-
1 luō
luō luī, —, ere [1 LV-], to loose, free, pay off: aes alienum, Cu.—Fig., of punishment, to suffer, undergo: poenas parricidi: Supplicium, V.: Exsilium dirā poenam pro caede luebat, was undergoing banishment as a punishment, O.— To atone for, expiate: morte, V.: noxam pecuniā, L.: sanguine periuria, V.: Delicta maiorum, H.: pericula publica, i. e. avert by expiation, L.* * *Iluere, lui, luitus Vpay; atone forIIluere, lui, lutus Vpay; redeem/free; pay fine, compensate/atone -
2 redimō
redimō ēmī, ēmptus, ere [red-+emo], to buy back, repurchase, redeem: (domum) non minoris, quam emit Antonius, redimet: de fundo redimendo.— To ransom, release, redeem: captum quam queas Minumo, T.: cum legati populi R. redempti sint: e servitute: servi in publicum redempti ac manumissi, ransomed at the public cost, L.— To buy off, set free, release, rescue: pecuniā se a iudicibus palam redemerat: eum suo sanguine ab Acheronte, N.: fratrem Pollux alternā morte redemit, V.: corpus (a morbo), O.: armis civitatem, L.— To buy up, obtain by purchase, take by contract, undertake, hire, farm: belli moram, secure by bribery, S.: vectigalia parvo pretio redempta habere, Cs.: picarias de censoribus: litem, undertake.—Fig., to buy, purchase, redeem, secure, gain, acquire, obtain, procure: ut ab eo (praetorc) servorum vita redimeretur: pretio sepeliendi potestatem: ne obsidibus quidem datis, pacem Ariovisti, Cs.: auro ius triste sepulcri, O.: mutuam dissimulationem mali, Ta.: alqd morte, Cu.— To buy off, ward off, obviate, avert: (acerbitatem) a re p. meis incommodis: metum virgarum pretio: Si mea mors redimenda tuā esset, O.— To pay for, make amends for, atone for, compensate for: flagitium aut facinus, S.: sua per nostram periuria poenam, O.* * *Iredimere, redemi, redemptus V TRANSbuy back, recover, replace by purchase; buy up; make good, fulfil (promise); redeem; atone for; ransom; rescue/save; contract for; buy/purchase; buy offIIredimere, redimi, - V TRANSbuy back, recover, replace by purchase; buy up; make good, fulfil (promise); redeem; atone for; ransom; rescue/save; contract for; buy/purchase; buy off -
3 piō
piō āvī, ātus, āre [pius], to approach with sacred rites, appease, propitiate: Silvanum lacte, H.: ossa, V.: Ianus piandus erit, O.— To purify with sacred rites: si quid tibi piandum fuisset.— To make good, atone for, expiate: mors morte pianda est, O.: fulmen, avert the omen of lightning, O.: prodigia, Ta.: culpam morte, atone for, V.: nefas morte piandum, i. e. to be punished, Iu.* * *piare, piavi, piatus Vappease, propitiate; cleanse, expiate -
4 expio
ex-pĭo, āvi, ātum, 1, v. a., to make satisfaction, amends, atonement for a crime or a criminal; to purify any thing defiled with crime; to atone for, to expiate, purge by sacrifice (freq. and class.; syn.: pio, lustro, placo, paco).I.Relig. t. t.A.Lit.:B.SACRVM COMMISSVM QVOD NEQVE EXPIARI POTERIT, IMPIE COMMISSVM ESTO: QVOD EXPIARI POTERIT, PVBLICI SACERDOTES EXPIANTO,
Cic. Leg. 2, 9, 21:scelus,
Hor. C. 1, 2, 29; cf.:tua scelera di immortales in nostros milites expiaverunt,
i. e. have avenged, Cic. Pis. 35, 85:in iis sine illius suffimentis expiati sumus,
id. Leg. 1, 14, 40; cf.:imperatum patri, ut filium expiaret pecunia publica,
Liv. 1, 26, 12:aliquem,
Plaut. Most. 2, 2, 34:puerum lustralibus salivis,
Pers. 2, 33:quae violata sunt, expiabuntur,
Cic. Att. 1, 17, 7; cf.:expiandum forum Romanum a nefarii sceleris vestigiis,
id. Rab. Perd. 4, 11; id. Phil. 1, 12, 30.—To avert an omen or sign, i. e. to prevent the evil indicated by it:II.quae di significent, quemadmodum ea procurentur atque expientur,
Cic. Div. 2, 63, 139:prodigia quae neque hostiis neque votis piare fas habet gens superstitioni obnoxia,
Tac. H. 5, 13 init.:arma nondum expiatis uncta cruoribus,
Hor. C. 2, 1, 5:dira detestatio nulla expiatur victima,
id. Epod. 5, 90 et saep.—Transf., beyond the relig. sphere.A.To atone for, make amends for, repair, make good:B.haec superioris aetatis exempla expiata Saturnini atque Gracchorum casibus docet,
Caes. B. C. 1, 7, 5:malam potentiam servili supplicio,
