Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Со всех языков на:
Латинский
С латинского на:
Английский

be+taken+for

Толкование Перевод

21 cauta

căvĕo, cāvi, cautum, (2 d pers. sing. scanned cavĕs, Ter. Ad. 2, 1, 19; imper. cavĕ, Plaut. As. 2, 4, 61; id. Capt. 2, 3, 71; id. Most. 1, 4, 13 et saep.: Cat. 50, 19; Hor. S. 2, 3, 38; Prop. 1, 7, 25; v. Neue, Formenl. 2, p. 435; old sup. CAVĬTVM, C. I. L. 1, 200, 6 sq.), 3, v. n. and a. [root SKOF- or KOF-, to be wary; whence Gr. thuoskoos, akouô, etc.; Lat. causa, cura; cf. also Germ. scheuen; Engl. shy], to be on one ' s guard, either for one's self or (more rarely) for another; hence,
I.
In gen., with and without sibi, to be on one ' s guard, to take care, take heed, beware, guard against, avoid, = phulassomai, and the Fr. se garder, prendre garde, etc.; constr., absol., with ub, and in a course of action with ne or ut (also ellipt. with the simple subj.); or, as in Greek, with acc. (= phulassomai ti); hence also pass. and with inf., and once with cum.
A.
Absol.:
qui consulte, docte, atque astute cavet,
Plaut. Rud. 4, 7, 14:
faciet, nisi caveo,
Ter. Heaut. 4, 4, 8:
ego cavebo,
id. Ad. 4, 2, 12; 1, 1, 45:
erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit,
Cic. Ac. 2, 29, 93; Quint. 8, 3, 47:
cum animum attendisset ad cavendum,
Nep. Alcib. 5, 2; Suet. Claud. 37:
metues, doctusque cavebis,
Hor. S. 2, 7, 68.—Esp. freq. in the warning cave, look out! be careful! Ter. And. 1, 2, 34; id. Phorm. 2, 3, 51; Hor. C. 1, 14, 16; Ov. M. 2, 89.—
B.
With ab and abl.:
eo mi abs te caveo cautius,
Plaut. Men. 1, 2, 42; id. Ps. 1, 5, 59; 4, 7, 128:
si abs te modo uno caveo,
id. Most. 3, 3, 24; Ter. Eun. 5, 2, 44:
sibi ab eo,
Plaut. Bacch. 4, 4, 87:
navis Aps quă cavendum nobis sane censeo,
id. Men. 2, 2, 70:
pater a me petiit Ut mihi caverem a Pseudolo servo suo,
id. Ps. 3, 2, 108:
a crasso infortunio,
id. Rud. 3, 5, 53:
ille Pompeium monebat, ut meam domum metueret, atque a me ipso caveret,
Cic. Sest. 64, 133:
caveo ab homine impuro,
id. Phil. 12, 10, 25:
a Cassio,
Suet. Calig. 57:
a veneno,
Cic. Fin. 5, 22, 64:
ab insidiis,
Sall. J. 108, 2:
monitum ut sibi ab insidiis Rufini caveret,
App. Mag. 87, p. 329, 16; id. M. 2, p. 117, 3.—
2.
With the simple abl.:
caveo malo,
Plaut. Bacch. 1, 2, 39:
infortunio,
id. Rud. 3, 5, 48: id. Cas. 2, 6, 59; id. Men. 1, 2, 13; id. Pers. 3, 1, 41:
ipsus sibi cavit loco,
i. e. got out of the way, Ter. Eun. 4, 7, 12.—
3.
With cum (rare):
Hercle, mihi tecum cavendum est,
with you, I must look out for myself, Plaut. Most. 5, 2, 21.—
4.
With adversus, Quint. 9, 1, 20. —
C.
Followed by a final clause.
1.
With ne, to take heed that... not, to be on one ' s guard lest: qui cavet ne decipiatur, vix cavet;
cum etiam cavet, etiam cum cavisse ratus est, saepe is cautor captus est,
Plaut. Capt. 2, 2, 5 and 6:
caves, ne videat, etc.,
Ter. Heaut. 2, 2, 6:
ego me scio cavisse, ne ulla merito contumelia Fieri a nobis posset,
id. Hec. 3, 5, 20; Afran. ap. Non. p. 111, 14; Lucr. 4, 1141:
cavete, judices, ne nova... proscriptio instaurata esse videatur,
Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Div. 2, 40, 84; id. Fam. 3, 12, 4; 11, 21, 4; Sall. J. 55, 3; Suet. Tib. 37:
cave, ne,
Cat. 61, 152; Hor. C. 3, 7, 24; id. S. 2, 3, 177; id. Ep. 1, 6, 32; 1, 13, 19; Ov. M. 2, 89; 10, 685:
cave sis, ne,
Plaut. Am. 2, 2, 215:
caveto ne,
Cato, R. R. 5, 6:
caveas, ne,
Hor. S. 2, 1, 80:
caveant, ne,
id. A. P. 244:
cavendum est, ne,
Cic. Off. 1, 39, 140; Quint. 4, 3, 8; 12, 11, 2; Suet. Tib. 67; Quint. 9, 4, 23; 5, 11, 27.—
2.
With ut ne (rare):
quod ut ne accidat cavendum est,
Cic. Lael. 26, 99.—
3.
With a simple subj.; so only imper.: cave or cavete (cf. age), beware of, take care not, etc.:
cave geras,
Plaut. Capt. 2, 3, 79:
dixeris,
Ter. Ad. 3, 4, 12:
faxis cave,
id. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13; Hor. S. 2, 3, 38:
sis,
Ter. Eun. 4, 7, 29:
contingas,
Lucr. 2, 755:
despuas,
Cat. 50, 19:
ignoscas,
Cic. Lig. 5, 14:
existimes,
id. Fam. 9, 24, 4:
putes,
id. ib. 10, 12, 1 al.—Rarely with 1 st pers.:
cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam,
Ter. Heaut. 5, 4, 8; cf. id. ib. 5, 4, 9.—With 3 d pers.:
resciscat quisquam,
Ter. Phorm. 5, 1, 37:
te fratrum misereatur,
Cic. Lig. 5, 14:
roget te,
Hor. S. 2, 5, 75:
cave quisquam flocci fecerit,
Plaut. Men. 5, 7, 5:
armis concurrant arma cavete,
Verg. A. 11, 293.—And like age, cave with a verb in plur.:
cave dirumpatis,
Plaut. Poen. prol. 117.—
4.
With ut, to take care that:
cauto opu'st, Ut sobrie hoc agatur,
Plaut. Capt. 2, 1, 29; cf.
D. 2, infra: tertium est, ut caveamus, ut ea, quae, etc.,
Cic. Off. 1, 39, 141:
quaero quid sit, quod... tam accurate caveat et sanciat, ut heredes sui dent, etc.,
id. Fin. 2, 31, 101:
caverat sibi ille adulter omnium ut suorum scelerum socium te adjutoremque praebeas,
id. Pis. 12, 28; Liv. 3, 10, 14; Plin. Pan. 39, 1:
cavebitur ut, etc.,
Col. 2, 8, 3; cf. under II. A.—Very rarely with ut omitted, take care to, be sure to (late Lat.):
sed heus tu... cave regrediare cenā maturius,
App. M. 2, p. 122, 32; 2, p. 124, [p. 306] 35.—
D.
As act.
1.
With acc. of pers. or thing against which warning is given or beed taken, to guard against, to be aware of, to beware of, etc.:
profecto quid nunc primum caveam, nescio,
Plaut. Ps. 3, 2, 104:
tu, quod cavere possis, stultum admittere'st,
Ter. Eun. 4, 6, 23; Lucil. ap. Non. p. 437, 23:
caveamus fulminis ictum,
Lucr. 6, 406: cave canem, Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320;
v. canis: interventum alicujus,
Cic. Att. 16, 11, 1:
omnia,
id. Fam. 11, 21, 4:
me,
id. Dom. 11, 28:
vallum caecum fossasque,
Caes. B. C. 1, 28:
quam sit bellum cavere malum,
Cic. de Or. 1, 58, 247:
vim atque opes,
Tac. A. 11, 1; cf. Suet. Tib. 72:
male praecinctum puerum,
id. Caes. 456:
periculum,
id. ib. 81; id. Galb. 19:
insidias,
id. Caes. 86; Tac. A. 13, 13:
exitum,
Suet. Tib. 83:
annum,
id. Ner. 40:
maculas,
Hor. A. P. 353:
jurgia,
Ov. A. A. 1, 591:
hunc tu caveto,
Hor. S. 1, 4, 85:
proditorem,
Quint. 7, 1, 30:
hoc caverat mens provida Reguli,
had prevented, Hor. C. 3, 5, 13:
cave quicquam,
be a little careful, Plaut. Am. 2, 1, 61.—
2.
Pass.: quid cavendum tibi censere, Lucil. ap. Non. p. 437, 22:
cavenda est etiam gloriae cupiditas,
Cic. Off. 1, 20, 68:
cetera, quae quidem consilio provideri poterunt, cavebuntur,
id. Att. 10, 16, 2; Quint. 8, 2, 2; 9, 4, 143; 11, 3, 27 (cf. id. 6, 5, 2):
in hoc pestifero bello cavendo,
Cic. Fam. 4, 3, 1:
quod multis rationibus caveri potest,
id. Off. 2, 24, 84; Sall. J. 67, 2:
prius quod cautum oportuit, Postquam comedit rem, post rationem putat,
Plaut. Trin. 2, 4, 14:
ego tibi cautum volo,
id. Pers. 3, 1, 41:
satis cautum tibi ad defensionem fore,
Cic. Verr. 2, 1, 35, § 88:
quid quisque vitet, nunquam homini satis Cautum est,
Hor. C. 2, 13, 14:
id modo simul orant ac monent, ut ipsis ab invidiā caveatur,
Liv. 3, 52, 11; cf.
B. 1. supra: cauto opus est,
care must be taken, Plaut. Cist. 2, 1, 64; id. Most. 4, 2, 21; id. Merc. 2, 3, 133.—
3.
With inf.:
in quibus cave vereri ( = noli),
Cic. Att. 3, 17, 3:
caveret id petere a populo Romano, quod, etc.,
Sall. J. 64, 2:
caveto laedere,
Cat. 50, 21:
occursare capro caveto,
Verg. E. 9, 25:
commisisse cavet, quod, etc.,
Hor. A. P. 168:
cave Spem festinando praecipitare meam,
Ov. P. 3, 1, 139:
ut pedes omnino caveant tinguere,
Plin. 8, 42, 68, § 169.
II.
Esp.
A.
Law t. t., to take care for, provide, order something, legally, or (of private relations) to order, decree, dispose of in writing, by will, to stipulate, etc.:
cum ita caverent, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 11, § 31:
duae sunt praeterea leges de sepulcris, quarum altera privatorum aedificiis, altera ipsis sepulcris cavet,
id. Leg. 2, 24, 61:
cautum est in Scipionis legibus ne plures essent, etc.,
id. Verr. 2, 2, 50, § 123:
cautum est lege XII. Tab., ut, etc.,
Plin. 16, 5, 6, § 15:
cavebatur ut, etc.,
Suet. Aug. 1;
so,
id. ib. 65; id. Tib. 75:
quae legibus cauta sunt,
Quint. 5, 10, 13:
aliā in lege cautum,
Cic. Inv. 2, 41, 119:
cautum est de numero,
Suet. Caes. 10; cf. id. Aug. 40:
heredi caveri,
Cic. Inv. 2, 41, 120; cf. id. Fam. 7, 6, 2:
si hoc, qui testamentum faciebat, cavere noluisset,
id. Leg. 2, 21, 53:
testamento cavere ut dies natalis ageretur,
id. Fin. 2, 31, 103; cf. Suet. Aug. 59; id. Dom. 9; id. Tib. 50:
sibi se privatim nihil cavere... militibus cavendum, quod apud patres semel plebi, iterum legionibus cautum sit ne fraudi secessio esset,
to make conditions, stipulate, Liv. 7, 41, 2.—
B.
In the lang. of business.
1.
Cavere ab aliquo, to make one ' s self secure, to procure bail or surety:
tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero, amplius, etc.,
Cic. Brut. 5, 18; id. Verr. 2, 2, 23, § 55; cf. infra 2.; and cautio, II.—So absol.:
quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem,
to take security, Cic. Rosc. Com. 12, 35.—
2.
To make one secure by bail or surety (either written or oral), to give security, to guarantee (cf. supra 1., and cautio;
syn.: spondeo, cautionem praesto),
Cic. Clu. 59, 162; cf. id. Verr. 2, 1, 54, § 142:
pecunia, quam mihi Stichus Titii servus caverat,
Dig. 46, 3, 89:
cavere summam,
ib. 29, 2, 97:
chirographum,
ib. 46, 3, 89:
cautionem,
ib. 46, 8, 6:
civitates obsidibus de pecuniā cavent,
Caes. B. G. 6, 2:
quoniam de obsidibus inter se cavere non possent,
id. ib. 7, 2; cf. Liv. 9, 42; 24, 2:
cavere capite pro re aliquā,
Plin. 34, 7, 17, § 38:
jurejurando et chirographo de eā re,
Suet. Calig. 12:
cavere in duplum,
id. Aug. 41; Tac. A. 6, 17.—Rarely, cavere personae publicae, to give security before a public authority, Just. Inst. 1, 11, 3.—
C.
In boxing, etc., to parry, to ward off a blow:
adversos ictus cavere ac propulsare,
Quint. 9, 1, 20; 5, 13, 54; cf. id. 9, 4, 8; 4, 2, 26.—
D.
Cavere alicui.
1.
To keep something from one, to protect, have a care for, make safe, take care of (cf.:
prohibeo, defendo, provideo): scabiem pecori et jumentis caveto,
Cato, R. R. 5, 7:
melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet,
Cic. Fam. 3, 1, 3:
mihi meisque,
id. Top. 1, 4; id. Fam. 7, 6, 2:
veterani, quibus hic ordo diligentissime caverat,
id. Phil. 1, 2, 6; cf.: qui in Oratore tuo caves tibi per Brutum, Caes. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:
quique aliis cavit, non cavet ipsi sibi,
Ov. A. A. 1, 84:
securitati,
Suet. Tit. 6:
concordiae publicae,
Vell. 2, 48, 5; Petr. 133; Sil. 8, 493.—
2.
Affirmatively, to take care for, attend to a thing for a person, provide: Ba. Haec ita me orat sibi qui caveat aliquem ut hominem reperiam... Id, amabo te, huic caveas. Pi. Quid isti caveam? Plaut. Bacch. 1, 1, 8; 1, 1, 10; cf. I. C. 3. supra.—Hence, cautus, a, um, P. a.
A.
Neutr., careful, circumspect, wary, cautious, provident (syn.: providus, prudens;
class. in prose and poetry): ut cautus est, ubi nihil opu'st,
Ter. Phorm. 4, 5, 3:
parum cauti providique,
Cic. Rosc. Am. 40, 117:
cauti in periculis,
id. Agr. 1, 9, 27:
in scribendo,
id. Q. Fr. 3, 9, 3:
in credendo,
id. Att. 10, 9, 3:
in verbis serendis,
Hor. A. P. 46:
mensor,
Ov. M. 1, 136:
mariti,
id. ib. 9, 751:
lupus,
Hor. Ep. 1, 16, 50:
vulpes,
id. ib. 1, 1, 73 et saep.:
quem certi homines monuerunt, ut cautior esset,
Cic. Sest. 18, 41:
dubium cautior an audentior,
Suet. Caes. 58.—Constr. with ad:
ad praesentius malum cautiores,
Liv. 24, 32, 3; Tib. 1, 9, 46; Quint. 6, 1, 20. —With adversus:
parum cautus adversus colloquii fraudem,
Liv. 38, 25, 7.—With erga:
erga bona sua satis cautus,
Curt. 10, 1, 40.—With contra:
contra quam (fortunam) non satis cauta mortalitas est,
Curt. 8, 4, 24.—With inf.:
cautum dignos assumere,
Hor. S. 1, 6, 51.—With gen.:
rei divinae,
Macr. S. 1, 15.—
b.
Transf. to inanimate things:
consilium,
Cic. Phil. 13, 3, 6; Tac. A. 11, 29:
cautissima senectus,
id. H. 2, 76:
pectus,
Prop. 3 (4), 5, 8:
manus,
Ov. F. 2, 336:
terga,
id. Tr. 1, 9, 20:
arma,
Sil. 14, 188:
timor,
Ov. Tr. 3, 4, 65.— Subst.: cauta, ōrum, n.:
legum,
the provisions, Cassiod. Var. 5, 14.—
B.
Pass. (acc. to I. B. 1., and II. B.), made safe, secured:
cautos nominibus rectis expendere nummos,
Hor. Ep. 2, 1, 105:
cautus ab incursu belli,
Luc. 4, 409: quo mulieri esset res cautior ( that her property might be made more secure), curavit, ut, etc., Cic. Caecin. 4, 11.—
2.
Trop., safe, secure (rare):
in eam partem peccare, quae est cautior,
Cic. Rosc. Am. 20, 56:
(civitates) murorum firmitate cautissimae,
Amm. 14, 8, 13.— Adv.: cau-tē.
1.
(Acc. to caveo, I. A.) Cautiously:
caute et cogitate rem tractare,
Plaut. Trin. 2, 2, 46:
pedetentimque dicere,
Cic. Clu. 42, 118:
et cum judicio,
Quint. 10, 2, 3 et saep. — Comp., Cic. Deiot. 6, 18; Quint. 2, 15, 21; 9, 2, 76; Hor. C. 1, 8, 10 al.— Sup., Cic. Att. 15, 26, 3.—
2.
(Acc. to caveo, I. B. 1.) With security, cautiously, Cic. Leg. 2, 21, 53:
aliter nec caute nec jure fieri potest,
id. Att. 15, 17, 1.

Lewis & Short latin dictionary > cauta
22 caveo

căvĕo, cāvi, cautum, (2 d pers. sing. scanned cavĕs, Ter. Ad. 2, 1, 19; imper. cavĕ, Plaut. As. 2, 4, 61; id. Capt. 2, 3, 71; id. Most. 1, 4, 13 et saep.: Cat. 50, 19; Hor. S. 2, 3, 38; Prop. 1, 7, 25; v. Neue, Formenl. 2, p. 435; old sup. CAVĬTVM, C. I. L. 1, 200, 6 sq.), 3, v. n. and a. [root SKOF- or KOF-, to be wary; whence Gr. thuoskoos, akouô, etc.; Lat. causa, cura; cf. also Germ. scheuen; Engl. shy], to be on one ' s guard, either for one's self or (more rarely) for another; hence,
I.
In gen., with and without sibi, to be on one ' s guard, to take care, take heed, beware, guard against, avoid, = phulassomai, and the Fr. se garder, prendre garde, etc.; constr., absol., with ub, and in a course of action with ne or ut (also ellipt. with the simple subj.); or, as in Greek, with acc. (= phulassomai ti); hence also pass. and with inf., and once with cum.
A.
Absol.:
qui consulte, docte, atque astute cavet,
Plaut. Rud. 4, 7, 14:
faciet, nisi caveo,
Ter. Heaut. 4, 4, 8:
ego cavebo,
id. Ad. 4, 2, 12; 1, 1, 45:
erunt (molesti) nisi cavetis. Cautum est, inquit,
Cic. Ac. 2, 29, 93; Quint. 8, 3, 47:
cum animum attendisset ad cavendum,
Nep. Alcib. 5, 2; Suet. Claud. 37:
metues, doctusque cavebis,
Hor. S. 2, 7, 68.—Esp. freq. in the warning cave, look out! be careful! Ter. And. 1, 2, 34; id. Phorm. 2, 3, 51; Hor. C. 1, 14, 16; Ov. M. 2, 89.—
B.
With ab and abl.:
eo mi abs te caveo cautius,
Plaut. Men. 1, 2, 42; id. Ps. 1, 5, 59; 4, 7, 128:
si abs te modo uno caveo,
id. Most. 3, 3, 24; Ter. Eun. 5, 2, 44:
sibi ab eo,
Plaut. Bacch. 4, 4, 87:
navis Aps quă cavendum nobis sane censeo,
id. Men. 2, 2, 70:
pater a me petiit Ut mihi caverem a Pseudolo servo suo,
id. Ps. 3, 2, 108:
a crasso infortunio,
id. Rud. 3, 5, 53:
ille Pompeium monebat, ut meam domum metueret, atque a me ipso caveret,
Cic. Sest. 64, 133:
caveo ab homine impuro,
id. Phil. 12, 10, 25:
a Cassio,
Suet. Calig. 57:
a veneno,
Cic. Fin. 5, 22, 64:
ab insidiis,
Sall. J. 108, 2:
monitum ut sibi ab insidiis Rufini caveret,
App. Mag. 87, p. 329, 16; id. M. 2, p. 117, 3.—
2.
With the simple abl.:
caveo malo,
Plaut. Bacch. 1, 2, 39:
infortunio,
id. Rud. 3, 5, 48: id. Cas. 2, 6, 59; id. Men. 1, 2, 13; id. Pers. 3, 1, 41:
ipsus sibi cavit loco,
i. e. got out of the way, Ter. Eun. 4, 7, 12.—
3.
With cum (rare):
Hercle, mihi tecum cavendum est,
with you, I must look out for myself, Plaut. Most. 5, 2, 21.—
4.
With adversus, Quint. 9, 1, 20. —
C.
Followed by a final clause.
1.
With ne, to take heed that... not, to be on one ' s guard lest: qui cavet ne decipiatur, vix cavet;
cum etiam cavet, etiam cum cavisse ratus est, saepe is cautor captus est,
Plaut. Capt. 2, 2, 5 and 6:
caves, ne videat, etc.,
Ter. Heaut. 2, 2, 6:
ego me scio cavisse, ne ulla merito contumelia Fieri a nobis posset,
id. Hec. 3, 5, 20; Afran. ap. Non. p. 111, 14; Lucr. 4, 1141:
cavete, judices, ne nova... proscriptio instaurata esse videatur,
Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Div. 2, 40, 84; id. Fam. 3, 12, 4; 11, 21, 4; Sall. J. 55, 3; Suet. Tib. 37:
cave, ne,
Cat. 61, 152; Hor. C. 3, 7, 24; id. S. 2, 3, 177; id. Ep. 1, 6, 32; 1, 13, 19; Ov. M. 2, 89; 10, 685:
cave sis, ne,
Plaut. Am. 2, 2, 215:
caveto ne,
Cato, R. R. 5, 6:
caveas, ne,
Hor. S. 2, 1, 80:
caveant, ne,
id. A. P. 244:
cavendum est, ne,
Cic. Off. 1, 39, 140; Quint. 4, 3, 8; 12, 11, 2; Suet. Tib. 67; Quint. 9, 4, 23; 5, 11, 27.—
2.
With ut ne (rare):
quod ut ne accidat cavendum est,
Cic. Lael. 26, 99.—
3.
With a simple subj.; so only imper.: cave or cavete (cf. age), beware of, take care not, etc.:
cave geras,
Plaut. Capt. 2, 3, 79:
dixeris,
Ter. Ad. 3, 4, 12:
faxis cave,
id. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13; Hor. S. 2, 3, 38:
sis,
Ter. Eun. 4, 7, 29:
contingas,
Lucr. 2, 755:
despuas,
Cat. 50, 19:
ignoscas,
Cic. Lig. 5, 14:
existimes,
id. Fam. 9, 24, 4:
putes,
id. ib. 10, 12, 1 al.—Rarely with 1 st pers.:
cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam,
Ter. Heaut. 5, 4, 8; cf. id. ib. 5, 4, 9.—With 3 d pers.:
resciscat quisquam,
Ter. Phorm. 5, 1, 37:
te fratrum misereatur,
Cic. Lig. 5, 14:
roget te,
Hor. S. 2, 5, 75:
cave quisquam flocci fecerit,
Plaut. Men. 5, 7, 5:
armis concurrant arma cavete,
Verg. A. 11, 293.—And like age, cave with a verb in plur.:
cave dirumpatis,
Plaut. Poen. prol. 117.—
4.
With ut, to take care that:
cauto opu'st, Ut sobrie hoc agatur,
Plaut. Capt. 2, 1, 29; cf.
D. 2, infra: tertium est, ut caveamus, ut ea, quae, etc.,
Cic. Off. 1, 39, 141:
quaero quid sit, quod... tam accurate caveat et sanciat, ut heredes sui dent, etc.,
id. Fin. 2, 31, 101:
caverat sibi ille adulter omnium ut suorum scelerum socium te adjutoremque praebeas,
id. Pis. 12, 28; Liv. 3, 10, 14; Plin. Pan. 39, 1:
cavebitur ut, etc.,
Col. 2, 8, 3; cf. under II. A.—Very rarely with ut omitted, take care to, be sure to (late Lat.):
sed heus tu... cave regrediare cenā maturius,
App. M. 2, p. 122, 32; 2, p. 124, [p. 306] 35.—
D.
As act.
1.
With acc. of pers. or thing against which warning is given or beed taken, to guard against, to be aware of, to beware of, etc.:
profecto quid nunc primum caveam, nescio,
Plaut. Ps. 3, 2, 104:
tu, quod cavere possis, stultum admittere'st,
Ter. Eun. 4, 6, 23; Lucil. ap. Non. p. 437, 23:
caveamus fulminis ictum,
Lucr. 6, 406: cave canem, Varr. ap. Non. p. 153, 1; Inscr. Orell. 4320;
v. canis: interventum alicujus,
Cic. Att. 16, 11, 1:
omnia,
id. Fam. 11, 21, 4:
me,
id. Dom. 11, 28:
vallum caecum fossasque,
Caes. B. C. 1, 28:
quam sit bellum cavere malum,
Cic. de Or. 1, 58, 247:
vim atque opes,
Tac. A. 11, 1; cf. Suet. Tib. 72:
male praecinctum puerum,
id. Caes. 456:
periculum,
id. ib. 81; id. Galb. 19:
insidias,
id. Caes. 86; Tac. A. 13, 13:
exitum,
Suet. Tib. 83:
annum,
id. Ner. 40:
maculas,
Hor. A. P. 353:
jurgia,
Ov. A. A. 1, 591:
hunc tu caveto,
Hor. S. 1, 4, 85:
proditorem,
Quint. 7, 1, 30:
hoc caverat mens provida Reguli,
had prevented, Hor. C. 3, 5, 13:
cave quicquam,
be a little careful, Plaut. Am. 2, 1, 61.—
2.
Pass.: quid cavendum tibi censere, Lucil. ap. Non. p. 437, 22:
cavenda est etiam gloriae cupiditas,
Cic. Off. 1, 20, 68:
cetera, quae quidem consilio provideri poterunt, cavebuntur,
id. Att. 10, 16, 2; Quint. 8, 2, 2; 9, 4, 143; 11, 3, 27 (cf. id. 6, 5, 2):
in hoc pestifero bello cavendo,
Cic. Fam. 4, 3, 1:
quod multis rationibus caveri potest,
id. Off. 2, 24, 84; Sall. J. 67, 2:
prius quod cautum oportuit, Postquam comedit rem, post rationem putat,
Plaut. Trin. 2, 4, 14:
ego tibi cautum volo,
id. Pers. 3, 1, 41:
satis cautum tibi ad defensionem fore,
Cic. Verr. 2, 1, 35, § 88:
quid quisque vitet, nunquam homini satis Cautum est,
Hor. C. 2, 13, 14:
id modo simul orant ac monent, ut ipsis ab invidiā caveatur,
Liv. 3, 52, 11; cf.
B. 1. supra: cauto opus est,
care must be taken, Plaut. Cist. 2, 1, 64; id. Most. 4, 2, 21; id. Merc. 2, 3, 133.—
3.
With inf.:
in quibus cave vereri ( = noli),
Cic. Att. 3, 17, 3:
caveret id petere a populo Romano, quod, etc.,
Sall. J. 64, 2:
caveto laedere,
Cat. 50, 21:
occursare capro caveto,
Verg. E. 9, 25:
commisisse cavet, quod, etc.,
Hor. A. P. 168:
cave Spem festinando praecipitare meam,
Ov. P. 3, 1, 139:
ut pedes omnino caveant tinguere,
Plin. 8, 42, 68, § 169.
II.
Esp.
A.
Law t. t., to take care for, provide, order something, legally, or (of private relations) to order, decree, dispose of in writing, by will, to stipulate, etc.:
cum ita caverent, si, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 11, § 31:
duae sunt praeterea leges de sepulcris, quarum altera privatorum aedificiis, altera ipsis sepulcris cavet,
id. Leg. 2, 24, 61:
cautum est in Scipionis legibus ne plures essent, etc.,
id. Verr. 2, 2, 50, § 123:
cautum est lege XII. Tab., ut, etc.,
Plin. 16, 5, 6, § 15:
cavebatur ut, etc.,
Suet. Aug. 1;
so,
id. ib. 65; id. Tib. 75:
quae legibus cauta sunt,
Quint. 5, 10, 13:
aliā in lege cautum,
Cic. Inv. 2, 41, 119:
cautum est de numero,
Suet. Caes. 10; cf. id. Aug. 40:
heredi caveri,
Cic. Inv. 2, 41, 120; cf. id. Fam. 7, 6, 2:
si hoc, qui testamentum faciebat, cavere noluisset,
id. Leg. 2, 21, 53:
testamento cavere ut dies natalis ageretur,
id. Fin. 2, 31, 103; cf. Suet. Aug. 59; id. Dom. 9; id. Tib. 50:
sibi se privatim nihil cavere... militibus cavendum, quod apud patres semel plebi, iterum legionibus cautum sit ne fraudi secessio esset,
to make conditions, stipulate, Liv. 7, 41, 2.—
B.
In the lang. of business.
1.
Cavere ab aliquo, to make one ' s self secure, to procure bail or surety:
tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero, amplius, etc.,
Cic. Brut. 5, 18; id. Verr. 2, 2, 23, § 55; cf. infra 2.; and cautio, II.—So absol.:
quid ita Flavio sibi cavere non venit in mentem,
to take security, Cic. Rosc. Com. 12, 35.—
2.
To make one secure by bail or surety (either written or oral), to give security, to guarantee (cf. supra 1., and cautio;
syn.: spondeo, cautionem praesto),
Cic. Clu. 59, 162; cf. id. Verr. 2, 1, 54, § 142:
pecunia, quam mihi Stichus Titii servus caverat,
Dig. 46, 3, 89:
cavere summam,
ib. 29, 2, 97:
chirographum,
ib. 46, 3, 89:
cautionem,
ib. 46, 8, 6:
civitates obsidibus de pecuniā cavent,
Caes. B. G. 6, 2:
quoniam de obsidibus inter se cavere non possent,
id. ib. 7, 2; cf. Liv. 9, 42; 24, 2:
cavere capite pro re aliquā,
Plin. 34, 7, 17, § 38:
jurejurando et chirographo de eā re,
Suet. Calig. 12:
cavere in duplum,
id. Aug. 41; Tac. A. 6, 17.—Rarely, cavere personae publicae, to give security before a public authority, Just. Inst. 1, 11, 3.—
C.
In boxing, etc., to parry, to ward off a blow:
adversos ictus cavere ac propulsare,
Quint. 9, 1, 20; 5, 13, 54; cf. id. 9, 4, 8; 4, 2, 26.—
D.
Cavere alicui.
1.
To keep something from one, to protect, have a care for, make safe, take care of (cf.:
prohibeo, defendo, provideo): scabiem pecori et jumentis caveto,
Cato, R. R. 5, 7:
melius ei cavere volo, quam ipse aliis solet,
Cic. Fam. 3, 1, 3:
mihi meisque,
id. Top. 1, 4; id. Fam. 7, 6, 2:
veterani, quibus hic ordo diligentissime caverat,
id. Phil. 1, 2, 6; cf.: qui in Oratore tuo caves tibi per Brutum, Caes. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:
quique aliis cavit, non cavet ipsi sibi,
Ov. A. A. 1, 84:
securitati,
Suet. Tit. 6:
concordiae publicae,
Vell. 2, 48, 5; Petr. 133; Sil. 8, 493.—
2.
Affirmatively, to take care for, attend to a thing for a person, provide: Ba. Haec ita me orat sibi qui caveat aliquem ut hominem reperiam... Id, amabo te, huic caveas. Pi. Quid isti caveam? Plaut. Bacch. 1, 1, 8; 1, 1, 10; cf. I. C. 3. supra.—Hence, cautus, a, um, P. a.
A.
Neutr., careful, circumspect, wary, cautious, provident (syn.: providus, prudens;
class. in prose and poetry): ut cautus est, ubi nihil opu'st,
Ter. Phorm. 4, 5, 3:
parum cauti providique,
Cic. Rosc. Am. 40, 117:
cauti in periculis,
id. Agr. 1, 9, 27:
in scribendo,
id. Q. Fr. 3, 9, 3:
in credendo,
id. Att. 10, 9, 3:
in verbis serendis,
Hor. A. P. 46:
mensor,
Ov. M. 1, 136:
mariti,
id. ib. 9, 751:
lupus,
Hor. Ep. 1, 16, 50:
vulpes,
id. ib. 1, 1, 73 et saep.:
quem certi homines monuerunt, ut cautior esset,
Cic. Sest. 18, 41:
dubium cautior an audentior,
Suet. Caes. 58.—Constr. with ad:
ad praesentius malum cautiores,
Liv. 24, 32, 3; Tib. 1, 9, 46; Quint. 6, 1, 20. —With adversus:
parum cautus adversus colloquii fraudem,
Liv. 38, 25, 7.—With erga:
erga bona sua satis cautus,
Curt. 10, 1, 40.—With contra:
contra quam (fortunam) non satis cauta mortalitas est,
Curt. 8, 4, 24.—With inf.:
cautum dignos assumere,
Hor. S. 1, 6, 51.—With gen.:
rei divinae,
Macr. S. 1, 15.—
b.
Transf. to inanimate things:
consilium,
Cic. Phil. 13, 3, 6; Tac. A. 11, 29:
cautissima senectus,
id. H. 2, 76:
pectus,
Prop. 3 (4), 5, 8:
manus,
Ov. F. 2, 336:
terga,
id. Tr. 1, 9, 20:
arma,
Sil. 14, 188:
timor,
Ov. Tr. 3, 4, 65.— Subst.: cauta, ōrum, n.:
legum,
the provisions, Cassiod. Var. 5, 14.—
B.
Pass. (acc. to I. B. 1., and II. B.), made safe, secured:
cautos nominibus rectis expendere nummos,
Hor. Ep. 2, 1, 105:
cautus ab incursu belli,
Luc. 4, 409: quo mulieri esset res cautior ( that her property might be made more secure), curavit, ut, etc., Cic. Caecin. 4, 11.—
2.
Trop., safe, secure (rare):
in eam partem peccare, quae est cautior,
Cic. Rosc. Am. 20, 56:
(civitates) murorum firmitate cautissimae,
Amm. 14, 8, 13.— Adv.: cau-tē.
1.
(Acc. to caveo, I. A.) Cautiously:
caute et cogitate rem tractare,
Plaut. Trin. 2, 2, 46:
pedetentimque dicere,
Cic. Clu. 42, 118:
et cum judicio,
Quint. 10, 2, 3 et saep. — Comp., Cic. Deiot. 6, 18; Quint. 2, 15, 21; 9, 2, 76; Hor. C. 1, 8, 10 al.— Sup., Cic. Att. 15, 26, 3.—
2.
(Acc. to caveo, I. B. 1.) With security, cautiously, Cic. Leg. 2, 21, 53:
aliter nec caute nec jure fieri potest,
id. Att. 15, 17, 1.

Lewis & Short latin dictionary > caveo
23 sumo

sūmo, sumpsi, sumptum, 3 (sync. form of the inf. perf. sumpse, Naev. ap. Gell. 2, 19, 6 (Com. Rel. v. 97 Rib.;
suremit for sumpsit, surempsit for sumpserit,
Paul. Diac. 299, 2; Fest. 298, 9), v. a. [contr. for subimo, from sub-emo], to take, take up, lay hold of, assume (syn. capio).
I.
In gen.: auferere, non abibis, si ego fustem sumpsero, Plaut. Am. 1, 1, 202:
laciniam,
id. Merc. 1, 2, 16:
si hoc digitulis duobus sumebas primoribus,
id. Bacch. 4, 4, 24:
si mutuas non potero, certum'st sumam foenore,
id. As. 1, 3, 95:
postremo a me argentum quanti est sumito,
Ter. Ad. 5, 9, 20:
locum ( = capere),
Plaut. Aul. 4, 6, 9:
legem in manus,
Cic. Agr. 2, 6, 15:
unum quodque vas in manus,
id. Verr. 2, 4, 27, § 63:
Epicurum et Metrodorum non fere praeter suos quisquam in manus sumit,
id. Tusc. 2, 3, 8:
orationes in manus,
Quint. 10, 1, 22:
litteras ad te a M. Lepido consule quasi commendaticias sumpsimus,
have taken, provided ourselves with, Cic. Fam. 13, 26, 3:
spatium ad vehicula comportanda,
Liv. 2, 4:
spatium ad colloquendum,
id. 8, 18:
ferrum ad aliquem interficiendum,
id. 40, 11, 10:
Tusculi ante quam Romae sumpta sunt arma,
id. 3, 19, 8:
pro conjuge ferrum,
Ov. H. 15 (16), 371:
arma,
Quint. 5, 10, 71:
sume venenum,
id. 8, 5, 23; Nep. Them. 10, 3; id. Hann. 12, 5:
partem Falerni,
Hor. C. 1, 27, 9:
cyathos,
id. ib. 3, 8, 13:
panem perfusam aquā frigidā,
Suet. Aug. 77:
potiunculam,
id. Dom. 21:
antidotum,
id. Calig. 23:
pomum de lance,
Ov. P. 3, 5, 20:
cibum,
Nep. Att. 21; Petr. 111:
soporem,
Nep. Dion, 2, 5:
sumptā virili togā,
put on, Cic. Lael. 1, 1:
virilem togam,
Suet. Aug. 8; 94 med.; id. Tib. 7; id. Galb. 4; Val. Max. 5, 4, 4:
calceos et vestimenta,
Cic. Rep. 1, 12, 18:
regium ornatum,
Nep. Eum. 13, 3: latum clavum (opp. deponere bracas), Poët. ap. Suet. Caes. 80:
diadema,
Suet. Calig. 22:
annulos ferreos (opp. deponere),
id. Aug. 100:
gausapa,
Ov. A. A. 2, 300:
alas pedibus virgamque manu tegumenque capillis,
id. M. 1, 672:
perventum est eo, quo sumpta navis est,
Cic. Off. 3, 23, 89:
pecuniam mutuam,
id. Fl. 20, 46; Sall. C. 24, 2:
aurum mutuum,
Suet. Caes. 51.—Of time:
diem ad deliberandum,
Caes. B. G. 1, 7:
tempus cibi quietisque,
Liv. 32, 11.—
B.
Trop.
1.
In gen.:
calorem animo,
Lucr. 3, 288:
obsequium animo, i. e. animo obsequi,
Plaut. Bacch. 4, 10, 8:
Ariovistus tantos sibi spiritus, tantam arrogantiam sumpserat, ut, etc.,
assumed, Caes. B. G. 1, 33; cf.:
sumpsi animum,
I took courage, Ov. F. 1, 147:
animos serpentis,
id. M. 3, 545:
vigorem,
id. P. 3, 4, 31:
cum spiritus plebs sumpsisset,
Liv. 4, 54, 8:
certamine animi adversus eum sumpto,
id. 37, 10, 2:
exempla,
Cic. Lael. 11, 38: sumptis inimicitiis, susceptā causā, etc., taken upon one ' s self, assumed, id. Vatin. 11, 28:
omne bellum sumi facile, ceterum aegerrime desinere,
to be undertaken, entered upon, begun, Sall. J. 83, 1; so,
bellum cum aliquo,
Liv. 1, 42, 2; 36, 2, 3. —
2.
Esp.: supplicium sumere, to exact satisfaction, inflict punishment, rarely absol.:
supplici sibi sumat, quod volt ipse, ob hanc injuriam,
Plaut. Merc. 5, 4, 31:
satis sumpsimus jam supplici,
id. Pers. 5, 2, 72:
graviore sententiā pronuntiatā more majorum supplicium sumpsit,
Caes. B. G. 6, 44.—Usu. de aliquo:
potuisse hunc de illā supplicium sumere,
Cic. Inv. 2, 27, 82:
tum homo nefarius de homine nobili virgis supplicium crudelissime sumeret,
id. Verr. 2, 2, 37, § 91:
supplicium de matre sumpsisse,
Cic. Rosc. Am. 24, 66; Liv. 39, 29; cf. supplicium.—Rarely ex aliquo, Liv. 23, 3, 1.— Post-class. also ab aliquo, Val. Max. 4, 1, ext. 1;
5, 1, ext. 2.—Rarely poenam sumere ( = capere): pro maleficio poenam sumi oportere,
Cic. Inv. 2, 36, 108:
merentis poenas,
Verg. A. 2, 586:
poenam scelerato ex sanguine,
id. ib. 12, 949; cf. id. ib. 6, 501.—
II.
In partic.
A.
To take (by choice), to choose, select:
philosophiae studium,
Cic. Ac. 1, 2, 8:
hoc sumo ( = suscipio), hoc mihi deposco,
id. Verr. 1, 12, 36:
nos Capuam sumpsimus,
id. Fam. 16, 11, 3:
sumat aliquem ex populo monitorem officii sui,
Sall. J. 85, 10:
enitimini, ne ego meliores liberos sumpsisse videar quam genuisse,
i. e. to have adopted, id. ib. 10, 8:
sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam Viribus,
Hor. A. P. 38:
quis te mala sumere cogit? Aut quis deceptum ponere sumpta velit?
Ov. Tr. 5, 1, 69 sq.:
disceptatorem,
Liv. 1, 50:
quod tres patricios magistratus nobilitas sibi sumpsisset,
id. 7, 1:
Miltiadem sibi imperatorem,
Nep. Milt. 1, 3.— Poet., with inf.:
quem virum aut heroa lyrā vel acri Tibiā sumis celebrare, Clio?
Hor. C. 1, 12, 2: quis sibi res gestas Augusti scribere sumit? id. Ep. 1, 3, 7.—
B.
To take as one's own, to assume, claim, arrogate, appropriate to one's self (syn.:
ascisco, assumo, arrogo): quamquam mihi non sumo tantum neque arrogo, ut, etc.,
Cic. Planc. 1, 3:
sed mihi non sumo, ut meum consilium valere debuerit,
id. Att. 8, 11 D, §
6: sumpsi hoc mihi pro tuā in me observantiā, ut, etc.,
id. Fam. 13, 50, 1:
tantum tibi sumito pro Capitone apud Caesarem, quantum, etc.,
id. ib. 13, 29, 6:
sibi imperatorias partes,
Caes. B. C. 3, 51:
nec sumit aut ponit secures Arbitrio popularis aurae,
Hor. C. 3, 2, 19:
vultus modo sumit acerbos,
Ov. Tr. 5, 8, 17:
mores antiquos,
Liv. 3, 68:
proelio sumpta Thessalia est,
conquered, Flor. 4, 2, 43.—
C.
To take, get, acquire, receive:
distat sumasne pudenter an rapias,
Hor. Ep. 1, 17, 44:
laudemque a crimine sumit,
Ov. M. 6, 474:
sumpto rigore,
id. ib. 10, 139:
vel tua me Sestus vel te mea sumit Abydos,
id. H. 17 (18), 127. —
D.
To take for some purpose, i. e. to use, apply, employ, spend, consume (syn. insumo):
in malā uxore atque inimico si quid sumas, sumptus est: In bono hospite atque amico quaestus est, quod sumitur,
Plaut. Mil. 3, 1, 79 sq.:
minus hercle in hisce rebus sumptum est sex minis,
id. Trin. 2, 4, 9 and 12:
frustra operam, opinor, sumo,
Ter. Heaut. 4, 3, 15:
frustra laborem,
Caes. B. G. 3, 14:
cui rei opus est, ei hilarem hunc sumamus diem,
Ter. Ad. 5, 3, 68:
videtis hos quasi sumptos dies ad labefactandam illius dignitatem,
Cic. Rab. Post. 16, 44:
sumpseris tibi familiaritatem nostram ad ornamentum,
Plin. Ep. 6, 18, 2. — Poet.: curis sumptus, consumed, worn out, Poët. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. Fr. Inc. 8 Rib.).—
E.
To undertake, begin, enter upon:
bellum,
Liv. 1, 42; Flor. 4, 12, 24:
bellis ponendis sumendisque,
Liv. 8, 4:
haec maxime belli ratio sumendi fuerat,
id. 38, 19:
duellum cum aliquo,
id. 36, 2:
proelia,
Suet. Caes. 60; Tac. H. 2, 45:
in hos expeditionem,
Flor. 4, 12, 6:
non mandata expeditio, sed sumpta est,
id. 4, 12, 48.— Poet.:
prima fide vocisque ratae temptamina sumpsit Liriope,
Ov. M. 3, 341.—
F.
In an oration, disputation, etc.
1.
To take for certain or for granted, to assume, maintain, suppose, affirm:
alterutrum fatearis enim sumasque necesse'st,
Lucr. 1, 974:
nec solum ea sumitis ad concludendum, quae ab omnibus concedantur, sed ea sumitis, quibus concessis, etc.,
Cic. Div. 2, 50, 104:
aliquid pro certo,
id. ib. —With inf.-clause:
beatos esse deos sumpsisti,
Cic. N. D. 1, 31, 89:
pro non dubio legati sumebant, quae Antiochi fuerunt, Eumenem aequius esse quam me habere,
Liv. 39, 28, 5.—
2.
To make, take a beginning, etc. (late Lat.):
ab uno signo sumamus exordium,
Macr. Somn. Scip. 18:
ab illā quaestione principium sumere,
Lact. 1, 2: quin fictio a capite sumat exordium, id. Opif. Dei, 12, 7.—
3.
To take, bring forward, cite, mention as a proof, an instance, etc. (cf. profero):
homines notos sumere odiosum est,
Cic. Rosc. Am. 16, 47:
unum hoc sumo,
id. ib. 34, 97:
sumam annum tertium,
id. Verr. 2, 3, 44, § 104:
ex istis tuis sumam aliquem,
id. Cael. 15, 36:
quid quisquam potest ex omni memoriā sumere illustrius?
id. Sest. 12, 27:
ab oratore aut poëtā probato sumptum ponere exemplum,
Auct. Her. 4, 1, 1.—
G.
To take as a purchase, to buy, purchase:
quanti ego genus omnino signorum non aestimo, tanti ista quattuor aut quinque sumpsisti,
Cic. Fam. 7, 23, 2:
decumas agri Leontini,
id. Verr. 2, 3, 64, § 149:
quae parvo sumi nequeunt, obsonia captas,
Hor. S. 2, 7, 106.—
H.
Aliquam, to use, enjoy, etc., in mal. part., Mart. 10, 81, 2:
mille licet sumant,
Ov. A. A. 3, 90; Auct. Priap. 5; cf.
gaudia,
Nemes. Ecl. 4, 59:
aliquid,
Petr. 100.—
K.
To take, fascinate, charm:
simul conspexerit juvenem, venustate ejus sumitur,
App. M. 2, p. 116, 40.

