Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

divinitus

  • 1 divinitus

    I.
    Prop.:

    divinitus latae suppetiae,

    Plaut. Am. 5, 1, 53; cf.:

    non partum per nos, sed divinitus ad nos delatum,

    Cic. de Or. 1, 46, 202: Lucr. 2, 180; 5, 199:

    divinitus accidere,

    Cic. Part. 23 fin.:

    velut prodigio divinitus facto,

    Quint. 1, 10, 47:

    forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus,

    Liv. 1, 4, 4:

    casu quodam an divinitus,

    Suet. Claud. 13 fin.; cf.:

    seu forte seu divinitus,

    Aur. Vict. Vir. Ill. 2:

    quia sit divinitus illis Ingenium,

    Verg. G. 1, 415.—
    II.
    Transf.
    A.
    By divine communication, by inspiration, prophetically:

    solus hic homo'st, qui sciat divinitus,

    Plaut. Curc. 2, 1, 33; Lucr. 1, 736; 5, 52; Cic. Sull. 15, 43; id. de Or. 1, 7, 26;

    and opp. conjectura,

    Suet. Caes. 1 fin. Ruhnk.:

    inspirata,

    Vulg. 2 Tim. 3, 16.—
    B.
    Divinely, admirably, excellently (mostly Ciceronian):

    quae philosophi divinitus ferunt esse dicta,

    Cic. de Or. 1, 7, 28:

    dicta,

    id. de Or. 3, 1 fin.; 2, 2, 7; cf.:

    loquitur Pompeius,

    id. Att. 2, 21 fin.:

    scripta,

    id. Fam. 1, 9, 12:

    ille locus inductus a me,

    id. Att. 1, 16, 9:

    meriti homines de me,

    id. de Sen. 12:

    corpus humare,

    Varr. L. L. 5, § 148.

    Lewis & Short latin dictionary > divinitus

  • 2 divinitus

    divinitus divinitus по воле богов

    Латинско-русский словарь > divinitus

  • 3 divinitus

    1) по определению богов, по воле богов (Tiberis super ripas d. effusus L; si id d. accidit C; homini vox d. data Ap); по вдохновению свыше, по наитию (scire aliquid d. Pl)
    2) перен. божественно, чудесно, прекрасно, превосходно (aliquid d. dicere C)

    Латинско-русский словарь > divinitus

  • 4 divinitus

    dīvīnitus, Adv. (divinus), I) von Gott, durch Gott, durch göttliche Fügung, Cic. u.a. – d., göttlicherseits, Ggstz. humanitus, menschlicherseits, Augustin. de civ. dei 1, 26 u. 2, 7. – II) übtr.: A) durch göttliche Eingebung, aus einem dunkeln Ahnungsgefühl, Cic. u. Suet. – B) göttlich = außerordentlich, vortrefflich, herrlich, dicta od. scripta, Cic.: loqui, Cic.: alcis corpus div. humare, Varro LL. 5, 148.

    lateinisch-deutsches > divinitus

  • 5 divinitus

    dīvīnitus, Adv. (divinus), I) von Gott, durch Gott, durch göttliche Fügung, Cic. u.a. – d., göttlicherseits, Ggstz. humanitus, menschlicherseits, Augustin. de civ. dei 1, 26 u. 2, 7. – II) übtr.: A) durch göttliche Eingebung, aus einem dunkeln Ahnungsgefühl, Cic. u. Suet. – B) göttlich = außerordentlich, vortrefflich, herrlich, dicta od. scripta, Cic.: loqui, Cic.: alcis corpus div. humare, Varro LL. 5, 148.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > divinitus

  • 6 dīvīnitus

        dīvīnitus adv.    [divinus], from heaven, by a god, by divine influence, from a deity, by inspiration: alqd factum: super ripas Tiberis effusus, L.: multa providi: illis Ingenium (datum), V. — Divinely, admirably, excellently: iura comparata.
    * * *
    from heaven, by a god, by divine influence/inspiration; divinely, admirable

    Latin-English dictionary > dīvīnitus

  • 7 divinitus

    (adi.) по воле богов, divin. dispositum (1. 13 C. 12, 19).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > divinitus

  • 8 divinitus

    divine influence, admirably, nobly, by inspiration.

    Latin-English dictionary of medieval > divinitus

  • 9 divinitus

      adv.
      по воле богов

    Dictionary Latin-Russian new > divinitus

  • 10 Fügung

    Fügung, I) Zusammenfügung, s. Fuge. – II) Anordnung etc., bes. von Gott: numen divinum (Wille Gottes). – consilium divinum (Ratschluß Gottes). – dei iussum (Befehl Gottes). – die Fügungen Gottes, auch umschr. ea, quae divinĭtus accĭderunt. – durch Gottes F., consilio divino; dei od. deorum od. caelestium iudicio (z.B. destinatus); deo iuvante oder (bei den Alten) dis iuvantibus (mit Gottes Hilfe); divinĭtus (übh. vom Himmel, von Gott her): durch Gottes gütige F., deorum voluntate et studio erga me (durch die Gnade u. das Wohlwollen der Götter gegen mich): ich halte etw. für göttliche F., alqd divinĭtus accĭdisse mihi videtur: ich sehe dieses als eine F. des Schicksals an, haec fato facta (esse) puto: es war göttliche F., daß etc., hoc tantum divinĭtus gestum est, quod etc.

    deutsch-lateinisches > Fügung

  • 11 fügen

    fügen, I) v. tr.: 1) eng u. passend verbinden, in den Redensarten: zusammen-, ineinander s., coniungere; committere. – in etwas s., s. einfügen. – 2) anordnen, einrichten, von der Gottheit: constituere; instituere. – Gott hat es wohl gefügt, hoc divinĭtus mihi accĭdisse videtur: Gott hat es gefügt, daß etc., hoc tantum divinĭtus gestum est, quod etc: das Schicksal hat es so gefügt, haec fato [961] facta sunt. – II) v. r. sich fügen, 1) sich richten nach jmd. od. etwas: se accommodare ad alqm od. ad alqd (sich bequemen nach etc.). – obtemperare, obsequi alci od. alci rei (jmdm., jmds. Willen, Befehl, Neigung etc. nachkommen). – alci morem gerere (jmdm. zu Willen sein; vgl. »gehorchen«). – alci rei cedere (weichen, nachgeben, z.B. tempori, fortunae). – alci rei servire (einer Sache sich unterwerfen, z.B. tempori). – aequo animo od. humaniter ferre alqd (etwas mit Gleichmut, mit Ergebung ertragen, z.B. res adversas). – manus dare (gleichs. als Besiegter die Hände reichen, nachgeben). – sich in jmds. Anordnungen (Befehle) s., nihil detrectare, quod alqs imperat. – sich in jmds. Willen s., obtemperare, obsequi alcis voluntati (ihm gehorchen); se conformare od. se accommodare ad alcis voluntatem (sich u. sein Benehmen nach ihm richten, sich injmd. schicken, zu schicken wissen). – 2) sich treffen: evenire. usu venire. casu accĭdere (s. »ereignen« das Nähere). – es fügte sich gerade, zufällig, daß etc., forte evenit, forte ita incĭdit, ut etc.: es mußte sich unglücklicherweise fügen, daß etc., accĭdit perincommode, quod etc.

