3, 7:
itinera duo, quae extra murum ad portum ferebant,
led, Caes. B. C. 1, 27, 4:
pergit ad speluncam, si forte eo vestigia ferrent,
Liv. 1, 7, 6.—Prov.:
in silvam ligna ferre,
to carry coals to Newcastle, Hor. S. 1, 10, 34.—
(β).
With se or mid., to move or go swiftly, to hasten, rush:
cum ipsa paene insula mihi sese obviam ferre vellet,
to meet, Cic. Planc. 40, 96; cf.:
non dubitaverim me gravissimis tempestatibus obvium ferre,
id. Rep. 1, 4:
hinc ferro accingor rursus... meque extra tecta ferebam,
Verg. A. 2, 672; 11, 779:
grassatorum plurimi palam se ferebant,
Suet. Aug. 32.—Of things as subjects:
ubi forte ita se tetulerunt semina aquarum,
i. e. have collected themselves, Lucr. 6, 672.—Mid.:
ad eum omni celeritate et studio incitatus ferebatur,
proceeded, Caes. B. C. 3, 78, 2:
alii aliam in partem perterriti ferebantur,
betook themselves, fled, id. B. G. 2, 24, 3:
(fera) supra venabula fertur,
rushes, springs, Verg. A. 9, 553:
huc juvenis nota fertur regione viarum,
proceeds, id. ib. 11, 530:
densos fertur moribundus in hostes,
rushes, id. ib. 2, 511:
quocumque feremur, danda vela sunt,
Cic. Or. 23, 75; cf.:
non alto semper feremur,
Quint. 12, 10, 37:
ego, utrum Nave ferar magna an parva, ferar unus et idem,
Hor. Ep. 2, 2, 200:
non tenui ferar Penna biformis per liquidum aethera Vates,
fly, id. C. 2, 20, 1.—Of inanimate subjects:
(corpuscula rerum) ubi tam volucri levitate ferantur,
move, Lucr. 4, 195; cf.:
quae cum mobiliter summa levitate feruntur,
id. 4, 745; cf.:
tellus neque movetur et infima est, et in eam feruntur omnia nutu suo pondera,
Cic. Rep. 6, 17 fin.:
Rhenus longo spatio per fines Nantuatium, etc.... citatus fertur,
flows, Caes. B. G. 4, 10, 3; cf. Hirt. B. [p. 738] G. 8, 40, 3:
ut (flamma) ad caelum usque ferretur,
ascended, arose, Suet. Aug. 94.—
Rarely ferre = se ferre: quem procul conspiciens ad se ferentem pertimescit,
Nep. Dat. 4 fin. —
2.
To carry off, take away by force, as a robber, etc.: to plunder, spoil, ravage:
alii rapiunt incensa feruntque Pergama,
Verg. A. 2, 374:
postquam te (i. e. exstinctum Daphnin) fata tulerunt,
snatched away, id. E. 5, 34. So esp. in the phrase ferre et agere, of taking booty, plundering, where ferre applies to portable things, and agere to men and cattle; v. ago.—
3.
To bear, produce, yield:
plurima tum tellus etiam majora ferebat, etc.,
Lucr. 5, 942 sq.; cf.:
quae autem terra fruges ferre, et, ut mater, cibos suppeditare possit,
Cic. Leg. 2, 27, 67:
quem (florem) ferunt terrae solutae,
Hor. C. 1, 4, 10:
quibus jugera fruges et Cererem ferunt,
id. ib. 3, 24, 13:
angulus iste feret piper et thus,
id. Ep. 1, 14, 23:
(olea) fructum ramis pluribus feret,
Quint. 8, 3, 10.— Absol.:
ferundo arbor peribit,
Cato, R. R. 6, 2.—
4.
Of a woman or sheanimal, to bear offspring, be pregnant:
ignorans nurum ventrem ferre,
Liv. 1, 34, 3;
of animals: equa ventrem fert duodecim menses, vacca decem, ovis et capra quinque, sus quatuor,
Varr. R. R. 2, 1, 19; cf.:
cervi octonis mensibus ferunt partus,
Plin. 8, 32, 50, § 112:
nec te conceptam saeva leaena tulit,
Tib. 3, 4, 90.— Poet.:
quem tulerat mater claro Phoenissa Laconi,
i. e. had borne, Sil. 7, 666.—
5.
To offer as an oblation:
liba et Mopsopio dulcia melle feram,
Tib. 1, 7, 54; so,
liba,
id. 1, 10, 23:
lancesque et liba Baccho,
Verg. G. 2, 394:
tura superis, altaribus,
Ov. M. 11, 577.—
6.
To get, receive, acquire, obtain, as gain, a reward, a possession, etc.:
quod posces, feres,
Plaut. Merc. 2, 3, 106; cf.: quodvis donum et praemium a me optato;
id optatum feres,
Ter. Eun. 5, 8, 27:
fructus ex sese (i. e. re publica) magna acerbitate permixtos tulissem,
Cic. Planc. 38, 92:
partem praedae,
id. Rosc. Am. 37, 107:
ille crucem pretium sceleris tulit, hic diadema,
Juv. 13, 105:
coram rege sua de paupertate tacentes Plus poscente ferent,
Hor. Ep. 1, 17, 44.
II.
Trop.
A.
In gen., to bear, carry, bring:
satis haec tellus morbi caelumque mali fert,
bears, contains, Lucr. 6, 663;
veterrima quaeque, ut ea vina, quae vetustatem ferunt, esse debent suavissima,
which carry age, are old, Cic. Lael. 19, 67:
scripta vetustatem si modo nostra ferent,
will have, will attain to, Ov. Tr. 5, 9, 8:
nomen alicujus,
to bear, have, Cic. Off. 3, 18, 74; cf.:
insani sapiens nomen ferat, aequus iniqui,
Hor. Ep. 1, 6, 15:
nomen,
Suet. Aug. 101; id. Calig. 47:
cognomen,
id. Aug. 43; id. Galb. 3; cf.:
ille finis Appio alienae personae ferendae fuit,
of bearing an assumed character, Liv. 3, 36, 1:
Archimimus personam ejus ferens,
personating, Suet. Vesp. 19; cf.
also: (Garyophyllon) fert et in spinis piperis similitudinem,
Plin. 12, 7, 15, § 30: fer mi auxilium, bring assistance, aid, help, Enn. ap. Cic. Ac. 2, 28, 29 (Trag. v. 50 ed. Vahl.); cf.:
alicui opem auxiliumque ferre,
Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9:
auxilium alicui,
Plaut. Stich. 2, 2, 5; Ter. And. 1, 1, 115; Cic. Cat. 2, 9, 19; Caes. B. G. 1, 13, 5; 4, 12, 5; Hor. Epod. 1, 21 et saep.: opem, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 (Trag. v. 86 ed. Vahl.):
opem alicui,
Plaut. Bacch. 4, 3, 23; Ter. And. 3, 1, 15; id. Ad. 3, 4, 41; Cic. Rab. Perd. 1, 3 (with succurrere saluti); id. Fin. 2, 35, 118 (with salutem); id. Fam. 5, 4, 2:
subsidium alicui,
Caes. B. G. 2, 26, 2:
condicionem,
to proffer, id. ib. 4, 11, 3; cf. Cic. Rosc. Am. 11, 30:
Coriolanus ab sede sua cum ferret matri obviae complexum,
offered, Liv. 2, 40, 5:
si qua fidem tanto est operi latura vetustas,
will bring, procure, Verg. A. 10, 792:
ea vox audita laborum Prima tulit finem,
id. ib. 7, 118: suspicionem falsam, to entertain suspicion, Enn. ap. Non. 511, 5 (Trag. v. 348 ed. Vahl.).—
B.
In partic.
1.
(Acc. to I. B. 1.) To move, to bring, lead, conduct, drive, raise:
quem tulit ad scenam ventoso gloria curru,
Hor. Ep. 2, 1, 177; so,
animi quaedam ingenita natura... recta nos ad ea, quae conveniunt causae, ferant,
Quint. 5, 10, 123; cf. absol.:
nisi illud, quod eo, quo intendas, ferat deducatque, cognoris,
Cic. de Or. 1, 30, 135:
exstincti ad caelum gloria fertur,
Lucr. 6, 8; cf.:
laudibus aliquem in caelum ferre,
to extol, praise, Cic. Fam. 10, 26, 2; cf. id. Rep. 1, 43; Quint. 10, 1, 99; Suet. Otho, 12; id. Vesp. 6:
eam pugnam miris laudibus,
Liv. 7, 10, 14; cf.:
saepe rem dicendo subiciet oculis: saepe supra feret quam fieri possit,
wilt exalt, magnify, Cic. Or. 40, 139:
ferte sermonibus et multiplicate fama bella,
Liv. 4, 5, 6:
ferre in majus vero incertas res fama solet,
id. 21, 32, 7:
crudelitate et scelere ferri,
to be impelled, carried away, Cic. Clu. 70, 199:
praeceps amentia ferebare,
id. Verr. 2, 5, 46, § 121; cf.:
ferri avaritia,
id. Quint. 11, 38:
orator suo jam impetu fertur,
Quint. 12 praef. §
3: eloquentia, quae cursu magno sonituque ferretur,
Cic. Or. 28, 97; cf.:
(eloquentia) feratur non semitis sed campis,
Quint. 5, 14, 31:
oratio, quae ferri debet ac fluere,
id. 9, 4, 112; cf.:
quae (historia) currere debet ac ferri,
id. 9, 4, 18; so often: animus fert (aliquem aliquo), the mind moves one to any thing:
quo cujusque animus fert, eo discedunt,
Sall. J. 54, 4; cf.:
milites procurrentes consistentesque, quo loco ipsorum tulisset animus,
Liv. 25, 21, 5; and:
qua quemque animus fert, effugite superbiam regiam,
id. 40, 4, 14:
si maxime animus ferat,
Sall. C. 58, 6; cf. Ov. M. 1, 775.—With an object-clause, the mind moves one to do any thing, Ov. M. 1, 1; Luc. 1, 67; Suet. Otho, 6; cf.
also: mens tulit nos ferro exscindere Thebas,
Stat. Th. 4, 753.—
2.
(Acc. to I. B. 2.) To carry off, take away:
omnia fert aetas, animum quoque,
Verg. E. 9, 51:
postquam te fata tulerunt,
id. ib. 5, 34:
invida Domitium fata tulere sibi,
Anthol. Lat. 4, 123, 8;
like efferre,
to carry forth to burial, Ov. Tr. 1, 3, 89.—
3.
(Acc. to I. B. 3.) To bear, bring forth, produce:
haec aetas prima Athenis oratorem prope perfectum tulit,
Cic. Brut. 12, 45:
aetas parentum, pejor avis, tulit Nos nequiores,
Hor. C. 3, 6, 46:
Curium tulit et Camillum Saeva paupertas,
id. ib. 1, 12, 42.—
4.
(Acc. to I. B. 6.) To bear away, to get, obtain, receive:
Cotta et Sulpicius omnium judicio facile primas tulerunt,
Cic. Brut. 49, 183:
palmam,
to carry off, win, id. Att. 4, 15, 6:
victoriam ex inermi,
to gain, Liv. 39, 51, 10; 2, 50, 2; 8, 8, 18:
gratiam et gloriam annonae levatae,
id. 4, 12, 8:
maximam laudem inter suos,
Caes. B. G. 6, 21, 4:
centuriam, tribus,
i. e. to get their votes, Cic. Planc. 20, 49; 22, 53; id. Phil. 2, 2, 4:
suffragia,
Suet. Caes. 13 (diff. from 8. a.):
responsum ab aliquo,
to receive, Cic. Cat. 1, 8, 19; Caes. B. G. 6, 4 fin.:
repulsam a populo,
Cic. Tusc. 5, 19, 54:
repulsam,
id. de Or. 2, 69 fin.; id. Phil. 11, 8, 19; id. Att. 5, 19 al.: calumniam, i. e. to be convicted of a false accusation, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:
ita ut filius partem dimidiam hereditatis ferat,
Gai. Inst. 3, 8:
singulas portiones,
id. ib. 3, 16; 61.—
5.
To bear, support any thing unpleasant; or pregn., to suffer, tolerate, endure.
a.
To bear in any manner.
(α).
With acc.: servi injurias nimias aegre ferunt, Cato ap. Gell. 10, 3, 17:
(onus senectutis) modice ac sapienter sicut omnia ferre,
Cic. de Sen. 1, 2:
aegre ferre repulsam consulatus,
id. Tusc. 4, 17, 40:
hoc moderatiore animo ferre,
id. Fam. 6, 1, 6:
aliquid toleranter,
id. ib. 4, 6, 2:
clementer,
id. Att. 6, 1, 3:
quod eo magis ferre animo aequo videmur, quia, etc.,
id. Verr. 2, 5, 48, § 126:
ut tu fortunam, sic nos te, Celse, feremus,
Hor. Ep. 1, 8, 17.—
(β).
With an object-clause:
ut si quis aegre ferat, se pauperem esse,
take it ill, Cic. Tusc. 4, 27, 59:
hoc ereptum esse, graviter et acerbe ferre,
id. Verr. 2, 1, 58, § 152:
quomodo ferant veterani, exercitum Brutum habere,
id. Phil. 10, 7, 15.—
(γ).
With de:
de Lentulo scilicet sic fero, ut debeo,
Cic. Att. 4, 6, 1:
quomodo Caesar ferret de auctoritate perscripta,
id. ib. 5, 2, 3:
numquid moleste fers de illo, qui? etc.,
id. ib. 6, 8, 3.—
(δ).
Absol.:
sin aliter acciderit, humaniter feremus,
Cic. Att. 1, 2, 1:
si mihi imposuisset aliquid, animo iniquo tulissem,
id. ib. 15, 26, 4.—
b.
Pregn., to bear or put up with, to suffer, tolerate, endure, sustain, resist.
(α).
With acc.: quis hanc contumeliam, quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre potest? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:
qui potentissimorum hominum contumaciam numquam tulerim, ferrem hujus asseclae?
Cic. Att. 6, 3, 6:
cujus desiderium civitas ferre diutius non potest,
id. Phil. 10, 10, 21:
cogitandi non ferebat laborem,
id. Brut. 77, 268:
unum impetum nostrorum,
Caes. B. G. 3, 19, 3:
vultum atque aciem oculorum,
id. ib. 1, 39, 1:
cohortatio gravior quam aures Sulpicii ferre didicissent,
to hear unmoved, Cic. Phil. 9, 4, 9:
vultum,
Hor. S. 1, 6, 121:
multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit,
id. A. P. 413:
spectatoris fastidia,
id. Ep. 2, 1, 215:
fuisse (Epaminondam) patientem suorumque injurias ferentem civium,
Nep. Epam. 7.—Of personal objects:
quem ferret, si parentem non ferret suum?
brook, Ter. Heaut. 1, 2, 28:
optimates quis ferat, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 33:
vereor, ut jam nos ferat quisquam,
Quint. 8, 3, 25:
an laturi sint Romani talem regem,
id. 7, 1, 24:
quis enim ferat puerum aut adolescentulum, si, etc.,
id. 8, 5, 8.—
(β).
With an object-clause:
ferunt aures hominum, illa... laudari,
Cic. de Or. 2, 84, 344:
non feret assiduas potiori te dare noctes,
Hor. Epod. 15, 13; Ov. M. 2, 628:
illa quidem in hoc opere praecipi quis ferat?
Quint. 11, 3, 27; 11, 1, 69:
servo nubere nympha tuli,
Ov. H. 5, 12; cf.:
alios vinci potuisse ferendum est,
id. M. 12, 555. —
(γ).
With quod:
quod rapta, feremus, dummodo reddat eam,
Ov. M. 5, 520:
illud non ferendum, quod, etc.,
Quint. 11, 3, 131. —
6.
With the access, notion of publicity, to make public, to disclose, show, exhibit:
eum ipsum dolorem hic tulit paulo apertius,
Cic. Planc. 14, 34; cf.:
laetitiam apertissime tulimus omnes,
id. Att. 14, 13, 2:
neque id obscure ferebat nec dissimulare ullo modo poterat,
id. Clu. 19, 54:
haud clam tulit iram adversus praetorem,
Liv. 31, 47, 4; cf.:
tacite ejus verecundiam non tulit senatus, quin, etc.,
id. 5, 28, 1.—
b.
Prae se ferre, to show, manifest, to let be seen, to declare:
cujus rei tantae facultatem consecutum esse me, non profiteor: secutum me esse, prae me fero,
Cic. N. D. 1, 5, 12:
noli, quaeso, prae te ferre, vos plane expertes esse doctrinae,
id. ib. 2, 18, 47:
non mediocres terrores... prae se fert et ostentat,
id. Att. 2, 23, 3:
hanc virtutem prae se ferunt,
Quint. 2, 13, 11:
liberalium disciplinarum prae se scientiam tulit,
id. 12, 11, 21:
magnum animum (verba),
id. 11, 1, 37.—Of inanim. and abstr. subjects:
(comae) turbatae prae se ferre aliquid affectus videntur,
Quint. 11, 3, 148:
oratio prae se fert felicissimam facilitatem,
id. 10, 1, 11.—
7.
Of speech, to report, relate, make known, assert, celebrate:
haec omnibus ferebat sermonibus,
Caes. B. C. 2, 17, 2:
alii alia sermonibus ferebant Romanos facturos,
Liv. 33, 32, 3:
ferte sermonibus et multiplicate fama bella,
id. 4, 5, 6:
patres ita fama ferebant, quod, etc.,
id. 23, 31, 13; cf. with acc.:
hascine propter res maledicas famas ferunt,
Plaut. Trin. 1, 2, 149:
famam,
id. Pers. 3, 1, 23:
fama eadem tulit,
Tac. A. 1, 5; cf. id. ib. 15, 60:
nec aliud per illos dies populus credulitate, prudentes diversa fama, tulere,
talk about, id. ib. 16, 2:
inimici famam non ita, ut nata est, ferunt,
Plaut. Pers. 3, 1, 23:
quod fers, cedo,
tell, say, Ter. Ph. 5, 6, 17:
nostra (laus) semper feretur et praedicabitur, etc.,
Cic. Arch. 9, 21.—With an object-clause:
cum ipse... acturum se id per populum aperte ferret,
Liv. 28, 40, 2; id. ib. §
1: saepe homines morbos magis esse timendos ferunt quam Tartara leti,
Lucr. 3, 42:
Prognen ita velle ferebat,
Ov. M. 6, 470; 14, 527:
ipsi territos se ferebant,
Tac. H. 4, 78; id. A. 4, 58; 6, 26 (32); cf.:
mihi fama tulit fessum te caede procubuisse, etc.,
Verg. A. 6, 503:
commentarii ad senatum missi ferebant, Macronem praesedisse, etc.,
Tac. A. 6, 47 (53).—
b.
Ferunt, fertur, feruntur, etc., they relate, tell, say; it is said, it appears, etc.—With inf.:
quin etiam Xenocratem ferunt, cum quaereretur ex eo, etc... respondisse, etc.,
Cic. Rep. 1, 2:
fuisse quendam ferunt Demaratum, etc.,
id. ib. 2, 19:
quem ex Hyperboreis Delphos ferunt advenisse,
id. N. D. 3, 23, 57; Hor. C. 3, 17, 2:
homo omnium in dicendo, ut ferebant, accrrimus et copiosissimus,
Cic. de Or. 1, 11, 45:
Ceres fertur fruges... mortalibus instituisse,
Lucr. 5, 14:
in Syria quoque fertur item locus esse, etc.,
id. 6, 755:
is Amulium regem interemisse fertur,
Cic. Rep. 2, 3:
qui in contione dixisse fertur,
id. ib. 2, 10 fin.:
quam (urbem) Juno fertur terris omnibus unam coluisse,
Verg. A. 1, 15:
non sat idoneus Pugnae ferebaris,
you were accounted, held, Hor. C. 2, 19, 27:
si ornate locutus est, sicut fertur et mihi videtur,
Cic. de Or. 1, 11, 49; cf.: cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas florente [p. 739] Academia, ut temporibus illis ferebatur, id. ib. § 45.—
c.
To give out, to pass off a person or thing by any name or for any thing; and, in the pass., to pass for any thing, to pass current:
hunc (Mercurium) omnium inventorem artium ferunt,
Caes. B. G. 6, 17, 1:
ut Servium conditorem posteri fama ferrent,
Liv. 1, 42, 4:
qui se Philippum regiaeque stirpis ferebat, cum esset ultimae,
set himself up for, boast, Vell. 1, 11, 1:
avum M. Antonium, avunculum Augustum ferens,
boasting of, Tac. A. 2, 43; cf.:
qui ingenuum se et Lachetem mutato nomine coeperat ferre,
Suet. Vesp. 23:
ante Periclem, cujus scripta quaedam feruntur,
Cic. Brut. 7, 27 (quoted paraphrastically, Quint. 3, 1, 12): sub nomine meo libri ferebantur artis rhetoricae, Quint. prooem. 7; cf.:
cetera, quae sub nomine meo feruntur,
id. 7, 2, 24; Suet. Caes. 55; id. Aug. 31; id. Caes. 20:
multa ejus (Catonis) vel provisa prudenter vel acta constanter vel responsa acute ferebantur,
Cic. Lael. 2, 6:
qua ex re in pueritia nobilis inter aequales ferebatur,
Nep. Att. 1, 3.—
8.
Polit. and jurid. t. t.
a.
Suffragium or sententiam, to give in one's vote, to vote, Varr. R. R. 3, 2, 1; cf.:
ferunt suffragia,
Cic. Rep. 1, 31; id. Fam. 11, 27, 7:
de quo foedere populus Romanus sententiam non tulit,
id. Balb. 15, 34; cf.:
de quo vos (judices) sententiam per tabellam feretis,
id. Verr. 2, 4, 47, § 104;
so of the voting of judges,
id. Clu. 26, 72;
of senators: parcite, ut sit qui in senatu de bello et pace sententiam ferat,
id. Verr. 2, 2, 31, § 76; cf. id. Fam. 11, 21, 2.—
b.
Legem (privilegium, rogationem) ad populum, or absol., to bring forward or move a proposition, to propose a law, etc.:
perniciose Philippus in tribunatu, cum legem agrariam ferret, etc.,
Cic. Off. 2, 21, 73; cf. id. Sull. 23, 65:
quae lex paucis his annis lata esset,
id. Corn. 1, 3 (vol. xi. p. 10 B. and K.):
familiarissimus tuus de te privilegium tulit, ut, etc.,
id. Par. 4, 32:
Sullam illam rogationem de se nolle ferri (shortly before: Lex ferri coepta),
id. Sull. 23, 65:
rogationem de aliquo, contra or in aliquem, ad populum, ad plebem,
id. Balb. 14, 33; id. Clu. 51, 140; id. Brut. 23, 89; Caes. B. C. 3, 1, 4; Liv. 33, 25, 7:
nescis, te ipsum ad populum tulisse, ut, etc.,
proposed a bill, Cic. Phil. 2, 43, 100:
ut P. Scaevola tribunus plebis ferret ad plebem, vellentne, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54; cf. Liv. 33, 25, 6:
quod Sulla ipse ita tulit de civitate, ut, etc.,
Cic. Caecin. 35, 102:
nihil de judicio ferebat,
id. Sull. 22, 63:
cum, ut absentis ratio haberetur, ferebamus,
id. Att. 7, 6, 2.— Impers.:
lato ut solet ad populum, ut equum escendere liceret,
Liv. 23, 14, 2. —
c.
Judicem, said of the plaintiff, to offer or propose to the defendant as judge:
quem ego si ferrem judicem, refugere non deberet,
Cic. Rosc. Com. 15, 45; id. de Or. 2, 70, 285.—Hence, judicem alicui, in gen., to propose a judge to, i. e. to bring a suit against, to sue a person:
se iterum ac saepius judicem illi ferre,
Liv. 3, 57, 5; 3, 24, 5; 8, 33, 8.—
9.
Mercant. t. t., to enter, to set or note down a sum in a book:
quod minus Dolabella Verri acceptum rettulit, quam Verres illi expensum tulerit, etc.,
i. e. has set down as paid, has paid, Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 sq., v. expendo.—
10.
Absol., of abstr. subjects, to require, demand, render necessary; to allow, permit, suffer:
ita sui periculi rationes ferre ac postulare,
Cic. Verr. 2, 5, 40, § 105; cf.:
gravioribus verbis uti, quam natura fert,
id. Quint. 18, 57: quid ferat Fors, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. 203 ed. Vahl.):
quamdiu voluntas Apronii tulit,
Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:
ut aetas illa fert,
as is usual at that time of life, id. Clu. 60, 168:
ad me, ut tempora nostra, non ut amor tuus fert, vere perscribe,
id. Q. Fr. 1, 4, 5:
quod ita existimabam tempora rei publicae ferre,
id. Pis. 2, 5:
si ita commodum vestrum fert,
id. Agr. 2, 28, 77:
prout Thermitani hominis facultates ferebant,
id. Verr. 2, 2, 34, § 83:
si vestra voluntas feret,
if such be your pleasure, id. de Imp. Pomp. 24, 70:
ut opinio et spes et conjectura nostra fert,
according to our opinion, hope, and belief, id. Att. 2, 25, 2:
ut mea fert opinio,
according to my opinion, id. Clu. 16, 46: si occasio tulerit, if occasion require, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 6:
dum tempus ad eam rem tulit, sivi, animum ut expleret suum,
Ter. And. 1, 2, 17: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu perspicies, Cic. Fam. 1, 7, 6:
natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,
id. Rep. 6, 18.— Impers.:
sociam se cujuscumque fortunae, et, si ita ferret, comitem exitii promittebat (sc. res or fortuna),
Tac. A. 3, 15; so,
si ita ferret,
id. H. 2, 44.