Lewis & Short latin dictionary > sumo
24 exemplum

exemplum, i, n. [eximo], orig., what is taken out as a sample (cf. eximius, from eximo), a sample.
I.
Prop. (cf. exemplar, specimen):
purpurae, tritici,
Auct. Her. 4, 6, 9.—Hence,
II.
Transf.
A.
An imitation, image, portrait taken from something; a draught, transcript, copy.
1.
Hic quoque exemplum reliquit, Plaut. Ps. 2, 2, 56; cf.:
o Apella, o Zeuxis pictor, Cur numero estis mortui? hinc exemplum ut pingeretis: Nam alios pictores nihil moror hujusmodi tractare exempla,
id. Poen. 5, 4, 102 sq.; and in a pun with the follg. signif. under B.: Th. Exempla edepol faciam ego in te. Tr. Quia placeo, exemplum expetis, id. Most. 5, 1, 67:
aedes probant: sibi quisque Inde exemplum expetunt,
a sketch, draught, id. ib. 1, 2, 21; cf. id. ib. 3, 2, 75 sq.:
Pompeii litterarum ad consulem exemplum attulit: Litterae mihi a L. Domitio allatae sunt: earum exemplum infra scripsi... Deinde supposuit exemplum epistolae Domitii, quod ego ad te pridie miseram,
a transcript, copy, Cic. Att. 8, 6, 1 sq.; 8, 11, 6; 7, 23, 3; id. Fam. 9, 26, 3; Ov. Tr. 1, 7, 23 al.—
2.
An equal, parallel:
clarissimum Homeri inluxit ingenium, sine exemplo maximum,
Vell. 1, 5, 1.—
B.
A sample for imitation, instruction, proof, a pattern, model, original, example, precedent, case (the predominant meaning of the word).
1.
In gen.:
ut mutum in simulacrum ex animali exemplo veritas transferatur,
from a living model, original, Cic. Inv. 2, 1, 2; cf.:
feruntur enim ex optimis naturae et veritatis exemplis,
id. Off. 3, 17, 69:
propones illi exempla ad imitandum,
id. Phil. 10, 2, 5; cf.:
habere exemplum ad imitandum (corresp. to exemplar),
id. Mur. 31, 66; and:
nostris exemplo fuit ad imitandum,
Suet. Gramm. 2:
exposita ad exemplum nostra re publica,
Cic. Rep. 1, 46 fin.; cf. id. ib. 2, 31 fin.:
loquimur de iis amicis, qui ante oculos sunt... Ex hoc numero nobis exempla sumenda sunt,
id. Lael. 11, 38:
aliquem ex barbatis illis exemplum imperii veteris, imaginem antiquitatis,
id. Sest. 8, 19:
a sapiente petitur exemplum,
id. Off. 3, 4, 16:
exemplum a me petere,
Liv. 7, 32, 12:
ab eodem Pompeio omnium rerum egregiarum exempla sumantur,
Cic. de Imp. Pomp. 15, 44:
ab se ipso exemplum capi posse,
Liv. 1, 49, 2; cf.:
cum et ipse sis quasi unicum exemplum antiquae probitatis et fidei,
Cic. Rep. 3, 5:
quod in juventute habemus illustrius exemplum veteris sanctitatis?
id. Phil. 3, 6, 15:
innocentiae,
id. de Or. 1, 53, 229:
qua in muliere etiam nunc quasi exempli causa vestigia antiqui officii remanent,
as a pattern, example, id. Rosc. Am. 10, 27 (cf. infra, 2.):
eum virum, unde pudoris pudicitiaeque exempla peterentur,
id. Deiot. 10, 28:
firmare animum constantibus exemplis (for constantiae),
Tac. A. 16, 35; cf.:
exemplum modestum,
id. H. 2, 64:
vitiosi principes plus exemplo quam peccato nocent,
by their example, Cic. Leg. 3, 14, 32:
(Tullus Hostilius) de imperio suo, exemplo Pompilii, populum consuluit curiatim,
id. Rep. 2, 17:
quod autem exemplo nostrae civitatis usus sum, etc.,
id. ib. 2, 39: atrox videbatur Appi sententia;
rursus Vergini Larciique exemplo haud salubres,
i. e. judged by the precedent, Liv. 2, 30 init.:
divinare morientes etiam illo exemplo confirmat Posidonius, quo affert, etc.,
by that example, that case, Cic. Div. 1, 30, 64; id. Inv. 1, 30, 49; cf.:
hinc illa et apud Graecos exempla... levitatis Atheniensium crudelitatisque in amplissimos cives exempla,
id. Rep. 1, 3:
datum in omnes provincias exemplum,
Tac. A. 1, 78; so,
dare exemplum,
to set the example, id. ib. 4, 50:
tertia legio exemplum ceteris praebuit,
id. H. 2, 85; 4, 52; Val. Max. 3, 6, 5.—
2.
Esp. in phrase: exempli causā or gratiā, for instance, for an example (cf. Krebs, Antibarb. p. 437):
exempli causa paucos nominavi,
for example's sake, Cic. Phil. 13, 2, 2; cf.:
quia in alicujus libris exempli causa id nomen invenerant, putarunt, etc.,
id. Mur. 12, 27; id. Inv. 1, 37, 66:
haec exempli gratia sufficient,
Quint. 9, 2, 56; cf.:
pauca exempli gratia ponam,
id. 6, 5, 6; 5, 10, 110; cf.:
ex quibus in exemplum pauca subjeci,
Suet. Tib. 21 et saep.:
venit in exemplum furor,
teaches, Ov. F. 4, 243; cf. Just. 23, 3.—
3.
In partic., a warning example, an example, warning, punishment (rare):
exemplum statuite in me, ut adolescentuli vobis placere studeant potius quam sibi,
Ter. Heaut. prol. 51; cf.:
quibus liberi sunt, statuite exemplum, quantae poenae in civitate sint hominibus istiusmodi comparatae,
Auct. Her. 4, 35, 47:
simile in superiore parte provinciae edere exemplum severitatis tuae,
Cic. ad Q. Fr. 1, 2, 5; cf. Tac. A. 3, 36 fin.; so,
edere exempla in aliquem,
Ter. Eun. 5, 7, 21; Caes. B. G. 1, 31, 12; Liv. 29, 27, 4:
ut ne viderem, quae futura exempla dicunt in eum indigna,
Ter. Eun. 5, 4, 24:
habet aliquid ex iniquo omne magnum exemplum,
Tac. A. 14, 44:
meritum quidem novissima exempla Mithridatem,
i. e. the punishment of death, id. ib. 12, 20:
esse in exemplo,
to serve as a warning, Ov. M. 9, 454; cf. Vulg. Judae, 7 al.:
exemplo supplicii reliquos deterrere,
Hirt. B. G. 8, 44, 1.—
4.
Law t. t., a precedent:
ad exemplum trahere,
Just. Inst. 1, 2, 6:
alicui sine exemplo subvenire,
id. ib. —
C.
A way, manner, kind, nature:
multi more isto atque exemplo vivunt,
Plaut. Bacch. 3, 6, 11; cf.:
negat se more et exemplo populi Romani posse iter ulli per provinciam dare,
Caes. B. G. 1, 8, 3:
uno exemplo ne omnes vitam viverent,
Plaut. Mil. 3, 1, 132:
istoc exemplo,
id. ib. 2, 4, 6:
quot me exemplis ludificatust,
id. Ep. 5, 2, 6:
eodem exemplo, quo,
Liv. 31, 12, 3:
ad hoc exemplum,
Plaut. Mil. 2, 4, 6:
quod ad exemplum,
id. Trin. 4, 2, 76 et saep.—Hence often of methods or examples of punishment (cf. 3. supra):
quando ego te exemplis pessumis cruciavero,
Plaut. Capt. 3, 5, 33:
omnibus exemplis crucior,
id. Bacch. 5, 1, 6; cf. id. Most. 1, 3, 35; 55; 5, 1, 67.—Freq. of the tenor, purport, contents of a letter, etc.:
litterae uno exemplo,
i. e. of the same tenor, Cic. Fam. 4, 4, 1; 10, 5, 1:
scribere bis eodem exemplo,
id. ib. 9, 16, 1:
testamentum duplex... sed eodem exemplo,
Suet. Tib. 76:
Capua litterae sunt allatae hoc exemplo: Pompeius mare transiit, etc.,
Cic. Att. 9, 6, 3:
(litterarum) exemplum componere,
id. Agr. 2, 20, 53; Suet. Calig. 55.

Lewis & Short latin dictionary > exemplum
25 inultus

ĭn-ultus, a, um, adj.
I.
For whom no revenge is taken, unavenged, unrevenged, not vindicated.
A.
Of persons:
Marius ne inultus esset,
Cic. Sest. 22, 50:
ne inultos imperatores suos jacere sinerent,
Liv. 25, 37, 10:
moriemur inultae?
Verg. A. 4, 659:
non me inulto Victor laetabere,
id. ib. 10, 739; Hor. S. 1, 8, 44; 2, 3, 297:
quam inulti perierint,
Sall. J. 31, 2; id. Hist. Fragm. 3, 74 Dietsch; Ov. F. 2, 233.—
B.
Of things:
mortem suam ne inultam pateretur,
Cic. Div. 1, 27, 57:
injuriae,
id. Div. in Caecil. 16, 53:
cruor,
Val. Max. 9, 2, 3 fin.:
nil poterit Juno, nisi inultos flere dolores?
Ov. M. 4, 426:
nec Ptolemaeo inulta scelera fuerunt,
Just. 24, 3, 10:
Alexandro caedes,
id. 29, 5, 1.—
II.
Upon whom no revenge is taken, unpunished.
A.
Of persons:
numquam me inultus istic ludificabit,
Plaut. Am. 4, 3, 13:
cur Asellium esse inultum tam diu sinis,
Cic. Clu. 62, 172:
hostīs inultos abire sinere,
Sall. J. 58, 5; 70, 4:
hostis Medeae nullus inultus,
Ov. H. 12, 182. —
B.
Transf.
1.
Of things, for which no punishment is inflicted, unpunished:
neque scelus inultum relinquendum,
Sall. J. 106, 6; Val. Max. 9, 7, 2:
quicquid multis peccatur, inultum est,
Luc. 5, 260.—
2.
Unharmed, unhurt, safe, with impunity:
inulto Dicere quod sentit permitto,
Hor. S. 2, 3, 189:
neu sinas Medos equitare inultos,
id. C. 1, 2, 51; cf.:
at ne illud haud inultum, si vivo, ferent ( = inulti),
Ter. Heaut. 5, 1, 45:
sed inultum numquam id auferet,
id. And. 3, 5, 4:
et catulos ferae Celent inultae,
Hor. C. 3, 3, 42.—
C.
Trop., unsated, unappeased, insatiable:
odium,
Hor. Ep. 1, 2, 61; cf.
preces,
unavailing, id. C. 1, 28, 33.

Lewis & Short latin dictionary > inultus
26 sum

sum (2d pers. es, or old ēs; old subj praes. siem, siēs, siet, sient, for sim, etc., T.; fuat for sit, T., V., L.; imperf. often forem, forēs, foret, forent, for essem, etc.; fut. escunt for erunt, C.), fuī (fūvimus for fuimus, Enn. ap. C.), futūrus ( inf fut. fore or futūrum esse, C.), esse [ES-; FEV-]. — I. As a predicate, asserting existence, to be, exist, live: ut id aut esse dicamus aut non esse: flumen est Arar, quod, etc., Cs.: homo nequissimus omnium qui sunt, qui fuerunt: arbitrari, me nusquam aut nullum fore: fuimus Troes, fuit Ilium, V.—Of place, to be, be present, be found, stay, live: cum non liceret Romae quemquam esse: cum essemus in castris: deinceps in lege est, ut, etc.: erat nemo, quicum essem libentius quam tecum: sub uno tecto esse, L.—Of circumstances or condition, to be, be found, be situated, be placed: Sive erit in Tyriis, Tyrios laudabis amictūs, i. e. is attired, O.: in servitute: in magno nomine et gloriā: in vitio: Hic in noxiāst, T.: in pace, L.: (statua) est et fuit totā Graeciā summo honore: ego sum spe bonā: rem illam suo periculo esse, at his own risk: omnem reliquam spem in impetu esse equitum, L.—In 3 d pers., followed by a pron rel., there is (that) which, there are (persons) who, there are (things) which, some.—With indic. (the subject conceived as definite): est quod me transire oportet, there is a (certain) reason why I must, etc., T.: sunt item quae appellantur alces, there are creatures also, which, etc., Cs.: sunt qui putant posse te non decedere, some think: Sunt quibus in satirā videor nimis acer, H.—With subj. (so usu. in prose, and always with a subject conceived as indefinite): sunt, qui putent esse mortem... sunt qui censeant, etc.: est isdem de rebus quod dici possit subtilius: sunt qui Crustis et pomis viduas venentur avaras, H.—With dat, to belong, pertain, be possessed, be ascribed: fingeret fallacias, Unde esset adulescenti amicae quod daret, by which the youth might have something to give, T.: est igitur homini cum deo similitudo, man has some resemblance: Privatus illis census erat brevis, H.: Troia et huic loco nomen est, L.—Ellipt.: Nec rubor est emisse palam (sc. ei), nor is she ashamed, O.: Neque testimoni dictio est (sc. servo), has no right to be a witness, T.—With cum and abl of person, to have to do with, be connected with: tecum nihil rei nobis est, we have nothing to do with you, T.: si mihi tecum minus esset, quam est cum tuis omnibus.—With ab and abl of person, to be of, be the servant of, follow, adhere to, favor, side with: Ab Andriā est ancilla haec, T.: sed vide ne hoc, Scaevola, totum sit a me, makes for me.— With pro, to be in favor of, make for: (iudicia) partim nihil contra Habitum valere, partim etiam pro hoc esse.—With ex, to consist of, be made up of: (creticus) qui est ex longā et brevi et longā: duo extremi chorei sunt, id est, e singulis longis et brevibus.— To be real, be true, be a fact, be the case, be so: sunt ista, Laeli: est ut dicis, inquam: verum esto: esto, granted, V.—Esp. in phrases, est ut, it is the case that, is true that, is possible that, there is reason for: sin est, ut velis Manere illam apud te, T.: est, ut id maxime deceat: futurum esse ut omnes pellerentur, Cs.: magis est ut ipse moleste ferat errasse se, quam ut reformidet, etc., i. e. he has more reason for being troubled... than for dreading, etc.: ille erat ut odisset defensorem, etc., he certainly did hate.—In eo esse ut, etc., to be in a condition to, be possible that, be about to, be on the point of ( impers. or with indef subj.): cum iam in eo esset, ut in muros evaderet miles, when the soldiers were on the point of scaling, L.: cum res non in eo essent ut, etc., L.—Est ubi, there is a time when, sometimes: est, ubi id isto modo valeat.—Est quod, there is reason to, is occasion to: etsi magis est, quod gratuler tibi, quam quod te rogem, I have more reason to: est quod referam ad consilium: sin, etc., L.: non est quod multa loquamur, H.—Est cur, there is reason why: quid erat cur Milo optaret, etc., what cause had Milo for wishing? etc.—With inf, it is possible, is allowed, is permitted, one may: Est quādam prodire tenus, si non datur ultra, H.: scire est liberum Ingenium atque animum, T.: neque est te fallere quicquam, V.: quae verbo obiecta, verbo negare sit, L.: est videre argentea vasa, Ta.: fuerit mihi eguisse aliquando tuae amicitiae, S.—Of events, to be, happen, occur, befall, take place: illa (solis defectio) quae fuit regnante Romulo: Amabo, quid tibi est? T.: quid, si... futurum nobis est? L.— To come, fall, reach, be brought, have arrived: ex eo tempore res esse in vadimonium coepit: quae ne in potestatem quidem populi R. esset, L.— II. As a copula, to be: et praeclara res est et sumus otiosi: non sum ita hebes, ut istud dicam: Nos numerus sumus, a mere number, H.: sic, inquit, est: est ut dicis: frustra id inceptum Volscis fuit, L.: cum in convivio comiter et iucunde fuisses: quod in maritimis facillime sum, am very glad to be.—With gen part., to be of, belong to: qui eiusdem civitatis fuit, N.: qui Romanae partis erant, L.: ut aut amicorum aut inimicorum Campani simus, L.— With gen possess., to belong to, pertain to, be of, be the part of, be peculiar to, be characteristic of, be the duty of: audiant eos, quorum summa est auctoritas apud, etc., who possess: ea ut civitatis Rhodiorum essent, L.: Aemilius, cuius tum fasces erant, L.: plebs novarum rerum atque Hannibalis tota esse, were devoted to, L.: negavit moris esse Graecorum, ut, etc.—With pron possess.: est tuum, Cato, videre quid agatur: fuit meum quidem iam pridem rem p. lugere.—With gerundive: quae res evertendae rei p. solerent esse, which were the usual causes of ruin to the state: qui utilia ferrent, quaeque aequandae libertatis essent, L.— With gen. or abl. of quality, to be of, be possessed of, be characterized by, belong to, have, exercise: nimium me timidum, nullius consili fuisse confiteor: Sulla gentis patriciae nobilis fuit, S.: civitas magnae auctoritatis, Cs.: refer, Cuius fortunae (sit), H.: nec magni certaminis ea dimicatio fuit, L.: bellum variā victoriā fuit, S.: tenuissimā valetudine esse, Cs.: qui capite et superciliis semper est rasis.—With gen. or abl. of price or value, to be of, be valued at, stand at, be appreciated, cost: videtur esse quantivis preti, T.: ager nunc multo pluris est, quam tunc fuit: magni erunt mihi tuae litterae: sextante sal et Romae et per totam Italiam erat, was worth, L.—With dat predic., to express definition or purpose, to serve for, be taken as, be regarded as, be felt to be: vitam hanc rusticam tu probro et crimini putas esse oportere, ought to be regarded as: eo natus sum ut Iugurthae scelerum ostentui essem, S.: ipsa res ad levandam annonam impedimento fuerat, L.—With second dat of pers.: quo magis quae agis curae sunt mihi, T.: illud Cassianum, ‘cui bono fuerit,’ the inquiry of Cassius, ‘ for whose benefit was it ’: haec tam parva civitas praedae tibi et quaestui fuit.— To be sufficient for, be equal to, be fit: sciant patribus aeque curae fuisse, ne, etc., L.: ut divites conferrent, qui oneri ferendo essent, such as were able to bear the burden, L.: cum solvendo aere (old dat. for aeri) alieno res p. non esset, L.—With ellips. of aeri: tu nec solvendo eras, wast unable to pay.—With ad, to be of use for, serve for: res quae sunt ad incendia, Cs.: valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime.—With de, to be of, treat concerning, relate to: liber, qui est de animo.—In the phrase, id est, or hoc est, in explanations, that is, that is to say, I mean: sed domum redeamus, id est ad nostros revertamur: vos autem, hoc est populus R., etc., S.
* * *

ADJ

highest, the top of; greatest; last; the end of

Latin-English dictionary > sum
27 solutum

solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:
soluisse,
Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.
I.
To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.
A.
In a corporeal sense.
1.
Outwardly, to release.
a.
From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:
solvite istas,
i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:
solvite istum,
id. Mil. 5, 32:
numquam, nisi me orassis, solves,
id. Ep. 5, 2, 62:
jube solvi (eum),
Ter. And. 5, 4, 52:
ad palum adligati repente soluti sunt,
Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:
ut vincti solvantur,
id. ib. 2, 5, 6, §
12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,
id. Tusc. 1, 31, 75:
ita nexi soluti (sunt),
Liv. 8, 28, 9:
solvite me, pueri,
Verg. E. 6, 24:
fore ut brevi solveretur,
Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:
canis solutus catena,
Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:
solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),
Stat. Th. 5, 15:
terrae quem (florem) ferunt solutae,
Hor. C. 1, 4, 10.—
b.
From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:
solverat sol equos,
unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:
et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,
Ov. Tr. 5, 2, 2:
et jacet in gremio charta soluta meo,
id. H. 11, 4:
praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,
Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:
soluta toga,
Quint. 11, 3, 147:
vela solvere,
Verg. A. 4, 574.—
c.
From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:
Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,
Prop. 2, 1, 69:
fraxinus solvitur,
from the ground, Stat. Th. 9, 498:
ceciditque soluta pinus,
id. ib. 9, 409; cf.:
pinus radice soluta, deficit,
id. S. 5, 1, 152:
solutis radicibus arbusta procumbunt,
Sen. Q. N. 3, 27, 5:
accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,
detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;
but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,
Ov. M. 15, 696; 8, 102:
querno solvunt de stipite funem,
id. F. 4, 333:
fune soluto Currit in immensum carina,
id. Am. 2, 11, 23:
curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),
Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:
imber caelesti nube solutus,
Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:
cum solis radii absumant,
Plin. 2, 9, 6, § 45:
solutum a latere pugionem,
detached from his side, Suet. Vit. 15.—
d.
Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.
(α).
With acc. alone:
eisce confectis navem solvimus,
Plaut. Merc. 1, 1, 91:
navim cupimus solvere,
id. Mil. 4, 7, 17:
naves solvit,
Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;
3, 102: primis tenebris solvit navem,
Liv. 45, 6:
postero die solvere naves (jussi),
id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:
classem solvere,
Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—
(β).
With ab and abl.:
navis a terra solverunt,
Caes. B. C. 3, 101:
quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,
Liv. 31, 7 med.:
solvunt a litore puppes,
Luc. 2, 649.—
(γ).
With ex and abl.:
nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,
Plaut. Am. 1, 1, 259:
interea e portu nostra navis solvitur,
id. Bacch. 2, 3, 54.—
(δ).
With abl.:
complures mercatores Alexandria solvisse,
Cic. Off. 3, 12, 50:
portu solventibus,
id. Mur. 2, 4.—
(ε).
Absol. (sc. navem or naves):
tertia fere vigilia solvit,
Caes. B. G. 4, 23:
nos eo die cenati solvimus,
Cic. Fam. 16, 9, 2:
altero die quam a Brundusio solvit,
Liv. 31, 14 init.:
qui inde solverant,
Val. Max. 1, 7, 3:
solvi mare languido,
Sen. Ep. 53, 1:
fortasse etiam ventis minantibus solves,
id. Ben. 2, 35, 5:
non eadem est his et illis causa solvendi,
making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—
(ζ).
With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):
naves XVIII. ex superiore portu solverunt,
Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—
(η).
Poet. usages:
de litore puppis solvit iter,
clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:
nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,
Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—
e.
Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):
tempore eo quo menstrua solvit,
Lucr. 6, 706:
cruor solvitur,
Stat. Th. 9, 530:
lacrimas solvere,
id. Achill. 2, 256:
solutis lacrimis,
Claud. Ruf. 2, 258; so,
partus solvere,
to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—
2.
To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.
a.
In gen.:
omne colligatum solvi potest,
Cic. Fin. 11.—
b.
Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):
solvere naves et rursus conjungere,
Curt. 8, 10, 3:
solvere quassatae parcite membra ratis,
Ov. Tr. 1, 2, 2:
dubitavit an solveret pontem,
Curt. 4, 16, 8:
solvere pontem,
Tac. A. 1, 69:
si pons solutus sit,
Dig. 2, 11, 2, § 7:
solutus pons tempestatibus,
Just. 2, 13, 9:
currum (solis) solutum,
Manil. 1, 740.—
c.
Of woven stuff:
solvens texta,
Prop. 2, 9, 6.—
d.
Of mountains:
utrimque montes solvit (Hercules),
Sen. Herc. Fur. 237:
tridente Neptunus montem solvit,
id. Agam. 553.—
e.
Of the neck:
soluta cervix silicis impulsu,
broken, Sen. Troad. 1119.—
f.
Of a comet:
momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,
Sen. Q. N. 7, 16, 3.—
g.
Of the hair, to loosen, untie, let fall:
solve capillos,
Ov. Am. 3, 9, 3:
crinem,
id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:
comas casside,
Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—
h.
Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;
post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,
Sen. Q. N. 6, 10, 2:
ubi montis latus nova ventis solvit hiems,
Stat. Th. 7, 745. —
3.
To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.
(α).
Of a change into air or gas:
calor mobiliter solvens, differt primordia vini,
dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:
nam materiai copia ferretur per inane soluta,
id. 1, 1018; so id. 1, 1103:
ita fatus in aera rursus solvitur,
Stat. Th. 5, 285;
nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,
Ov. M. 15, 845.—
(β).
Into a liquid, to melt:
saepe terra in tabem solvitur,
Sen. Q. N. 3, 15, 7:
terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,
id. ib. 3, 29, 4:
nullum tellus se solvit in amnem,
Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:
ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,
Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,
nivem solvere,
id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:
rigor auri solvitur aestu,
Lucr. 1, 493:
ferrum calidi solvant camini,
Manil. 4, 250:
cerae igne solutae,
Ov. A. A. 2, 47:
Iris cum vino triduo non solvitur,
Plin. 21, 20, 83, § 142:
(herba) quinto die solvitur,
id. 26, 14, 88, § 148.—
(γ).
Of putrefaction:
(vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,
Verg. G. 4, 302.—
(δ).
Of change in general:
inque novas abiit massa soluta domos,
Ov. F. 1, 108:
repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),
Sen. Ben. 6, 22.—
(ε).
Of expansion by heat:
(uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,
Ov. A. A. 2, 317.—
(ζ).
Hence, solvere, absol., to rarefy:
gravitas aeris solvitur,
Sen. Q. N. 5, 5, 1.—
(η).
Solvi in, to pass into, become:
in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,
Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:
donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,
disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:
postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),
Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—
4.
To consume, to destroy, dissolve:
solvere orbes,
Manil. 1, 497:
ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),
Lucr. 3, 287:
(Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,
Liv. 39, 40, 11:
si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,
Sen. Q. N. 7, 2, 2:
(turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,
id. ib. 7, 9, 4:
tabes solvit corpora,
Luc. 6, 18; 7, 809:
nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),
id. 3, 506:
ne tegat functos humus, ne solvat ignis,
Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:
solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,
Sen. Ep. 22, 3:
hanc mihi solvite vitam,
Prop. 2, 9, 39.—
B.
Trop.
1.
To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.
a.
From the body, etc.:
teque isto corpore solvo,
Verg. A. 4, 703:
soluta corpore anima,
Quint. 5, 14, 13:
qui solutas vinculis animas recipit,
Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:
vocem solvere,
to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:
suspiria solvit,
Stat. Th. 11, 604:
solvat turba jocos,
Sen. Med. 114:
solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),
Hor. S. 1, 4, 83:
Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,
unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—
b.
Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:
linguam (Juno) ad jurgia solvit,
Ov. M. 3, 261:
lingua devincta nec in motus varios soluta,
Sen. Ira, 1, 3, 7:
ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,
id. Const. 11, 3:
(fama) innumeras solvit in praeconia linguas,
Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:
magna difficili solventem bracchia motu,
Stat. Achill. 1, 604; cf.
of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,
unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—
c.
From obligations and debts:
solvit me debito,
Sen. Ben. 6, 4, 1:
an nos debito solverit,
id. Ep. 81, 3:
ut religione civitas solvatur,
Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:
te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),
Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:
hoc si impetro, solvo vos jurejurando,
Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:
sacramento solvi,
Tac. A. 16, 13:
cum quis propter delictum sacramento solvitur,
Dig. 49, 16, 13:
militia solvere,
Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:
ut Ilienses publico munere solverentur,
Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:
ut manere solveretur,
that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—
d.
From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):
si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,
be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:
atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,
id. ib. 4, 9:
sit capitis damno Roma soluta mei,
Ov. F. 6, 452:
ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,
id. ib. 2, 40:
Helenen ego crimine solvo,
id. A. A. 2, 371:
quid crimine solvis Germanum?
Stat. Th. 11, 379:
solutam caede Gradivus manum restituit armis,
Sen. Herc. Fur. 1342. —
e.
From feelings, etc.:
quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,
Cic. Rep. 1, 18, 30:
cum ego vos solvi curis ceteris,
Ter. Hec. 2, 1, 33:
senatus cura belli solutus,
Plin. 22, 3, 4, § 7:
pectus linquunt cura solutum,
Lucr. 2, 45:
his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,
Cic. N. D. 1, 20, 56:
soluti metu,
Liv. 41, 14 init.; 27, 51:
solvent formidine terras,
Verg. E. 4, 14:
solve metu patriam,
Prop. 4 (5), 6, 41:
metu belli Scythas solvit,
Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:
haec est Vita solutorum misera ambitione,
Hor. S. 1, 6, 129:
soluti a cupiditatibus,
Cic. Agr. 1, 9, 27:
his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,
id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:
longo luctu,
Verg. A. 2, 26:
tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),
Sen. Hippol. 450:
solvite tantis animum monstris, solvite, superi,
id. Herc. Fur. 1063:
Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?
Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:
solvit animis miracula (for animos miraculis),
the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:
rabie tigrim,
Manil. 5, 707.— Absol.:
ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),
Sen. Ep. 95, 38:
calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?
i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:
solvite animos,
Manil. 4, 12.—With in:
vix haec in munera solvo animum,
i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—
f.
From sleep, very rare:
ego somno solutus sum,
awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—
g.
From labor, business, etc.:
volucres videmus... solutas opere volitare,
Cic. Or. 2, 6, 23:
solutus onere regio, regni bonis fruor,
Sen. Oedip. 685.— Poet.:
Romulus excubias decrevit in otia solvi,
to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—
h.
From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):
frontem solvere disce,
Mart. 14, 183:
saltem ora trucesque solve genas,
Stat. Th. 11, 373:
solvit feros tunc ipse rictus,
Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:
solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,
be cleared, Hor. Epod. 13, 5:
vultum risu solvit,
relieves, Val. Max. 4, 3, 5:
risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,
Quint. 6, 3, 1; so,
solvere judicem,
unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:
solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),
Mart. 9, 28 (29), 4:
ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,
Hor. S. 2, 6, 83:
cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?
Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:
solventur risu tabulae,
i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:
quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,
Quint. 5, 10, 67.—
k.
From any cause of restraint.
(α).
To release from siege:
Bassanitas obsidione solvere,
Liv. 44, 30:
patriam obsidione solvere,
Val. Max. 3, 2, 2. —
(β).
From moral restraints:
hic palam cupiditates suas solvit,
gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—
l.
From laws and rules: legibus solvere.
(α).
To exempt from laws, i. e. by privilege:
Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,
Cic. Phil. 11, 5, 11:
cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,
id. ib. 2, 13, 31:
ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,
id. Agr. 2, 36, 99:
Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),
id. Att. 1, 16, 13:
solvatne legibus Scipionem,
Auct. Her. 3, 2, 2:
petente Flacco ut legibus solverentur,
Liv. 31, 50, 8:
Scipio legibus solutus est,
id. Epit. 56:
Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,
Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:
ut munere vigintiviratus solveretur,
Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:
(aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,
Sen. Q. N. 3, 28, 6:
solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,
id. Brev. Vit. 15, 5:
nec leti lege solutas,
Lucr. 3, 687:
nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),
Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:
et is per aes et libram heredes testamenti solveret,
Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—
(β).
Legibus solutus, not subject to, released from:
reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,
i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:
soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,
id. ib. 7, 18.—Of other laws:
solutus Legibus insanis,
Hor. S. 2, 6, 68:
quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,
Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—
2.
To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.
(α).
Of troops, ranks, etc.:
ubi ordines procursando solvissent,
Liv. 42, 65, 8:
incomposito agmine, solutis ordinibus,
Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:
agmina Diductis solvere choris,
Verg. A. 5, 581:
solvit maniplos,
Juv. 8, 154:
solvuntur laudata cohors,
Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:
commissas acies ego possum solvere,
Prop. 4 (5), 4, 59.—
(β).
Of banquets, assemblies, etc.:
convivio soluto,
Liv. 40, 14 fin.:
convivium solvit,
Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:
Quid cessas convivia solvere?
Ov. F. 6, 675:
coetuque soluto Discedunt,
id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—
(γ).
Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:
(discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,
Quint. 1, 9, 2:
quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,
id. 9, 4, 14:
ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,
id. 1, 8, 13:
non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,
Hor. S. 1, 4, 60.—
3.
Implying a change for the worse.
a.
To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):
Hannibalem hiberna solverunt,
Sen. Ep. 51, 5:
usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,
Sen. Brev. Vit. 12, 6:
infantiam statim deliciis solvimus,
Quint. 1, 2, 6:
solutus luxu,
id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:
soluti in luxum,
Tac. H. 2, 99:
in lasciviam,
id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:
si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,
Quint. 9, 4, 49.—
b.
To make torpid by removing sensation.
(α).
To relax, benumb the limbs or body;
as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,
Lucr. 6, 798:
ima Solvuntur latera,
Verg. G. 3, 523:
solvi debilitate corporis,
paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:
ut soluto labitur moriens gradu,
Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:
illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,
Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:
segnitia (oratoris) solvit animos,
wearies, Quint. 11, 3, 52:
mentes solvere,
to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—
(β).
By frost ( poet.):
solvuntur illi frigore membra,
Verg. A. 12, 951; 1, 92.—
(γ).
By sleep ( poet. for sopio):
homines volucresque ferasque Solverat alta quies,
Ov. M. 7, 186:
corpora somnus Solverat,
id. ib. 10, 369:
molli languore solutus,
id. ib. 11, 648;
11, 612: altoque sopore solutum,
id. ib. 8, 817:
somno vinoque solutos,
id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:
ut membra solvit sopor,
id. ib. 12, 867:
non solvit pectora somnus,
Sen. Agam. 76.—With in:
solvitur in somnos,
Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:
aequor longa ventorum pace solutum,
lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—
(δ).
By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):
ipse deus, simulatque volam, me solvet,
Hor. Ep. 1, 16, 78:
corporibus quae senectus solvit,
Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):
(corpus) quam nullo negotio solvitur,
Sen. Q. N. 3, 27, 2:
alius inter cenandum solutus est,
id. Ep. 66, 43:
ubicumque arietaveris, solveris,
id. Cons. Marc. 11, 3:
me fata maturo exitu facilique solvant,
Sen. Troad. 605:
solvi inedia,
Petr. 111:
sic morte quasi somno soluta est,
Flor. 2, 21, 11.—Hence,
4.
Of logical dissolution, to refute:
non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,
how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:
argumentum solvere,
Quint. 2, 17, 34:
solutum scies quod nobis opponitur,
Sen. Const. 12, 3.—
b.
To disperse, dispel, as of a cloud:
deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,
Sen. Ben. 4, 4, 2.
II.
To loose, remove, cancel that which binds any thing.
A.
In a corporeal sense.
1.
In gen., to loose (weaker than rumpo;
post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,
Quint. 2, 12, 1:
qua convulsa tota operis colligatio solveretur,
Val. Max. 8, 14, 6:
supera compage soluta,
Stat. Th. 8, 31.—
2.
To remove a fetter, bridle, etc.:
nullo solvente catenas,
Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:
solvere frenum,
Phaedr. 1, 2, 3:
loris solutis,
Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:
qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,
Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:
gelu solvitur,
it thaws, Tac. H. 1, 79:
solvitur acris hiems,
Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:
facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,
Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:
Aeacides a corpore bracchia solvit,
looses his hold, Ov. M. 11, 246:
indigno non solvit bracchia collo,
Stat. Th. 5, 217:
digitis solutis abjecit jaculum,
id. ib. 8, 585.—
3.
To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:
solve vidulum ergo,
Plaut. Rud. 4, 4, 98:
eam solve cistulam,
id. Am. 2, 2, 151:
solve zonam,
untie, id. Truc. 5, 62:
solvisse jugalem ceston fertur,
Stat. Th. 5, 62:
animai nodos a corpore solvit,
Lucr. 2, 950:
nihil interest quomodo (nodi) solvantur,
Curt. 3, 1, 18:
quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?
Sen. Ben. 5, 12, 2:
solvere nodum,
Stat. Th. 11, 646:
laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,
Sen. Tranq. 10, 1:
vix solvi duros a pectore nexus,
Ov. M. 9, 58:
fasciam solve,
Sen. Ep. 80, 10:
solutis fasciis,
Curt. 7, 6, 5:
solvi fasciculum,
Cic. Att. 11, 9, 2:
crinales vittas,
Verg. A. 7, 403:
Parmenion vinculum epistulae solvens,
Curt. 7, 2, 25:
equum empturus solvi jubes stratum,
Sen. Ep. 80, 9:
redimicula solvite collo,
Ov. F. 4, 135:
corollas de fronte,
Prop. 1, 3, 21:
solvere portas,
Stat. Th. 3, 492:
munimina valli,
id. ib. 12, 10:
ille pharetram Solvit,
Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:
solutis ac patefactis venis,
Sen. Q. N. 3, 15, 5:
venam cultello solvere,
Col. 6, 14; cf.
also: lychnis alvum solvit,
looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:
ventrem,
Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:
stomachus solutus = venter solutus,
loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—
B.
Trop., to slacken or remove a bond.
1.
Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).
a.
Of the mouth, etc., to open:
talibus ora solvit verbis,
Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:
ternis ululatibus ora Solvit,
Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:
vix ora solvi patitur etiamnum timor,
Sen. Herc. Oet. 725; so,
os promptius ac solutius,
Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:
hic ora solvit Ditis invisi domus,
Sen. Herc. Fur. 664.—
b.
To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:
si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,
Gai. Inst. 3, 160:
cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,
id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:
morte solvetur compromissum,
Dig. 4, 8, 27:
soluto matrimonio,
ib. 24, 3, 2:
solutum conjugium,
Juv. 9, 79:
qui... conjugalia solvit,
Sen. Med. 144:
nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,
Ov. M. 11, 743:
(sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,
cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—
c.
To efface guilt or wrong:
magnis injuria poenis Solvitur,
Ov. F. 5, 304:
solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,
id. ib. 2, 44:
culpa soluta mea est,
id. Tr. 4, 4, 10:
neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),
Ter. Ad. 2, 1, 10.—
d.
Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;
less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,
Cic. Mil. 31, 85:
capite poenas solvit,
Sall. J. 69, 4:
meritas poenas solventem,
Curt. 6, 3, 14:
poenarum solvendi tempus,
Lucr. 5, 1224:
nunc solvo poenas,
Sen. Phoen. 172:
hac manu poenas tibi solvam,
id. Hippol. 1177.—
e.
To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:
atque animi curas e pectore solvat,
Lucr. 4, 908:
curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,
Hor. Epod. 9, 38:
patrimonii cura solvatur,
Sen. Q. N. 3, praef. §
2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,
Val. Max. 4, 3, 14:
solvite corde metum,
Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:
solve metus animo,
Stat. Th. 2, 356:
solvi pericula et metus narrant,
Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:
hoc uno solvitur ira modo,
id. A. A. 2, 460:
solvitque pudorem,
Verg. A. 4, 55.—
f.
Of sleep:
quasi clamore solutus Sit sopor,
Ov. M. 3, 6, 30:
nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,
Luc. 6, 768; cf.:
lassitudinem solvere,
Plin. 37, 10, 54, § 143. —
g.
Of any checks and barriers to motion, to remove.
(α).
To raise a siege:
solutam cernebat obsidionem,
Liv. 36, 10, 14:
soluta obsidione,
id. 36, 31, 7:
ad Locrorum solvendam obsidionem,
id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—
(β).
Of passions, etc., to remove restraint:
cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,
Liv. 36, 7, 13.—
(γ).
To overthrow, subvert a higher authority, etc.:
quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,
Sall. J. 39, 5:
imperia solvit qui tacet, jussus loqui,
Sen. Oedip. 525:
sonipedes imperia solvunt,
id. Hippol. 1084; cf.:
sanctitas fori ludis solvitur,
Quint. 11, 3, 58.—
h.
Of laws and customs, to abolish, violate:
solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),
Curt. 10, 2, 5:
solutae a se legis monitus,
Val. Max. 6, 5, ext. 4:
cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,
Liv. 8, 4, 7:
(Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,
id. 1, 49, 7:
oportebat istum morem solvi,
Curt. 8, 8, 18.—
2.
Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).
a.
To subvert discipline:
disciplinam militarem solvisti,
Liv. 8, 7, 16:
luxuria solutam disciplinam militarem esse,
id. 40, 1, 4:
quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,
Front. Strat. 2, 12, 2.—
b.
Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:
nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,
Sall. J. 41, 6:
patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,
Val. Max. 2, 6, 1:
vires solvere,
Quint. 9, 4, 7:
vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,
Quint. 11, 3, 133.—
c.
Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:
segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,
Hor. C. 3, 21, 22;
similarly: solvit (ille deus) amicos,
Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:
hoc firmos solvit amores,
Ov. A. A. 2, 385:
amores cantibus et herbis solvere,
Tib. 1, 2, 60.—
d.
Of sickness and hunger, to end, remove:
vitex dicitur febres solvere,
Plin. 24, 9, 38, § 60:
solvit jejunia granis,
Ov. F. 4, 607:
quoniam jejunia virgo Solverat,
id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,
famem,
Sen. Thyest. 64.—
e.
To delay:
hi classis moras hac morte solvi rentur,
Sen. Troad. 1131.—
f.
Of darkness, to dispel:
lux solverat umbras,
Stat. Th. 10, 390.—
g.
Of war, strife, etc., to compose, settle:
aut solve bellum, mater, aut prima excipe,
Sen. Phoen. 406:
electus formae certamina solvere pastor,
Stat. Achill. 2, 337:
jurgia solvere,
Manil. 3, 115:
contradictiones solvere,
Quint. 7, 1, 38.—
h.
Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:
quia quaestionem solvere non posset,
Val. Max. 9, 12, ext. 3:
aenigmata,
Quint. 8, 6, 53:
omnes solvere posse quaestiones,
Suet. Gram. 11:
haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,
Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:
unum tantum hoc solvendum est,
that one question, id. ib. 1, 7, 3:
puta nunc me istuc non posse solvere,
id. Ep. 48, 6:
carmina non intellecta Solverat,
Ov. M. 7, 760:
triste carmen alitis solvi ferae,
Sen. Oedip. 102:
nodos juris,
Juv. 8, 50:
proponere aliquid quod solvat quaestionem,
Quint. 5, 10, 96:
plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,
id. 1, 10, 49:
quo solvitur quaestio supra tractata,
id. 3, 7, 3:
ambiguitatem or amphiboliam,
id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—
3.
In partic., of obligations, to fulfil.
a.
To pay.
(α).
Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:
quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,
Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:
inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),
Liv. 6, 14, 5:
quas res dari, fieri, solvi oportuit,
id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:
pro vectura rem solvit?
paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:
ubi nugivendis res soluta'st omnibus,
id. Aul. 3, 5, 51:
tibi res soluta est recte,
id. Curc. 4, 3, 21:
ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,
id. ib. 5, 2, 20:
rem solvo omnibus quibus dehibeo,
id. ib. 5, 3, 45:
dum te strenuas, res erit soluta,
id. Ps. 2, 2, 35:
res soluta'st, Gripe, ego habeo,
id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);
semel si captae sunt, rem solvont aucupi,
they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:
si tergo res solvonda'st,
by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:
habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,
id. Curc. 3, 9:
tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,
id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,
(β).
Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:
cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,
Cic. Fl. 18, 43:
ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,
id. ib. 20, 46:
misimus qui pro vectura solveret,
id. Att. 1, 3, 2:
qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,
Sen. Ben. 4, 40, 5:
ut creditori solvat,
Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:
si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,
it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:
numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,
to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:
fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,
id. ib. 2, 24, 84:
cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,
Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:
non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,
Sen. Ben. 6, 27, 1.—
(γ).
With acc. of the debt, to discharge, to pay:
postquam Fundanio debitum solutum esset,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:
hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,
settled, id. Att. 16, 6, 3:
solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,
id. Fl. 23, 54:
ex qua (pensione) major pars est ei soluta,
id. Att. 16, 2, 1:
solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,
Val. Max. 6, 2, 11:
aes alienum solvere,
Sen. Ep. 36, 5:
quae jactatio est, solvisse quod debebas?
id. Ben. 4, 17, 1; so,
debitum solvere,
id. ib. 6, 30, 2:
ne pecunias creditas solverent,
Cic. Pis. 35, 86:
ut creditae pecuniae solvantur,
Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:
ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,
Liv. 6, 15, 5:
ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,
Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:
cum patriae quod debes solveris,
Cic. Marcell. 9, 27:
debet vero, solvitque praeclare,
id. Phil. 13, 11, 25:
aliter beneficium, aliter creditum solvitur,
Sen. Ben. 2, 34, 1:
qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,
id. ib. 2, 22 fin. —
(δ).
By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:
emi: pecuniam solvi,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:
pro frumento nihil solvit,
id. ib. 2, 3, 72, §
169: legatis pecuniam pro frumento solvit,
Liv. 44, 16:
hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,
Nep. Milt. 7, 6:
nisi pecuniam solvisset,
id. Cim. 1, 1:
condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,
Liv. 30, 37 med.:
pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,
id. 36, 3, 1:
pretium servorum ex aerario solutum est dominis,
id. 32, 26, 14:
pretium pro libris domino esse solvendum,
id. 40, 39 fin.:
meritam mercedem,
id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:
quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,
Cic. Phil. 14, 14, 38:
stipendium,
Liv. 28, 32, 1:
dotem mulieri,
Dig. 24, 3, 2:
litem aestimatam,
the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:
arbitria funeris,
the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:
solvere dodrantem,
to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:
dona puer solvit,
paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,
munera,
id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:
et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,
Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:
si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,
Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:
si (actor) solutus fuisset,
Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —
(ε).
Esp., in certain phrases, to pay:
aliquid praesens solvere,
to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,
aliquid de praesentibus solvere,
Sen. Ep. 97, 16:
solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,
Vell. 2, 25:
quas solvere grates sufficiam?
Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;
nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,
Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:
unum haec epistula in debitum solvet,
id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):
Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,
Cic. Att. 7, 18, 4:
homines dicere, se a me solvere,
id. ib. 5, 21, 11:
(summa) erat solvenda de meo,
Plin. Ep. 2, 4, 2:
operas solvere alicui,
to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:
stipulatio quae appellatur judicatum solvi,
Gai. Inst. 4, 90:
iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,
Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;
2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,
a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.
in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,
Liv. 31, 13:
nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,
Dig. 50, 17, 105:
qui modo solvendo sint,
Gai. Inst. 1, 3, 121:
si solvendo sint,
Paul. Sent. 1, 20, 1:
nec interest, solvendo sit, necne,
Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:
solvendo non erat,
Cic. Att. 13, 10, 3:
cum solvendo civitates non essent,
id. Fam. 3, 8, 2:
tu nec solvendo eras, nec, etc.,
id. Phil. 2, 2, 4:
ne videatur non fuisse solvendo,
id. Off. 2, 22, 79;
and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,
Sen. Oedip. 941; cf.:
*non esse ad solvendum (i. e. able to pay),
Vitr. 10, 6 fin. —
b.
To fulfil the duty of burial.
(α).
Justa solvere; with dat. of the person:
qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,
who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:
justis defunctorum corporibus solutis,
Curt. 3, 12, 15:
proinde corpori quam primum justa solvamus,
id. 10, 6, 7:
ut justa soluta Remo,
Ov. F. 5, 452:
nunc justa nato solve,
Sen. Hippol. 1245.—
(β).
Exsequias, inferias or suprema solvere:
exsequiis rite solutis,
Verg. A. 7, 5:
cruor sancto solvit inferias viro,
Sen. Hippol. 1198:
solvere suprema militibus,
Tac. A. 1, 61.—
c.
Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.
(α).
Alone:
vota ea quae numquam solveret nuncupavit,
Cic. Phil. 3, 4, 11:
quod si factum esset, votum rite solvi non posse,
Liv. 31, 9 fin.:
liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,
id. 40, 44, 8:
placatis diis votis rite solvendis,
id. 36, 37 fin.:
petiit ut votum sibi solvere liceret,
id. 45, 44:
animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,
Sen. Ep. 73, 5:
vota pro incolumitate solvebantur,
Tac. A. 2, 69:
vota pater solvit,
Ov. M. 9, 707:
ne votum solvat,
Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:
voti debita solvere,
Ov. F. 5, 596; cf.
the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),
Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:
V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),
ib. 2022 et saep.:
sacra solvere (=votum solvere),
Manil. 1, 427.—
(β).
With dat.:
ait sese Veneri velle votum solvere,
Plaut. Rud. prol. 60:
vota Jovi solvo,
Ov. M. 7, 652; 8, 153:
sunt vota soluta deae,
id. F. 6, 248:
dis vota solvis,
Sen. Ben. 5, 19, 4:
libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),
Just. 18, 5, 4.—
d.
Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:
fidem obligatam liberare,
Suet. Claud. 9):
illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,
Flor. 1, 1, 12;
similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),
Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—
e.
Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):
perinde quasi promissum solvens,
Val. Max. 9, 6, 1:
solvitur quod cuique promissum est,
Sen. Cons. Marc. 20 fin.;
similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,
what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.
A.
Lit.
1.
(Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:
tibi moram facis quom ego solutus sto,
id. Ep. 5, 2, 25:
reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,
id. Truc. 4, 3, 63:
cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?
Cic. Deiot. 7, 22:
nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,
unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:
duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,
Liv. 27, 51:
eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,
id. 24, 45, 10:
non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,
Val. Max. 6, 2, 3.—
2.
(Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;
postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,
Sen. Ep. 90, 21;
ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,
Col. 2, 9:
soluta et facilis terra,
id. 3, 14;
solum solutum vel spissum,
id. 2, 2 init.;
seri vult raphanus terra soluta, umida,
Plin. 19, 5, 26, § 83:
hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,
id. 18, 7, 18, § 79:
solutiores ripae,
Front. Aquaed. 15.—Of plants:
mas spissior, femina solutior,
Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:
dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,
Sen. Ep. 90, 20.—
3.
(Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:
turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,
Sen. Q. N. 7, 9, 3:
aer agitatus a sole calefactusque solutior est,
id. ib. 1, 2, 10:
debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,
id. ib. 1, 2, 11.—
B.
Trop.
1.
(Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:
(orator) solutus in explicandis sententiis,
Cic. Or. 47, 173:
verbis solutus satis,
id. ib. 47, 174:
solutissimus in dicendo,
id. ib. 48, 180.—
2.
Exempt, free from duties, obligations, etc.:
quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?
Cic. Planc. 30, 72:
soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,
unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:
si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,
Sen. Ben. 2, 18, 5;
non ut gratus, sed ut solutus sim,
id. ib. 4, 21, 3;
solutus omni fenore,
Hor. Epod. 2, 4;
nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,
Liv. 8, 32, 5:
Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
3.
Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:
quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,
Dig. 21, 1, 17, § 17:
apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,
Cic. Rep. 4, 4, 4:
omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,
i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:
maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,
Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—
4.
Free from cares, undistracted:
animo soluto liberoque,
Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:
sed paulo solutiore tamen animo,
id. ib. 2, 5, 31, § 82.—
5.
At leisure, free from labor, business, etc.:
te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,
Cic. Fam. 13, 63, 2:
quo mea ratio facilior et solutior esse possit,
id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:
Genium Curabis Cum famulis operum solutis,
Hor. C. 3, 17, 16.—
6.
Unbound, relaxed, merry, jovial:
quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,
Cic. Dom. 39, 104:
an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?
Sen. Ep. 23, 4:
vultus,
Stat. Th. 5, 355:
(mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,
unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—
7.
Free from the rule of others, uncontrolled, independent:
cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,
Cic. Att. 2, 18, 1:
ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,
Liv. 29, 1 fin.:
Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,
Val. Max. 7, 2, 6:
incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,
Tac. A. 2, 4:
quorum (militum) libertas solutior erat,
Just. 13, 2, 2.—Of animals:
rectore solutos (solis) equos,
Stat. Th. 1, 219.—
8.
Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:
nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,
Cic. Tusc. 1, 27, 66;
cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,
id. Div. 1, 2, 4:
judicio senatus soluto et libero,
id. Phil. 5, 15, 41:
sum enim ad dignitatem in re publica solutus,
id. Att. 1, 13, 2:
libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,
id. Fin. 1, 10, 33:
si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,
id. Fam. 1, 9, 21:
liberi enim ad causas solutique veniebant,
uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—
9.
Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:
amores soluti et liberi,
Cic. Rep. 4, 4, 4:
licentia,
id. ib. 4, 4, 4:
populi quamvis soluti ecfrenatique sint,
id. ib. 1, 34, 53:
quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,
id. Mil. 13, 34:
quominus conspectus, eo solutior erat,
Liv. 27, 31 fin.:
adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,
id. 2, 1, 2:
solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,
a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:
spectandi solutissimum morem corrigere,
Suet. Aug. 44:
mores soluti,
licentious habits, Just. 3, 3, 10.—
10.
Regardless of rules, careless, loose:
orator tam solutus et mollis in gestu,
Cic. Brut. 62, 225:
dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,
Tac. A. 16, 18.—
11.
Esp., of style, etc., free from rules of composition.
(α).
Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:
est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,
Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—
(β).
More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);
in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,
Cic. Or. 52, 174:
mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,
id. ib. 19, 64; 71, 234;
68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,
Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;
de oratione soluta duos, de poetica unum,
id. L. L. 6, 11 fin.:
ut in soluta oratione, sic in poemateis,
id. ib. 7, 1:
primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,
Cic. Brut. 8, 32:
Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,
id. Or. 57, 192:
et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,
id. ib. 64, 215:
a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,
id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—
(γ).
Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:
ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,
Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:
nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,
id. Brut. 79, 274:
orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,
id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—
(δ).
Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:
soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,
Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:
solutiora componere,
id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—
12.
Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):
sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,
Quint. 11, 3, 146.—
13.
Undisciplined, disorderly:
omnia soluta apud hostes esse,
Liv. 8, 30, 3:
nihil temeritate solutum,
Tac. A. 13, 40:
apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,
Just. 34, 2, 2.—
14.
Lax, remiss, weak:
mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,
Tac. Or. 18:
soluti ac fluentes,
Quint. 1, 2, 8.—Hence:
solutum genus orationis,
a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:
quanto longius abscederent, eo solutiore cura,
laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—
C.
(Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:
aliquid in solutum dare,
to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:
qui voluntatem bonam in solutum accipit,
Sen. Ben. 7, 16, 4:
qui rem in solutum accipit,
Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;
in solutum imputare,
to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:
pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,
Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:
pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,
Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.
1.
Thinly:
corpora diffusa solute,
Lucr. 4, 53.—
2.
Of speech, fluently:
non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,
Cic. Brut. 29, 110:
ita facile soluteque volvebat sententias,
id. ib. 81, 280:
quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,
Tac. A. 4, 31.—
3.
Irregularly, loosely:
a fabris neglegentius solutiusque composita,
Sen. Q. N. 6, 30, 4.—
4.
Freely, without restraint:
generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,
i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—
5.
Of style, without connection, loosely:
enuntiare,
Quint. 11, 2, 47.—
6.
Of manners and discipline, disorderly, negligently:
praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),
Liv. 39, 1, 4:
in stationibus solute ac neglegenter agentes,
id. 23, 37, 6.—
7.
Weakly, tamely, without vigor:
quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,
Cic. Brut. 80, 277.—
8.
Of morals, loosely, without restraint:
ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,
Tac. A. 13, 47.

Lewis & Short latin dictionary > solutum
28 solvo

solvo, solvi, solutum, 3, v. a. ( perf. soluit, trisyll., Cat. 2, 13:
soluisse,
Tib. 4, 5, 16) [for se-luo; cf. socors for se-cords], to loosen an object from any thing, to release or to loose, remove any thing which binds or restrains another.
I.
To loose an object bound, to release, set free, disengage, dissolve, take apart.
A.
In a corporeal sense.
1.
Outwardly, to release.
a.
From fetters or custody, to free, set free, release; absol.:
solvite istas,
i. e. from fetters, Plaut. Truc. 4, 3, 64:
solvite istum,
id. Mil. 5, 32:
numquam, nisi me orassis, solves,
id. Ep. 5, 2, 62:
jube solvi (eum),
Ter. And. 5, 4, 52:
ad palum adligati repente soluti sunt,
Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11:
ut vincti solvantur,
id. ib. 2, 5, 6, §
12: qui in compedibus corporis semper fuerunt, etiam cum soluti sunt, tardius ingrediuntur,
id. Tusc. 1, 31, 75:
ita nexi soluti (sunt),
Liv. 8, 28, 9:
solvite me, pueri,
Verg. E. 6, 24:
fore ut brevi solveretur,
Suet. Vesp. 5; id. Tib. 65; id. Vit. 12.—With abl.:
canis solutus catena,
Phaedr. 3, 7, 20. — Transf., from the fetter of frost:
solutis amnibus (i. e. frigoris vinculo),
Stat. Th. 5, 15:
terrae quem (florem) ferunt solutae,
Hor. C. 1, 4, 10.—
b.
From reins, ties, bands, etc.: solve senescentem equum, from the rein, i. e. dismiss him from service, Hor. Ep. 1, 1, 8:
solverat sol equos,
unhitched, Stat. Th. 3, 407: currum solvere (i. e. ab equis, poet. for equos a curru), Sen. Thyest. 794: solvere epistulam, i. e. from the string by which it was tied (= to open), Nep. Hann. 11, 3:
et tibi sollicita solvitur illa (epistula) manu,
Ov. Tr. 5, 2, 2:
et jacet in gremio charta soluta meo,
id. H. 11, 4:
praecepit suis ne sarcinas solverent, aut onera deponerent,
Front. Strat. 1, 5, 3.—So of garments and sails, to unfurl, unfold: cum tunica soluta inambularet, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 3; Front. Strat. 4, 1, 26:
soluta toga,
Quint. 11, 3, 147:
vela solvere,
Verg. A. 4, 574.—
c.
From any fastening (mostly poet. and post-Aug. prose), to detach from; constr. absol., or with ab or de, and abl.:
Caucasia solvet de rupe Promethei bracchia,
Prop. 2, 1, 69:
fraxinus solvitur,
from the ground, Stat. Th. 9, 498:
ceciditque soluta pinus,
id. ib. 9, 409; cf.:
pinus radice soluta, deficit,
id. S. 5, 1, 152:
solutis radicibus arbusta procumbunt,
Sen. Q. N. 3, 27, 5:
accepi epistulam quam, ut scribis, ancora soluta de phaselo dedisti, i. e. a litore,
detached, Cic. Att. 1, 13, 1 B. and K. (al. sublata;
but soluta is perh. an error of Cic. in the use of a technical term, v Orell. ad loc.).—In the same sense: solvere retinacula classis,
Ov. M. 15, 696; 8, 102:
querno solvunt de stipite funem,
id. F. 4, 333:
fune soluto Currit in immensum carina,
id. Am. 2, 11, 23:
curvo solves viscera cultro (i. e. de corpore ferarum),
Sen. Hippol. 53.—Of rain disengaged from the clouds:
imber caelesti nube solutus,
Ov. A. A. 2, 237: (Lunam) imperfecta vi solvere tantum umorem, disengage only the moisture, i. e. from the earth:
cum solis radii absumant,
Plin. 2, 9, 6, § 45:
solutum a latere pugionem,
detached from his side, Suet. Vit. 15.—
d.
Esp., of ships: navem solvere, to free a ship from the land, i. e. to set sail, weigh anchor, leave land, depart.
(α).
With acc. alone:
eisce confectis navem solvimus,
Plaut. Merc. 1, 1, 91:
navim cupimus solvere,
id. Mil. 4, 7, 17:
naves solvit,
Caes. B. G. 4, 36; 5, 8; id. B. C. 1, 28; 3, 14; 3, 26;
3, 102: primis tenebris solvit navem,
Liv. 45, 6:
postero die solvere naves (jussi),
id. 29, 25 fin.; Nep. Hann. 8, 2:
classem solvere,
Liv. 45, 41; Prop. 3, 7 (4, 6), 23.—
(β).
With ab and abl.:
navis a terra solverunt,
Caes. B. C. 3, 101:
quinto inde die quam ab Corintho solverit naves,
Liv. 31, 7 med.:
solvunt a litore puppes,
Luc. 2, 649.—
(γ).
With ex and abl.:
nam noctu hac soluta est navis nostra e portu Persico,
Plaut. Am. 1, 1, 259:
interea e portu nostra navis solvitur,
id. Bacch. 2, 3, 54.—
(δ).
With abl.:
complures mercatores Alexandria solvisse,
Cic. Off. 3, 12, 50:
portu solventibus,
id. Mur. 2, 4.—
(ε).
Absol. (sc. navem or naves):
tertia fere vigilia solvit,
Caes. B. G. 4, 23:
nos eo die cenati solvimus,
Cic. Fam. 16, 9, 2:
altero die quam a Brundusio solvit,
Liv. 31, 14 init.:
qui inde solverant,
Val. Max. 1, 7, 3:
solvi mare languido,
Sen. Ep. 53, 1:
fortasse etiam ventis minantibus solves,
id. Ben. 2, 35, 5:
non eadem est his et illis causa solvendi,
making sea-voyages, id. Q. N. 5, 18, 16.—
(ζ).
With navis, etc., as subj., to leave the land (sc. se a litore):
naves XVIII. ex superiore portu solverunt,
Caes. B. G. 4, 28; and by another change of construction: solvimus oram, we freed the shore, i.e. from the ship, Quint. 4, 2, 41; id. Ep. ad Tryph. 3.—
(η).
Poet. usages:
de litore puppis solvit iter,
clears the voyage, Stat. S. 5, 1, 243:
nec tibi Tyrrhena solvatur funis harena,
Prop. 1, 8, 11 (cf.: retinacula solvere, c. supra).—
e.
Of secretions from the body ( poet. and in post-Aug. prose):
tempore eo quo menstrua solvit,
Lucr. 6, 706:
cruor solvitur,
Stat. Th. 9, 530:
lacrimas solvere,
id. Achill. 2, 256:
solutis lacrimis,
Claud. Ruf. 2, 258; so,
partus solvere,
to bear, bring forth, be delivered of offspring, Ov. F. 3, 258; Stat. Th. 5, 461; Plin. 28, 3, 6, § 33; 32, 1, 1, § 6.—
2.
To loosen an object from that which holds it together, to break up, part, dissolve, disperse, divide, take apart, scatter.
a.
In gen.:
omne colligatum solvi potest,
Cic. Fin. 11.—
b.
Of structures ( poet. and in post-Aug. prose):
solvere naves et rursus conjungere,
Curt. 8, 10, 3:
solvere quassatae parcite membra ratis,
Ov. Tr. 1, 2, 2:
dubitavit an solveret pontem,
Curt. 4, 16, 8:
solvere pontem,
Tac. A. 1, 69:
si pons solutus sit,
Dig. 2, 11, 2, § 7:
solutus pons tempestatibus,
Just. 2, 13, 9:
currum (solis) solutum,
Manil. 1, 740.—
c.
Of woven stuff:
solvens texta,
Prop. 2, 9, 6.—
d.
Of mountains:
utrimque montes solvit (Hercules),
Sen. Herc. Fur. 237:
tridente Neptunus montem solvit,
id. Agam. 553.—
e.
Of the neck:
soluta cervix silicis impulsu,
broken, Sen. Troad. 1119.—
f.
Of a comet:
momentum quo cometes solutus et in duas partes redactus est,
Sen. Q. N. 7, 16, 3.—
g.
Of the hair, to loosen, untie, let fall:
solve capillos,
Ov. Am. 3, 9, 3:
crinem,
id. A. A. 3, 784; id. M. 11, 682; 13, 584; Prop. 2, 15 (3, 7), 46:
comas casside,
Ov. F. 3, 2; cf. id. ib. 4, 854.—
h.
Of the earth (so mostly P. a., q. v. infra;
post-Aug.): ita in terrae corpore evenit ut partes ejus vetustate solvantur, solutae cadant,
Sen. Q. N. 6, 10, 2:
ubi montis latus nova ventis solvit hiems,
Stat. Th. 7, 745. —
3.
To dissolve; pass., to be dissolved, changed, to pass over into ( poet. and postclass. for dissolvere, or transire in); constr. absol., or with in and acc.
(α).
Of a change into air or gas:
calor mobiliter solvens, differt primordia vini,
dissolving, parts the molecules of the wine, Lucr. 6, 235:
nam materiai copia ferretur per inane soluta,
id. 1, 1018; so id. 1, 1103:
ita fatus in aera rursus solvitur,
Stat. Th. 5, 285;
nec in aera solvi Passa, recentem animam caelestibus intulit astris,
Ov. M. 15, 845.—
(β).
Into a liquid, to melt:
saepe terra in tabem solvitur,
Sen. Q. N. 3, 15, 7:
terram quam diximus esse mutabilem et solvi in umorem,
id. ib. 3, 29, 4:
nullum tellus se solvit in amnem,
Luc. 2, 408; ipsum in conubia terrae Aethera, cum pluviis rarescunt nubila, solvo, dissolve into the embrace of the earth, i. e. change into rain, Stat. S. 1, 2, 186:
ex Aethiopiae jugis solutas nives ad Nilum decurrere,
Sen. Q. N. 4, 2, 17; so,
nivem solvere,
id. ib. 4, 5, 2; Ov. Am. 3, 6, 93; Sen. Herc. Oet. 729:
rigor auri solvitur aestu,
Lucr. 1, 493:
ferrum calidi solvant camini,
Manil. 4, 250:
cerae igne solutae,
Ov. A. A. 2, 47:
Iris cum vino triduo non solvitur,
Plin. 21, 20, 83, § 142:
(herba) quinto die solvitur,
id. 26, 14, 88, § 148.—
(γ).
Of putrefaction:
(vitulo) per integram solvuntur viscera pellem,
Verg. G. 4, 302.—
(δ).
Of change in general:
inque novas abiit massa soluta domos,
Ov. F. 1, 108:
repentino crementur incendio, atque ex tanta varietate solvantur atque eant in unum omnia (sc. all the heavenly bodies),
Sen. Ben. 6, 22.—
(ε).
Of expansion by heat:
(uva) cum modo frigoribus premitur, modo solvitur aestu,
Ov. A. A. 2, 317.—
(ζ).
Hence, solvere, absol., to rarefy:
gravitas aeris solvitur,
Sen. Q. N. 5, 5, 1.—
(η).
Solvi in, to pass into, become:
in cacumine (herbae) capitula purpurea quae solvantur in lanugines,
Plin. 27, 8, 39, § 61.—Of a wave:
donec in planitiem immotarum aquarum solvatur,
disappears in, Sen. Q. N. 1, 2, 2:
postremi (equi) solvuntur in aequora pisces (= solvuntur in pisces),
Stat. Th. 2, 47: lumina in lacrimas solventur, stream with tears. —Hence, solvere, causative, to make pass over, to make vanish in: circulum in pulverem, in quo descriptus est, solvere, Sen. Ep. 74, 27: soluti agri, the boundaries of which are effaced, Sic. Fl. Cond. Agr. p. 3 Goes.—
4.
To consume, to destroy, dissolve:
solvere orbes,
Manil. 1, 497:
ni calor et ventus... interemant sensum diductaque solvant (i.e. sensum),
Lucr. 3, 287:
(Cato) ferrei prope corporis animique, quem ne senectus quidem, quae solvit omnia, fregerit,
Liv. 39, 40, 11:
si (cometae) sunt purus ignis... nec illos conversio mundi solvit,
Sen. Q. N. 7, 2, 2:
(turbo) ab eo motu, qui universum trahit, solveretur,
id. ib. 7, 9, 4:
tabes solvit corpora,
Luc. 6, 18; 7, 809:
nec solum silvas, sed saxa ingentia solvit (ignis),
id. 3, 506:
ne tegat functos humus, ne solvat ignis,
Sen. Thyest. 750.—So, vitam solvere, to extinguish life, esp. of gradual or easy death:
solvas potius (vitam), quam abrumpas, dummodo, si alia solvendi ratio non erit, vel abrumpas,
Sen. Ep. 22, 3:
hanc mihi solvite vitam,
Prop. 2, 9, 39.—
B.
Trop.
1.
To free, release, loose, emancipate, set free; constr. absol., with abl. or ab and abl.; rarely with gen.
a.
From the body, etc.:
teque isto corpore solvo,
Verg. A. 4, 703:
soluta corpore anima,
Quint. 5, 14, 13:
qui solutas vinculis animas recipit,
Sen. Cons. 28, 8: si animus somno relaxatus solute (i. e. free from the shackles of the body) moveatur ac libere, Cic. Div. 2, 48, 100:
vocem solvere,
to set free the voice, to speak, Stat. S. 3, 1; Sen. Thyest. 682; so, responsa solve (pregn. = utter and disclose), Sen. Oedip. 292:
suspiria solvit,
Stat. Th. 11, 604:
solvat turba jocos,
Sen. Med. 114:
solutos Qui captat risus hominum (= quem juvat risus hominum solvere),
Hor. S. 1, 4, 83:
Ausonii... versibus incomptis ludunt risuque soluto,
unrestrained, free, Verg. G. 2, 386.—
b.
Of members or parts of the body: linguam solvere, to unfetter the tongue (sc. vinculis oris), to give flow to words:
linguam (Juno) ad jurgia solvit,
Ov. M. 3, 261:
lingua devincta nec in motus varios soluta,
Sen. Ira, 1, 3, 7:
ut quisque contemptissimus est, ita linguae solutissimae est,
id. Const. 11, 3:
(fama) innumeras solvit in praeconia linguas,
Luc. 1, 472. —Solvere bracchia, poet., to unfetter the arms, i. e. to move them:
magna difficili solventem bracchia motu,
Stat. Achill. 1, 604; cf.
of the free motions of animals: columbae soluto volatu multum velociores,
unrestrained flight, Plin. 10, 36, 52, § 108.—
c.
From obligations and debts:
solvit me debito,
Sen. Ben. 6, 4, 1:
an nos debito solverit,
id. Ep. 81, 3:
ut religione civitas solvatur,
Cic. Caecin. 34, 98; Liv. 7, 3, 9:
te decem tauri... Me tener solvet vitulus (sc. religione),
Hor. C. 4, 2, 54.—So from a military oath:
hoc si impetro, solvo vos jurejurando,
Just. 14, 4, 7.—Sacramento or militia solvere, to dismiss a soldier from service:
sacramento solvi,
Tac. A. 16, 13:
cum quis propter delictum sacramento solvitur,
Dig. 49, 16, 13:
militia solvere,
Tac. A. 1, 44.— Munere (publico) solvere, to exempt from public duties:
ut Ilienses publico munere solverentur,
Tac. A. 12, 58.—With obj. inf.:
ut manere solveretur,
that he should be excused from the duty of remaining, Tac. A. 3, 29.—
d.
From guilt and sin, to acquit, absolve, cleanse (cf. absolvere, to acquit of crime):
si ille huic (insidias fecerit), ut scelere solvamur,
be held guiltless, Cic. Mil. 12, 31:
atque hunc ille summus vir scelere solutum periculo liberavit,
id. ib. 4, 9:
sit capitis damno Roma soluta mei,
Ov. F. 6, 452:
ipsum quoque Pelea Phoci Caede per Haemonias solvit Acastus aquas,
id. ib. 2, 40:
Helenen ego crimine solvo,
id. A. A. 2, 371:
quid crimine solvis Germanum?
Stat. Th. 11, 379:
solutam caede Gradivus manum restituit armis,
Sen. Herc. Fur. 1342. —
e.
From feelings, etc.:
quae eos qui quaesissent cura et negotio solverent,
Cic. Rep. 1, 18, 30:
cum ego vos solvi curis ceteris,
Ter. Hec. 2, 1, 33:
senatus cura belli solutus,
Plin. 22, 3, 4, § 7:
pectus linquunt cura solutum,
Lucr. 2, 45:
his terroribus ab Epicuro soluti et in libertatem vindicati,
Cic. N. D. 1, 20, 56:
soluti metu,
Liv. 41, 14 init.; 27, 51:
solvent formidine terras,
Verg. E. 4, 14:
solve metu patriam,
Prop. 4 (5), 6, 41:
metu belli Scythas solvit,
Just. 9, 2, 2; so id. 14, 2, 5:
haec est Vita solutorum misera ambitione,
Hor. S. 1, 6, 129:
soluti a cupiditatibus,
Cic. Agr. 1, 9, 27:
his concitationibus quem vacuum, solutum, liberum videris,
id. Tusc. 5, 15, 43: et tu solve me dementia, [p. 1726] Hor. Epod. 17, 43:
longo luctu,
Verg. A. 2, 26:
tristem juventam solve (i. e. juventam tristitia),
Sen. Hippol. 450:
solvite tantis animum monstris, solvite, superi,
id. Herc. Fur. 1063:
Quis te solvere Thessalis Magus venenis poterit?
Hor. C. 1, 27, 21. — Poet.:
solvit animis miracula (for animos miraculis),
the soul from superstition, Manil. 1, 103.—And of animals:
rabie tigrim,
Manil. 5, 707.— Absol.:
ut ad praecepta quae damus possit ire animus, solvendus est (i. e. perturbationibus),
Sen. Ep. 95, 38:
calices, quem non fecere contracta in paupertate solutum?
i. e. from cares, Hor. Ep. 1, 5, 20:
solvite animos,
Manil. 4, 12.—With in:
vix haec in munera solvo animum,
i. e. free it from passions and so make it fit for these duties, Stat. S. 5, 3, 33.—
f.
From sleep, very rare:
ego somno solutus sum,
awoke, Cic. Rep. 6, 26, 29 (cf.: somno solvi, to be overwhelmed by sleep, 2. b, g infra).—
g.
From labor, business, etc.:
volucres videmus... solutas opere volitare,
Cic. Or. 2, 6, 23:
solutus onere regio, regni bonis fruor,
Sen. Oedip. 685.— Poet.:
Romulus excubias decrevit in otia solvi,
to be relieved from guard and enjoy leisure, Prop. 4 (5), 4, 79.—
h.
From rigidity, austerity, stiffness, etc., to relax, smooth, unbend, quiet, soothe ( poet. and in post-Aug. prose):
frontem solvere disce,
Mart. 14, 183:
saltem ora trucesque solve genas,
Stat. Th. 11, 373:
solvit feros tunc ipse rictus,
Sen. Herc. Fur. 797.— Poet.:
solvatur fronte senectus = frons senectute (i. e. rugis), solvatur,
be cleared, Hor. Epod. 13, 5:
vultum risu solvit,
relieves, Val. Max. 4, 3, 5:
risum judicis movendo, et illos tristes affectus solvit, et animum renovat,
Quint. 6, 3, 1; so,
solvere judicem,
unbend, excite his laughter, id. 11, 3, 3:
solvere qui (potui) Curios Fabriciosque graves (sc. risu),
Mart. 9, 28 (29), 4:
ut tamen arctum Solveret hospitiis animum,
Hor. S. 2, 6, 83:
cujus non contractum sollicitudine animum illius argutiae solvant?
Sen. Cons. Helv. 18, 5.— Transf., pregn.:
solventur risu tabulae,
i. e. the austerity of the judge will be relaxed by laughter, and the complaint dismissed, Hor. S. 2, 1, 86.—Imitated:
quia si aliquid omiserimus, cum risu quoque tota res solvitur,
Quint. 5, 10, 67.—
k.
From any cause of restraint.
(α).
To release from siege:
Bassanitas obsidione solvere,
Liv. 44, 30:
patriam obsidione solvere,
Val. Max. 3, 2, 2. —
(β).
From moral restraints:
hic palam cupiditates suas solvit,
gave vent to, Curt. 6, 6, 1; v. also P. a., B. 7. infra.—
l.
From laws and rules: legibus solvere.
(α).
To exempt from laws, i. e. by privilege:
Vopiscus, qui ex aedilitate consulatum petit, solvatur legibus,
Cic. Phil. 11, 5, 11:
cur M. Brutus legibus est solutus, si, etc.,
id. ib. 2, 13, 31:
ut interea magistratus reliquos, legibus omnibus soluti, petere possetis,
id. Agr. 2, 36, 99:
Lurco, tribunus plebis, solutus est (et lege Aelia et Furia),
id. Att. 1, 16, 13:
solvatne legibus Scipionem,
Auct. Her. 3, 2, 2:
petente Flacco ut legibus solverentur,
Liv. 31, 50, 8:
Scipio legibus solutus est,
id. Epit. 56:
Licet enim, inquiunt, legibus soluti sumus, attamen legibus vivimus,
Just. Inst. 2, 17, 8; cf.:
ut munere vigintiviratus solveretur,
Tac. A. 3, 29.— Transf., of the laws of nature, etc.:
(aestus) illo tempore, solutus legibus, sine modo fertur,
Sen. Q. N. 3, 28, 6:
solus (sapiens) generis humani legibus solvitur,
id. Brev. Vit. 15, 5:
nec leti lege solutas,
Lucr. 3, 687:
nec solvo Rutulos (i. e. legibus fati),
Verg. A. 10, 111.— With gen. (cf. libero), perh. only in phrase testamenti solvere, to release from a testamentary disposition:
et is per aes et libram heredes testamenti solveret,
Cic. Leg. 2, 20, 51; 2, 21, 53 (less prop. testamenti is taken as attribute of heredes); cf. Gai. Inst. 3, 175, and Hor. C. 3, 17, 16, P. a., B. 5. fin. infra.—
(β).
Legibus solutus, not subject to, released from:
reus Postumus est ea lege... solutus ac liber,
i. e. the law does not apply to him, Cic. Rab. Post. 5, 12:
soluti (lege Julia) huc convenistis, ne constricti discedatis cavete,
id. ib. 7, 18.—Of other laws:
solutus Legibus insanis,
Hor. S. 2, 6, 68:
quae sedes expectent animam solutam legibus servitutis humanae,
Sen. Ep. 65, 20.— Transf., of things: soluta legibus scelera sunt, unrestrained by the laws, i. e. crimes are committed with impunity, Sen. Ben. 7, 27, 1.— Of the laws of versification: numerisque fertur Lege solutis, referring to dithyrambic measures, Hor. C. 4, 2, 12 (cf. P. a., B. 11. infra).—
2.
To dissolve, separate objects which are united, to break up, dismiss.
(α).
Of troops, ranks, etc.:
ubi ordines procursando solvissent,
Liv. 42, 65, 8:
incomposito agmine, solutis ordinibus,
Curt. 8, 1, 5; so id. 8, 4, 6:
agmina Diductis solvere choris,
Verg. A. 5, 581:
solvit maniplos,
Juv. 8, 154:
solvuntur laudata cohors,
Stat. Achill. 2, 167.—Hence, to separate armies engaged in battle:
commissas acies ego possum solvere,
Prop. 4 (5), 4, 59.—
(β).
Of banquets, assemblies, etc.:
convivio soluto,
Liv. 40, 14 fin.:
convivium solvit,
Curt. 8, 5, 24; 8, 6, 16:
Quid cessas convivia solvere?
Ov. F. 6, 675:
coetuque soluto Discedunt,
id. M. 13, 898.—Hence, urbem (Capuam) solutam ac debilitatam reliquerunt, disfranchised, Cic. Agr. 2, 33, 91.—
(γ).
Of the words in discourse, orationem or versum solvere, to break up a sentence or verse:
(discant) versus primo solvere, mox mutatis verbis interpretari,
Quint. 1, 9, 2:
quod cuique visum erit vehementer, dulciter, speciose dictum, solvat ac turbet,
id. 9, 4, 14:
ut partes orationis sibi soluto versu desideret et pedum proprietates,
id. 1, 8, 13:
non, ut si solvas Postquam discordia tetra, etc., invenias etiam disjecti membra poetae,
Hor. S. 1, 4, 60.—
3.
Implying a change for the worse.
a.
To relax, make effeminate, weaken, by ease, luxury, dissipation, etc. (post-Aug.):
Hannibalem hiberna solverunt,
Sen. Ep. 51, 5:
usque eo nimio delicati animi languore solvuntur,
Sen. Brev. Vit. 12, 6:
infantiam statim deliciis solvimus,
Quint. 1, 2, 6:
solutus luxu,
id. 3, 8, 28; so Tac. A. 11, 31.—With in and acc.:
soluti in luxum,
Tac. H. 2, 99:
in lasciviam,
id. ib. 3, 38.— Transf.: versum solvere, to deprive a verse of its proper rhythm:
si quinque continuos dactylos confundas solveris versum,
Quint. 9, 4, 49.—
b.
To make torpid by removing sensation.
(α).
To relax, benumb the limbs or body;
as by narcotics, terror, sickness, exhaustion: multaque praeterea languentia membra per artus solvunt,
Lucr. 6, 798:
ima Solvuntur latera,
Verg. G. 3, 523:
solvi debilitate corporis,
paralyzed, Val. Max. 1, 7, 4:
ut soluto labitur moriens gradu,
Sen. Hippol. 368.—In mal. part., Hor. Epod. 12, 8; cf. Verg. G. 3, 523.— Poet.:
illum aget, penna metuente solvi, Fama superstes,
Hor. C. 2, 2, 7.—Of the mind:
segnitia (oratoris) solvit animos,
wearies, Quint. 11, 3, 52:
mentes solvere,
to make insane, Plin. 25, 3, 7, § 25.—
(β).
By frost ( poet.):
solvuntur illi frigore membra,
Verg. A. 12, 951; 1, 92.—
(γ).
By sleep ( poet. for sopio):
homines volucresque ferasque Solverat alta quies,
Ov. M. 7, 186:
corpora somnus Solverat,
id. ib. 10, 369:
molli languore solutus,
id. ib. 11, 648;
11, 612: altoque sopore solutum,
id. ib. 8, 817:
somno vinoque solutos,
id. F. 2, 333; Verg. A. 9, 236:
ut membra solvit sopor,
id. ib. 12, 867:
non solvit pectora somnus,
Sen. Agam. 76.—With in:
solvitur in somnos,
Verg. A. 4, 530.— Transf., of the sea:
aequor longa ventorum pace solutum,
lulled to sleep, Stat. Th. 3, 255.—
(δ).
By death: solvi, to die ( poet. and in post-Aug. prose):
ipse deus, simulatque volam, me solvet,
Hor. Ep. 1, 16, 78:
corporibus quae senectus solvit,
Curt. 89, 32 (cf. A. 4. supra):
(corpus) quam nullo negotio solvitur,
Sen. Q. N. 3, 27, 2:
alius inter cenandum solutus est,
id. Ep. 66, 43:
ubicumque arietaveris, solveris,
id. Cons. Marc. 11, 3:
me fata maturo exitu facilique solvant,
Sen. Troad. 605:
solvi inedia,
Petr. 111:
sic morte quasi somno soluta est,
Flor. 2, 21, 11.—Hence,
4.
Of logical dissolution, to refute:
non tradit Epicurus quomodo captiosa solvantur,
how fallacies are refuted, Cic. Fin. 1, 7, 22:
argumentum solvere,
Quint. 2, 17, 34:
solutum scies quod nobis opponitur,
Sen. Const. 12, 3.—
b.
To disperse, dispel, as of a cloud:
deorum beneficia tempestiva ingentes minas interventu suo solventia,
Sen. Ben. 4, 4, 2.
II.
To loose, remove, cancel that which binds any thing.
A.
In a corporeal sense.
1.
In gen., to loose (weaker than rumpo;
post-Aug.): effringere quam aperire, rumpere quam solvere putant robustius,
Quint. 2, 12, 1:
qua convulsa tota operis colligatio solveretur,
Val. Max. 8, 14, 6:
supera compage soluta,
Stat. Th. 8, 31.—
2.
To remove a fetter, bridle, etc.:
nullo solvente catenas,
Ov. M. 3, 700: vincla jugis boum, Tib. 2, 1, 7:
solvere frenum,
Phaedr. 1, 2, 3:
loris solutis,
Ov. A. A. 1, 41.— Transf., of prisons:
qui, solutis ergastulis, exercitus numerum implevit,
Liv. Ep. 56; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 13; 11, 13, 2.—Of frost:
gelu solvitur,
it thaws, Tac. H. 1, 79:
solvitur acris hiems,
Hor. C. 1, 4, 1.—Of clouds:
facit igitur ventum resoluta nubes, quae plurimis modis solvitur,
Sen. Q. N. 5, 12, 5; 5, 12, 1.—Of the grasp of hands, fingers, etc.:
Aeacides a corpore bracchia solvit,
looses his hold, Ov. M. 11, 246:
indigno non solvit bracchia collo,
Stat. Th. 5, 217:
digitis solutis abjecit jaculum,
id. ib. 8, 585.—
3.
To untie a string, cord, necklace, etc., slacken or unlock an enclosure, open a box, trunk, etc.:
solve vidulum ergo,
Plaut. Rud. 4, 4, 98:
eam solve cistulam,
id. Am. 2, 2, 151:
solve zonam,
untie, id. Truc. 5, 62:
solvisse jugalem ceston fertur,
Stat. Th. 5, 62:
animai nodos a corpore solvit,
Lucr. 2, 950:
nihil interest quomodo (nodi) solvantur,
Curt. 3, 1, 18:
quid boni est, nodos operose solvere, quos ipse ut solveres feceris?
Sen. Ben. 5, 12, 2:
solvere nodum,
Stat. Th. 11, 646:
laqueum quem nec solvere possis, nec abrumpere,
Sen. Tranq. 10, 1:
vix solvi duros a pectore nexus,
Ov. M. 9, 58:
fasciam solve,
Sen. Ep. 80, 10:
solutis fasciis,
Curt. 7, 6, 5:
solvi fasciculum,
Cic. Att. 11, 9, 2:
crinales vittas,
Verg. A. 7, 403:
Parmenion vinculum epistulae solvens,
Curt. 7, 2, 25:
equum empturus solvi jubes stratum,
Sen. Ep. 80, 9:
redimicula solvite collo,
Ov. F. 4, 135:
corollas de fronte,
Prop. 1, 3, 21:
solvere portas,
Stat. Th. 3, 492:
munimina valli,
id. ib. 12, 10:
ille pharetram Solvit,
Ov. M. 5, 380.— Transf., of the veins as enclosures of the blood:
solutis ac patefactis venis,
Sen. Q. N. 3, 15, 5:
venam cultello solvere,
Col. 6, 14; cf.
also: lychnis alvum solvit,
looses the bowels, Plin. 21, 26, 98, § 171; 21, 20, 83, § 140; Suet. Vesp. 24; Tac. A. 12, 67:
ventrem,
Plin. 20, 8, 30, § 74.— Absol. (sc. alvum), Mart. 13, 29:
stomachus solutus = venter solutus,
loose bowels, Petr. 117; Scrib. Comp. 92.—
B.
Trop., to slacken or remove a bond.
1.
Solvere aliquid (aliquod vinculum; cf. I. B. 1. supra).
a.
Of the mouth, etc., to open:
talibus ora solvit verbis,
Ov. M. 15, 74; so id. ib. 1, 181; Tib. 4, 5, 14:
ternis ululatibus ora Solvit,
Ov. M. 7, 191; 9, 427; id. Tr. 3, 11, 20; Stat. Achill. 1, 525:
vix ora solvi patitur etiamnum timor,
Sen. Herc. Oet. 725; so,
os promptius ac solutius,
Val. Max. 8, 7, ext. 1.— Transf., of an abyss:
hic ora solvit Ditis invisi domus,
Sen. Herc. Fur. 664.—
b.
To remove, cancel; to destroy the force of a legal or moral obligation by expiration, death, etc.:
si mors alterutrius interveniat, solvitur mandatum,
Gai. Inst. 3, 160:
cum aliquis renunciaverit societati, societas solvitur,
id. ib. 3, 151; so id. ib. 3, 152:
morte solvetur compromissum,
Dig. 4, 8, 27:
soluto matrimonio,
ib. 24, 3, 2:
solutum conjugium,
Juv. 9, 79:
qui... conjugalia solvit,
Sen. Med. 144:
nec conjugiale solutum Foedus in alitibus,
Ov. M. 11, 743:
(sapiens) invitus beneficium per compensationem injuriae solvet,
cancel the obligation of a favor by the set-off of a wrong, Sen. Ep. 81, 17.—
c.
To efface guilt or wrong:
magnis injuria poenis Solvitur,
Ov. F. 5, 304:
solve nefas, dixit: solvit et ille nefas,
id. ib. 2, 44:
culpa soluta mea est,
id. Tr. 4, 4, 10:
neque tu verbis solves unquam quod mi re male feceris (i. e. injuriam),
Ter. Ad. 2, 1, 10.—
d.
Poenam solvere, to suffer punishment, i. e. to cancel the obligation of suffering, etc. (cf. 3. infra;
less freq. than poenam persolvere, exsolvere): serae, sed justae tamen et debitae poenae solutae sunt,
Cic. Mil. 31, 85:
capite poenas solvit,
Sall. J. 69, 4:
meritas poenas solventem,
Curt. 6, 3, 14:
poenarum solvendi tempus,
Lucr. 5, 1224:
nunc solvo poenas,
Sen. Phoen. 172:
hac manu poenas tibi solvam,
id. Hippol. 1177.—
e.
To remove, relieve, soothe affections, passions, etc.:
atque animi curas e pectore solvat,
Lucr. 4, 908:
curam metumque juvat Dulci Lyaeo solvere,
Hor. Epod. 9, 38:
patrimonii cura solvatur,
Sen. Q. N. 3, praef. §
2: Pyrrhus impetus sui terrore soluto,
Val. Max. 4, 3, 14:
solvite corde metum,
Verg. A. 1, 562; so id. ib. 9, 90:
solve metus animo,
Stat. Th. 2, 356:
solvi pericula et metus narrant,
Plin. 11, 37, 52, § 140: neque adhuc Stheneleius iras Solverat Eurystheus, [p. 1727] Ov. M. 9, 274:
hoc uno solvitur ira modo,
id. A. A. 2, 460:
solvitque pudorem,
Verg. A. 4, 55.—
f.
Of sleep:
quasi clamore solutus Sit sopor,
Ov. M. 3, 6, 30:
nec verba, nec herbae audebunt longae somnum tibi solvere Lethes,
Luc. 6, 768; cf.:
lassitudinem solvere,
Plin. 37, 10, 54, § 143. —
g.
Of any checks and barriers to motion, to remove.
(α).
To raise a siege:
solutam cernebat obsidionem,
Liv. 36, 10, 14:
soluta obsidione,
id. 36, 31, 7:
ad Locrorum solvendam obsidionem,
id. 27, 28, 17; cf. id. 37, 7, 7; 38, 5, 6; 42, 56 init.; 44, 13, 7; Curt. 4, 4, 1; Tac. A. 4, 24; 4, 73; Just. 9, 2, 10.—
(β).
Of passions, etc., to remove restraint:
cujus si talis animus est, solvamus nos ejus vincula, et claustra (i. e. irae) refringamus,
Liv. 36, 7, 13.—
(γ).
To overthrow, subvert a higher authority, etc.:
quos (milites), soluto imperio, licentia corruperat,
Sall. J. 39, 5:
imperia solvit qui tacet, jussus loqui,
Sen. Oedip. 525:
sonipedes imperia solvunt,
id. Hippol. 1084; cf.:
sanctitas fori ludis solvitur,
Quint. 11, 3, 58.—
h.
Of laws and customs, to abolish, violate:
solvendarum legum id principium esse censebant (post-Aug. for dissolvendarum),
Curt. 10, 2, 5:
solutae a se legis monitus,
Val. Max. 6, 5, ext. 4:
cum plus quam ducentorum annorum morem solveremus,
Liv. 8, 4, 7:
(Tarquinius) morem de omnibus senatum consulendi solvit,
id. 1, 49, 7:
oportebat istum morem solvi,
Curt. 8, 8, 18.—
2.
Esp. with acc. of the bond, etc. (taking the place of the constr. I. B. 1. 2. 3. supra, when the abl. of separation is not admissible).
a.
To subvert discipline:
disciplinam militarem solvisti,
Liv. 8, 7, 16:
luxuria solutam disciplinam militarem esse,
id. 40, 1, 4:
quod cum, ne disciplina solveretur, fecisset,
Front. Strat. 2, 12, 2.—
b.
Of strength, energy, attention, etc., to loosen, impair, weaken, scatter, disperse:
nobilitas factione magis pollebat, plebis vis soluta atque dispersa,
Sall. J. 41, 6:
patrios nervos externarum deliciarum contagione solvi et hebetari noluerunt,
Val. Max. 2, 6, 1:
vires solvere,
Quint. 9, 4, 7:
vis illa dicendi solvitur, et frigescit affectus,
Quint. 11, 3, 133.—
c.
Of affection, etc., to sever, dissolve, destroy:
segnes nodum (amicitiae) solvere Gratiae,
Hor. C. 3, 21, 22;
similarly: solvit (ille deus) amicos,
Prop. 2, 34 (3, 32), 5; so id. 2, 15 (3, 7), 26:
hoc firmos solvit amores,
Ov. A. A. 2, 385:
amores cantibus et herbis solvere,
Tib. 1, 2, 60.—
d.
Of sickness and hunger, to end, remove:
vitex dicitur febres solvere,
Plin. 24, 9, 38, § 60:
solvit jejunia granis,
Ov. F. 4, 607:
quoniam jejunia virgo Solverat,
id. M. 5, 535; cf. Luc. 3, 282; so,
famem,
Sen. Thyest. 64.—
e.
To delay:
hi classis moras hac morte solvi rentur,
Sen. Troad. 1131.—
f.
Of darkness, to dispel:
lux solverat umbras,
Stat. Th. 10, 390.—
g.
Of war, strife, etc., to compose, settle:
aut solve bellum, mater, aut prima excipe,
Sen. Phoen. 406:
electus formae certamina solvere pastor,
Stat. Achill. 2, 337:
jurgia solvere,
Manil. 3, 115:
contradictiones solvere,
Quint. 7, 1, 38.—
h.
Of difficulties, riddles, questions, ambiguities, etc., to solve, explain, remove:
quia quaestionem solvere non posset,
Val. Max. 9, 12, ext. 3:
aenigmata,
Quint. 8, 6, 53:
omnes solvere posse quaestiones,
Suet. Gram. 11:
haec ipsa, quae volvuntur ab illis, solvere malim et expandere,
Sen. Ep. 82, 20; id. Q. N. 7, 14, 1:
unum tantum hoc solvendum est,
that one question, id. ib. 1, 7, 3:
puta nunc me istuc non posse solvere,
id. Ep. 48, 6:
carmina non intellecta Solverat,
Ov. M. 7, 760:
triste carmen alitis solvi ferae,
Sen. Oedip. 102:
nodos juris,
Juv. 8, 50:
proponere aliquid quod solvat quaestionem,
Quint. 5, 10, 96:
plurimas quaestiones illis probationibus solvi solere,
id. 1, 10, 49:
quo solvitur quaestio supra tractata,
id. 3, 7, 3:
ambiguitatem or amphiboliam,
id. 7, 2, 49; 7, 9, 10.—
3.
In partic., of obligations, to fulfil.
a.
To pay.
(α).
Originally, rem solvere, to free one's property and person (rem familiarem) from debts (solutio per aes et libram), according to the ancient formula:
quod ego tibi tot millibus condemnatus sum, me eo nomine... a te solvo liberoque hoc aere aeneaque libra,
Gai. Inst. 3, 174 Huschke; cf.:
inde rem creditori palam populo solvit (i. e. per aes et libram),
Liv. 6, 14, 5:
quas res dari, fieri, solvi oportuit,
id. 1, 32, 11. —Hence, rem solvere, to pay; often with dat. of person:
pro vectura rem solvit?
paid the freight, Plaut. As. 2, 4, 27:
ubi nugivendis res soluta'st omnibus,
id. Aul. 3, 5, 51:
tibi res soluta est recte,
id. Curc. 4, 3, 21:
ego quidem pro istac rem solvo ab tarpessita meo,
id. ib. 5, 2, 20:
rem solvo omnibus quibus dehibeo,
id. ib. 5, 3, 45:
dum te strenuas, res erit soluta,
id. Ps. 2, 2, 35:
res soluta'st, Gripe, ego habeo,
id. Rud. 5, 3, 57.— Trop.: saepe edunt (aves);
semel si captae sunt, rem solvont aucupi,
they repay him, pay for his expenses, Plaut. As. 1, 3, 66.—And to pay by other things than money:
si tergo res solvonda'st,
by a whipping, Plaut. As. 2, 2, 54:
habent hunc morem ut pugnis rem solvant si quis poscat clarius,
id. Curc. 3, 9:
tibi quidem copia'st, dum lingua vivet, qui rem solvas omnibus,
id. Rud. 2, 6, 74.—Hence,
(β).
Absol. (sc. rem), to pay; with or without dat. of person:
cujus bona, quod populo non solvebat, publice venierunt,
Cic. Fl. 18, 43:
ei cum solveret, sumpsit a C. M. Fufiis,
id. ib. 20, 46:
misimus qui pro vectura solveret,
id. Att. 1, 3, 2:
qui nimis cito cupit solvere, invitus debet,
Sen. Ben. 4, 40, 5:
ut creditori solvat,
Dig. 30, 1, 49, § 7.— Pass. impers.:
si dare vis mihi, Magis solutum erit quam ipsi dederis,
it will be a more valid payment, Plaut. Ps. 2, 2, 46:
numquam vehementius actum est quam me consule, ne solveretur,
to stop payments, Cic. Off. 2, 24, 84:
fraudandi spe sublata solvendi necessitas consecuta est,
id. ib. 2, 24, 84:
cum eo ipso quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur,
Liv. 6, 34, 1.—Cf. in the two senses, to free from debt, and to pay, in the same sentence:
non succurrere vis illi, sed solvere. Qui sic properat, ipse solvi vult, non solvere,
Sen. Ben. 6, 27, 1.—
(γ).
With acc. of the debt, to discharge, to pay:
postquam Fundanio debitum solutum esset,
Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10:
hoc quod debeo peto a te ut... solutum relinquas,
settled, id. Att. 16, 6, 3:
solverat Castricio pecuniam jam diu debitam,
id. Fl. 23, 54:
ex qua (pensione) major pars est ei soluta,
id. Att. 16, 2, 1:
solvi aes alienum Pompejus ex suo fisco jussit,
Val. Max. 6, 2, 11:
aes alienum solvere,
Sen. Ep. 36, 5:
quae jactatio est, solvisse quod debebas?
id. Ben. 4, 17, 1; so,
debitum solvere,
id. ib. 6, 30, 2:
ne pecunias creditas solverent,
Cic. Pis. 35, 86:
ut creditae pecuniae solvantur,
Caes. B. C. 3, 20; 3, 1:
ex thensauris Gallicis creditum solvi posse,
Liv. 6, 15, 5:
ita bona veneant ut solidum suum cuique solvatur,
Cic. Rab. Post. 17, 46.—And of moral debts:
cum patriae quod debes solveris,
Cic. Marcell. 9, 27:
debet vero, solvitque praeclare,
id. Phil. 13, 11, 25:
aliter beneficium, aliter creditum solvitur,
Sen. Ben. 2, 34, 1:
qui grate beneficium accipit, primam ejus pensionem solvit,
id. ib. 2, 22 fin. —
(δ).
By a confusion of construction, solvere pecuniam, etc., to pay money, etc. (for pecunia rem or debitum solvere); constr. with dat. or absol.:
emi: pecuniam solvi,
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 43:
pro frumento nihil solvit,
id. ib. 2, 3, 72, §
169: legatis pecuniam pro frumento solvit,
Liv. 44, 16:
hanc pecuniam cum solvere in praesenti non posset,
Nep. Milt. 7, 6:
nisi pecuniam solvisset,
id. Cim. 1, 1:
condiciones pacis dictae ut decem millia talentum argenti... solverent,
Liv. 30, 37 med.:
pro quo (frumento) pretium solveret populus Romanus,
id. 36, 3, 1:
pretium servorum ex aerario solutum est dominis,
id. 32, 26, 14:
pretium pro libris domino esse solvendum,
id. 40, 39 fin.:
meritam mercedem,
id. 8, 22, 3; so id. 8, 11, 4: sorte creditum solvere, by paying the principal (i. e. without interest), id. 6, 36, 12:
quae praemia senatus militibus ante constituit, ea solvantur,
Cic. Phil. 14, 14, 38:
stipendium,
Liv. 28, 32, 1:
dotem mulieri,
Dig. 24, 3, 2:
litem aestimatam,
the amount of a fine, Nep. Cim. 5, 18 fin.:
arbitria funeris,
the expenses of the funeral, Cic. Red. Sen. 7, 18:
solvere dodrantem,
to pay seventy-five per cent., Mart. 8, 9, 1:
dona puer solvit,
paid the promised gifts, Ov. M. 9, 794; so,
munera,
id. ib. 11, 104.— Transf., of the dedication of a book, in return for favors:
et exspectabo ea (munera) quae polliceris, et erunt mihi pergrata si solveris... Non solvam nisi prius a te cavero, etc.,
Cic. Brut. 4, 17 sq. —Of the delivery of slaves:
si quis duos homines promise rit et Stichum solverit,
Dig. 46, 3, 67; 46, 3, 38, § 3.— Transf., poet.: dolorem solvisti, you have paid your grief, i. e. have duly mourned, Stat. S. 2, 6, 98.— Pass. with personal subject:
si (actor) solutus fuisset,
Dig. 12, 1, 31 (cf.: solvere militem, b supra). —
(ε).
Esp., in certain phrases, to pay:
aliquid praesens solvere,
to pay in cash, Cic. Att. 16, 2, 1; so,
aliquid de praesentibus solvere,
Sen. Ep. 97, 16:
solvere grates (= referre gratiam muneribus): Sulla solvit grates Dianae,
Vell. 2, 25:
quas solvere grates sufficiam?
Stat. S. 4, 2, 7: cum homo avarus, ut ea (beneficia) solveret sibi imperare non posset, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 1; cf.: non dicimus reposuit beneficium aut solvit;
nullum nobis placuit quod aeri alieno convenit verbum,
Sen. Ep. 81, 9; but v. id. Ben. 2, 18, 5: in debitum solvere, to make a partial payment:
unum haec epistula in debitum solvet,
id. Ep. 7, 10: aliquid solvere ab aliquo (de aliqua re), to pay out of funds supplied by any one ( out of any fund):
Quintus laborat ut tibi quod debet ab Egnatio solvat,
Cic. Att. 7, 18, 4:
homines dicere, se a me solvere,
id. ib. 5, 21, 11:
(summa) erat solvenda de meo,
Plin. Ep. 2, 4, 2:
operas solvere alicui,
to work for somebody, Dig. 40, 7, 39: solvo operam Dianae, I work for Diana, i. e. offer a sacrifice to her, Afran. ap. Non. 12, 21: judicatum solvere, to pay the amount adjudged by the court, for which security (satisdatio) was required:
stipulatio quae appellatur judicatum solvi,
Gai. Inst. 4, 90:
iste postulat ut procurator judicatum solvi satisdaret,
Cic. Quint. 7, 29; so Dig. 3, 2, 28; 3, 3, 15; 2, 8, 8;
2, 8, 14 et saep.: auctio solvendis nummis,
a cash auction, Mart. 14, 35.— Gerund.: solvendo esse, to be solvent; jurid. t. t., to be able to pay, i. e. one's debts; cf.
in full: nec tamen solvendo aeri alieno respublica esset,
Liv. 31, 13:
nemo dubitat solvendo esse eum qui defenditur,
Dig. 50, 17, 105:
qui modo solvendo sint,
Gai. Inst. 1, 3, 121:
si solvendo sint,
Paul. Sent. 1, 20, 1:
nec interest, solvendo sit, necne,
Dig. 30, 1, 49, § 5; so ib. 46, 1, 10; 46, 1, 27, § 2; 46, 1, 51, §§ 1 and 4; 46, 1, 52, § 1; 46, 1, 28; 50, 17, 198 et saep.: non solvendo esse, to be insolvent:
solvendo non erat,
Cic. Att. 13, 10, 3:
cum solvendo civitates non essent,
id. Fam. 3, 8, 2:
tu nec solvendo eras, nec, etc.,
id. Phil. 2, 2, 4:
ne videatur non fuisse solvendo,
id. Off. 2, 22, 79;
and very freq. in the jurists.—So, trop.: quid matri, quid flebili patriae dabis? Solvendo non es,
Sen. Oedip. 941; cf.:
*non esse ad solvendum (i. e. able to pay),
Vitr. 10, 6 fin. —
b.
To fulfil the duty of burial.
(α).
Justa solvere; with dat. of the person:
qui nondum omnia paterno funeri justa solvisset,
who had not yet finished the burial ceremonies of his father, Cic. Rosc. Am. 8, 23:
justis defunctorum corporibus solutis,
Curt. 3, 12, 15:
proinde corpori quam primum justa solvamus,
id. 10, 6, 7:
ut justa soluta Remo,
Ov. F. 5, 452:
nunc justa nato solve,
Sen. Hippol. 1245.—
(β).
Exsequias, inferias or suprema solvere:
exsequiis rite solutis,
Verg. A. 7, 5:
cruor sancto solvit inferias viro,
Sen. Hippol. 1198:
solvere suprema militibus,
Tac. A. 1, 61.—
c.
Votum solvere, to fulfil a vow to the gods.
(α).
Alone:
vota ea quae numquam solveret nuncupavit,
Cic. Phil. 3, 4, 11:
quod si factum esset, votum rite solvi non posse,
Liv. 31, 9 fin.:
liberare et se et rempublicam religione votis solvendis,
id. 40, 44, 8:
placatis diis votis rite solvendis,
id. 36, 37 fin.:
petiit ut votum sibi solvere liceret,
id. 45, 44:
animosius a mercatore quam a vectore solvitur votum,
Sen. Ep. 73, 5:
vota pro incolumitate solvebantur,
Tac. A. 2, 69:
vota pater solvit,
Ov. M. 9, 707:
ne votum solvat,
Mart. 12, 91, 6; 8, 4, 2; Val. Max. 6, 9, 5 ext.; 1, 1, 8 ext. — Poet.:
voti debita solvere,
Ov. F. 5, 596; cf.
the abbrev. formula V. S. L. M. (voTVM SOLVIT LIBENS MERITO),
Inscr. Orell. 186; 1296 sq.:
V.S.A.L. (ANIMO LIBENTI),
ib. 2022 et saep.:
sacra solvere (=votum solvere),
Manil. 1, 427.—
(β).
With dat.:
ait sese Veneri velle votum solvere,
Plaut. Rud. prol. 60:
vota Jovi solvo,
Ov. M. 7, 652; 8, 153:
sunt vota soluta deae,
id. F. 6, 248:
dis vota solvis,
Sen. Ben. 5, 19, 4:
libamenta Veneri solvere (=votum per libamenta),
Just. 18, 5, 4.—
d.
Fidem solvere, to fulfil a promise (post-class. for fidem praestare, [p. 1728] exsolvere; cf.:
fidem obligatam liberare,
Suet. Claud. 9):
illi, ut fidem solverent, clipeis obruere,
Flor. 1, 1, 12;
similarly: et voti solverat ille fidem (=votum solverat),
Ov. F. 1, 642; but cf.: itane imprudens? tandem inventa'st causa: solvisti fidem, you have found a pretext to evade your promise (cf. II. A. 3.), Ter. And. 4, 1, 18: esset, quam dederas, morte soluta fides, by my death your promise to marry me would have been cancelled (cf. II. B. 1. 6.), Ov. H. 10, 78; similarly: suam fidem (i. e. quam Lepido habuerit) solutam esse, that his faith in Lepidus was broken, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 21, 3.—With a different construction: se depositi fide solvere, to acquit one's self of the duty to return property intrusted to him (cf. I. B. 1. c.), Val. Max. 7, 3, 5 ext.: factique fide data munera solvit, he freed the gift already given from the obligation of an accomplished fact, i. e. he revoked the gifts, although already made, Ov. M. 11, 135.—
e.
Promissum solvere, to fulfil a promise (very rare):
perinde quasi promissum solvens,
Val. Max. 9, 6, 1:
solvitur quod cuique promissum est,
Sen. Cons. Marc. 20 fin.;
similarly: solutum, quod juraverant, rebantur,
what they had promised under oath, Liv. 24, 18, 5.—Hence, sŏlūtus, a, um, P. a., free, loose, at large, unfettered, unbandaged.
A.
Lit.
1.
(Acc. to I.A. 1. supra.) Pigeat nostrum erum si eximat aut solutos sinat, Plaut. Capt. 2, 1, 11:
tibi moram facis quom ego solutus sto,
id. Ep. 5, 2, 25:
reus solutus causam dicis, testes vinctos attines,
id. Truc. 4, 3, 63:
cum eos vinciret quos secum habebat, te solutum Romam mittebat?
Cic. Deiot. 7, 22:
nec quisquam ante Marium solutus dicitur esse sectus,
unbandaged, id. Tusc. 2, 22, 53:
duos (captivos) solutos ire ad Hannibalem jussit,
Liv. 27, 51:
eum interdiu solutum custodes sequebantur, nocte clausum asservabant,
id. 24, 45, 10:
non efficiatis ut solutos verear quos alligatos adduxit,
Val. Max. 6, 2, 3.—
2.
(Acc. to I. A. 2.) Of texture, etc.; esp. of soil, loose, friable (opp spissus;
postAug.): quo solutior terra facilius pateat radicibus,
Sen. Ep. 90, 21;
ordeum nisi solutum et siccum locum non patitur,
Col. 2, 9:
soluta et facilis terra,
id. 3, 14;
solum solutum vel spissum,
id. 2, 2 init.;
seri vult raphanus terra soluta, umida,
Plin. 19, 5, 26, § 83:
hordeum seri non vult, nisi in sicca et soluta terra,
id. 18, 7, 18, § 79:
solutiores ripae,
Front. Aquaed. 15.—Of plants:
mas spissior, femina solutior,
Plin. 25, 9, 57, § 103.—Hence, subst.: sŏlūtum, i, n., a state of looseness:
dum vult describere, quem ad modum alia torqueantur fila, alia ex molli solutoque ducantur,
Sen. Ep. 90, 20.—
3.
(Acc. to I. A. 3.) Rarefied, thin, diffused:
turbo, quo celsior eo solutior laxiorque est, et ob hoc diffunditur,
Sen. Q. N. 7, 9, 3:
aer agitatus a sole calefactusque solutior est,
id. ib. 1, 2, 10:
debet aer nec tam spissus esse, nec tam tenuis et solutus, ut, etc.,
id. ib. 1, 2, 11.—
B.
Trop.
1.
(Acc. to I. B. 1.) Of speech, unfettered, fluent, ready:
(orator) solutus in explicandis sententiis,
Cic. Or. 47, 173:
verbis solutus satis,
id. ib. 47, 174:
solutissimus in dicendo,
id. ib. 48, 180.—
2.
Exempt, free from duties, obligations, etc.:
quam ob rem viderer maximis beneficii vinculis obstrictus, cum liber essem et solutus?
Cic. Planc. 30, 72:
soluta (praedia) meliore in causa sunt quam obligata,
unmortgaged, id. Agr. 3, 2, 9:
si reddidi (debitum), solutus sum ac liber,
Sen. Ben. 2, 18, 5;
non ut gratus, sed ut solutus sim,
id. ib. 4, 21, 3;
solutus omni fenore,
Hor. Epod. 2, 4;
nam ea (religione) magister equitum solutus ac liber potuerit esse,
Liv. 8, 32, 5:
Mamertini soli in omni orbe terrarum vacui, expertes soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,
Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23.—
3.
Free from punishment, not punishable, not liable, etc.: qui mancipia vendunt, certiores faciunt emptores quis fugitivus sit, noxave solutus, Edict. Aedil. ap. Dig. 21, 1, 1, § 1; Gell. 4, 2, 1; cf.:
quod aiunt aediles noxae solutus non sit sic intellegendum est... noxali judicio subjectum non esse,
Dig. 21, 1, 17, § 17:
apud quos libido etiam permissam habet et solutam licentiam,
Cic. Rep. 4, 4, 4:
omne illud tempus habeat per me solutum ac liberum,
i. e. let the crimes then committed be unpunished, id. Verr. 2, 1, 12, § 33: antea vacuum id solutumque poena fuerat, Tac. A. 14, 28.—With subj. inf.:
maxime solutum fuit, prodere de iis, etc.,
Tac. A. 4, 35: solutum existimatur esse, alteri male dicere, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3.—
4.
Free from cares, undistracted:
animo soluto liberoque,
Cic. Verr. 2, 2, 75, § 185:
sed paulo solutiore tamen animo,
id. ib. 2, 5, 31, § 82.—
5.
At leisure, free from labor, business, etc.:
te rogo ut eum solutum, liberum, confectis ejus negotiis a te, quamprimum ad me remittas,
Cic. Fam. 13, 63, 2:
quo mea ratio facilior et solutior esse possit,
id. ib. 3, 5, 1.—With gen.:
Genium Curabis Cum famulis operum solutis,
Hor. C. 3, 17, 16.—
6.
Unbound, relaxed, merry, jovial:
quam homines soluti ridere non desinant, tristiores autem, etc.,
Cic. Dom. 39, 104:
an tu existimas quemquam soluto vultu et hilari oculo mortem contemnere?
Sen. Ep. 23, 4:
vultus,
Stat. Th. 5, 355:
(mores) naturam sequentium faciles sunt, soluti sunt,
unembarrassed, Sen. Ep. 122, 17.—
7.
Free from the rule of others, uncontrolled, independent:
cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem alligatam,
Cic. Att. 2, 18, 1:
ab omni imperio externo soluta in perpetuum Hispania,
Liv. 29, 1 fin.:
Masinissae ab imperio Romano solutam libertatem tribuit,
Val. Max. 7, 2, 6:
incerti, solutique, et magis sine domino quam in libertate, Vononem in regnum accipiunt,
Tac. A. 2, 4:
quorum (militum) libertas solutior erat,
Just. 13, 2, 2.—Of animals:
rectore solutos (solis) equos,
Stat. Th. 1, 219.—
8.
Free from influence or restraint; hence, independent, unbiassed, unprejudiced:
nec vero deus ipse alio modo intellegi potest, nisi mens soluta quaedam et libera,
Cic. Tusc. 1, 27, 66;
cum animi sine ratione motu ipsi suo soluto ac libero incitarentur,
id. Div. 1, 2, 4:
judicio senatus soluto et libero,
id. Phil. 5, 15, 41:
sum enim ad dignitatem in re publica solutus,
id. Att. 1, 13, 2:
libero tempore cum soluta vobis est eligendi optio,
id. Fin. 1, 10, 33:
si omnia mihi essent solutissima, tamen in re publica non alius essem atque nunc sum,
id. Fam. 1, 9, 21:
liberi enim ad causas solutique veniebant,
uncommitted, id. Verr. 2, 2, 78, § 192.—
9.
Free from moral restraint; hence, unbridled, insolent, loose:
amores soluti et liberi,
Cic. Rep. 4, 4, 4:
licentia,
id. ib. 4, 4, 4:
populi quamvis soluti ecfrenatique sint,
id. ib. 1, 34, 53:
quis erat qui sibi solutam P. Clodii praeturam sine maximo metu proponeret? Solutam autem fore videbatis, nisi esset is consul qui eam auderet possetque constringere,
id. Mil. 13, 34:
quominus conspectus, eo solutior erat,
Liv. 27, 31 fin.:
adulescentes aliquot quorum, in regno, libido solutior fuerat,
id. 2, 1, 2:
solutioris vitae primos adulescentiae annos egisse fertur,
a licentious life, Val. Max. 2, 6, 1:
spectandi solutissimum morem corrigere,
Suet. Aug. 44:
mores soluti,
licentious habits, Just. 3, 3, 10.—
10.
Regardless of rules, careless, loose:
orator tam solutus et mollis in gestu,
Cic. Brut. 62, 225:
dicta factaque ejus solutiora, et quandam sui neglegentiam praeferentia,
Tac. A. 16, 18.—
11.
Esp., of style, etc., free from rules of composition.
(α).
Oratio soluta, verba soluta, a free style, conversational or epistolary style:
est oratio aliqua vincta atque contexta, soluta alia, qualis in sermone et epistulis,
Quint. 9, 4, 19; 9, 4, 20; 9, 4, 69; 9, 4, 77.—
(β).
More freq.: verba soluta, oratio soluta, prose (opp. to verse);
in full: scribere conabar verba soluta modis, Ov Tr. 4, 10, 24: quod (Isocrates) verbis solutis numeros primus adjunxerit,
Cic. Or. 52, 174:
mollis est enim oratio philosophorum... nec vincta numeris, sed soluta liberius,
id. ib. 19, 64; 71, 234;
68, 228: si omnes soluta oratione scripserunt,
Varr. R. R. 4, 1; de heisce rebus treis libros ad te mittere institui;
de oratione soluta duos, de poetica unum,
id. L. L. 6, 11 fin.:
ut in soluta oratione, sic in poemateis,
id. ib. 7, 1:
primus (Isocrates) intellexit. etiam in soluta oratione, dum versum effugeres modum et numerum quemdam debere servari,
Cic. Brut. 8, 32:
Aristoteles judicat heroum numerum grandiorem quam desideret soluta oratio,
id. Or. 57, 192:
et creticus et paeon quam commodissume putatur in solutam orationem illigari,
id. ib. 64, 215:
a modis quibusdam, cantu remoto, soluta esse videatur oratio,
id. ib. 55, 183; 55, 184; id. de Or. 3, 48, 184: historia est quodammodo carmen solutum, Quint. 10, 1, 31.—
(γ).
Also in reference to a prose rhythm, loose, unrhythmical, inharmonious:
ut verba neque inligata sint, quasi... versus, neque ita soluta ut vagentur,
Cic. de Or. 3, 44, 176; 3, 48, 186:
nec vero haec (Callidii verba) soluta nec diffluentia, sed astricta numeris,
id. Brut. 79, 274:
orator sic illigat sententiam verbis ut eam numero quodam complectatur et astricto et soluto,
id. de Or. 3, 44, 175; but: verba soluta suis figuris, words freed from their proper meaning, i.e. metaphors, Manil. 1, 24.—
(δ).
Rarely with reference to the thought: soluta oratio, a fragmentary, disconnected style:
soluta oratio, et e singulis non membris, sed frustis, collata, structura caret,
Quint. 8, 5, 27; cf. id. 9, 4, 69:
solutiora componere,
id. 10, 4, 1; 9, 4, 15.—
12.
Effeminate, luxurious (acc. to I. B. 3.):
sinum togae in dextrum umerum reicere, solutum ac delicatum est,
Quint. 11, 3, 146.—
13.
Undisciplined, disorderly:
omnia soluta apud hostes esse,
Liv. 8, 30, 3:
nihil temeritate solutum,
Tac. A. 13, 40:
apud Achaeos neglecta omnia ac soluta fuere,
Just. 34, 2, 2.—
14.
Lax, remiss, weak:
mea lenitas adhuc si cui solutior visa erat,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
Ciceronem male audivisse, tamquam solutum et enervem,
Tac. Or. 18:
soluti ac fluentes,
Quint. 1, 2, 8.—Hence:
solutum genus orationis,
a lifeless, dull style, Val. Max. 8, 10, 3:
quanto longius abscederent, eo solutiore cura,
laxer attention, Liv. 3, 8, 8.—
C.
(Acc. to II. B. 3. e supra.) Paid, discharged, only as subst.: sŏlūtum, i, n., that which is paid, a discharged debt, in certain phrases:
aliquid in solutum dare,
to give something in payment, Dig. 46, 3, 45; 46, 3, 46; 46, 3, 60: in solutum accipere, to accept in payment:
qui voluntatem bonam in solutum accipit,
Sen. Ben. 7, 16, 4:
qui rem in solutum accipit,
Dig. 42, 4, 15; 12, 1, 19;
in solutum imputare,
to charge as payment, Sen. Ep. 8, 10; aliquid pro soluto est, is considered as paid or cancelled:
pro soluto id in quo creditor accipiendo moram fecit, oportet esse,
Dig. 46, 3, 72: pro soluto usucapere, to acquire by prescription something given in payment by the debtor, but not belonging to him:
pro soluto usucapit qui rem debiti causa recepit,
Dig. 41, 3, 46.— Adv.: sŏlūtē.
1.
Thinly:
corpora diffusa solute,
Lucr. 4, 53.—
2.
Of speech, fluently:
non refert videre quid dicendum est, nisi id queas solute ac suaviter dicere,
Cic. Brut. 29, 110:
ita facile soluteque volvebat sententias,
id. ib. 81, 280:
quid ipse compositus alias, et velut eluctantium verborum, solutius promptiusque eloquebatur,
Tac. A. 4, 31.—
3.
Irregularly, loosely:
a fabris neglegentius solutiusque composita,
Sen. Q. N. 6, 30, 4.—
4.
Freely, without restraint:
generaliter puto judicem justum... solutius aequitatem sequi,
i. e. without strictly regarding the letter of the law, Dig. 11, 7, 14, § 13.—
5.
Of style, without connection, loosely:
enuntiare,
Quint. 11, 2, 47.—
6.
Of manners and discipline, disorderly, negligently:
praecipue sub imperio Cn. Manlii solute ac neglegenter habiti sunt (exercitus),
Liv. 39, 1, 4:
in stationibus solute ac neglegenter agentes,
id. 23, 37, 6.—
7.
Weakly, tamely, without vigor:
quod ille tam solute egisset, tam leniter, tam oscitanter,
Cic. Brut. 80, 277.—
8.
Of morals, loosely, without restraint:
ventitabat illuc Nero, quo solutius urbem extra lasciviret,
Tac. A. 13, 47.

Lewis & Short latin dictionary > solvo
29 ut

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > ut
30 utei

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > utei
31 volo

1.
vŏlo (2 d pers. sing. vis, orig. veis, Prisc. 9, 1, 6, p. 847 P.; 1 st pers. plur. volumus, but volimus, Plaut. Truc. 1, 2, 89 Speng.; 3 d pers. sing. volt, and 2 d pers. plur. voltis always in ante-class. writers;
also volt,
Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; 2, 5, 49, § 128; id. Sest. 42, 90; id. Phil. 8, 9, 26; id. Par. 5, 1, 34; id. Rep. 3, 33, 45:
voltis,
id. Verr. 2, 3, 53, § 122; 2, 3, 94, § 219; 2, 5, 5, § 11; 2, 3, 89, § 208; id. Clu. 30, 83; id. Rab. Perd. 12, 33; id. Sest. 30, 64; id. Par. 1, 2, 11 et saep. — Pres. subj. velim, but sometimes volim, Plaut. Merc. 1, 2, 44 Ritschl; cf. Prisc. 9, 1, 8, p. 848 P.;
so volint,
Plaut. Most. 1, 3, 65 Ritschl), velle, volui ( part. fut. voliturus, Serv. ad Verg. A. 5, 712; contr. forms, vin for visne, freq. in Plaut. and Ter., also Hor. S. 1, 9, 69; Pers. 6, 63:
sis for si vis,
Plaut. Capt. 1, 2, 70; id. Merc. 4, 4, 37; id. Pers. 3, 3, 8; Ter. Eun. 2, 3, 20; id. Heaut. 1, 2, 38; Cic. Tusc. 2, 18, 42; id. Rosc. Am. 16, 48; id. Mil. 22, 60; Liv. 34, 32, 20:
sultis for si voltis, only ante-class.,
Plaut. Stich. 1, 2, 8; id. As. prol. 1; id. Capt. 2, 3, 96; 3, 5, 9; 4, 4, 11), v. irreg. a. [Sanscr. var-; Gr. bol-, boulomai; cf. the strengthened root Wel- in eeldomai, elpomai; Germ. wollen; Engl. will], expressing any exercise of volition, and corresponding, in most cases, to the Germ. wollen; in Engl. mostly rendered, to wish, want, intend, purpose, propose, be willing, consent, mean, will, and, impersonally, it is my will, purpose, intention, plan, policy (syn.: cupio, opto; but volo properly implies a purpose).
I.
In gen.
A.
With object-infinitive.
1.
With pres. inf.
a.
To wish.
(α).
Exire ex urbe priusquam luciscat volo, Plaut. Am. 1, 3, 35:
potare ego hodie tecum volo,
id. Aul. 3, 6, 33:
ego quoque volo esse liber: nequiquam volo,
id. Trin. 2, 4, 39; so id. ib. 2, 4, 164:
ait rem seriam agere velle mecum,
Ter. Eun. 3, 3, 8:
natus enim debet quicunque est velle manere In vita,
Lucr. 5, 177:
video te alte spectare et velle in caelum migrare,
Cic. Tusc. 1, 34, 82:
quid poetae? Nonne post mortem nobilitari volunt?
id. ib. 1, 15, 34:
si innocentes existimari volumus,
id. Verr. 2, 2, 10, § 28:
quoniam opinionis meae voluistis esse participes,
id. de Or. 1, 37, 172:
quod eas quoque nationes adire et regiones cognoscere volebat,
Caes. B. G. 3, 7:
si velit suos recipere, obsides sibi remittat,
id. ib. 3, 8 fin.:
dominari illi volunt, vos liberi esse,
Sall. J. 31, 23:
si haec relinquere voltis,
id. C. 58, 15:
priusquam liberi estis, dominari jam in adversarios vultis,
Liv. 3, 53, 7:
si quis vestrum suos invisere volt, commeatum do,
id. 21, 21, 5:
non enim vincere tantum noluit, sed vinci voluit,
id. 2, 59, 2:
suspitionem Caesar quibusdam reliquit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse,
Suet. Caes. 85:
Eutrapelus cuicunque nocere volebat, Vestimenta dabat pretiosa,
Hor. Ep. 1, 18, 31.—
(β).
Idiomatically: quid arbitramini Rheginos merere velle ut ab iis marmorea illa Venus auferatur? what do you think the Rhegini would take for, etc., Cic. Verr. 2, 4, 60, § 135.—
(γ).
Transf., of things: fabula quae posci vult et spectata reponi, a comedy which wishes (i. e. is meant) to be in demand, etc., Hor. A. P. 190:
neque enim aut hiare semper vocalibus aut destitui temporibus volunt sermo atque epistula,
Quint. 9, 4, 20; cf. id. 8, prooem. 23.—
b.
Of the wishes of those that have a right to command, the gods, masters, parents, commanders, etc., I want, wish, will, am resolved, it is my will:
in acdibus quid tibi meis erat negoti...? Volo scire,
Plaut. Aul. 3, 2, 14; 3, 2, 17; 3, 2, 18; 3, 6, 27; id. Curc. 4, 3, 11; id. Ep. 3, 4, 74; id. Mil. 2, 3, 74; 3, 1, 17; id. Stich. 1, 2, 56; Ter. And. 1, 2, 9; 4, 2, 17:
maxima voce clamat populus, neque se uni, nec paucis velle parere,
Cic. Rep. 1, 35, 55:
consuesse deos immortalis, quos pro scelere eorum ulcisci velint, etc.,
Caes. B. G. 1, 13:
hic experiri vim virtutemque volo,
Liv. 23, 45, 9.—
c.
= in animo habere, to intend, purpose, mean, design:
ac volui inicere tragulam in nostrum senem,
Plaut. Ps. 1, 4, 14:
eadem quae illis voluisti facere tu, faciunt tibi,
id. Mil. 3, 1, 11; so id. Most. 2, 2, 5:
puerumque clam voluit exstinguere,
Ter. Hec. 5, 1, 23:
necare candem voluit,
Cic. Cael. 13, 31: quid enim ad illum qui te captare vult, utrum [p. 2005] tacentem te irretiat an loquentem? id. Ac. 2, 29, 94:
hostis hostem occidere volui,
Liv. 2, 12, 9; 7, 34, 11: volui interdiu eum... occidere; volui, cum ad cenam invitavi, veneno scilicet tollere;
volui... ferro interficere (ironically),
id. 40, 13, 2:
tuum crimen erit, hospitem occidere voluisse,
the intention to kill your guest-friend, Val. Max. 5, 1, 3 fin.; 6, 1, 8:
non enim vult mori, sed invidiam filio facere,
Quint. 9, 2, 85.—
Pregn., opp. optare: non vult mori qui optat,
Sen. Ep. 117, 24:
sed eo die is, cui dare volueram (epistulam), non est profectus,
Cic. Att. 9, 7, 1:
cum de senectute vellem aliquid scribere,
id. Sen. 1, 2:
ego te volui castigare, tu mihi accussatrix ades,
Plaut. As. 3, 1, 10:
bonus volo jam ex hoc die esse,
id. Pers. 4, 3, 10:
ego jam a principio amici filiam, Ita ut aequom fuerat, volui uxorem ducere,
Ter. Phorm. 4, 3, 46:
at etiam eo negotio M. Catonis splendorem maculare voluerunt,
it was their purpose, Cic. Sest. 28, 60:
eum (tumulum) non tam capere sine certamine volebat, quam causam certaminis cum Minucio contrahere,
his plan was, Liv. 22, 28, 4.—Of things:
cum lex venditionibus occurrere voluit,
when it was the purpose of the law, Dig. 46, 1, 46: sed quid ea drachuma facere vis? Ca. Restim volo Mihi emere... qui me faciam pensilem, Plaut. Ps. 1, 1, 87: Ch. Revorsionem ad terram faciunt vesperi. Ni. Aurum hercle auferre voluere, id. Bacch. 2, 3, 63:
si iis qui haec omnia flamma ac ferro delere voluerunt... bellum indixi, etc.,
Cic. Prov. Cons. 10, 24:
(plebem) per caedem senatus vacuam rem publicam tradere Hannibali velle,
Liv. 23, 2, 7:
rem Nolanam in jus dicionemque dare voluerat Poeno,
id. 23, 15, 9: qui (majores nostri) tanta cura Siculos tueri ac retinere voluerunt ut, etc., whose policy it was to protect, etc., Cic. Verr. 2, 3, 6, § 14:
ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, etc.,
Liv. 23, 15, 4: idem istuc, si in vilitate largiri voluisses, derisum tuum beneficium esset, if you had offered to grant the same thing during low prices, etc., Cic. Verr. 2, 3, 92, § 215.—
d.
= studere, conari, to try, endeavor, attempt:
quas (i. e. magnas res) qui impedire vult, is et infirmus est mobilisque natura, et, etc.,
Cic. Lael. 20, 75:
nam si quando id (exordium) primum invenire volui, nullum mihi occurrit, nisi aut exile, aut, etc.,
id. Or. 2, 77, 315:
de Antonio dico, numquam illum... nonnullorum de ipso suspitionem infitiando tollere voluisse,
that he never attempted to remove, id. Sest. 3, 8; id. Div. 1, 18, 35:
audes Fatidicum fallere velle deum?
do you dare attempt? Ov. F. 2, 262.—
e.
To mean, of actions and expressions:
hic respondere voluit, non lacessere,
the latter meant to answer, not to provoke, Ter. Phorm. prol. 19:
non te judices urbi sed carceri reservarunt, neque to retinere in civitate, sed exilio privare voluerunt,
Cic. Att. 1, 16, 9.—So, volo dicere, I mean (lit. I intend to say):
quid aliud volui dicere?
Ter. Eun. 3, 2, 51:
volo autem dicere, illud homini longe optimum esse quod ipsum sit optandum per se,
Cic. Tusc. 2, 20, 46.—Often with the acc. illud or id, as a correction: Tr. Specta quam arcte dormiunt. Th. Dormiunt? Tr. Illut quidem ut conivent volui dicere, I mean how they nod, Plaut. Most. 3, 2, 145: Py. Quid? bracchium? Ar. Illud dicere volui femur, id. Mil. 1, 1, 27:
adduxi volui dicere,
id. Ps. 2, 4, 21; id. Am. 1, 1, 233; 1, 1, 235; id. Cas. 2, 6, 14; id. Mil. 3, 2, 7; id. Ps. 3, 2, 54; id. Rud. 2, 4, 9.—
f.
To be going to: haec argumenta ego aedificiis dixi; nunc etiam volo docere ut homines aedium esse similes arbitremini, now I am going to show how, etc., Plaut. Most. 1, 2, 37: quando bene gessi rem, volo hic in fano supplicare, I am going to worship here, etc., id. Curc. 4, 2, 41:
nunc quod relicuom restat volo persolvere,
id. Cist. 1, 3, 40:
sustine hoc, Penicule, exuvias facere quas vovi volo,
id. Men. 1, 3, 13:
sinite me prospectare ne uspiam insidiae sint, consilium quod habere volumus,
id. Mil. 3, 1, 3; id. As. 2, 2, 113; id. Cas. 4, 2, 3; id. Bacch. 1, 1, 61:
si Prometheus, cum mortalibus ignem dividere vellet, ipse a vicinis carbunculos conrogaret, ridiculus videretur,
Auct. Her. 4, 6, 9:
ait se velle de illis HS. LXXX. cognoscere,
Cic. Verr. 2, 2, 23, § 56:
hinc se recipere cum vellent, rursus illi ex loco superiore nostros premebant,
Caes. B. C. 1, 45. —
g.
To be about to, on the point of: quom mittere signum Volt, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 88 Vahl.):
quotiens ire volo foras, retines me, rogitas quo ego eam,
Plaut. Men. 1, 2, 5:
quae sese in ignem inicere voluit, prohibui,
Ter. And. 1, 1, 113:
si scires aspidem latere uspiam, et velle aliquem imprudentem super eam adsidere,
Cic. Fin. 2, 18, 59; id. Div. 1, 52, 118:
quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius,
id. Rep. 1, 12, 18:
qui cum opem ferre vellet, nuntiatum sibi esse aliam classem ad Aegates insulas stare,
Liv. 22, 56, 7:
at Libys obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire manus breve vidit,
Ov. M. 3, 676; 1, 635:
P. Claudius cum proelium navale committere vellet,
Val. Max. 1, 4, 3.—
h.
Will, and in oblique discourse and questions would, the auxiliaries of the future and potential: animum advortite: Comediai nomen dari vobis volo, I will give you, etc., Plaut. Cas. prol. 30:
sed, nisi molestum est, nomen dare vobis volo comediai,
id. Poen. prol. 50:
vos ite intro. Interea ego ex hac statua verberea volo erogitare... quid sit factum,
id. Capt. 5, 1, 30:
i tu atque arcessi illam: ego intus quod facto est opus volo adcurare,
id. Cas. 3, 3, 35; id. Cist. 1, 1, 113; id. Most. 1, 1, 63; id. Poen. 2, 44; id. Pers. 1, 3, 85; id. Rud. 1, 2, 33: cum vero (gemitus) nihil imminuat doloris, cur frustra turpes esse volumus? why will ( would) we be disgraceful to no purpose? Cic. Tusc. 2, 24, 57:
illa enim (ars) te, verum si loqui volumus, ornaverat,
id. ib. 1, 47, 112:
ergo, si vere aestimare volumus, etc.,
Val. Max. 7, 5, 6:
si vere aestimare Macedonas, qui tunc erant, volumus,
Curt. 4, 16, 33:
ejus me compotem facere potestis, si meminisse vultis, etc.,
Liv. 7, 40, 5:
visne igitur, dum dies ista venit... interea tu ipse congredi mecum ut, etc....?
id. 8, 7, 7:
volo tibi Chrysippi quoque distinctionem indicare,
Sen. Ep. 9, 14: vis tu homines urbemque feris praeponere silvis? will you prefer, etc., Hor. S. 2, 6, 92; cf. velim and vellem, would, II. A. 2.—
k.
Sometimes volui = mihi placuit, I resolved, concluded (generally, in this meaning, followed by an infinitive clause, v. I. B. 4.):
uti tamen tuo consilio volui,
still I concluded to follow your advice, Cic. Att. 8, 3, 1.—
1.
To be willing, ready, to consent, like to do something: si sine bello velint rapta... tradere... se exercitum domum reducturum, if they were willing, would consent to, would deliver, etc., Plaut. Am. 1, 1, 52:
is dare volt, is se aliquid posci,
likes to give, id. As. 1, 3, 29:
hoc dixit, si hoc de cella concederetur, velle Siculos senatui polliceri frumentum in cellam gratis,
Cic. Verr. 2, 3, 87, § 200:
ei laxiorem daturos, si venire ad causam dicendam vellet,
Liv. 39, 17, 2; 5, 36, 4: nemo invenitur qui pecuniam suam dividere velit. Sen. Brev. Vit. 3, 1:
plerique concessam sibi sub condicione vitam si militare adversus eum vellent, recusarunt,
Suet. Caes. 68:
dedere etiam se volebant, si toleranda viris imperarentur,
Flor. 1, 33 (2, 18), 12.—So with negatives, to be not willing, not to suffer, not to like, not to allow, refuse:
heri nemo voluit Sostratam intro admittere,
Ter. Hec. 3, 1, 49:
cum alter verum audire non vult,
Cic. Lael. 26, 98: a proximis quisque minime anteiri vult, likes least to be surpassed, etc., Liv. 6, 34, 7:
nihil ex his praeter... accipere voluit,
refused to accept, Val. Max. 4, 3, 4.—
m.
To do something voluntarily or intentionally: volo facere = mea voluntate or sponte facio: si voluit accusare, pietati tribuo;
si jussus est, necessitati,
if he accused of his own free will, I ascribe it to his filial love, Cic. Cael. 1, 2:
utrum statuas voluerint tibi statuere, an coacti sint,
id. Verr. 2, 2, 65, § 157:
de risu quinque sunt quae quaerantur... sitne oratoris risum velle permovere,
on purpose, id. Or. 2, 58, 235:
laedere numquam velimus,
Quint. 6, 3, 28.—So, non velle with inf., to do something unwillingly, with reluctance:
vivere noluit qui mori non vult,
who dies with reluctance, Sen. Ep. 30, 10.—
n.
To be of opinion, think, mean, pretend (rare with inf.; usu. with acc. and inf.; v. B. 8.):
haec tibi scripsi ut isto ipso in genere in quo aliquid posse vis, te nihil esse cognosceres,
in which you imagine you have some influence, Cic. Fam. 7, 27, 2:
in hoc homo luteus etiam callidus ac veterator esse vult, quod ita scribit, etc.,
pretends, means to be, id. Verr. 2, 3, 14, § 35: sed idem Aelius Stoicus esse voluit, orator autem nec studuit um quam, nec fuit, id. Brut. 56, 206:
Pythago. ras, qui etiam ipse augur esse vellet,
id. Div. 1, 3, 5.—
o.
To like, have no objection to, approve of (cf. E. 1. sq.):
magis eum delectat qui se ait philosophari velle sed paucis: nam omnino haud placere,
that he liked, had no objection to philosophizing, Cic. Rep. 1, 18, 30; v. also II. A.—
2.
With pres. inf. understood.
a.
Supplied from a preceding or subsequent clause.
(α).
To wish, it is his will, etc. (cf. 1. a. and b. supra):
nunc bene vivo et fortunate atque ut volo, i. e. vivere,
as I wish, Plaut. Mil. 3, 1, 111: quod diu vivendo multa quae non volt (i. e. videre) videt, Caecil. ap. Cic. Sen. 8, 25:
proinde licet quotvis vivendo condere saecla,
Lucr. 3, 1090:
nec tantum proficiebam quantum volebam,
Cic. Att. 1, 17, 1:
tot autem rationes attulit, ut velle (i. e. persuadere) ceteris, sibi certe persuasisse videatur,
id. Tusc. 1, 21, 49:
sed liceret, si velint, in Ubiorum finibus considere,
Caes. B. G. 4, 81:
quo praesidio senatus libere quae vellet decernere auderet,
id. B. C. 1, 2.—Of things:
neque chorda sonum reddit quem vult manus et mens,
Hor. A. P. 348.—
(β).
To choose, be pleased (freq.):
tum mihi faciat quod volt magnus Juppiter,
Plaut. Aul. 4, 10, 50:
id repetundi copia est, quando velis,
id. Trin. 5, 2, 7:
habuit aurum quamdiu voluit,
Cic. Cael. 13, 31:
rapiebat et asportabat quantum a quoque volebat Apronius,
id. Verr. 2, 3, 12, § 29:
provincias quas vellet, quibus vellet, venderet?
id. Sest. 39, 84:
quotiens ille tibi potestatem facturus sit ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
daret utrum vellet subclamatum est,
Liv. 21, 18, 14:
senatus consultum factum est ut plebes praeficeret quaestioni quem vellet,
id. 4, 51, 2:
saxi materiaeque caedendae unde quisque vellet jus factum,
id. 5, 55, 3; cf. id. 2, 13, 9; 5, 46, 10; 6, 25, 5; 22, 10, 23; 23, 6, 2; 23, 15, 15; 23, 45, 10; 23, 47, 2;
26, 21, 11: vicem suam conquestus, quod sibi soli non liceret amicis, quatenus vellet, irasci,
Suet. Aug. 66:
at tu quantum vis tolle,
Hor. Ep. 1, 7, 16.—
(γ).
To intend, it is my purpose, etc. (v. 1. c. supra):
sine me pervenire quo volo,
let me come to my point, Ter. Eun. 1, 2, 44:
scripsi igitur Aristotelio more, quemadmodum quidem volui, tres libros... de Oratore,
as I intended, Cic. Fam. 1, 9, 23:
ut meliore condicione quam qua ipse vult imitetur homines eos qui, etc.,
id. Div. in Caecil. 8, 25:
ego istos posse vincere scio, velle ne scirem ipsi fecerunt,
Liv. 2, 45, 12. —
(δ).
To be willing, to consent, I will (v. 1. h. and l. supra): tu eum orato... St. Sane volo, yes, I will, Plaut. Cas. 2, 3, 57:
jube me vinciri. Volo, dum istic itidem vinciatur,
id. Capt. 3, 4, 75:
patri dic velle (i. e. uxorem ducere),
that you consent, are willing, Ter. And. 2, 3, 20 (cf.: si vis, II. A. 2, and sis, supra init.).—
(ε).
To do something voluntarily (v. 1. m. supra):
tu selige tantum, Me quoque velle velis, anne coactus amem,
Ov. Am. 3, 11, 50.—
b.
With ellipsis of inf.
(α).
Volo, with a designation of place, = ire volo:
nos in Formiano morabamur, quo citius audiremus: deinde Arpinum volebamus,
I intended to go to Arpinum, Cic. Att. 9, 1, 3:
volo mensi Quinctili in Graeciam,
id. ib. 14, 7, 2:
hactenus Vitellius voluerat (i. e. procedere),
Tac. A. 12, 42 fin. —
(β).
With other omissions, supplied from context: volo Dolabellae valde desideranti, non reperio quid (i. e. to dedicate some writing to him), Cic. Att. 13, 13, 2.—
(γ).
In mal. part., Plaut. Aul. 2, 4, 7; Ov. Am. 2, 4, 16; 2. 19, 2; Prop. 1, 13, 36.—
3.
With perfect infinitive active (rare).
a.
In negative imperative sentences dependent on ne velis, ne velit (in oblique discourse also ne vellet), where ne velis has the force of noli. The perfect infinitive emphatically represents the action as completed (ante-class. and poet.).
(α).
In ancient ordinances of the Senate and of the higher officers (not in laws proper): NEIQVIS EORVM BACANAL HABVISE VELET... BACAS VIR NEQVIS ADIESE VELET CEIVIS ROMANVS... NEVE PECVNIAM QVISQVAM EORVM COMOINEM HABVISE VELET... NEVE... QVIQVAM FECISE VELET. NEVE INTER SED CONIOVRASE, NEVE COMVOVISE NEVE CONSPONDISE, etc., S. C. de Bacch. 4-13 ap. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 172.—So, in quoting such ordinances: per totam Italiam edicta mitti ne quis qui Bacchis initiatus esset, coisse aut convenisse causa sacrorum velit. [p. 2006] neu quid talis rei divinae fecisse, Liv. 39, 14, 8:
edixerunt ne quis quid fugae causa vendidisse neve emisse vellet,
id. 39, 17, 3. —
(β).
In imitation of official edicts: (vilicus) ne quid emisse velit insciente domino, neu quid domino celasse velit, the overseer must not buy any thing, etc., Cato, R. R. 5, 4:
interdico, ne extulisse extra aedis puerum usquam velis,
Ter. Hec. 4, 1, 48:
oscula praecipue nulla dedisse velis (= noli dare),
Ov. Am. 1, 4, 38:
ne quis humasse velit Ajacem, Atride, vetas? Cur?
Hor. S. 2, 3, 187.—
b.
In affirmative sentences, implying command (in any mood or tense; mostly poet.): neminem nota strenui aut ignavi militis notasse volui, I have decided to mark no one, etc., Liv. 24, 16, 11: quia pepercisse vobis volunt, committere vos cur pereatis non patiuntur, because they have decided to spare you, etc., id. 32, 21, 33:
sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus (= volumus),
which should be pardoned, Hor. A. P. 347.—
c.
To represent the will as referring to a completed action.
(α).
In optative sentences with vellem or velim, v. II. B. 5. b. a, and II. C. 1. b.—
(β).
In other sentences ( poet. and post-class.): ex omnibus praediis ex quibus non hac mente recedimus ut omisisse possessionem velimus, with the will to abandon (omittere would denote the purpose to give up at some future time), Dig. 43, 16, 1, § 25; so,
an erit qui velle recuset Os populi meruisse?
Pers. 1, 41:
qui me volet incurvasse querela,
id. 1, 91.
B.
With acc. and inf.
1.
To wish (v. A. 1. a.).
a.
With a different subject: hoc volo scire te: Perditus sum miser, I wish you to know, etc., Plaut. Curc. 1, 2, 46:
deos volo consilia vostra vobis recte vortere,
id. Trin. 5, 2, 31:
emere oportet quem tibi oboedire velis,
id. Pers. 2, 4, 2:
scin' quid nunc te facere volo?
Ter. Heaut. 3, 1, 85:
si perpetuam vis esse adfinitatem hanc,
id. Hec. 2, 2, 10:
consul ille egit eas res quarum me participem esse voluit,
Cic. Prov. Cons. 17, 41:
vim volumus exstingui: jus valeat necesse est,
id. Sest. 42, 92:
nec mihi hunc errorem extorqueri volo,
id. Sen. 23, 85:
hoc te scire volui,
id. Att. 7, 18, 4:
harum causarum fuit justissima quod Germanos suis quoque rebus timere voluit,
Caes. B. G. 4, 16:
ut equites qui salvam esse rempublicam vellent ex equis desilirent,
Liv. 4, 38, 2:
si me vivere vis recteque videre valentem,
Hor. Ep. 1, 7, 3:
si vis me flere, dolendum est Primum ipsi tibi,
id. A. P. 102.—With pass. inf. impers.:
regnari tamen omnes volebant,
that there should be a king, Liv. 1, 17, 3:
mihi volo ignosci,
I wish to be pardoned, Cic. Or. 1, 28, 130:
volt sibi quisque credi,
Liv. 22, 22, 14. —
b.
With the same subject.
(α).
With inf. act.:
quae mihi est spes qua me vivere velim,
what hope have I, that I should wish to live? Plaut. Rud. 1, 3, 33:
volo me placere Philolachi,
id. Most. 1, 3, 11; cf. id. Trin. 2, 2, 47; id. Rud. 2, 6, 1:
judicem esse me, non doctorem volo,
Cic. Or. 33, 117:
vult, credo, se esse carum suis,
id. Sen. 20, 73; so id. Off. 1, 31, 113; id. de Or. 1, 24, 112; 2, 23, 95. —
(β).
With inf. pass.:
quod certiorem te vis fieri quo quisque in me animo sit,
Cic. Att. 11, 13, 1; cf. id. Fam. 1, 9, 18:
qui se ex his minus timidos existimari volebant,
Caes. B. G. 1, 39; cf. id. B. C. 2, 29:
religionis se causa... Bacchis initiari velle,
Liv. 39, 10, 2:
Agrippae se nepotem neque credi neque dici volebat,
Suet. Calig. 22 fin. —
2.
Of the will of superiors, gods, etc. (cf. A. 1. b. supra), I want, it is my will:
me absente neminem volo intromitti,
Plaut. Aul. 1, 3, 21:
viros nostros quibus tu voluisti esse nos matres familias,
id. Stich. 1, 2, 41; id. Most. 1, 4, 2; id. Rud. 4, 5, 9; id. Trin. 1, 2, 1:
pater illum alterum (filium) secum omni tempore volebat esse,
Cic. Rosc. Am. 15, 42:
(deus) quinque reliquis motibus orbem esse voluit expertem,
id. Univ. 10; cf. id. Sest. 69, 147; id. Verr. 2, 4, 25, § 57; 1, 5, 14:
causa mittendi fuit quod iter per Alpes... patefieri volebat,
Caes. B. G. 3, 1; cf. id. ib. 5, 9; id. B. C. 1, 4:
quippe (senatus) foedum hominem a republica procul esse volebat,
Sall. C. 19, 2:
nec (di) patefieri (crimina) ut impunita essent, sed ut vindicarentur voluerunt,
Liv. 39, 16, 11; cf. id. 1, 56, 3; 2, 28, 5; 25, 32, 6:
senatus... Romano sanguini pudicitiam tutam esse voluit,
Val. Max. 6, 1, 9; cf. id. 6, 9, 2.—So in the historians: quid fieri vellet (velit), after a verbum imperandi or declarandi, he gave his orders, explained his will:
quid fieri velit praecipit,
Caes. B. G. 5, 56:
ibi quid fieri vellet imperabat,
id. ib. 7, 16:
quid fieri vellet ostendit,
id. ib. 7, 27:
quae fieri vellet edocuit,
id. B. C. 3, 108; cf. id. B. G. 7, 45; id. B. C. 3, 78; 3, 89:
quid fieri vellet edixit,
Curt. 8, 10, 30; 4, 13, 24; Val. Max. 7, 4, 2.— Frequently majores voluerunt, it was the will of our ancestors, referring to ancient customs and institutions:
sacra Cereris summa majores nostri religione confici caerimoniaque voluerunt,
Cic. Balb. 24, 55: majores vestri ne vos quidem temere coire voluerunt, cf. id. ib. 17, 39; 23, 54; id. Agr. 2, 11, 26; id. Fl. 7, 15; id. Imp. Pomp. 13, 39; id. Div. 1, 45, 103; id. Font. 24, 30 (10, 20); id. Rosc. Am. 25, 70.—Of testamentary dispositions: cum Titius, heres meus, mortuus erit, volo hereditatem meam ad P. Mevium pertinere, Gai Inst. 2, 277. Except in the institution of the first heir: at illa (institutio) non est comprobata: Titum heredem esse volo, Gai Inst. 2, 117. —
3.
Of the intention of a writer, etc., to want, to mean, intend:
Asinariam volt esse (nomen fabulae) si per vos licet,
Plaut. As. prol. 12:
Plautus hanc mihi gnatam esse voluit Inopiam,
has wanted Poverty to be my daughter, made her my daughter, id. Trin. prol. 9:
primumdum huic esse nomen Diphilus Cyrenas voluit,
id. Rud. prol. 33:
quae ipsi qui scripserunt voluerunt vulgo intellegi,
meant to be understood by all, Cic. Or. 2, 14, 60:
si non hoc intellegi volumus,
id. Fat. 18, 41:
quale intellegi vult Cicero cum dicit orationem suam coepisse canescere,
Quint. 11, 1, 31; so id. 9, 4, 82; 9, 3, 9:
quamquam illi (Prometheo) quoque ferreum anulum dedit antiquitas vinculumque id, non gestamen, intellegi voluit,
Plin. 33, 1, 4, § 8.—
4.
To resolve:
Siculi... me defensorem calamitatum suarum... esse voluerunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
si a me causam hanc vos (judices) agi volueritis,
if you resolve, id. ib. 8, 25:
senatus te voluit mihi nummos, me tibi frumentum dare,
id. Verr. 2, 3, 85, § 196:
qua (statua) abjecta, basim tamen in foro manere voluerunt,
id. ib. 2, 2, 66, §
160: liberam debere esse Galliam quam (senatus) suis legibus uti voluisset,
Caes. B. G. 1, 45:
tu Macedonas tibi voluisti genua ponere, venerarique te ut deum,
Curt. 8 (7), 13.— Hence,
5.
To order, command: erus meus tibi me salutem multam voluit dicere, has ordered me, etc., Plaut. Ps. 4, 2, 25:
montem quem a Labieno occupari voluerit,
which he had ordered to be occupied, Caes. B. G. 1, 22:
ibi futuros esse Helvetios ubi eos Caesar... esse voluisset,
id. ib. 1, 13 (for velitis jubeatis with inf.-clause, v. II. B. 5. d.).—
6.
To consent, allow (cf. A. 1. I.):
obtinuere ut (tribuni) tribuniciae potestatis vires salubres vellent reipublicae esse,
they prevailed upon them to permit the tribunitian power to be wholesome to the republic, Liv. 2, 44, 5:
Hiero tutores... puero reliquit quos precatus est moriens ut juvenum suis potissimum vestigiis insistere vellent,
id. 24, 4, 5:
petere ut eum... publicae etiam curae ac velut tutelae vellent esse (i. e. senatus),
id. 42, 19, 5:
orare tribunos ut uno animo cum consulibus bellum ab urbe ac moenibus propulsari vellent,
id. 3, 69, 5:
quam superesse causam Romanis cur non... incolumis Syracusas esse velint?
id. 25, 28, 8:
si alter ex heredibus voluerit rem a legatario possideri, alter non, ei qui noluit interdictum competet,
Dig. 43, 3, 1, § 15.—So negatively = not to let, not to suffer:
cum P. Attio agebant ne sua pertinacia omnium fortunas perturbari vellet,
Caes. B. C. 2, 36.—
7.
To be of opinion that something should be, to require, demand:
voluisti enim in suo genere unumquemque... esse Roscium,
Cic. Or. 1, 61, 258: eos exercitus quos contra se multos jam annos aluerint velle dimitti, he demanded the disbanding of, etc., Caes. B. C. 1, 85:
(Cicero) vult esse auctoritatem in verbis,
Quint. 8, 3, 43:
vult esse Celsus aliquam et superiorem compositionem,
id. 9, 4, 137:
si tantum irasci vis sapientem quantum scelerum indignitas exigit,
Sen. Ira, 2, 9, 4. —
8.
To be of opinion that something is or was, = censere, dicere, but implying that the opinion is erroneous or doubtful, usu. in the third pers., sometimes in the second.
(α).
To imagine, consider:
est genus hominum qui esse se primos omnium rerum volunt, Nec sunt,
Ter. Eun. 2, 2, 17:
semper auget adsentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur vult esse magnum,
Cic. Lael. 26, 98:
si quis patricius, si quis—quod illi volunt invidiosius esse—Claudius diceret,
Liv. 6, 40, 13.—
(β).
To be of opinion, to hold:
vultis, opinor, nihil esse... in natura praeter ignem,
Cic. N. D. 3, 14, 36:
volunt illi omnes... eadem condicione nasci,
id. Div. 2, 44, 93:
vultis evenire omnia fato,
id. ib. 2, 9, 24:
alteri censent, etc., alteri volunt a rebus fatum omne relegari,
id. Fat. 19, 45:
vultis a dis immortalibus hominibus dispertiri somnia,
id. N. D. 3, 39, 93; id. Tusc. 1, 10, 20; id. Fin. 3, 11, 36; id. Rep. 2, 26, 48:
volunt quidam... iram in pectore moveri effervescente circa cor sanguine,
Sen. Ira, 2, 19, 3.—
(γ).
To say, assert:
si tam familiaris erat Clodiae quam tu esse vis,
as you say he is, Cic. Cael. 21, 53:
sit sane tanta quanta tu illam esse vis,
id. Or. 1, 55, 23:
ad pastum et ad procreandi voluptatem hoc divinum animal procreatum esse voluerunt: quo nihil mihi videtur esse absurdius,
id. Fin. 2, 13, 40; 2, 17, 55; 2, 42, 131; 2, 46, 142; id. Fat. 18, 41.—With perf. inf.:
Rhodi ego non fui: me vult fuisse,
Cic. Planc. 34, 84.—
(δ).
To pretend, with perf. inf., both subjects denoting the same person:
unde homines dum se falso terrore coacti Effugisse volunt, etc.,
Lucr. 3, 69 (cf. A. 1. n. supra).—
(ε).
To mean, with perf. inf.:
utrum scientem vultis contra foedera fecisse, an inscientem?
Cic. Balb. 5, 13.— With pres. inf.:
quam primum istud, quod esse vis?
what do you mean by as soon as possible? Sen. Ep. 117, 24.—
(ζ).
Rarely in the first pers., implying that the opinion is open to discussion:
ut et mihi, quae ego vellem non esse oratoris, concederes,
what according to my opinion is not the orator's province, Cic. Or. 1, 17, 74.—
9.
In partic.
a.
With things as subjects.
(α).
Things personified:
ne res publica quidem haec pro se suscipi volet,
would have such things done for it, Cic. Off. 1, 45, 159:
cui tacere grave sit, quod homini facillimum voluerit esse natura,
which nature willed should be easiest for man, Curt. 4, 6, 6: fortuna Q. Metellum... nasci in urbe terrarum principe voluit, fate ordained that, etc., Val. Max. 7, 1, 1: nihil rerum ipsa natura voluit magnum effici cito, it is the law of nature that, etc., Quint. 10, 3, 4:
quid non ingenio voluit natura licere?
what license did nature refuse to genius? Mart. 8, 68, 9:
me sine, quem semper voluit fortuna jacere,
Prop. 1, 6, 25:
hanc me militiam fata subire volunt,
id. 1, 6, 30.—
(β).
Of laws, to provide:
duodecim tabulae nocturnum furem... interfici impune voluerunt,
Cic. Mil. 3, 9:
lex duodecim tabularum tignum aedibus junctum... solvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit,
Dig. 46, 3, 98, § 8 fin. (cf. Cic. Div. in Caecil. 6, 21, b. a, infra).—
b.
With perf. pass. inf., to represent a state or result wished for.
(α).
The inf. being in full, with esse expressed: si umquam quemquam di immortales voluere esse auxilio adjutum, tum me et Calidorum servatum volunt, if it ever was the will of the gods that any one should be assisted, etc., Plaut. Ps. 4, 1, 1: Corinthum patres vestri, totius Graeciae lumen, exstinctum esse voluerunt, it was their will that Corinth should be ( and remain) destroyed, Cic. Imp. Pomp. 5, 11:
nostri... leges et jura tecta esse voluerunt,
id. Or. 1, 59, 253:
propter eam partem epistulae tuae per quam te et mores tuos purgatos et probatos esse voluisti,
id. Att. 1, 17, 7; id. Fin. 4, 27, 76; id. de Or. 1, 51, 221:
daturum se operam ne cujus suorum popularium mutatam secum fortunam esse vellent,
Liv. 21, 45, 6: for velle redundant in this construction, v. II. A. 2. 3. infra.—With pass. inf. impers.:
sociis maxime lex consultum esse vult,
Cic. Div. in Caecil. 6, 21.—
(β).
With ellips. of esse (cf. Quint. 9, 3, 9): perdis me tuis dictis. Cu. Imo, servo et servatum volo, and mean that you should remain saved, Plaut. Curc. 2, 3, 56:
aunt qui volum te conventam,
who want to see you, id. Cist. 4, 2, 39:
eidem homini, si quid recte cura tum velis, mandes,
if you want to have anything done well, id. As. 1, 1, 106:
sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,
id. Capt. prol. 53: id nunc res indicium haeo [p. 2007] facit, quo pacto factum volueris, this shows now why you wished this to be done, Ter. Hec. 4, 1, 31 (cf. Plaut. Stich. 4, 2, 33; id. Aul. 3, 5, 30, II. B. 1, b, and II. B. 3. b. infra): domestica cura te levatum volo, I wish to see you relieved, etc., Cic. Q. Fr. 3, 9, 3:
nulla sedes quo concurrant qui rem publicam defensam velint,
id. Att. 8, 3, 4:
rex celatum voluerat (i. e. donum),
id. Verr. 2, 4, 28, § 64:
Hannibal non Capuam neglectam, neque desertos volebat socios,
Liv. 25, 20, 5; 2, 15, 2; 2, 44, 3; 3, 21, 4; 22, 7, 4;
26, 31, 6: contemptum hominis quem destructum volebat,
Quint. 8, 3, 21:
si te non emptam vellet, emendus erat,
Ov. Am. 1, 8, 34 (so with velle redundant, v. II. A. 1. d., and II. A. 3. infra).—Both subjects denoting the same person:
velle Pompeium se Caesari purgatum,
Caes. B. C. 1, 8.— Esp., with pass. inf. impers.: alicui consultum velle, to take care for or advocate somebody's interests:
liberis consultum volumus propter ipsos,
Cic. Fin. 3, 17, 57:
obliviscere illum aliquando adversario tuo voluisse consultum,
id. Att. 16, 16 C, 10:
quibus tribuni plebis nunc consultum repente volunt,
Liv. 5, 5, 3; so id. 25, 25, 17:
quamquam senatus subventum voluit heredibus,
Dig. 36, 1, 1, § 4; so with dep. part., used passively:
volo amori ejus obsecutum,
Plaut. As. 1, 1, 63.—
c.
With predic. adj., without copula.
(α).
The subjects being different (mostly aliquem salvum velle):
si me vivum vis, pater, Ignosce,
if you wish me to live, Ter. Heaut. 5, 5, 7:
ille, si me alienus adfinem volet, Tacebit,
id. Phorm. 4, 1, 16:
ut tu illam salvam magis velis quam ego,
id. Hec. 2, 2, 17; 3, 5, 14:
quoniam ex tota provincia soli sunt qui te salvum velint,
Cic. Verr. 2, 4, 67, § 150:
irent secum extemplo qui rempublicam salvam vellent,
Liv. 22, 53, 7.—
(β).
Both subjects denoting the same person (virtually = object infinitive):
in occulto jacebis quom te maxime clarum voles (= clarus esse voles),
when you will most wish to be famous, Plaut. Trin. 3, 2, 38:
volo me patris mei similem,
I wish to be like my father, id. As. 1, 1, 54: ut iste qui se vult dicacem et mehercule est, Appius, who means to be witty, etc., Cic. Or. 2, 60, 246:
qui vero se populares volunt,
who mean to be popular, id. Off. 2, 22, 78:
ut integrum se salvumque velit,
id. Fin. 2, 11, 33:
ut (omne animal) se et salvum in suo genere incolumeque vellet,
id. ib. 4, 8, 19. —
d.
With an inf.-clause understood.
(α).
Velle, to wish: utinam hinc abierit in malam crucem! Ad. Ita nos velle aequom est (ita = eum abire, etc.), Plaut. Poen. 4, 1, 5:
stulta es, soror, magis quam volo (i.e. te esse),
id. Pers. 4, 4, 78; id. Trin. 1, 2, 8; 2, 4, 175; id. Stich. 1, 1, 13; id. Ps. 1, 5, 55:
senatum non quod sentiret, sed quod ego vellem decernere,
Cic. Mil. 5, 12:
neque enim facile est ut irascatur cui tu velis judex (= cui tu eum irasci velis),
id. Or. 2, 45, 190; cf. id. Sest. 38, 82.—
(β).
Referring to the will of superiors, etc.:
deos credo voluisse, nam ni vellent, non fieret,
Plaut. Aul. 4, 10, 46: jamne abeo? St. Volo (sc. te abire), so I will, id. Cas. 2, 8, 57; cf. id. Mil. 4, 6, 12; id. Merc. 2, 3, 33.—
(γ).
To mean, intend (v. B. 3.):
acutum etiam illud est cum ex alterius oratione aliud atque ille vult (sc. te excipere),
Cic. Or. 2, 67, 273.—
(δ).
To require, demand (v B. 7.):
veremur quidem vos, Romani, et, si ita vultis, etiam timemus,
Liv. 39, 37, 17;
and of things as subjects: cadentque vocabula, si volet usus (i. e. ea cadere),
Hor. A. P. 71.—
(ε).
To be of opinion, will have (v. B. 8.):
ergo ego, inimicus, si ita vultis, homini, amicus esse rei publicae debeo,
Cic. Prov. Cons. 8, 19:
nam illi regi tolerabili, aut, si voltis, etiam amabili, Cyro,
id. Rep. 1, 28, 44; id. Fin. 2, 27, 89; 3, 4, 12; id. Cael. 21, 53; Liv. 21, 10, 7; Quint. 2, 17, 41.—
(ζ).
With ellips. of predic. inf. (v. A. 2. b.): cras de reliquiis nos volo (i. e. cenare), it is my intention that we dine, etc., Plaut. Stich. 3, 2, 40:
volo Varronem (i. e. hos libros habere),
Cic. Att. 13, 25, 3.
C.
With ut, ne, or ut ne.
1.
With ut.
a.
To wish:
volo ut quod jubebo facias,
Plaut. Bacch. 4, 8, 65:
quia enim id maxime volo ut illi istac confugiant,
id. Most. 5, 1, 49:
ut mihi aedes aliquas conducat volo,
id. Merc. 3, 2, 17: hoc prius volo meam rem agere. Th. Quid id est? Ph. Ut mihi hanc despondeas, id. Curc. 5, 2, 71: quid vis, nisi ut maneat Phanium? Ter. Phorm. 2, 2, 8:
velim ut tibi amicus sit,
Cic. Att. 10, 16, 1:
quare id quoque velim... ut sit qui utamur,
id. ib. 11, 11, 2:
maxime vellem, judices, ut P. Sulla... modestiae fructum aliquem percipere potuisset,
id. Sull. 1, 1:
equidem vellem uti pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 33, 2:
his ut sit digna puella volo,
Mart. 11, 27, 14.—Both subjects denoting the same person: volueram, inquit, ut quam plurimum tecum essem, Brut. ap. Cic. Att. 13, 38, 1.—
b.
It is the will of, to want, ordain (v. B. 2.):
at ego deos credo voluisse ut apud te me in nervo enicem,
Plaut. Aul. 4, 10, 17: numquid me vis? Le. Ut valeas, id. Cist. 1, 1, 120: numquid vis? Ps. Dormitum ut abeas, id. Ps. 2, 2, 70:
volo ut mihi respondeas,
Cic. Vatin. 6, 14; 7, 17; 7, 18; 9, 21;
12, 29: nuntia Romanis, caelestes ita velle ut mea Roma caput orbis terrarum sit,
Liv. 1, 16, 7.—
c.
To intend, it is the purpose, aim, etc., the two subjects being the same:
id quaerunt, volunt haec ut infecta faciant,
Plaut. Cas. 4, 4, 9.—
d.
With other verbs:
quod peto et volo parentes meos ut commonstres mihi,
Ter. Heaut. 5, 4, 4:
quasi vero aut populus Romanus hoc voluerit, aut senatus tibi hoc mandaverit ut... privares,
Cic. Verr. 2, 3, 19, § 48;
with opto,
id. Imp. Pomp. 16, 48;
with laboro,
Liv. 42, 14, 3;
with aequum censere,
id. 39, 19, 7.—
2.
With ne:
at ne videas velim,
Plaut. Rud. 4, 4, 23:
quid nunc vis? ut opperiare hos sex dies saltem modo, ne illam vendas, neu me perdas, etc.,
id. Ps. 1, 3, 102:
credibile est hoc voluisse legumlatorem, ne auxilia liberorum innocentibus deessent,
intended, Quint. 7, 1, 56.—
3.
With ut ne: quid nunc tibi vis? Mi. Ut quae te cupit, eam ne spernas, Plaut. Mil. 4, 2, 60.
D.
With subjunct. of dependent verb (mostly ante-class.; class. and freq. with velim and vellem; but in Cic. mostly epistolary and colloquial).
1.
To wish:
ergo animum advortas volo,
Plaut. Capt. 2, 3, 23; 2, 3, 28; 2, 3, 70:
volo amet me patrem,
id. As. 1, 1, 63 dub.:
hoc volo agatis,
id. Cist. 1, 1, 83:
ducas volo hodie uxorem,
Ter. And. 2, 3, 14:
quid vis faciam?
Plaut. Merc. 1, 2, 49; Ter. Eun. 5, 8, 24; Plaut. Mil. 2, 3, 64; 2, 3, 65; 2, 6, 65; 3, 3, 3; id. Ps. 4, 1, 17; 4, 7, 19; id. Cas. 2, 3, 56; id. Capt. 1, 2, 12; id. Poen. 3, 2, 16; id. Pers. 2, 4, 23; id. Rud. 5, 2, 45; 5, 3, 58; id. Stich. 5, 2, 21; Ter. Heaut. 4, 6, 14:
volo etiam exquiras quam diligentissime poteris quid Lentulus agat?
Cic. Att. 8, 12, 6:
Othonem vincas volo,
id. ib. 13, 29, 2:
eas litteras volo habeas,
id. ib. 13, 32, 3:
visne igitur videamus quidnam sit, etc.,
id. Rep. 1, 10, 15: visne igitur descendatur ad Lirim? id. Fragm. ap. Macr. S. 6, 4:
volo, inquis, sciat,
Sen. Ben. 2, 10, 2.—
2.
To be of opinion that something should be, demand, require (v. B. 7.): volo enim se efferat in adulescentia fecunditas, I like to see, etc., Cic. Or. 2, 21, 88:
volo hoc oratori contingat ut, etc.,
id. Brut. 84, 290.—
3.
With subj.-clause understood:
abi atque obsona, propera! sed lepide volo (i. e. obsones),
Plaut. Cas. 2, 8, 55.
E.
With object nouns, etc.
1.
With acc. of a thing.
a.
With a noun, to want, wish for, like to have:
voltisne olivas, aut pulmentum, aut capparim?
Plaut. Curc. 1, 1, 90:
animo male est: aquam velim,
id. Am. 5, 1, 6:
quia videt me suam amicitiam velle,
id. Aul. 2, 3, 68; so,
gratiam tuam,
id. Curc. 2, 3, 52; 2, 3, 56:
aquam,
id. ib. 2, 3, 34:
discidium,
Ter. And. 4, 2, 14: nullam ego rem umquam in vita mea Volui quin tu in ea re mihi advorsatrix fueris, I never had any wish in my life, etc., id. Heaut. 5, 3, 5: (dixit) velle Hispaniam, he wanted Spain, i. e. as a province, Cic. Att. 12, 7, 1:
mihi frumento non opus est: nummos volo,
I want the money, id. Verr. 2, 3, 85, § 196:
non poterat scilicet negare se velle pacem,
id. Att. 15, 1 a, 3; cf. id. ib. 13, 32, 2 (v. II. C. 4. infra):
si amplius obsidum (= plures obsides) vellet, dare pollicentur,
Caes. B. G. 6, 9 fin.:
pacem etiam qui vincere possunt, volunt,
Liv. 7, 40, 18:
ferunt (eum)... honestum finem voluisse,
Tac. A. 6, 26:
cum Scipio veram vellet et sine exceptione victoriam,
Flor. 1, 33 (2, 18), 12:
mensae munera si voles secundae, Marcentes tibi porrigentur uvae,
Mart. 5, 78, 11.—
b.
Neutr. adjj., denoting things, substantively used: utrum vis opta, dum licet. La. Neutrum volo, Plaut. Ps. 3, 6, 16:
quorum isti neutrum volunt,
acknowledge neither, Cic. Fat. 12, 28:
voluimus quaedam, contendimus... Obtenta non sunt,
we aspired to certain things, id. Balb. 27, 61:
restat ut omnes unum velint,
hold one opinion, id. Marcell. 10, 32:
si plura velim,
if I wished for more, Hor. C. 3, 16, 38:
per quod probemus aliud legislatorem voluisse,
that the law-giver intended something different, Quint. 7, 6, 8:
ut putent, aliud quosdam dicere, aliud velle,
that they say one thing and mean another, id. 9, 2, 85:
utrum is qui scripsit... voluerit,
which of the two was meant by the author, id. 7, 9, 15:
ut nemo contra id quod vult dicit, ita potest melius aliquid velle quam dicit,
mean better than he speaks, id. 9, 2, 89:
quis enim pudor omnia velle?
to desire every thing, Mart. 12, 94, 11.—
c.
With neutr. demonstr. expressed or understood, to want, intend, aim at, like, will:
immo faenus: id primum volo,
Plaut. Most. 3, 1, 64:
proximum quod sit bono... id volo,
id. Capt. 2, 2, 22:
nisi ea quae tu vis volo,
unless my purpose is the same as yours, id. Ep. 2, 2, 82:
siquidem id sapere'st, velle te id quod non potest contingere,
Ter. Heaut. 2, 3, 83:
hoc (i. e. otium cum dignitate) qui volunt omnes optimates putantur,
who aim at this, Cic. Sest. 45, 98:
privatum oportet in re publica ea velle quae tranquilla et honesta sint,
id. Off. 1, 34, 124:
quid est sapientia? Semper idem velle atque idem nolle,
Sen. Ep. 20, 5:
pudebit eadem velle quae volueras puer,
id. ib. 27, 2:
nec volo quod cruciat, nec volo quod satiat,
Mart. 1, 57, 4.—With demonstr. in place of inf.-clause:
hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae (sc. poenas in me sumi),
Verg. A. 2, 104:
hoc velit Eurystheus, velit hoc germana Tonantis (sc. verum esse, Herculem, etc.),
Ov. H. 9, 7; Hor. S. 2, 3, 88.—
d.
With neutr. of interrog. pron.: quid nunc vis? Am. Sceleste, at etiam quid velim, id tu me rogas? what do you want now? Plaut. Am. 4, 2, 5:
eloquere quid velis,
id. Cas. 2, 4, 2: heus tu! Si. Quid vis? id. Ps. 4, 7, 21; so Ter. Eun. 2, 1, 11; cf. Hor. S. 2, 3, 152:
sed plane quid velit nescio,
what his intentions are, Cic. Att. 15, 1 a, 5; id. de Or. 2, 20, 84:
mittunt etiam ad dominos qui quaerant quid velint,
to ask for their orders, id. Tusc. 2, 17, 41:
quid? Si haec... ipsius amici judicarunt? Quid amplius vultis?
what more do you require, will you have? id. Verr. 2, 3, 65, § 152:
quid amplius vis?
Hor. Epod. 17, 30:
spectatur quid voluerit scriptor,
we find out the author's intention, Quint. 7, 10, 1.—Sometimes quid vult = quid sibi vult (v. 4. b.), to mean, signify:
capram illam suspicor jam invenisse... quid voluerit,
what it signified, Plaut. Merc. 2, 1, 30:
sed tamen intellego quid velit,
Cic. Fin. 2, 31, 101:
quid autem volunt ea di immortales significantes quae sine interpretibus non possimus intellegere? etc.,
id. Div. 2, 25, 54.—Of things as subjects:
hunc ensem mittit tibi... Et jubet ex merito scire quid iste velit,
Ov. H. 11, 96.—
e.
With rel. pron.:
quod volui, ut volui, impetravi... a Philocomasio,
Plaut. Mil. 4, 5, 1:
ut quod frons velit oculi sciant,
that the eyes know what the forehead wants, id. Aul. 4, 1, 13:
illi quae volo concedere,
to yield to him my wishes, id. Cas. 2, 3, 49:
si illud quod volumus dicitur,
what we like, id. Truc. 1, 2, 95:
multa eveniunt homini quae volt, quae nevolt,
id. Trin. 2, 2, 84; id. Ep. 2, 2, 4:
quamquam (litterae tuae) semper aliquid adferunt quod velim,
Cic. Att. 11, 11, 1:
quae vellem quaeque sentirem dicendi,
id. Marcell. 1, 1:
uti ea quae vellent impetrarent,
Caes. B. G. 1, 31:
satis animi ad id quod tam diu vellent,
to carry out what they had desired so long, Liv. 4, 54, 5:
sed quod volebant non... expediebant,
their purpose, id. 24, 23, 9. —Idiomatically: quod volo = quod demonstrare volo, what I intend to prove:
illud quod volumus expressum est, ut vaticinari furor vera soleat,
Cic. Div. 1, 31, 67:
bis sumpsit quod voluit,
he has twice begged the question, id. ib. 2, 52, 107.—With indef. relations:
cornucopia ubi inest quidquid volo,
whatever I wish for, Plaut. Ps. 2, 3, 5:
Caesar de Bruto solitus est dicere: magni refert hic quid velit, sed quidquid volt, valde volt,
whatever he wills he wills strongly, Cic. Att. 14, 1, 2.—
f.
With indef. pronn.
(α).
Si quid vis, if you want any thing: illo praesente mecum agito si quid voles, [p. 2008] Plaut. Most. 5, 1, 72: Py. Adeat si quid volt. Pa. Si quid vis, adi, mulier, id. Mil. 4, 2, 47:
eumque Alexander cum rogaret, si quid vellet, ut diceret,
id. Or. 2, 66, 266; Caes. B. G. 1, 7 fin. —
(β).
Nisi quid vis, unless you wish to give some order, to make some remark, etc.:
ego eo ad forum nisi quid vis,
Plaut. As. 1, 1, 94:
nunc de ratione videamus, nisi quid vis ad haec,
Cic. Tusc. 2, 18, 42.—
(γ).
Numquid vis or ecquid vis? have you any orders to give? a formula used by inferiors before leaving their superiors; cf. Don. ad Ter. Ad. 2, 2, 39:
visunt, quid agam, ecquid velim,
Plaut. Mil. 3, 1, 113:
numquid vis aliud?
Ter. Eun. 1, 2, 111; 1, 2, 106; id. Ad. 2, 2, 39; 3, 3, 78; id. Hec. 2, 2, 30:
numquid vellem rogavit,
Cic. Att. 6, 3, 6:
frequentia rogantium num quid vellet,
Liv. 6, 34, 7:
rogavit num quid in Sardiniam vellet. Te puto saepe habere qui num quid Romam velis quaerant,
Cic. Q. Fr. 2, 2, 1.—
2.
With acc. of the person: aliquem velle.
(α).
To want somebody, i. e. in order to see him, to speak with him (ante-class. and colloq.):
Demenaetum volebam,
I wanted, wished to see, Demenoetus, Plaut. As. 2, 3, 12:
bona femina et malus masculus volunt te,
id. Cist. 4, 2, 40:
solus te solum volo,
id. Capt. 3, 4, 70:
quia non est intus quem ego volo,
id. Mil. 4, 6, 40:
hae oves volunt vos,
id. Bacch. 5, 2, 24:
quis me volt? Perii, pater est,
Ter. And. 5, 3, 1:
centuriones trium cohortium me velle postridie,
Cic. Att. 10, 16, 4.—With paucis verbis or paucis, for a few words ( moments):
volo te verbis pauculis,
Plaut. Ep. 3, 4, 28:
sed paucis verbis te volo, Palaestrio,
id. Mil. 2, 4, 22:
Sosia, Adesdum, paucis te volo,
Ter. And. 1, 1, 2.—
(β).
To love, like somebody, to be fond of somebody (anteclass. and poet.):
hanc volo (= amo),
Plaut. As. 5, 1, 18:
sine me amare unum Argyrippum... quem volo,
id. ib. 3, 2, 38:
quom quae te volt, eamdem tu vis,
id. Mil. 4, 2, 80:
aut quae (vitia) corpori' sunt ejus siquam petis ac vis,
Lucr. 4, 1152:
quam volui nota fit arte mea,
Ov. Am. 1, 10, 60: nolo virum, facili redimit qui sanguine famam: hunc volo, laudari qui sine morte potest, I like the one who, etc., Mart. 1, 8, 6.—
(γ).
To wish to have:
roga, velitne an non uxorem,
whether he wishes to have his wife or not, Ter. Hec. 4, 1, 43:
ut sapiens velit gerere rem publicam, atque... uxorem adjungere, et velle ex ea liberos (anacoluth.),
Cic. Fin. 3, 20, 68.—
With two accusatives: (narrato) illam te amare et velle uxorem,
that you wish to have her as your wife, Ter. Heaut. 4, 3, 25; cf. id. Phorm. 1, 2, 65.—
3.
With two accusatives, of the person and the thing: aliquem aliquid velle, to want something of somebody (cf.: aliquem aliquid rogare; mostly ante-class.;
not in Cic.): numquid me vis?
Plaut. Cist. 1, 1, 120:
face certiorem me quid meus vir me velit,
id. Cas. 2, 6, 1:
num quidpiam me vis aliud?
id. Truc. 2, 4, 81:
nunc verba in pauca conferam quid te velim,
id. As. 1, 1, 74:
narrabit ultro quid sese velis,
id. Ps. 2, 4, 60:
quid me voluisti?
id. Mil. 4, 2, 35:
numquid aliud me vis?
Ter. Phorm. 1, 2, 101:
quin tu uno verbo dic quid est quod me velis,
id. And. 1, 1, 18; Plaut. Capt. 3, 4, 85; id. Cist. 2, 3, 49; id. As. 2, 3, 12; id. Merc. 5, 2, 27; id. Pers. 4, 6, 11; Ter. Heaut. 4, 8, 31; id. Phorm. 2, 4, 18; id. Eun. 2, 3, 47; id. Hec. 3, 4, 15:
si quid ille se velit, illum ad se venire oportere,
Caes. B. G. 1, 34:
cum mirabundus quidnam (Taurea) sese vellet, resedisset Flaccus, Me quoque, inquit, etc.,
Liv. 26, 15, 11; also, I want to speak with somebody (v. 2. a. a):
paucis, Euclio, est quod te volo,
Plaut. Aul. 2, 2, 22:
est quod te volo secreto,
id. Bacch. 5, 2, 33.—
4.
With acc. of thing and dat. of the person: aliquid alicui velle, to wish something to somebody (= cupio aliquid alicui; v. cupio;
rare): quamquam vobis volo quae voltis, mulieres,
Plaut. Rud. 4, 4, 1:
si ex me illa liberos vellet sibi,
Ter. Hec. 4, 4, 33:
praesidium velle se senectuti suae,
id. ib. 1, 2, 44:
nihil est mali quod illa non initio filio voluerit, optaverit,
Cic. Clu. 66, 188:
rem Romanam huc provectam ut externis quoque gentibus quietem velit,
Tac. A. 12, 11:
cui ego omnia meritissimo volo et debeo,
to whom I give and owe my best wishes, Quint. 9, 2, 35.—Esp., in the phrase quid vis (vult) with reflex. dat. of interest, lit. what do you want for yourself?
a.
Quid tibi vis = quid vis, the dat. being redundant (rare):
quid aliud tibi vis?
what else do you want? Ter. Heaut. 2, 3, 90.—With quisque:
haud ita vitam agerent ut nunc plerumque videmus Quid sibi quisque velit nescire,
be ignorant as to their own aims and purposes, Lucr. 3, 1058.—
b.
What do you mean? what do you drive at? what is your scope, object, drift (rare in post-Aug. writers; Don. ad Ter. Eun. prol. 45, declares it an archaism).
(α).
In 1 st pers. (rare):
nunc quid processerim huc, et quid mihi voluerim dicam,
and what I meant thereby, what was the purpose of my coming, Plaut. As. prol. 6:
quid mihi volui? quid mihi nunc prodest bona voluntas?
Sen. Ben. 4, 21, 6.—
(β).
In 2 d pers.:
quid nunc tibi vis, mulier, memora,
what is the drift of your talk? Plaut. Mil. 4, 2, 60: sed quid nunc tibi vis? what do you want to come at (i.e. by your preamble)? id. Poen. 1, 1, 24: quid tu tibi vis? Ego non tangam meam? what do you mean? i. e. what is your purpose? Ter. Eun. 4, 7, 28:
quid tibi vis? quid cum illa rei tibi est?
id. ib. 4, 7, 34:
quid est quod sic gestis? quid sibi hic vestitus quaerit? Quid est quod laetus sis? quid tibi vis?
what do you mean by all this? id. ib. 3, 5, 11:
quid est, inepta? quid vis tibi? quid rides?
id. ib. 5, 6, 6:
quid vis tibi? Quid quaeris?
id. Heaut. 1, 1, 9: Ph. Fabulae! Ch. Quid vis tibi? id. Phorm. 5, 8, 53:
roganti ut se in Asiam praefectum duceret, Quid tibi vis, inquit, insane,
Cic. Or. 2, 67, 269; so in 2 d pers. plur.:
pro deum fidem, quid vobis vultis?
Liv. 3, 67, 7.—
(γ).
In 3 d pers.:
quid igitur sibi volt pater? cur simulat?
Ter. And. 2, 3, 1:
quid hic volt veterator sibi?
id. ib. 2, 6, 26:
proinde desinant aliquando me isdem inflare verbis: quid sibi iste vult?... Cur ornat eum a quo desertus est?
Cic. Dom. 11, 29:
quid sibi vellet (Caesar)? cur in suas possessiones veniret?
Caes. B. G. 1, 44 med.:
conicere in eum oculos, mirantes quid sibi vellet (i. e. by courting the plebeians),
Liv. 3, 35, 5:
qui quaererent quid sibi vellent qui armati Aventinum obsedissent,
id. 3, 50, 15:
quid sibi voluit providentia quae Aridaeum regno imposuit?
Sen. Ben. 4, 31, 1: volt, non volt dare Galla mihi, nec dicere possum quod volt et non volt, quid sibi Galla velit, Mart: 3, 90, 2.—
(δ).
Transf. of things as subjects, what means, what signifies? quid volt sibi, Syre, haec oratio? Ter. Heaut. 4, 1, 2:
ut pernoscatis quid sibi Eunuchus velit,
id. Eun. prol. 45:
quid ergo illae sibi statuae equestres inauratae volunt?
Cic. Verr. 2, 2, 61, § 150:
quid haec sibi horum civium Romanorum dona voluerunt?
id. ib. 2, 3, 80, §
186: avaritia senilis quid sibi velit, non intellego,
what is the meaning of the phrase, id. Sen. 18, 66:
quid ergo illa sibi vult pars altera orationis qua Romanos a me cultos ait?
Liv. 40, 12, 14:
tacitae quid vult sibi noctis imago?
Ov. M. 9, 473.—
5.
Bene or male alicui velle, to wish one well or ill, to like or dislike one (ante-class. and poet.): Ph. Bene volt tibi. St. Nequam est illud verbum bene volt, nisi qui bene facit, Plaut. Trin. 2, 4, 37 sq.:
jam diu ego huic bene et hic mihi volumus,
id. Ps. 1, 3, 4:
ut tibi, dum vivam, bene velim plus quam mihi,
id. Cas. 2, 8, 30:
egone illi ut non bene vellem?
id. Truc. 2, 4, 90; cf. id. ib. 2, 4, 95; id. Merc. 2, 1, 21; id. Ps. 4, 3, 7; id. Poen. 3, 3, 9:
nisi quod tibi bene ex animo volo,
Ter. Heaut. 5, 2, 6:
quo tibi male volt maleque faciet,
Plaut. Pers. 5, 2, 44:
atque isti etiam parum male volo,
id. Truc. 5, 7; cf. id. As. 5, 1, 13:
utinam sic sient qui mihi male volunt,
Ter. Eun. 4, 3, 13:
non sibi male vult,
he does not dislike himself, Petr. 38; so, melius or optime alicui velle, to like one better or best:
nec est quisquam mihi aeque melius quoi vellem,
Plaut. Capt. 3, 5, 42; id. Merc. 5, 2, 57:
illi ego ex omnibus optime volo,
id. Most. 1, 4, 24.—And bene velle = velle: bene volueris in precatione augurali Messalla augur ait, significare volueris, Fest. s. v. bene sponsis, p. 351.—
6.
With abl.: alicujus causa velle, to like one for his own sake, i. e. personally, a Ciceronian phrase, probably inst. of omnia alicujus causa velle; lit. to wish every thing (i.e. good) in somebody's behalf.
(α).
With omnia expressed: etsi mihi videor intellexisse cum tecum de re M. Annaeii locutus sum, te ipsius causa vehementer omnia velle, tamen, etc.... ut non dubitem quin magnus cumulus accedat commenda tionis meae, Cic. Fam. 13, 55, 1:
repente coepit dicere, se omnia Verris causa velle,
that he had the most friendly disposition towards Verres, id. Verr. 2, 2, 26, § 64:
accedit eo quod Varro magnopere ejus causa vult omnia,
id. Fam. 13, 22, 1.—
(β).
Without omnia:
per eos qui nostra causa volunt, valentque apud illum,
Cic. Att. 11, 8, 1:
sed et Phameae causa volebam,
id. ib. 13, 49, 1:
etsi te ipsius Attici causa velle intellexeram,
id. ib. 16, 16, A, 6:
valde enim ejus causa volo,
id. Fam. 16, 17, 2 fin.:
illud non perficis quo minus tua causa velim,
id. ib. 3, 7, 6;
12, 7, 1: si me velle tua causa putas,
id. ib. 7, 17, 2:
regis causa si qui sunt qui velint,
id. ib. 1, 1, 1:
credo tua causa velle Lentulum,
id. Q. Fr. 1, 4, 5; id. Div. in Caecil. 6, 21; cf. id. Imp. Pomp. (v. C. 1. b. supra), where the phrase has its literal meaning; cf. also: alicujus causa (omnia) cupere; v. cupio.—
7.
With acc. and subjunct. per ecthesin (ante-class.): nunc ego illum meum virum veniat velim (by mixture of constructions: meum virum velim; and:
meus vir veniat velim),
Plaut. Cas. 3, 2, 29:
nunc ego Simonidem mi obviam veniat velim,
id. Ps. 4, 5, 10:
nimis hercle ego illum corvum ad me veniat velim,
id. Aul. 4, 6, 4:
saltem aliquem velim qui mihi ex his locis viam monstret,
id. Rud. 1, 3, 35:
patrem atque matrem viverent vellem tibi,
id. Poen. 5, 2, 106; cf. id. Merc. 2, 1, 30 (v. E. 1. d. supra).
F.
Velle used absolutely, variously rendered to will, have a will, wish, consent, assent:
quod vos, malum... me sic ludificamini? Nolo volo, volo nolo rursum,
I nill I will, I will I nill again, Ter. Phorm. 5, 8, 57: novi ingenium mulierum: Nolunt ubi velis, ubi nolis cupiunt ultro, they will not where you will, etc., id. Eun. 4, 7, 43:
quis est cui velle non liceat?
who is not free to wish? Cic. Att. 7, 11. 2:
in magnis et voluisse sat est,
Prop. 2, 10 (3, 1), 6:
tarde velle nolentis est,
slow ness in consenting betrays the desire to refuse, Sen. Ben. 2, 5, 4:
quae (animalia) nullam injuriam nobis faciunt, quia velle non possunt, id. Ira, 2, 26, 4: ejus est nolle qui potest velle,
the power to assent implies the power to dissent, Dig. 50, 17, 3.—So velle substantively:
sed ego hoc ipsum velle miserius duco quam in crucem tolli,
that very wishing, Cic. Att. 7, 11, 2: inest enim velle in carendo, the word carere implies the notion of a wish, id. Tusc. 1, 36, 88:
velle ac posse in aequo positum erat,
his will and power were balanced, Val. Max. 6, 9, ext. 5:
velle tuum nolo, Didyme, nolle volo,
Mart. 5, 83, 2:
velle suum cuique est,
each has his own likings, Pers. 5, 53.
II.
In partic.
A.
Redundant, when the will to do is identified with the act itself.
1.
In imperative sentences.
a.
In independent sentences introduced by noli velle, where noli has lost the idea of volition:
nolite, judices, hunc velle maturius exstingui vulnere vestro quam suo fato,
do not resolve, Cic. Cael. 32, 79:
nolite igitur id velle quod fieri non potest,
id. Phil. 7, 8, 25: qui timor bonis omnibus injectus sit... nolite a me commoneri velle, do not wish, expect, to be reminded by me, etc., id. Mur. 25, 50: nolite hunc illi acerbum nuntium velle perferri, let it not be your decision that, etc., id. Balb. 28, 64: cujus auspicia pro vobis experti nolite adversus vos velle experiri, do not desire, etc., Liv. 7, 40, 16:
noli adversum eos me velle ducere, etc.,
Nep. Att. 4, 2.—
b.
Ne velis or ne velit fecisse = ne feceris, or ne facito (v. I. A. 3. a. supra).—So ne velis with pres. inf.:
neve, revertendi liber, abesse velis (= neve abfueris),
Ov. H. 1, 80.—
c.
In affirmative imperative sentences (velim esse = esto;
rare): tu tantum fida sorori Esse velis (= fida esto or sis),
Ov. M. 2, 745; and in 3 d pers.:
di procul a cunctis... Hujus notitiam gentis habere velint (= habeant),
id. P. 1, 7, 8:
credere modo qui discet velit (= credat qui discet),
Quint. 8, prooem. 12. —
d.
In clauses dependent on verbs of commanding and wishing:
aut quia significant divam praedicere ut armis Ac virtute velint patriam defendere terram (= ut defendant),
Lucr. 2, 641: precor quaesoque ne ante oculos patris facere et pati omnia infanda velis (= facias et patiaris). Liv. 23, 9, 2:
monentes ne experiri vellet imperium cujus vis, etc.,
id. 2, 59, 4; 39, 13, 2:
et mea... opto Vulnera qui fecit facta levare velit,
Ov. Tr. 5, 2, 18: nos contra (oravimus) [p. 2009]... ne vertere secum Cuncta pater fatoque urguenti incumbere vellet, Verg. A. 2, 653. —With pass. perf. inf. (v. I. B. 9. b. b):
legati Sullam orant ut filii innocentis fortunas conservatas velit (virtually = fortunas conservet),
Cic. Rosc. Am. 9, 25:
a te peto ut utilitatem sociorum per te quam maxime defensam et auctam velis (= defendas et augeas),
id. Fam. 13, 9, 3.—So after utinam or ut:
utinam illi qui prius eum viderint me apud eum velint adjutum tantum quantum ego vellem si quid possem (= utinam illi me adjuvent quantum ego adjuvarem, etc.),
id. Att. 11, 7, 7:
cautius ut saevo velles te credere Marti (= utinam te credidisses),
Verg. A. 11, 153:
edictum praemittit ad quam diem magistratus... sibi esse praesto Cordubae vellet (= sibi praesto essent),
Caes. B. C. 1, 19 (cf. also I. B. 9. b. b, and I. B. 2. fin. supra).—
2.
In conditional clauses, si facere velim = si faciam, often rendered by the potential or future auxiliaries would or will:
non tu scis, Bacchae bacchanti si velis advorsarier, ex insana insaniorem facies? (= si advorseris),
Plaut. Am. 2, 2, 80:
si meum Imperium exsequi voluisset, interemptam oportuit (= si executus esset),
Ter. Heaut. 4, 1, 22:
si id confiteri velim, tamen istum condemnetis necesse est (= si id confitear),
if I would acknowledge, Cic. Verr. 2, 2, 18, § 45:
si quis velit ita dicere... nihil dicat (= si quis dicat),
id. Fat. 14, 32:
dies deficiat si velim numerare, etc.,
id. N. D. 3, 32, 81;
so,
id. Tusc. 5, 35, 102; id. Verr. 2, 2, 21, § 52:
qua in sententia si constare voluissent, suam auctoritatem... recuperassent,
id. Fam. 1, 9, 14; id. Verr. 2, 1, 11, § 31; id. Lael. 20, 75:
conicere potestis, si recordari volueritis quanta, etc.,
if you will remember, id. Verr. 2, 4, 58, § 129; so id. Or. 1, 44, 197; id. Brut. 1, 2, 5:
quod si audire voletis externa, maximas res publicas ab adulescentibus labefactatas reperietis,
id. Sen. 6, 20; so id. Or. 1, 60, 256; 2, 23, 95:
ejus me compotem voti vos facere potestis, si meminisse vultis, non vos in Samnio, etc.,
Liv. 7, 40, 5; 23, 13, 6; 23, 15, 4: cum olera Diogeni lavanti Aristippus dixisset: si Dionysium adulare velles, ista non esses;
Imo, inquit, si tu ista esse velles, non adulares Dionysium,
Val. Max. 4, 3, ext. 4:
ut si his (legibus) perpetuo uti voluissent, sempiternum habituri fuerint imperium,
id. 5, 3, ext. 3:
quid enim si mirari velit, non in silvestribus dumis poma pendere,
Sen. Ira, 2, 10, 6; cf. Curt. 5, 1, 1; 3, 5, 6; Ov. H. 17 (18), 43.—With perf. inf. pass.:
nisi ea (opera) certi auctores monumentis suis testata esse voluissent,
Val. Max. 3, 2, 24.—
3.
In declarative sentences.
a.
Volo in 1 st pers. with perf. pass. inf. or part. (volo oratum esse or oratum = oro; v. I. B. 9. b. a and b):
vos omnes opere magno esse oratos volo benigne ut operam detis, etc.,
Plaut. Cas. prol. 21:
justam rem et facilem esse oratam a vobis volo,
id. Am. prol. 33:
illud tamen te esse admonitum volo, etc.,
Cic. Cael. 3, 8:
sed etiam est paucis vos quod monitos voluerim,
Plaut. Capt. prol. 53:
illud te, Tulli, monitum velim etc.,
Liv. 1, 23, 8:
quamobrem omnes eos oratos volo Ne, etc.,
Ter. Heaut. prol. 26; so, factum volo = faciam: serva tibi sodalem, et mihi filium. Mne. Factum volo, I will, Plaut. Bacch. 3, 3, 91: pariter nunc opera me adjuves ac, etc. Nau. Factum volo, Ter. Phorm. 5, 3, 4; so Plaut. Pers. 2, 5, 10.—In 3 d pers.:
esse salutatum vult te mea littera primum,
Ov. P. 2, 7, 1.—
b.
With pres. inf.:
propterea te vocari ad cenam volo (= voco te),
Plaut. Capt. 1, 2, 72:
sed nunc rogare hoc ego vicissim te volo: quid fuit, etc. (= nunc te rogo),
id. Trin. 1, 2, 136.—
c.
With perf. act. inf.:
pace tua dixisse velim (= pace tua dixerim),
Ov. P. 3, 1, 9.—
d.
In other connections, when the will or purpose is made more prominent than the action:
eorum alter, qui Antiochus vocatur, iter per Siciliam facere voluit (= fecit),
Cic. Verr. 2, 4, 27, § 61:
si suscipere eam (religionem) nolletis, tamen in eo qui violasset sancire vos velle oporteret (= sancire vos oporteret),
id. ib. 2, 4, 51, §
114: ut insequentibus diebus nemo eorum forum aut publicum adspicere vellet (= adspiceret),
Liv. 9, 7, 11:
talentis mille percussorem in me emere voluisti (= emisti),
Curt. 3, 5, 6: quin etiam senatus gratias ei agentem quod redire voluisset ante portas eduxit (= quod redisset), Val. Max. 3, 4, 4:
utri prius gratulemur, qui hoc dicere voluit, an cui audire contigit? (= qui hoc dixit),
id. 4, 7, ext. 2:
sic tua non paucae carpere facta volent (= carpent),
Ov. P. 3, 1, 64.
B.
Velim, as potential subjunctive (mostly in 1 st pers. sing., as subjunctive of modest statement), = volo, I wish, I should like.
1.
With verb in the second person.
a.
With pres. subj., so most frequently in Cic.
(α).
As a modest imperative of the dependent verb: velim facias = fac, I wish you would do it, please do it:
ego quae in rem tuam sint, ea velim facias,
Ter. Phorm. 2, 4, 9:
eas (litteras) in eundem fasciculum velim addas,
Cic. Att. 12, 53:
eum salvere jubeas velim,
id. ib. 7, 7, 7:
velim me facias certiorem, etc.,
id. ib. 1, 19, 9:
tu velim saepe ad nos scribas,
id. ib. 1, 12, 4:
velim mihi ignoscas,
id. Fam. 13, 75, 1:
tu velim animum a me parumper avertas,
id. Lael. 1, 5; cf. id. Att. 1, 11, 3; 7, 3, 11; 8, 12, 5; id. Fam. 15, 3, 2 et saep.:
haec pro causa mea dicta accipiatis velim,
Liv. 42, 34, 13: velim, inquit, hoc mihi probes, Aug. ap. Suet. Aug. 51:
Musa velim memores, etc.,
Hor. S. 1, 5, 53.—
(β).
Expressing a wish without a command (v. vellem):
vera dicas velim,
I wish you told the truth, Plaut. Cas. 2, 3, 18:
quam velim Bruto persuadeas ut Asturae sit,
Cic. Att. 14, 15, 4:
ipse velim poenas experiare meas,
Ov. Tr. 3, 11, 74;
so in asseverations: ita velim me promerentem ames, dum vivas, mi pater, ut... id mihi vehementer dolet,
Ter. Ad. 4, 5, 47.—
b.
With infinitive clause.
(α).
With the force of a modest imperative:
sed qui istuc credam ita esse, mihi dici velim (i. e. a te),
Ter. Phorm. 5, 6, 15:
extremum illud est quod mihi abs te responderi velim,
Cic. Vat. 17, 41 (may be a dependent subjunctive):
itaque vos ego, milites, non eo solum animo.... pugnare velim, etc.,
Liv. 21, 41, 10.—
(β).
As a mere wish:
velim te arbitrari, frater, etc.,
Plaut. Aul. 2, 1, 1:
primum te arbitrari id quod res est velim,
Ter. Eun. 5, 5, 9.—With perf. act.:
hanc te quoque ad ceteras tuas eximias virtutes, Masinissa, adjecisse velim,
Liv. 30, 14, 6.—With perf. pass., Liv. 1, 23, 8 (v. II. A. 3. a. supra).—
c.
With ut (rare):
de tuis velim ut eo sis animo, quo debes esse,
Cic. Fam. 4, 14, 4. —
d.
With ne (rare), Plaut. Rud. 4, 4, 23 (v. I. C. 2. supra).—
2.
With dependent verb in the third person, expressing a wish.
a.
With pres. subj.:
ita se defatigent velim Ut, etc.,
Ter. Ad. 4, 1, 3:
de Cicerone quae mihi scribis, jucunda mihi sunt: velim sint prospera,
Cic. Att. 14, 11, 2:
velim seu Himilco, seu Mago respondeat,
Liv. 23, 12, 15:
sint haec vera velim,
Verg. Cir. 306:
nulla me velim syllaba effugiat,
Quint. 11, 2, 45.—With final clause:
tu velim mihi ad urbem praesto sis, ut tuis consiliis utar,
Cic. Att. 9, 16, 3; cf. id. ib. 11, 11, 2 (v. I. C. 2. supra).—With ellips. of pres. subj.:
velim mehercule Asturae Brutus (i. e. sit),
Cic. Att. 14, 11, 1.—
b.
With perf. subj. (a wish referring to the past):
nimis velim improbissumo homini malas edentaverint,
Plaut. Rud. 3, 2, 48.—
c.
With inf.-clause:
ne ego nunc mihi modium mille esse argenti velim!
Plaut. Stich. 4, 2, 9: di me perdant! Me. Quodcunque optes, velim tibi contingere, id. Cist. 2, 1, 30:
velim eum tibi placere quam maxime,
Cic. Brut. 71, 249: idque primum ita esse velim;
deinde etiam, si non sit, mihi persuaderi tamen velim,
id. Tusc. 1, 11, 24:
quod faxitis, deos velim fortunare,
Liv. 6, 41, 12.—With perf. pass. inf. (v. I. B. 9. b. b, supra):
edepol te hodie lapide percussum velim,
Plaut. Stich. 4, 2, 33:
moribus praefectum mulierum hunc factum velim,
id. Aul. 3, 5, 30.—With inf.-clause understood:
nimium plus quam velim nostrorum ingenia sunt mobilia,
Liv. 2, 37, 4.—
3.
With verb in the first person.
a.
With inf. pres. (so most freq.):
atque hoc velim probare omnibus, etc.,
Cic. Prov. Cons. 20, 47:
velim scire ecquid de te recordere,
id. Tusc. 1, 6, 13:
quare te, ut polliceris, videre plane velim,
id. Att. 11, 9, 3:
nec vero velim... a calce ad carceres revocari,
id. Sen. 23, 83:
sed multitudo ea quid animorum... habeat scire velim,
Liv. 23, 12, 7:
interrogare tamen velim, an Isocrates Attice dixerit,
Quint. 12, 10, 22.—With perf. inf. act., Ov. P. 3, 1, 9 (v. II. A. 3. c.).—
b.
With acc. and inf.:
quod velis, modo id velim me scire,
Plaut. Cas. 2, 4, 8.—So with perf. pass. inf.:
ego praeterquam quod nihil haustum ex vano velim, Fabium... potissimum auctorem habui,
Liv. 22, 7, 4.—
c.
With subj. pres.:
eo velim tam facili uti possim et tam bono in me quam Curione,
Cic. Att. 10, 8, 10 B. and K. ex conj. Mull. (Lachm., Hoffm. posse; al. possem).—
4.
Velim in the principal sentence of conditional clauses, I would, I should be willing:
aetatem velim servire, Libanum ut (= si) conveniam modo,
Plaut. As. 2, 2, 8:
velim, si fieri possit,
id. Truc. 2, 4, 12:
si quid tibi compendi facere possim, factum edepol velim (redundant),
id. ib. 2, 4, 26:
si possim, velim,
id. Stich. 4, 2, 9:
nec velim (imitari orationes Thucydidis) si possim,
Cic. Brut. 83, 287:
si liceat, nulli cognitus esse velim,
Ov. Tr. 5, 12, 42.—
5.
The other persons of velim in potential use (rare).
a.
Velis.
(α).
Imperatively = cupito:
quoniam non potest fieri quod vis, Id velis quod possit,
Ter. And. 2, 1, 6:
atque aliquos tamen esse velis tibi, alumna, penates,
Verg. Cir. 331.—
(β).
Declaratively with indef. subj.: quom inopia'st, cupias; quando ejus copia'st, tum non velis, then you (i.e. people, they) do not want it, Plaut. Trin. 3, 2, 45.—
(γ).
Redundant, as a form of the imperative of the dependent verb, Ov. Am. 1, 4, 38 (v. I. A. 3. a. b); id. H. 1, 80 (v. II. A. 1. b.); id. M. 2, 746 (v. II. A. 1. c.).—
b.
Velit.
(α).
Modestly for vult:
te super aetherias licentius auras Haud pater ille velit, etc.,
Verg. A. 7, 558: nemo enim minui velit id in quo maximus fuit, would like that to be diminished in which, etc., Quint. 12, 11, 6; cf. Verg. A. 2, 104, and Ov. H. 9, 7 (v. I. E. 1. c. supra).— So, poet., instead of vellet with perf. inf.:
ut fiat, quid non illa dedisse velit?
Ov. Am. 2, 17, 30.—
(β).
= imperative of third person:
arma velit, poscatque simul rapiatque juventus,
Verg. A. 7, 340.—Redundantly, giving to the dependent verb the force of an imperative, Quint. 8, prooem. 12 (v. II. A. 1. c. supra; v. also I. A. 3. a. supra).—
c.
Velimus.
(α).
In the optative sense of velim:
sed scire velimus quod tibi nomen siet,
Plaut. Pers. 4, 6, 18.—
(β).
With imperative sense (= let us, we should, etc.), Quint. 6, 3, 28 (v. I. A. 2. d. supra).—
d.
Velitis = velim velitis (i. e. jubeatis, jubete):
novos consules ita cum Samnite gerere bellum velitis ut omnia ante nos bella gesta sunt,
Liv. 9, 8, 10.—So especially in velitis jubeatis, a formula in submitting a law to the votes of the people in the comitia centuriata or tributa, let it be resolved and ordered by you:
rogatus in haec verba populus: velitis jubeatisne haec sic fieri, si respublica populi Romani Quiritium, etc.,
Liv. 22, 10, 2:
velitis jubeatis, Quirites... uti de ea re Ser. Sulpicius praetor urbanus ad senatum referat, etc.,
id. 38, 54, 3.—And parodied by Cic.:
velitis jubeatis ut quod Cicero versum fecerit,
Cic. Pis. 29, 72.—So in oblique discourse, vellent juberent:
rogationem promulgavit, vellent juberent Philippo... bellum indici,
Liv. 31, 6, 1:
vellent juberentne se regnare,
id. 1, 46, 1; cf.
in the resolution of the people: plebis sic jussit: quod senatus... censeat, id volumus jubemusque,
id. 26, 33, 14.—
e.
Velint, optative and redundant, Cic. Att. 11, 7, 7 (v. II. A. 1. d.); Ov. P. 1, 7, 8 (v. II. A. 1. c.).
C.
Vellem, as potential subjunctive, I wish, should like, should have liked, representing the wish as contrary to fact, while velim refers to a wish which may be realized:
de Menedemo vellem verum fuisset, de regina velim verum sit,
Cic. Att. 15, 4, 4. It is not used with imperative force; cf.:
quod scribis, putare te... vellem scriberes, cur ita putares... tu tamen velim scribas,
Cic. Att. 11, 24, 5.—Often quam vellem, how I wish, i. e. I wish very much; and in the same sense: nimium vellem, v. infra.
1.
With verb in first person.
a.
With inf. pres., I wish, would like, referring to present or future actions:
videre equidem vos vellem, cum huic aurum darem,
Plaut. Poen. 3, 3, 68:
vellem equidem idem posse gloriari quod Cyrus,
Cic. Sen. 10, 32:
vellem equidem vobis placere, Quirites, sed, etc.,
Liv. 3, 68, 9:
quam fieri vellem meus libellus!
Mart. 8, 72, 9.—With cuperem and optarem:
nunc ego Triptolemi cuperem conscendere currus... Nunc ego Medeae vellem frenare dracones... Nunc ego jactandas optarem sumere pennas, etc.,
Ov. Tr. 3, 8, 1 sqq.— [p. 2010] Rarely, I should have liked:
tum equidem istuc os tuum inpudens videre nimium vellem!
Ter. Eun. 3, 5, 49.—And in conditional sense:
maerorem minui: dolorem nec potui, nec, si possem, vellem (i. e. minuere),
Cic. Att. 12, 28, 2:
certe ego, si sineres, titulum tibi reddere vellem,
Ov. Tr. 4, 5, 13:
sic nec amari quidem vellem (i. e. if I were in his place),
Sen. Ira, 1, 20, 4.—
b.
With perf. inf., I wish I had:
abiit, vah! Rogasse vellem,
I wish I had asked him, Ter. Heaut. 5, 2, 25:
maxime vellem semper tecum fuisse,
Cic. Att. 8, 11, D, 5:
quam vellem petisse ab eo quod audio Philippum impetrasse,
id. ib. 10, 4, 10:
non equidem vellem, quoniam nocitura fuerunt, Pieridum sacris imposuisse manum,
Ov. Tr. 4, 1, 27:
ante equidem summa de re statuisse, Latini, Et vellem, et fuerat melius,
Verg. A. 11, 303. —
c.
With inf.-clause, the predicate being a perf. part. (v. I. B. 9. b. b, supra):
virum me natam vellem,
would I had been born a man! Ter. Phorm. 5, 3, 9.—
d.
With subj. imperf. (rare):
quam vellem, Panaetium nostrum nobiscum haberemus,
Cic. Rep. 1, 10, 15.—
2.
The subject of the dependent verb in the second person.
a.
With subj. imperf. (the regular construction):
hodie igitur me videbit, ac vellem tum tu adesses,
I wish you could be present, Cic. Att. 13, 7, 2:
quam vellem de his etiam oratoribus tibi dicere luberet,
I wish you would please, id. Brut. 71, 248.—
b.
With subj. pluperf., I wish you had:
vellem Idibus Martiis me ad cenam invitasses,
Cic. Fam. 12, 4, 1:
quam vellem te ad Stoicos inclinavisses,
id. Fin. 3, 3, 10:
vellem suscepisses juvenem regendum,
id. Att. 10, 6, 2:
quam vellem Bruto studium tuum navare potuisses,
id. ib. 15, 4, 5.—
c.
With ne and pluperf. subj.:
tu vellem ne veritus esses ne parum libenter legerem tuas litteras,
Cic. Fam. 7, 33, 2.—
d.
With ellipsis of verb: vera cantas, vana vellem (i. e. cantares). Plaut. Most. 3, 4, 41.—
3.
With verb in third person.
a.
With imperf. subj. (the regular construction):
patrem atque matrem viverent vellem tibi (per ecthesin, v. I. E. b.),
Plaut. Poen. 5, 2, 106:
vellem adesset Antonius, modo sine advocatis,
Cic. Phil. 1, 7, 16:
vellem nobis hoc idem vere dicere liceret,
id. Off. 3, 1, 1:
vellem adesse posset Panaetius,
id. Tusc. 1, 33, 81:
vellem hoc esset laborare,
id. Or. 2, 71, 287.—
b.
With pluperf. subj.:
vellem aliqui ex vobis robustioribus hunc male dicendi locum suscepissent,
Cic. Cael. 3, 7:
vellem dictum esset ab eodem etiam de Dione,
id. ib. 10, 23; so id. ib. 31, 74; id. Brut. 44, 163:
quam vellem Dareus aliquid ex hac indole hausisset!
Curt. 3, 32 (12), 26.—
c.
With inf.-clause.
(α).
With inf. pres., I wish he were:
quam non abesse ab hujus judicio L. Vulsionem vellem!
Cic. Clu. 70, 198:
nunc mihi... Vellem, Maeonide, pectus inesse tuum,
Ov. F. 2, 120.—
(β).
With perf. inf. or part., I wish he had, had been:
quam vellem Menedemum invitatum!
Ter. Heaut. 1, 2, 11:
epistulas, quas quidem vellem mihi numquam redditas,
Cic. Att. 11, 22, 1.—
With ellipsis of predicate: illud quoque vellem antea (i. e. factum, or factum esse),
Cic. Att. 11, 23, 3.—
d.
With ut, Cic. Sull. 1, 1; id. Fam. 7, 33, 2 (v. I. C. 1. a. supra).—
4.
With acc. of a neuter pronoun or of a noun:
aliquando sentiam us nihil nobis nisi, id quod minime vellem, spiritum reliquum esse,
Cic. Att. 9, 19, 2: tris eos libros maxime nunc vellem: apti essent ad id quod cogito, I would like to have (cf. I. E. 1. a.), id. ib. 13, 22, 2.—
5.
In the other persons of vellem (mostly poet.).
a.
Velles.
(α).
In optative sentences redundant, Verg. A. 11, 153 (v. II. A. 1. d.).—
(β).
Of an indefinite subject:
velles eum (Senecam) suo ingenio dixisse, alieno judicio,
Quint. 10, 1, 130.—
b.
Vellet.
(α).
In the potential sense of vellem: vellet abesse quidem;
sed adest. Velletque videre, Non etiam sentire canum fera facta suorum,
Ov. M. 3, 247.—
(β).
Conditionally:
quis vellet tanti nuntius esse mali (i. e. if in this situation)?
Ov. H. 12, 146.—
c.
Vellent.
(α).
In the potential sense of vellem:
quam vellent aethere in alto Nunc of pauperiem et duros perferre labores!
Verg. A. 6, 436.—
(β).
Conditionally: nec superi vellent hoc licuisse sibi, would wish, i. e. if in this situation, Mart. 4, 44, 8.
D.
Volam and voluero.
1.
In gen.: respiciendus erit sermo stipulationis, utrumne talis sit: quem voluero, an quem volam. Nam si talis fuerit quem voluero, cum semel elegerit, mutare voluntatem non poterit;
si vero... quem volam, donec judicium dictet, mutandi potestatem habebit,
Dig. 45, 1, 112.—
2.
Volam in principal sentences.
(α).
= Engl. future, I shall wish, etc.:
et commeminisse hoc ego volam te,
I shall require you to recollect this, Plaut. Curc. 4, 2, 7: cum omnia habueris, tunc habere et sapientiam voles? will you also wish to have wisdom when? etc., Sen. Ep. 17, 8.—
(β).
Denoting present probability: et scilicet jam me hoc voles patrem exorare, ut, etc., you doubtless wish me, etc., Ter. Heaut. 4, 3, 27.—
3.
In clauses dependent on predicates implying a future, generally rendered by an English present:
quid si sors aliter quam voles evenerit?
otherwise than as you wish, Plaut. Cas. 2, 5, 35:
tum te, si voles, cum patriae quod debes solveris, satis diu vixisse dicito,
then if you choose, if you will, Cic. Marcell. 9, 27:
decedes cum voles,
id. Att. 6, 3, 2:
qui magis effugies eos qui volent fingere?
those who are bent upon inventing, who will invent, falsehoods, id. ib. 8, 2, 2; cf. id. ib. 1, 1, 4; id. Verr. 2, 4, 25, § 55; id. Prov. Cons. 9, 24:
quod voles gratum esse, rarum effice,
Sen. Ben. 1, 14, 1; cf. id. Brev. Vit. 7, 9: si di volent, the gods permitting, August. ap. Suet. Calig. 8:
invenies, vere si reperire voles,
Ov. P. 3, 1, 34; cf. Hor. Ep. 1, 16, 78; Tib. 1, 4, 45.—So, voluero:
quem (locum) si qui vitare voluerit, sex milium circuitu in oppidum pervenit,
who wishes to avoid this spot, Caes. B. C. 2, 24.
E.
Si vis, parenthetically.
1.
If you please (cf. sis, supra init.):
paulum opperirier, Si vis,
Ter. Eun. 5, 2, 52:
audi, si vis, nunc jam,
id. Ad. 2, 1, 30:
dic, si vis, de quo disputari velis,
Cic. Tusc. 2, 5, 13.—
2.
If you wish, choose, insist upon it:
hanc quoque jucunditatem, si vis, transfer in animum,
Cic. Fin. 2, 4, 14:
addam, si vis, animi, etc.,
id. ib. 2, 27, 89:
concedam hoc ipsum, si vis, etc.,
id. Div. 2, 15, 34.
F.
Quam, with any person of the pres. indic. or subj., or imperf. subj. or future, = quamvis, in a concessive sense, virtually, however, however much.
1.
3 d pers. sing.:
quod illa, quam velit sit potens, numquam impetravisset (= quamvis sit potens),
however powerful she may be, Cic. Cael. 26, 63:
C. Gracchus dixit, sibi in somnis Ti. fratrem visum esse dicere, quam vellet cunctaretur, tamen eodem sibi leto... esse pereundum,
id. Div. 1, 26, 56:
quam volet jocetur,
id. N. D. 2, 17, 46.—
2.
1 st pers. plur.:
quam volumus licet ipsi nos amemus, tamen, etc.,
Cic. Har. Resp. 9, 19.—
3.
2 d pers. plur.: exspectate facinus quam vultis improbum, vincam tamen, etc., expect a crime, however wicked ( ever so wicked), etc., Cic. Verr. 2, 5, 5, § 11;
but: hac actione quam voletis multi dicent,
as many as you choose, id. ib. 2, 2, 42, § 102.—
4.
3 d pers. plur.:
quam volent illi cedant, tamen a re publica revocabuntur,
Cic. Phil. 2, 44, 113:
quam volent in conviviis faceti, dicaces, etc., sint, alia fori vis est, alia triclinii,
id. Cael. 28, 67;
but: et ceteri quam volent magnas pecunias capere possint,
as much money as they choose, id. Verr. 2, 2, 58, § 142.
G.
Volo = malo, to prefer, with a comparative clause (rare):
quodsi in ceteris quoque studiis a multis eligere homines commodissimum quodque, quam sese uni alicui certo vellent addicere, = si se eligere mallent quam se uni addicere,
Cic. Inv. 2, 2, 5:
malae rei quam nullius duces esse volunt,
Liv. 3, 68, 11:
famaene credi velis quanta urbs a te capta sit, quam posteris quoque eam spectando esse?
id. 25, 29, 6.
H.
With magis and maxime.
1.
Magis velle: ut tu illam salvam magis velles quam ego, you wish more than I, etc., Ter. Hec. 2, 2, 17.—
2.
With maxime, to wish above all, more than any thing or any one else, to be most agreeable to one, to like best, to prefer (among more than two alternatives):
quia id maxime volo ut illi istoc confugiant,
wish above all, Plaut. Most. 5, 1, 49; so id. Trin. 3, 2, 38:
maxime vellem, judices, ut P. Sulla, etc.,
Cic. Sull. 1, 1:
caritate nos capiunt reges, consilio optimates, libertate populi, ut in comparando difficile ad eligendum sit, quid maxime velis,
which you prefer, like best, id. Rep. 1, 35, 55; so, quemadmodum ego maxime vellem, id. Att. 13, 1, 1:
tris eos libros maxime nunc vellem,
above all others, id. ib. 13, 32, 2:
alia excusanti juveni, alia recipienti futura, ita ut maxime vellet senatus responderi placuit,
as it was most agreeable to him, Liv. 39, 47:
si di tibi permisissent quo modo maxime velles experiri animum meum,
in the manner most convenient to yourself, Curt. 3, 6, 12.
K.
In disjunctive co - ordination.
1.
With sive... sive:
tu nunc, sive ego volo, seu nolo, sola me ut vivam facis,
whether I choose or not, Plaut. Cist. 3, 14:
itaque Campanos sive velint, sive nolint, quieturos,
Liv. 8, 2, 13.—
2.
Without connectives.
a.
Vis tu... vis:
congredi cum hoste liceat... vis tu mari, vis terra, vis acie, vis urbibus expugnandis experiri virtutem?
Liv. 25, 6, 22.—
b.
Velim nolim.
(α).
Interrogatively, = utrum velim nec ne:
velit nolit scire, difficile est,
it is difficult to know whether he intends it or not, Cic. Q. Fr. 3, 8, 4.—
(β).
= seu velim seu nolim:
ut mihi, velim nolim, sit certa quaedam tuenda sententia,
whether I will or not, Cic. N. D. 1, 7, 17:
velim nolim, in cognomine Scipionum haeream necesse est,
Val. Max. 3, 7, 3:
mors interim adest, cui velis nolis vacandum est,
Sen. Brev. Vit. 8, 5:
hunc ita fundatum necesse est, velit nolit, sequatur hilaritas continua,
id. Vit. Beat. 4, 4:
velint nolint, respondendum est... beate vivere bonum non esse,
id. Ep. 117, 4:
praeterea futuri principes, velint nolint, sciant, etc.,
Plin. Pan. 20 fin. Part. and P. a.: vŏlens, entis.
A.
As a part. proper, retaining the meaning and construction of velle, with the force of a relative or adverbial clause.
1.
Agreeing with some member of the sentence ( poet. and in post-class. prose;
rare): neque illum... multa volentem Dicere praeterea vidit (= qui multa voluit dicere),
Verg. G. 4, 501; id. A. 2, 790:
nec me vis ulla volentem Avertet (i. e. si adhaerere foederi volo),
id. ib. 12, 203: decemviri, minuere volentes hujuscemodi violentiam... putaverunt, etc., intending ( who intended) to diminish such a violence, etc., Gell. 20, 1, 34:
Milo, experiri etiamtunc volens, an ullae sibi reliquae vires adessent... rescindere quercum conatus est,
id. 15, 16, 3:
scio quosdam testatores, efficere volentes ne servi sui umquam ad libertatem venirent, etc., hactenus scribere solitos,
Dig. 40, 4, 61:
si te volentem ad prohibendum venire, deterruerit aliquis, etc.,
ib. 43, 24, 1, § 10.—
2.
Abl. absol. (not ante-Aug.):
ne cujus militis scripti nomen nisi ipso volente deleretur,
except with his consent, Liv. 7, 41, 4; so,
Teum ex medio cursu classem repente avertit, aut volentibus iis usurus commeatu parato hostibus, aut ipsos pro hostibus habiturus,
with their consent, id. 37, 27, 3:
ponuntque ferocia Poeni Corda, volente deo,
since the god willed it, Verg. A. 1, 303: Thrasippo supplicium a se voluntaria morte exigere volente, while he was about to inflict punishment on himself, etc., Val. Max. 5, 1, ext. 2: scire volentibus immortalibus dis an Romana virtus imperium orbis mereretur, it being the will of the gods to know, etc., Flor. 1, 13, 3 (1, 7, 3): qui sciente aut volente eo ad quem res pertinet, possessionem nanciscitur, with the knowledge and consent of the person who, etc., Dig. 41, 2, 6. —
B.
As adj., willing, voluntary, and hence, favorably disposed (opp. invitus).
1.
Attributively.
a.
In the phrase cum dis volentibus, lit. with the willing or favoring gods, i. e. with the will, permission, or favor of the gods: dono ducite doque volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 208 Vahl.):
sequere hac, mea gnata, me cum dis volentibus,
Plaut. Pers. 3, 1, 4:
cum dis volentibus quodque bene eveniat mando tibi Mani uti illaec suovetaurilia, etc.,
Cato, R. R. 141 (142).— And without cum, abl. absol.:
virtute ac dis volentibus magni estis et opulenti,
Sall. J. 14, 19.—
b.
Volenti animo.
(α).
= cupide, eagerly:
Romae plebes litteris quae de Metello ac Mario missae erant, volenti animo de ambobus acceperant,
Sall. J. 73, 3. —
(β).
On purpose, intentionally:
consilio hanc omnes animisque volentibus urbem Adferimur,
Verg. A. 7, 216.—
2.
Predicatively.
a.
Agreeing with the subject-nom. or subject - acc.
(α).
Voluntarily, willingly, [p. 2011] gladly (class.):
(hi) divini generis appellentur... vobisque jure et lege volentes pareant,
Cic. Univ. 11 fin.:
quas victi ab hostibus poenas metuerant, eas ipsi volentes pendere,
Sall. J. 76, 6:
quia volentes in amicitiam non veniebant,
Liv. 21, 39, 4:
si volentes ac non coacti mansissent in amicitia,
id. 24, 37, 7:
quocunque loco seu volens seu invitus constitisti,
id. 7, 40, 13:
itaque se numquam volentem parte qua posset rerum consilio gerendarum cessurum,
id. 22, 27, 9:
(virtus), quidquid evenerit, feret, non patiens tantum, sed etiam volens,
Sen. Vit. Beat. 15, 5:
non est referre gratiam quod volens acceperis nolenti reddere,
id. Ben. 4, 40, 4:
volens vos Turnus adoro,
Verg. A. 10, 677; 3, 457; 6, 146;
12, 833: date vina volentes,
id. ib. 8, 275: ipsa autem macie tenuant armenta volentes ( on purpose), id. G. 3, 129.—And referring to subjects denoting things: quos rami fructus, quos ipsa volentia rura Sponte tulere sua, carpsit ( spontaneously and willingly), Verg. G. 2, 500.—
(β).
Favorably; with propitius, favorably and kindly, referring to the gods:
precantes Jovem ut volens propitius praebeat sacra arma pro patria,
Liv. 24, 21, 10:
precantibus ut volens propitiaque urbem Romanam iniret,
id. 29, 14, 13:
in ea arce (Victoriam) sacratam, volentem propitiamque, firmam ac stabilem fore populo Romano,
id. 22, 37, 12; 1, 16, 3; 7, 26, 3; 24, 38, 8; Inscr. Orell. 2489 sq.—Parodied by Plautus:
agite, bibite, festivae fores! fite mihi volentes propitiae,
Plaut. Curc. 1, 1, 89.— Abl. absol.:
omnia diis propitiis volentibusque ea faciemus,
with the favor and help of the gods, Liv. 39, 16, 11 Weissenb. ad loc.:
si (Jovem) invocem ut dexter ac volens assit,
Quint. 4, prooem. 5.—
b.
Agreeing with other terms of the sentence (rare): volenti consuli causa in Pamphyliam devertendi oblata est, a welcome cause was offered to the consul, etc., Liv. 38, 15, 3:
quod nobis volentibus facile continget,
if we wish, Quint. 6, 2, 30:
is Ariobarzanem volentibus Armeniis praefecit,
to their satisfaction, Tac. A. 2, 4:
gemis... hominem, Urse, tuum, cui dulce volenti servitium... erat,
to whom his servitude was sweet, since he liked it, Stat. S. 2, 6, 15:
me mea virtus, etc., fatis egere volentem,
Verg. A. 8, 133:
saepe ille volentem castigabat erum,
administered kindly received rebukes, Stat. S. 2, 6, 50.—
c.
In the phrase aliquid mihi volenti est or putatur, etc., something is welcome, acceptable to me, pleases me (= volens habeo or accipio aliquid; cf. the Gr. Humin tauta boulomenois estin, and, mihi aliquid cupienti est; v. cupio;
rare but class.): uti militibus exaequatus cum imperatore labos volentibus esset,
that the equalization of labor was acceptable to the soldier, Sall. J. 100, 4:
quia neque plebei militia volenti putabatur,
id. ib. 84, 3 Dietsch:
grande periculum maritumis civitatibus esse, et quibusdam volentibus novas res fore,
that to some a change of the government would be welcome, Liv. 21, 50, 10:
quibus bellum volentibus erat, probare exemplum,
Tac. Agr. 18.— Impers. with subject - inf.: ceterisque remanere et in verba Vespasiani adigi volentibus fuit, to the rest it was acceptable to remain, etc., Tac. H. 3, 43.—With subject-inf. understood:
si volentibus vobis erit, in medium profero quae... legisse memini,
Macr. S. 7, 13, 11:
si volentibus vobis erit, diem fabulis et epulis exigamus,
id. ib. 1, 7; 2, 3 fin.; 6, 6 init. —
3.
As subst. (mostly post-Aug.).
a.
vŏlens, entis, m., = is qui vult, in the different meanings, and often with the construction of the verb.
(α).
One who wishes:
nunc cis Hiberum castra Romana esse, arcem tutam perfugiumque novas volentibus res,
Liv. 22, 22, 11:
consulere se volentibus vacuas aures accommodavit,
Val. Max. 5, 8, 3:
quid opus libertate si volentibus luxu perire non licet,
id. 2, 9, 5:
discere meliora volentibus promptum est,
i. e. it depends on our own will to learn better things, Quint. 11, 11, 12:
nec sum in hoc sollicitus, dum res ipsa volentibus discere appareat,
to the students, id. 8, 4, 15:
mori volentibus vis adhibita vivendi,
Suet. Tib. 61.—
(β).
One who intends, is about:
juris ignorantia non prodest acquirere volentibus,
i. e. in the acquisition of property, Dig. 22, 6, 7:
si quis volentem incipere uti frui prohibuit,
one who is about to enter upon a usufruct, ib. 43, 16, 3, § 14. —
(γ).
One who is willing:
non refert quid sit quod datur, nisi a volente volenti datur,
unless it is both willingly given and received, Sen. Ben. 2, 18, 8:
ducunt volentem fata, nolentem trahunt,
those willing to follow, id. Ep. 107, 11.—
(δ).
One who consents:
tutiusque rati volentibus quam coactis imperitare,
to rule men with their consent, Sall. J. 102, 6:
quippe rempublicam si a volentibus nequeat ab invitis jus expetituram,
peaceably if they could, forcibly if they must, Liv. 3, 40, 4:
si quis aliam rem pro alia volenti solverit,
if one pays with the consent of the receiver, Dig. 46, 3, 46:
nulla injuria est quae in volentem fiat,
ib. 47, 10, 1, § 5.—
(ε).
One who does a thing voluntarily:
pecuniam etiam a volentibus acceperant,
the contributions of money were voluntary, Vell. 2, 62, 3:
parce, puer, stimulis... (solis equi) Sponte sua properant. Labor est inhibere volentis (i. e. properare),
Ov. M. 2, 128.—
(ζ).
Volens = bene volens: munificus nemo habebatur nisi pariter volens, unless he was just as kindly disposed, sc. as he was liberal, Sall. J. 103, 6.—Often referring to a previously mentioned noun:
hunc cape consiliis socium et conjunge volentem,
and unite with him, since he wishes it, Verg. A. 5, 712; so may be taken Ov. M. 2, 128 (v. e).—
b.
In the neutr. plur. (volentia) rare, always with dat., things pleasing, acceptable:
Pompeius multis suspitionibus volentia plebi facturus habebatur,
that he would do what pleased the common people, Sall. H. 4, 31 Dietsch:
haec atque talia plebi volentia fuere,
Tac. A. 15, 36 Draeg. ad loc. al.:
iique Muciano volentia rescripsere,
id. H. 3, 52.—Hence, adv.: vŏlenter, willingly, App. M. 6, p. 178, 4.
2.
vŏlo, āvi, ātum ( part. gen. plur. volantūm, Verg. A. 6, 728; Lucr. 2, 1083), 1, v. n. [Sanscr. val-, to turn one's self, etc.; cf.: vŏlucer, vēlox, and vol- in velivolus], to fly.
I.
Lit.: ex alto... laeva volavit avis, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 95 Vahl.):
aves,
Lucr. 6, 742:
accipitres,
id. 4, 1010:
corvi,
id. 2, 822:
altam supra volat ardea nubem,
Verg. G. 1, 364:
volat ille per aëra magnum Remigio alarum,
id. A. 1, 300:
columbae venere volantes,
id. ib. 6, 191; Prop. 2, 30 (3, 28), 30; Juv. 8, 251:
apes,
Ov. A. A. 1, 96; cf. Plin. 10, 38, 54, § 112:
volasse eum (Antonium), non iter fecisse diceres,
Cic. Phil. 10, 5, 11.—Prov.:
sine pennis volare haud facile est,
Plaut. Poen. 4, 2, 49.—
2.
P. a. as subst.: vŏlantes, ĭum, comm., the birds ( poet.), Lucr. 2, 1083; Verg. A. 6, 239; 6, 728.—
II.
Transf., to fly, i. e. to move swiftly like one flying, to fleet, speed, hasten along:
i sane... vola curriculo,
Plaut. Pers. 2, 2, 17; cf.:
per summa levis volat aequora curru,
Verg. A. 5, 819:
medios volat ecce per hostes Vectus equo spumante Saces,
id. ib. 12, 650:
illa (Argo) volat,
Ov. H. 6, 66:
currus,
Verg. G. 3, 181:
axis,
id. ib. 3, 107:
nubes,
Lucr. 5, 254:
fulmina,
id. 2, 213:
tempestates,
id. 6, 612:
telum,
id. 1, 971; cf. Sall. J. 60, 2; Verg. A. 9, 698; Liv. 26, 44, 7 al.:
litterae Capuam ad Pompeium volare dicebantur,
Cic. Att. 2, 19, 3:
volat aetas,
id. Tusc. 1, 31, 76:
hora,
Sen. Hippol. 1141:
fama,
Verg. A. 3, 121:
et semel emissum volat irrevocabile verbum,
Hor. Ep. 1, 18, 71.— Poet., with inf.:
ast Erebi virgo ditem volat aethere Memphim Praecipere et Phariā venientem pellere terrā,
Val. Fl. 4, 407.
3.
vŏlo, ōnis, m. [1. volo], a volunteer, first applied to the slaves who, after the battle at Cannæ, were enrolled upon their own expressed desire to serve (cf. Liv. 22, 57, 11; Val. Max. 7, 6, 1):
volones dicti sunt milites, qui post Cannensem cladem usque ad octo milia, cum essent servi, voluntarie se ad militiam obtulere,
Paul. Diac. p. 370:
volones, quia sponte hoc voluerunt, appellati,
Macr. S. 1, 11, 30:
vetus miles tironi, liber voloni sese exaequari sineret,
Liv. 23, 35, 6; 23, 32, 1; Capitol. Anton. Phil. 21, 6; Macr. S. 1, 11, 30.

Lewis & Short latin dictionary > volo
32 E

E, e, indecl. n. or (sc. littera) fem., a vowel corresponding to both the e and the ê of the Greeks, Ter. Maur. p. 2386 P.; Aus. Idyll. de Litter. Monos. 3 and 4; Mart. Cap. 3, § 235. Its sound varied; short e being sounded sometimes like Engl. e in men (so in pater, inter, etc.), sometimes more nearly like short i, as in Engl. pin (so in famelia, mereto, Menerva, etc.); whence, in the literary language, it passed, in a large class of words, into ĭ (familia, merito, etc.), though retained in the popular speech, and oft. in inscriptions. Long e also varied in sound, often resembling the diphthong ae, with which it is constantly confounded in MSS. and inscrr. (cf. raeda and reda; saeculum and seculum; ceteri and caeteri, etc.), and often approaching the sound of ī (v. Corss. Ausspr. 1, 324 sqq.). The short e in Latin is the least emphatic of all the vowels; hence, it not only took the place of other vowels in changes of words where the sounds became weakened, and in the vulgar language where the vowel sounds were less sharply distinguished, but frequently took the place of a final syllable ending in a consonant, and was sometimes, especially at the end of words, rejected.
b.
The transition of ă into ĕ (which took place especially before two consonants, whereas usually ă passed into ĭ in open syllables, v. art. A.) is seen in the compounds refello, commendo, ineptus, confercio, incestus, perpetior, etc. In some words the orthography is unsettled, as in the compounds of spargo, which are written sometimes aspergo, conspergo, dispergo, etc., and sometimes aspargo, conspargo, dispargo, etc.; as along with dispando the vulgar form dispenno also occurs. So in all the verbal reduplications, as cĕcidi, cĕcini, pĕperi, pĕpigi, tĕtigi; pĕperci, fĕfelli; dĕdi and stĕti (from cado, cano, pario, pango, tango, parco, fallo, DA and STA), whereas the vowels i, o, u remain unchanged in reduplication (bĭbi; mŏmordi; tŭtudi; for the anomalous forms in Gell. 7, 9, are certainly Graecized). As along with pĕpĭgi there also arose by syncope (in the Lat. lang. a predominating element in the formation of words) the perfect pēgi; so we may explain the perfect forms cēpi, fēci, jēci, frēgi, and ēgi, as syncopated from cĕcĭpi, fĕfĭci, jĕjĭci, frĕfĭgi, and ĕïgi (this last analogously with dēgo, from dēĭgo).
c.
For i stands ĕ
(α).
in the neuter forms of the adjectives in is (acre, agreste, facile, etc.).—
(β).
In the nominative forms: aedes, apes, canes, etc. (for aedis, apis, canis, etc. v. h. vv.).—
(γ).
In the dative forms: morte, jure dicundo, Dijove, Victore, etc. (cf. Neue, Formenl. 1, 192 sq.; and Quint. 1, 4, 17). —
(δ).
In the nominatives in es, whose genitive has ĭtis.—
(ε).
In the nominatives from stems ending in c, b, p, t, n, etc., as, pollex, caelebs, princeps, comes, flumen, from pollic-, caelib-, princip-, comit-, flumin-; and
(ζ).
In the old and partly vulgar manner of writing and pronouncing: CEPET, EXEMET, NAVEBOS (Colum. Rostr.), FVET, DEDET, TEMPESTATEBVS, TIBE (Epit. of the Scipios), COMPROMESISE (S. C. de Bacch.), MENERVA, MAGESTER, HERE, VEA, VELLA, etc. (Quint. 1, 4, 8, and 17; Varr. R. R. 1, 2, 14; cf. Cic. de Or. 3, 12, 46). In the earliest period (before Plautus) ĕ was found in many words in which ĭ afterwards took its place; as: semul, fuet, mereto, tempestatebus, etc.—
(η).
It is prob. too that the abl. ĕ of the third declension proceeded from ī (or id); cf. Neue, Formenl. 1, 239 sqq.; Corss. Ausspr. 2, 241 sq.
d.
It less freq. happens that o and u pass over into ĕ, as vello, ocellus, verto, vertex, vester, compared with vulsi, oculus, vorto, vortex, voster: generis from genus, societas from socius, etc.; and even for long u we have ĕ in dejĕro and pejĕro, from jūro.
e.
The stem vowel o is weakened to ĕ in the vocative of nouns in us of the second declension; ĕ also represents o in the perf. and in pass. forms, such as scripsere, conabare, conabere, from scripserunt, conabaris, conaberis; in the future forms attinge, dice, facie, recipie, from attingam, dicam, faciam, recipiam (see under dico init.); in the forms mage, pote, from magis, potis, etc.; it is inserted for euphony in the nom. of many nouns and adjj whose stems end in r preceded by a mute, as ager, aper, liber, aeger, ruber, sacer, etc.
f.
The vowel e is suppressed in the imperatives dic, duc, fac, fer, in the anteclass infinitive biber (from bibere); in the vocative of the second declension of nouns in ius, as Gai, geni, fili, canteri, columbari, mantuari, volturi, mi (cf. Freund in Jahn's Neue Jahrbüch, 1835, vol. 13, p. 148 sq.), in enclitic particles often, as: hic, haec, hoc, for hice, etc.; so, illaec, sic, nunc, nec, ac, etc.: viden, potin: quin, for quine, etc., and as an initial in the present forms of the verb esse (sum, sumus, sunt; sim, etc., for esum, esumus, esunt, esim, etc.). But the forms facul, simul, Bacchanal, etc., are not apocopated. Even a radical ĕ sometimes drops out when a prefix or suffix is taken; so, gigno, for gigeno: malignus, for maligenus: gnatus, for genatus.
g.
The long e interchanges most freq. with the diphthongs ae and oe (q. v.); yet it sometimes also took the place of ā, as in anhēlo, from hālo, and in the rustic bēlo, for bālo; and likewise of ī, as LEBER, SPECA, AMECVS, for līber, spīca, amīcus (Quint. Inst. l. l.; Varr. R. R. 1, 48, 2; Paul. ex Fest. p. 15, 6 Müll.); and in words borrowed from the Greek, as chorēa, Darēus, along with Academīa, Alexandrīa; see the letter I.
h.
As an abbreviation, E (mostly in connection with other abbreviations) signifies egregius, equus, eques, erexit, evocatus, etc.; e. g. E. M. V. = egregiae memoriae vir; E. Q. R. = eques Romanus; EE. QQ. RR. = equites Romani; E. P. = equo publico; E. M. D. S. P. E. = e monitu de sua pecunia erexit, etc.
2.
e.. praep., out of, from, v. ex.

Lewis & Short latin dictionary > E
33 e

E, e, indecl. n. or (sc. littera) fem., a vowel corresponding to both the e and the ê of the Greeks, Ter. Maur. p. 2386 P.; Aus. Idyll. de Litter. Monos. 3 and 4; Mart. Cap. 3, § 235. Its sound varied; short e being sounded sometimes like Engl. e in men (so in pater, inter, etc.), sometimes more nearly like short i, as in Engl. pin (so in famelia, mereto, Menerva, etc.); whence, in the literary language, it passed, in a large class of words, into ĭ (familia, merito, etc.), though retained in the popular speech, and oft. in inscriptions. Long e also varied in sound, often resembling the diphthong ae, with which it is constantly confounded in MSS. and inscrr. (cf. raeda and reda; saeculum and seculum; ceteri and caeteri, etc.), and often approaching the sound of ī (v. Corss. Ausspr. 1, 324 sqq.). The short e in Latin is the least emphatic of all the vowels; hence, it not only took the place of other vowels in changes of words where the sounds became weakened, and in the vulgar language where the vowel sounds were less sharply distinguished, but frequently took the place of a final syllable ending in a consonant, and was sometimes, especially at the end of words, rejected.
b.
The transition of ă into ĕ (which took place especially before two consonants, whereas usually ă passed into ĭ in open syllables, v. art. A.) is seen in the compounds refello, commendo, ineptus, confercio, incestus, perpetior, etc. In some words the orthography is unsettled, as in the compounds of spargo, which are written sometimes aspergo, conspergo, dispergo, etc., and sometimes aspargo, conspargo, dispargo, etc.; as along with dispando the vulgar form dispenno also occurs. So in all the verbal reduplications, as cĕcidi, cĕcini, pĕperi, pĕpigi, tĕtigi; pĕperci, fĕfelli; dĕdi and stĕti (from cado, cano, pario, pango, tango, parco, fallo, DA and STA), whereas the vowels i, o, u remain unchanged in reduplication (bĭbi; mŏmordi; tŭtudi; for the anomalous forms in Gell. 7, 9, are certainly Graecized). As along with pĕpĭgi there also arose by syncope (in the Lat. lang. a predominating element in the formation of words) the perfect pēgi; so we may explain the perfect forms cēpi, fēci, jēci, frēgi, and ēgi, as syncopated from cĕcĭpi, fĕfĭci, jĕjĭci, frĕfĭgi, and ĕïgi (this last analogously with dēgo, from dēĭgo).
c.
For i stands ĕ
(α).
in the neuter forms of the adjectives in is (acre, agreste, facile, etc.).—
(β).
In the nominative forms: aedes, apes, canes, etc. (for aedis, apis, canis, etc. v. h. vv.).—
(γ).
In the dative forms: morte, jure dicundo, Dijove, Victore, etc. (cf. Neue, Formenl. 1, 192 sq.; and Quint. 1, 4, 17). —
(δ).
In the nominatives in es, whose genitive has ĭtis.—
(ε).
In the nominatives from stems ending in c, b, p, t, n, etc., as, pollex, caelebs, princeps, comes, flumen, from pollic-, caelib-, princip-, comit-, flumin-; and
(ζ).
In the old and partly vulgar manner of writing and pronouncing: CEPET, EXEMET, NAVEBOS (Colum. Rostr.), FVET, DEDET, TEMPESTATEBVS, TIBE (Epit. of the Scipios), COMPROMESISE (S. C. de Bacch.), MENERVA, MAGESTER, HERE, VEA, VELLA, etc. (Quint. 1, 4, 8, and 17; Varr. R. R. 1, 2, 14; cf. Cic. de Or. 3, 12, 46). In the earliest period (before Plautus) ĕ was found in many words in which ĭ afterwards took its place; as: semul, fuet, mereto, tempestatebus, etc.—
(η).
It is prob. too that the abl. ĕ of the third declension proceeded from ī (or id); cf. Neue, Formenl. 1, 239 sqq.; Corss. Ausspr. 2, 241 sq.
d.
It less freq. happens that o and u pass over into ĕ, as vello, ocellus, verto, vertex, vester, compared with vulsi, oculus, vorto, vortex, voster: generis from genus, societas from socius, etc.; and even for long u we have ĕ in dejĕro and pejĕro, from jūro.
e.
The stem vowel o is weakened to ĕ in the vocative of nouns in us of the second declension; ĕ also represents o in the perf. and in pass. forms, such as scripsere, conabare, conabere, from scripserunt, conabaris, conaberis; in the future forms attinge, dice, facie, recipie, from attingam, dicam, faciam, recipiam (see under dico init.); in the forms mage, pote, from magis, potis, etc.; it is inserted for euphony in the nom. of many nouns and adjj whose stems end in r preceded by a mute, as ager, aper, liber, aeger, ruber, sacer, etc.
f.
The vowel e is suppressed in the imperatives dic, duc, fac, fer, in the anteclass infinitive biber (from bibere); in the vocative of the second declension of nouns in ius, as Gai, geni, fili, canteri, columbari, mantuari, volturi, mi (cf. Freund in Jahn's Neue Jahrbüch, 1835, vol. 13, p. 148 sq.), in enclitic particles often, as: hic, haec, hoc, for hice, etc.; so, illaec, sic, nunc, nec, ac, etc.: viden, potin: quin, for quine, etc., and as an initial in the present forms of the verb esse (sum, sumus, sunt; sim, etc., for esum, esumus, esunt, esim, etc.). But the forms facul, simul, Bacchanal, etc., are not apocopated. Even a radical ĕ sometimes drops out when a prefix or suffix is taken; so, gigno, for gigeno: malignus, for maligenus: gnatus, for genatus.
g.
The long e interchanges most freq. with the diphthongs ae and oe (q. v.); yet it sometimes also took the place of ā, as in anhēlo, from hālo, and in the rustic bēlo, for bālo; and likewise of ī, as LEBER, SPECA, AMECVS, for līber, spīca, amīcus (Quint. Inst. l. l.; Varr. R. R. 1, 48, 2; Paul. ex Fest. p. 15, 6 Müll.); and in words borrowed from the Greek, as chorēa, Darēus, along with Academīa, Alexandrīa; see the letter I.
h.
As an abbreviation, E (mostly in connection with other abbreviations) signifies egregius, equus, eques, erexit, evocatus, etc.; e. g. E. M. V. = egregiae memoriae vir; E. Q. R. = eques Romanus; EE. QQ. RR. = equites Romani; E. P. = equo publico; E. M. D. S. P. E. = e monitu de sua pecunia erexit, etc.
2.
e.. praep., out of, from, v. ex.

Lewis & Short latin dictionary > e
34 sua

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > sua
35 suum

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > suum
36 suus

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > suus
37 defero

dē-fĕro, tŭli, lātum, ferre, v. a., to bear or bring away a thing from a place; to bear, carry, bring down.
I.
Lit.
A.
In gen.
1.
Without stating the terminus (not very freq.):
roseam Auroram per oras Aetheris,
Lucr. 5, 656; 5, 273; 6, 639:
Rhodanus amnis segnem deferens Ararim,
Plin. 3, 4, 5, § 33; 6, 27, 31, § 136; Ov. M. 9, 117;
ex Helicone coronam,
Lucr. 1, 119:
ramalia arida tecto,
Ov. M. 8, 646. — Absol.:
flumina liquida ac deferentia,
Plin. Pan. 82 med. —Far more freq.,
2.
Indicating the terminus (by ad, in, an adv. of place, the dat., etc.):
literas ad Caesarem,
Caes. B. G. 5, 45, 3:
epistolam ad Ciceronem,
id. ib. 5, 48, 3 and 8; cf.:
mandata ad aliquem,
id. B. C. 1, 9; 3, 22:
aurum ad gnatum suum,
Plaut. Trin. 4, 2, 115; cf. id. Truc. 2, 5, 64; Ter. Heaut. 4, 6, 18;
natos ad flumina,
Verg. A. 9, 604:
Germani ad castra Romanorum delati,
Caes. B. G. 6, 42 fin. et saep.:
semen quod ex arbore per surculos defertur in terram,
Varr. R. R. 1, 40, 4:
aurum et omnia ornamenta sua in aerarium,
Liv. 5, 25:
aedes in planum et colli subicere,
id. 2, 7: cf. Cic. Rep. 2, 31:
ferrum in pectus,
Tac. A. 1, 35:
castra in viam,
Liv. 22, 15:
aciem in campos,
id. 9, 37:
in praeceps deferri,
id. 5, 47; cf. id. 44, 5; Quint. 1, 12, 10:
praeceps in undas deferar,
Verg. E. 8, 60; Ov. F. 6, 228:
in vicum,
Hor. Ep. 2, 1, 269 et saep.:
hunc sub aequora,
i. e. submerge, Ov. M. 14, 601:
quasdam (virgines) ex plebe homines domos deferebant,
Liv. 1, 9:
si forte eo (sc. Demetriadem) deferret fuga regem,
id. 36, 20:
quo pennis delata sit ales,
Lucr. 6, 822:
cum pallam mihi Detulisti,
Plaut. Men. 2, 3, 42; so,
epistolas alicui,
id. Trin. 4, 2, 109 et saep.
B.
In partic.
1.
Naut. t. t., to drive away, drive down, drive a ship, or those on board a ship, to any place:
onerariae duae paullo infra delatae sunt,
Caes. B. G. 4, 36 fin.; id. B. C. 3, 30:
una (navis) delata Oricum,
id. ib. 3, 14, 2:
(Labienus) longius delatus aestu, etc.,
id. B. G. 5, 8, 2:
quem cum ex alto ignotas ad terras tempestas et in desertum litus detulisset,
Cic. Rep. 1, 17 fin.; cf. id. Ac. 2, 3, 8.—
b.
Rarely in gen., to bring, convey to any place (as a ship, its passengers):
e portu navis huc nos dormientes detulit,
Plaut. Am. 2, 2, 69.—
2.
Mercant. t. t., to bring to market, to sell (post-Aug.):
nexos maniplos,
Col. 10, 315: pallium. Petr. 12, 2:
videamus hoc, quod concupiscimus, quanti deferatur,
Sen. Ep. 42.
II.
Trop.
A.
In gen., to bring:
redde harmoniaī Nomen, ab organicis alto delatum Heliconi,
brought, Lucr. 3, 133; 5, 65:
(Alexander) eadem fortunae pignora in discrimen detulisset,
Liv. 9, 18 fin.; cf.:
fabulas in certamen,
Quint. 10, 1, 66: hac re ad consilium delata, having been taken into consideration, Caes. B. G. 3, 23 fin.; so,
rem ad consilium,
id. ib. 5, 28, 2:
qui ad agendum nihil cogitati detulerit,
Quint. 4, 5, 2:
(poëta) si foret hoc nostrum delatus in aevum, Detereret sibi multa,
Hor. S. 1, 10, 68. —
B.
With particular accessory notions.
1.
To bring, give to one, grant, confer upon, allot, to offer to any one, transfer, deliver (for syn. v. do—very freq.).
(α).
Aliquid ad aliquem:
ad hunc totius belli summam omnium voluntate deferri,
Caes. B. G. 2, 4, 7:
imperium ad aliquem,
id. ib. 6, 2; 7, 4, 6; Cic. Leg. 3, 2; id. Lig. 1, 3:
omnem rem ad Pompeium,
id. Fam. 1, 1; cf.:
omnia ad unum,
id. de Imp. Pomp. 23, 67:
causam ad Galbam,
id. Brut. 22, 86:
primas ad aliquem,
id. N. D. 1, 6, 15 et saep.—
(β).
Aliquid alicui:
sibi a Caesare regnum civitatis deferri,
Caes. B. G. 5, 6, 2; Fasti ap. Cic. Phil. 2, 34, 87; cf.:
regnum et diadema uni,
Hor. Od. 2, 2, 22:
fasces indigno,
id. Ep. 1, 16, 34:
praemium dignitatis alicui (opp. denegare),
Cic. Fl. 1:
ultro ei legationem (opp. denegare),
id. Fam. 13, 55; cf. id. ib. 4, 13:
palmam alicujus rei Crasso,
id. de Or. 2, 56; cf. Liv. 7, 13; Quint. 10, 1, 53:
omnem ei auctoritatem,
Cic. Fl. 6, 14:
pacem hostibus,
Liv. 23, 13:
Octaviam neptem condicionem,
Suet. Caes. 27 et saep. —
(γ).
With acc. alone, or absol.:
jusjurandum,
to tender an oath, Quint. 5, 6, 6; cf. ib. § 3 and § 4;
si quid petet, ultro defer,
Hor. Ep. 1, 12, 23 et saep.—
2.
To bring or give an account of, to report, announce, signify, state (for syn. v. declaro init. —
very freq.): qui nostra consilia ad adversarios deferat,
Cic. Clu. 52; so,
aliquid ad aliquem,
id. Mil. 9 fin.; id. Cat. 3, 3, 7; Caes. B. G. 2, 17, 4; 5, 25, 4 et saep.:
ut (haec) per eos ad Caesarem deferrentur,
id. ib. 7, 17 fin.; so with per, id. B. C. 3, 30, 6; 3, 63, 5 al.:
qui ad Caesarem detulerint delaturive sint, me poenitere consilii mei,
Cic. Att. 11, 7, 5; so with acc. and inf., id. Verr. 2, 5, 62; Verg. A. 4, 299 al.—
b.
Legal t. t.: nomen, and post-Aug., aliquem, to indict, impeach, accuse before the pretor, as plaintiff or informer (for syn. cf.:
denuntio, indico): nomen alicujus de parricidio,
Cic. Rosc. Am. 10, 28:
nomen amici mei de ambitu,
id. Cael. 31, 76; id. Rosc. Am. 23; nomen suo familiari (dat.) eadem de re, id. ib. 23:
nomen tibi,
id. Pis. 33, 82; cf.:
illi nonnihil tamen in deferendo nomine secuti,
id. Rosc. Am. 3, 8:
ad deferendos reos praemio duci,
Quint. 12, 7, 3:
reos ad praetorem,
Tac. A. 14, 41:
reos ejusdem criminis detulerunt,
Quint. 11, 1, 79; cf.:
defertur majestatis,
Tac. A. 14, 48 (v. Draeger ad loc.):
adulterii,
id. ib. 4, 42:
impietatis in principem,
id. ib. 6, 47:
Drusus defertur moliri res novas,
id. ib. 2, 27; cf.:
defertur simulavisse partum,
ib. 3, 22:
ad deferenda de Perseo crimina,
Liv. 42, 11; cf. Quint. 4, 2, 98; cf.
also: et cum occiderentur, detuli sententiam,
voted to condemn, Vulg. Act. 26, 10. — Absol.:
et minari et deferre etiam non orator potest,
Quint. 4, 1, 22.—Of denouncing:
quae apud vos de me deferunt,
Cic. Agr. 3, 1.—
c.
Pub. law t. t.
(α).
Aliquid ad aerarium, and more freq. simply aliquid, to give in at the Aerarium:
horum nomina ad aerarium detulisset,
Cic. Phil. 5, 5 fin.:
quamquam rationes deferre properarim (for which referre is repeatedly used just before),
Cic. Fam. 5, 20, 3.—Hence of persons, to recommend them for future consideration and reward, for their services to the state:
in beneficiis ad aerarium delatus est,
Cic. Arch. 5 fin.; id. Fam. 5, 20, 7; id. Balb. 28; id. Att. 5, 7:
senatus consultum factum ad aerarium deferre,
the public archives, Liv. 39, 4, 8; Tac. A. 3, 51; 13, 28; Suet. Aug. 94, 3.—
(β).
Deferre in censum, to report any thing for assessment, to return one's property to the censors:
mille quingentum aeris in censum,
Gell. 16, 10, 10;
for which, deferre censum,
Plin. 7, 48, 49, § 159; Tac. A. 6, 41.— Pass. in mid. force:
deferri in censum,
to report one's self for assessment, Eutr. 1, 7.—
3.
To ascribe, Amm. 14, 6, 8.

Lewis & Short latin dictionary > defero
38 medius

mĕdĭus, a, um, adj. [Sanscr. madhya, the same; Gr. mesos; Angl. - Sax. midd; Germ. Mitte; cf. dimidius, meridies (medi-), etc.], that is in the middle or midst, mid, middle (class.).
I.
Adj.
A.
Lit.:
terra complexa medium mundi locum,
Cic. Rep. 6, 18, 18; cf. id. ib. 6, 17, 17:
medium mundi locum petere,
id. Tusc. 5, 24, 69:
versus aeque prima, et media, et extrema pars attenditur,
id. de Or. 3, 50, 192:
ultimum, proximum, medium tempus,
id. Prov. Cons. 18, 43:
in foro medio,
in the midst of the forum, Plaut. Curc. 4, 1, 14; Cic. Q. Fr. 2, 3, 6; cf.:
medio foro,
in the open forum, Suet. Claud. 18 al.:
in solio medius consedit,
sat in the middle, Ov. F. 3, 359; Verg. A. 7, 169:
considit scopulo medius,
id. G. 4, 436:
concilio medius sedebat,
Ov. M. 10, 144:
ignes,
Verg. A. 12, 201:
medio tempore,
in the meantime, meanwhile, Suet. Caes. 76: vinum novum, vetus, medium, i. e. neither old nor new, Varr. ap. Gell. 13, 31, 14:
cum plenus fluctu medius foret alveus,
full to the middle, Juv. 12, 30.—With dat.:
Peloponnesii Megaram, mediam Corintho Athenisque urbem, condidere,
midway between Corinth and Athens, Vell. 1, 2, 4.—With abl.:
si medius Polluce et Castore ponar,
between, Ov. Am. 2, 16, 13.—With inter:
cum inter bellum et pacem medium nihil sit,
there is no medium, no middle course between, Cic. Phil. 8, 1, 4:
inter quos numeros duo medii inveniuntur (sc. numeri),
Mart. Cap. 7, § 737.—With gen.:
locus medius regionum earum,
half-way between, Caes. B. G. 4, 19:
locus medius juguli summique lacerti,
between, Ov. M. 6, 409; 5, 564:
et medius juvenum ibat,
id. F. 5, 67:
medius silentūm,
Stat. Th. 4, 683.—With ex:
medius ex tribus,
Sall. J. 11, 3:
medium arripere aliquem,
to seize one by the middle, around the body, Ter. Ad. 3, 2, 18:
juvenem medium complectitur,
Liv. 23, 9, 9:
Alcides medium tenuit,
held him fast by the middle, Luc. 4, 652:
medium ostendere unguem,
to point with the middle finger, Juv. 10, 53.—
2.
Transf., half (ante- and postclass.):
hieme demunt cibum medium,
half their food, Varr. R. R. 3, 7, 9:
scrupulum croci,
Pall. Jan. 18: aurum... Italicis totum, medium provincialibus reddidit, Capitol. Anton. Pius, 4 fin. —
B.
Trop., of the middle, not very great or small, middling, medial, moderate.
1.
Of age:
aetatis mediae vir,
of middle age, Phaedr. 2, 2, 3.—
2.
Of plans, purposes, etc.:
nihil medium, nec spem nec curam, sed immensa omnia volventes animo,
Liv. 2, 49, 5:
medium quiddam tenere,
Plin. Ep. 4, 9, 9.—
3.
Of intellect:
eloquentiā medius,
middling, tolerable, Vell. 2, 29, 2:
ingenium,
moderate, Tac. H. 1, 49.—
4.
Undetermined, undecided:
medios esse,
i. e. neutral, Cic. Att. 10, 8, 4:
medium se gerere,
Liv. 2, 27:
se dubium mediumque partibus praestitit,
Vell. 2, 21, 1; cf.:
responsum,
indefinite, ambiguous, Liv. 39, 39: vocabula, that can be taken in a good or bad sense, ambiguous, Gell. 12, 9, 1. —
5.
Indifferent, not imperative: officium, a duty which is not distinctly enjoined by the moral law, but is sustained by preponderant reasoning:
medium officium id esse dicunt (Graeci) quod cur factum sit, ratio probabilis reddi possit,
Cic. Off. 1, 3, 8; cf.:
ex quo intellegitur, officium medium quiddam esse, quod neque in bonis ponatur neque in contrariis,
id. Fin. 3, 17, 58; cf.
sqq. and Madv. ad loc.: artes,
which in themselves are neither good nor bad, indifferent, Quint. 2, 20, 1.—
6.
Intermediate:
medium erat in Anco ingenium, et Numae et Romuli memor,
of a middle kind, resembling each in some degree, Liv. 1, 32, 4:
nihil habet ista res (actoris) medium, sed aut lacrimas meretur aut risum,
Quint. 6, 1, 45:
ille jam paene medius adfectus est ex amoribus et desideriis amicorum,
Quint. 6, 2, 17.—Hence, as subst.: mĕdĭus, i, m., one who stands or comes between, a mediator:
medium sese offert,
as a mediator, Verg. A. 7, 536:
pacator mediusque Syphax,
Sil. 16, 222:
pacis eras mediusque belli,
arbiter, Hor. C. 2, 19, 28; cf.:
nunc mediis subeant irrita verba deis,
oaths in which the gods were called upon to be mediators, Ov. R. Am. 678.—
7.
Central, with ex or in:
ex factione media consul,
fully committed to it, Sall. H. 3, 61, 8;
so (nearly = intimus), viros fortīs et magnanimos eosdem bonos et simplicīs... esse volumus: quae sunt ex media laude justititiae,
these qualities are clearly among those which make uprightness praiseworthy, Cic. Off. 1, 19, 63:
partitiones oratoriae, quae e media illa nostra Academia effloruerunt,
id. Part. Or. 40, 139:
ingressio e media philosophia repetita est,
id. Or. 3, 11; id. Leg. 2, 21, 53:
in medio maerore et dolore,
id. Tusc. 4, 29, 63; id. Q. Fr. 2, 15, 1:
in media dimicatione,
the hottest of the fight, Suet. Aug. 10; cf.:
in medio ardore certaminis,
Curt. 8, 4, 27:
in media solitudine,
the most profound, Sen. Brev. Vit. 12, 2:
in mediis divitiis,
in abundant wealth, id. Vit. Beat. 26, 1:
in medio robore virium,
Liv. 28, 35, 6:
in medio ardore belli,
id. 24, 45, 4:
in media reipublicae luce,
the full blaze of public life, Quint. 1, 2, 18:
media inter pocula,
Juv. 8, 217.—Hence,
II.
Subst.: mĕdĭum, ii, n., the middle, midst.
A.
Lit.
1.
Of space (very rare in Cic.):
in medio aedium sedens,
Liv. 1, 57, 9:
maris,
id. 31, 45, 11; for which, without in, medio aedium eburneis sellis sedere, id. 5, 41, 2:
medio viae ponere,
id. 37, 13, 10:
in agmine in primis modo, modo in postremis, saepe in medio adesse,
Sall. J. 45, 2; for which, without in, medio sextam legionem constituit, Tac. A. 13, 38:
medio montium porrigitur planities,
id. ib. 1, 64:
medio stans hostia ad aras,
Verg. G. 3, 486:
medio tutissimus ibis,
Ov. M. 2, 137:
in medium geminos immani pondere caestus Projecit,
Verg. A. 5, 401:
in medium sarcinas coniciunt,
Liv. 10, 36, 1; 13:
equitatus consulem in medium acceptum, armis protegens, in castra reduxit,
id. 21, 46, 9.— Trop.:
tamquam arbiter honorarius medium ferire voluisse,
to cut through the middle, Cic. Fat. 17, 39:
intacta invidiā media sunt, ad summa ferme tendit,
Liv. 45, 35.—
2.
Of time:
diei,
Liv. 27, 48:
medio temporis,
in the meantime, meanwhile, Tac. A. 13, 28; cf.:
nec longum in medio tempus, cum,
the interval, Verg. A. 9, 395; Ov. M. 4, 167; Plin. Ep. 7, 27, 13.—
B.
Transf.
1.
The midst of all, the presence of all, the public, the community (class.):
in medio omnibus palma est posita, qui artem tractant musicam,
lies open to all, Ter. Phorm. prol. 16:
tabulae sunt in medio,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 104:
rem totam in medio ponere,
publicly, id. ib. 2, 1, 11, §
29: ponam in medio sententias philosophorum,
id. N. D. 1, 6, 13:
dicendi ratio in medio posita,
lies open to all, id. de Or. 1, 3, 12:
rem in medium proferre,
to publish, make known, id. Fam. 15, 27, 6: vocare in medium, before the public, before a public tribunal:
rem in medium vocare coeperunt,
id. Clu. 28, 77:
in medio relinquere,
to leave it to the public, leave it undecided, id. Cael. 20, 48; Sall. C. 19, 16: pellere e medio, to expel, reject, Enn. ap. Cic. Mur. 14, 30 (Ann. v. 272 Vahl.); Cic. Off. 3, 8, 37:
cum jacentia verba sustulimus e medio,
adopt words from the people, common words, id. de Or. 3, 45, 177; cf.: munda sed e medio consuetaque verba puellae Scribite, Ov. A. A. 3, 479: tollere de medio, to do away with, abolish:
litteras,
Cic. Verr. 2, 2, 71, § 176: tollere de medio, to put out of the way, cut off, destroy:
hominem,
id. Rosc. Am. 7, 20:
de medio removere,
to put out of sight, id. ib. 8, 23: e medio excedere or abire, to leave the world, to die:
e medio excessit,
she is dead, Ter. Phorm. 5, 7, 74:
ea mortem obiit, e medio abiit,
id. ib. 5, 8, 30:
tollite lumen e medio,
Juv. 9, 106: recedere de medio, to go away, retire, withdraw:
cur te mihi offers? recede de medio,
Cic. Rosc. Am. 38, 112:
in medio esse,
to be present, Ter. Ad. 3, 5, 32:
in medium venire or procedere,
to appear, come forward, show one's self in public, Cic. Verr. 2, 2, 71, § 175: in medium, before the public, for the public, for the community:
communes utilitates in medium afferre,
id. Off. 1, 7, 22:
consulere in medium,
to care for the public good, for the good of all, Verg. A. 11, 335;
so opp. separantem suas res a publicis,
Liv. 24, 22, 14 sq.; 26, 12, 7:
quaerere,
to make acquisitions for the use of all, Verg. G. 1, 127: cedere, to fall or devolve to the community, Tac. H. 4, 64:
conferre laudem,
i. e. so that all may have a share of it, Liv. 6, 6:
dare,
to communicate for the use of all, Ov. M. 15, 66:
in medium conferre, in gaming,
to put down, put in the pool, Suet. Aug. 71: in medio, for sub dio, in the open air:
scorpios fugari posse, si aliqui ex eis urantur in medio,
Pall. 1, 35, 12.—
2.
A half (ante-class. and post-Aug.):
scillae medium conterunt cum aqua,
Varr. R. R. 2, 7:
scrobem ad medium completo,
Col. Arb. 4, 5.—Hence,
III.
Adv.: mĕdĭē, in the middle, in a middling degree, moderately, tolerably (except once in Tac. only post-class.):
qui noluerant medie,
kept quiet, remained neutral, Tac. H. 1, 19:
nec plane optimi, nec oppido deterrimi sunt, sed quasi medie morati,
App. Dogm. Plat. 2, p. 22, 23; Eutr. 7, 13; Lact. 6, 15 fin.:
ortus medie humilis,
Aur. Vict. Caes. 20.—
2.
Indefinitely, Ambros. in Luc. 8, 17, 34.

Lewis & Short latin dictionary > medius
39 ex

ex or ē (ex always before vowels, and elsewh. more freq. than e; e. g. in Cic. Rep. e occurs 19 times, but ex 61 times, before consonants—but no rule can be given for the usage; cf., e. g., ex and e together:
qui ex corporum vinculis tamquam e carcere evolaverunt,
Cic. Rep. 6, 14. But certain expressions have almost constantly the same form, as ex parte, ex sententia, ex senatus consulto, ex lege, ex tempore, etc.; but e regione, e re nata, e vestigio, e medio, and e republica used adverbially; v. Neue, Formenl. 2, 756 sq.), praep. with abl. [kindr. with Gr. ek, ex], denotes out from the interior of a thing, in opposition to in (cf. ab and de init.), out of, from.
I.
In space.
A.
Prop.:
interea e portu nostra navis solvitur, Ubi portu exiimus, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 3, 54:
quam (sphaeram) M. Marcelli avus captis Syracusis ex urbe locupletissima atque ornatissima sustulisset, cum aliud nihil ex tanta praeda domum suam deportavisset,
Cic. Rep. 1, 14:
influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,
id. ib. 2, 19:
visam, ecquae advenerit In portum ex Epheso navis mercatoria,
Plaut. Bacch. 2, 3, 2; cf. id. ib. 3, 2, 5;
3, 6, 32 al.: magno de flumine malim quam ex hoc fonticulo tantundem sumere,
Hor. S. 1, 1, 56; cf.:
nec vos de paupere mensa Dona nec e puris spernite fictilibus,
Tib. 1, 1, 38:
clanculum ex aedibus me edidi foras,
Plaut. Most. 3, 2, 9; so freq. with verbs compounded with ex; also with verbs compounded with ab and de, v. abeo, abscedo, amoveo, aveho, etc.; decedo, deduco, defero, deicio, etc.—
2.
In a downward direction, from, down from, from off:
ex spelunca saxum in crura ejus incidisse,
Cic. Fat. 3, 6; cf. Liv. 35, 21:
picis e caelo demissum flumen,
Lucr. 6, 257:
equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt,
Caes. B. G. 4, 2, 3; cf.:
cecidisse ex equo dicitur,
Cic. Clu. 62 fin.:
e curru trahitur,
id. Rep. 2, 41:
e curru desilit,
Ov. A. A. 1, 559 et saep., v. cado, decido, decurro, deduco, delabor, elabor, etc.—
3.
In an upward direction, from, above:
collis paululum ex planitie editus,
Caes. B. G. 2, 8, 3:
globum terrae eminentem e mari,
Cic. Tusc. 1, 28;
and trop.: consilia erigendae ex tam gravi casu rei publicae,
Liv. 6, 2.—
B.
Transf.
1.
To indicate the country, and, in gen., the place from or out of which any person or thing comes, from:
ex Aethiopia est usque haec,
Ter. Eun. 3, 2, 18:
quod erat ex eodem municipio,
Cic. Clu. 17, 49; cf. id. ib. 5, 11.—Freq. without a verb:
Philocrates ex Alide,
Plaut. Capt. 3, 2, 10:
ex Aethiopia ancillula,
Ter. Eun. 1, 2, 85 Ruhnk.:
negotiator ex Africa,
Cic. Verr. 2, 1, 5:
Epicurei e Graecia,
id. N. D. 1, 21, 58:
Q. Junius ex Hispania quidam,
Caes. B. G. 5, 27:
ex India elephanti,
Liv. 35, 32:
civis Romanus e conventu Panhormitano,
Cic. Verr. 2, 5, 54 Zumpt; cf. id. ib. 2, 5, 59 fin.:
meretrix e proxumo,
Plaut. As. 1, 1, 38; cf. id. Aul. 2, 4, 11:
puer ex aula (sc. regis barbari),
Hor. C. 1, 29, 7:
ex spelunca saxum,
Cic. Fat. 3, 6:
saxum ex capitolio,
Liv. 35, 21, 6:
ex equo cadere,
Cic. Clu. 32, 175; cf. id. Fat. 3, 6; Auct. B. Hisp. 15 et saep.—
2.
To indicate the place from which any thing is done or takes place, from, down from: ibi tum derepente ex alto in altum despexit mare, Enn. ap. Non. 518, 6 (for which:
a summo caelo despicere,
Ov. A. A. 2, 87; and:
de vertice montis despicere,
id. M. 11, 503); cf.:
T. Labienus... ex loco superiore conspicatus, etc.,
Caes. B. G. 2, 26, 4:
ex qua (villa) jam audieram fremitum clientium meorum,
Cic. Fam. 7, 18, 3:
ex hoc ipso loco permulta contra legem eam verba fecisti,
id. de Imp. Pomp. 17, 52; so id. ib. 8 fin.; cf.:
judices aut e plano aut e quaesitoris tribunali admonebat,
Suet. Tib. 33:
ex equo, ex prora, ex puppi pugnare,
Plin. 7, 56, 57, § 202 and 209; cf. Caes. B. G. 2, 27, 3:
ex vinculis causam dicere,
id. ib. 1, 4, 1; Liv. 29, 19.—Hence the adverbial expressions, ex adverso, ex diverso, ex contrario, e regione, ex parte, e vestigio, etc.; v. the words adversus, diversus, etc.—Also, ex itinere, during or on a journey, on the march, without halting, Cic. Fam. 3, 9; Sall. C. 34, 2; Liv. 35, 24; Caes. B. G. 2, 6, 1; 3, 21, 2; id. B. C. 1, 24, 4; Sall. J. 56, 3 al.; cf.
also: ex fuga,
during the flight, Caes. B. G. 6, 35, 6; id. B. C. 3, 95; 96 fin.; Sall. J. 54, 4 Kritz.; Liv. 6, 29; 28, 23 al.
II.
In time.
A.
From a certain point of time, i. e. immediately after, directly after, after (in this sense more freq. than ab):
Cotta ex consulatu est profectus in Galliam,
Cic. Brut. 92, 318; so,
ex consulatu,
Liv. 4, 31 Drak.; 40, 1 fin.; 22, 49; 27, 34; Vell. 2, 33, 1 al.:
ex praetura,
Cic. Leg. 1, 20, 53; id. Mur. 7, 15; Caes. B. C. 1, 22, 4; 1, 31, 2:
ex dictatura,
Liv. 10, 5 fin.:
ex eo magistratu,
Vell. 2, 31 et saep.; cf.:
Agrippa ex Asia (pro consule eam provinciam annuo imperio tenuerat) Moesiae praepositus est,
Tac. H. 3, 46 fin.:
statim e somno lavantur,
id. G. 22:
tanta repente vilitas annonae ex summa inopia et caritate rei frumentariae consecuta est,
Cic. de Imp. Pomp. 15, 44; cf. Liv. 21, 39:
ex aliquo graviore actu personam deponere,
Quint. 6, 2, 35:
mulier ex partu si, etc.,
Cels. 2, 8:
ex magnis rupibus nactus planitiem,
Caes. B. C. 1, 70, 3; cf.: ex maximo bello tantum otium totae insulae conciliavit, ut, etc., Nop. Timol. 3, 2; and:
ex magna desperatione tandem saluti redditus,
Just. 12, 10, 1 et saep.:
ex quo obses Romae fuit,
since he was a hostage in Rome, Liv. 40, 5 fin. —So the phrase, aliud ex alio, one thing after another:
me quotidie aliud ex alio impedit,
Cic. Fam. 9, 19 fin.; Cic. Leg. 1, 4, 14 (cf. also, alius, D.):
aliam rem ex alia cogitare,
Ter. Eun. 4, 2, 3:
alia ex aliis iniquiora postulando,
Liv. 4, 2.—So, too, diem ex die exspectabam, one day after another, from day to day, Cic. Att. 7, 26 fin.; cf.:
diem ex die ducere,
Caes. B. G. 1, 16, 5 (v. dies, I. A. b.).—
2.
With names of office or calling, to denote one who has completed his term of office, or has relinquished his vocation. So in class. Lat. very dub.;
for the passage,
Caes. B. C. 1, 46, 4, belongs more correctly under III. B. It is, however, very common in post-class. Lat., esp. in inscriptions—ex consule, ex comite, ex duce, ex equite, ex praefecto, etc.— an ex-consul, etc. (for which, without good MS. authority, the nominatives exconsul, excomes, exdux, etc., are sometimes assumed, in analogy with proconsul, and subvillicus; cf. Schneid. Gram. 1, p. 562, note, and the authors there cited):
vir excelsus ex quaestore et ex consule Tribonianus,
Cod. Just. 1, 17, 2, § 9; cf.:
Pupienus et Balbinus, ambo ex consulibus,
Capitol. Gord. 22:
duo ante ipsam aram a Gallicano ex consulibus et Maecenate ex ducibus interempti sunt,
id. ib.:
mandabat Domitiano, ex comite largitionum, praefecto, ut, etc.,
Amm. 14, 7, 9:
Serenianus ex duce,
id. 14, 7, 7:
INLVSTRIS EX PRAEFECTO praeTORIO ET EX PRAEFECTO VRbis,
Inscr. Orell. 2355 al., v. Inscr. Orell. in Indice, p. 525.—
And of a period of life: quem si Constans Imperator olim ex adulto jamque maturum audiret, etc.,
i. e. who had outgrown the period of youth, and was now a man, Amm. 16, 7.—
B.
From and after a given time, from... onward, from, since (cf. ab, II. A. 2.):
bonus volo jam ex hoc die esse,
Plaut. Pers. 4, 3, 10:
itaque ex eo tempore res esse in vadimonium coepit,
Cic. Quint. 5 fin.:
nec vero usquam discedebam, nec a republica deiciebam oculos, ex eo die, quo, etc.,
id. Phil. 1, 1:
ex aeterno tempore,
id. Fin. 1, 6, 17:
ex hoc die,
id. Rep. 1, 16:
motum ex Metello consule civicum tractas,
from the consulship of Metellus, Hor. C. 2, 1, 1:
C. Pompeius Diogenes ex Kalendis Juliis cenaculum locat,
Petr. 38, 10; so usually in forms of hiring; cf. Garaton. Cic. Phil. 2, 39, 100:
ex ea die ad hanc diem,
Cic. Verr. 2, 1, 12 fin.:
memoria tenent, me ex Kalendis Januariis ad hanc horam invigilasse rei publicae,
id. Phil. 14, 7, 20.—Esp.: ex quo (sc. tempore), since: [p. 670] octavus annus est, ex quo, etc., Tac. Agr. 33; id. A. 14, 53:
sextus decimus dies agitur, ex quo,
id. H. 1, 29:
sextus mensis est, ex quo,
Curt. 10, 6, 9; Hor. Ep. 11, 5; so,
ex eo,
Tac. A. 12, 7; Suet. Caes. 22:
ex illo,
Ov. F. 5, 670; Stat. Silv. 1, 2, 81.—
C.
Less freq. in specifying a future date (after which something is to be done), from, after:
Romae vereor ne ex Kal. Jan. magni tumultus sint,
Cic. Fam. 16, 9, 3:
hunc judicem ex Kal. Jan. non habemus... ex Kal. Jan. non judicabunt,
id. Verr. 1, 10:
ex Idibus Mart.... ex Idibus Mai.,
id. Att. 5, 21, 9.
III.
In other relations, and in gen. where a going out or forth, a coming or springing out of any thing is conceivable.
A.
With verbs of taking out, or, in gen., of taking, receiving, deriving (both physically and mentally; so of perceiving, comprehending, inquiring, learning, hoping, etc.), away from, from, out of, of:
solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt,
Cic. Lael. 13, 47:
ex omni populo deligendi potestas,
id. Agr. 2, 9, 23:
agro ex hoste capto,
Liv. 41, 14, 3:
cui cum liceret majores ex otio fructus capere,
Cic. Rep. 1, 4:
ex populo Romano bona accipere,
Sall. J. 102:
majorem laetitiam ex desiderio bonorum percepimus, quam ex laetitia improborum dolorem,
Cic. Rep. 1, 4:
quaesierat ex me Scipio,
id. ib. 1, 13:
ex te requirunt,
id. ib. 2, 38:
de quo studeo ex te audire, quid sentias,
id. ib. 1, 11 fin.; 1, 30; 1, 46; 2, 38; cf.:
intellexi ex tuis litteris te ex Turannio audisse, etc.,
id. Att. 6, 9, 3:
ex eo cum ab ineunte ejus aetate bene speravissem,
id. Fam. 13, 16 et saep.; cf.:
ex aliqua re aliquid nominare,
id. N. D. 2, 20, 51:
vocare,
Tac. G. 2, 4; cf. id. ib. 4, 55; Sall. J. 5, 4.—
B.
In specifying a multitude from which something is taken, or of which it forms a part, out of, of:
qui ex civitate in senatum, ex senatu in hoc consilium delecti estis,
Cic. Rosc. Am. 3 fin.:
e vectoribus sorte ductus,
id. Rep. 1, 34:
ecquis est ex tanto populo, qui? etc.,
id. Rab. Post. 17:
homo ex numero disertorum postulabat, ut, etc.,
id. de Or. 1, 37, 168: Q. Fulgentius, ex primo hastato (sc. ordine) legionis XIV., i. e. a soldier of the first division of hastati of the 14 th legion, Caes. B. C. 1, 46;
v. hastatus: e barbaris ipsis nulli erant maritimi,
Cic. Rep. 2, 4:
unus ex illis decemviris,
id. ib. 2, 37:
ex omnibus seculis vix tria aut quatuor nominantur paria amicorum,
id. Lael. 4, 15:
aliquis ex vobis,
id. Cael. 3, 7; id. Fam. 13, 1 fin.: id enim ei ex ovo videbatur aurum declarasse;
reliquum, argentum,
this of the egg, id. Div. 2, 65:
quo e collegio (sc. decemvirorum),
id. Rep. 2, 36:
virgines ex sacerdotio Vestae,
Flor. 1, 13, 12:
alia ex hoc quaestu,
Ter. Hec. 5, 1, 29 Ruhnk.; cf.:
fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,
Cic. Mur. 36; Ov. Am. 2, 5, 54; Sen. Ben. 3, 9; id. Ep. 52, 3:
qui sibi detulerat ex latronibus suis principatum,
Cic. Phil. 2, 3:
est tibi ex his, qui assunt, bella copia,
id. Rep. 2, 40:
Batavi non multum ex ripa, sed insulam Rheni amnis colunt,
Tac. G. 29:
acerrimum autem ex omnibus nostris sensibus esse sensum videndi,
Cic. de Or. 2, 87, 357:
ex tribus istis modis rerum publicarum velim scire quod optimum judices,
id. Rep. 1, 30; cf. id. ib. 1, 35 et saep.—
2.
Sometimes a circumlocution for the subject. gen., of (cf. de):
has (turres) altitudo puppium ex barbaris navibus superabat,
Caes. B. G. 3, 14, 4:
album ex ovo cum rosa mixtum,
Cels. 4, 20:
ex fraxino frondes, ex leguminibus paleae,
Col. 7, 3, 21 sq. —
C.
To indicate the material of which any thing is made or consists, of:
fenestrae e viminibus factae,
Varr. R. R. 3, 9, 6; cf.:
statua ex aere facta,
Cic. Verr. 2, 2, 21; and:
ex eo auro buculam curasse faciendam,
id. Div. 1, 24:
substramen e palea,
Varr. R. R. 3, 10, 4:
pocula ex auro, vas vinarium ex una gemma pergrandi,
Cic. Verr. 2, 4, 27:
monilia e gemmis,
Suet. Calig. 56:
farina ex faba,
Cels. 5, 28:
potiones ex absinthio,
id. ib. et saep.:
Ennius (i. e. statua ejus) constitutus ex marmore,
Cic. Arch. 9 fin.; cf. id. Ac. 2, 31, 100:
(homo) qui ex animo constet et corpore caduco et infirmo,
id. N. D. 1, 35, 98:
natura concreta ex pluribus naturis,
id. ib. 3, 14; id. Rep. 1, 45; id. Ac. 1, 2, 6: cum Epicuro autem hoc est plus negotii, quod e duplici genere voluptatis conjunctus est, id. Fin. 2, 14, 44 et saep.—
D.
To denote technically the material, out of, i. e. with which any thing to eat or drink, etc., is mixed or prepared (esp. freq. of medical preparations):
resinam ex melle Aegyptiam,
Plaut. Merc. 1, 2, 28:
quo pacto ex jure hesterno panem atrum vorent,
Ter. Eun. 5, 4, 17:
bibat jejunus ex aqua castoreum,
Cels. 3, 23:
aqua ex lauro decocta,
id. 4, 2; cf.:
farina tritici ex aceto cocta,
Plin. 22, 25, 57, § 120:
pullum hirundinis servatum ex sale,
Cels. 4, 4:
nuclei pinei ex melle, panis vel elota alica ex aqua mulsa (danda est),
id. 4, 7 et saep.—So of the mixing of colors or flavors:
bacae e viridi rubentes,
Plin. 15, 30, 39, § 127:
frutex ramosus, bacis e nigro rufis,
id. ib. §
132: id solum e rubro lacteum traditur,
id. 12, 14, 30, § 52:
e viridi pallens,
id. 37, 8, 33, § 110:
apes ex aureolo variae,
Col. 9, 3, 2:
sucus ex austero dulcis,
Plin. 13, 9, 18, § 62; 21, 8, 26, § 50:
ex dulci acre,
id. 11, 15, 15, § 39; cf.
trop.: erat totus ex fraude et mendacio factus,
Cic. Clu. 26.—
E.
To indicate the cause or reason of any thing, from, through, by, by reason of, on account of:
cum esset ex aere alieno commota civitas,
Cic. Rep. 2, 33:
ex doctrina nobilis et clarus,
id. Rab. Post. 9, 23:
ex vulnere aeger,
id. Rep. 2, 21; cf.:
ex renibus laborare,
id. Tusc. 2, 25:
ex gravitate loci vulgari morbos,
Liv. 25, 26:
ex vino vacillantes, hesterna ex potatione oscitantes,
Quint. 8, 33, 66:
gravida e Pamphilo est,
Ter. And. 1, 3, 11:
credon' tibi hoc, nunc peperisse hanc e Pamphilo?
id. ib. 3, 2, 17:
ex se nati,
Cic. Rep. 1, 35:
ex quodam conceptus,
id. ib. 2, 21:
ex nimia potentia principum oritur interitus principum,
id. ib. 1, 44:
ex hac maxima libertate tyrannis gignitur,
id. ib. et saep.:
ex te duplex nos afficit sollicitudo,
Cic. Brut. 97, 332; cf.:
quoniam tum ex me doluisti, nunc ut duplicetur tuum ex me gaudium, praestabo,
id. Fam. 16, 21, 3:
in spem victoriae adductus ex opportunitate loci,
Sall. J. 48, 2:
veritus ex anni tempore et inopia aquae, ne siti conficeretur exercitus,
id. ib. 50, 1 et saep.:
ex Transalpinis gentibus triumphare,
Cic. Phil. 8, 6, 18; id. Off. 2, 8, 28; cf. id. Fam. 3, 10, 1:
gens Fabia saepe ex opulentissima Etrusca civitate victoriam tulit,
Liv. 2, 50:
ex tam propinquis stativis parum tuta frumentatio erat,
i. e. on account of the proximity of the two camps, Liv. 31, 36:
qua ex causa cum bellum Romanis Sabini intulissent,
Cic. Rep. 2, 7:
hic mihi (credo equidem ex hoc, quod eramus locuti) Africanus se ostendit,
id. ib. 6, 10:
quod ex eo sciri potest, quia, etc.,
id. Tusc. 1, 18 fin.; cf. id. Leg. 1, 15, 43:
causa... fuit ex eo, quod, etc.,
id. Phil. 6, 1:
ex eo fieri, ut, etc.,
id. Lael. 13, 46:
ex quo fit, ut, etc.,
id. Rep. 1, 43:
e quo efficitur, non ut, etc.,
id. Fin. 2, 5, 15 et saep.—Sometimes between two substantives without a verb:
non minor ex aqua postea quam ab hostibus clades,
Flor. 4, 10, 8:
ex nausea vomitus,
Cels. 4, 5:
ex hac clade atrox ira,
Liv. 2, 51, 6:
metus ex imperatore, contemptio ex barbaris,
Tac. A. 11, 20:
ex legato timor,
id. Agr. 16 et saep.—
2.
In partic., to indicate that from which any thing derives its name, from, after, on account of:
cui postea Africano cognomen ex virtute fuit,
Sall. J. 5, 4; cf. Flor. 2, 6, 11:
cui (sc. Tarquinio) cognomen Superbo ex moribus datum,
id. 1, 7, 1:
nomen ex vitio positum,
Ov. F. 2, 601:
quarum ex disparibus motionibus magnum annum mathematici nominaverunt,
Cic. N. D. 2, 20; id. Leg. 1, 8; cf. id. Tusc. 4, 12; Plin. 11, 37, 45, § 123:
holosteon sine duritia est, herba ex adverso appellata a Graecis,
id. 27, 10, 65, § 91:
quam urbem e suo nomine Romam jussit nominari,
Cic. Rep. 2, 7:
e nomine (nominibus),
id. ib. 2, 20; Tac. A. 4, 55; id. G. 2; Just. 15, 4, 8; 20, 5, 9 et saep.—
F.
To indicate a transition, i. e. a change, alteration, from one state or condition to another, from, out of:
si possum tranquillum facere ex irato mihi,
Plaut. Cist. 3, 21:
fierent juvenes subito ex infantibus parvis,
Lucr. 1, 186:
dii ex hominibus facti,
Cic. Rep. 2, 10:
ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio,
id. ib. 1, 45:
nihil est tam miserabile quam ex beato miser,
id. Part. 17; cf.:
ex exsule consul,
id. Manil. 4, 46:
ex perpetuo annuum placuit, ex singulari duplex,
Flor. 1, 9, 2: tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti, Sall. J. 10:
ex alto sapore excitati,
Curt. 7, 11, 18.—
G.
Ex (e) re, ex usu or ex injuria, to or for the advantage or injury of any one:
ex tua re non est, ut ego emoriar,
Plaut. Ps. 1, 3, 102; 104; cf. Ter. Phorm. 5, 7, 76: Cervius haec inter vicinus garrit aniles Ex re fabellas, i. e. fitting, suitable, pertinent (= pro commodo, quae cum re proposita conveniant), Hor. S. 2, 6, 78:
aliquid facere bene et e re publica,
for the good, the safety of the state, Cic. Phil. 10, 11, 25:
e (not ex) re publica,
id. ib. 3, 12, 30; 8, 4, 13; id. de Or. 2, 28, 124; id. Fam. 13, 8, 2; Liv. 23, 24; Suet. Caes. 19 et saep.:
exque re publica,
Cic. Phil. 3, 15, 38; 5, 13, 36:
non ex usu nostro est,
Plaut. Merc. 2, 3, 60; Ter. Hec. 4, 3, 10; Caes. B. G. 1, 30, 2; 1, 50 fin.; 5, 6 fin. al.; cf.:
ex utilitate,
Plin. Pan. 67, 4; Tac. A. 15, 43:
ex nullius injuria,
Liv. 45, 44, 11.—
H.
To designate the measure or rule, according to, after, in conformity with which any thing is done:
(majores) primum jurare EX SVI ANIMI SENTENTIA quemque voluerunt,
Cic. Ac. 2, 47 fin. (cf. Beier, Cic. Off. 3, 29, 108, and the references):
ex omnium sententia constitutum est, etc.,
id. Clu. 63, 177; cf.:
ex senatus sententia,
id. Fam. 12, 4:
ex collegii sententia,
Liv. 4, 53:
ex amicorum sententia,
id. 40, 29:
ex consilii sententia,
id. 45, 29 et saep.; cf.
also: ex sententia, i. q. ex voluntate,
according to one's wish, Plaut. Capt. 2, 2, 96: Ter. Hec. 5, 4, 32; Cic. Fam. 12, 10, 2; id. Att. 5, 21 al.;
and, in a like sense: ex mea sententia,
Plaut. Men. 2, 2, 1; id. Merc. 2, 3, 36:
ex senatus consulto,
Cic. Rep. 3, 18; Sall. C. 42 fin.:
ex edicto, ex decreto,
Cic. Fam. 13, 56 fin.; id. Quint. 8, 30:
ex lege,
id. Div. in Caecil. 5, 19; id. Clu. 37, 103; id. Inv. 1, 38, 68: ex jure, Enn. ap. Gell. 20, 10, 4 (Ann. v. 276 ed. Vahl.); Varr. L. L. 6, § 64 Mull.; Cic. Mur. 12, 26; id. de Or. 1, 10, 41:
ex foedere,
Liv. 1, 23 et saep.:
hunccine erat aequum ex illius more, an illum ex hujus vivere?
Ter. Heaut. 1, 2, 29; so,
ex more,
Sall. J. 61, 3; Verg. A. 5, 244; 8, 186; Ov. M. 14, 156; 15, 593; Plin. Ep. 3, 18; Flor. 4, 2, 79 al.; cf.:
ex consuetudine,
Cic. Clu. 13, 38; Caes. B. G. 1, 52, 4; 4, 32, 1; Sall. J. 71, 4; Quint. 2, 7, 1 al.:
quod esse volunt e virtute, id est honeste vivere,
Cic. Fin. 2, 11, 34:
ex sua libidine moderantur,
Ter. Heaut. 2, 1, 4; cf. Sall. C. 8, 1:
ut magis ex animo rogare nihil possim,
Cic. Fam. 13, 8, 3:
eorum ex ingenio ingenium horum probant,
Plaut. Trin. 4, 3, 42; cf. Ter. Eun. 1, 2, 118; Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, A.:
leges ex utilitate communi, non ex scriptione, quae in litteris est, interpretari,
Cic. Inv. 1, 38; cf. id. Lael. 6, 21:
nemo enim illum ex trunco corporis spectabat, sed ex artificio comico aestimabat,
id. Rosc. Com. 10, 28; cf. Sall. C. 10, 5; Caes. B. G. 3, 20, 1; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 2 al.:
ex tuis verbis meum futurum corium pulcrum praedicas,
Plaut. Ep. 5, 1, 19; cf. Cic. Fam. 7, 17; id. Att. 1, 3:
nunc quae scribo, scribo ex opinione hominum atque fama,
id. Fam. 12, 4 fin.:
scripsit Tiberio, non ut profugus aut supplex, sed ex memoria prioris fortunae,
Tac. A. 2, 63: quamquam haec quidem res non solum ex domestica est ratione;
attingit etiam bellicam,
Cic. Off. 1, 22, 76; cf. id. Quint. 11; 15 et saep.—E re rata, v. ratus.—
I.
To form adverbial expressions, such as: ex aequo, ex commodo, ex contrario, ex composito, ex confesso, ex destinato, ex diverso, ex facili, etc., ex affluenti, ex continenti; ex improviso, ex inopinato, etc., v. the words aequus, commodus, etc.
► Ex placed after its noun: variis ex,
Lucr.
2, 791:
terris ex,
id. 6, 788:
quibus e sumus uniter apti,
id. 3, 839; 5, 949.—E joined with que:
que sacra quercu,
Verg. E. 7, 13.
IV.
In composition, ex (cf. dis) before vowels and h, and before c, p, q, t (exagito, exeo, exigo, exoro, exuro, exhaurio; excedo, expello, exquiro, extraho); ef (sometimes ec) before f (effero, effluo, effringo; also in good MSS. ecfero, ecfari, ecfodio), elsewhere e (eblandior, educo, egredior, eicio, eligo, emitto, enitor, evado, eveho). A few exceptions are found, viz., in ex: epoto and epotus as well as expotus, and escendo as well as exscensio; in e: exbibo as well as ebibo; exballisto, exbola; exdorsuo; exfututa as well as effutuo; exfibulo; exlex, etc. After ex in compounds s is [p. 671] often elided in MSS. and edd. Both forms are correct, but the best usage and analogy favor the retaining of the s; so, exsaevio, exsanguis, exscensio, exscindo, exscribo, exsculpo, exseco, exsecror, exsequiae, exsequor, exsero, exsicco, exsilio, exsilium, exsisto, exsolvo, exsomnis, exsorbeo, exsors, exspecto, exspes, exspiro, exspolio, exspuo, exsterno, exstimulo, exstinguo, exstirpo, exsto, exstruo, exsudo, exsugo, exsul, exsulto, exsupero, exsurgo, exsuscito, and some others, with their derivv.; cf. Ribbeck, Prol. Verg. p. 445 sq. Only in escendere and escensio is the elision of x before s sustained by preponderant usage; cf. Neue, Formenl. 2, p. 766.—
B.
Signification.
1.
Primarily and most freq. of place, out or forth: exeo, elabor, educo, evado, etc.; and in an upward direction: emineo, effervesco, effero, erigo, exsurgo, exsulto, extollo, everto, etc.—Hence also, trop., out of ( a former nature), as in effeminare, qs. to change out of his own nature into that of a woman: effero, are, to render wild; thus ex comes to denote privation or negation, Engl. un-: exanimare, excusare, enodare, exonerare, effrenare, egelidus, I., elinguis, elumbis, etc.—
2.
Throughout, to the end: effervesco, effero, elugeo; so in the neuter verbs which in composition (esp. since the Aug. per.) become active: egredior, enavigo, eno, enitor, excedo, etc.—Hence, thoroughly, utterly, completely: elaudare, emori, enecare, evastare, evincere (but eminari and eminatio are false readings for minari and minatio; q. v.); and hence a simple enhancing of the principal idea: edurus, efferus, elamentabilis, egelidus, exacerbo, exaugeo, excolo, edisco, elaboro, etc. In many compounds, however, of post - Aug. and especially of post-class. Latinity this force of ex is no longer distinct; so in appellations of color: exalbidus, exaluminatus, etc.; so in exabusus, exambire, exancillatus, etc. Vid. Hand Turs. II. Pp. 613-662.

Lewis & Short latin dictionary > ex
40 prae-stō

prae-stō itī, itus (P. fut. praestatūrus), āre, to stand out, stand before, be superior, excel, surpass, exceed, be excellent: suos inter aequalīs: civitas hominum multitudine praestabat, Cs.: sacro, quod praestat, peracto, Iu.: probro atque petulantiā maxume, to be pre-eminent, S.: virtute omnibus, Cs.: quā re homines bestiis praestent: pingendo aliis: praestare honestam mortem existimans turpi vitae, N.: quantum ceteris praestet Lucretia, L.: virtute ceteros mortales, L.: gradu honoris nos, L.: imperatores prudentiā, N.—Impers. with subject-clause, it is preferable, is better: sibi praestare, quamvis fortunam pati, quam interfici, etc., Cs.: mori milies praestitit, quam haec pati: motos praestat componere fluctūs, V.—To become surety for, answer for, vouch for, warrant, be responsible for, take upon oneself: ut omnīs ministros imperi tui rei p. praestare videare: ut nihil in vitā nobis praestandum praeter culpam putemus, i. e. that we have nothing to answer for if free from guilt: impetūs populi praestare nemo potest, answer for the outbreaks of the people: emptori damnum praestari oportere, compensation ought to be made: nihil, be responsible for nothing: quod ab homine non potuerit praestari, what none could guaranty against: tibi a vi nihil, give no guaranty against: meliorem praesto magistro Discipulum, warrant, Iu.: quis potest praestare, semper sapientem beatum fore, cum, etc.?: Illius lacrimae praestant Ut veniam culpae non abnuat Osiris, insure, Iu.—To fulfil, discharge, maintain, perform, execute: in pugnā militis officia, Cs.: amicitiae ius officiumque: praestiti, ne quem pacis per me partae paeniteat, have taken care, L.: quamcumque ei fidem dederis, ego praestabo, will keep the promise: ei fidem, L.: mea tibi fides praestabitur: pacem cum iis populus R. praestitit, maintained, L.: argenti pondo bina in militem, pay as ransom, L.: tributa, pay, Iu.: triplicem usuram, Iu.—To keep, preserve, maintain, retain: pueri, quibus videmur praestare rem p. debuisse: nepotibus aequor, O.: omnīs socios salvos praestare poteramus: Incolumem me tibi, H.—To show, exhibit, prove, evince, manifest, furnish, present, assure: mobilitatem equitum in proeliis, Cs.: in iis rebus eam voluntatem: consilium suum fidemque: honorem debitum patri: senatui sententiam, to give his vote: terga hosti, i. e. flee, Ta.: voluptatem sapienti, assure: praesta te eum, qui, etc., show thyself such, as, etc.: teque praesta constanter ad omne Indeclinatae munus amicitiae, show thyself constant, O.: vel magnum praestet Achillen, approve himself a great Achilles, V.

Latin-English dictionary > prae-stō

Страницы

См. также в других словарях:

taken for granted — index apparent (presumptive), assumed (inferred), ordinary, tacit Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
taken for a ride — tricked, deceived, taken in We were taken for a ride. We lost thousands of dollars … English idioms
be taken for — index exemplify Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
taken for public use — Possessed, occupied, used, and enjoyed by a public body or public agency for public purposes. Pontiac Improv. Co. v Cleveland Metropolitan Park Dist. 104 Ohio St 447, 135 NE 635, 23 ALR 866. A term broad enough to include cases in which access to … Ballentine's law dictionary
taken for granted — adjective evident without proof or argument (Freq. 1) an axiomatic truth we hold these truths to be self evident • Syn: ↑axiomatic, ↑self evident • Similar to: ↑obvious … Useful english dictionary
Taken (TV miniseries) — Taken Genre Drama Science fiction Creator … Wikipedia
for — I. preposition Etymology: Middle English, from Old English; akin to Latin per through, prae before, pro before, for, ahead, Greek pro, Old English faran to go more at fare Date: before 12th century 1. a. used as a function word to indicate… … New Collegiate Dictionary
taken in — deceived, fooled, taken for a ride I was taken in by their ads. I believed what they said … English idioms
Taken in hand — (sometimes abbreviated as TiH) is a neologism that refers to a style of monogamous, heterosexual relationship which is male led. The female submits to her male partner s decisions in matters of everyday life.Non Sexual DynamicsMost Taken in Hand… … Wikipedia
taken aback — also[taken back] {adj.} Unpleasantly surprised; suddenly puzzled or shocked. * /When he came to pay for his dinner he was taken aback to find that he had left his wallet at home./ … Dictionary of American idioms
taken aback — also[taken back] {adj.} Unpleasantly surprised; suddenly puzzled or shocked. * /When he came to pay for his dinner he was taken aback to find that he had left his wallet at home./ … Dictionary of American idioms

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на все языки

be+taken+for

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на все языки

be+taken+for

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: