Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

ense

  • 1 Ense et aratro

    With sword and plow. (citizen-soldier, one who serves in war and peace)

    Latin Quotes (Latin to English) > Ense et aratro

  • 2 ense et aratro

       con la espada y el arado

    Locuciones latinas > ense et aratro

  • 3 cingo

    cingo, ĕre, cinxi, cinctum - tr. - [st2]1 [-] ceindre, entourer d'une ceinture, vêtir, revêtir. [st2]2 [-] entourer, couronner. [st2]3 [-] environner, escorter, accompagner. [st2]4 [-] retrousser, relever (un vêtement). [st2]5 [-] protéger, couvrir. [st2]6 [-] entourer pour bloquer, bloquer, investir, envelopper.    - cingi gladio: se ceindre d'un glaive, s'armer d'un glaive, se couvrir d'un glaive.    - cingi in proelia, Virg.: s'armer pour le combat.    - aliqua re cingi: s'armer de qqch, se munir de qqch, être ceint de qqch.    - ense latus cingere: ceindre une épée.    - non coronâ consessus vester cinctus est, ut solebat, Cic. Mil. 1.1: votre assemblée n'est pas entourée de son cercle habituel.    - cingere latus alicui: faire cortège à qqn.    - caput coronâ cingere: ceindre la tête d'une couronne.    - cingere urbem obsidione: mettre le siège devant une ville, assiéger une ville.    - voir cinctus
    * * *
    cingo, ĕre, cinxi, cinctum - tr. - [st2]1 [-] ceindre, entourer d'une ceinture, vêtir, revêtir. [st2]2 [-] entourer, couronner. [st2]3 [-] environner, escorter, accompagner. [st2]4 [-] retrousser, relever (un vêtement). [st2]5 [-] protéger, couvrir. [st2]6 [-] entourer pour bloquer, bloquer, investir, envelopper.    - cingi gladio: se ceindre d'un glaive, s'armer d'un glaive, se couvrir d'un glaive.    - cingi in proelia, Virg.: s'armer pour le combat.    - aliqua re cingi: s'armer de qqch, se munir de qqch, être ceint de qqch.    - ense latus cingere: ceindre une épée.    - non coronâ consessus vester cinctus est, ut solebat, Cic. Mil. 1.1: votre assemblée n'est pas entourée de son cercle habituel.    - cingere latus alicui: faire cortège à qqn.    - caput coronâ cingere: ceindre la tête d'une couronne.    - cingere urbem obsidione: mettre le siège devant une ville, assiéger une ville.    - voir cinctus
    * * *
        Cingo, cingis, cinxi, cinctum, cingere, Ceindre, Entourer, Environner.
    \
        Odiis. Claud. Estre hay de tous costez.
    \
        Periculis. Cic. Estre en danger de toutes pars.
    \
        Arborem cingere. Paulus. Le cerner d'un cousteau, et enslever l'escorce, Peler, Escorcer.
    \
        Cingere castra vallo. Liu. Faire un fort ou rempar tout au tour du camp.
    \
        Comam lauro cingere. Horat. Mettre sur sa teste un chapeau de laurier.
    \
        Tenebrae cingunt diem. Seneca. Quand le jour est obscur et plein de gros brouillars.
    \
        Turba latus tibi cingit. Ouid. Tu es environné de beaucoup de gens.
    \
        Fossae cingebant oppida. Oui. Les villes estoyent fossoyees, ou environnees de fossez.
    \
        Aues coetu cingere polum dicuntur. Virgil. Quand les oyseaulx volans font un grand circuit en l'air.
    \
        Cingitur et concluditur vrbe portus. Cic. Le port est enclos dedens la ville.
    \
        Saltus venatu cingere. Claud. Tendre des toiles et rez tout autour du bois.
    \
        Sinus mucrone cingere. Claud. Mettre une espee à son costé, Ceindre une espee.
    \
        Syluam cingere. Alphenus. Cerner les arbres et enlever l'escorce pour faire du tan ou autre chose, Peler, Escorcer.
    \
        Cingere syluas. Seneca. Aller au tour.
    \
        Tempora floribus cingere. Catul. Mettre un chapeau de fleurs sur sa teste
    \
        Cingit vrbem Alduabis fluuius. Caesar. Coule tout au tour de la ville.
    \
        Vrbem moenibus cingere. Cic. Enceindre de murailles.
    \
        Vrbem obsidione cingere. Virgil. Assieger.
    \
        Aonium nemus Marte cingere. Tibul. S'exercer à l'estude et à la guerre tout ensemble.
    \
        Cingitur, certe expedit se. Plaut. Il se trousse.
    \
        Armis cingi. Virgil. S'armer.
    \
        Ense latus cinxit. Ouid. Ceindre une espee à son costé.
    \
        Cingere se gladio. Liu. Ce ceindre de son glaive.
    \
        Cingi venenis. Valer. Flac. Se garnir.
    \
        Flamma cingere. Virgil. Allumer de tous costez.
    \
        Cingere. Sill. Vestir, Couvrir.
    \
        Cingere. Valer. Flac. Habiter à l'entour.
    \
        Cingi cum aliquo. Claud. Estre conjoinct avec aucun.

    Dictionarium latinogallicum > cingo

  • 4 perago

    perăgo, ĕre, ēgi, actum - tr. - [st2]1 [-] pousser vivement, presser sans relâche, poursuivre jusqu'au bout; travailler sans relâche. [st2]2 [-] poursuivre en justice, faire condamner. [st2]3 [-] percer, traverser, transpercer. [st2]4 [-] parcourir, passer. [st2]5 [-] poursuivre, terminer, finir; exécuter, accomplir, achever. [st2]6 [-] faire mourir. [st2]7 [-] démontrer, prouver. [st2]8 [-] raconter complètement, exposer, dire, prononcer.    - peragere reum: poursuivre l'accusation de qqn jusqu'au jugement.    - ætem (vitam, ævum) peragere: achever son existence.    - peragere (seul): passer sa vie.    - cibum peragere, Plin.: digérer.    - Theseus latus ense peregit, Ov. H. 4, 119: Thésée transperça de son épée le flanc.
    * * *
    perăgo, ĕre, ēgi, actum - tr. - [st2]1 [-] pousser vivement, presser sans relâche, poursuivre jusqu'au bout; travailler sans relâche. [st2]2 [-] poursuivre en justice, faire condamner. [st2]3 [-] percer, traverser, transpercer. [st2]4 [-] parcourir, passer. [st2]5 [-] poursuivre, terminer, finir; exécuter, accomplir, achever. [st2]6 [-] faire mourir. [st2]7 [-] démontrer, prouver. [st2]8 [-] raconter complètement, exposer, dire, prononcer.    - peragere reum: poursuivre l'accusation de qqn jusqu'au jugement.    - ætem (vitam, ævum) peragere: achever son existence.    - peragere (seul): passer sa vie.    - cibum peragere, Plin.: digérer.    - Theseus latus ense peregit, Ov. H. 4, 119: Thésée transperça de son épée le flanc.
    * * *
        Perago, peragis, pen. cor. peregi, pen. prod. peractum, peragere. Ci. Achever, Accomplir, Parfaire.
    \
        AEstates salubres peragere. Horat. Estre bien sain tout l'esté.
    \
        Cibum peragere. Plin. Digerer.
    \
        Donum peragere. Virg. Faire un don, Donner un present.
    \
        Latus ense peregit. Ouid. Il luy a fourré son espee dedens le costé, Il luy a passé l'espee au travers, etc.
    \
        Mortem peragere. Plin. iunior. Passer oultre, Mourir.
    \
        Nauem peregit in portum. Plaut. A amené jusques à port.
    \
        Et multas noctes peregi insomnes. Apul. J'ay passé maintes nuicts sans dormir.
    \
        Otia mollia peragebant gentes. Ouidius. Vivoyent en bonne paix.
    \
        Animo omnia secum peragere. Plin. iunior. Penser à tout en son esprit.
    \
        Partes suas peragere. Plin. iunior. Mettre à fin ce qu'on doibt faire.
    \
        Laboris pensum peragere. Colum. Achever sa tasche.
    \
        Postulata peragere. Liu. Faire sa demande.
    \
        Res gestas peragere. Liu. Coucher, ou Rediger par escript.
    \
        Vbi sententiam meam vobis peregero. Liuius. Apres que je vous auray dict mon opinion.
    \
        Volumina peragere. Plin. iunior. Faire et parfaire.
    \
        Peragere aliquem reum. Paulus. Le poursuyvre jusques à condemnation inclusivement, En veoir la fin.

    Dictionarium latinogallicum > perago

  • 5 praefulguro

    prae-fulguro, —, —, āre
    1) сверкать, блистать ( lătus praefulgurat ense St)
    2) наполнять сиянием, освещать ( vias stricto ense VF)

