Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

constĭtūtĭo

  • 1 constitutio

    constĭtūtĭo, ōnis, f. [constituo].
    I.
    In gen., a constitution, disposition, nature:

    firma corporis,

    Cic. Off. 3, 33, 117 (as transl. of the Gr. eustatheia tês sarkos); so Sen. Ep. 121, 10 and 14:

    prima naturae,

    Cic. Fin. 4, 6, 15.—
    II.
    In partic.
    A.
    A definition:

    ea constitutio summi boni, quae est proposita,

    Cic. Fin. 5, 16, 45.—
    B.
    In rhet., the issue in a cause, the point in dispute:

    constitutio est prima conflictio causarum ex depulsione intentionis profecta, hoc modo: Fecisti: Non feci, aut: Jure feci, etc.,

    Cic. Inv. 1, 8, 10; Auct. Her. 1, 11, 18 and 19; cf. Quint. 3, 6, 2 sq.—
    C.
    A regulation, order, arrangement:

    nec temporis unius nec hominis esse constitutionem rei publicae,

    Cic. Rep. 2, 21, 37, cf. id. ib. 1, 45, 69;

    2, 31, 53: constitutio est in lege, more, judicato, pacto,

    Quint. 7, 4, 6; cf. id. 7, 4, 5; 5, 2, 5:

    religionum,

    Cic. Leg. 2, 10, 23:

    senatus,

    Liv. 39, 53, 10; Plin. 34, 9, 21, § 99 al.—
    2.
    Esp., an imperial regulation, order: quodcumque ergo imperator per epistulam promulgavit, vel cognoscens decrevit, vel edicto praecepit, legem esse constat;

    hae sunt quae constitutiones appellantur,

    Just. Inst. 1, 2, 6; Gai Inst. 2, 5, § 3 al.

    Lewis & Short latin dictionary > constitutio

  • 2 cōnstitūtiō

        cōnstitūtiō ōnis, f    [constituo], a disposition, constitution, nature: firma corporis. — A definition: summi boni.—Fig., in rhet., the issue, point in dispute, C.—A regulation, order, arrangement: rei p.: senatūs, L.: auctor constitutionis, Ta.
    * * *
    constitution/disposition/structure/character; arrangement/organization/system; ordinance, decree, decision; position/ordering; destiny; definition of a term

    Latin-English dictionary > cōnstitūtiō

  • 3 dēfīnītīvus

        dēfīnītīvus adj.    [definio], definitive, explanatory: constitutio: causa.
    * * *
    definitiva, definitivum ADJ
    definitive, explanatory; involving definition; definite, distinct, plain (L+S)

    Latin-English dictionary > dēfīnītīvus

  • 4 fīrmitūdō

        fīrmitūdō inis, f    [firmus], firmness, durability, strength: tanta in eis (navibus), Cs.—Fig., firmness, constancy, stability: haec constitutio habet firmitudinem: animi, Cs.: firmitudinem simulare, Ta.
    * * *
    stability; strength

    Latin-English dictionary > fīrmitūdō

  • 5 generālis

        generālis e, adj.    [genus], of a species, generic: constitutio.— Of all, general: quoddam decorum.
    * * *
    I II
    generalis, generale ADJ
    general, generic; shared by/common to a class/kind; of the nature of a thing

    Latin-English dictionary > generālis

  • 6 negōtiālis

        negōtiālis e, adj.    [negotium], of business, of affairs: constitutio.

    Latin-English dictionary > negōtiālis

  • 7 trānslātīvus

        trānslātīvus adj.    [translatio], of transference, to be transferred, to be sifted: constitutio.
    * * *
    translativa, translativum ADJ

    Latin-English dictionary > trānslātīvus

  • 8 civitas

    cīvĭtas, ātis ( gen. plur. civitatium, Cic. Rep. 1, 34, 51; id. Leg. 2, 4, 9; Caes. B. G. 4, 3; 5, 22; Sall. C. 40, 2; Liv. 1, 17, 4; 2, 6, 5; 33, 20, 11 Drak.; 42, 30, 6; 42, 44, 1; 45, 34, 1; Vell. 2, 42, 2; Quint. 2, 16, 4 N. cr.; Suet. Tit. 8 Oud.; Cornut. ap. Charis. p. 100 P.; cf. Varr. L. L. 8, § 66; Prisc. p. 771 P.; Neue, Formenl. 1, 268), f. [civis].
    I.
    Abstr., the condition or privileges of a ( Roman) citizen, citizenship, freedom of the city (upon its conditions, v. Zimmern, Rechtsgesch. 2, § 123 sq.;

    Dict. of Antiq. p. 260 sqq.): Cato, cum esset Tusculi natus, in populi romani civitatem susceptus est: ita, cum ortu Tusculanus esset, civitate Romanus, etc.,

    Cic. Leg. 2, 2, 5:

    donare aliquem civitate,

    id. Balb. 13, 20; Suet. Caes. 24; 42; 76; id. Aug. 47; id. Tib. 51; id. Ner. 24:

    dare civitatem alicui,

    Cic. Arch. 4, 7; 5, 10; Liv. 1, 28, 7; 8, 14, 8; Suet. Aug. 40; id. Galb. 14: accipere aliquem in civitatem, [p. 347] Cic. Off. 1, 11, 35:

    adsciscere in civitatem,

    Liv. 6, 40, 4:

    ascribere aliquem in civitatem,

    Cic. Arch. 4, 6:

    aliquem foederatis civitatibus ascribere,

    id. ib. 4, 7:

    in aliis civitatibus ascriptus,

    id. ib. 5, 10:

    assequi,

    Tac. A. 11, 23:

    consequi,

    Cic. Balb. 13, 31:

    deponere,

    id. Caecin. 34, 100:

    decedere de civitate,

    id. Balb. 5, 11:

    dicare se civitati,

    id. ib. 11, 28:

    in civitatem,

    id. ib. 12, 30:

    eripere,

    id. Caecin. 34, 99:

    habere,

    id. Balb. 13, 31:

    impertiri civitatem,

    id. Arch. 5, 10:

    furari civitatem,

    id. Balb. 2, 5:

    petere,

    Suet. Caes. 8:

    Romanam assequi,

    Tac. A. 11, 23:

    adipisci,

    Suet. Aug. 40:

    Romanam usurpare,

    id. Calig. 38; id. Claud. 25:

    amittere civitatem,

    Cic. Caecin. 34, 98:

    adimere,

    id. ib.; Suet. Caes. 28:

    petere,

    id. ib. 8:

    negare,

    id. Aug. 40:

    jus civitatis,

    Cic. Caecin. 34, 98; id. Arch. 5, 11:

    recipere aliquem in civitatem,

    id. Caecin. 34, 100; id. Arch. 10,22; id. Balb. 13, 31:

    relinquere,

    id. Caecin. 34, 100:

    retinere civitatem,

    id. Balb. 12, 30:

    retinere aliquem in civitate,

    id. Lig. 11, 33:

    ademptio civitatis,

    id. Dom. 30, 78:

    commemoratio,

    id. Verr. 2, 5, 62, § 162:

    nomen,

    id. ib.:

    ereptor,

    id. Dom. 30, 81.—
    B.
    Trop.:

    ut oratio Romana plane videatur, non civitate donata,

    Quint. 8, 1, 3; cf.:

    civitate Romanā donare agricolationem,

    Col. 1, 1, 12:

    verbum hoc a te civitate donatum,

    naturalized, Gell. 19, 3, 3; Sen. Ep. 120, 4; id. Q. N. 5, 16, 4.—More freq.,
    II.
    Concr., the citizens united in a community, the body - politic, the state, and as this consists of one city and its territory, or of several cities, it differs from urbs, i.e. the compass of the dwellings of the collected citizens;

    but sometimes meton., = urbs, v. B.: concilia coetusque hominum jure sociati, quae civitates appellantur,

    Cic. Rep. 6, 13, 13:

    tum conventicula hominum, quae postea civitates nominatae sunt, tum domicilia conjuncta, quas urbes dicimus, etc.,

    id. Sest. 42, 91; cf.: omnis populus, qui est talis coetus multitudinis, qualem exposui; omnis civitas, quae est constitutio populi;

    omnis res publica, quae populi res est, etc.,

    id. Rep. 1, 26, 41:

    quia sapiens non sum, nec haec urbs nec in eā civitas... non dubitavisset, quin et Roma urbs (esset), et eam civitas incoleret,

    id. Ac. 2, 45, 137:

    aucta civitate magnitudine urbis,

    Liv. 1, 45, 1:

    Orgetorix civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent,

    Caes. B. G. 1, 2 Oud.; so id. ib. 1, 4; 1, 19; 1, 31; cf. Sisenn. ap. Non. p. 429, 15:

    civitates aut nationes devictae,

    Cic. Off. 1, 11, 35; Sall. C. 31, 1; Liv. 21, 1, 2:

    io triumphe non semel dicemus civitas omnis,

    Hor. C. 4, 2, 51; cf. id. Epod. 16, 36 and 18:

    cum civitas in foro exspectatione erecta staret,

    Liv. 3, 47, 1; so id. 2, 37, 5; 26, 18, 6; 34, 41, 1; Tac. A. 3, 11; Suet. Calig. 6; id. Tib. 17; 42:

    civitates aut condere novas aut conservare jam conditas,

    Cic. Rep. 1, 7, 12; id. Sull. 9, 28; id. Rep. 1, 8, 13; 1, 3, 5:

    omnis civitas Helvetia in quattuor pagos divisa est,

    Caes. B. G. 1, 12:

    quae pars civitatis Helvetiae, etc.,

    id. ib.:

    non longe a Tolosatium finibus, quae civitas est in provinciā,

    id. ib. 1, 10:

    Ubii, quorum fuit civitas ampla atque florens,

    id. ib. 4, 3:

    Rhodiorum civitas, magna atque magnifica,

    Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 69, 3:

    Heraclea quae est civitas aequissimo jure ac foedere,

    Cic. Arch. 4, 6 et saep.:

    administrare civitatem,

    id. Off. 1, 25, 88:

    mutari civitatum status,

    id. Leg. 3, 14, 32; so,

    civitatis status,

    Quint. 6, 1, 16; 11, 1, 85:

    (legibus) solutis stare ipsa (civitas) non possit,

    id. 11, 1, 85:

    lege civitatis,

    id. 12, 10, 26; cf. id. 5, 10, 25:

    mos civitatis,

    id. 10, 1, 107; 12, 3, 7; 1, 2, 2.—Of Plato's ideal republic:

    si in illā commenticiā Platonis civitate res ageretur,

    Cic. de Or. 1, 53, 230.—
    2.
    Trop.:

    civitas caelitum,

    Plaut. Rud. prol. 2:

    ut jam universus hic mundus una civitas sit communis deorum atque hominum existimanda,

    Cic. Leg. 1, 7, 23.—
    B.
    Meton., = urbs, a city (rare and mostly post-Aug.; not in Cic. or Cæs.): civitatem incendere, Enn. ap. Non. p. 429, 5 (Trag. 382 Vahl.):

    cum errarem per totam civitatem,

    Petr. 8, 2; cf. id. 8, 141 fin.:

    Lingonum,

    Tac. H. 1, 54; 1, 64:

    ab excidio civitatis,

    id. ib. 1, 63;

    1, 69: circumjectae civitates,

    id. ib. 3, 43:

    muri civitatis,

    id. ib. 4, 65; id. A. 6, 42:

    pererrata nocturnis conversationibus,

    Sen. Ben. 6, 32, 1:

    expugnare civitatem,

    Quint. 8, 3, 67; cf.:

    expugnandae civitates,

    id. 12, 9, 2:

    plurimas per totum orbem civitates, terrae motu aut incendio afflictas restituit in melius,

    Suet. Vesp. 17; cf. id. Tit. 8; id. Tib. 84 fin.; Lact. 2, 7, 19.—
    2.
    Esp., the city, i. e. Rome and its inhabitants, Tac. H. 1, 19; 2, 92; 4, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > civitas

  • 9 constitutionarius

    constĭtūtĭōnārĭus, ĭi, m. [constitutio], he who presides over the copying of the imperial constitutions, Gest. ap. Sen. Recip. Th. Cod.

    Lewis & Short latin dictionary > constitutionarius

  • 10 definitivus

    dēfīnītīvus, a, um, adj. [definio].
    I.
    Definitive, explanatory. So in the rhet. lang. of Cicero: constitutio, Inv. 2, 17; cf. ib. 1, 13:

    causa,

    id. Top. 24 fin. And in the later jurid. Lat.:

    sententia,

    a decisive, definitive sentence, Cod. Just. 7, 45, 3; 7, 64, 10 al.—
    II.
    In late Lat. = definitus, definite, distinct, plain:

    materia,

    Tert. adv. Herm. 38.— Adv.: dēfīnītīvē, definitively, plainly, distinctly:

    pronuntiare,

    Tert. Car. Christ. 18:

    loqui,

    Cael. Aur. Acut. 1 praef.

    Lewis & Short latin dictionary > definitivus

  • 11 firmitudo

    firmĭtūdo, ĭnis, f. [firmus], firmness, durability, strength (less freq. than firmitas, but class.).
    I.
    Lit.:

    tanta in eis (navibus) erat firmitudo,

    Caes. B. G. 3, 13, 8; cf.:

    tanta erat operis (i. e. pontis) firmitudo,

    id. ib. 4, 17, 7:

    vocis,

    Auct. Her. 3, 11, 20. —
    II.
    Trop., firmness, constancy, stability, strength of mind:

    animi,

    Plaut. As. 2, 2, 54; cf.:

    quod firmitudinem gravitatemque animi tui perspexi,

    Cic. Fam. 5, 13, 3:

    quantum esset hominibus praesidii in animi firmitudine,

    Caes. B. C. 3, 28, 4:

    animi,

    Tac. A. 4, 8:

    in patientia firmitudinem simulans,

    id. ib. 6, 46 fin.; cf. ib. 15, 62:

    non quod salus ab isto data quicquam habitura sit firmitudinis,

    Cic. Att. 11, 14, 2:

    haec constitutio habet firmitudinem,

    id. Rep. 1, 45:

    (translationes) per se minus habeant firmitudinis,

    id. Inv. 2, 19, 58.

    Lewis & Short latin dictionary > firmitudo

  • 12 firmus

    firmus, a, um, adj. [Sanscr. dhar-, dharā-mi, hold, support; Gr. thra-, thrê-sasthai, to sit down, thrênus, thronos; cf.: frētus, frēnum], firm (in opp. to frail, destructible), steadfast, stable, strong, powerful (freq. and class.; esp. in the trop. sense; syn.: constans, stabilis, solidus).
    I.
    Lit.:

    nos fragili vastum ligno sulcavimus aequor: Quae tulit Aesoniden, firma carina fuit,

    Ov. P. 1, 4, 35:

    robora,

    Verg. A. 2, 481:

    arbor,

    Ov. A. A. 2, 652:

    vincula,

    id. F. 1, 370:

    janua,

    i. e. shut fast, id. Am. 2, 12, 3; cf.

    sera,

    id. P. 1, 2, 24:

    solum,

    Curt. 5, 1:

    firmioris testae murices,

    Plin. 9, 33, 52, § 102: sunt et Amineae vites, firmissima vina. Verg. G. 2, 97:

    firmo cibo pasta pecus,

    strengthening, Varr. R. R. 2, 11, 2:

    firmius est triticum quam milium: id ipsum quam hordeum: ex tritico firmissima siligo,

    Cels. 2, 18:

    effice ut valeas, et ut ad nos firmus ac valens quam primum venias,

    Cic. Fam. 16, 8, 1 and 2; cf.:

    mihi placebat, si firmior esses, etc.,

    id. ib. 16, 5, 1:

    nondum satis firmo corpore,

    id. ib. 11, 27, 1:

    hinc remiges firmissimi, illinc inopia affectissimi,

    Vell. 2, 84, 2.—With dat.:

    area firma templis sustinendis,

    Liv. 2, 5, 4:

    testa in structura oneri ferendo firma,

    Vitr. 2, 8, 19:

    adversis,

    Tac. Agr. 35 fin.
    II.
    Trop., firm in strength or durability, also in opinion, affection, etc., fast, constant, steadfast, immovable, powerful, strong, true, faithful:

    quae enim domus tam stabilis, quae tam firma civitas est, quae non odiis et discidiis funditus possit everti?

    Cic. Lael. 7, 23:

    res publica firma atque robusta,

    id. Rep. 2, 1 fin.; cf.:

    civitas imprimis firma,

    Caes. B. G. 5, 54, 2:

    Trinobantes prope firmissima earum regionum civitas,

    id. ib. 5, 20, 1; cf.

    also: Mutina firmissima et splendidissima colonia,

    Cic. Phil. 5, 9, 24:

    tres potentissimi ac firmissimi populi,

    id. ib. 1, 3 fin.; and:

    evocatorum firma manus,

    id. Fam. 15, 4, 3: Antonius ab equitatu firmus esse dicebatur, strong in cavalry, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 15, 2.— With ad and acc.: satis firmus ad castra facienda, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 1:

    Chrysippi consolatio ad veritatem firmissima est,

    Cic. Tusc. 3, 33, 79:

    exercitus satis firmus ad tantum bellum,

    Liv. 23, 25, 6; cf.:

    cohortes minime firmae ad dimicandum,

    Caes. B. G. 7, 60, 2; Sall. H. 4, 62, 16.— With contra: Jugurtha nihil satis firmum contra Metellum putat, Sall. J. 80, 1.—With adversus:

    firmus adversus militarem largitionem,

    Tac. H. 2, 82:

    firmior adversus fortuita,

    id. ib. 4, 51:

    adversus convicia malosque rumores,

    Suet. Tib. 28.— Absol.:

    cum neque magnas copias neque firmas haberet,

    Nep. Eum. 3, 3; Caes. B. G. 1, 3, 8; Sall. J. 56, 2:

    concordi populo nihil esse immutabilius, nihil firmius,

    Cic. Rep. 1, 32:

    praesidia firmissima,

    id. Fin. 1, 10, 35:

    fundamenta defensionis firmissima,

    id. Cael. 2, 7:

    firmior fortuna,

    id. Rep. 1, 17:

    constitutio Romuli,

    id. ib. 2, 31 (ap. Non. 526, 10):

    illud ratum, firmum, fixum fuisse vis,

    Cic. Ac. 2, 46, 141:

    officii praecepta firma, stabilia,

    id. Off. 1, 2, 6; cf.:

    opinio, firma et stabilis,

    id. Brut. 30, 114:

    firma et constans assensio,

    id. Ac. 1, 11, 42:

    ne in maximis quidem rebus quicquam adhuc inveni firmius,

    id. Or. 71, 237:

    spem firmissimam habere,

    id. Fam. 6, 5, 4; cf.

    , transf.: firmior candidatus,

    i. e. who has stronger, greater hopes of being elected, id. Att. 1, 1, 2:

    litterae,

    i. e. containing news that may be relied upon, id. ib. 7, 25; cf. id. ib. 16, 5:

    senatum sua sponte bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis,

    id. Phil. 6, 7, 18; cf.:

    vir in suscepta causa firmissimus,

    id. Mil. 33, 91:

    accusator firmus verusque,

    id. Div. in Caecil. 9, 29;

    with this cf.: vir pro veritate firmissimus,

    Plin. Ep. 2, 11, 19:

    sunt fortasse in sententia firmiores,

    id. Balb. 27, 61:

    firmus in hoc,

    Tib. 3, 2, 5:

    non firmus rectum defendis et haeres,

    Hor. S. 2, 7, 26:

    firmus proposito,

    Vell. 2, 63 fin.; so,

    firmissimus irā,

    Ov. M. 7, 457: firmo id constantique animo facias licet, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 2:

    nunc opus pectore firmo,

    Verg. A. 6, 261:

    firmi amici sunt (opp.: amici collabascunt),

    Plaut. Stich. 4, 1, 16:

    firmi et stabiles et constantes (amici),

    Cic. Lael. 17, 62:

    ex infidelissimis sociis firmissimos reddere,

    id. Fam. 15, 4, 14:

    non brevis et suffragatoria, sed firma et perpetua amicitia,

    Q. Cic. Petit. Cons. 7, 26:

    firmissimae amicitiae,

    Quint. 1, 2, 20:

    fides firma nobis,

    Plaut. Capt. 5, 1, 6.—
    * (β).
    Poet. with inf.:

    fundus nec vendibilis nec pascere firmus,

    able, capable, Hor. Ep. 1, 17, 47. —Hence, adv., firmly, steadily, lastingly, powerfully; in two (equally common) forms: firme and firmĭter.
    (α).
    Form firme, Plaut. Mil. 4, 2, 24; id. Trin. 2, 2, 54:

    insistere,

    Suet. Calig. 26:

    firme graviterque aliquid comprehendere,

    Cic. Fin. 1, 21, 71; cf.:

    satis firme aliquid concipere animo,

    id. ib. 2, 2, 6:

    continere multa,

    Quint. 11, 2, 2:

    sustinere assensus suos,

    Cic. Fin. 3, 9, 31:

    graviter et firme respondere,

    Plin. Ep. 6, 13, 3.—
    (β).
    Form firmiter: firmiter hoc tuo sit pectore fixum, Lucil. ap. Non. 512, 20:

    nisi suffulcis firmiter,

    Plaut. Ep. 1, 1, 77:

    insistere,

    Caes. B. G. 4, 26, 1:

    in suo gradu collocari,

    Cic. Rep. 1, 45 fin.: stabilita matrimonia, Cic. Fragm. ap. Non. 512, 23 (Rep. 6, 2 ed. Mos.):

    promisisse,

    Plaut. Ps. 3, 2 111:

    meminisse,

    Gell. 13, 8, 2.—
    b.
    Comp.:

    firmius durare,

    Plin. 35, 12, 46, § 165:

    firmius coire,

    Ov. H. 19, 67.—
    c.
    Sup.:

    asseverare,

    Cic. Att. 10, 14 fin.:

    pulvinus quam firmissime statuatur,

    Vitr. 5, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > firmus

  • 13 generalis

    gĕnĕrālis, e, adj. [genus].
    I.
    Of or belonging to a kind or species, generic (very rare): variae volucres ut in ordine cunctae Ostendant maculas generales corpore inesse, etc., of their species, Lucr. 1, 590:

    cum qualis sit res, quaeritur, quia et de vi et de genere negotii controversia est, constitutio generalis vocatur,

    Cic. Inv. 1, 8, 10. —
    II.
    Of or relating to all, general (opp. singuli and specialis; cf. universalis;

    freq. only since the Aug. per.): et generale quoddam decorum intelligimus, quod in omni honestate versatur, et aliud huic subjectum, quod pertinet ad singulas partes honestatis,

    Cic. Off. 1, 27, 96:

    causae, opp. singulae lites,

    Quint. 7, 1, 64; Sen. Ep. 58 med.:

    cum sit omnis generalis quaestio speciali potentior,

    Quint. 12, 2, 18; cf.:

    illud generale, hoc speciale,

    id. 5, 10, 44:

    tractatus, opp. specialis,

    id. 5, 7, 35; cf.:

    ab generali tractatu ad quasdam deduci species,

    id. 2, 4, 22:

    de re et generales quaestiones sunt et definitae,

    id. 7, 2, 1:

    definitio,

    Dig. 28, 5, 4:

    pactum,

    ib. 2, 14, 40: lex est generale jussum populi aut plebis, rogante magistratu, At. Cap. ap. Gell. 10, 20, 2.—Hence, adv.: gĕnĕrālĭter (acc. to II.), in general, generally (mostly post-Aug.; cf.:

    generatim, communiter): tempus est, id quo nunc utimur (nam ipsum quidem generaliter definire difficile est), pars quaedam aeternitatis,

    Cic. Inv. 1, 26, 39:

    quaedam adnotasse, sed generaliter (opp. particulas etiam persequi),

    Plin. Ep. 1, 8, 3:

    tempus generaliter et specialiter accipitur, etc.,

    Quint. 5, 10, 42 sq.;

    so opp. specialiter,

    id. 5, 7, 4; 5, 11, 1;

    opp. proprie,

    id. 3, 7, 7:

    legare,

    Gai. Inst. 2, 238:

    stipulari,

    id. ib. 4, 53:

    universi,

    Vulg. Jer. 25, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > generalis

  • 14 juridicialis

    jūrĭdĭcĭālis, e, adj. [id.], relating to right or justice (class.):

    juridicialis constitutio est, cum factum convenit, sed jure, an injuria factum sit, quaeritur,

    Auct. Her. 1, 14, 24; cf. Cic. Inv. 2, 23, 69:

    genus,

    id. ib. 2, 22, 68:

    quaestio,

    id. Top. 24, 92.

    Lewis & Short latin dictionary > juridicialis

  • 15 negocialis

    nĕgōtĭālis (sometimes incorrectly written nĕgōc-), e, adj. [negotium], of or belonging to business, pertaining to affairs (rare):

    negotialis (constitutio) est, in quā quid juris ex civili more et aequitate sit, consideratur (opp. juridicialis),

    Cic. Inv. 1, 11, 14; cf. id. ib. 2, 21, 62: (locum) negotialem, quam pragmatikên vocat (Hermagoras), in quā de rebus ipsis quaeritur, remoto personarum complexu, Quint. 3, 6, 58; cf. 3, 6, 57; 3, 7, 1; 2, 21, 3: epistulae sunt aut negotiales, aut familiares. Negotiales sunt argumento negotioso et gravi, Jul. Val. Ars Rhet. 27 Mai.: causae, Schol. Juv. 7, 123.

    Lewis & Short latin dictionary > negocialis

  • 16 negotialis

    nĕgōtĭālis (sometimes incorrectly written nĕgōc-), e, adj. [negotium], of or belonging to business, pertaining to affairs (rare):

    negotialis (constitutio) est, in quā quid juris ex civili more et aequitate sit, consideratur (opp. juridicialis),

    Cic. Inv. 1, 11, 14; cf. id. ib. 2, 21, 62: (locum) negotialem, quam pragmatikên vocat (Hermagoras), in quā de rebus ipsis quaeritur, remoto personarum complexu, Quint. 3, 6, 58; cf. 3, 6, 57; 3, 7, 1; 2, 21, 3: epistulae sunt aut negotiales, aut familiares. Negotiales sunt argumento negotioso et gravi, Jul. Val. Ars Rhet. 27 Mai.: causae, Schol. Juv. 7, 123.

    Lewis & Short latin dictionary > negotialis

  • 17 Pragmatica

    pragmătĭcus, a, um, adj., = pragmatikos, prop., skilled in business, esp. experienced in matters of law:

    pragmatici homines omnibus historiis cavere jubent et vetant credere,

    Cic. Att. 2, 20, 1.—Hence,
    I.
    Subst.
    A.
    pragmătĭcus, i, m., = pragmatikos, one skilled in the law, who furnished orators and advocates with the principles on which they based their speeches:

    itaque illi disertissimi homines (Graeci) ministros habent in causis juris peritos, cum ipsi sint imperitissimi, et qui pragmatici vocantur,

    Cic. de Or. 1, 59, 253 (dub.;

    bracketed by B. and K.): oratori pragmaticum adjutorem dare,

    id. ib. 1, 59, 253 (1, 45, 198, written as Greek); Quint. 12, 3, 4; Juv. 7, 123; Dig. 48, 17, 9.—
    B.
    Pragmătĭca, ōrum, n., the title of a work by Attius, Gell. 20, 3;

    perh. the same which is called by Pliny Praxidica and Praxidicum,

    Plin. 1, ind. lib. 18; 18, 24, 55, § 200.—
    II.
    Adj., relating to civil affairs. So in late jurid. Lat.:

    pragmatica sanctio, or jussio, or annotatio, or constitutio,

    an imperial decree that referred to the affairs of a community, a pragmatic sanction, Cod. Just. 1, 2, 10; called pragmaticum rescriptum, Aug. Collat. cum Donatist. 3, c. 2; and absol.: pragmătĭcum, i, n., Cod. Th. 6, 23, 3; 16, 5, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > Pragmatica

  • 18 pragmaticum

    pragmătĭcus, a, um, adj., = pragmatikos, prop., skilled in business, esp. experienced in matters of law:

    pragmatici homines omnibus historiis cavere jubent et vetant credere,

    Cic. Att. 2, 20, 1.—Hence,
    I.
    Subst.
    A.
    pragmătĭcus, i, m., = pragmatikos, one skilled in the law, who furnished orators and advocates with the principles on which they based their speeches:

    itaque illi disertissimi homines (Graeci) ministros habent in causis juris peritos, cum ipsi sint imperitissimi, et qui pragmatici vocantur,

    Cic. de Or. 1, 59, 253 (dub.;

    bracketed by B. and K.): oratori pragmaticum adjutorem dare,

    id. ib. 1, 59, 253 (1, 45, 198, written as Greek); Quint. 12, 3, 4; Juv. 7, 123; Dig. 48, 17, 9.—
    B.
    Pragmătĭca, ōrum, n., the title of a work by Attius, Gell. 20, 3;

    perh. the same which is called by Pliny Praxidica and Praxidicum,

    Plin. 1, ind. lib. 18; 18, 24, 55, § 200.—
    II.
    Adj., relating to civil affairs. So in late jurid. Lat.:

    pragmatica sanctio, or jussio, or annotatio, or constitutio,

    an imperial decree that referred to the affairs of a community, a pragmatic sanction, Cod. Just. 1, 2, 10; called pragmaticum rescriptum, Aug. Collat. cum Donatist. 3, c. 2; and absol.: pragmătĭcum, i, n., Cod. Th. 6, 23, 3; 16, 5, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > pragmaticum

  • 19 pragmaticus

    pragmătĭcus, a, um, adj., = pragmatikos, prop., skilled in business, esp. experienced in matters of law:

    pragmatici homines omnibus historiis cavere jubent et vetant credere,

    Cic. Att. 2, 20, 1.—Hence,
    I.
    Subst.
    A.
    pragmătĭcus, i, m., = pragmatikos, one skilled in the law, who furnished orators and advocates with the principles on which they based their speeches:

    itaque illi disertissimi homines (Graeci) ministros habent in causis juris peritos, cum ipsi sint imperitissimi, et qui pragmatici vocantur,

    Cic. de Or. 1, 59, 253 (dub.;

    bracketed by B. and K.): oratori pragmaticum adjutorem dare,

    id. ib. 1, 59, 253 (1, 45, 198, written as Greek); Quint. 12, 3, 4; Juv. 7, 123; Dig. 48, 17, 9.—
    B.
    Pragmătĭca, ōrum, n., the title of a work by Attius, Gell. 20, 3;

    perh. the same which is called by Pliny Praxidica and Praxidicum,

    Plin. 1, ind. lib. 18; 18, 24, 55, § 200.—
    II.
    Adj., relating to civil affairs. So in late jurid. Lat.:

    pragmatica sanctio, or jussio, or annotatio, or constitutio,

    an imperial decree that referred to the affairs of a community, a pragmatic sanction, Cod. Just. 1, 2, 10; called pragmaticum rescriptum, Aug. Collat. cum Donatist. 3, c. 2; and absol.: pragmătĭcum, i, n., Cod. Th. 6, 23, 3; 16, 5, 52.

    Lewis & Short latin dictionary > pragmaticus

  • 20 quaestio

    quaestĭo, ōnis, f. [quaero], a seeking.
    I.
    In gen. (Plautin.):

    cave, fuas mi in quaestione,

    lest you suffer yourself to be to seek, lest I have to look after you, Plaut. Pers. 1, 1, 52:

    tibi ne in quaestione essemus,

    id. Capt. 2, 2, 3; id. Ps. 2, 2, 68.—
    II.
    In partic., an inquiry, investigation, a questioning, question, subject of inquiry:

    quaestio est appetitio cognitionis, quaestionisque finis inventio,

    Cic. Ac. 2, 8, 26; 2, 36, 115:

    quae veri simillima (sententia sit), magna quaestio est,

    id. Tusc. 1, 11, 23; id. Fin. 2, 11, 34:

    rem in disceptationem quaestionemque vocare,

    to investigate, id. de Or. 3, 32, 129:

    res in quaestione versatur,

    is under investigation, id. Clu. 58, 159:

    de moribus ultima fiet quaestio,

    Juv. 3, 141:

    res in quaestionem venit,

    comes under investigation, Quint. 5, 14, 16:

    modo aliquam quaestionem poëticam ei proponeret,

    Nep. Att. 20, 2; cf. Cic. Att. 7, 19 fin.; Sen. Ben. 5, 8, 6; id. Ep. 48, 1; Suet. Tib. 56:

    quaestionem instituere,

    to institute an investigation, Quint. 7, 1, 6:

    quaestionem solvere,

    Sen. Ep. 48, 11; Quint. 5, 10, 26.—
    2.
    A public judicial investigation, examination by torture, a criminal inquiry, inquisition; the crime is usu. constr. with de:

    cum praetor quaestionem inter sicarios exercuisset,

    instituted a trial for assassination, Cic. Fin. 2, 16, 54:

    verberibus ac tormentis quaestionem habuit pecuniae publicae,

    id. Phil. 11, 2, 5:

    quaestionem mortis paternae de servis paternis habere,

    id. Rosc. Am. 28, 78:

    quaestionem fugitare,

    id. ib. 28, 78:

    servos in quaestionem polliceri,

    id. ib. 28, 77:

    quaestionem ferre in aliquem,

    to appoint, institute, make a motion for, id. de Or. 1, 53, 227:

    habere ex aliquo,

    Liv. 33, 28:

    facere alicui,

    against any one, Dig. 34, 3, 20:

    quaestionem de furto constituere,

    Cic. Clu. 64, 181:

    quaestionem instituere de morte alicujus,

    id. ib. 64, 181:

    quaestionem de morte viri habere,

    id. ib. 65, 182;

    63, 176: quaestionem habere de servis in caput filii,

    id. ib. 63, 176:

    ad quaestionem abripi,

    to examination by torture, id. ib. 33, 89:

    alicui servum in quaestionem ferre,

    id. ib. 64, 181:

    postulare servum in quaestionem,

    id. ib. 64, 181:

    quaestiones severius exercere,

    Liv. 9, 34:

    quaestioni praeesse,

    to conduct a trial as judge, Cic. Rosc. Am. 4, 11: quaestiones perpetuae, the inquisitions concerning certain crimes (repetundarum, majestatis, de falso, de sicariis, de injuriis, etc.), conducted annually, after 605 A. U. C., by a standing commission, and presided over by the prætor, Cic. Brut. 27, 106:

    judex quaestionis,

    the director of the criminal court under the presidency of the prætor, id. Clu. 54, 148; 33, 89; id. Brut. 76, 264:

    quaestiones extraordinariae,

    trials out of the common course, held under a special commission, Liv. 39, 14; so,

    quaestio nova,

    Cic. Mil. 5, 13:

    A QVAESTIONIBVS,

    an attendant in examinations, a torturer, inquisitor, Inscr. Grut. 545, 6; 560, 1. —
    B.
    Transf.
    1.
    The court, the judges:

    dimittere eo tempore quaestionem,

    Cic. Verr. 2, 2, 30, § 74:

    totam quaestionem a severitate ad clementiam transtulit,

    Val. Max. 8, 1, 6.—
    2.
    The subject of investigation, the matter, case, question:

    perdifficilis et perobscura quaestio est de naturā deorum,

    Cic. N. D. 1, 1, 1:

    dividere totam de dis immortalibus quaestionem in partis quattuor,

    id. ib. 2, 1, 3:

    quaestio proposita,

    Quint. 9, 2, 39.—
    b.
    In partic., in rhet.
    (α).
    The rhetorical subject of debate: quaestionum duo sunt genera: alterum infinitum, alterum definitum. Definitum est, quod hupothesin Graeci, nos causam: infinitum, quod thesin illi appellant, nos propositum possumus nominare, Cic. Top. 21, 79. —
    (β).
    The main point in a disputed matter, the issue in a cause: quaestio est quae ex conflictione causarum gignitur controversia, hoc modo: Non jure fecisti: jure feci. Causarum autem haec est conflictio, in quā constitutio constat;

    ex eā igitur nascitur controversia, quam quaestionem dicimus, hoc modo: jurene fecerit,

    Cic. Inv. 1, 13, 18; cf. id. ib. 1, 6, 8.—
    (γ).
    A question, a disputed point, quaestio est, it is doubtful, may be disputed:

    sapientia efficit sapientis sola per se: beatos efficiat necne sola per se quaestio est,

    Cic. Top. 15, 60; id. Tusc. 4, 13, 29; id. Inv. 2, 20, 60:

    quaestio est, an, etc.,

    Quint. 7, 3, 22; cf.:

    nulla quaestio est,

    Aug. Retract. 1, 19, 6; cf.

    also: in quaestione est,

    Plin. 11, 17, 18, § 57; 10, 22, 27, § 52:

    quaestionis est immensae,

    id. 7, 28, 29, § 101; 28, 2, 3, § 10.

    Lewis & Short latin dictionary > quaestio

См. также в других словарях:

  • Constitutio —   [lateinisch] die, /...ti ones, Verordnung, Gesetz. Constitutio feudi, die Belehnung, Lehnswesen.   …   Universal-Lexikon

  • Constitutĭo — (lat.), 1) s. Constitution; 2) Feststellung, so C. liquidi, die Berechnung u. richterliche Feststellung eines geltend gemachten Anspruches nach Capital, Zinsen u. Kosten zum Zwecke der Execution; 3) Gesetz, Rechtsbuch, so: C. criminalis… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Constitutio — Constitutĭo (lat.), in der Rechtssprache s.v.w. Verordnung, Gesetz. – C. criminālis Carolīna, abgekürzt C. C. C., s. Carolina …   Kleines Konversations-Lexikon

  • constitutio — index settlement Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • Constitutio domus regis — Establishment of the King s Household Language medieval Latin Date circa 1136 Provenance Durham Cathedral …   Wikipedia

  • Constitutio Criminalis Carolina — Constitutio Criminalis Carolina,   Abkürzung Constitutio Criminalis Carolina, Carolina …   Universal-Lexikon

  • Constitutio de regalibus — ist die nicht zeitgenössische Bezeichnung für das Weistum, das im Auftrag Kaiser Friedrichs I. auf dem Reichstag von Roncaglia 1158 durch die Bologneser Juristen Bulgarus, Martinus Gosia, Iacobus und Hugo de Porta Ravennate sowie 28 Vertreter von …   Deutsch Wikipedia

  • Constitutĭo criminălis Carŏli — (lat.), s. Halsgerichtsordnung Kaiser Karls V …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Constitutĭo Unigenĭtus — (lat.), s. Unigenitus …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Constitutio Antoniniana — Constitutio Antoniniana,   Verfügung des Kaisers M. Aurelius Antoninus, genannt Caracalla, durch die 212 n. Chr. allen Angehörigen des Römischen Reiches das römische Bürgerrecht verliehen wurde. Auf einem Gießener Papyrus glaubte man, einen Teil… …   Universal-Lexikon

  • Constitutio Apostolica —   [lateinisch »Apostolische Festsetzung«], feierliche Form der päpstlichen Verlautbarungen …   Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»