-
1 находиться
bulunmak* * *I несов.; сов. - найти́сь1) ( обнаруживаться в результате поисков) bulunmak2) çıkmakу тебя́ найдётся рубль? — sende bir ruble var mı?
найдётся и тебе́ рабо́та — sana da bir iş çıkar
хра́брых среди́ них не нашло́сь — içlerinden bir yiğit çıkmadı
3) в соч.он не нашёлся, что сказа́ть — söyleyecek bir şey bulamadı
он сразу нашёлся с отве́том / что отве́тить — verecek cevabı derhal buldu
4) тк. несов. bulunmakгде он нахо́дится? — nerede bulunuyor?, nerededir?
II сов., разг.здесь нахо́дится сто челове́к — burada yüz kişi bulunuyor / var
çok yürümek; taban tepmek ( много походить); yürümekten yorgun düşmek ( устать от ходьбы) -
2 водиться
bulunmak,olmak* * *1) olmak, bulunmak; yaşamak ( обитать)в э́тих места́х / края́х во́дится разнообра́зная дичь — buralarda çeşitli av kuşları bulunur
э́та ры́ба во́дится в холо́дных во́дах — bu balık soğuk sularda yaşar, bu soğuk su balığıdır
за ним э́того не води́лось — böyle halleri yoktu
так во́дится — âdet böyle
2) разг.я с таки́ми не вожу́сь — böyleleriyle alış-verişim yok
••как во́дится — âdet olduğu üzere; her zamanki gibi
-
3 выискаться
-
4 пребывать
bulunmak; kalmakпребыва́ть в неве́дении относи́тельно чего-л. — bir şeyden habersiz kalmak
-
5 обмениваться
несов.; сов. - обменя́тьсяdeğişmek;... alış-verişinde / teatisinde bulunmak; verişmekобме́ниваться впечатле́ниями — birbirine izlenimlerini anlatmak
обме́ниваться уда́рами — спорт. karşılıklı darbeler indirmek
обме́ниваться ре́зкими уда́рами (о боксёрах) — sert yumruklar teatisinde bulunmak
обме́ниваться информа́цией — bilgi alış-verişi yapmak
обменя́ться мне́ниями — görüş alış-verişinde bulunmak
обме́ниваться визи́тами — karşılıklı ziyaretlerde bulunmak
обме́ниваться делега́циями — karşılıklı heyetler göndermek
обме́ниваться рукопожа́тиями — el sıkışmak
мы обменя́лись с ним часа́ми — onunla saatlerimizi değiştik
-
6 обращаться
несов.; сов. - обрати́ться1) dönmekобрати́ться лицо́м к окну́ — yüzünü pencereye çevirmek
все взо́ры обрати́лись к нему́ — tüm gözler ona çevrildi
2) перен. yönelmekпоэ́т обрати́лся к социа́льным пробле́мам — şair toplumsal sorunlara yöneldi
его́ мы́сли обрати́лись к про́шлому — fikri maziye gitti
е́сли челове́чество обрати́тся к со́лнечной эне́ргии... — insanlık güneş enerjisine yönelse...
(дава́йте) обрати́мся к исто́рии э́того движе́ния — hareketin tarihine bakalım
3) başvurmak; müracaat etmek; seslenmek, hitap etmekобраща́ться к кому-л. с призы́вом / с воззва́нием — birine çağrıda bulunmak
обраща́ться к кому-л. с про́сьбой — birine ricada bulunmak
про́сьба обраща́ться к / в... —... müracaat edilmesi rica olunur
обраща́ться с предложе́нием — bir öneri yapmak, bir öneride bulunmak
обраща́ться к кому-л. за сове́том — birine akıl danışmak
обраща́ться к кому-л. с письмо́м — birine mektup yazmak
обраща́ться к врачу́ — doktora başvurmak
телеви́дение обраща́ется к миллио́нам зри́телей — televizyon milyonlarca seyirciye seslenir
обраща́ться к кому-л. с вопро́сом — birine bir soru yöneltmek
4) dönüşmek, haline gelmekвода́ обрати́лась в пар — su buhar haline geldi
5) тк. несов. davranmak, muamele etmekс ним обраща́ются, как с ребёнком — ona çocuk muamelesi yapıyorlar
6) тк. несов. kullanmakуме́ть обраща́ться с инструме́нтом — alet kullanmasını bilmek
-
7 сидеть
1) oturmakсиде́ть на сту́ле — sandalyede oturmak
сиде́ть в седле́ — eyerde oturmak / durmak
сиде́ть над уро́ками — derse çalışmak
сиде́ть на вёслах — kürekte olmak, kürek çekmek
на ве́тке сиде́ла пти́ца — dala bir kuş konmuştu
2) врз ( находиться) durmak, kalmak, bulunmakсиде́ть без де́ла — boş durmak / oturmak
сиде́ть до́ма — evinde kalmak
он на одно́м ме́сте до́лго не сиди́т — bir yerde fazla durmaz
сиде́ть под аре́стом — tutuklu bulunmak
сиде́ть в тюрьме́ — hapis(te) yatmak
он мно́го раз сиде́л (в тюрьме́) — birçok kereler hapse / cezaevine girip çıkmıştı
он сиде́л? (в тюрьме) — hapiste yatmışlığı var mı?