Tac. H. 4, 11:legatorum injurias regisque caedem,
Liv. 1, 14, 3:errorem,
Plin. Ep. 8, 10, 1 et saep.:incommodum virtute,
Caes. B. G. 5, 52 fin.:cladem victoriis,
Flor. 1, 12.—To appease (very rare):a me etiam poenas expetistis, quibus conjuratorum manes mortuorum expiaretis,
Cic. Pis. 7, 16:tutelam navis,
Petr. 105:iram,
Sen. Oet. 857. -
5 pio
pĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [pius].I. B.Lit.:II.Silvanum lacte piabant,
Hor. Ep. 2, 1, 143:ossa,
Verg. A. 6, 379:busta (i.e. Manes),
Ov. M. 13, 515:Janus Agonali luce piandus erit,
id. F. 1, 318.—Transf.A.To honor with religious rites, to celebrate:B.ubi piem Pietatem,
Plaut. As. 3, 1, 3:aras ture,
Prop. 3, 10 (4, 9), 19:in magicis astra piare focis,
to perform sacred rites, id. 1, 1, 20.—To purify with sacred rites (syn.:C.procuro, lustro): si quid tibi piandum fuisset,
Cic. Dom. 51.—To make or seek to make good, to atone for, expiate:D. E.damna,
Ov. A. A. 3, 160:mors morte pianda est,
id. M. 8, 483:fulmen,
to avert by sacrifice the misfortune portended by lightning, id. F. 3, 291:nefas triste,
to atone for, avert the penalty, Verg. A. 2, 184; Ov. H. 19, 194:cometes terrificum sidus, ac non leviter piatum,
Plin. 2, 25, 23, § 92.—To free from madness, Fest. p. 213 Müll.:jube te piari de meā pecuniā: nam ego quidem insanum te esse certo scio,
Plaut. Men. 2, 2, 17; so id. ib. 3, 2, 51. -
6 dō
dō (old subj. duis, duit, duint, etc.), dedī, datus, are [1 DA-], to hand over, deliver, give up, render, furnish, pay, surrender: dic quid vis dari tibi, T.: pretium: Apronio quod poposcerit: pecuniam praetori: pecuniam ob ius dicendum: pecunias eis faenori: abrotonum aegro, administer, H.: obsides, Cs.: ad sepulturam corpus: manibus lilia plenis, by handfuls, V.: ne servi in quaestionem dentur: catenis monstrum, H.: obsidibus quos dabant acceptis, offered, L.: cui Apollo citharam dabat, was ready to give, V.: Da noctis mediae, da, etc. (sc. cyathos), i. e. wine in honor of, H. — Of letters, to intrust (for delivery), send: litteras ad te numquam habui cui darem, by whom to send: ut ad illum det litteras, may write: tum datae sunt (epistulae), cum, etc., was written: ad quas (litteras) ipso eo die dederam, answered.—To give, bestow, present, grant, confer, make a present of: dat nemo largius, T.: vasa legatis muneri data, Ta.: multis beneficia, S.: Os homini sublime, O.: cratera, quem dat Dido, a present from, V.: divis Tura, offer, H.: munus inritamen amoris, O.: pretium dabitur tibi femina, O.— To give up, surrender, yield, abandon, devote, leave: diripiendam urbem: (filiam) altaribus, Iu.: Siculos eorum legibus: summam certaminis uni, O.: dant tela locum, let pass, V.: dat euntibus silva locum, makes way, V.: ut spatium pila coiciendi non daretur, left, Cs.: tribus horis exercitui ad quietem datis, Cs.: amori ludum, H.: unum pro multis dabitur caput, V.: Mille ovium morti, H.: se rei familiari: sese in cruciatum: se vento, Cs.: da te populo.—With manūs, to offer (for fetters), i. e. to surrender, yield: qui det manūs vincique se patiatur: donicum victi manūs dedissent, N.: dat permotus manūs, yields, Cs.: do manūs scientiae, H.— To grant, give, concede, yield, resign, furnish, afford, present, award, render, confer: des veniam oro, H.: Si das hoc, admit, H.: plurīs sibi auras ad reprehendendum: facultatem per provinciam itineris faciundi, Cs.: hostibus occasionem pugnandi, S.: imperium Caesari: mihi honorem: datus tibi plausus, H.: dextram iuveni (as a pledge), V.: senatus utrique datur, a hearing, S.: si verbis audacia detur, O.: peditibus suis hostīs paene victos, turn over, S.: unam ei cenam, entertain at dinner, T.: Dat somnos adimitque, V.: Dat veniam somnumque dies, i. e. leave to rest, H.: Quā data porta, V.: Das aliquid famae, make a concession, H.— To permit, suffer, allow, let, grant: Da mihi contingere, etc., O.: Di tibi dent classem reducere, H.: cur Non datur audire, etc., V.: da, femina ne sim, O.: date volnera lymphis Abluam, V.: ille dedit quod non... et ut, etc., it was of his bounty, O.: omnibus nobis ut res dant sese, ita, etc., just as circumstances permit, T.: Multa melius se nocte dedere, succeed, V. — To spare, give up, concede, surrender, forgive: da hunc populo, spare for the sake of: non id petulantiae suae, sed Verginio datum, L.: sanguini id dari, that concession is made, L.— To release, let go, give out, relax, spread: curru lora, V.: frena, O.: in altum Vela, set sail, V.: retrorsum Vela, turn back, H.: conversa domum lintea, H. — Meton., to set, put, place, bring, cause: ipsum gestio Dari mi in conspectum, T.: ad eundem numerum (milites), Cs.: corpora in rogos, O.: collo bracchia circum, V.: bracchia Cervici, H.: multum cruoris, shed, O.: in laqueum vestigia, Iu.: te me dextera Defensum dabit, V. — With se, to present oneself, plunge, rush: In medias sese acies, V.: saltu sese in fluvium, V. — To bring forward, cause, produce, yield, present, make, display (poet.): quas turbas dedit, T.: omnes Dant cuneum, form, V.: terga, turn, V.: aetas Terga dedit, passed away, O.: Vina dabant animos, O.: ex fumo lucem, H.: partu prolem, V.: liberos, Ct.: segetes frumenta daturae, H.: ore colores, V.: patientiae documentum, Ta.: Ludentis speciem, H.: spectacula Marti, H.: Da mihi te talem, O. — To represent (on the stage), produce, bring out: Menandri Phasma, T.: fabulam. — To impose, assign, apportion, allot, appoint, inflict: sibi damnum: finem laborum, grant, V.: Nomina ponto, H.: Volnera ferro, O.: genti meae data moenia, fated, V.: dat negotium Gallis, uti, etc., Cs.: quae legatis in mandatis dederat, Cs.: hospitibus te dare iura, are the lawgiver, V.: detur nobis locus, assigned, H.: volnera hosti, O.: Haec data poena diu viventibus, imposed, Iu.: dat (auribus) posse moveri, makes movable, O.— To excite, awaken, produce: sibi minus dubitationis, Cs.: risūsque iocosque, H.: ignīs (amoris), O.—Fig., of expression, to give expression to, give, utter, announce: in me iudicium: legem, enact: ei consilium: dabitur ius iurandum, Te esse, etc., I'll take my oath, T.: fidem, O.: signum recipiendi, Cs.: responsa, V.: cantūs, V.: Undis iura, O.: requiemque modumque remis, O. — Esp.: nomen, to give in, i. e. enlist, Cs.— To tell, communicate, relate, inform (poet.): quam ob rem has partīs didicerim, paucis dabo, T.: iste deus qui sit, da nobis, V.: Seu Aeneas eripuisse datur, O.— To apply, bestow, exercise, devote: paululum da mi operae, attend, T.: imperatori operam date, Cs.: virtuti opera danda est.—Of a penalty, to give, undergo, suffer, endure: consules poenas dederant, S.: Teucris det sanguine poenas, atone with his life, V. — With verba, to give (mere) words, attempt to deceive, pretend, mislead, cheat: Quoi verba dare difficilest, T.: verba dedimus, decepimus. — With dat, predic., to ascribe, impute, attribute, reckon, regard: quam rem vitio dent, T.: laudem Roscio culpae: quae tu commisisti Verri crimini daturus sum.* * *dare, dedi, datus V TRANSgive; dedicate; sell; pay; grant/bestow/impart/offer/lend; devote; allow; make; surrender/give over; send to die; ascribe/attribute; give birth/produce; utter -
7 ē-mendō
ē-mendō āvī, ātus, āre [ex + mendum], to free from faults, correct, improve, amend: civitas emendari solet continentiā principum: consuetudinem: res Italas Legibus, H.— To correct, revise: annalīs suos. — To atone for, compensate for: vitia emendata virtutibus, N.: facta priora novis, O.: arte fortunam, H. -
8 ex-piō
ex-piō āvī, ātus, āre.—In religion, to make amends for, atone for, purify, expiate, purge by sacrifice: tua scelera in nostros milites, i. e. avenge: filium pecuniā publicā, L.: quae violata sunt, expiabuntur: arma Nondum expiatis uncta cruoribus, H.—To avert, destroy the force of (an omen or curse): quem ad modum ea expientur: prodigium, L.: dira detestatio Nullā expiatur victimā, H.—To make amends for, repair, make good, compensate: superioris aetatis exempla Gracchorum casibus, Cs.: legatorum iniurias, L. -
9 ex-solvō or exolvō
ex-solvō or exolvō solvī, solūtus, ere, to loose, unloose, set loose, release, deliver, free: te, T.: venas, to open, Ta.: toto paulatim se corpore, V. —Fig., to solve, resolve: nodum erroris, L.: obsidum, raise, Ta.: famem, satisfy, O. — To release, free, set free, liberate: me vituperatione: animos religione, L.: te suspicione, T.: plebem aere alieno, L.: curis, V.: alqm poenā, Ta. — To discharge, pay: nomina mea: multiplici iam sorte exsolutá, L.: pars multae regi exsolvitur, Ta. — To discharge, pay, fulfil, keep: quod promiserat: vota, L.: ius iurandum, L.: praemia, poenas alicui, award, L.: gratiam recte factis, L.: culpam, atone for, Ta.: fidem, L.: promissum suum, Ta. -
10 pēnsō
pēnsō āvī, ātus, āre, freq. [pendo], to weigh, weigh out: aurum, L.: pensari eādem trutinā, i. e. judged by the same standard, H.— To counterbalance, contrast, compare: adversa secundis, L.: virtutibus vitia, L.— To compensate, recompense, requite: exiguā turis impensā beneficia, Cu.: transmarinae res quādam vice pensatae (sc. inter se), L.: volnus volnere, O.— To pay, atone for: laudem cum damno, O.: nece pudorem, O.— To weigh, ponder, examine, consider: ut factis, non ex dictis, amicos pensent, L.: animi consulta, Cu.* * *pensare, pensavi, pensatus Vweigh, weigh out; pay or punish for; counterbalance, compensate; ponder, exami -
11 pūrgō
pūrgō āvī, ātus, āre [purus+1 AG-], to free from what is superfluous, make clean, make pure, clean, cleanse, purify: piscīs ceteros purga, bone, T.: falcibus locum, cleared the ground: domum muribus, Ph.: educ omnīs tuos, purga urbem: miror morbi purgatum te illius, H.— To clear the body, purge: quid radix ad purgandum possit<*> Qui purgor bilem, purge myself of, H.— To clear away, remove: ligonibus herbas, O.: scindit se nubes et in aethera purgat apertum, melts away, V.: Cultello unguīs, trim, H.—Fig., of persons, to clear from accusation, excuse, exculpate, justify: Sullam ipsius virtus purgavit: me tibi: Caesarem de interitu Marcelli: si sibi purgati esse vellent, Cs.: civitatem facti hostilis, L.— To remove, refute, repel, justify: Aut ea refellendo aut purgando vobis corrigemus, T.: factum, O.: facinus, Cu.: purgandis criminibus, by disproving: suspicionem, remove, L.: ea, quae ipsis obicerentur, refute, L. — To establish, vindicate, plead: innocentiam suam, L.: viri factum (esse) purgantes cupiditate atque amore, pleading in excuse, L.: purgantibus iis multitudinis concursu factum, L.—In religion, to make atonement for, expiate, purify, atone for, lustrate: populos, O.: nefas, O.* * *purgare, purgavi, purgatus Vmake clean, cleanse; excuse -
12 expio
expiare, expiavi, expiatus Vexpiate, atone for; avert by expiatory rites -
13 Achivi
Ăchīvus, a, um ( gen. plur. Achivom, Verg. A. 11, 266), adj. [fr. Achaeus, with the Digamma, Achaefos, Achifus, Achivus], Achaean, Grecian (v. Achaia):tellus,
Ov. Pont. 1, 4, 33:castra,
id. H. 1, 21.—Hence, Ăchīvi, the Greeks, Cic. Div. 1, 14: quidquid delirant reges plectuntur Achivi, whatever wrongs the (Grecian) kings are guilty of (before Troy) their subjects must suffer for; but it soon became a general proverb: whatever errors the great commit, the people must atone for, Hor. Ep. 1, 2, 14. -
14 Achivus
Ăchīvus, a, um ( gen. plur. Achivom, Verg. A. 11, 266), adj. [fr. Achaeus, with the Digamma, Achaefos, Achifus, Achivus], Achaean, Grecian (v. Achaia):tellus,
Ov. Pont. 1, 4, 33:castra,
id. H. 1, 21.—Hence, Ăchīvi, the Greeks, Cic. Div. 1, 14: quidquid delirant reges plectuntur Achivi, whatever wrongs the (Grecian) kings are guilty of (before Troy) their subjects must suffer for; but it soon became a general proverb: whatever errors the great commit, the people must atone for, Hor. Ep. 1, 2, 14. -
15 diluo
dī-lŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a., to wash to pieces, wash away; to dissolve, dilute, cause to melt away; to wash, drench (freq. and class.).I.Lit.A.Ingen.: ne aqua lateres diluere posset, * Caes. B. C. 2, 10, 6:B.sata laeta boumque labores,
Verg. G. 1, 326; cf.: sanguine diluitur tellus, is soaked, Furius Antias ap. Gell. 18, 11, 4:unguenta lacrimis,
Ov. P. 1, 9, 53:alvum helleboro,
Gell. 17, 15, 4:vulnus cruris aceto,
Petr. 136, 7; cf.:ulcus ovi albore,
Scrib. Comp. 24:colorem,
i. e. to wash out, weaken, Plin. 31, 7, 42, § 91; Ov. P. 4, 10, 62:amnes diluuntur,
Plin. 31, 4, 29, § 52.—In partic., to dissolve any thing in a liquid, i. e. to temper, dilute, mix:II.absinthia,
Lucr. 4, 224; 6, 930; cf.venenum,
Liv. 40, 4 fin.:helleborum,
Pers. 5, 100:vinum,
i. e. to dilute with water, Mart. 1, 107; v. under P. a.:favos lacte et miti Baccho (i. e. vino),
Verg. G. 1, 344; cf.:Hymettia mella Falerno,
Hor. S. 2, 2, 16:insignem bacam aceto,
id. ib. 2, 3, 241:medicamentum aceto,
Cels. 5, 20; Scrib. Comp. 158; 261 al.:circaeam in vino,
Plin. 27, 8, 38, § 60:rutam cum mero,
Col. 6, 4, 2:medicamentum ex aqua,
Scrib. Comp. 247 et saep.Trop.A.To weaken, lessen, impair; to do away with, remove:* B.adversariorum confirmatio diluitur aut infirmatur aut elevatur,
Cic. Inv. 1, 42:res leves infirmare ac diluere (opp. confirmare),
id. Rosc. Am. 15; Quint. 9, 2, 80:molestias omnes (c. c. extenuare),
Cic. Tusc. 3, 16; cf.:curam multo mero,
Ov. A. A. 238:seriorem horam mero,
id. H. 19, 14:vitium ex animo (Bacchus),
Prop. 3, 17, 6 (4, 16, 6 M.):crimen,
Cic. Mil. 27; id. Brut. 80, 278; Liv. 4, 14; Quint. 7, 10, 12 (opp. obicere); 9, 2, 53 (c. c. negare) et saep.; cf. also Cic. Cael. 15; Liv. 45, 10; Quint. 4, 2, 26; Ov. R. Am. 695 et saep.:invidiam aliqua cavillatione,
Suet. Vesp. 23:injurias aere pauco,
to atone for, Gell. 20, 1, 31:omnes affectuum vires, Quint, 11, 1, 52: ejus auctoritatem,
Sen. Ep. 29:memoriam tam praeclarae rei,
Val. Max. 9, 2, 1.—Analog. with its synon. dissolvere, to solve a difficulty, i. e. to explain:mi, quod rogavi, dilue,
Plaut. Rud. 4, 4, 64.—Hence, -
16 excuso
ex-cūso ( excuss-), āvi, ātum, 1, v. a. [causa; cf. accuso, from ad-causa; qs. to release from a charge, to free from blame; hence], to excuse a person or thing.I.Lit.(α).With a personal object, aliquem alicui:(β).Atticae meae velim me ita excuses, ut omnem culpam in te transferas,
Cic. Att. 15, 28; cf.:aliquem alicui per litteras,
id. Fam. 11, 15, 1; and:his omnibus me vehementer excusatum volo,
id. Verr. 2, 1, 40, § 103.—With quod:Titium excusavit Vespa Terentius, quod eum brachium fregisse diceret,
id. de Or. 2, 62, 253:Libo excusat Bibulum, quod is, etc.,
Caes. B. C. 3, 16, 3:primum me tibi excuso in eo ipso, in quo te accuso,
Cic. Q. Fr. 2, 2, 1:se de aliqua re,
Caes. B. G. 4, 22, 1:de me excusando apud Apuleium, dederam ad te litteras,
Cic. Att. 12, 14, 1:se alicui,
Plaut. As. 4, 2, 4; Quint. 4, 1, 75 et saep.—In pass.:cura, ut excuser morbi causa in dies singulos,
Cic. Att. 12, 13, 2: si citatus judex non responderit excuseturque Areopagites esse, etc., excuses himself as being, etc., id. Phil. 5, 5, 14:dixi, cur excusatus abirem,
Hor. Ep. 1, 9, 7:apud Appuleium in dies ut excuser videbis,
Cic. Att. 12, 15, 1:me excusatum esse apud Appuleium a Laterense,
id. ib. 12, 17, 1.—With inanim. or abstr. objects, to excuse, apologize for:II.Varroni memineris excusare tarditatem litterarum mearum,
Cic. Att. 15, 26 fin.:habitum permutatum,
Quint. 3, 7, 6:palliolum, fascias, etc. (sola valetudo),
id. 11, 3, 144:commentarios,
id. 10, 7, 31:missos ignes,
Ov. M. 2, 397;dolorem,
id. ib. 4, 256:toros,
Stat. Th. 2, 256:reditum Agrippinae ob imminentem partum et hiemem,
her not returning, Tac. A. 1, 44.Transf.A.Aliquid (alicui), i. q. se propter aliquid, to allege in excuse, to plead as an excuse, to excuse one's self with.(α).With acc.:(β).propinquitatem excusavit,
Cic. Phil. 8, 1, 1:morbum,
id. ib. 9, 4, 8:inopiam (with calamitatem queri),
Caes. B. C. 3, 20, 3:valetudinem,
Liv. 6, 22 fin.:imbecillitatem,
Suet. Tib. 6:vires,
Ov. M. 14, 462:diversa,
Tac. A. 3, 11 et saep.:ille Philippo Excusare laborem et mercenaria vincla, Quod non mane domum venisset, etc.,
Hor. Ep. 1, 7, 67:dictatorem se apud patres excusare solitum,
Liv. 6, 39, 4:aliquid apud aliquem,
Curt. 5, 10, 8; Suet. Tib. 68.— Pass.:quae apud Vitellium excusanda erant,
Tac. H. 2, 85:excusata necessitas praesentium,
id. ib. 1, 78:excusata rei familiaris mediocritate,
Suet. Aug. 101:excusatus languor faucium, propter quem non adesset,
id. Ner. 41 et saep.—With an object-clause:B.si prehensi sumus, excusemus, ebrios Nos fecisse, etc.,
Plaut. Aul. 4, 10, 19 (but in id. Merc. 2, 3, 126, the correct reading is incusato, v. Ritschl ad h. l.): excusanti, minus datum ad occultandam facinoris invidiam, Suet. Ner. 33; id. Aug. 69.—Aliquem ab aliqua re, aliqua re, or alicui rei, to excuse, absolve one from any thing; to discharge, dispense with one (postAug.):C.a coepta (tutela) excusari,
Dig. 27, 1, 11:collegarum filiorum tutela excusari,
ib. 9; cf. Ambros. in Psa. 1, § 46:cui excusari mallet,
Tac. A. 1. 12; Vulg. Luc. 14, 19. But (class.):se de aliqua re: legati venerunt, qui se de superioris temporis consilio excusarent, quod, etc.,
Caes. B. G. 4, 22, 1.—Se ab aliqua re, to shelter, protect one's self from any thing (post-class.):D.ut invicom se a calore excusent (plantae),
Pall. Nov. 7, 2. —Hence,Aliquid aliqua re, to compensate, atone for any thing (post-Aug. and rare):nefas armis,
Claud. de Bell. Get. 562; Stat. Th. 6, 44; Plin. Pan. 32, 4.—Hence, excūsātus, a, um, P. a., excused (postAug. and rare):hoc et ego excusatior, si forte sum lapsus, et tu dignior laude,
Plin. Ep. 8, 14, 11; 4, 5, 4:excusatissimus essem, etiamsi, etc.,
Sen. Const. Sap. 29.— Adv.: excūsātē, without blame, excusably:fieri id videtur excusate,
Quint. 2, 1, 13.— Comp.:quod exoratus excusatius facies,
Plin. Ep. 9, 21, 3; Tac. A. 3, 68; Just. 32, 2. -
17 excusso
ex-cūso ( excuss-), āvi, ātum, 1, v. a. [causa; cf. accuso, from ad-causa; qs. to release from a charge, to free from blame; hence], to excuse a person or thing.I.Lit.(α).With a personal object, aliquem alicui:(β).Atticae meae velim me ita excuses, ut omnem culpam in te transferas,
Cic. Att. 15, 28; cf.:aliquem alicui per litteras,
id. Fam. 11, 15, 1; and:his omnibus me vehementer excusatum volo,
id. Verr. 2, 1, 40, § 103.—With quod:Titium excusavit Vespa Terentius, quod eum brachium fregisse diceret,
id. de Or. 2, 62, 253:Libo excusat Bibulum, quod is, etc.,
Caes. B. C. 3, 16, 3:primum me tibi excuso in eo ipso, in quo te accuso,
Cic. Q. Fr. 2, 2, 1:se de aliqua re,
Caes. B. G. 4, 22, 1:de me excusando apud Apuleium, dederam ad te litteras,
Cic. Att. 12, 14, 1:se alicui,
Plaut. As. 4, 2, 4; Quint. 4, 1, 75 et saep.—In pass.:cura, ut excuser morbi causa in dies singulos,
Cic. Att. 12, 13, 2: si citatus judex non responderit excuseturque Areopagites esse, etc., excuses himself as being, etc., id. Phil. 5, 5, 14:dixi, cur excusatus abirem,
Hor. Ep. 1, 9, 7:apud Appuleium in dies ut excuser videbis,
Cic. Att. 12, 15, 1:me excusatum esse apud Appuleium a Laterense,
id. ib. 12, 17, 1.—With inanim. or abstr. objects, to excuse, apologize for:II.Varroni memineris excusare tarditatem litterarum mearum,
Cic. Att. 15, 26 fin.:habitum permutatum,
Quint. 3, 7, 6:palliolum, fascias, etc. (sola valetudo),
id. 11, 3, 144:commentarios,
id. 10, 7, 31:missos ignes,
Ov. M. 2, 397;dolorem,
id. ib. 4, 256:toros,
Stat. Th. 2, 256:reditum Agrippinae ob imminentem partum et hiemem,
her not returning, Tac. A. 1, 44.Transf.A.Aliquid (alicui), i. q. se propter aliquid, to allege in excuse, to plead as an excuse, to excuse one's self with.(α).With acc.:(β).propinquitatem excusavit,
Cic. Phil. 8, 1, 1:morbum,
id. ib. 9, 4, 8:inopiam (with calamitatem queri),
Caes. B. C. 3, 20, 3:valetudinem,
Liv. 6, 22 fin.:imbecillitatem,
Suet. Tib. 6:vires,
Ov. M. 14, 462:diversa,
Tac. A. 3, 11 et saep.:ille Philippo Excusare laborem et mercenaria vincla, Quod non mane domum venisset, etc.,
Hor. Ep. 1, 7, 67:dictatorem se apud patres excusare solitum,
Liv. 6, 39, 4:aliquid apud aliquem,
Curt. 5, 10, 8; Suet. Tib. 68.— Pass.:quae apud Vitellium excusanda erant,
Tac. H. 2, 85:excusata necessitas praesentium,
id. ib. 1, 78:excusata rei familiaris mediocritate,
Suet. Aug. 101:excusatus languor faucium, propter quem non adesset,
id. Ner. 41 et saep.—With an object-clause:B.si prehensi sumus, excusemus, ebrios Nos fecisse, etc.,
Plaut. Aul. 4, 10, 19 (but in id. Merc. 2, 3, 126, the correct reading is incusato, v. Ritschl ad h. l.): excusanti, minus datum ad occultandam facinoris invidiam, Suet. Ner. 33; id. Aug. 69.—Aliquem ab aliqua re, aliqua re, or alicui rei, to excuse, absolve one from any thing; to discharge, dispense with one (postAug.):C.a coepta (tutela) excusari,
Dig. 27, 1, 11:collegarum filiorum tutela excusari,
ib. 9; cf. Ambros. in Psa. 1, § 46:cui excusari mallet,
Tac. A. 1. 12; Vulg. Luc. 14, 19. But (class.):se de aliqua re: legati venerunt, qui se de superioris temporis consilio excusarent, quod, etc.,
Caes. B. G. 4, 22, 1.—Se ab aliqua re, to shelter, protect one's self from any thing (post-class.):D.ut invicom se a calore excusent (plantae),
Pall. Nov. 7, 2. —Hence,Aliquid aliqua re, to compensate, atone for any thing (post-Aug. and rare):nefas armis,
Claud. de Bell. Get. 562; Stat. Th. 6, 44; Plin. Pan. 32, 4.—Hence, excūsātus, a, um, P. a., excused (postAug. and rare):hoc et ego excusatior, si forte sum lapsus, et tu dignior laude,
Plin. Ep. 8, 14, 11; 4, 5, 4:excusatissimus essem, etiamsi, etc.,
Sen. Const. Sap. 29.— Adv.: excūsātē, without blame, excusably:fieri id videtur excusate,
Quint. 2, 1, 13.— Comp.:quod exoratus excusatius facies,
Plin. Ep. 9, 21, 3; Tac. A. 3, 68; Just. 32, 2. -
18 luo
1.lŭo, lui, 3, v. a. [root lu-, to wash; Gr. louô, loutron; cf. luma, luthron, polluo, diluo, and lavo], to wash, lave. — Lit.:II.Graecia luitur Ionio,
Sil. 11, 22: amnis moenia luit, Prud. steph. 3, 190.—Trop., to cleanse, purge:2.insontes errore luit,
Val. Fl. 3, 407.lŭo, lui (no sup., but fut. part. act. luiturus, Tert. adv. Marc. 5, 16; Claud. VI. Cons. Hon. 140; Prud. Psych. 535; v. Neue, Formenl. 2, p. 585), 3, v. a. [root lu, to loose, let go; Gr. luô; cf. lutêr, lutron; Lat. solvo, reluo; Germ. los; Engl. loose; prob. not connected with luo, 1.], to loose, let go, set free. —Hence,A.To release from debt:B.fundum a testatore obligatum,
Dig. 36, 1, 78, § 6.—To pay a debt or penalty:C.aes alienum,
Curt. 10, 2, 25:debitum, Cod. Th. 2, 4, 3: cautum est ut lueret in singulas (arbores caesas) aeris XXV.,
Plin. 17, 1, 1, § 7.—Luere poenas or poenam, to suffer as a punishment, undergo:D.itaque mei peccati luo poenas,
Cic. Att. 3, 9, 1:ad luendas rei publicae poenas,
id. Sull. 27, 76:qui Tuscā pulsus ab urbe Exsilium dirā poenam pro caede luebat,
was undergoing banishment as a punishment, Ov. M. 3, 624:augurium malis,
to suffer the misfortune which the augury predicted, Plin. 7, 8, 6, § 46:supplicia crucibus,
Just. 2, 5, 6.—To atone for, expiate (class.):E.stuprum voluntariā morte luere,
Cic. Fin. 5, 22, 64:noxam pecuniā,
Liv. 38, 37:qui (obsides) capite luerent, si pacto non staretur,
id. 9, 5:sanguine perjuria,
Verg. G. 1, 502:commissa,
id. ib. 4, 454.—To satisfy, appease:F.libidinem alicujus sanguine innocentium,
Cic. Verr. 2, 1, 30, § 77.—To avert by expiation or punishment:pericula publica,
Liv. 10, 28, 13:responsa,
to render void, of no effect, Val. Fl. 2, 569. -
19 operio
ŏpĕrĭo, ŭi, ertum, 4 (archaic fut. operibo: ego operibo caput, Pompon. ap. Non. 507, 33; imperf. operibat, Prop. 4, 12, 35), v. a. [pario, whence the opp. aperio, to uncover; cf. paro], to cover, cover over any thing (class.; syn.: tego, velo, induo).I.Lit.A.Operire capita, Plaut. Poen. 3, 4, 34; cf.:B.capite operto esse,
Cic. Sen. 10, 34:operiri umerum cum toto jugulo,
Quint. 11, 3, 141; id. praef. § 24.—Esp., of clothing:aeger multā veste operiendus est,
Cels. 3, 7 fin.; so in Vulg. Isa. 58, 7; id. Ezech. 18, 7 et saep.:fons fluctu totus operiretur, nisi,
Cic. Verr. 2, 4, 53, § 118:summas amphoras auro et argento,
Nep. Hann. 9, 3:mons nubibus,
Ov. P. 4, 5, 5:(rhombos) quos operit glacies Maeotica,
Juv. 4, 42.—Comically: aliquem loris, to cover over, i. e. to lash soundly, Ter. Ad. 2, 1, 28:reliquias malae pugnae,
i. e. to bury, Tac. A. 15, 28:operiet eos formido,
Vulg. Ezech. 7, 18; id. Jer. 3, 25.—Transf., to shut, close (syn.:II.claudo, praecludo, obsero): fores,
Plaut. Men. 2, 3, 1:ostium,
Ter. Heaut. 5, 1, 33:iste opertā lecticā latus est,
Cic. Phil. 2, 41, 106: oculos, to shut, close (opp. patefacere), Plin. 11, 37, 55, § 150; cf.:opertos compressosve (oculos),
Quint. 11, 2, 76.—Trop.1.To hide, conceal, keep from observation, dissemble:2.quo pacto hoc operiam?
Ter. Hec. 4, 4, 6 Bentl. (al. aperiam):non in oratione operiendā sunt quaedam,
Quint. 2, 13, 12:quotiens dictu deformia operit,
id. 8, 6, 59; cf. id. 5, 12, 18:luctum,
Plin. Ep. 3, 16, 6:domestica mala tristitia,
Tac. A. 3, 18.—To overwhelm, burden, [p. 1268] as with shame, etc. (only in part. perf. pass.):3.contumeliis opertus,
loaded, overwhelmed, Cic. Verr. 2, 4, 50, § 111; cf.:judicia operta dedecore et infamiā,
id. Clu. 22, 61:infamiā,
Tac. H. 3, 69.—Of sin, to atone for, cover, cause to be forgotten (eccl. Lat.):qui converti fecerit peccatorem, operiet multitudinem peccatorum,
Vulg. Jac. 5, 20; id. 1 Pet. 4, 8.— ŏpertus, a, um, P. a., hidden, concealed (class.):operta quae fuere, aperta sunt,
Plaut. Capt. 3, 3, 9:res,
Cic. Fin. 2, 2, 5:operta bella,
Verg. G. 1, 465:cineres,
Hor. C. 2, 8, 9:hamum,
id. S. 1, 16, 50.—As subst.: ŏpertum, i, n., a secret place or thing, a secret; an ambiguous answer, dark oracle, etc.:Apollinis operta,
the dark, ambiguous oracles, Cic. Div. 1, 50, 115:telluris operta subire,
the depths, Verg. A. 6, 140: opertum Bonae Deae, the secret place or secret service, Cic. Par. 4, 2, 32:litterarum,
a secret, Gell. 17, 9, 22.— Adv.: ŏpertē, covertly, figuratively (post-class.):operte et symbolice,
Gell. 4, 11, 10. -
20 propitio
prŏpĭtĭo, āvi, ātum, 1 (prōpĭtĭo, Ven. Fort. S. M. 4, 163; Prud. steph. 3, 211), v. a. [id.], to render favorable, to appease, propitiate (ante-class. and post-Aug.; cf. placo), Pac. ap. Non. 111, 20:II.Venerem,
Plaut. Poen. 1, 2, 120:manes Galbae,
Suet. Oth. 7:Jovem,
Curt. 4, 13, 15; 4, 7, 24; Sen. Ep. 95, 50; Val. Max. 1, 1, 1:propitiata Juno per matronas,
Tac. A. 15, 44:numina,
Plin. 15, 30, 40, § 135:suum genium,
Tac. Or. 9.— Pass., to be propitious:propitietur vobis Dominus,
Vulg. Lev. 23, 28.—Transf., to atone for:de propitiato peccato,
Vulg. Ecclus. 5, 5.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
atone — atone … Dictionnaire des rimes
atone — [ atɔn; aton ] adj. • 1813; gr. atonos 1 ♦ Méd. Qui manque de ton, de tonicité, en parlant des tissus vivants. Un intestin atone. ⇒ paresseux. 2 ♦ (1839) Plus cour. Qui manque de vie, de vigueur, de vitalité, d énergie. Un être atone. ⇒ amorphe,… … Encyclopédie Universelle
Atone — A*tone , v. t. 1. To set at one; to reduce to concord; to reconcile, as parties at variance; to appease. [Obs.] [1913 Webster] I would do much To atone them, for the love I bear to Cassio. Shak. [1913 Webster] 2. To unite in making. [Obs. & R.]… … The Collaborative International Dictionary of English
atone — atone; atone·ment; atone·a·ble; … English syllables
Atone — A*tone ([.a]*t[=o]n ), v. i. [imp. & p. p. {Atoned}; p. pr. & vb. n. {Atoning}.] [From at one,, i. e., to be, or cause to be, at one. See {At one}.] 1. To agree; to be in accordance; to accord. [Obs.] [1913 Webster] He and Aufidius can no more… … The Collaborative International Dictionary of English
atone — ► VERB (atone for) ▪ make amends for. ORIGIN from at one … English terms dictionary
atone — index compensate (counterbalance), redeem (satisfy debts), redress, restore (return) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 20 … Law dictionary
atone — (v.) 1550s, from adverbial phrase atonen (c.1300) in accord, lit. at one, a contraction of AT (Cf. at) and ONE (Cf. one). It retains the older pronunciation of one. The phrase perhaps is modeled on L. adunare unite, from ad to, at (see AD (Cf … Etymology dictionary
atone — *expiate Analogous words: compensate, *pay: propitiate, conciliate, appease (see PACIFY) … New Dictionary of Synonyms
atone — [v] compensate; make amends for former misdoing absolve, answer, apologize, appease, balance, correct, counterbalance, do penance, expiate, make amends, make redress, make reparation, make up for, offset, outweigh, pay, pay one’s dues*,… … New thesaurus
atone — [ə tōn′] vi. atoned, atoning [ME at onen, become reconciled < at one, in accord: see AT1 & ONE] 1. to make amends or reparation (for a wrongdoing, a wrongdoer, etc.) 2. Obs. to be in agreement vt. Obs … English World dictionary