    deutsch-lateinisches > fügen

  • 12 fortuna

    fortūna, ae, f. [fors]    - gén. sing. fortunas (Naev. ap. Prisc.) --- dat. abl. plur. fortunabus (Gloss.). [st1]1 [-] fortune, sort, destin, événement (heureux ou malheureux), lot; chance, hasard.    - vir ad fortunam felix, Cic. Font. 15: heureux dans les hasards.    - prospera adversave fortuna, Cic.: la bonne ou la mauvaise fortune.    - si eo meae fortunae redeunt, ut... Ter. Phorm. 1, 4, 23: si mon sort veut que...    - triplicis fortuna novissima regni, Ov. M. 5, 368: le dernier lot dans le triple empire du monde (triple, parce que partagé entre Jupiter, sans doute pour la Terre et le Ciel, Neptune, pour la mer, Pluton, pour les Enfers).    - fortuna belli: les hasards de la guerre, le sort des armes.    - fortunae se committere: s'en remettre à la chance (risquer une bataille).    - fortuna delendi omnis exercitûs, Liv.: l'occasion de détruire toute l'armée.    - fortunam citius reperias, quam retineas, Pub. Syr.: Il est plus aisé de trouver la fortune que de la garder.    - fors fortuna → fors. [st1]2 [-] la Fortune (déesse du hasard, qui accorde, selon ses caprices, richesse ou pauvreté, bonheur ou malheur).    - Fortuna bona, Cic.: la bonne Fortune.    - ara malae Fortunae, Liv.: l'autel de la mauvaise Fortune.    - Fortuna (fatalis), Cic.: la fatalité, le destin. [st1]3 [-] bonheur, malheur.    - dum fortuna fuit, Virg. En. 3.16: tant que la fortune fut favorable.    - divinitus adjuncta fortuna, Cic.: prospérité qui vient des dieux.    - magnae fuit fortunae, ipsum effugere... Caes.: par une chance inespérée, il échappa...    - venimus ad summum fortunae, Hor. Ep. 2, 1, 32: nous sommes au comble du bonheur.    - alicujus fortunas laudare, Ter.: louer la prospérité de qqn.    - fortunis longe praestare, Lucr.: jouir d'un bonheur extrême.    - fortunam emendare, Hor.: corriger la mauvaise fortune.    - Trojae fortuna, Hor.: les malheurs de Troie. [st1]4 [-] condition, situation, rang, état, sort, fortune (qqf. au plur.).    - infima fortuna servorum, Cic. Off. 1, 13, 41: l'humble sort des esclaves.    - omnis fortunae ac loci, Cic. Pis. 22.52: de toute condition et de toute naissance.    - gravitatem summae fortunae retinere, Tac. An. 2, 72: conserver la dignité de son rang suprême.    - fortunam sibi facere, Liv. 39, 40, 4: être l'artisan de sa fortune.    - spes amplificandae fortunae, Cic. Lael. 16, 59: l'espoir d'améliorer son sort.    - si dicentis erunt fortunis absona dicta, Hor. A. P. 112: si le langage de l'orateur ne convient pas à sa condition. [st1]5 [-] (surtout au plur.) biens (mobiliers), richesses, revenus, fortune.    - omnium fortunae sunt certae, Cic. Rosc. Com. 12: nos biens à tous sont en sûreté.    - fortunis nostris sit contentus, vitam ne petat, Cic.: content d'avoir enlevé notre fortune, qu'il respecte notre vie.    - multi fortunis provolvebantur, Tac. A. 6, 17: beaucoup étaient tombés dans la misère.    - fortunae inops, Tac. (fortunis expers, Sall.): dénué de ressources, indigent.    - inferior fortunā, Cic.: plus pauvre.    - mea concessa est aliis fortuna, Ov. Tr. 5, 2, 57: mon patrimoine est passé en d'autres mains.    - quo mihi fortunam, si non conceditur uti? Hor. Ep. 1: à quoi me sert la richesse, si je ne suis pas à même d'en profiter?    - per fortunas, Cic. Att. 5: au nom de ce qu'il y a de plus cher.
    * * *
    fortūna, ae, f. [fors]    - gén. sing. fortunas (Naev. ap. Prisc.) --- dat. abl. plur. fortunabus (Gloss.). [st1]1 [-] fortune, sort, destin, événement (heureux ou malheureux), lot; chance, hasard.    - vir ad fortunam felix, Cic. Font. 15: heureux dans les hasards.    - prospera adversave fortuna, Cic.: la bonne ou la mauvaise fortune.    - si eo meae fortunae redeunt, ut... Ter. Phorm. 1, 4, 23: si mon sort veut que...    - triplicis fortuna novissima regni, Ov. M. 5, 368: le dernier lot dans le triple empire du monde (triple, parce que partagé entre Jupiter, sans doute pour la Terre et le Ciel, Neptune, pour la mer, Pluton, pour les Enfers).    - fortuna belli: les hasards de la guerre, le sort des armes.    - fortunae se committere: s'en remettre à la chance (risquer une bataille).    - fortuna delendi omnis exercitûs, Liv.: l'occasion de détruire toute l'armée.    - fortunam citius reperias, quam retineas, Pub. Syr.: Il est plus aisé de trouver la fortune que de la garder.    - fors fortuna → fors. [st1]2 [-] la Fortune (déesse du hasard, qui accorde, selon ses caprices, richesse ou pauvreté, bonheur ou malheur).    - Fortuna bona, Cic.: la bonne Fortune.    - ara malae Fortunae, Liv.: l'autel de la mauvaise Fortune.    - Fortuna (fatalis), Cic.: la fatalité, le destin. [st1]3 [-] bonheur, malheur.    - dum fortuna fuit, Virg. En. 3.16: tant que la fortune fut favorable.    - divinitus adjuncta fortuna, Cic.: prospérité qui vient des dieux.    - magnae fuit fortunae, ipsum effugere... Caes.: par une chance inespérée, il échappa...    - venimus ad summum fortunae, Hor. Ep. 2, 1, 32: nous sommes au comble du bonheur.    - alicujus fortunas laudare, Ter.: louer la prospérité de qqn.    - fortunis longe praestare, Lucr.: jouir d'un bonheur extrême.    - fortunam emendare, Hor.: corriger la mauvaise fortune.    - Trojae fortuna, Hor.: les malheurs de Troie. [st1]4 [-] condition, situation, rang, état, sort, fortune (qqf. au plur.).    - infima fortuna servorum, Cic. Off. 1, 13, 41: l'humble sort des esclaves.    - omnis fortunae ac loci, Cic. Pis. 22.52: de toute condition et de toute naissance.    - gravitatem summae fortunae retinere, Tac. An. 2, 72: conserver la dignité de son rang suprême.    - fortunam sibi facere, Liv. 39, 40, 4: être l'artisan de sa fortune.    - spes amplificandae fortunae, Cic. Lael. 16, 59: l'espoir d'améliorer son sort.    - si dicentis erunt fortunis absona dicta, Hor. A. P. 112: si le langage de l'orateur ne convient pas à sa condition. [st1]5 [-] (surtout au plur.) biens (mobiliers), richesses, revenus, fortune.    - omnium fortunae sunt certae, Cic. Rosc. Com. 12: nos biens à tous sont en sûreté.    - fortunis nostris sit contentus, vitam ne petat, Cic.: content d'avoir enlevé notre fortune, qu'il respecte notre vie.    - multi fortunis provolvebantur, Tac. A. 6, 17: beaucoup étaient tombés dans la misère.    - fortunae inops, Tac. (fortunis expers, Sall.): dénué de ressources, indigent.    - inferior fortunā, Cic.: plus pauvre.    - mea concessa est aliis fortuna, Ov. Tr. 5, 2, 57: mon patrimoine est passé en d'autres mains.    - quo mihi fortunam, si non conceditur uti? Hor. Ep. 1: à quoi me sert la richesse, si je ne suis pas à même d'en profiter?    - per fortunas, Cic. Att. 5: au nom de ce qu'il y a de plus cher.
    * * *
        Fortuna, fortunae, pen. prod. Fortune, Adventure.
    \
        Procella impotens fortunae. Senec. La grande et impetueuse tempeste de fortune.
    \
        Aduersa fortuna. Cic. Fortune contraire, Adversité, Infortune, Desastre.
    \
        AEquabilis, perpetuaque fortuna. Cic. Qui est tousjours d'une sorte, Qui ne varie point.
    \
        Fortunatior. Cic. Heureuse fortune.
    \
        Prospera. Horat. Bonne fortune, Prosperité.
    \
        Secunda. Cic. Bonne fortune.
    \
        Tristis. Ouid. Male fortune.
    \
        Aspirat fortuna labori. Virgil. Favorise, Porte faveur.
    \
        Committere se fortunae. Cic. Se mettre au hazard, ou à l'adventure.
    \
        Pendebat belli fortuna. Ouid. Estoit incertaine.
    \
        Sed hoc fortuna viderit, quoniam consilio non multum vti licet. Cic. Je m'en rapporte à Fortune, Fortune en face comme elle vouldra.
    \
        Fortunae filius. Horat. Aymé de Fortune, comme le filz de sa mere.
    \
        Habere fortunam reuerenter. Ausonius. Porter reverence à fortune.
    \
        Fortuna. Cic. Richesse.
    \
        Fortuna, fortunae, siue Fortunae, fortunarum, pluraliter. Terentius. Heur, Biens, Richesses.
    \
        Egens fortuna, vita turpis Asclepiades. Cic. Quant aux biens, povre et souffreteux: quant à la vie, vilain et deshonneste.
    \
        Ferre pulcherrime secundam fortunam et aeque aduersam. Cic. Porter egualement prosperité et adversité.

    Dictionarium latinogallicum > fortuna

  • 13 metuo

    mĕtŭo, ĕre, mĕtŭi, mĕtūtum - tr. et intr. - [st2]1 [-] craindre, redouter, avoir peur, appréhender, être inquiet. [st2]2 [-] ne pas voupoir, éviter, se garder de, se refuser à.    - aliquid alicui metuere: craindre qqch pour qqn.    - aliquid ab (ex) aliquo metuere: craindre qqch de la part de qqn.    - metuere de re, pro re: craindre au sujet de qqch, pour qqch.    - metuere de sua vita: craindre pour sa vie.    - metuo neminem de lanificio, Plaut.: pour les ouvrages de laine, je ne crains personne.    - ab aliquo metuere: avoir des craintes du côté de qqn.    - metuere ab Hannibale: redouter Annibal.    - metuere alicui, alicui rei: craindre pour qqn, pour qqch.    - metuere suae vitae (dat.): craindre pour sa vie.    - metuere ne: craindre que... ne....    - metuo ne veniat: je crains qu'il ne vienne.    - metuere ne non: craindre que ne... pas...    - metuo ne non veniat: je crains qu'il ne vienne pas.    - metuere + sub. interr.: se demander avec crainte...    - non metuo qualem tu me esse hominem existumes, Plaut. Eun. 4, 6, 20: je ne m'inquiète pas de l'opinion que tu as de moi.    - metuo quid agam, Ter.: je m'inquiète de ce que je dois faire.    - metuere ut: se demander avec crainte comment; craindre de ne... pas.    - metuo ut possiem emolirier, Plaut. Bacch. 4, 5, 2: j'ai peur de ne pas pouvoir mener à bien (l'affaire).    - metuo ut substet hospes, Ter. And. 5, 4, 11: je crains que l'étranger ne résiste pas.    - metuo quin: je ne doute pas que.    - divinitus non metuo meae quin uxori latae suppetiae sient, Plaut. Am. 5: je ne doute pas que les dieux ne soient venus au secours de ma femme.    - metuere + inf.: avoir peur de, craindre de; ne pas vouloir, hésiter à, se garder de.    - metuont (= metuunt) credere omnes, Plaut. Ps. 1, 3, 70: tout le monde a peur de prêter de l'argent.    - nil metuunt jurare, Cat.: ils ne reculent devant aucun serment.    - culpari metuit fides, Hor.: la foi (conjugale) est à l'abri des reproches.    - metuit tangi, Hor.: elle ne veut pas se laisser approcher.
    * * *
    mĕtŭo, ĕre, mĕtŭi, mĕtūtum - tr. et intr. - [st2]1 [-] craindre, redouter, avoir peur, appréhender, être inquiet. [st2]2 [-] ne pas voupoir, éviter, se garder de, se refuser à.    - aliquid alicui metuere: craindre qqch pour qqn.    - aliquid ab (ex) aliquo metuere: craindre qqch de la part de qqn.    - metuere de re, pro re: craindre au sujet de qqch, pour qqch.    - metuere de sua vita: craindre pour sa vie.    - metuo neminem de lanificio, Plaut.: pour les ouvrages de laine, je ne crains personne.    - ab aliquo metuere: avoir des craintes du côté de qqn.    - metuere ab Hannibale: redouter Annibal.    - metuere alicui, alicui rei: craindre pour qqn, pour qqch.    - metuere suae vitae (dat.): craindre pour sa vie.    - metuere ne: craindre que... ne....    - metuo ne veniat: je crains qu'il ne vienne.    - metuere ne non: craindre que ne... pas...    - metuo ne non veniat: je crains qu'il ne vienne pas.    - metuere + sub. interr.: se demander avec crainte...    - non metuo qualem tu me esse hominem existumes, Plaut. Eun. 4, 6, 20: je ne m'inquiète pas de l'opinion que tu as de moi.    - metuo quid agam, Ter.: je m'inquiète de ce que je dois faire.    - metuere ut: se demander avec crainte comment; craindre de ne... pas.    - metuo ut possiem emolirier, Plaut. Bacch. 4, 5, 2: j'ai peur de ne pas pouvoir mener à bien (l'affaire).    - metuo ut substet hospes, Ter. And. 5, 4, 11: je crains que l'étranger ne résiste pas.    - metuo quin: je ne doute pas que.    - divinitus non metuo meae quin uxori latae suppetiae sient, Plaut. Am. 5: je ne doute pas que les dieux ne soient venus au secours de ma femme.    - metuere + inf.: avoir peur de, craindre de; ne pas vouloir, hésiter à, se garder de.    - metuont (= metuunt) credere omnes, Plaut. Ps. 1, 3, 70: tout le monde a peur de prêter de l'argent.    - nil metuunt jurare, Cat.: ils ne reculent devant aucun serment.    - culpari metuit fides, Hor.: la foi (conjugale) est à l'abri des reproches.    - metuit tangi, Hor.: elle ne veut pas se laisser approcher.
    * * *
        Metuo, metuis, metui, metuere, Craindre, Cremir.
    \
        Metuo crimen. Cic. Je crains d'estre blasmé.
    \
        Metuo fratrem ne intus sit. Terent. Je crains que mon frere ne soit ciens.
    \
        De lanificio neminem metuo, vna aetate quae sit. Plautus. Pour besongner de laine je ne crains personne.
    \
        Metuo tibi. Plaut. Je crains que mal ne t'advienne.
    \
        Metuo meo amori moram. Plaut. Qu'on ne retarde mon mariage.
    \
        Eos nunc homines metuo mihi, ne obsint. Plaut. Je crains qu'ils ne me nuisent.
    \
        A me insidias metuunt. Cic. Ils craignent que je ne les trahisse.
    \
        Ab Annibale metuens. Liu. Craignant que Annibal ne luy feist quelque mal.
    \
        Metuo abs te de verbis tuis. Plautus. Je crains quelque mal de tes parolles.
    \
        Metuo de vita. Cic. Je crains de ma vie, ou de mourir.
    \
        Haud metuo qualem tu me esse hominem existimes. Terent. Il ne m'en chault.
    \
        Nihil est quod metuas nequid mecum fingam. Cic. Il ne fault point que tu craignes que, etc.
    \
        Metuis ne non, quum velis, conuincas illum esse tuum? Terent. Crains tu que tu ne puisses, etc.
    \
        Metuo quid agam. Terent. Je scay que je feray.
    \
        Metuo quid sit. Terent. Je ne scay que ce peult estre, ou je doubte.
    \
        Non metuo quin meae vxori latae suppetiae sint. Plautus. Je scay certainement que, etc.
    \
        Iam metuo patres quot fuere. Plaut. Je ne scay, etc.
    \
        Metuo vt possim recipere. Plaut. Je crains que je ne puisse, etc.

    Dictionarium latinogallicum > metuo

  • 14 moneo

    mŏnĕo, ēre, ŭi, ĭtum [rac. men; cf. memini; mens, mentio] - tr. -    - voir la conjugaison.    - inf. pres. pass. monerier, Plaut. Capt. 2, 3, 36; subj. parf. moneris pour monueris, Pac. d. Non. 507, 24 sq. [st1]1 [-] faire songer à qqch, faire souvenir.    - monere aliquem de aliqua re, Cic. Att. 11, 16, 5: faire songer qqn à qqch. --- cf. Cic. Q. 2, 3, 6.    - avec acc. de pron. n. id ipsum, quod me mones, Cic. Att. 14, 19, 1: ce à quoi précisément tu me fais penser.    - cf. Cic. Fam. 3, 3, 1; Cat. 2, 20 ; Sall. C. 58, 3.    - nec ea, quae ab natura monemur, audimus, Cic. Lael. 88: nous n'entendons pas les avertissements de la nature.    - aliquem alicujus monere: faire songer qqn à qqch, attirer l’attention de qqn sur qqch, rappeler qqch à qqn.    - milites temporis ac necessitatis monet, Tac. An. 1, 67: il appelle l'attention des soldats sur les circonstances et sur la nécessité du moment.    - monere + prop. inf.: faire observer que. --- Cic. Verr. pr. 43; Dom. 105; Caes. BC. 3, 89, 4.    - res ipsa monebat tempus esse, Cic. Att. 10, 8, 1: les événements eux-mêmes me rappelaient qu'il était temps.    - cum Nicanorem insidiari Piraeo a Dercillo moneretur, Nep. Phoc. 2, 4: étant prévenu par Dercillus que Nicanor complotait contre le Pirée. [st1]2 [-] avertir, engager, exhorter.    - monere ut subj.: avertir de, engager à.    - cf. Caes. BG. 1, 20, 6; Cic. Fam. 10, 1, 2, etc.    - monere ne: avertir de ne pas. --- Cic. Div. 1, 55 11.    - avec subj. seul Cic. Verr. pr. 36.    - avec inf. ratio ipsa monet amicitias comparare, Cic. Fin. 1, 66: la raison même avertit de se ménager des amitiés.    - cf. Cic. Inv. 2, 66 ; CM 32; Sall. C. 52, 3; J. 19, 2; Tac. An. 1, 63, etc.    - av. inf. pass. Mart. 1, 109, 13. [st1]3 [-] donner des avertissements, des inspirations, éclairer, instruire.    - tu vatem, tu Diva, mone, Virg. En. 7, 41: toi à ton poète, toi, Muse, donne l'inspiration.    - velut divinitus mente monita, Liv. 26, 19, 4: comme avec une intelligence inspirée des dieux. [st1]4 [-] prédire, annoncer.    - Virg. En. 3, 712.
    * * *
    mŏnĕo, ēre, ŭi, ĭtum [rac. men; cf. memini; mens, mentio] - tr. -    - voir la conjugaison.    - inf. pres. pass. monerier, Plaut. Capt. 2, 3, 36; subj. parf. moneris pour monueris, Pac. d. Non. 507, 24 sq. [st1]1 [-] faire songer à qqch, faire souvenir.    - monere aliquem de aliqua re, Cic. Att. 11, 16, 5: faire songer qqn à qqch. --- cf. Cic. Q. 2, 3, 6.    - avec acc. de pron. n. id ipsum, quod me mones, Cic. Att. 14, 19, 1: ce à quoi précisément tu me fais penser.    - cf. Cic. Fam. 3, 3, 1; Cat. 2, 20 ; Sall. C. 58, 3.    - nec ea, quae ab natura monemur, audimus, Cic. Lael. 88: nous n'entendons pas les avertissements de la nature.    - aliquem alicujus monere: faire songer qqn à qqch, attirer l’attention de qqn sur qqch, rappeler qqch à qqn.    - milites temporis ac necessitatis monet, Tac. An. 1, 67: il appelle l'attention des soldats sur les circonstances et sur la nécessité du moment.    - monere + prop. inf.: faire observer que. --- Cic. Verr. pr. 43; Dom. 105; Caes. BC. 3, 89, 4.    - res ipsa monebat tempus esse, Cic. Att. 10, 8, 1: les événements eux-mêmes me rappelaient qu'il était temps.    - cum Nicanorem insidiari Piraeo a Dercillo moneretur, Nep. Phoc. 2, 4: étant prévenu par Dercillus que Nicanor complotait contre le Pirée. [st1]2 [-] avertir, engager, exhorter.    - monere ut subj.: avertir de, engager à.    - cf. Caes. BG. 1, 20, 6; Cic. Fam. 10, 1, 2, etc.    - monere ne: avertir de ne pas. --- Cic. Div. 1, 55 11.    - avec subj. seul Cic. Verr. pr. 36.    - avec inf. ratio ipsa monet amicitias comparare, Cic. Fin. 1, 66: la raison même avertit de se ménager des amitiés.    - cf. Cic. Inv. 2, 66 ; CM 32; Sall. C. 52, 3; J. 19, 2; Tac. An. 1, 63, etc.    - av. inf. pass. Mart. 1, 109, 13. [st1]3 [-] donner des avertissements, des inspirations, éclairer, instruire.    - tu vatem, tu Diva, mone, Virg. En. 7, 41: toi à ton poète, toi, Muse, donne l'inspiration.    - velut divinitus mente monita, Liv. 26, 19, 4: comme avec une intelligence inspirée des dieux. [st1]4 [-] prédire, annoncer.    - Virg. En. 3, 712.
    * * *
        Moneo, mones, monui, monitum, pen. corr. monere. Admonnester, Advertir, Conseiller.
    \
        Monere aliquem vt veniat ad coenam. Terent. Inviter à soupper.