    Латинско-русский словарь > praefulguro

  • 6 cingo

    cingo, cīnxī, cīnctum, ere (vgl. κιγκλίς, das Gitter), ringen, umringen = ring-, gürtelartig umschließen, I) im engern Sinne, a) gürten, umgürten, α) den Leib gürten, gew. im Pass., dat teretem zonam, quā modo cincta fuit, Ov.: zonā aureā muliebriter cinctus, Curt.: quasi zonā, liene cinctus ambulo, Plaut. – β) ein Gewand gürten, aufgürten, durch Gürten aufschürzen, sinus, Sil. 2, 236: cinctas resolvere vestes, Ov. met. 1, 386. – u. prägn., medial cingi, sich (das Gewand) gürten, -aufgürten, -aufschürzen (bes. von Geschäftigen, um sich leichter bewegen zu können), cingitur; certe expedit se, Plaut. Amph. 308: ut (latus clavus) sit paulum cinctis submissior, Quint.: cincta coniunx Dialis, Ov. – m. Ang. wo? durch Praepp., super latum clavum cingi, Suet.: u. (poet.) zugl. m. griech. Acc., cinctae ad pectora vestes, das Gewand unter der B. gegürtet, Ov. met. 6, 59. – m. Ang. wie? durch Abl. od. durch Advv., cingi fluxiore cincturā, Suet.: Gabino ritu od. Gabino cinctu cinctus, Liv.: cincta ritu Dianae, Ov.: linteo cinctus, ICt.: alte cinctus puer, Hor. u. Sen.: u. ita cingi, ut etc., Quint.: u. cincta flaminica veste velata, Paul. ex Fest. 65, 3. – γ) mit einer Waffe umgürten = bewaffnen, latus ense, Ov. fast. 2, 783: ense latus cinctum erat, Ov. am. 3, 8, 14: contentus ferro cingi latus, Stat. Theb. 4, 41. – gew. medial cingi, sich umgürten = sich bewaffnen, m. Ang. womit? durch Abl., Hispano cingitur gladio, Liv.: gladio Hispaniensi est cinctus, Liv.: cinctus ferro, Curt.: cinctus cultro venatorio, Suet. – poet. m. Acc., inutile ferrum cingitur, Verg. Aen. 2, 511. – absol., ut cincti discubuerint, mit dem Degen an der Seite, Treb. Poll.: u. cingi in proelia, sich rüsten, Verg. Aen. 11, 486. – dah. in alia militia cinctus, anderswo Soldat geworden (wir: eingekleidet, enroliert), ICt.: u. subst., cincti, Richter im Dienst (Ggstz. discincti), Sidon. ep. 5, 7 (vgl. cingulum). – bildl., cingi alqā re, mit etw. sich rüsten, sich anschicken, arcanis venenis, Val. Flacc. 6, 477. – b) schmückend od. als Abzeichen umwinden, umschlingen, umkränzen, rings umgeben, α) v. Gewinde (Kranze usw.), v. der Binde usw. selbst: cui tempora circum aurati bis sex radii fulgentia cingunt, Verg.: baculum cingebant spinea vincula (Dornenranken), Ov.: cingebant vittae, tabellae sertaque quercum, Ov.: anuli cingunt lacertos, Mart.: cinxerat Graias barbara vitta comas, Ov.: Gorgonis os cinctum anguibus, Cic. Verr. 4, 124: cincta serpentibus hydra, Verg. – β) v. der Pers.: duobus oleae conexis ramulis alcis caput, Val. Max.: c. tempora floribus, Catull.: tempora od. comam lauro, Verg. u. Hor.: cincta ara cypresso, Ov.: cinxit (Germanicum) cunctis fortunae principalis insignibus, Tac. hist. 2, 59. – II) im weitern Sinne, 1) wie unser umringen, umzingeln, um schließen = einkreisen, eng umgeben, eng einschließen, a) übh.: α) v. Umringenden usw. selbst: tellus oras maris undique cingens, Lucr.: collem cingit palus, Caes.: colles cingunt oppidum, Caes.: flumen ut circino circumductum paene totum oppidum cingit, Caes.: oppida fossae cingebant, Ov.: cinxerunt aethera nimbi, Verg.: medium diem cinxerunt tenebrae, Sen. poët. – im Pass., urbe portus ipse cingitur, Cic.: latus palude cingitur, Auct. b. Afr.: insula duobus portubus cincta, Cic.: insulae fluctibus Graeciae cinctae, Cic.: regio atque provincia mari cincta, Cic.: insula cingitur tribus milibus passuum, hat einen Umfang von usw., Plin. – als milit. t. t., schützend decken, equitatus latera cingebat, Caes.: equites cornua cinxere, Liv. – feindl., Geticis si cingar ab armis, Ov. ex Pont. 2, 8, 69. – im Bilde, Sicilia multis undique cincta periculis, Cic. de imp. Pomp. 30. – β) v. d. Pers., die mit etw. umringt usw.: urbem muro lapideo, Liv.: saepta excelsa porticu, Cic.: saltus od. agros indagine, Verg. u. Ov.: u. im Bilde, diligentius urbem religione, quam ipsis moenibus, Cic. de nat. deor. 3, 94. – als milit. t. t., schützend, hiberna vallo pedum IX et fossā pedum X V, Caes.: universas copias plaustris, Frontin.: ultimum agmen validā manu, Curt. – feindl., undique domum, Curt.: u. copias hostium, Frontin.: Decium cingere obsidereque, Frontin.: urbem omnibus copiis, Liv.: urbem co ronā, Liv.: urbem obsidione, Verg.: hostem stationibus in modum obsidii, Tac. – b) insbes.: α) jmd. als Zuhörer umringen, umstehen, non enim coronā consessus vester cinctus est, ut solebat, Cic. Mil. 1. – β) als Begleiter u. Beschützer jmds. Seite od. jmd. umgeben = jmdm. zur Seite gehen (von zweien od. mehreren), c. alci latus, Liv. 32, 39, 8. Ov. ex Pont. 4, 9, 17: alcis latera, Liv. 40, 6, 4: alqm, Tac. ann. 1, 77: u. cinctus m. Abl. der Pers., Vell. 2, 14, 1. Ov. met. 12, 216; trist. 1, 5, 30. – γ) (poet.) eine Örtlichkeit umgehen, umkreisen, longa per extremos pomeria fines, Lucan. 1, 398: terrā Syrtim, Lucan. 9, 373: polum coetu, v. Schwänen, Verg. Aen. 1, 398. – δ) (poet.) rings um eine Örtl. wohnen, lacum Bycen, Val. Flacc. 6, 68. – 2) = περικόπτειν, Bäume rings beschälen, so daß sie eingehen, arbores, Ulp. dig. 47, 7, 7. § 4: silvam, Alfen. dig. 19, 2. 29. – / Parag. Infin. Praes. Pass. cingier, Catull. 61, 68 H. (Schwabe nitier).

    lateinisch-deutsches > cingo

  • 7 perago

    per-ago, ēgī, āctum, ere, I) fort u. fort in Bewegung setzen, A) fort und fort-, ohne Unterlaß bewegen, 1) eig.: a) leb. Wesen fort und fort umhertreiben, -jagen, alqm ardenti quercu, Val. Flacc.: oestrus pecora peragens, Sen. – b) Lebl.: humum, fort u. fort-, ohne Unterlaß bearbeiten, Ov.: agili freta remo, fort u. fort aufwühlen mit dem R. = fort und fort durchfahren, Ov. – 2) bildl.: totum Sempronium usque eo perago, ut etc., bearbeite ich fort u. fort dermaßen, daß usw., Cael. in Cic. ep. 8, 8, 1. – B) fort und fort bis ans Ziel bewegen, bis ans Ziel fortführen, nur bildl.: 1) im allg.: a) eine Zeit hinbringen, verleben, vitam procul patriā sub axe boreo, Ov.: aetatem sic, Ov.: sic peractā nocte, Curt. – absol., wie διάγειν, sein Leben hinbringen, leben, Pers. 5, 138. – b) eine Person od. Sache vollenden = vertilgen, α) eine Pers. = αα) vollenden lassen, sie ums Leben bringen, im Passiv = vollenden, sterben, Erotion, quam pessimorum lex amara fatorum sextā peregit hieme, Mart.: externā peragi dextrā, Sil.: iam peractus eras, Mart. – ββ) entkräften, fertigmachen, quae quot nocte viros peregit unā, tot etc., Priap. 34, 4. – β) eine Sache: statim cibum, verdauen, Plin. – c) eine Bewegung durchführen, vollenden, navigationem, Cic.: cursum, Verg.: cursum (Fahrt zur See) XII diebus, Plin.: v. Gestirnen, durchlaufen, duodecim signa (v. der Sonne), Verg.: u. so perag. meatus suos, Lact.: ambitum suum, Macr. – d) eine Arbeit u. Tätigkeit durchführen, ausführen, vollführen, vollenden, vollbringen (Ggstz. incipere), multum egerunt, qui ante nos fuerunt, sed non peregerunt, Sen.: triginta diebus vix paginam, Mart.: inceptum, Verg. u. Liv.: opus, Suet.: bellum, Tac.: dona, die Austeilung der G. beenden, Verg.: mandata, Ov.: vices, abwechseln, Ov.: indicium, Liv.: summa scelera incipi cum periculo, peragi cum praemio, Tac. – quibus est fortuna peracta, überstanden, Verg.: quis non peractum esse cum Pompeio crederet? daß der Krieg mit P. ein Ende habe, Flor. 4, 2, 53. – 2) insbes.: a) als publiz. t. t., einen Ggstd. der leitenden Tätigkeit hinaushalten, vollziehen, comitia, Cic.: concilium, conventum, Caes. – b) als t. t. der Bühnenspr., ein Stück, eine Rolle durchspielen, fabulam, Cic.: absol., tragici et comici actores in scaena peragunt, führen ihre Rolle durch, Vitr. – übtr., notam iudici fabulam peragit, Liv.: fabulam aetatis, Cic.: partes suas, als Advokat, Plin. ep. – c) als gerichtl. t. t., eine Klage, einen Prozeß bis zur Entscheidung fortführen, durchführen, einen Angeklagten bis zum Spruche-, bis zur Verurteilung verfolgen, accusationem, Plin. ep.: causam rei, Hor.: causas, Petron. – reum, Liv., Ov. u.a.; vgl. Orelli Tac. ann. 4, 21. – d) etw. in bestimmte Worte fassen, in bestimmter Form (Formel) vortragen, ausführen, entwickeln, erörtern, vollziehen, postulata, die F. vortragen, formulieren, Liv.: suum iusiurandum, in gesetzl. Form aussprechen, formulieren, Liv.: verbis auspicia, in bestimmten Formeln nennen, Liv.: sententiam, den Antrag gesetzl. formulieren, Liv.: indicium, in der bestimmten gesetzlichen Form die Anzeige erheben u. beweisen, Liv.: rex cetera, ut orsus est, peragit, Liv.: res bello paceque gestas, Liv.: P. Decii non coeptas modo ante, sed cumulatas novā virtute laudes, aufzählen, Liv.: sententiam de eo paucis, mit wenigen Worten entwickeln, Liv.: res tenues tenui sermone peractae, Hor.: votum, Iuven. 10, 6. – II) gleichs. durchtreiben = durchbohren, latus ense, Ov.: multo peracti ense, Stat. – / Parag. Infin. peragier, Cato origg. 7. fr. 1 bei Gell. 13, 25 (24), 15.

    lateinisch-deutsches > perago

  • 8 recido [2]

    2. recido, cīdī, cīsum, ere (re u. caedo), I) wegschneiden, abschneiden, abhauen, auschneiden, 1) eig.: a) lebl. Obij.: alci pollicem, Quint.: vepres, ausrotten, Cato: fustes, Hor.: caput, Ov.: ceras inanes, Verg.: columnas, brechen (im Steinbruch), Hor.: vulnus ense, Ov.: gramina morsu, abbeißen, Calp.: e silva hastile, Ov.: sceptrum imo de stirpe, Verg.: inde (= a virili membro) pelliculam, die Vorhaut lostrennen, Porphyr.: ab ignota vultus cervice, die Köpfe absäbeln, Lucan. – b) (poet.) leb. Wesen, niederhauen, coloni cuncti simul ense recisi, Lucan. 2, 194. – 2) übtr., ausrotten, tilgen, beseitigen, nationes, Cic.: culpam supplicio, Hor.: perquam multa ex orationibus eius, streichen, Quint.: quidquid obstat imperio, Curt. – II) verschneiden, A) = beschneiden, 1) eig.: ungues, Plin. u. Curt.: capillos, Plin. ep.: comas, Mart.: barbam falce, stutzen, Ov. (vgl. im Bilde magnis parva falce simili, Hor.): malleolos ad imum articulum, Plin.: arbores usque ad medullam securibus, behauen, Pallad. – 2) übtr., beschneiden, verkürzen, beschränken, ambitiosa ornamenta, Hor.: mirmillonum armaturas, Suet.: nimiam loquacitatem, Quint.: velut recisam (esse) ornandi potestatem, es seien der Beredsamkeit gleichsam die Flügel beschnitten worden, Quint.: recideret onme quod ultra perfectum traheretur, Hor.: quid enim prohibere et priscum ad morem recidere aggrediar? auf die alte Sitte zu beschränken, Tac.: (ea) recisa ac repurgata in unum librum coartasse, Plin. ep. 1, 20, 8. – B) verschneiden = zerschneiden, mala Cydonia in brevissimas particulas Pallad. 10, 20, 1.

    lateinisch-deutsches > recido [2]

  • 9 accingo

    accingo, ĕre, cinxi, cinctum [ad + cingo] - tr. - [st1]1 [-] adapter par une ceinture, ceindre (une épée).    - ensem lateri accingere, Stat. Th. 1, 428: adapter (ceindre) une épée au côté.    - fig. magicas artes accingier, Virg. En. 4, 493: se ceindre de pratiques magiques = recourir aux pratiques de la magie.    - accingi ferro, armis, ense: se ceindre du glaive, de ses armes, de son épée. --- cf. Virg. En. 2, 614 ; 6, 184; 7, 640 ; Tac. An. 6, 2, etc.    - gladiis accincti, Liv. 40, 13, 12: des gens armés.    - accinctus: armé. --- cf. Tac. An. 11, 18 ; H. 2, 88, 2, 89.    - feminae pellibus accinctae, Tac. An. 11, 31: femmes vêtues de peaux.    - accinctus gemmis fulgentibus ensis, Val. Fl. 3, 514: épée garnie de pierreries éclatantes. [st1]2 [-] munir de, pourvoir de, armer de.    - avec abl. accincta flagello, Virg. En. 6, 570: armée d'un fouet.    - faucibus pubes accingitur, Virg.: la jeunesse s'arme de torches.    - accingere se juvene partem curarum capessituro, Tac. An. 12, 25: se pourvoir d'un jeune homme destiné à prendre une part des soucis du pouvoir.    - fig. accingere aliquem ad fastigium paternum, Tac. An. 6, 32: armer qqn en vue du trône paternel.    - animos accinge futuris, V.-Fl.: arme-toi de courage pour les maux qui vont arriver.    - juvenis studio popularium accinctus, Tac.: jeune homme fort de l'amour de ses concitoyens. [st1]3 [-] préparer, disposer à.    - se accingere rei: se préparer, se disposer en vue d'une chose. --- Virg. En. 6, 210    - pass. réfléchi accingi: se préparer.    - accingere (s.-ent. se) operi, Virg.: se préparer au travail.    - accingere, Ter. Phorm. 318: prépare-toi. --- cf. Eun. 1060 Liv. 1, 47, 3; Tac. H. 4, 68.    - accingere in rem: se préparer en vue d'une chose. --- Liv. 2, 12, 10; Tac. D. 16; H. 3, 35; 3, 66.    - accingere ad rem, Liv. 6, 35, 2: se préparer en vue d'une chose. --- Liv. 28, 41, 8; Tac. An. 4, 66; 11, 28; H. 4, 79.    - accingere rei, V.-FL. 2, 197: se préparer en vue d'une chose.    - avec inf. accingar dicere pugnas, Virg. G. 3, 46: je me disposerai à chanter les combats. --- cf. Tac. An. 15, 51.    - absol. sens réfléchi accinge ad molas, Pompon.: prépare-toi pour la meule.    - in hoc discrimen, si juvat, accingere, Liv. 2: prépare-toi à ce péril, si tu le crois bon.
    * * *
    accingo, ĕre, cinxi, cinctum [ad + cingo] - tr. - [st1]1 [-] adapter par une ceinture, ceindre (une épée).    - ensem lateri accingere, Stat. Th. 1, 428: adapter (ceindre) une épée au côté.    - fig. magicas artes accingier, Virg. En. 4, 493: se ceindre de pratiques magiques = recourir aux pratiques de la magie.    - accingi ferro, armis, ense: se ceindre du glaive, de ses armes, de son épée. --- cf. Virg. En. 2, 614 ; 6, 184; 7, 640 ; Tac. An. 6, 2, etc.    - gladiis accincti, Liv. 40, 13, 12: des gens armés.    - accinctus: armé. --- cf. Tac. An. 11, 18 ; H. 2, 88, 2, 89.    - feminae pellibus accinctae, Tac. An. 11, 31: femmes vêtues de peaux.    - accinctus gemmis fulgentibus ensis, Val. Fl. 3, 514: épée garnie de pierreries éclatantes. [st1]2 [-] munir de, pourvoir de, armer de.    - avec abl. accincta flagello, Virg. En. 6, 570: armée d'un fouet.    - faucibus pubes accingitur, Virg.: la jeunesse s'arme de torches.    - accingere se juvene partem curarum capessituro, Tac. An. 12, 25: se pourvoir d'un jeune homme destiné à prendre une part des soucis du pouvoir.    - fig. accingere aliquem ad fastigium paternum, Tac. An. 6, 32: armer qqn en vue du trône paternel.    - animos accinge futuris, V.-Fl.: arme-toi de courage pour les maux qui vont arriver.    - juvenis studio popularium accinctus, Tac.: jeune homme fort de l'amour de ses concitoyens. [st1]3 [-] préparer, disposer à.    - se accingere rei: se préparer, se disposer en vue d'une chose. --- Virg. En. 6, 210    - pass. réfléchi accingi: se préparer.    - accingere (s.-ent. se) operi, Virg.: se préparer au travail.    - accingere, Ter. Phorm. 318: prépare-toi. --- cf. Eun. 1060 Liv. 1, 47, 3; Tac. H. 4, 68.    - accingere in rem: se préparer en vue d'une chose. --- Liv. 2, 12, 10; Tac. D. 16; H. 3, 35; 3, 66.    - accingere ad rem, Liv. 6, 35, 2: se préparer en vue d'une chose. --- Liv. 28, 41, 8; Tac. An. 4, 66; 11, 28; H. 4, 79.    - accingere rei, V.-FL. 2, 197: se préparer en vue d'une chose.    - avec inf. accingar dicere pugnas, Virg. G. 3, 46: je me disposerai à chanter les combats. --- cf. Tac. An. 15, 51.    - absol. sens réfléchi accinge ad molas, Pompon.: prépare-toi pour la meule.    - in hoc discrimen, si juvat, accingere, Liv. 2: prépare-toi à ce péril, si tu le crois bon.
    * * *
        Accingo, accingis, accinxi, accinctum, accingere, Ex ad et cingo: vt Se alicui rei accingere. Virgil. Se trousser, Mettre à point, S'accoustrer et preparer pour faire quelque chose.
    \
        Accingendum est ad eam cogitationem. Liu. Il y fault penser. B.
    \
        Accingere, sine casu a posteriore. Terent. Tute hoc intristi, tibi omne est exedendum: accingere. Delibere toy, Appreste toy.
    \
        Se aliquo homine accingere. Tac. S'armer et s'aider de quelcun.
    \
        Accingor, cum infinitiuo. Accingar dicere pugnas caesaris. Virg. Je m'appresteray et delibereray pour descrire les batailles de Cesar.
    \
        Ira accingi. Senec. S'armer d'ire et courroux.

    Dictionarium latinogallicum > accingo

  • 10 bello

    bello, āre, āvi, ātum [bellum] - intr. - [st1]1 [-] faire la guerre.    - longe a domo bellare, Cic. Pomp. 32, faire la guerre loin de son pays.    - cum diis bellare, Cic. CM 5: faire la guerre aux dieux.    - bellare adversum patrem, Nep. Them. 9, 2: contre son père.    - bellare inter se, Curt. 9, 4, 15.    - poét. bellare alicui, Sil. 9, 503: faire la guerre à qqn. --- Stat. Th. 8, 506 --- cf. gr. πολεμεῖν τινι.    - bellatum cum Gallis, Liv. 29, 26, 4: on combattit contre les Gaulois.    - quoad bellatum esset, Liv.: jusqu'à ce que la guerre fût terminée.    - avec l'acc. d'objet intér. bellum hoc bellare, Liv. 8, 39, 16: diriger cette guerre. --- cf. gr. πόλεμον πολεμεῖν. [st1]2 [-] lutter, combattre.    - eum prohibent anni bellare, Ov. M. 5, 101: les ans l'empêchent de se battre.    - ense bellare, Sil. 3, 235: combattre avec l'épée.
    * * *
    bello, āre, āvi, ātum [bellum] - intr. - [st1]1 [-] faire la guerre.    - longe a domo bellare, Cic. Pomp. 32, faire la guerre loin de son pays.    - cum diis bellare, Cic. CM 5: faire la guerre aux dieux.    - bellare adversum patrem, Nep. Them. 9, 2: contre son père.    - bellare inter se, Curt. 9, 4, 15.    - poét. bellare alicui, Sil. 9, 503: faire la guerre à qqn. --- Stat. Th. 8, 506 --- cf. gr. πολεμεῖν τινι.    - bellatum cum Gallis, Liv. 29, 26, 4: on combattit contre les Gaulois.    - quoad bellatum esset, Liv.: jusqu'à ce que la guerre fût terminée.    - avec l'acc. d'objet intér. bellum hoc bellare, Liv. 8, 39, 16: diriger cette guerre. --- cf. gr. πόλεμον πολεμεῖν. [st1]2 [-] lutter, combattre.    - eum prohibent anni bellare, Ov. M. 5, 101: les ans l'empêchent de se battre.    - ense bellare, Sil. 3, 235: combattre avec l'épée.
    * * *
        Bello, bellas, bellare. Cic. Guerroyer, Mener, ou Faire guerre.

    Dictionarium latinogallicum > bello

  • 11 latus

    [st1]1 [-] lătus, ĕris, n.: a - flanc, côté; aile, flanc (d'une armée).    - dolor lateris: point de côté, pleurésie.    - ad latus alicujus sedere: être assis à côté de qqn.    - latere aperto: **du côté qui n’est pas protégé par le bouclier**= sur le flanc droit.    - aggredi latere (aggredi ex latere): prendre en flanc (une armée).    - ex itinere nostros ab latere aperto adgressi circumvenere, Caes. BG. 1, 25: immédiatement ils prirent les nôtres en flanc et nous enveloppèrent.    - mutare latus, Virg.: changer de côté (quand on est couché).    - latus offendit, Cic Clu. 175: il s'est blessé au flanc.    - a latere alicujus numquam discedere, Cic. Lael. 1: ne pas quitter les côtés de qqn.    - latus dare, V.-FL. 4, 304: prêter le flanc, donner prise.    - latus praebere adulatoribus, Sen. Nat. 4, pr. 3: prêter le flanc aux adulateurs.    - alicui latus tegere, Hor. R. S. 2, 5, 18: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus claudere Juv. 3, 131: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus cingere Liv. 32, 29, 8: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur, Cic. Phil. 3, 13, 32: de front, par derrière, sur ses flancs, il se verra cerné.    - a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat, Caes. BC. 1, 25: en avant et de chaque côté des fascines et des mantelets assuraient la protection. b - poumons, reins; corps.    - au plur. latera, Cic. Verr. 4, 67; CM. 14; de Or. 1, 255: les poumons.    - laterum contentio, Cic. Br. 313: effort des poumons.    - au sing. Quint. 10, 7, 2; 12, 11, 2.    - poét. latus fessum longā militiā, Hor. 0. 2, 7, 18: les membres fatigués par une longue campagne. c - côté (des choses), flanc; bord, partie latérale; direction oblique, biais.    - latus unum castrorum, Caes. BG. 2, 5, 5: un des côtés du camp.    - latus insulae, Caes.: bord d'une île.    - latera putei, Plin.: parois d'un puits.    - latus montis, Virg.: flanc d'une montagne.    - latus, Quint. 1, 10, 3 ; Plin. 37, 26: côté (d'un angle, d'un triangle). d - société, entourage, compagnon, ami inséparable, acolyte.    - ab latere tyranni, Liv. 24, 5, 13: de l'entourage du tyran.    - ille tuum dulce latus, Mart. 6, 68, 4: lui, ton compagnon chéri.    - sollicitare a latere alicujus, Curt.: chercher à corrompre les amis de qqn. e - ligne collatérale, côté, parenté, famille.    - a meo tuoque latere, Plin. Ep. 8, 10, 3: de mon côté comme du tien.    - ex lateribus cognati, Dig.: les collatéraux.    - ex latere uxorem ducere, Dig.: épouser une parente collatérale. [st1]2 [-] lātus, a, um [arch. stlatus]:    - [gr]gr. τλητός. a - large, étendu, vaste, spacieux, ample.    - latum mare, Cic. Verr. 4, 103: large mer.    - palus non latior pedibus quinquaginta, Caes. BG. 7, 19, 1: marais dont la largeur ne dépasse pas cinquante pieds.    - fossae quindecim pedes latae, Caes. BG. 7, 72, 3: fossés de quinze pieds de large.    - au fig. lata gloria, Plin. Ep. 4, 12, 7: une gloire qui s'étend au loin.    - latum, i, n.: largeur.    - in latum crescere, Ov.: s'élargir.    - lati fines, Caes. BG. 6, 22, 3: propriétés étendues. b - en tenant un large espace en personnage important, qui se rengorge, fier, superbe.    - latus ut in circo spatiere, Hor. S. 2, 3, 183: pour te promener en te rengorgeant dans le Cirque.    - cum praesente populo lati incesserunt, Sen. Ep. 76, 31: devant le peuple ils ont marché fièrement. c - ample, riche, abondant (en parl. du style).    - oratio Academicorum liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori, Cic. Brut. 120: chez les Académiciens, langage trop libre et trop lâche pour s'accommoder à la pratique des tribunaux et du forum.    - nonne Aeschines his latior et audentior, Quint. 12, 10, 23: Eschine n'a-t-il pas plus d'ampleur et de hardiesse qu'eux. d - lent (en parl. du débit).    - Cotta noster, cujus tu illa lata non numquam imitaris, Cic.: notre ami Cotta, dont tu imites quelquefois la prononciation traînante. [st1]3 [-] lātus, a, um: part. passé de fero; porté.    - condiciones latae: conditions proposées.    - lato ad populum ut... Liv.: la proposition ayant été faite au peuple que...
    * * *
    [st1]1 [-] lătus, ĕris, n.: a - flanc, côté; aile, flanc (d'une armée).    - dolor lateris: point de côté, pleurésie.    - ad latus alicujus sedere: être assis à côté de qqn.    - latere aperto: **du côté qui n’est pas protégé par le bouclier**= sur le flanc droit.    - aggredi latere (aggredi ex latere): prendre en flanc (une armée).    - ex itinere nostros ab latere aperto adgressi circumvenere, Caes. BG. 1, 25: immédiatement ils prirent les nôtres en flanc et nous enveloppèrent.    - mutare latus, Virg.: changer de côté (quand on est couché).    - latus offendit, Cic Clu. 175: il s'est blessé au flanc.    - a latere alicujus numquam discedere, Cic. Lael. 1: ne pas quitter les côtés de qqn.    - latus dare, V.-FL. 4, 304: prêter le flanc, donner prise.    - latus praebere adulatoribus, Sen. Nat. 4, pr. 3: prêter le flanc aux adulateurs.    - alicui latus tegere, Hor. R. S. 2, 5, 18: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus claudere Juv. 3, 131: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - alicui latus cingere Liv. 32, 29, 8: couvrir le côté de qqn, marcher à sa gauche.    - a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur, Cic. Phil. 3, 13, 32: de front, par derrière, sur ses flancs, il se verra cerné.    - a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat, Caes. BC. 1, 25: en avant et de chaque côté des fascines et des mantelets assuraient la protection. b - poumons, reins; corps.    - au plur. latera, Cic. Verr. 4, 67; CM. 14; de Or. 1, 255: les poumons.    - laterum contentio, Cic. Br. 313: effort des poumons.    - au sing. Quint. 10, 7, 2; 12, 11, 2.    - poét. latus fessum longā militiā, Hor. 0. 2, 7, 18: les membres fatigués par une longue campagne. c - côté (des choses), flanc; bord, partie latérale; direction oblique, biais.    - latus unum castrorum, Caes. BG. 2, 5, 5: un des côtés du camp.    - latus insulae, Caes.: bord d'une île.    - latera putei, Plin.: parois d'un puits.    - latus montis, Virg.: flanc d'une montagne.    - latus, Quint. 1, 10, 3 ; Plin. 37, 26: côté (d'un angle, d'un triangle). d - société, entourage, compagnon, ami inséparable, acolyte.    - ab latere tyranni, Liv. 24, 5, 13: de l'entourage du tyran.    - ille tuum dulce latus, Mart. 6, 68, 4: lui, ton compagnon chéri.    - sollicitare a latere alicujus, Curt.: chercher à corrompre les amis de qqn. e - ligne collatérale, côté, parenté, famille.    - a meo tuoque latere, Plin. Ep. 8, 10, 3: de mon côté comme du tien.    - ex lateribus cognati, Dig.: les collatéraux.    - ex latere uxorem ducere, Dig.: épouser une parente collatérale. [st1]2 [-] lātus, a, um [arch. stlatus]:    - [gr]gr. τλητός. a - large, étendu, vaste, spacieux, ample.    - latum mare, Cic. Verr. 4, 103: large mer.    - palus non latior pedibus quinquaginta, Caes. BG. 7, 19, 1: marais dont la largeur ne dépasse pas cinquante pieds.    - fossae quindecim pedes latae, Caes. BG. 7, 72, 3: fossés de quinze pieds de large.    - au fig. lata gloria, Plin. Ep. 4, 12, 7: une gloire qui s'étend au loin.    - latum, i, n.: largeur.    - in latum crescere, Ov.: s'élargir.    - lati fines, Caes. BG. 6, 22, 3: propriétés étendues. b - en tenant un large espace en personnage important, qui se rengorge, fier, superbe.    - latus ut in circo spatiere, Hor. S. 2, 3, 183: pour te promener en te rengorgeant dans le Cirque.    - cum praesente populo lati incesserunt, Sen. Ep. 76, 31: devant le peuple ils ont marché fièrement. c - ample, riche, abondant (en parl. du style).    - oratio Academicorum liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori, Cic. Brut. 120: chez les Académiciens, langage trop libre et trop lâche pour s'accommoder à la pratique des tribunaux et du forum.    - nonne Aeschines his latior et audentior, Quint. 12, 10, 23: Eschine n'a-t-il pas plus d'ampleur et de hardiesse qu'eux. d - lent (en parl. du débit).    - Cotta noster, cujus tu illa lata non numquam imitaris, Cic.: notre ami Cotta, dont tu imites quelquefois la prononciation traînante. [st1]3 [-] lātus, a, um: part. passé de fero; porté.    - condiciones latae: conditions proposées.    - lato ad populum ut... Liv.: la proposition ayant été faite au peuple que...
    * * *
    I.
        Latus, Participium a fero, fers, Vide FERO. Qui est porté.
    \
        Latus, latior, latissimus: cuius contrarium est Angustus. Terent. Large, De grande estendue, Lay.
    \
        Buccina tortilis in latum. Ouid. En eslargissant.
    II.
        Latus, lateris, pen. corr. n. g. Virgil. Le costé, Lez, ou Lé.
    \
        Adiungere aliquem lateri filii. Quintil. Luy bailler et deputer aucun qui soit ordinairement avec luy pour le gouverner et conduire.
    \
        Haeret lateri lethalis arundo. Virgil. La fleiche mortelle est fichee au costé.
    \
        Latus ense peregit. Ouid. Il luy a trespercé, ou traversé le costé d'une espee.
    \
        Resoluit latus ense. Ouid. Il desceinct son espee, Il oste son espee de son costé.
    \
        Submittere latus. Ouid. Se coucher sur le costé.
    \
        Latus. Cic. Force, et longue haleine.
    \
        Homines a latere. Curtius. Les grands et familiers amis qu'on ha tousjours à son costé.

    Dictionarium latinogallicum > latus

  • 12 cingo

    cingo, cīnxī, cīnctum, ere (vgl. κιγκλίς, das Gitter), ringen, umringen = ring-, gürtelartig umschließen, I) im engern Sinne, a) gürten, umgürten, α) den Leib gürten, gew. im Pass., dat teretem zonam, quā modo cincta fuit, Ov.: zonā aureā muliebriter cinctus, Curt.: quasi zonā, liene cinctus ambulo, Plaut. – β) ein Gewand gürten, aufgürten, durch Gürten aufschürzen, sinus, Sil. 2, 236: cinctas resolvere vestes, Ov. met. 1, 386. – u. prägn., medial cingi, sich (das Gewand) gürten, -aufgürten, -aufschürzen (bes. von Geschäftigen, um sich leichter bewegen zu können), cingitur; certe expedit se, Plaut. Amph. 308: ut (latus clavus) sit paulum cinctis submissior, Quint.: cincta coniunx Dialis, Ov. – m. Ang. wo? durch Praepp., super latum clavum cingi, Suet.: u. (poet.) zugl. m. griech. Acc., cinctae ad pectora vestes, das Gewand unter der B. gegürtet, Ov. met. 6, 59. – m. Ang. wie? durch Abl. od. durch Advv., cingi fluxiore cincturā, Suet.: Gabino ritu od. Gabino cinctu cinctus, Liv.: cincta ritu Dianae, Ov.: linteo cinctus, ICt.: alte cinctus puer, Hor. u. Sen.: u. ita cingi, ut etc., Quint.: u. cincta flaminica veste velata, Paul. ex Fest. 65, 3. – γ) mit einer Waffe umgürten = bewaffnen, latus ense, Ov. fast. 2, 783: ense latus cinctum erat, Ov. am. 3, 8, 14: contentus ferro cingi latus, Stat. Theb. 4, 41. – gew. medial cingi, sich umgürten = sich be-
    ————
    waffnen, m. Ang. womit? durch Abl., Hispano cingitur gladio, Liv.: gladio Hispaniensi est cinctus, Liv.: cinctus ferro, Curt.: cinctus cultro venatorio, Suet. – poet. m. Acc., inutile ferrum cingitur, Verg. Aen. 2, 511. – absol., ut cincti discubuerint, mit dem Degen an der Seite, Treb. Poll.: u. cingi in proelia, sich rüsten, Verg. Aen. 11, 486. – dah. in alia militia cinctus, anderswo Soldat geworden (wir: eingekleidet, enroliert), ICt.: u. subst., cincti, Richter im Dienst (Ggstz. discincti), Sidon. ep. 5, 7 (vgl. cingulum). – bildl., cingi alqā re, mit etw. sich rüsten, sich anschicken, arcanis venenis, Val. Flacc. 6, 477. – b) schmückend od. als Abzeichen umwinden, umschlingen, umkränzen, rings umgeben, α) v. Gewinde (Kranze usw.), v. der Binde usw. selbst: cui tempora circum aurati bis sex radii fulgentia cingunt, Verg.: baculum cingebant spinea vincula (Dornenranken), Ov.: cingebant vittae, tabellae sertaque quercum, Ov.: anuli cingunt lacertos, Mart.: cinxerat Graias barbara vitta comas, Ov.: Gorgonis os cinctum anguibus, Cic. Verr. 4, 124: cincta serpentibus hydra, Verg. – β) v. der Pers.: duobus oleae conexis ramulis alcis caput, Val. Max.: c. tempora floribus, Catull.: tempora od. comam lauro, Verg. u. Hor.: cincta ara cypresso, Ov.: cinxit (Germanicum) cunctis fortunae principalis insignibus, Tac. hist. 2, 59. – II) im weitern Sinne, 1) wie unser umringen, umzingeln, um-
    ————
    schließen = einkreisen, eng umgeben, eng einschließen, a) übh.: α) v. Umringenden usw. selbst: tellus oras maris undique cingens, Lucr.: collem cingit palus, Caes.: colles cingunt oppidum, Caes.: flumen ut circino circumductum paene totum oppidum cingit, Caes.: oppida fossae cingebant, Ov.: cinxerunt aethera nimbi, Verg.: medium diem cinxerunt tenebrae, Sen. poët. – im Pass., urbe portus ipse cingitur, Cic.: latus palude cingitur, Auct. b. Afr.: insula duobus portubus cincta, Cic.: insulae fluctibus Graeciae cinctae, Cic.: regio atque provincia mari cincta, Cic.: insula cingitur tribus milibus passuum, hat einen Umfang von usw., Plin. – als milit. t. t., schützend decken, equitatus latera cingebat, Caes.: equites cornua cinxere, Liv. – feindl., Geticis si cingar ab armis, Ov. ex Pont. 2, 8, 69. – im Bilde, Sicilia multis undique cincta periculis, Cic. de imp. Pomp. 30. – β) v. d. Pers., die mit etw. umringt usw.: urbem muro lapideo, Liv.: saepta excelsa porticu, Cic.: saltus od. agros indagine, Verg. u. Ov.: u. im Bilde, diligentius urbem religione, quam ipsis moenibus, Cic. de nat. deor. 3, 94. – als milit. t. t., schützend, hiberna vallo pedum IX et fossā pedum X V, Caes.: universas copias plaustris, Frontin.: ultimum agmen validā manu, Curt. – feindl., undique domum, Curt.: u. copias hostium, Frontin.: Decium cingere obsidereque, Frontin.: urbem omnibus copiis, Liv.: urbem co-
    ————
    ronā, Liv.: urbem obsidione, Verg.: hostem stationibus in modum obsidii, Tac. – b) insbes.: α) jmd. als Zuhörer umringen, umstehen, non enim coronā consessus vester cinctus est, ut solebat, Cic. Mil. 1. – β) als Begleiter u. Beschützer jmds. Seite od. jmd. umgeben = jmdm. zur Seite gehen (von zweien od. mehreren), c. alci latus, Liv. 32, 39, 8. Ov. ex Pont. 4, 9, 17: alcis latera, Liv. 40, 6, 4: alqm, Tac. ann. 1, 77: u. cinctus m. Abl. der Pers., Vell. 2, 14, 1. Ov. met. 12, 216; trist. 1, 5, 30. – γ) (poet.) eine Örtlichkeit umgehen, umkreisen, longa per extremos pomeria fines, Lucan. 1, 398: terrā Syrtim, Lucan. 9, 373: polum coetu, v. Schwänen, Verg. Aen. 1, 398. – δ) (poet.) rings um eine Örtl. wohnen, lacum Bycen, Val. Flacc. 6, 68. – 2) = περικόπτειν, Bäume rings beschälen, so daß sie eingehen, arbores, Ulp. dig. 47, 7, 7. § 4: silvam, Alfen. dig. 19, 2. 29. – Parag. Infin. Praes. Pass. cingier, Catull. 61, 68 H. (Schwabe nitier).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cingo

  • 13 perago

    per-ago, ēgī, āctum, ere, I) fort u. fort in Bewegung setzen, A) fort und fort-, ohne Unterlaß bewegen, 1) eig.: a) leb. Wesen fort und fort umhertreiben, - jagen, alqm ardenti quercu, Val. Flacc.: oestrus pecora peragens, Sen. – b) Lebl.: humum, fort u. fort-, ohne Unterlaß bearbeiten, Ov.: agili freta remo, fort u. fort aufwühlen mit dem R. = fort und fort durchfahren, Ov. – 2) bildl.: totum Sempronium usque eo perago, ut etc., bearbeite ich fort u. fort dermaßen, daß usw., Cael. in Cic. ep. 8, 8, 1. – B) fort und fort bis ans Ziel bewegen, bis ans Ziel fortführen, nur bildl.: 1) im allg.: a) eine Zeit hinbringen, verleben, vitam procul patriā sub axe boreo, Ov.: aetatem sic, Ov.: sic peractā nocte, Curt. – absol., wie διάγειν, sein Leben hinbringen, leben, Pers. 5, 138. – b) eine Person od. Sache vollenden = vertilgen, α) eine Pers. = αα) vollenden lassen, sie ums Leben bringen, im Passiv = vollenden, sterben, Erotion, quam pessimorum lex amara fatorum sextā peregit hieme, Mart.: externā peragi dextrā, Sil.: iam peractus eras, Mart. – ββ) entkräften, fertigmachen, quae quot nocte viros peregit unā, tot etc., Priap. 34, 4. – β) eine Sache: statim cibum, verdauen, Plin. – c) eine Bewegung durchführen, vollenden, navigationem, Cic.: cursum, Verg.: cursum (Fahrt zur See) XII diebus, Plin.: v. Gestirnen, durchlaufen, duodecim signa (v.
    ————
    der Sonne), Verg.: u. so perag. meatus suos, Lact.: ambitum suum, Macr. – d) eine Arbeit u. Tätigkeit durchführen, ausführen, vollführen, vollenden, vollbringen (Ggstz. incipere), multum egerunt, qui ante nos fuerunt, sed non peregerunt, Sen.: triginta diebus vix paginam, Mart.: inceptum, Verg. u. Liv.: opus, Suet.: bellum, Tac.: dona, die Austeilung der G. beenden, Verg.: mandata, Ov.: vices, abwechseln, Ov.: indicium, Liv.: summa scelera incipi cum periculo, peragi cum praemio, Tac. – quibus est fortuna peracta, überstanden, Verg.: quis non peractum esse cum Pompeio crederet? daß der Krieg mit P. ein Ende habe, Flor. 4, 2, 53. – 2) insbes.: a) als publiz. t. t., einen Ggstd. der leitenden Tätigkeit hinaushalten, vollziehen, comitia, Cic.: concilium, conventum, Caes. – b) als t. t. der Bühnenspr., ein Stück, eine Rolle durchspielen, fabulam, Cic.: absol., tragici et comici actores in scaena peragunt, führen ihre Rolle durch, Vitr. – übtr., notam iudici fabulam peragit, Liv.: fabulam aetatis, Cic.: partes suas, als Advokat, Plin. ep. – c) als gerichtl. t. t., eine Klage, einen Prozeß bis zur Entscheidung fortführen, durchführen, einen Angeklagten bis zum Spruche-, bis zur Verurteilung verfolgen, accusationem, Plin. ep.: causam rei, Hor.: causas, Petron. – reum, Liv., Ov. u.a.; vgl. Orelli Tac. ann. 4, 21. – d) etw. in bestimmte Worte fassen, in bestimmter Form (Formel) vortragen,
    ————
    ausführen, entwickeln, erörtern, vollziehen, postulata, die F. vortragen, formulieren, Liv.: suum iusiurandum, in gesetzl. Form aussprechen, formulieren, Liv.: verbis auspicia, in bestimmten Formeln nennen, Liv.: sententiam, den Antrag gesetzl. formulieren, Liv.: indicium, in der bestimmten gesetzlichen Form die Anzeige erheben u. beweisen, Liv.: rex cetera, ut orsus est, peragit, Liv.: res bello paceque gestas, Liv.: P. Decii non coeptas modo ante, sed cumulatas novā virtute laudes, aufzählen, Liv.: sententiam de eo paucis, mit wenigen Worten entwickeln, Liv.: res tenues tenui sermone peractae, Hor.: votum, Iuven. 10, 6. – II) gleichs. durchtreiben = durchbohren, latus ense, Ov.: multo peracti ense, Stat. – Parag. Infin. peragier, Cato origg. 7. fr. 1 bei Gell. 13, 25 (24), 15.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > perago

  • 14 recido

    1. recido, cidī, cāsūrus, ere (re u. cado), I) zurückfallen, A) eig.: recidunt omnia in terras, Cic.: ramulus in oculum recidit, schnellt-, prallt zurück, Cic.: ea ipsa (saxa) multorum manibus convulsa in eos, qui commoverant, recidebant, Curt.: instabili et lubrico gradu praecipites recidebant, Curt.: (navis) etsi recta reciderat, wieder aufgefallen war, Liv. – B) übtr.: 1) zurückfallen, a) v. Pers., in einen Zustand zurückfallen, -sinken, -versetzt werden, -kommen, in graviorem morbum, Liv.: u. absol. (u. übtr.), ne recidam, damit ich keinen Rückfall bekomme, Cic.: ebenso in eandem imbecillitatem cito, Cels. – in eandem fortunam, Cic.: in antiquam servitutem, Liv. – b) v. Lebl.: α) zurückkommen, wieder eintreten, v. Fieber, Plin. 28, 228. – β) an jmd. zurückfallen, post interitum Tatii cum ad eum (sc. Romulum) potentatus omnis recidisset, Cic. de rep. 2, 14 (Müller schreibt reccidisset). – γ) auf jmd. zurückfallen, jmb. ebenfalls treffen, hunc casum ad ipsos recidere posse, Caes. – bes. auf den Urheber, auf des Urhebers Haupt, omnes in te istaec recident contumeliae, Plaut.: ut huius amentiae poena in ipsum eiusque familiam recidat, Cic.: consilia in ipsorum caput recidentia, Liv. – 2) aus einem besseren Zustande in den entgegengesetzten gleichs. zurück-, zu oder in etwas herabsinken, herabkommen, quam cito illa omnia ex laetitia et volup-
    ————
    tate ad luctum et lacrimas reciderunt, Cic.: ex quantis opibus quo recidissent Carthaginiensium res, Liv.: ex liberatore patriae ad Aquilios se recidisse, Liv. – r. ad nihilum, ad nihil, Cic.: in eam fortunam (v. Könige), Liv.: ad hanc fortunam, Auct. b. Hisp.: spes ad querelam recidit, schlägt in Klage um (geht in Kl. über), Phaedr.: ne sineret regiae maiestatis imperium eo recidere, Liv.: eo res ista culpā docentium recidit, ut etc., Quint. – II) hinfallen, A) eig.: humi recidens, auf die Erde hinfallend, Apul. met. 1, 11 extr. – B) übtr.: 1) wohin fallen, geraten, in periculum, Curt.: ad ludibrium, dem Gespötte anheimfallen, Curt.: omnis impensa in cassum recidit, Colum.: quorsum recidat responsum tuum (wie deine A. ausfällt), non magno opere laboro, Cic. Rosc. com. 43. – 2) in eine Zeit hineinfallen, v. Ereignissen, in nostrum annum, Cic.: in aliorum consulum vigiliam, Cic. – 3) jmdm. anheimfallen, jmdm. als Eigentum usw. zufallen, artem musicam recidere in paucos, Ter. Hec. prol. alt. 39: in unum recidit ius omnium, ICt.: recidit in alqm hereditas, ICt. – re bei den Dichtern lang gemessen und dah. reccido geschr. (Müller schreibt auch Cic. de rep. 2, 14 reccidisset), zB. Lucr. 1, 857. Ov. met. 6, 212. Iuven. 12, 54. – Partiz. Fut. Akt. recāsūrus, Cic. ad Att. 4, 18, 4 (4, 16, 12). Suet. Aug. 96, 2. Gaius inst. 1. § 127 u. 146 a. (s. Neue-Wagener Formenl.3 3, 584).
    ————————
    2. recido, cīdī, cīsum, ere (re u. caedo), I) wegschneiden, abschneiden, abhauen, auschneiden, 1) eig.: a) lebl. Obij.: alci pollicem, Quint.: vepres, ausrotten, Cato: fustes, Hor.: caput, Ov.: ceras inanes, Verg.: columnas, brechen (im Steinbruch), Hor.: vulnus ense, Ov.: gramina morsu, abbeißen, Calp.: e silva hastile, Ov.: sceptrum imo de stirpe, Verg.: inde (= a virili membro) pelliculam, die Vorhaut lostrennen, Porphyr.: ab ignota vultus cervice, die Köpfe absäbeln, Lucan. – b) (poet.) leb. Wesen, niederhauen, coloni cuncti simul ense recisi, Lucan. 2, 194. – 2) übtr., ausrotten, tilgen, beseitigen, nationes, Cic.: culpam supplicio, Hor.: perquam multa ex orationibus eius, streichen, Quint.: quidquid obstat imperio, Curt. – II) verschneiden, A) = beschneiden, 1) eig.: ungues, Plin. u. Curt.: capillos, Plin. ep.: comas, Mart.: barbam falce, stutzen, Ov. (vgl. im Bilde magnis parva falce simili, Hor.): malleolos ad imum articulum, Plin.: arbores usque ad medullam securibus, behauen, Pallad. – 2) übtr., beschneiden, verkürzen, beschränken, ambitiosa ornamenta, Hor.: mirmillonum armaturas, Suet.: nimiam loquacitatem, Quint.: velut recisam (esse) ornandi potestatem, es seien der Beredsamkeit gleichsam die Flügel beschnitten worden, Quint.: recideret onme quod ultra perfectum traheretur, Hor.: quid enim prohibere et priscum ad
    ————
    morem recidere aggrediar? auf die alte Sitte zu beschränken, Tac.: (ea) recisa ac repurgata in unum librum coartasse, Plin. ep. 1, 20, 8. – B) verschneiden = zerschneiden, mala Cydonia in brevissimas particulas Pallad. 10, 20, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > recido

  • 15 accingō

        accingō nxī, nctus, ere,    to gird to, gird on, bind on, put on with a girdle, gird round: lateri ensem, V.; pass: accingitur ense, girds himself, V.: quo (ense) fuit accinctus, O.—Meton., to arm, equip, furnish, provide: paribusque accingitur armis, V.: gladiis, L. — Fig., accingere se or accingi, to gird oneself, prepare, make ready, be ready: adcingere, make yourself ready, T.: accingere! to your work, O.: accingendum ad eam cogitationem esse, L.: ad consulatum, L.: in hoc discrimen, L. — With Gr. acc.: magicas accingier artīs, to have recourse to, V.: accingar dicere pugnas, V. — Poet.: accingunt omnes operi, address themselves, V.
    * * *
    accingere, accinxi, accinctus V TRANS
    gird on or about, surround; equip, provide (with); get ready, prepare (for)

    Latin-English dictionary > accingō

  • 16 accingo

    ac-cingo, nxi, nctum, 3, v. a.
    I.
    Lit., to gird to or on, to gird round or about (in prose, first after the Aug. per.;

    in poetry, a favorite word with Verg.): lateri ensem,

    Verg. A. 11, 489; and med., to gird one's self:

    accingitur ense,

    id. ib. 7, 640; cf.:

    quo (ense) fuit accinctus,

    Ov. M. 6, 551; so,

    ferro,

    Tac. A. 6, 2.—
    B.
    Transf., to arm, equip, furnish, provide:

    facibus pubes accingitur,

    Verg. A. 9, 74:

    gladiis accincti,

    Liv. 40, 13;

    hence: accinctus miles,

    an armed soldier, Tac. A. 11, 18:

    ornat Phraaten accingitque (sc. diademate imposito) paternum ad fastigium,

    id. ib. 6, 32:

    accinctus gemmis fuigentibus ensis,

    Val. Fl. 3, 514.
    II.
    Fig.
    A.
    In gen., to endow, provide; in medicine:

    magicas accingier artes,

    to have recourse to, Verg. A. 4, 493.—
    B.
    In part.: accingere se or accingi, to enter upon or undertake a thing, girded, i. e. well prepared, to prepare one's self, make one's self ready (taken from the girding of the flowing robes when in active occupation); constr. absol., with ad, in, dat., or inf.:

    tibi omne est exedendum, accingere,

    make yourself ready, Ter. Ph. 2, 2, 4; so id. Eun. 5, 9, 30; Lucr. 2, 1043:

    illi se praedae accingunt,

    Verg. A. 1, 210:

    accingi ad consulatum,

    Liv. 4, 2; in Tac. very often actively, to make any one ready for something:

    turmas peditum ad munia accingere, A. 12, 31: accingi ad ultionem,

    id. H. 4, 79:

    in audaciam,

    id. ib. 3, 66 al.; with inf.:

    accingar dicere pugnas Caesaris,

    Verg. G. 3, 46;

    so: navare operam,

    Tac. A. 15, 51.—
    b.
    Also in the active form, as v. neutr. = se accingere: age, anus, accinge ad molas, Pompon. ap. Non. 469, 28 (Rib. Com. Rel. p. 235):

    accingunt omnes operi,

    all go vigorously to the work, Verg. A. 2, 235.—Hence, ac-cinctus, a, um, P. a., well girded.
    A.
    Lit.: cujus aut familiaris habitus condecentior aut militaris accinctior, Auson. Grat. Act. 27.—
    B.
    Fig., ready, strict (opp. negligens):

    tam in omnia pariter intenta bonitas et accincta,

    Plin. Pan. 30 fin.:

    comitatus,

    id. ib. 20, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > accingo

  • 17 cingo

    cingo, xi, nctum, 3, v. a. [cf. Gr kullos, kurtos;

    Lat. curvus, and clingo,

    Curt. Griech. Etym. p. 545 sq. ], to go round in a circle, to surround, encompass, environ, gird, wreathe, crown, etc. (class. in prose and poetry).
    I.
    Prop
    A.
    In gen.:

    quid autem interius mente? Cingatur igitur corpore externo,

    i. e. it must be enclosed in a body, Cic. N. D 1, 11, 27:

    non enim coronà consessus vester cinctus est, ut solebat,

    id. Mil. 1, 1; cf.:

    judicium insolitā trepidum cinxere coronă,

    Luc. 1, 321;

    tris (navīs) Eurus... Inhdit vadis atque aggere cingit harenae,

    Verg. A 1, 112: cincta serpentibus Hydra, id. ib 7, 658: pennae ritu coepere volucrum Cingere utrumque latus, to cover, Ov M. 6, 718, apio fasces et secto cingere porro, Col. 10, 371.—
    B.
    Esp.
    1.
    To surround the body with a girdle, to gird on (the sword), to gird; esp. freq in pass. with abl., to be girded, encircled with something. iam quasi zonā, liene cinctus ambulo, Plaut Curc. 2, 1, 5; Curt. 3, 3, 19; cf.:

    cui lati clavi jus erit, ita cingatur, ut, etc.,

    Quint. 11, 3, 138:

    ut cingeretur fluxiore cincturā,

    Suet. Caes. 45:

    Hispano cingitur gladio,

    Liv. 7, 10, 5; 38, 21, 13; Suet. Calig 49:

    ferro,

    id. Aug. 35: ense, Ov F. 2, 13: cingor fulgentibus armis, Verg A. 2, 749; 11, 188, 11, 536; his cingi telis, id ib. 2, 520: ense latus cingit, Ov F. 2, 784; cf. Stat. Th. 4, 41:

    cinctas resolvite vestes, Ov M. 1, 382. filios balteis,

    Vulg. Lev 8, 13.— Poet., in pass with acc. (cf. accingor, II., and Zumpt, Gr §

    458): inutile ferrum Cingitur,

    Verg. A. 2, 511: cinctaeque ad pectora vestes Bracchia docta movent, Ov M. 6, 59.—Without case: Syrinx, Ov M. 1, 695;

    puer alte cinctus,

    Hor. S. 2, 8, 10.—Hence, in late Lat. cinctus = armis instructus, armatus, armed, equipped, enrolled:

    cinctus in aliā militiā,

    Dig. 39, 1, 38; cf. ib. 39, 1, 25.—As a girding up of the Roman dress was necessary in pursuits requiring physical action, hence, cingor (cf accingor), to make one ' s self ready for any thing, to prepare:

    cingitur, certe expedit se,

    Plaut. Am. 1, 1, 152;

    cingitur ipse furens certatim in proelia Turnus,

    Verg. A. 11, 486; cf.

    supra,

    Quint. 11, 3, 138; Hor S. 2, 8, 10; Ov. M. 6, 59.—
    2.
    To encircle with a garland or crown, to crown (freq., esp in the poets).
    a.
    Of the head:

    muralique caput summum cinxere coronā,

    Lucr. 2, 607; cf.

    Ov A. A. 3, 392 tempora floribus,

    Hor. C. 3, 25, 20;

    Verg A. 5, 71: spicis,

    Tib. 2, 1, 4 et saep.:

    comam lauro,

    Hor. C. 3, 30, 16; cf.:

    Graias barbara vitta comas,

    Ov. Tr. 4, 4, 78; Verg. A. 12, 163: de tenero cingite flore caput, Ov F 3, 254.— Poet.:

    Atlantis, cinctum assidue cui nubibus atris Piniferum caput et vento pulsatur et imbri,

    Verg. A. 4, 248; 7, 658; Prop. 4 (5), 1, 61.—
    b.
    To encircle other parts of the body:

    cujus lacertos anuli mei cingant,

    Mart. 11, 100, 2.—
    3.
    Of places, to surround, encircle, invest, enclose (the prevailing signif. in prose, esp. in the histt.; syn.: circumdo, claudo): (Tellus) oras maris undique cingens, Lucr. 6, 633; Cat. 64, 185; 64, 286:

    flumen Dubis paene totum oppidum cingit,

    Caes. B. G. 1, 38 provincia mari cincta, Cic. Fl. 12, 27:

    urbe portus ipse cingitur et continetur,

    id. Verr. 2, 5, 37, § 96 Zumpt:

    quod moenibus cingebatur,

    Tac. A. 13, 41:

    quae (terra) magnā ex parte cingitur fluctibus, speciem insulae praebet, etc.,

    Curt. 3, 1, 13; 8, 10, 23; Ov A. A. 2, 469: cingitur insula tribus millibus passuum, i.e. has a circuit of, etc., Plin. 6, 12, 13, § 32.— Poet.:

    cinxerunt aethera nimbi,

    covered, Verg. A. 5, 13:

    medium diem cinxere tenebrae,

    Sen. Herc. Fur. 939.— Trop.;

    diligentius urbem religione quam ipsis moenibus cingitis,

    fortify, Cic. N. D. 3, 40, 94.—
    4.
    In milit. lang., to surround a place or army for defence or in a hostile manner, to fortify, to invest, be set, besiege:

    coronā militum cincta urbs,

    Liv. 7, 27, 7: castra vallo, id 7, 39, 8 equites cornua cinxere. covered, id. 23, 29, 3:

    ultimum agmen validā manu,

    to cover, Curt. 4, 13, 30:

    urbem obsidione,

    to besieye, Verg. A. 3, 52;

    dextera cingitur amni,

    id. ib. 9, 469:

    (hostem) stationibus in modum obsidii,

    Tac. A. 6, 34:

    cingi ab armis hostium,

    Ov. P. 2, 8, 69; Tib. 2, 3, 37, Prop. 3 (4), 3, 42.—Trop Sicilia multis undique cincta persons. Cio. Imp. Pomp 11, 30.—
    5.
    To escort, to accompany inermi item regi praetor Achaeorum et unus ex purpuratis latus cingebant, Liv 32, 39, 8:

    dum latus sancti cingit tibi turba senatus, Ov P. 4, 9, 17: nec noscitur ulli, Agminibus comitum qui mode cinctus erat,

    id. Tr. 1, 5, 30:

    cincta virgo matrum catervā, id M. 12, 216, Vell 2, 14, 1,

    Tac. A. 1, 77;

    Sil 4, 448,

    Claud. Rapt. Pros. 2, 322 —
    C.
    To peel off the bark around:

    cingere est deglabrare,

    Dig. 47, 7, 6 Pr, cf. Plin 17, 24, 37, § 234 sqq.

    Lewis & Short latin dictionary > cingo

  • 18 praefulguro

    prae-fulgŭro, āre, v. n. and a., to flash forth ( poet.).
    (α).
    Neutr.:

    latus praefulgurat ense,

    Stat. Th. 7, 502.—
    (β).
    Act.:

    strictoque vias praefulgurat ense,

    fills with flashes of light, illuminates, Val. Fl. 3, 119: aulam augustam cultu, Coripp. Laud. Just. 3, 222.

    Lewis & Short latin dictionary > praefulguro

  • 19 recido

    1.
    rĕcĭdo, reccidi (better than recidi; cf. Cic. Rep. 2, 8, 14), cāsum (recasurus, Cic. Att. 4, 16, 12; Suet. Aug. 96; Gai. Inst. 1, 127), 3 (with e long, Lucr. 1, 857; 1063; 5, 280; Prop. 4 (5), 8, 44; Ov. M. 6, 212; 10, 18; 180; id. R. Am. 611; Juv. 12, 54; Phaedr. 3, 18, 15 al.;

    prob., also,

    Plaut. Men. 3, 2, 54, and Ter. Hec. prol. alt. 39; v. the art. re), v. n., to fall back (class., and very freq., esp. in the trop. signif.; but not found in Virg. or Hor.).
    A.
    Lit.: neque posse e terris in loca caeli Recidere inferiora, Lucr. 1, 1063:

    quia et recidant omnia in terras et oriantur e terris,

    Cic. N. D. 2, 26, 66:

    ramulum adductum, ut remissus esset, in oculum suum reccidisse,

    had sprung back, recoiled, id. Div. 1, 54, 123:

    quem (discum) libratum in auras Misit... Recidit in solidam longo post tempore terram Pondus,

    Ov. M. 10, 180:

    etiam si recta recciderat (navis),

    Liv. 24, 34; Prop. 4 (5), 8, 44 et saep.:

    in collum Benjamin,

    Vulg. Gen. 45, 14.— Absol.:

    amictum recidentem,

    Quint. 11, 3, 162.—
    B.
    Trop., to fall back, return:

    in graviorem morbum recidere,

    to relapse, Liv. 24, 29;

    so alone: ab his me remediis noli in istam turbam vocare, ne recidam,

    Cic. Att. 12, 21, 5; cf.:

    (quartanae) ne recidant,

    Plin. 28, 16, 66, § 228:

    post interitum Tatii cum ad eum (sc. Romulum) potentatus omnis reccidisset,

    Cic. Rep. 2, 8, 14:

    praestat in eandem illam recidere fortunam,

    id. Sest. 69, 146; cf.:

    Syracusae in antiquam servitutem recciderunt,

    Liv. 24, 32 fin.:

    quippe celebratam Macedonum fortitudinem ad ludibrium reccidisse verebatur,

    Curt. 9, 7, 23:

    in invidiam,

    Nep. Alcib. 7, 1.—So freq. of an evil, to fall back, recoil upon any one, esp. upon the author of it: omnes in te istaec recident contumeliae, * Plaut. Men. 3, 2, 54:

    ut hujus amentiae poena in ipsum familiamque ejus recidat,

    Cic. Phil. 4, 4, 10:

    suspicionem in vosmet ipsos recidere,

    id. Rosc. Am. 29, 79: hunc casum ad ipsos recidere posse demonstrant, * Caes. B. G. 7, 1:

    quae in adversarios recidunt,

    Quint. 9, 2, 49:

    quod in ipsam recidat,

    Ov. M. 6, 212:

    consilia in ipsorum caput recidentia,

    Liv. 36, 29; cf. Curt. 9, 5, 25:

    periculosa et adversa cuncta in illos recasura,

    Suet. Aug. 96:

    in me haec omnia mala recciderunt,

    Vulg. Gen. 42, 36. —
    II.
    (With the idea of cadere predominating.) To fall somewhere, to light upon, happen, occur, = redigi; constr. with ad, in, or an adv. of direction.
    (α).
    With ad:

    ex laetitiā et voluptate ad ludum et lacrimas,

    Cic. Sull. 32, 91: ex liberatore patriae ad Aquilios se Vitelliosque reccidisse, had sunk to a level with the Aquilii and Vitellii, i. e. had come to be regarded as a traitor, Liv. 2, 7: sinere artem musicam Recidere ad paucos, to fall into the possession of a few, Ter. Hec. prol. alt. 39:

    tantum apparatum ad nihilum recidere,

    to come to naught, Cic. Phil. 7, 9, 27:

    ad nilum,

    Lucr. 1, 857; Cic. Or. 70, 233:

    ad nihil,

    id. Att. 4, 16, 12.—
    (β).
    With in, Lucr. 5, 280:

    quae (tela), si viginti quiessem dies, in aliorum vigiliam consulum reccidissent,

    Cic. Planc. 37, 90; cf. id. Att. 1, 1, 2; id. Phil. 13, 9, 19:

    rex ut in eam fortunam recideret,

    Liv. 44, 31 fin.:

    omnis impensa in cassum recidat,

    Col. 4, 3, 5:

    mundi, In quem reccidimus, quidquid mortale creamur,

    Ov. M. 10, 18.—
    (γ).
    With an adv. of direction:

    huccine tandem omnia recciderunt, ut civis Romanus... in foro virgis caederetur,

    Cic. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    eo regiae majestatis imperium,

    Liv. 4, 2:

    eo res,

    Quint. 2, 10, 3:

    illuc, ut, etc.,

    Juv. 12, 54:

    ex quantis opibus quo reccidissent Carthaginiensium res,

    Liv. 30, 42:

    pleraque, quo debuerint, reccidisse,

    id. 25, 31; cf. id. 4, 2:

    quorsum responsum recidat,

    Cic. Rosc. Com. 15, 43.
    2.
    rĕ-cīdo, di, sum, 3, v. a. [caedo], to cut away, cut down, cut off (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.:

    vepres,

    Cato, R. R. 2, 4; cf.:

    malleolos ad imum articulum,

    Plin. 17, 21, 35, § 160:

    sceptrum imo de stirpe,

    Verg. A. 12, 208;

    for which: laurum imā stirpe,

    Claud. Rapt. Pros. 3, 76 (cf. II.):

    ceras inanes,

    empty cells, Verg. G. 4, 241:

    hirsutam barbam falce,

    Ov. M. 13, 766:

    caput,

    id. ib. 9, 71:

    immedicabile vulnus Ense recidendum est,

    id. ib. 1, 191:

    pollicem alicui,

    Quint. 8, 5, 12:

    comas,

    Mart. 1, 32, 4; cf.

    capillos,

    Plin. Ep. 7, 27 fin.:

    ungues,

    Plin. 10, 35, 52, § 106:

    columnas,

    to hew out, Hor. C. 2, 18, 4:

    fustes,

    id. ib. 3, 6, 40:

    ancile ab omni parte recisum,

    Ov. F. 3, 377:

    mella,

    i. e. to take out, Pall. Jun. 7, 2.—

    Of persons: cuncti simul ense recisi,

    cut down, Luc. 2, 194.— Poet.:

    fulgorem sideribus,

    to rob the stars of their brightness, Stat. Th. 12, 310:

    gramina morsu,

    to devour, Calp. Ecl. 2, 45.—
    II.
    Trop. (borrowed from agriculture), to lop off, cut short, retrench, abridge, diminish:

    perquam multa recidam ex orationibus Ciceronis,

    Quint. 12, 10, 52; cf. id. 12, 10, 55:

    inanem loquacitatem,

    id. 10, 5, 22: ambitiosa [p. 1532] ornamenta, Hor. A. P. 447:

    omne quod ultra Perfectum traheretur,

    id. S. 1, 10, 69: nationes partim recisas, partim repressas, * Cic. Prov. Cons. 12, 31:

    mercedes scaenicorum,

    Suet. Tib. 34 init.:

    armaturas mirmillonum,

    to lessen, id. Calig. 55:

    ornandi potestatem,

    Quint. 2, 16, 4:

    facultatem aliter acquirendi,

    id. 12, 7, 10:

    impedimenta,

    to diminish, obviate, Front. Strat. 4, 1, 7; cf.

    occupationes,

    Sen. Q. N. 3 praef.:

    culpam supplicio,

    Hor. C. 3, 24, 34; cf.:

    cum magnis parva mineris Falce recisurum simili te,

    id. S. 1, 3, 123: vitia a stirpe, Claud. ap. Ruf. 1, 56; and:

    aliquid priscum ad morem,

    i. e. to reduce within the limits of ancient manners, Tac. A. 3, 53.—Hence, rĕcīsus, a, um, P.a., shortened, abridged; short, brief:

    opus,

    Vell. 2, 89, 1:

    ea recisa in unum librum coartasse,

    Plin. Ep. 1, 20, 8.— Comp.:

    tempus recisius (opp. longius),

    Dig. 47, 21, 2.— Sup. and adv. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > recido

  • 20 recludo

    rē̆-clūdo ( - claudo, Coripp. 3 Joann. 118), si, sum, 3, v. a.
    I.
    (Acc. to re, II. 1.) To unclose what had been closed, to open, throw or lay open; to disclose, reveal ( poet. and in post-Aug. prose;

    syn.: resero, aperio, pando): pergam pultare ostium. Heus reclude: heus, Tranio, etiam aperis?

    Plaut. Most. 4, 2, 28:

    natus nemo in aedibus servat, neque qui recludat neque respondeat,

    id. ib. 2, 2, 22; id. Poen. 3, 4, 19; id. Rud. 2, 3, 82; cf.

    fores,

    Lucr. 3, 360:

    aeratas hosti rēcludere portas,

    Ov. M. 8, 41; cf. id. ib. 7, 647; Tac. A. 14, 44; Prop. 3, 19, 24:

    ostia,

    Lucr. 3, 366:

    portas,

    Verg. A. 7, 617; 9, 675; Ov. M. 14, 781:

    viam arcis,

    id. ib. 14, 776:

    reclusā Mane domo vigilare,

    Hor. Ep. 2, 1, 103:

    stabula,

    Ov. H. 8, 17:

    adyta,

    Verg. A. 3, 92:

    locum,

    Quint. 7, 2, 44:

    armarium,

    Plaut. Capt. 4, 4, 10:

    pectora pecudum (in augury),

    Verg. A. 4, 63:

    specus quaerendis venis argenti,

    Tac. A. 11, 20:

    recludit se specus,

    Sil. 13, 424:

    humum,

    to dig up, Tac. A. 2, 25; cf.:

    tellurem dente unco,

    to break up, till, Verg. G. 2, 423.—

    Of the underworld: regna recludat Pallida,

    Verg. A. 8, 244:

    non optanda regna,

    Sil. 13, 523:

    januam leti,

    Val. Fl. 4, 231.— Of the grave: aequa tellus Pauperi recluditur, Hor. C. 2, 18, 33:

    contecta vulnera (with aperire),

    Tac. H. 2, 77:

    pectus mucrone,

    Verg. A. 10, 601; cf.:

    ense pectus,

    Hor. Epod. 17, 71; and:

    ense jugulum,

    Ov. M. 7, 285:

    ensem,

    to draw, unsheathe, Verg. A. 4, 646; 9, 423:

    thesauros tellure,

    to disclose, reveal, id. ib. 1, 358; id. G. 2, 423; cf. id. ib. 12, 924:

    (ubi sol) caelum aestivā luce reclusit,

    id. ib. 4, 52.—Of springs:

    ora fontana,

    Ov. F. 1, 269:

    fontes,

    Verg. G. 2, 175:

    psittacus reclusus,

    set free, Stat. S. 2, 4, 32. —
    B.
    Trop.: iram, to unclose, let loose, Poët. ap. Cic. N. D. 3, 26, 66:

    subdolus avaritiam ac libidinem occultans: quae postquam pecuniā reclusa sunt, etc.,

    Tac. A. 16, 32; cf.:

    ebrietas operta recludit,

    Hor. Ep. 1, 5, 16:

    si recludantur tyrannorum mentes,

    Tac. A. 6, 6:

    superas mentes,

    Sil. 1, 19; cf.:

    principis justitiam, gravitatem, comitatem,

    Plin. Ep. 6, 31, 2:

    virtus recludens immeritis mori Caelum,

    Hor. C. 3, 2, 21:

    (Mercurius) Non lenis precibus fata recludere,

    to relax, obviate the decrees of fate, id. ib. 1, 24, 17.—
    II.
    To shut off or up (postclass. and rare):

    singulas separatim,

    Just. 1, 9, 16:

    ficus a se separatas,

    Pall. 4, 10, 33:

    matronas in carcerem,

    Just. 26, 1, 7; cf. Tert. Idol. 17 fin.:

    tamquam recluso Jani templo,

    Amm. 16, 10, 1 (in Flor. 4, 12, 64, dub.):

    speculum,

    Stat. S. 3, 4, 93; Vulg. Lev. 13, 4:

    aliquem in carcerem,

    id. Num. 15, 34.—
    B.
    Trop.:

    quod cognatis a praetore apertum est, hoc agnatis esse reclusum,

    Just. Inst. 3, 2, 7:

    nebulā recludens omnia,

    Sedul. 5, 390.

    Lewis & Short latin dictionary > recludo

См. также в других словарях:

  • Ense — Ense …   Wikipédia en Français

  • Ense — Ense, 1) Rudolf von E., s.u. Rudolf; 2) Varnhagen von Ense, s. Varnhagen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Ense — Ense, Varnhagen von, s. Varnhagen von Ense …   Kleines Konversations-Lexikon

  • -ense — o iense sufijo 1. Significa origen o procedencia y forma adjetivos a partir de nombres: Londres londinense, Gijón gijonense, Canadá canadiense, Jaén jiennense …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • -ense — (Del lat. ensis). suf. En gentilicios y otros adjetivos de resonancias latinas, significa relación o pertenencia . Abulense, estadounidense, matritense, forense, castrense. A veces toma la forma iense. [m6]Canadiense, parisiense …   Diccionario de la lengua española

  • Ense — Wappen Deutschlandkarte …   Deutsch Wikipedia

  • Ense — For the brachiopod genus, see Ense (brachiopod).Infobox German Location Name = Ense Art = Gemeinde image photo = Bremen Ense Rathaus1 Bubo.jpg imagesize = image caption = Townhall of Ense (in the town of Bremen (Ense)) Wappen = Wappen Ense.png… …   Wikipedia

  • ense — is., anat. Boynun arkası Cebinden küçücük siyah bir mendil çıkardı. Yüzünü, gözünü, ensesini, boynunu sildi. S. F. Abasıyanık Birleşik Sözler ense çukuru ense kökü ensesi kalın Atasözü, Deyim ve Birleşik Fiiller ense kulak yerinde olmak ense… …   Çağatay Osmanlı Sözlük

  • -ense — ► sufijo Unido a nombres de localizaciones geográficas, indica que es natural de este lugar: ■ almeriense; canadiense. * * * ense (del lat. « ensis») Sufijo con que se forman nombres adjetivos de naturaleza: ‘almeriense, tarraconense, londinense’ …   Enciclopedia Universal

  • -ense — èn·se suff. in parole di origine latina o di formazione dotta; è usato soprattutto in aggettivi e sostantivi etnici, alcuni dei quali rappresentano la variante dotta dei corrispettivi in ese: cistercense, costaricense, eporediense, ercolanense,… …   Dizionario italiano

  • -ense — {{#}}{{LM E42324}}{{〓}} {{[}} ense{{]}} {{<}}1{{>}} Sufijo que indica origen, procedencia o patria: • abulense, costarricense.{{○}} {{<}}2{{>}} Sufijo que indica relación o pertenencia: • castrense, cluniacense.{{○}} {{★}}{{\}}ETIMOLOGÍA:{{/}}… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»