Lewis & Short latin dictionary > fero
9 pervado

per-vādo, si, sum, 3, v. a. and n., to go or come through, to pass or press through, to spread through (class.; syn. penetro).
I.
Lit., constr. with acc. alone, or with per, ad, or in, and absol.: pervade polum, Att. ap. Varr. L. L. 7, § 13 Müll. (Trag. Rel. p. 190 Rib.):
incendium per agros pervasit,
Cic. Verr. 2, 3, 26, § 66:
per omnis partis provinciae te tamquam aliquam calamitosam pestem tempestatemque pervasisse,
id. ib. 2, 1, 38, §
96: ne cum in Siciliā quidem fuit... pars ejus belli in Italiam ulla pervasit,
id. ib. 2, 5, 2, §
6: per aequa et iniqua loca pervadunt,
Liv. 25, 14, 9:
pervadere usque ad vallum,
id. 26, 5; 37, 25:
pars magna equitum ad terga pugnantium pervasit,
id. 42, 7, 7:
Thessaliam cum exercitu pervadit, id, 42, 13, 8: venenum ita cunctos ejus artus pervasit, ut, etc.,
Tac. A. 13, 16:
impetu equi pervasit,
id. ib. 2, 17.—In pass.:
pervasā urbe,
Amm. 24, 2, 13:
pervasis regionibus,
id. 31, 3, 1; Sedul. 3, 309.—
B.
Transf., to go, come, arrive anywhere:
ut quaedam calamitas pervadere videretur,
Cic. Verr. 2, 1, 17, § 44:
in nares,
id. N. D. 2, 57, 145:
ad castra,
Liv. 7, 36.—
II.
Trop.
A.
To spread through, penetrate, pervade:
opinio, quae per animos gentium barbararum pervaserat,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23:
quo non illius diei fama pervaserit,
id. ib. 15, 44:
quas oras quasi morbus quidam illius furoris pervaserat,
id. Sull. 19, 53.—With acc.:
cum fama ea urbem atque forum pervasisset,
Liv. 5, 7, 6:
murmur totam contionem pervasit,
id. 26, 15, 9; 2, 23, 7:
pervasit jam multos ista persuasio, ut, etc.,
Quint. 8, 2, 21:
capesse, per deos, rem publicam, et omnia aspera pervade,
to break through, overcome, Sall. Or. ad Caes. Rep. Ord. 1, 6:
pallor ora,
Sil. 7, 427:
magnam Asiae partem cis Euphraten tanti mali fama pervaserat,
Curt. 10, 5, 18; cf.:
ut quisque proximus ab oppresso sit, per omnis velut continens incendium pervasurum,
Liv. 37, 25, 6:
victoriae Romanae fama cum pervasisset in Asiam,
id. 45, 10, 1:
terror in totam penitus aciem pervasit,
id. 8, 9, 11:
ex contagione, velut tabes, in Perrhaebiam quoque id pervaserat malum (i. e. seditiones),
id. 42, 5, 7. —
B.
To arrive at, reach a place:
fines,
Lucr. 1, 556:
locus, quo non nostrorum hominum libido pervaserit,
Cic. Verr. 2, 3, 89, § 307.

Lewis & Short latin dictionary > pervado
10 per-vādō

per-vādō sī, —, ere, to go through, pass through, extend, prevail, spread through: incendium per agros pervasit: per aequa et iniqua loca pervadunt, L.: murmur totam contionem pervasit, L.: Thessaliam cum exercitu, L.—To go, come, arrive: alquo loco: in Italiam: in nares: ad castra, L.—Fig., to extend, spread, penetrate, pervade: quo non illius diei fama pervaserit: victoriae fama cum pervasisset in Asiam, L.: opinio animos gentium pervaserat: cum fama ea urbem pervasisset, L.

Latin-English dictionary > per-vādō
11 celebro

cĕlē̆bro, āvi, ātum, v. a. [id.].
I.
To go to a place or person in great numbers or often, to frequent, to fill (syn. frequento;
class.): deūm delubra festis diebus,
Lucr. 5, 1167:
viam,
Cic. Cael. 14, 34; id. Sest. 63, 131:
domum alicujus,
id. Mur. 34, 70:
atria,
Ov. M. 1, 172:
silvas,
id. ib. 10, 703:
tecta,
id. ib. 4, 444:
forum,
id. ib. 4, 144; cf.:
forum maxime celebratum,
Sall. J. 47, 1:
Penates, i. e. domum redire,
Tib. 1, 3, 33:
me magistrum,
id. 1, 4, 75.—
b.
Of a desired action (cf. celeber, B.), to do something frequently or in multitudes, to practise, engage in, say, use, employ, repeat, = frequento, etc.:
intro abite atque haec cito celebrate,
i. e. in company, all together, Plaut. Ps. 1, 2, 36:
ad eas artes, quibus a pueris dediti fuimus, celebrandas inter nosque recolendas,
Cic. de Or. 1, 1, 2:
cognitionem exercitationemque,
id. ib. 3, 28, 110:
genus divinationis,
id. Div. 1, 2, 3; cf.:
celebratum genus mortis,
a kind of death suffered by many, Tac. H. 2, 49 fin.:
necessitatem,
Cic. de Or. 3, 38, 155:
jurisdictionem,
Liv. 6, 32, 1:
popularem potestatem,
id. 2, 42, 6:
iambum,
Quint. 10, 1, 96:
seria ac jocos cum aliquo,
Liv. 1, 4, 9.—
c.
Aliquid aliquā re, to fill up with something:
contiones suas convicio cantorum,
Cic. Sest. 55, 118:
ripas carmine,
Ov. M. 2, 252 (cf.:
concelebrant ripas,
Lucr. 2, 345):
cujus litteris, famā, nuntiis celebrantur aures cottidie meae,
i. e. are filled, full, Cic. Prov. Cons. 9, 22.— Poet.: juvenes multo sermone, to talk much with [p. 309] them, Tib. 1, 6, 17.—
II.
Meton.
A.
To go in great numbers to a celebration; hence, in gen., to celebrate, solemnize, keep a festival:
festos dies,
Cic. Arch. 6, 13; cf.:
is (dies) festus celebratusque per omnem Africam,
Sall. J. 66, 2; Cic. Pis. 22, 51; id. Cat. 3, 10, 23; Liv. 10, 37, 12; Tac. A. 15, 53; Suet. Aug. 75; id. Tib. 65 init.; Hor. S. 2, 2, 61; Ov. M. 4, 4:
convivium omnium sermone laetitiāque,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66; Liv. 40, 14, 2; Tac. A. 4, 59; cf.
coetum,
Verg. A. 1, 735:
conjugia,
id. ib. 7, 555; cf.
nuptias,
Liv. 36, 11, 2; cf.:
solemnia nuptiarum,
Tac. A. 11, 26 fin.:
officium nuptiarum,
Suet. Claud. 26; and poet.:
taedas jugales Thetidis,
Cat. 64, 302:
annua sacra,
Verg. A. 8, 173; cf. id. ib. 5, 598 and 603: funus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 49, 117; cf.
exsequias,
Liv. 25, 17, 5; 37, 22, 2:
diem natalem Vitellii,
Tac. H. 2, 95; Lact. 1, 20, 6; Plin. Ep. 10, 102 (103):
natales,
id. ib. 6, 30, 1; Tac. A. 6, 18; and absol.:
totā celebrante Siciliā sepultus est,
Nep. Timol. 5 fin. —
B.
To honor, praise, celebrate the praises of a person or thing, to celebrate in song (syn.:
colere, laudare, illustrare): laus, quae non poetarum carminibus, non annalium monumentis celebratur,
Cic. Rab. Post. 16, 43; cf. id. Planc. 39, 93:
vestrum egressum ornando atque celebrando,
id. Pis. 13, 31:
fortuna res cunctas ex libidine magis quam ex vero celebrat obscuratque,
Sall. C. 8, 1:
talia carminibus,
Verg. A. 8, 303:
nomen alicujus scriptis,
Cic. Fam. 5, 12, 1:
facta pro maxumis,
Sall. C. 8, 3:
domestica facta,
Hor. A. P. 287: se remque publicam haec faciundo, to make renowned, Sall J. 85, 36: Mari virtutem in majus ( = epi to meizon kosmein), id. ib. 73, 5:
augereque aliquem,
id. ib. 86, 3: honores alicujus, celebrate one ' s honor, Verg. A. 12, 840:
memoriam,
Tac. H. 1, 78:
victoriam ingenti fama,
id. Agr. 39 al.:
virum aut heroa lyrā, etc.,
Hor. C. 1, 12, 2:
sepulcrum hominum conventu et epulis,
Cic. Fl. 38, 95:
memoriam nominis epulis,
id. Fin. 2, 31, 103:
litora ludis,
Verg. A. 3, 280:
sententiam magno assensu,
Tac. A. 15, 22:
mortem funere censorio,
id. ib. 6, 27:
aliquem admiratione,
id. H. 2, 71:
obsequio,
id. A. 16, 33:
funere publico,
id. ib. 6, 11 fin. —
C.
Without the access. idea of extolling, in gen., to make something known, to publish abroad, proclaim:
quibus in locis factum esse consulem Murenam nuntii litteraeque celebrassent,
Cic. Mur. 41, 89:
quod vocibus maledictisque celebratum est,
id. Cael. 3, 6:
quā re celebratā,
id. Div. 1, 17, 31.— cĕlĕbrā-tus, a, um, P. a.
I.
(Acc. to I. a.) Frequented, much visited:
forum rerum venalium totius regni maxime celebratum,
Sall. J. 47, 1.—
B.
(Acc. to I. b.) Customary, usual, frequent:
tritum atque celebratum,
Cic. Fl. 27, 65:
celebratum est usque in proverbium,
Quint. 1, 10, 21:
schemata,
id. 9, 2, 92:
usus anuli celebratior,
Plin. 33, 1, 6, § 28:
verbum celebratius,
Gell. 17, 2, 25 (cf. id. 17, 2, 25, § 17: verbum crebrius, and id. 17, 2, 25, § 18: verbum creberrimum).—
II.
(Acc. to II. A.) Solemn, festive, brilliant:
dies celebratior,
Ov. M. 7, 430:
supplicatio celebratior,
Liv. 3, 63, 5.—
B.
(Acc. to II. B.) Known, celebrated, famous:
loci famā celebrati,
Tac. A. 2, 54:
quo Actiacae victoriae memoria celebratior in posterum esset,
Suet. Aug. 18.— Adv., v. celebriter.