    Dictionarium latinogallicum > moneo

  • 15 an-

    I = ad-
    перед начальным n основного слова
    II an- = amb- (напр. anfractus) III an (intens. anne) conj.
    utrum (utrumne, ne)... an... — ли... или...
    utrum hostem, an vos, an fortunam utriusque populi ignoratis? L — врага вы, что ли, не знаете, или себя (самих), или судьбы того и другого народа?; часто без первого союза (utrum и др.)
    Metello divinitus hoc venit in mentem, an a Siculis doctus est? C — что же, Метелл догадался об этом по наитию свыше или он узнал об этом от сицилийцев?; иногда опускается вся первая часть вопроса
    2) неужели, разве
    3) не... ли..., или; пожалуй; или, скорее; быть может ( при вопросах с оттенком сомнения)
    dubito, an hunc primum ponam Nep — уж не знаю, (не) считать ли его первым
    haud scio, an satis sit C — не знаю, достаточно ли (т. е. пожалуй, недостаточно)
    nescio, an nullus VM, Nep, Sen etc. — едва ли кто-нибудь (никто, пожалуй)
    5) поздн., в простом косвенном вопросе ли ( = num)
    in obscuro est, an didicĕris PJ — неизвестно, научился ли ты

    Латинско-русский словарь > an-

  • 16 Ex nihilo nihil fit

    Из ничего ничто не происходит.
    Парафраза основного положения эпикурейской философии у Лукреция, "О природе вещей", 1, 146-158:
    Díscutiánt, sed náturáe speciés ratióque.
    Príncipiúm cujus hínc nobís exórdia súmet,
    Núllam r(em) e nihiló fierí divínitus únquam.
    Quípp(e) ita fórmidó mortális cóntinet ómnis,
    Quód mult(a) ín terrís fierí caelóque tuéntur,
    Póssunt ác fierí divíno númine réntur.
    Dé niló, tum quód sequimúr iam réctius índe
    Pérspiciémus, et únde queát res quáeque creári
    Et quo quáeque modó fiánt operá sine dívum.
    Значит, изгнать этот страх из души и потемки рассеять
    Должны не солнца лучи и не света сиянье дневного,
    Но природа сама своим видом и внутренним строем.
    За основание тут мы берем положенье такое:
    Из ничего не творится ничто по божественной воле.
    И оттого только страх всех смертных объемлет, что много
    Видят явлений они на земле и на небе нередко,
    Коих причины никак усмотреть и понять не умеют,
    И полагают, что все это божьим веленьем творится.
    Если же будем мы знать, что ничто не. способно возникнуть
    Из ничего, то тогда мы гораздо яснее увидим
    Наших заданий предмет: и откуда являются вещи
    И каким образом все происходит без помощи свыше.
    (Перевод Ф. Петровского)
    У Гераклита "все течет" (80) [ 69 ] -, т. е. "все есть становление. Ex nihilo nihil fit? Из Nichts выходит Sein (Werden)... (В. И. Ленин, Конспект книги Гегеля "Наука логики".)
    Что могло породить [ проф. Цитовича ]? Какие горькие условия могли вынудить этого "апостола науки" взяться за ремесло городового, ремесло несомненно полезное, но все-таки не имеющее, с наукой ничего общего? Это так и осталось покрытым мраком неизвестности, а так как Цитович "пройдет", не оставив за собой ничего (ex nihilo nihil), то потомство будет в этом явлении видеть неприятную случайность. (М. Е. Салтыков-Щедрин, Приличествующее объяснение.)
    Вещество не может ни образоваться вновь, ни исчезнуть. Этот закон неисчерпаемости или сохранения материи действительно лежит в основе всех наших научных представлений о природе. Древние допускали, что ex nihilo nihil fit, но они, конечно, затруднились бы доказать это положение на опыте, если бы им пришлось, например, доказать, что сгоревшее вещество не превратилось в ничто, или решить, откуда взялось вещество растения. (К. А. Тимирязев, Жизнь растения.)
    Через Мохач прибыл в Шопрон. Здесь думал учиться, но у меня не было ни гроша, а "ex nihilo nihil"; отсюда я направился в Пожонь, - там меня ждало то же самое. (Шандор Петефи, Письма из армии Лайошу Себерени.)
    Зовомый Иегова, Ваал, Аллах,
    Ра, Брама, Зевс иль Бог, - я разобрал
    По ниточке его и доказал,
    Из ничего не создал человека,
    Подобного себе. О нет, напротив,
    Сам человек, мы знаем, создавал
    Подобию: так черный негр творил
    Их черными; так людоедов бог -
    Был многоженцем, бог воров - был вор,
    И домыслах различных, над людьми
    Бессчетные творя эксперименты.
    Non Deus hominem, sed homo
    Deum Ex nihilo creavit * - вот итог
    Моей работы, мысли. (Иван Франко, Монолог атеиста.)
    * Не Бог человека, а человек Бога из ничего создал. - авт.

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ex nihilo nihil fit

  • 17 Nil de nihilo fit

    Ничто не возникает из ничего.
    Лукреций, "О природе вещей" (De rerum natura), I, 146-150:
    Díscutiánt, sed náturáe speciés ratióque.
    Príncipiúm cujus hínc nobís exórdia súmet,
    Núllam r(em) e niló gigní divínitus únquam.
    Значит, изгнать этот страх из души и потемки рассеять
    Должны не солнца лучи и не света сиянье дневного,
    Но природа сама своим видом и внутренним строем.
    За основание тут мы берем положенье такое:
    Из ничего не творится ничто по божественной воле.
    (Перевод Ф. Петровского)
    Невозможно передать, с каким холодным равнодушием и удивлением была встречена палатой общин речь Джона Предельной точки. [ Джона Рассела (1792-1878), английского государственного деятеля, лидера вигов. - авт. ] Трудно сказать, что преобладало: недоумение среди его друзей или веселье среди врагов. Но все, кажется, усмотрели в этой речи полное опровержение учения Лукреция о том, что "nil de nihilo fit". Лорд Джон, по крайней мере, сделал из ничего кое-что, а именно сухую, длинную и весьма скучную речь. (К. Маркс, Итальянское восстание.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Nil de nihilo fit

  • 18 comparo [1]

    1. com-paro, āvī, ātum, āre, beschaffen, I) durch äußere, meist mater. Anstalten, a) lebl. Objj. u. leb. Wesen anschaffen (auch durch Kauf = ankaufen), verschaffen, bereiten, herrichten, zurichten, instand-, in Bereitschaft setzen, ausrüsten, zurüsten, Menschen = aufbieten, aufbringen, aufstellen, α) aktiv, navem et mulierem, Plaut.: praedia, ankaufen, Plin. ep.: aurum ac vestem atque alia quae opus sunt, Ter.: imbres nivesque (v. personif. Winter), Hor.: diligentia comparat divitias, neglegentia corrumpit animum, Cornif. rhet.: c. discipulum, Cic. – u. (als milit. t. t.) arma, Liv.: classem, Cic.: milites, Liv.: copias, Nep.: equitatum, Cic.: exercitum, Cic.: praesidium, Caes.: rem frumentariam, Caes. – m. Ang. wie? paulo studiosius tabulas pictas, Cic.: gemmas, signa, tabulas antiqui operis animosissime, Suet. – m. Ang. wo? ibi domicilium, Liv. – m. Ang. woher? multiplicem undique familiam, Suet.: boves de vicinis, Pallad.: magnas Romae copias ex delectu Italiae, Cic.: ex commodis od. ex incommodis alcis sua commoda, sich jmds. Wohlergehen od. Unglück zunutze machen, Ter. – m. Ang. wem? für od. gegen wen? durch Dat., alci quadraginta minas, Plaut.: donum huic dono contra, Plaut.: aquam calidam fesso marito, Tibull.: funestas epulas fratri, Cic.: uniones singulos non singulis auribus, Sen.: accusatorem filio suo, aufstellen gegen s. S., Cic. – m. Angabe von wem? alci a civitatibus laudationes (lobende Zeugnisse) per vim et metum, Cic. – m. Ang. gegen wen? venenum in alqm, Suet.: de perfugis nostris copias comparat is contra nos, Cic. – mit Ang. wonach? voltum e voltu, einrichten, Plaut. Amph. 960. – m. Ang. wozu? supellectilem non ad usum modo, sed ad ostentationem luxus, Curt.: homines ad lecticam, Catull.: bestias ad munus populi, Suet.: ad hanc rem conficiendam quam plurimos utres atque etiam culleos, Nep.: u. (im Bilde) totam hanc fere legem ad eius opes evertendas tamquam machinam comparari, Cic.: c. animum auditoris idonee ad reliquam dictionem, vorbereiten, Cic.: ferrum in tutelam sui, in alterius perniciem, Quint.: sex tribunos ad intercessionem, gewinnen für usw., Liv.: milites ad resistendum, Nep.: manum in ultionem domini, Suet.: illa (animalia), quae vel scindendo solo vel maturando itineri comparamus, Ps. Quint. decl. – mit Ang. wodurch? victum labore et industriā, Cic. fr.: magisteria sacerdotii ambitione et licitatione, durch Steigern um die Wette sich zu verschaffen suchen, Suet.: res naturā comparatae (Ggstz. res artificiosae), Cornif. rhet. – m. Ang. wie teuer? care cibum, Val. Max.: ad saginam ferarum carius pecudes, zu teuer ankaufen, Suet.: quanti quasque (pecunias) ante civile bellum comparassent, Suet. (vgl. no. b). – n. pl. des Partiz. subst., reddere comparata, die (durch Kauf) erworbenen Gegenstände, Eutr. 8, 13. – β) refl. se comparare, sich rüsten, sich in Bereitschaft setzen, sich anschicken, sich gefaßt machen od. halten, dum se uxor comparat, Cic.: u. itaque se comparat, homines ex agris arcessit, Cic. – gew. m. Ang. wozu? durch ad u. Akk., se ad iter in diem posterum, Liv.: se ad respondendum, Cic.: u. (als milit. t. t.) se ad eruptionem atque omnes casus, Caes. – γ) Passiv comparari medial = sich anschicken sich rüsten, m. Ang. wozu? durch ad od. in m. Akk., ita fiet, ut iisdem locis et ad suadendum et ad dissuadendum simus comparati, gerüstet sind, Cornif. rhet. 3, 4: ab hoc colloquio legati Romani in Boeotiam comparati sunt, rüsteten sich (schickten sich an) zur Abreise nach B., Liv. 42, 43, 4. – δ) mit folg. Infin., si quis urere tecta comparat, sich anschickt, Ov. trist. 2, 267 sq.: et in requiem fessos dare comparat artus, Ps. Verg. cul. 205. – ε) absol. (bes. als milit. t. t.), datur spatium comparandi, Cic.: datur tempus ad comparandum, Nep.: habere tempus ad comparandum, Liv. – impers., ex hac quoque parte diligentissime comparatur, Cic. – b) Vorkehrungen u. Zustände aller Art vorbereiten, zurüsten, veranstalten, bereiten, stiften, veranlassen, u. dgl., iter ad alqm, Nep.: bellum, Liv.: fugam, Caes.: societates, amicitias, Cic.: tumultus domesticos et intestinos, Cornif. rhet.: accusationem c. et constituere, Cic.: nuptias domi, Cornif. rhet.: convivium magnifice et ornate, Cic.: bellum omni ratione, Nep.: bellum ita, ut etc., Liv. – m. Ang. wem? alci convivium, Val. Max.: crudelissimum et luctuosissimum exitium patriae, Cic.: sibi aditus ad alias res, Cic.: alci insidias, Curt. u. Iustin.: alci insidias per alqm, Cic.: capiti alcis insidias, Curt. – m. Angabe um welchen Preis? ludos HS CCC, Cic. – m. Ang. gegen wen? bellum contra aras et focos, Cic.: bellum adversus alqm, Caes.: insidias in caput alcis, Curt. – m. Ang. wozu? wofür?incendium ad interimendum (eum) vivum, Nep.: subsidia ad omnes casus, Caes.: remedium sibi ad magnitudinem frigorum et tempestatum vim, Cic.: dolum ad capiendos eos, Liv. – m. Ang. wodurch? sibi auctoritatem re bene gestā, Caes.

    II) durch innere Einrichtung, Anordnung so u. so bestellen, stellen, (= in die u. die Stellung od. Verfassung-, in das u. das Verhältnis-, in die u. die Lage bringen), so u. so einrichten, anordnen, bestimmen, α) Pers.u. deren Charakter: sic fuimus semper comparati, ut etc., Cic.: ita comparatam esse hominum naturam, ut etc., Ter. – u. se comp. m. folg. Infin., sich dazu verstehen, zu usw., Turpil. com. 99. Titin. com. 57: u. ita se comp. (sich so stellen) m. Infin., Ter. eun. 47. – β) menschl. Zustände, Einrichtungen u. dgl. (bes. durch Anordnungen, Gesetze, v. den Vorfahren usw., s. Dietsch u. Fabri Sall. Cat. 51, 8): numquam vidi iniquius certationem comparatam (so übel bestellte Händel), quam hodie inter nos fuit, Ter.: o iura praeclara atque divinitus a nostris maioribus iam inde a principio Romani nominis comparata! Cic. Balb. 31. – gew. (meist mit vorhergeh. allgem. Pronomen beim Aktiv als Objekt, beim Passiv als Subjekt) m. folg. ut od. quod., zB. itaque maiores nostri raro id accidere voluerunt, praetores, ut considerate fieret, comparaverunt, Cic. Quint. 51: bene maiores nostri hoc comparaverunt, ut neminem regem, quem armis cepissent, vitā privarent, Cornif. rhet. 4, 23: u. im Pass., quoniam ita ratio comparata est vitae, ut alia aetas oriatur, Cic.: ita quoique in aetate hominum comparatum, voluptatem ut maeror comes consequatur, Plaut.: quam inique comparatum est, ut etc., wie ungerecht ist es in der Welt eingerichtet, Ter.: cum ita a natura comparatum sit, ut etc., Sen.: naturā hoc ita comparatum est, ut etc., Liv.: u. iam hoc prope iniquissime comparatum est, quod (weil, daß usw.) etc., Cic. – / Archaist. comparassit = comparaverit, Plaut. Epid. 122 G.

    lateinisch-deutsches > comparo [1]

  • 19 concipio

    con-cipio, cēpī, ceptum, ere (con u. capio), zusammenfassen, aufnehmen, auffassen, auffangen, I) im allg.: 1) eig., vermittelst eines Gefäßes u. dgl., a) übh.: nuces vix sesquimodio, Varr.: aquam trulleo, Varr. LL.: multum ignem trullis ferreis, Liv.: ingrediendo ventum veste, Quint.: auras (verst. ex tibiis), Ov.: in quibus aura illa concipitur, Quint.: quorum nomina nostro ore concipi nequeant, nicht in unsern Mund genommen, d.i. nicht ausgesprochen werden können, Mela. – b) Wasser in eine Röhre fassen (t.t.), Alsietinam aquam, Frontin. aqu. 11; u. so ibid. 5 sqq. – Partiz. subst., concepta commentariorum, die in den Kommentarien verzeichneten Fassungsmaße, Frontin. aqu. 67 u. 73. – c) Pass. concipī, α) sich ansammeln, v. Flüssigkeiten übh., ut quisque (umor) ibi (in den Ställen) conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur, Col. 1, 6, 5. – β) sich fangen, entspringen, v. Flüssen, torrens velut ex alio fonte conceptus, Curt.: Ganges multis fontibus conceptus, Mela: Indus conceptam pluribus alveis undam trahit, Mela: torrens imbribus conceptus, ein Gießbach, Col. – γ) sich ansammelnd entstehen, sich bilden, in ea parte nivem concipi, Sen. nat. qu. 4, 12, 1. – bes. v. phys. Übeln, is morbus aestate plerumque concipitur, Col. 7, 5, 14: si ex calore et aestu concepta pestis invasit, Col. 7, 5, 2.

    2) übtr., Worte in eine (bestimmte, gesetzliche, feierliche) Formel bringen, die Formel von etw. abfassen, -aufsetzen (als t.t.): a) übh.: verba (iurisiurandi), iusiurandum, Liv.: conceptis verbis iurare, einen förmlichen (feierlichen) Eid schwören, Plaut. u. Liv. (vgl. quod EX ANIMl SENTENTIA iuraris, sicut concipitur more nostro, wie es in der bei uns üblichen Formel heißt, Cic.): verbis conceptissimis iurare, den förmlichsten (feierlichsten) Eid schwören, Petr. 113, 13: conceptis verbis peierare, einen förmlichen Meineid schwören, Cic.: dass. conceptis verbis deierare, Nep. fr. X II, 2 Stav.: verbis conceptis affirmare m. folg. Akk. u. Infin., Sen. apoc. 1, 3. – c. vadimonium, Cic.: edictum, obligationem, ICt. – dah. prägn., α) etw. in feierlicher Formel aus- od. nachsprechen (vgl. Bach Ov. met. 7, 594. Ruperti Tac. hist. 4, 31, 3), preces, Ov.: vota, Ov.: Q. Marcio Philippo praeeunte in foro votum (v. Volke), Liv.: c. cetera iurisiurandi verba, Tac.: sic verba concipito, sprich folgende Gebetsformel aus, Cato r.r. 139, 1 u. 141, 4: verba iurationis concipit (er schwört) m. folg. Akk. u. Infin., Macr. sat. 1, 6, 30. – β) in feierlicher (offizieller) Formel schließen, ankündigen, bestimmen, anordnen, foedus, Verg.: iustum bellum, Varr. LL.: Latinas (ferias) sacrumque in monte Albano rite, Liv.: nova atque integra auspicia, Liv. – b) eine Summe in Zahlen fassen, anschlagen, berechnen, bestimmen, c. summas (der Gefallenen), Liv. 3, 5, 12.

    II) insbes., an od. in sich nehmen, annehmen, in sich aufnehmen, 1) eig.: a) als jurist. t.t., eine Sache bei jmd. abfangen, abfassen, penes quem res concepta et inventa est, Paul. sent. 2, 31, 5. – insbes., c. furtum, einen Diebstahl in Gegenwart von Zeugen bei jmd. feststellen, Gell. 11, 18, 9 sqq. Gaius inst. 3, 186. – b) eine Flüssigkeit in sich aufnehmen, an sich ziehen, einsaugen, concipit Iris aquas, Ov.: vinea omnes imbres limumque concipit, Col.: concipiunt (nubes) multum marinum umorem, Lucr.: madefacta terra caducas concepit lacrimas ac venis perbibit imis, Ov.: ne (frumentum) concepto umore vitietur, Sen.: patere (laß zu) medicamentum concipi venis, Curt. – c) Feuer, α) v. Gebäuden u.a. brennbaren Ggstdn., c. ignem od. flammam, Feuer fangen, angehen (s. Oudend. Caes. b.c. 2, 14, 2), zB. materies, quae nisi admoto igni ignem concipere possit, Cic.: turris concipit ignem od. flammam, Curt. u. Caes.: stuppa iacit flammam concepto protinus igni, Lucr.: herba, cuius radix e longinquo concipit ignes, Plin.: conceptum ignem late od. latius fundere, Curt.: ne sacer tot ab ignibus aether conciperet flammas, Ov.: caedatur omnis silva et Oetaeum nemus concipiat ignes, Sen. poët.: ignitis lapidibus igne concepto, Vulg. 2. Mach. 10, 3. – u. im Bilde v. Verliebten, quem mens mea concipit ignem? welch Feuer der Liebe ergreift meinen Sinn? Ov.: concipit interea validos Aeëtias ignes, es erfaßt die Ä. heftige Glut, Ov.: cuncto concepit pectore flammam, Catull.: excute virgineo conceptas pectore flammas, Ov. – β) v. Kalk beim Löschen, c. ignem, sich erhitzen, Ov. met. 7, 108. – d) Luft aufnehmen, fangen, einziehen, cum magnam vim venti vela conciperent, Curt.: bucina concepit aëra, Ov.: pars (animae) concipitur cordis parte quādam, quem ventriculum cordis appellant, Cic. – e) in od. an den Körper aufnehmen, α) übh.: praecordiis conceptam mortem continere, Cic. Tusc. 1, 96. – β) befruchtenden Samen in sich aufnehmen, v. der Erde u. dgl., omnia quae terra concipiat semina, Cic.: censes, ante coronam herbae exstitisse, quam conceptum esse semen? Cic.: inde occultas vires et pabula terrae pinguia concipiant, Verg. – γ) v. weibl. Wesen, empfangen = schwanger-, trächtig werden, absol., ubi concepit aliqua, Cels.: cum concepit mula, Cic. – m. Acc., ut id quod conceperat servaret, Cic.: phoenix se ipsa concipit, Mela: concepta crimina (die durch Verbrechen empfangene Leibesfrucht, das Sündenkind) portat, Ov.: ita fit ut sola piscium et animal pariant et ova concipiant, Plin. – u. (im Bilde) hoc quod conceptum res publica periculum parturit (mit der der Staat gleichs. schwanger geht), Cic. – mit ex od. (selten) m. de od. ab u. Abl., od. m. Adv. (woher?), ex illo concipit ales, Ov.: quod erat ex fratre conceptum, Cic.: Tiberius ut ex adulterio conceptus, Suet.: u. (mehr im Bilde) funestum illud animal ex nefariis stupris, ex civili cruore conceptum, Cic.: de lupo concepta Nape, Ov.: conceptus a captiva servus, Ov.: Apis bos divinitus conceptus, Mela. – m. Abl. womit? partum od. alqm conceptum utero habere, Val. Max. – m. Abl. wodurch? quem pluvio Danaë conceperat auro, Ov.: anguis immanis concubitu conceptus, Cic.: puer furto conceptus, ein Kind von geheimer (unehelicher) Geburt, ein Bastard, Ov.: phoenix non coitu concipitur, Mela. – m. usque in u. Akk. der Zeit, feminae (canes) concipiunt usque in annos novem, Col. – dah. prägn., concipe = heirate, Ov. met. 11, 222. – u. Partiz. Perf. subst., conceptum, ī, n., die Leibesfrucht, ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur, Scrib. ep. ad C. Iul. Callist. p. 3 R.: coacta conceptum a se abigere, Suet. Dom. 22: u. so timeo ne (ova) iam concepti (sc. pulli) sint, schon Junge sind (wir: schon besessen sind), Petr. 33, 5. – f) eine Frucht usw. an sich erzeugen, ansetzen, spicam (v. Halme), Plin.: radicem (v. Baume), ICt. – g) eine physische Eigenschaft od. Beschaffenheit annehmen, bekommen, v. Lebl., alias aliasque vires (v. Flüssen u. Seen), Ov. met. 15, 336. – c. acorem, amaritudinem, sauer, bitter werden, Col.: saporem salis, Pallad.: teporem, lauwarm werden, Pallad. – od. ein phys. Gut od. Übel bekommen, sich zuziehen, v. leb. Wesen, eo sapore cupidinem bibendi pascendique (v. Schafen), Col.: veram noxam (Schaden am Leibe), Col.: aes alienum, Schulden machen, ICt. – h) mit den Augen auffassen = wahrnehmen, qui haec tanta oculis bona (so viel Schönes) concipio? Plaut. Poen. 277.

    2) übtr., a) übh. an sich od. in sich aufnehmen, ein moral. Übel sich zuziehen, auf sich laden, dedecus (Schande), Cic.: vitia, Cic.: dolor a se ipso conceptus, von selbst entstandener (Ggstz. a deo immissus), Cic.: illa macula Mithridatico bello superiore concepta, Cic.: aliquot iam per annos concepta huic ordini turpitudo atque infamia, anhaftende, Cic. – m. ex u. Abl., maculam ex paterno sanguine, Cic.: furorem ex maleficiis, Cic. – b) etw. Straffälliges auf sich laden, begehen, tantum scelus, Cic.: malum aut scelus, Cic. – m. in u. Akk., non istum (Verres) maius in sese (gegen das röm. Volk) scelus concepisse, Cic. – m. cum u. Abl., quod flagitium Lentulus non cum Autronio concepit? Cic. – m. Abl. (durch), violandā re publicā fraudes inexpiabiles, Cic. Vgl. Benecke Cic. Cat. 2, 7. – c) (m.u. ohne animo, mente u. dgl.) etw. in die Seele, in die Gedanken, in das Gefühl aufnehmen = etw. in sich entstehen od. aufkommen lassen, ihm Raum geben, Eingang finden lassen, in sich nähren, im Busen hegen, empfin den, fühlen, tanta flagitia (schmähliche Behauptungen) animo, Cic.: iram intimo animo et corde, Cic.: animo ingentes iras, Ov.: c. mente vaticinos furores (Begeisterung), Ov.: pectore robur, Kraft im Busen fühlen, Verg.: tantum robur intra pectora pro facto spemque metumque suo, Ov.: corde metus, Stat.: auribus tantam cupiditatem, Cic.: pectora concipiunt alios motus, das Herz wird von andern Regungen ergriffen, Verg. – ohne animo u. dgl., spem regni, Liv.: spem suae mortis, Ov.: spem ostentis, Suet.: tantam od. ingentem iram, Curt. u. Iustin.: odium in alqm, Cic.: inimicitiae privatae ex praetura conceptae, Caes.: furor incredibilis biennio ante conceptus, der unbegreifliche u. wahnsinnige Gedanke, der zwei Jahre vorher unter m.K. gefaßt war, Cic.: c. curam ducis, die Führung (das Kommando) übernehmen, Verg. – bene concepti affectus, tief empfundene Gefühle, Quint. – dah. (mit [u. poet. ohne] spe, mente) der Hoffnung auf etw., dem Gedanken an etw. Raum geben, auf etw. hoffen, nach etw. streben, trachten, auf etw. sinnen, scelus, Cic.: hoc spe concipere, audacis animi esse, Liv.: concipit aethera mente, Ov.: c. thalamos alieni orbis, Ov. – non servili animo c. m. folg. Infin. = den nicht sklavischen Entschluß fassen, zu usw., Tac. ann. 2, 39. – d) etw. in die Phantasie aufnehmen = etw. sich vorstellen (von etw. sich eine Vorstellung machen), sich einbilden, (sich) denken, gew. m. Abl. animo, mente (s. Drak. Liv. 9, 18, 8), α) übh.: agedum inaugura, fierine possit, quod nunc ego mente concipio, Liv.: quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo, unius tamen ea magnitudo hominis erit, Liv.: quid mirum si in auspiciis... imbecilli animi superstitiosa ista concipiant? Cic.: opulentia (Reichtum), quantam qui oculis non subiecere, animis concipere non possunt, von dessen Größe sich diejenigen, die ihn nicht mit Augen gesehen, keine Vorstellung machen können, Curt.: protinus concepit ›Italiam‹ et ›arma virumque‹, dachte sich J. usw. (= kam auf den Gedanken, die Äneide zu dichten), v. Vergil, Mart. 8, 56, 19. – m. folg. Acc. u. Infin., concepit, (Germanos) esse homines, qui etc., Vell. 2, 117, 3: forsitan et lucos illic urbesque deorum concipias animo esse, Ov. met. 2, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, concipere animo potes, quam simus fatigati, Plin. ep. 3, 9, 24. – Partiz. Perf. im Plur. subst., mente concepta, ōrum, n., das Vorgestellte, Gedachte, die Gedanken, Einbildungen, Quint. 5, 10. § 1 u. 4: mente concepta sensus vocamus, Quint. 8, 5, 2. – β) = etw. ahnen, argwöhnen, nec nutrix etiamnum concipit ullum mente nefas, Ov.: nec tantos mente furores concipit, ihr kam in die Seele kein Gedanke von solcher Wut, Verg. – e) in die Erkenntnis, in das Bewußtsein aufnehmen, auffassen, erkennen, begreifen, principio rerum omnium quasi adumbratas intellegentias animo ac mente c., Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, wohlverstanden u. ziemlich bestimmt aufgefaßt u. begriffen haben, Cic.: si qua divinae opis auguria mente concipi possent, Curt. – m. folg. Acc. u. Infin., quod enim ita iuratum est, ut mens conciperet fieri oportere, id servandum est, jeden Eid, den man mit dem Bewußtsein geschworen hat, man sei zu seiner Erfüllung verpflichtet, muß man halten, Cic. de off. 3, 107. – / arch. Infin. Präs. Pass. concipei, Corp. inscr. Lat. 1, 205. col. I, 45 u. 48.

    lateinisch-deutsches > concipio

  • 20 constituo

    cōn-stituo, stituī, stitūtum, ere (con u. statuo), beistellen = hinstellen, hinsetzen, aufstellen, I) im engern Sinne: omnes currus triumphales, Val. Max. – m. Adv. (wo?) od. Praepp. (ante u. circum u. Akk., in m. Abl.), ferales cupressos ante (vornhin), Verg.: mendacem ante ipsam aciem, Val. Max.: hominem ante pedes Q. Manilii, Cic.: bovem in Aventino ante aram Dianae, Val. Max.: in litore taurum ante aras, Verg.: circum bovem alias hostias, Varr. LL.: duos equos in conspectu eorum, Val. Max.: u. (im Bilde) velut in aliqua sublimi specula constitutus, Lact. 2, 2, 18: c. ante oculos huius miseri senectutem, sich (im Geiste) vor Augen stellen, Cic. Cael. 79. – So nun als milit. t. t., a) aufstellen, aufpflanzen, bes. in Reih u. Glied, formieren od. sich formieren lassen, gew. m. Praepp. (bes. m. in u. Abl., m. ante, ad, pro, sub, intra) od. m. bl. Abl., impedimenta, Liv.: aciem, legionem, Caes.: arma in templo Castoris, Bewaffnete aufstellen, Cic.: signa ante tribunal, aufpflanzen, Liv.: impedimenta cum captivis haud procul acie in edito colle, Curt.: octo cohortes in fronte, Sall.: naves in alto, Caes.: omnes alarios in conspectu hostium pro castris, Caes.: reliquas sex legiones pro castris in acie, Caes.: cohortes sub infimo colle ab dextro latere hostium, Caes.: intra silvas aciem ordinesque, Caes.: in secundo ordine, Auct. b. Afr.: naves longas ad latus apertum hostium, Caes.: classem apud Aegos flumen, apud Salamina exad versum Athenas, Nep.: naves aperto ac plano litore, Caes. – m. Abl. der Entfernung, legionem CC passibus ab eo tumulo, Caes. – m. contra u. Akk., reliquas legiones in armis expeditas contra hostem, Caes. – m. dopp. Acc., in fronte collocant XXII (naves), reliquas subsidiarias (als Reserve) in secundo ordine, Auct. b. Alex. 14, 3. – v. einem einzelnen, se constituere, sich aufstellen, zum Zweikampf Stellung nehmen, Cl. Quadr. bei Gell. 9, 13, 17. – b) von der Bewegung aus aufstellen, haltmachen lassen (vgl. Drak. Liv. 27, 11, 6 u. die Auslgg. zu Sall. Iug. 49, 5), agmen, signa paulisper, Sall. u. Liv.: signa legionis, Caes.: signa haud procul portā, Liv.: convertisse agmen, quo loco constituerat, Liv. – m. Acc. der Entfernung, signa quadringentos ferme inde passus, Liv. – dah. viell. übtr., si (narratio) constituitur aliquando, haltmacht, Cic. de or. 2, 328.

    II) im weitern Sinne: 1) eine bestimmte Stelle anweisend irgendwo hinsetzen, einsetzen, a) jmd. anweisen, wo seinen Wohnsitz zu nehmen, ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset atque esse voluisset, Caes.: reliquias praedonum contractas in urbibus remotoque mari loco in certa sede c., feste Wohnsitze geben, Vell. – als milit. t. t., jmdm. wo seine Stellung anweisen, ihn wohin stellen, legen, neque se praesidium, ubi constitutus esset, tenere posse, Caes.: praesidia in Tolosatibus circumque Narbonem, Caes. – b) jmd. in etw. als Besitztum einsetzen, einweisen (Ggstz. exturbare, expellere), plebem in agris publicis, Cic.: si Campanus ager dividatur, exturbari et expelli plebem ex agris, non constitui et collocari, eingewiesen u. angesiedelt, Cic. – c) jmd. in einen Posten, ein Amt einsetzen, setzen, ihn anstellen, auch m. in u. Abl., regem, Cic.: praefectos, Caes.: unum aliquem lectorem, Quint.: princeps (Fürst) divinitus constitutus, Plin. pan. – reges in civitate, Cic.: alqm sibi quaestoris in loco, Cic.: alqm in hoc munere, Q. Cic.: alqm supra bibliothecam, Vitr. – m. dopp. Acc., a quo regem et se et filium suum constitutos esse, Cic.: Commium regem ibi, Caes.: Cavarinum apud eos regem, Caes.: im Passiv m. dopp. Nom., rex (als K.) constituitur Arbactus, Iustin.: Alcibiades dux classi constituitur, Iustin. – d) bei jmd. in ein Verhältnis einsetzen, m. in u. Abl. des Verhältnisses, Athenaeum in maxima apud regem auctoritate gratiaque, veranlassen, daß der König dem Ath. wieder sein ganzes Vertrauen schenkt u. vollen Einfluß gestattet, Cic. ep. 15, 4, 6.

    2) errichtend, gründend, veranstaltend aufstellen, a) lebl. Objj., mit Adv., od. m. Praepp., od. m. Genet. od. Abl. loc.; od. m. Dat. (wem zu Ehren? wem zum Nutzen?), α) ein Bauwerk u. dgl. aufstellen, errichten, eine Stadt, Örtlichkeit u. dgl. anlegen, herrich ten, turres, Caes.: vineas ac testudines, Nep.: triplicem Piraei portum, Nep.: templa arasque, Suet.: aedem Iovis Feretrii, Nep.: laterarias (Ziegelhütten) ac domum, Plin.: urbem, Nep. u.a. (s. Ruhnken Vell. 1, 2, 6): oppidum, Caes.: oppidum c. suāque pecuniā exaedificare, Caes.: publice statuas, Quint.: effingere et constituere (herrichten) nidos, Cic.: asylum, Lact.: tectum antiquitus constitutum, Nep.: c. aream, Col.: c. crucem, s. crux. – c. castella ad extremas fossas, Caes.: pyras curvo in litore, Verg.: tropaea in Pyrenaeis iugis, Sall. fr. – alci publice in foro statuam, Nep.: aedem in foro geminis fratribus, Suet.: horrea certis locis, Caes.: domi suae quintanam, Suet.: domi suae sacellum Automatias, Nep.: domos Athenis, Plin.: in Getis Graias domos, Ov. – domicilium sibi Magnesiae, Nep. – als milit. t. t., Romae castra (aufschlagen), Suet.: u. so hiberna omnium legionum in Belgis, Caes. – als mathem. t. t., in data linea triangula aequis lateribus c., errichten (konstruieren), Quint. 1, 10, 3. – β) eine Anstalt u. vgl. errichten, einrichten, einsetzen, ludos illic quinquennales, Suet.: nova portoria, Vell.: vectigal in monte Antilibano, Cic.: aerarium interfectoribus Caesaris, Nep.: collegia antiquitus constituta, Suet. – u. als publiz. t. t., eine Machtstellung errichten, schaffen, einsetzen, decemviralem potestatem in omnibus urbibus, Nep.: magistratus per singulas civitates, Iustin.: senatum centum senatorum, Iustin.: novi generis imperia in (gegen) alqm, Caes.: quae (potestates, imperia, curationes) constituuntur ad populi fructum aliquem aut commodum, Cic. – γ) ein Reich errichten, bilden, ex multis gentibus nationibusque unum regnum populumque, Iustin. 8, 6, 2. – δ) eine Vornahme anstellen, auctionem, Cic.: sermonem, Varr. LL.: sponsalia, ICt. – als gerichtl. t. t., c. actionem (eine Klage), Cic.: actionem adversus ingratos, Val. Max. – crimen in alqo, Klage gegen jmd. erheben, Cic.: reperietis idcirco haec in uno homine pecunioso tot constituta, ut etc., gegen diesen einen g. M. so viele Maßregeln ergriffen, Cic. – c. quaestionem (Untersuchung), Cic. u. Quint. – ε) Zustände zustande bringen, begründen, feststellen, amicitiam (Ggstz. tollere, v. Nutzen), Cic.: amicitiam cum alqo, Q. Cic.: concordiam, Cic.: pacem, Cic.: pacem his legibus, Nep.: victoriam, Cic.: magnam sibi auctoritatem pugnā illā navali, Nep.: videte, quod ius nobis, quam condicionem vobismet ipsis, quam denique civitati legem constituere (einführen) velitis, Cic. – ζ) zur Nachachtung aufstellen, documentum more militari, Auct. b. Afr.: maximum exemplum iustitiae in hostem, Cic. – b) leb. Objj.: α) übh. schaffend hinstellen, m. dopp. Acc., di primum homines humo excitatos celsos et erectos constituerunt, Cic. de nat. deor. 2, 140. – β) als milit. t. t., eine Legion usw. er richten, bilden, tres legiones, Caes. – m. ex u. Abl., legio septima constituta ex veteranis, Cic.

    3) eine feste Stellung (Halt, Verfassung, Stimmung usw.) gebend, eine feste Haltung geben, in eine gute Verfassung (Stimmung) versetzen, eine feste Einrichtung geben, disponieren (stimmen), regulieren (ordnen), fest bestimmen, befestigen (stählen), sicher begründen, konsolidieren, a) den Körper usw., is cui corpus bene constitutum sit, dessen Körper sich in guter Verfassung od. Stimmung (griech. σαρκος ευσταθὲς κατάστημα od. σαρκος ευστάθεια) befindet, Cic. – iam confirmata et constituta vox, Quint.: iam perfectis constitutisque viribus, Quint. – b) Geist u. Gemüt (Charakter), exordium est principium orationis, per quod animus auditoris constituitur (gestimmt wird) ad audiendum, Cornif. rhet.: animus bene constitutus, Cic. – übtr. auf die Pers., viri sapientes et bene naturā constituti, Cic. Sest. 137: quotus quisque philosophorum invenitur, qui sit ita moratus, ita animo ac vitā constitutus, ut ratio postulat, dessen Denk- u. Handlungsweise in einer solchen Verfassung ist, wie usw., Cic. Tusc. 2, 11. – c) Zustände, senectus, quae fundamentis adulescentiae constituta est, das durch den in der Iugend gelegten Grund einen festen Halt bekommen hat, Cic.: ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentiā est, muß in der Klugheit der Greise Halt u. Leitung suchen, Cic. – d) menschliche Verhältnisse, Angelegenheiten, Einrichtungen, α) einzelne Verhältnisse usw., rem familiarem, Cic.: rem nummariam de communi sententia, Cic. – übtr. auf die Pers., qui integri sunt et sani et bene constituti de rebus domesticis, deren Hauswesen sich in guter Verfassung befindet, gute Haushalter, gute Hausväter, Cic. Sest. 97. – Passiv unpers., non tam sinistre constitutum est, ut non etc., es steht nicht so schlimm mit uns, daß wir nicht usw., Plin. pan. 45, 5. – β) das Staatswesen usw., rem publicam c., componere et c., Cic.: bene morata et bene constituta civitas, Cic.: c. plures rei publicae partes, Cic.: c. civitatem, Suet., civitates, Cic.: res summā aequitate, Nep. – eae res, quas ipse Athenis constituerat, seine Einrichtungen zu Athen, Nep.: c. Chersonesum, Nep.: c. alci regnum, Nep.

    4) bestimmend feststellen, festsetzen, bestimmen, a) übh. abgrenzend, α) lebl. Objj., feststellen, festsetzen, ansetzen, bestimmen, anordnen, anberaumen, u. im Einverständnis mit einem andern = verabreden, übereinkommen, zusagen, im üblen Sinne = abkarten, m. Acc., c. iter ad Cirtam oppidum, Sall. (u. so ex itinere proposito et constituto reverti, Cic.): c. locum, Ter.: tempus, diem, Cic., Caes. u.a.: constitutā die causae dictionis (an dem bestimmten Tage der Verteidigung), Caes.: c. Olympiada, Cic.: primam Olympiada, Vell. – c. vadimonium (gerichtl. t. t.), Cic. – u. (im Bilde) fines, qui sint in amicitia, Cic.: modum credendi, Cic.: mercedem funeris, Cic.: summum pretium, Cic.: certa pretia, Cic. – poenas capitis, Cic. – m. Dat. (wem? für wen? wozu?), diem concilio, Caes.: diem nuptiis, Plaut.: proximum diem ei negotio, Sall.: posterum diem pugnae, Caes.: pretium frumento, Cic.: aera (Sold) militibus, Liv.: singulis fines imperii, Sall.: certos mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possim, Cic.: gravissimum ei rei supplicium cum cruciatu, Caes.: poenam alci, Cic. u. Quint.: capitis poenam iis, qui non paruerint, Caes. – m. ad u. Akk., grandiorem aetatem ad consulatum, Cic.: certam pecuniam proconsulibus ad mulos et tabernacula, Suet. – m. in u. Akk. der Zeit, in posterum diem tempus locumque, Liv.: nuptias in hunc diem, Ter. – m. cum u. Abl. od. (s. unten mit ut) inter se, diem cum alqo c., pacisci et c., Caes. u. Cic.: colloquium cum rege, Liv. – m. in (gegen) u. Akk. der Pers., in impios et consceleratos poenas certissimas, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, armorum quantum quaeque civitas domi quodque ante tempus efficiat constituit, Caes.: quid in annos singulos vectigalis populo Romano Britannia penderet constituit, Caes.: quantum quaeque civitas daret Aristides delectus est qui constitueret, Nep.: constitui cum hominibus, quo die mihi Messanae praesto essent, Cic. – m. folg. Acc. u. Infin., nam constitui cum quodam hospite me esse illum conventuram, Ter.: et is hodie venturum ad me constituit domum, Ter.: vellem non constituissem in Tusculanum me hodie venturum esse L. Aelio, Cic.: si constitueris cuipiam te advocatum in rem praesentem esse venturum, Cic. – m. folg. ut u. Konj., Lentulus cum ceteris... constituerant, ut L. Bestia... quereretur de actionibus Ciceronis, Cic.: constituimus inter nos, ut ambulationem conficeremus in Academia, Cic. – m. de (über) u. Abl., de numero pastorum alii angustius, alii laxius constituere solent; ego in (auf) octogenas hirtas oves singulos pastores constitui, Atticus in centenas, Varr. r. r. 2, 10, 10 Keil. – absol. m. Dat. (wem?), hic ubi nocturnae Numa constituebat amicae, ein Stelldichein zu geben pflegte, Iuven. 3, 16. – absol. m. in u. Akk., in diem tertium constituunt, Sall. Iug. 66, 2. – ganz absol., sic constituunt (setzen sie die Zeit fest), sic condicunt, Tac. Germ. 11, 2. – Passiv unpers., Avillius, ut erat constitutum, simulat se aegrotare, Cic. Clu. 37. – β) leb. Wesen, zu einem Zwecke bestimmen, bestellen, stellen, accusatorem, Cic.: testes, Cic.: iudices de alqa re, Cic.: publice patronum huic causae, Cic.: curatores legibus agrariis, Cic.: tutores pupillis, ICt.: debitorem sibi, ICt.: m. dopp. Akk., alqm reum pro se, ICt. – b) erklärend, urteilend, entscheidend feststellen, α) übh., m. folg. Acc. u. Infin. = die Erklärung abgeben, den Satz aufstel len, consuetudo... eo deducta est, ut et constitueret, honestum esse aliquid, quod utile non esset, et utile, quod non honestum, Cic.: bona possessa non esse constitui, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz = sich ein festes Urteil bilden, sich entscheiden, nondum satis constitui, molestiaene plus an voluptatis attulerit Trebatius noster, Cic.: constituere apud se debet, utrum contra tabulas bonorum possessionem petat, an vero legatum persequatur? Ulp. dig. – β) als jurist. t. t., αα) gesetzlich feststellen, disceptationem (Streitpunkt), Cic.: controversiam (Streitpunkt), Cic. – bes. iudicium, für zu Recht bestehend erklären (durch ein Gesetz, ein Edikt od. durch Bestellung eines Richters von seiten des Prätors), Cic.: u. iudicium de rebus repetundis, Cic.: iudicium capitis in alqm, Cic.: iudicio damni iniuriā (über Ersatz des widerrechtlich erlittenen Schadens) constituto, Cic. – nuper apud (vor dem Richterstuhl) C. Orchivium collegam meum locus ab iudicibus Fausto Sullae de pecuniis residuis non est constitutus, wurde von den R. gegen F. S. wegen der r. G. nicht auf Prozeß erkannt, Cic. Clu. 94. – u. v. Gesetz, ius melius Sullanis praediis quam paternis, zuerkennen, Cic. agr. 3, 10. – ββ) gesetzlich entscheiden, einen Beschluß fassen, verordnen, v. Richter, litem, Petr. 18, 5: quid ageres? quid constitueres? Ps. Quint. decl. 3, 14. – absol. m. de u. Abl., de certo, de perspicuo iure, Cic.: alio modo aut de religiono aut de re publica, Cic.: de hoc (verst. Eumene) Antigonus cum solus constituere non auderet, ad consilium rettulit, Nep. – m. folg. ut u. Konj., ut debeatur, Plin. pan. 40, 5. – c) beschließend festsetzen, beschließen, sich entschließen, den Entschluß fassen, α) übh.: m. Acc., haec ex re et ex tempore constitues, Cic.: nihil ante de profectione constituam, quam etc., Cic. – m. folg. Infin., bellum cum Germanis gerere, Caes.: desciscere a rege, Nep.: cum mihi deliberatum ac constitutum sit, ita gerere consulatum, ut etc., Cic. – m. folg. ut u. Konj., constitueram, ut V. Idus Aquini manerem, Cic. – β) v. Senat, m. folg. indir. Fragesatz, ut celeriter quod opus esset constitueretur, Rutil. Lup. 1, 17: u. so ibid. 2, 17. – / Archaist. Plusquampers. constitiveram, Plaut. Pseud. 549 R. u. Fl. (Götz u. Lorenz besser mecum statueram).

    lateinisch-deutsches > constituo

См. также в других словарях:

  • Commissum divinitus — ist eine Enzyklika von Papst Gregor XVI., sie datiert vom 17. Mai 1835 und trägt den Untertitel „Über Kirche und Staat“, wobei er schwerpunktmäßig auf die Situation in der Schweiz einging. Einleitung Der in den Jahren 1830 – 1848 aufkommende… …   Deutsch Wikipedia

  • AD GENTES DIVINITUS — [лат. Народам по Промыслу Божию], декрет Ватиканского II Cобора о миссионерской деятельности Церкви, утвержден 7 дек. 1965 г. папой Павлом VI. В его подготовке приняли участие представители из Азии, Африки, Лат. Америки. Цель декрета «изложить… …   Православная энциклопедия

  • Visión (género literario) — La visión o visio, en latín, es un género literario común en la Edad Media, por lo general con fin moral, religioso o escatológico. El género Narra hechos de ultratumba a los que se accede mediante el sueño o una visión alucinada, por lo común… …   Wikipedia Español

  • ВАТИКАНСКИЙ II СОБОР — (11 окт. 1962 8 дек. 1965), Собор Римско католической Церкви, в католич. традиции «21 й вселенский». Проходил в базилике св. Петра в Риме; состоялось 4 сессии, 168 генеральных конгрегаций. В В. С. участвовали 3058 епископов и генеральных… …   Православная энциклопедия

  • Biblical inspiration — Rembrandt s The Evangelist Matthew Inspired by an Angel. Biblical inspiration is the doctrine in Christian theology that the authors and editors of the Bible were led or influenced by God with the result that their writings many be designated in… …   Wikipedia

  • Bistum Bukoba — Basisdaten Staat Tansania Metropolitanbistum Erzbistum Mwanza …   Deutsch Wikipedia

  • Inter ea — (lat.: Zwischen diesen..) ist eine Enzyklika von Papst Gregor XVI., sie wurde am 1. April 1842 promulgiert und befasst sich mit der Entwicklung in einigen schweizerischen Kantonen. Die in der Mitte des 19. Jahrhunderts entworfenen liberalen… …   Deutsch Wikipedia

  • Епархия Паракату — Dioecesis Paracatuensis Главный город Паракату, Бразилия Страна …   Википедия

  • Апостольский викариат Бенгази — Vicariatus Apostolicus Berenicensis …   Википедия

  • Епархия Прато — лат. Dioecesis Pratensis итал. Diocesi di Prato …   Википедия

  • MARIA — I. MARIA Angliae Regina. Filia Henrici VIII. ex Catharina Arragonia, Eduardo VI. non sine veneni suspicione exstincto, successit A. C. 1553. Iohannâ Suffolciâ, quam Rex heredem scripserat, cum marito et socero Dudlaeo, aliisque, capite plexâ. Mox …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»