сиде́ть без де́нег — разг. parasız kalmak, darda bulunmak
сиде́ть на дие́те — perhiz tutmak
3) ( об одежде) oturmakхорошо́ сиде́ть — güzel oturmak, dökümlü olmak
пиджа́к сиди́т как влито́й — ceket hokka gibi oturdu
4) соч. ( о судне)неглубоко́ / ме́лко сиде́ть — az su çekmek
••сиде́ть сложа́ ру́ки — (eli) boş durmak
не сиде́ть сложа́ ру́ки — boş durmamak
сиде́ть на я́йцах — kuluçkaya oturmuş / yatmış olmak
-
8 бывать
olmak: bulunmak,olmak; gitmek,uğramak; gelmek* * *1) (происходить, случаться) olmakбыва́ет и ху́же — beteri de olur
быва́ет (и так), что... —...dığı (da) oluyor / olur
все э́то быва́ло и ра́ньше — bütün bunlar önceleri de oluyordu
с кем не быва́ло! — kimin başından geçmemiş ki!
э́та боле́знь быва́ет и у дете́й — bu hastalık çocuklarda da olur / görülür
ле́гче / про́ще не быва́ет — daha kolayı can sağlığı
2) (находиться, быть) olmak, bulunmakпо утра́м я быва́ю до́ма — sabahları (hep) evdeyim
днём нас до́ма не быва́ет — gündüzleri evde yokuz
в го́роде он быва́ет ре́дко — şehre seyrek iner
••боле́зни как не быва́ло — hastalıktan eser kalmadı
смотрю́: сосе́да - как не быва́ло — bir de baktım ki yanımdaki sır olup gitmiş
как ни в чём не быва́ло — hiç bir şey olmamış gibi; bozuntuya vermeden, istifini bozmadan ( не смутившись)
-
9 быть
olmak,bulunmak; -imek,olmak* * *1) врз olmak; bulunmakде́ньги есть — para var
де́нег не́ было — para yoktu
бы́ли б де́ньги! — yeter ki para olsun!
у него́ таки́х де́нег никогда́ не́ было — onun bu kadar parası olmadı hiç
у неё не́ было дете́й — çocuğu olmamıştı / yoktu
будь у неё де́ти... — çocuğu olsa(ydı)...
будь то мужчи́на или женщи́на — erkek olsun, kadın olsun
будь по-тво́ему — senin dediğin olsun
сего́дня я был в лесу́ — bugün ormana gittim
в час я был в лесу́ — (saat) birde ormanda idim / bulunuyordum
в лесу́ я был то́лько час — ormanda ancak bir saat kaldım
когда́ мы бы́ли в дере́вне,... — biz köyde iken / bulunduğumuz sırada...
когда́ я был в ва́шем во́зрасте... — ben sizin yaşınızdayken...
собра́ние бу́дет за́втра — toplantı yarın olacak / yapılacak
бы́ли и таки́е слу́чаи — öyle olaylar da olmuştu / yer almıştı
приходи́, в семь (часо́в) бу́ду до́ма — gel, yedide evdeyim
2) (об одежде и т. п.)она́ была́ в костюме — tayyörünü giymişti
он был в сапога́х — ayağında çizme vardı
он был при ордена́х — (göğsüne) nişanlarını takmıştı
3) ( в функции связки) imek; olmakкто э́то был? — kimdi o?
он бу́дет врачо́м — doktor olacak, doktorluk yapacak
он был просты́м учи́телем — sıradan bir öğretmendi
он со́рок лет был учи́телем — kırk yıl öğretmenlik yaptı
он был о́чень рад — çok memnundu / sevindi
ра́дость его́ была́ недо́лгой — sevinci uzun sürmedi
э́то пальто́ ей бу́дет у́зко — bu palto ona dar gelir
ему́ бы́ло за со́рок — yaşı kırkı geçmişti, kırkını aşkındı
бы́ло о́коло двух (часо́в) — saat ikiye geliyordu
4) (приходить, приезжать) gelmekя бу́ду к ве́черу — akşama (doğru) gelirim
во ско́лько мы бу́дем в го́роде? — şehre kaçta varırız / varacağız?
бу́дем наде́яться, что... —...acağını umalım
ты бу́дешь говори́ть / выступа́ть? — konuşacak mısın?
ты бу́дешь говори́ть серьёзно?! — ciddi konuşacak mısın, konuşmayacak mısın?!
ты у меня́ бу́дешь говори́ть! — konuşturacağım seni (ben)!
я не бу́ду жа́ловаться — şikayet etmeyeceğim; şikayet edecek değilim ( не собираюсь)
поко́я у вас не бу́дет — rahat yüzü görmezsiniz
••ну, была́ не была́! — haydi ne olacaksa!
будь что бу́дет! — ne olursa olsun!
отку́да ему бы́ло знать, что... ? —... nereden bilsindi / bilebilirdi?
и к чему́ бы́ло ждать? — ne vardı bekleyecek?
Вы отку́да бу́дете? — разг. Siz nereden oluyorsunuz?
все там бу́дем — sonumuz kara toprak
быть и́ли не быть — var olmak veya olmamak
так бы́ло, так и бу́дет — böyle gelmiş, böyle gidecek
-
10 возглавлять
başında olmak,başını çekmek,önderlik etmek* * *başında olmak / bulunmak; başını çekmek; önderlik etmekвозглавля́ть прави́тельство — hükümetin başkanı olmak / başında bulunmak
возглавля́ть борьбу́ — savaşımın başını çekmek, savaşıma öncülük etmek
возглавля́ть оппози́цию (о партии) — muhalefete önderlik etmek
возглавля́ть делега́цию — heyetin başkanlığını yapmak
кто возглавля́ет делега́цию? — heyete kim başkanlık ediyor?
-
11 действовать
faaliyette bulunmak,hareket etmek; işlemek,çalışmak,yürürlükte olmak,geçerli olmak; kullanmak; etkilemek,etki yapmak,dokunmak* * *1) faaliyette olmak / bulunmak; hareket etmek (тж. о войсках); davranmak ( поступать)де́йствовать предусмотри́тельно — tedbirli davranmak
как ему́ (сле́дует) де́йствовать? — nasıl davranmalı?, davranışı ne olmalı?
де́йствуй! — davran!, harekete geç!
2) işlemek, çalışmak; yürürlükte olmak; geçerli olmakу него́ ле́вая рука́ не де́йствует — sol eli tutmuyor
де́йствующие предприя́тия — faaliyet halindeki işletmeler
лифт не де́йствует — asansör işlemiyor
постоя́нно де́йствующая вы́ставка — daimi sergi
здесь де́йствуют зако́ны истори́ческого материали́зма — bu alanda tarihsel maddeciliğin yasaları işler
де́йствующее законода́тельство — yürürlükteki mevzuat
ныне де́йствующие э́кспортные це́ны — halen geçerli olan ihraç fiyatları
3) kullanmakде́йствовать топоро́м — balta kullanmak
де́йствовать вёслами — kürek çekmek
4) etkilemek, etki yapmak; dokunmak; tutmakвре́дно де́йствовать на здоро́вье — sağlığa dokunmak
э́то сре́дство хорошо́ де́йствует — bu ilaç çok etkilidir
(морска́я) ка́чка на меня́ не де́йствует — beni deniz tutmaz
на э́ту ткань кислота́ не де́йствует — bu kumaş asitten / asitlerden etkilenmez
••де́йствовать кому-л. на не́рвы — birinin sinirine dokunmak
-
12 зазеваться
-
13 лидировать
birinci durumda bulunmak,başta gitmek* * *несов., сов.birinci durumda olmak / bulunmak; başta gitmekлиди́рующая гру́ппа (гонщиков) — ön küme
лиди́ровать с са́мого ста́рта — ta depardan itibaren önde gitmek
-
14 покушаться
несов.; сов. - покуси́тьсяkastetmek; teşebbüsünde bulunmak; el uzatmak, tecavüz etmek ( посягать)покуша́ться на чью-л. жизнь — birinin canına / hayatına kastetmek
покуша́ться на самоуби́йство — intihar teşebbüsünde bulunmak
покуша́ться на чужу́ю со́бственность — başkasının malına el uzatmak
-
15 проводить
I несов.; сов. - провести́1) geçirmekпроводи́ть суда́ по каналу — gemileri kanaldan geçirmek
вас проведу́т по всему́ го́роду — size tüm kenti gezdirecekler
2) gezdirmek; dolaştırmakпровести́ ладо́нью по лбу — elini alnında gezdirmek
3) ( обозначать) çizmekпровести́ черту́ — bir çizgi çizmek / çekmek
провести́ границу по бе́регу реки́ — sınırı nehir kıyısından geçirmek
4) yapmak, kurmak ( сооружать); döşemek, çekmek (прокладывать, тянуть)проводи́ть желе́зную доро́гу — bir demiryolu yapmak / döşemek
в дере́вню провели́ электри́чество — köye elektrik getirildi
дире́ктор провёл на фе́рму газ — müdür çiftliğe havagazı getirtti
5) ( добиваться утверждения) geçirmek; çıkarmak; kabul ettirmekпровести́ законопрое́кт через парла́мент — yasa tasarısını parlamentodan geçirmek
провести́ свое предложе́ние — önerisini kabul ettirmek
6) ( осуществлять) yapmak, düzenlemek; uygulamakпроводи́ть интере́сные наблюде́ния — ilginç gözlemlerde bulunmak
предложе́ние провести́ матч / встре́чу — maç teklifi
проводи́ть поли́тику ми́ра — barış politikası gütmek / izlemek
прави́тельства, проводя́щие поли́тику ра́совой дискримина́ции — ırk ayırımı politikasını uygulayan hükumetler
провести́ ми́тинг — bir miting yapmak / düzenlemek
проводи́ть перегово́ры — görüşmeler yapmak, görüşmelerde bulunmak
премье́р-мини́стр провел пресс-конфере́нцию — başbakan bir basın toplantısı yaptı
проводи́ть кампа́нию — bir kampanya yürütmek
7) ( время) geçirmekгде он прово́дит свобо́дное вре́мя? — boş zamanlarını nerede geçiriyor?
как он прово́дит свобо́дное вре́мя? — boş zamanlarını nasıl değerlendiriyor?
Но́вый год проведе́м вме́сте — yılbaşını birlikte geçiririz
8) тк. несов. iletmek, geçirmekстекло́ не прово́дит электри́чество — cam elektrik geçirmez
9) разг. ( обманывать) aldatmak, yutturmakII сов., см. провожатьего́ не проведе́шь — onu aldatamazsın, ona yutturamazsın, oyuna gelmez, zokayı yutmaz
-
16 прогнозировать
несов., сов.прогнози́ровать погоду — hava tahminlerinde bulunmak
э́та информа́ция позволя́ет прогнози́ровать уще́рб, причиня́емый за́сухой — bu bilgiler kuraklığın neden olduğu zararların tahminine yarıyor
-
17 протестовать
protesto etmek, protestoda bulunmak; isyan etmekпротестова́ть про́тив го́нки вооруже́ний — silahlanma yarışına karşı protesto(lar)da bulunmak
снача́ла он протестова́л — önceleri isyan etti o
-
18 стоять
1) врз durmak; dikilmekстоя́ть на нога́х — ayakta durmak
стоя́ть на рука́х — eller üstünde durmak, amuda kalkmış olmak
шкаф стои́т на ме́сте — dolap yerinde duruyor
ча́йник стои́т на столе́ — çaydanlık masadadır / masada duruyor
ребёнок уже́ стои́т / научи́лся стоя́ть — bebek basıyor / tay duruyor artık
часть пассажи́ров стоя́ла — yolcuların bir kısmı ayakta idi
ну что ты стои́шь передо мно́й?! — ne dikilip duruyorsun karşımda?!
стоя́ть на посту́ / на часа́х — nöbet beklemek
у них там стои́т часово́й — oraya bir nöbetçi dikmişlerdi
он стоя́л к нам спино́й — sırtı bize dönüktü
су́дно стоя́ло на я́коре — gemi demirli bulunuyordu / demirlemişti
суда́, стоя́щие у прича́ла — rıhtıma yanaşık gemiler
кора́бль стои́т в порту́ — gemi limanda yatıyor
стоя́ть на чьем-л. пути́ — перен. birinin yolu üstüne dikilmiş olmak
он всё ещё стоя́л у двере́й — halâ kapı önünde dikiliyordu
2) ( бездействовать) durmakчасы́ стоя́ли — saat durmuştu
стро́йка стои́т — yapı tatil edilmiş durumdadır
дела́ стоя́т — işler yerinde sayıyor
те́хника не стои́т на ме́сте — teknik yerinde saymaz
3) врз (находиться, существовать) olmak, bulunmak; durmakперед до́мом стои́т то́поль — evin önünde bir servi var
го́род стои́т на Во́лге — şehir Volga üzerindedir
до тех пор, пока́ стои́т э́тот го́род... — bu şehir durdukça...
храм стои́т с деся́того ве́ка — tapınak onuncu yüzyıldan beri ayaktadır
4) (быть, иметь место) olmak; geçmekстоя́л тума́н — sis vardı
стоя́ло ле́то — mevsim yazdı
ле́то стоя́ло сухо́е — yaz kurak geçiyordu
стоя́ла хоро́шая пого́да — havalar iyi geçiyordu
стоя́л по́лдень — vakit öğle idi
со́лнце стоя́ло у нас над голово́й — güneş tepemize dikildi
в до́ме стоя́ла тишина́ — ev sessizlik içindeydi
по вечера́м там стои́т шум, гвалт — akşamları orada bağırma çağırmadır gider
5) перен. karşı karşıya / yüz yüze olmak; karşısında olmakстоя́ть перед диле́ммой — ikilem karşısında olmak
перед на́ми стои́т тру́дная зада́ча — zorlu bir görevle karşı karşıyayız
стоя́щие перед на́ми тру́дности — yüz yüze olduğumuz güçlükler
стоя́щие перед на́ми зада́чи — önümüzdeki görevler, yüz yüze olduğumuz görevler
6) перен. ( защищать) korumak, savunmak; bir şeyden yana olmakстоя́ть за де́ло ми́ра — barış davası için savaşım vermek
••стоя́ть во главе́ — başında olmak, başını çekmek
стоя́ть у вла́сти — iktidar başında olmak / bulunmak
кто стои́т за э́тим преступле́нием? — bu cinayetin ardında / arkasında kimler var?
стоя́ть на своём — ayak diremek
он до сих пор стои́т у меня́ перед глаза́ми — halâ gözümün önünden gitmiyor
стоя́ть у поро́га — eşikte beklemek
на докуме́нте стои́т и твоя́ по́дпись — belgede senin de imzan var
на пове́стке стоя́т два вопро́са — gündemde iki sorun var
у неё в глаза́х стоя́ли слезы — gözleri dolu dolu idi
-
19 ходатайствовать
müracaat etmek* * *несов.; сов. - похода́тайствоватьmüracaatta bulunmak; ( biri için) şefaatte bulunmak (за кого-л.) -
20 адрес
adres* * *мadres; mektup üstü ( на конверте)дома́шний а́дрес — ev adresi
••обрати́ться не по а́дресу — yanlış kapı çalmak
вы́ступить с обвине́ниями в чей-л. а́дрес — birine yönelik suçlamalarda bulunmak
кри́тика в а́дрес кого-л. — birine yöneltilen / yönelik eleştiri(ler)
См. также в других словарях:
bulunmak — II, 143 … Divan-i Luqat-i it-Türk Dizini
bulunmak — nsz 1) Bulma işine konu olmak Yerde para bulundu. 2) de Herhangi bir durumda olmak Hayırlı bir işe yardımda bulunmuş oluyorsunuz. R. H. Karay 3) de Bir yerde olmak İçinde bulunduğumuz tarihte Osmanlı Devleti nin temelleri çökmüş, ömrü tamam… … Çağatay Osmanlı Sözlük
hazır bulunmak (veya olmak) — 1) (bir yerde) bir yerde var olmak, kendi bulunmak 2) (bir yerde) bir şeyi hemen yapabilecek durumda olmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
tetik bulunmak — tetikte bulunmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
maruz bulunmak (veya olmak) — bir olayın veya bir durumun etkisinde bulunmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
yara bere içinde olmak (veya bulunmak) — vücudunda yara, ezik, sıyrık, çürük bulunmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
boş bulunmak — 1) dikkatsiz ve dalgın bulunmak Nasıl boş bulunup o gazeteci kızın resmini çekmesine imkân verdi? A. İlhan 2) söylenmesi sakıncalı olan bir şeyi söyleyivermek … Çağatay Osmanlı Sözlük
tetikte olmak (veya beklemek veya bulunmak veya durmak) — her an uyanık ve hazır (bulunmak) Onun sakinliği etrafta tetikte bekleyen karısına, çocuklarına da geçti. N. Cumalı Güldane tehlikeyi sezmiş gibi tetikte. T. Buğra … Çağatay Osmanlı Sözlük
elinde bulunmak (veya olmak) — (bir şey) o şeye sahip bulunmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
medhaldar bulunmak — (A. F. T.) parmağı olmak; müdahalesi bulunmak. ♦ medhedilmek övülmek. ♦ medhetmek övmek … Osmanli Türkçesİ sözlüğü
atıf yapmak (veya atıfta bulunmak) — göndermek … Çağatay Osmanlı Sözlük