Lewis & Short latin dictionary > celebro
12 Dido

1.
dī-do (also written disdo; v. the foll.), didĭdi, didĭtum, 3, v. a., to give out, spread abroad, disseminate, distribute (anteclass. and poet.; esp. in Lucr.; once in Tac.).
I.
Lit.: numquam ego argentum... disdidi, Cato ap. Fronto Ep. ad Anton. 1, 2, p. 150:
in venas cibum,
Lucr. 2, 1136; 4, 956; 6, 947; cf. id. 3, 703; 4, 633:
omne per caules palati,
id. 4, 623; cf. id. 3, 246; 5, 269; 6, 1166.— Absol.: dide, disice, Caecil. ap. Cic. Cael. 16, 37 (Com. Frag. v. 239 Rib.).—
II.
Trop.:
dum munia didit (sc. servis),
Hor. S. 2, 2, 67:
per magnas didita gentes Solatia vitae,
Lucr. 5, 20; cf.:
rumor per agmina Trojana,
Verg. A. 7, 144:
tua terris didita fama,
id. ib. 8, 132; cf.:
fama in populos,
Sil. 1, 186:
fama per provincias,
Tac. A. 11, 1.
2.
Dīdō, ūs and ōnis, f., Didô, the celebrated foundress of Carthage, daughter of the Tyrian king Belus, wife of Sichaeus, and sister of Pygmalion; called also Elisa or Elissa.—Nom. Dido, Verg. A. 1, 299; 340; 360 et saep.; Ov. Am. 2, 18, 25; id. F. 3, 545; 640.— Gen. Dīdōnis, Just. 11, 10, 13; Aug. Conf. 1, 13; Macr. Sat. 4, 3, 6 al.: Dīdūs, Cornutus ap. Charis. p. 102 P.— Dat. Dīdō, Macr. Sat. 5, 2, 14 (dub. al. Didoni):
Dīdōni,
Tert. Anim. 33.— Acc. Dīdō, Verg. A. 4, 383; Ov. H. 7, 7; 133 (in both passages several MSS. read Didon); Vell. 1, 6, 2:
Didonem,
Treb. Pol. Trig. Tyr. 27, 1; August. Conf. 1, 13: Dīdūn, Atteius ap. Charis. l. l.— Abl. Dīdōne, Enn. ap. Prisc. p. 685 P.; Serv. Verg. A. 1, 223 (cf. Neue Formenl. 1, 352).

Lewis & Short latin dictionary > Dido
13 dido

1.
dī-do (also written disdo; v. the foll.), didĭdi, didĭtum, 3, v. a., to give out, spread abroad, disseminate, distribute (anteclass. and poet.; esp. in Lucr.; once in Tac.).
I.
Lit.: numquam ego argentum... disdidi, Cato ap. Fronto Ep. ad Anton. 1, 2, p. 150:
in venas cibum,
Lucr. 2, 1136; 4, 956; 6, 947; cf. id. 3, 703; 4, 633:
omne per caules palati,
id. 4, 623; cf. id. 3, 246; 5, 269; 6, 1166.— Absol.: dide, disice, Caecil. ap. Cic. Cael. 16, 37 (Com. Frag. v. 239 Rib.).—
II.
Trop.:
dum munia didit (sc. servis),
Hor. S. 2, 2, 67:
per magnas didita gentes Solatia vitae,
Lucr. 5, 20; cf.:
rumor per agmina Trojana,
Verg. A. 7, 144:
tua terris didita fama,
id. ib. 8, 132; cf.:
fama in populos,
Sil. 1, 186:
fama per provincias,
Tac. A. 11, 1.
2.
Dīdō, ūs and ōnis, f., Didô, the celebrated foundress of Carthage, daughter of the Tyrian king Belus, wife of Sichaeus, and sister of Pygmalion; called also Elisa or Elissa.—Nom. Dido, Verg. A. 1, 299; 340; 360 et saep.; Ov. Am. 2, 18, 25; id. F. 3, 545; 640.— Gen. Dīdōnis, Just. 11, 10, 13; Aug. Conf. 1, 13; Macr. Sat. 4, 3, 6 al.: Dīdūs, Cornutus ap. Charis. p. 102 P.— Dat. Dīdō, Macr. Sat. 5, 2, 14 (dub. al. Didoni):
Dīdōni,
Tert. Anim. 33.— Acc. Dīdō, Verg. A. 4, 383; Ov. H. 7, 7; 133 (in both passages several MSS. read Didon); Vell. 1, 6, 2:
Didonem,
Treb. Pol. Trig. Tyr. 27, 1; August. Conf. 1, 13: Dīdūn, Atteius ap. Charis. l. l.— Abl. Dīdōne, Enn. ap. Prisc. p. 685 P.; Serv. Verg. A. 1, 223 (cf. Neue Formenl. 1, 352).

Lewis & Short latin dictionary > dido
14 disdo

1.
dī-do (also written disdo; v. the foll.), didĭdi, didĭtum, 3, v. a., to give out, spread abroad, disseminate, distribute (anteclass. and poet.; esp. in Lucr.; once in Tac.).
I.
Lit.: numquam ego argentum... disdidi, Cato ap. Fronto Ep. ad Anton. 1, 2, p. 150:
in venas cibum,
Lucr. 2, 1136; 4, 956; 6, 947; cf. id. 3, 703; 4, 633:
omne per caules palati,
id. 4, 623; cf. id. 3, 246; 5, 269; 6, 1166.— Absol.: dide, disice, Caecil. ap. Cic. Cael. 16, 37 (Com. Frag. v. 239 Rib.).—
II.
Trop.:
dum munia didit (sc. servis),
Hor. S. 2, 2, 67:
per magnas didita gentes Solatia vitae,
Lucr. 5, 20; cf.:
rumor per agmina Trojana,
Verg. A. 7, 144:
tua terris didita fama,
id. ib. 8, 132; cf.:
fama in populos,
Sil. 1, 186:
fama per provincias,
Tac. A. 11, 1.
2.
Dīdō, ūs and ōnis, f., Didô, the celebrated foundress of Carthage, daughter of the Tyrian king Belus, wife of Sichaeus, and sister of Pygmalion; called also Elisa or Elissa.—Nom. Dido, Verg. A. 1, 299; 340; 360 et saep.; Ov. Am. 2, 18, 25; id. F. 3, 545; 640.— Gen. Dīdōnis, Just. 11, 10, 13; Aug. Conf. 1, 13; Macr. Sat. 4, 3, 6 al.: Dīdūs, Cornutus ap. Charis. p. 102 P.— Dat. Dīdō, Macr. Sat. 5, 2, 14 (dub. al. Didoni):
Dīdōni,
Tert. Anim. 33.— Acc. Dīdō, Verg. A. 4, 383; Ov. H. 7, 7; 133 (in both passages several MSS. read Didon); Vell. 1, 6, 2:
Didonem,
Treb. Pol. Trig. Tyr. 27, 1; August. Conf. 1, 13: Dīdūn, Atteius ap. Charis. l. l.— Abl. Dīdōne, Enn. ap. Prisc. p. 685 P.; Serv. Verg. A. 1, 223 (cf. Neue Formenl. 1, 352).

Lewis & Short latin dictionary > disdo
15 percrebesco

per-crēbesco, bŭi, and per-cre-bresco, brui, 3, v. inch. n., to become very frequent or prevalent, to be spread abroad (class.):
cum hoc percrebrescit,
Cic. Att. 1, 1, 1:
quae (opinio) apud exteras nationes omnium sermone percrebruit,
id. Verr. 1, 1, 1; id. Div. in Caecil. 4, 12: res percrebuit;
in ore atque sermone omnium coepit esse,
id. Verr. 2, 2, 23, § 56:
cum haec fama percrebuerit,
id. ib. 2, 4, 30, §
68: fama percrebuit,
id. ib. 2, 4, 43, §
94: quod cum percrebuisset,
id. Off. 3, 14, 58; cf.:
cum fama per orbem terrarum percrebuisset, illum a Caesare obsideri,
Caes. B. C. 3, 43; cf. Plin. Pan. 31; Vulg. Judic. 16, 2:
conjugia percrebruisse,
Tac. A. 12, 6.

Lewis & Short latin dictionary > percrebesco
16 percrebresco

per-crēbesco, bŭi, and per-cre-bresco, brui, 3, v. inch. n., to become very frequent or prevalent, to be spread abroad (class.):
cum hoc percrebrescit,
Cic. Att. 1, 1, 1:
quae (opinio) apud exteras nationes omnium sermone percrebruit,
id. Verr. 1, 1, 1; id. Div. in Caecil. 4, 12: res percrebuit;
in ore atque sermone omnium coepit esse,
id. Verr. 2, 2, 23, § 56:
cum haec fama percrebuerit,
id. ib. 2, 4, 30, §
68: fama percrebuit,
id. ib. 2, 4, 43, §
94: quod cum percrebuisset,
id. Off. 3, 14, 58; cf.:
cum fama per orbem terrarum percrebuisset, illum a Caesare obsideri,
Caes. B. C. 3, 43; cf. Plin. Pan. 31; Vulg. Judic. 16, 2:
conjugia percrebruisse,
Tac. A. 12, 6.

Lewis & Short latin dictionary > percrebresco
17 sto

sto, stĕti, stătum, 1 (scanned stĕtĕrunt, Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. H. 7, 166; Prop. 2, 8, 10), v. n. [root sta-; Sanscr. sthā, sthalam, locus; Gr. sta-, histêmi, to set, place; statêr, weight; O. H. Germ. stām; Goth. standa; Engl. stand], to stand, in opposition to sitting, walking, or lying prostrate, to stand still, remain standing, stand upright.
I.
Lit.
A.
In gen.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, Illi qui astant, hi stant ambo, non sedent,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.; cf.:
cum virgo staret et Caecilia in sellā sederet,
Cic. Div. 1, 46, 104:
si iste ibit, ito: stabit, astato simul,
Plaut. Ps. 3, 2, 74:
abi intro, noli stare,
id. Mil. 4, 3, 36; so (opp. ire) id. Merc. 3, 3, 21; id. Mil. 4, 2, 95; 4, 9, 10; id. Pers. 3, 3, 43; 4, 4, 50; Ter. Eun. 3, 2, 6; 3, 2, 12:
i: quid stas, lapis?
id. Heaut. 4, 7, 3:
ante aedes,
Plaut. Am. 2, 1, 56; 1, 1, 250; 2, 2, 35; id. Truc. 2, 3, 14:
ante ostium,
Ter. Eun. 5, 2, 4; id. And. 3, 1, 17; id. Hec. 3, 4, 14; 5, 4, 14:
ante oculos,
Ov. Am. 1, 5, 17:
ad januam,
Cic. de Or. 2, 86, 353:
ad undam,
Verg. G. 4, 356:
orantem juxta,
Stat. Th. 11, 618:
hic foris,
Plaut. Men. 2, 3, 12:
hinc procul,
Ter. Hec. 4, 3, 1:
propter in occulto,
Cic. Clu. 28, 78; cf.:
qui proximi steterant,
Caes. B. G. 5, 35, 3:
propius,
Hor. A. P. 361:
sta ilico,
Ter. Phorm. 1, 4, 18:
qui frequentissimi in gradibus concordiae steterunt,
Cic. Phil. 7, 8, 21:
stans pede in uno,
Hor. S. 1, 4, 10 et saep.—Of things:
ita statim stant signa,
Plaut. Am. 1, 1, 120:
quorum statuae steterunt in Rostris,
Cic. Phil. 9, 2, 4:
statua,
id. Div. 1, 34, 75:
signa ad impluvium, ad valvas Junonis,
id. Verr. 2, 1, 23, § 61:
stabat acuta silex,
Verg. A. 8, 233:
columna,
Hor. C. 1, 35, 14:
cerea effigies,
id. S. 1, 8, 32; cf. poet.:
aeneus ut stes,
id. ib. 2, 3, 183.— Pass. impers.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Sim. Statum vide hominis, Plaut. Ps. 1, 5, 44: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, Ter. Eun. 2, 2, 40:
confecto munerum cursu moriar stando,
Amm. 24, 3, 7.—Prov.:
inter sacrum saxumque sto, nec quid faciam scio,
i.e. I am in a pinch, Plaut. Capt. 3, 4, 84; v. sacrum.—
B.
In partic.
1.
Pregn., to stand firm or immovable; to last, remain, continue: cui nec arae patriae domi stant; fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 115 Vahl.):
nec domus ulla nec urbs stare poterit,
Cic. Lael. 7, 23:
stantibus Hierosolymis,
id. Fl. 28, 69:
ut praeter spem stare muros viderunt,
Liv. 38, 5:
urbem innoxiam stare incolumem pati,
id. 31, 31, 15:
hasta, quae radice novā, non ferro stabat adacto,
stuck fast, remained fixed, Ov. M. 15, 562:
missum stetit inguine ferrum,
id. ib. 5, 132; cf. id. ib. 5, 34;
8, 415: stat glacies iners,
Hor. C. 2, 9, 5:
aquae,
Ov. M. 4, 732:
longā stare senectā,
Sil. 3, 94:
cornus stetit inter tempora frontis,
id. 4, 142.—
2.
To remain, tarry, linger any where (cf. moror):
paulisper stetimus in illā ganearum tuarum nidore atque fumo,
Cic. Pis. 6, 13:
hos quos video volitare in foro, quos stare ad curiam,
id. Cat. 2, 3, 5: cur non aut stantem comprehenderint, aut fugientem consecuti sint, remaining in the city, id. Cael, 28, 67;
so (opp. fugio),
id. Tusc. 2, 23, 54:
cum gladiis in conspectu senatus,
id. Phil. 2, 4, 8:
qui domi stare non poterant,
id. Fl. 6, 13:
(meretrix) olente in fornice stans,
Hor. S. 1, 2, 30; cf. Ov. Am. 1, 10, 21; Juv. 10, 239; cf.
of minerals not attracted by the magnet: pondere enim fretae partim stant, quod genus aurum,
Lucr. 6, 1058. —
3.
In milit. lang.
a.
To stand in the ranks or under arms, to fight:
quisque uti steterat, jacet obtinetque ordinem,
Plaut. Am. 1, 1, 86: ut sustinere corpora plerique nequeuntes arma sua quisque stantes incumberet, Sall. ap. Serv. Verg. A. 9, 229 (H. 3, 72 Dietsch):
cum milites a mane diei jejuni sub armis stetissent defatigati, Auct. B. Afr. 42, 3: primo haud impari stetere acie,
Liv. 26, 44:
in Asia totius Asiae steterunt vires,
id. 37, 58: in acie, Auct. B. Hisp. 28 fin.:
pars acie stabat, Auct. B. Afr. 51, 6: stetit acies in armis,
Sen. Phoen. 389; cf.:
stetit ordine certo Infelix acies,
Luc. 7, 2, 16.—
b.
Pregn., to stand firm in fight, stand one's ground, maintain the contest (opp. abjecto scuto fugere), Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:
in acie stare ac pugnare (opp. in castra refugere),
Liv. 22, 60, 25:
Tarquiniensis, novus hostis non stetit solum, sed etiam ab suā parte Romanum pepulit,
id. 2, 6, 11:
comminus,
Caes. B. C. 1, 47:
inque gradu stetimus, certi non cedere,
Ov. M. 9, 43; cf.:
contra leonem,
Spart. Carac. 5.—
c.
Transf., of a battle, to last, hold out, continue (a favorite expression of Livy):
ibi aliquamdiu atrox pugna stetit,
Liv. 29, 2:
diu pugna neutro inclinata stetit,
id. 27, 2:
ita anceps dicitur certamen stetisse,
id. 8, 38:
primo stetit ambiguā spe pugna,
id. 7, 7.—
4.
Nautical t. t., to lie, to lie or ride at anchor:
ante hostium portus in salo stare,
Liv. 37, 16;
Auct. B. Afr. 62: naves regiae in sinu Maliaco,
Liv. 36, 20:
classis instructa in portu,
id. 37, 11:
classis in salo ad Leptim, Auct. B. Afr. 62, 4: litore puppes,
Verg. A. 6, 901.—
5.
Of servants, to stand, wait, attend (very rare): neque pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 2:
sto exspectans, si quid mihi imperent,
Ter. Eun. 3, 5, 46:
ad cyathum et vinum,
Suet. Caes. 49; cf.:
ad pedes,
id. Galb. 22.—
6.
Of buildings, cities, etc., to stand finished, be erected (mostly poet.):
intra annum nova urbs stetit,
Liv. 6, 4, 6:
jam stabant Thebae,
Ov. M. 3, 131:
moenia jam stabant,
id. F. 3, 181:
stet Capitolium Fulgens,
Hor. C. 3, 3, 42:
aedificant muros... Stabat opus,
Ov. M. 11, 205:
jam stare ratem,
Val. Fl. 1, 96.—
7.
Of the countenance, to be unmoved, to be at rest ( poet.):
stat num quam facies,
Luc. 5, 214:
stant ora metu,
are rigid, Val. Fl. 4, 639; cf.:
cur ad patrios non stant tua lumina vultus,
Stat. Th. 10, 693.—
8.
To stand up, stand upright, stand on end; to bristle up, stiffen, etc. ( poet. and in post-Aug. prose): papillae, Lucil. ap. Non. 391, 26:
mammae,
Plin. 28, 19, 77, § 249:
steterunt comae,
Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. M. 7, 631; cf. id. ib. 10, 425:
crines fulvi pulvere,
Stat. Th. 3, 326:
setae,
Ov. M. 8, 286:
in vertice cristae,
id. ib. 6, 672:
aristae,
id. ib. 10, 655:
stantes oculi,
prominent, Ov. F. 6, 133:
oculis rigentibus et genis stantibus,
fixed, Plin. 23, 1, 24, § 49. —In mal. part., Mart. 3, 73, 2; App. M. 2, p. 117, 39; Auct. Priap. 75, 2.—Rarely of fluids, to coagulate, stiffen:
sanguis stetit,
Sen. Oedip. 585.—
9.
With abl., to stand out with, be thick with, full of any thing (mostly poet.): stant pulvere campi, Enn. ap. Porphyr. ad Hor. C. 1, 9, 1 (Ann. v. 592 Vahl.): cupressi Stant rectis foliis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 2, 444 (Ann. v. 268 ib.): stat sentibu' fundus, Lucil. ap. Don. Ter. And. 4, 2, 16; Titin. ap. Non. 391, 21; so,
ager sentibus,
Caecil. ib. 391, 23:
vides ut altā stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1: caelum caligine stat, Sisenn. ap. Non. 392, 8:
pulvere caelum,
Verg. A. 12, 408:
pulvereo globo astra,
Stat. Th. 7, 124:
stant lumina (Charontis) flammā,
Verg. A. 6, 300:
stant pulvere Syrtes,
Claud. Laud. Stil. 1, 257.
II.
Trop.
A.
In gen., to stand: mentes, rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):
stetisse ipsum in fastigio eloquentiae,
Quint. 12, 1, 20.—
B.
In partic.
1.
Pregn., to stand one's ground, stand firm or unshaken; to endure, persevere, persist, abide, continue:
moribus antiquis res stat Romana virisque, Enn. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 21 (Ann. v. 492 Vahl.): disciplinam militarem, quā stetit ad hanc diem Romana res, solvisti,
Liv. 8, 7:
res publica staret,
Cic. Phil. 2, 10, 24; cf. id. Cat. 2, 10, 21:
stante urbe et curiā,
id. Planc. 29, 71:
ut eo neglecto civitas stare non possit,
id. Cael. 1, 1:
utinam res publica stetisset, quo coeperat statu,
id. Off. 2, 1, 3:
qui illam (rem publicam) cadere posse stante me non putārant,
id. Fam. 6, 6, 2:
ut stante re publicā facere solebamus,
id. Off. 2, 1, 3:
neque enim aliter stare possemus,
id. Sest. 45, 97:
per quos homines ordinesque steterim, quibusque munitus fuerim, non ignoras,
id. Fam. 13, 29, 7; cf.:
eorum auxilio, qui me stante stare non poterant,
id. ib. 7, 2, 3:
respublica stetit virtute tuā,
Liv. 4, 40:
stetit regnum puero,
id. 1, 3:
dum stetimus,
Ov. Tr. 1, 9, 17:
stamus animis,
Cic. Att. 5, 18, 2:
stas animo,
Hor. S. 2, 3, 213:
Gabinium sine provinciā stare non posse,
could not hold out, subsist, Cic. Pis. 6, 12; cf. id. Fl. 6, 14; Suet. Oth. 5:
nedum sermonum stet honos,
Hor. A. P. 69.—Hence, nearly—esse, tantā stat praedita culpā (natura), Lucr. 5, 199:
pausam stare fragori,
id. 1, 747.—
b.
(Acc. to its use as a milit. t. t., v. supra, I. B. 3.) To maintain the contest:
cum in senatu pulcherrime staremus,
Cic. Fam. 1, 4, 1.—
c.
Stare in aliquā re, simply aliquā re, and post-class. also alicui rei, to stand firm, persist, persevere; to rest, abide, adhere to, continue in a thing.
(α).
In aliquā re:
si in fide non stetit,
Cic. Rab. Perd. 10, 28:
sin in eo non stat,
id. Att. 2, 4, 1:
stare oportet in eo, quod sit judicatum,
id. Fin. 1, 14, 47:
in sententiā,
Liv. 4, 44.—
(β).
With abl.:
eā omnes stant sententiā,
Plaut. Curc. 2, 1, 35:
suis stare judiciis,
Cic. Tusc. 5, 28, 81:
censoris opinione,
id. Clu. 47, 132:
alicujus decreto,
Caes. B. G. 6, 13:
stare conditionibus,
Cic. Att. 7, 15, 2:
stare conventis,
id. Off. 3, 25, 95:
stare jurejurando,
Quint. 5, 6, 4:
nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque vetustas,
Sen. ad Marc. 26, 4.— Pass. impers.:
stabitur consilio,
Liv. 7, 35:
etsi priore foedere staretur,
id. 21, 19:
famā rerum standum est,
id. 7, 6.—
(γ).
With dat.:
arbitri sententiae stare,
Dig. 4, 7, 23 fin.:
voluntati patris,
ib. 26, 7, 3; 36, 3, 6:
rei judicatae,
ib. 42, 1, 32:
emptioni,
ib. 19, 1, 13; ib. 4, 8, 27 (five times) et saep.—
(δ).
Stat sententia, aliquid, or, impersonally, stat ( alicui), the determination stands or holds good; I ( thou, he, etc.) am determined: Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter. Eun. 2, 1, 18:
Hannibal, postquam ipsi sententia stetit, pergere ire,
Liv. 21, 30:
stat sententia tradere mecum Dotalem patriam,
Ov. M. 8, 67:
modo nobis stet illud, unā vivere in studiis nostris,
Cic. Fam. 9, 2, 5:
stat pectore fixum, Aeetae sociare manus,
Val. Fl. 5, 289:
nos in Asiam convertemus: neque adhuc stabat, quo potissimum,
Cic. Att. 3, 14, 2:
mihi stat alere morbum,
Nep. Att. 21, 6:
quos ut seponi stetit,
Sil. 3, 68:
stat, casus renovare omnes,
Verg. A. 2, 750. —
d.
In aliquā re, or simply aliquā re, to rest on, be fixed on, depend upon, etc.:
omnis in Ascanio stat cura parentis,
Verg. A. 1, 646:
regnum fraternā stare concordiā,
Liv. 45, 19:
quā (disciplinā) stetit Romana res,
id. 8, 7:
hac arte (i.e. bello) in patriā steti,
id. 5, 44, 2; Val. Fl. 3, 673; Verg. A. 2, 163:
magis famā quam vi stare res suas,
Tac. A. 6, 30:
apud quos virtute quam pecuniā res Romana melius stetit,
id. H. 2, 69 fin.:
famā bella stare,
Curt. 3, 8, 7.—
2.
In theatr. lang., of plays and actors, to stand, i.e. to please, take, succeed:
quod si intellegeret, cum stetit olim nova (fabula), Actoris operā magis stetisse quam suā,
Ter. Phorm. prol. 9 sq.:
partim vix steti, id. Hec. prol. alt. 7: securus, cadat an recto stat fabula talo,
Hor. Ep. 2, 1, 176:
illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi,
id. S. 1, 10, 17.—
3.
Stare, ab, cum, or pro aliquo, or aliquā re, or with adv. loci, to stand by, on the side of, adhere to a person or thing, take the part of:
ut nemo contra civium perditorum dementiam a senatu et a bonorum causā steterit constantius,
Cic. Brut. 79, 273:
a se potius quam ab adversariis,
id. Inv. 1, 43, 81:
a mendacio contra verum,
id. ib. 1, 3, 4:
a contrariā ratione,
Auct. Her. 4, 2, 4:
cum di prope ipsi cum Hannibale starent,
Liv. 26, 41, 17; 5, 38:
stabat cum eo senatus majestas,
id. 8, 34, 1:
nobiscum adversus bar, baros,
Nep. Ages. 5, 4:
si pro meā patriā ista virtus staret,
Liv. 2, 12:
pro jure gentium,
id. 38, 25:
pro vobis adversus reges stetimus,
id. 45, 22, 10; 23, 8, 3 Fabri ad loc.:
pro Jubā atque Afris,
Quint. 11, 1, 80:
pro signis,
Ov. A. A. 1, 200:
quamvis duces non essent praesentes, staret tamen pro partibus invicta fortuna ultoris,
Flor. 4, 7, 10:
hic primo pro Pompei partibus, mox simulatione contra Pompeium stetit,
Vell. 2, 48, 4:
voluptas pro iisdem partibus standi,
Sen. Vit. Beat. 4, 1; cf.:
et dii quoque pro meliore stant causā,
Curt. 4, 1, 13:
hinc stas, illinc causam dicis,
Plaut. Men. 4, 2, 48:
unde stetisset, eo se victoria transferret,
Just. 5, 4, 12: non semper vostra evortet: nunc Juppiter hac stat, stands at your side, stands by you, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565.—So with in:
Graeci, qui in Darei partibus steterant,
Curt. 3, 11, 18.—
4.
Stare per aliquem, to stand to one's account, be chargeable or owing to one; to lie at one's door, be one's fault; followed by a negative consequence or effect, expressed by quin, [p. 1763] quominus, or ne.
(α).
With quin:
quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur, etc.,
Liv. 2, 31, 11 Weissenb.ad loc.—
(β).
With quominus (freq.):
si poterit fieri, ut ne pater per me stetisse credat, Quominus haec fierent nuptiae, volo: sed si id non poterit, Id faciam in proclivi quod est, per me stetisse, ut credat,
Ter. And. 4, 2, 16 sq.:
Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur,
Caes. B. C. 1, 41:
graviter eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quominus oppido potirentur, videbatur,
id. ib. 2, 13; so,
nec, quominus perpetua cum eis amicitia esset, per populum Romanum stetisse,
Liv. 8, 2, 2; 9, 14, 1; 6, 33, 2; 44, 14, 12.—
(γ).
With ne:
ne praestaremus per vos stetit, qui, etc.,
Liv. 45, 23, 6:
non per milites stetisse, ne vincerent,
id. 3, 61, 2:
quasi per ipsum staret, ne redderetur,
Suet. Aug. 28.—Rarely without the negation; so with ut:
per quam (ignorantiam) stetit, ut tibi obligarer,
Plin. Ep. 10, 6 (22), 2; cf. Ter. And. 4, 2, 17 supra; absol.:
id est, non per me stetit, sed per illud,
Quint. 3, 6, 78; with subj.-clause:
si per eum non stetit, parere defuncti voluntati,
Dig. 32, 1, 36.—
5.
Of price, to stand one in, to come to, to cost (mostly post-Aug.):
Periclum vitae meae tuo stat periculo,
Plaut. Capt. 3, 5, 82:
Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse,
Liv. 34, 50; cf.:
sit argumento tibi gratis stare navem,
Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48:
haud illi stabunt Aeneia parvo Hospitia,
Verg. A. 10, 494:
quae neque magno Stet pretio,
Hor. S. 1, 2, 122:
multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit,
Liv. 23, 30:
haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit,
id. 3, 60:
utrique vindicta libertatis morte stetit,
Vell. 2, 64, 3:
heu quanto regnis nox stetit una tuis?
Ov. F. 2, 812 et saep.:
nulla pestis humano generi pluris stetit,
Sen. Ira, 1, 2, 1.

Lewis & Short latin dictionary > sto
18 ut

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > ut
19 utei

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > utei
20 augeō

augeō auxī (auxitis for auxeritis, L.), auctus, ēre [AVG-], to increase, augment, enlarge, spread, extend: in augendā re, accumulating: industriam, T.: benevolentiam: vim morbi, L.: numerum: annos, O: copias, S.: flammam, feed, O.: volucrum turbam, to be changed into birds, O.: rem bonis rationibus: gratiā possessiones, N.: (dona) meis venatibus, i. e. offered additional gifts, V.: terram imbribus, to enrich: secando volnus, Cu.: amnis imbribus auctus, O.: aucto in barbarum cognomento, lengthened, Ta. — Supin. acc.: licentiam auctum properatis, S. — Fig., to magnify, exalt, praise, extol: quae vellet: munus suum: hostium vim. — To exaggerate: fama (proelium) multis auxerat partibus, had exaggerated, Cs.: multitudinem, Cu.: aucta est apud hostes fama, Ta.— To furnish abundantly, enrich, load: bonis auctibus (ea omnia) auxitis L. (old prayer): te scientiā: auctus praedā: senectus augeri solet consilio: augeaturi isto honore is vir: damno auctus, enriched by a loss, T. — To honor, advance: te augendum, putavi: honoribus auctus, H.
* * *

augere, auxi, auctus V TRANS

increase, enlarge, augment; spread; honor, promote, raise; exalt; make a lot of

Latin-English dictionary > augeō

Страницы

См. также в других словарях:

fama — sustantivo femenino 1. (no contable) Circunstancia de ser, una persona o una cosa, muy conocida o popular: Alcanzó la fama muy joven. Todos los artistas sueñan con la fama. Llegar a la fama no es fácil. 2. (no contable) Juicio u opinión bastante… … Diccionario Salamanca de la Lengua Española
Fama SA — Fama (entreprise) Logo de FAMA Création 1920 Forme juridique SA … Wikipédia en Français
Fama — Saltar a navegación, búsqueda Fama puede referirse a: La condición de ser una celebridad Feme, una figura mitológica. Eugene Fama, Profesor de Finanzas, Universidad de Chicago Fama (reality show), reality show de baile emitido por la cadena de… … Wikipedia Español
fama — (Del lat. fama). 1. f. Noticia o voz común de algo. 2. Opinión que las gentes tienen de alguien. 3. Opinión que la gente tiene de la excelencia de alguien en su profesión o arte. Predicador de fama. correr fama una noticia. fr. Divulgarse y… … Diccionario de la lengua española
FAMA — tamquam Dea ab Atheniensibus colebatur: ea describitur ab Hesiodo in ἔργοις καὶ ἡμέραις, Est dea Fama quidem, sunt ipsi numina Famae. Scribit et Plutarch, in Camillo, templum Famae constructum fuisse. Eam copiose Virg. describit in l. 4. Aen. v.… … Hofmann J. Lexicon universale
fama — s.f. [dal lat. fam., affine al verbo fari parlare ]. 1. (lett.) [notizia di larga e rapida diffusione: corre f. (o vuole la f. ) che Roma fosse fondata da Romolo e Remo ] ▶◀ diceria, voce. ‖ credenza. 2. a. [riguardo in cui è tenuta una persona:… … Enciclopedia Italiana
fama — fáma ž DEFINICIJA rašireni glas ili priča koja se prenosi u društvenom životu, popularno mišljenje na osnovi govorkanja; glasina SINTAGMA fama volat (izg. fȃma vȍlat) glas kruži ETIMOLOGIJA lat. fama, prema Fama, u rimskom pjesništvu: alegorija,… … Hrvatski jezični portal
Fama — may refer to:People: * Eugene FamaOther: * Fama (Tejano band) * Freshwater And Marine Aquarium, a consumer fishkeeping magazine. * Fama (Goddess), the Roman goddess for fame and gossip … Wikipedia
Fama — {{Fama}} Personifikation des Gerüchts, das sich mit rasender Geschwindigkeit ausbreitet; anfangs klein und schüchtern, wächst Fama bald zu Riesengröße. Unter ihrem Gefieder spähen zahllose Augen hervor, und in zahllosen Mündern regen sich… … Who's who in der antiken Mythologie
fama — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. ż Ia, CMc. famamie, blm {{/stl 8}}{{stl 7}} pogłoska, wieść, słuchy : {{/stl 7}}{{stl 10}}Fama niesie, głosi. Rozeszła się fama o czymś. <łac.> {{/stl 10}} … Langenscheidt Polski wyjaśnień
Fama — (lat.), 1) Gerücht; 2) (gr. Ossa), Göttin des Ruhms u. Gerüchts; nach Virgil jüngste Tochter der Erde, welche dieselbe nach der Besiegung der Titanen gebar, um sich an den Göttern dadurch zu rächen, daß F. die ärgerlichen Geschichten derselben… … Pierer's Universal-Lexikon

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

fama+l

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

fama+l

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: