affectus

pār, păris (collat. form of the nom. fem. paris, Atta ap. Prisc. p. 764 P.— Abl. pari and pare, acc. to Charis. p. 14 P.; Prisc. p. 763 ib.; the latter poet. — Gen. plur. usu. parĭum; parum, acc. to Plin. ap. Charis. p. 110 P.), adj. [cf. Sanscr. para, another, and prae], equal (cf.: aequus, similis).

Lit.:

par est, quod in omnes aequabile est,

Cic. Inv. 2, 22, 67:

par et aequalis ratio,

id. Or. 36, 123:

aequo et pari jure cum civibus vivere,

id. Off. 1, 34, 124:

vita beata... par et similis deorum,

id. N. D. 2, 61, 153:

est finitimus oratori poëta ac paene par,

id. de Or. 1, 16, 70:

pari atque eādem in laude aliquem ponere,

id. Mur. 9, 21:

intelleges de hoc judicium meum et horum par et unum fuisse,

id. Sull. 2, 5:

pares in amore atque aequales,

id. Lael. 9, 32:

libertate esse parem ceteris,

id. Phil. 1, 14, 34: verbum Latinum (voluptas) par Graeco (hêdonê) et idem valens, id. Fin. 2, 4, 12:

pares ejusdem generis munitiones,

of equal size, Caes. B. G. 7, 74:

similia omnia magis visa hominibus, quam paria,

Liv. 45, 43:

pares similesque (affectus),

Sen. Ira, 1, 19 et saep.:

quod in re pari valet, valeat in hac, quae par est... valeat aequitas, quae paribus in causis paria jura desiderat,

Cic. Top. 4, 23:

si ingenia omnia paria esse non possunt: jura certe paria debent esse eorum inter se, qui sunt cives in eādem re publicā,

id. Rep. 1, 32, 49:

necesse est eam esse naturam, ut omnia omnibus paribus paria respondeant,

id. N. D. 1, 19, 50; id. Fam. 5, 2, 3:

equites Ariovisti pari intervallo constiterunt,

Caes. B. G. 1, 43:

hi (equites), dum pari certamine res geri potuit, etc.,

i. e. horsemen against horsemen, id. B. C. 1, 51.— Poet., with a respective gen. or inf.:

aetatis mentisque pares,

Sil. 4, 370:

et cantare pares et respondere parati,

Verg. E. 7, 5.—

The thing with which the comparison is made is most freq. added in the dat.:

quem ego parem summis Peripateticis judico,

Cic. Div. 1, 3, 5:

in his omnibus par iis, quos antea commemoravi,

id. Clu. 38, 107:

omni illi et virtute et laude par,

id. Planc. 11, 27:

isti par in belligerando,

id. Font. 12, 26:

par anseribus,

as large as, Juv. 5, 114:

prodigio par,

i. e. extremely rare, id. 4, 97.—In sup.:

QVOIVS FORMA VIRTVTEI PARISVMA FVIT, Epit. of the Scipios,

Inscr. Orell. 550:

parissumi estis hibus,

Plaut. Curc. 4, 2, 20.—Adverb. (colloq. and very rare):

feceris par tuis ceteris factis,

Plaut. Trin. 2, 2, 3.—

With gen. (with this case par is treated as a substantive; rare but class.), an equal, counterpart, etc.:

ei erat hospes, par illius, Siculus, etc.,

his counterpart, Plaut. Rud. prol. 49: cujus paucos pares [p. 1300] haec civitas tulit, Cic. Pis. 4, 8:

quem metuis par hujus erat,

Luc. 10, 382:

ubique eum parem sui invenies,

Front. Ep. ad Amic. 1, 6:

vestrae fortitudinis,

Phaedr. 4, 15, 6.—

With abl. (rare):

scalas pares moenium altitudine, Sall. H. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.: in quā par facies nobilitate suā,

Ov. F. 6, 804.—

With cum (class.):

non praecipuam, sed parem cum ceteris fortunae condicionem subire,

Cic. Rep. 1, 4, 7:

ut enim cetera paria Tuberoni cum Varo fuissent, etc.,

id. Lig. 9, 27:

quem tu parem cum liberis tuis regnique participem fecisti,

Sall. J. 14, 9 (cited ap. Arus. Mess. p. 253 Lindem.; but in Cic. Phil. 1, 14, 34, read parem ceteris). —

With inter se (class.):

sunt omnes pares inter se,

Cic. Par. 1, 2, 11; id. de Or. 1, 55, 236.—

With et, atque ( ac) (class.):

cum par habetur honos summis et infimis,

Cic. Rep. 1, 34, 53:

omnia fuisse in Themistocle paria et Coriolano,

id. Brut. 11, 43:

tametsi haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum,

Sall. C. 3, 2:

quos postea in parem juris libertatisque condicionem atque ipsi erant, receperunt,

Caes. B. G. 1, 28; so with atque, id. ib. 5, 13, 2:

si parem sapientiam hic habet ac formam,

Plaut. Mil. 4, 6, 36:

neque mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,

Cic. N. D. 3, 1, 3:

in quo offensae minimum, gratia par, ac si prope adessemus,

Sall. J. 102, 7.—

The object of comparison is sometimes not expressed:

cui repugno, quoad possum, sed adhuc pares non sumus,

i.e. not equal to the task, able, Cic. Att. 12, 15:

pari proelio,

indecisive, Nep. Them. 3, 3:

pares validaeque miscentur,

Tac. G. 20:

cum paria esse coeperunt,

Plin. Ep. 4, 14, 6:

si periculum par et ardor certaminis eos irritaret,

Liv. 24, 39, 6.—

In partic.

Equal to, a match for any one in any respect:

quibus ne di quidem immortales pares esse possint,

Caes. B. G. 4, 7 fin.: qui pares esse nostro exercitu (dat.) non potuerint, id. ib. 1, 40, 7; cf.:

ille, quod neque se parem armis existimabat, et, etc.,

Sall. J. 20, 5:

non sumus pares,

not on an equality, Juv. 3, 104:

exime hunc mihi scrupulum, cui par esse non possum,

Plin. Ep. 3, 17, 2:

habebo, Q. Fabi, parem, quem das, Hannibalem,

an opponent, adversary, Liv. 28, 44:

inter pares aemulatio,

Tac. A. 2, 47:

ope Palladis Tydiden Superis parem,

Hor. C. 1, 6, 15.—

Equal in station or age, of the same rank, of the same age (syn. aequalis):

ut coëat par Jungaturque pari,

Hor. Ep. 1, 5, 25:

si qua voles apte nubere, nube pari,

Ov. H. 9, 32; Petr. 25, 5.—Prov.:

pares vetere proverbio cum paribus facillime congregantur,

i. e. birds of a feather flock together, Cic. Sen. 3, 7.—

Par est, it is fit, meet, suitable, proper, right.

With a subject-clause (class.;

syn.: oportet, aequum, justum est): amorin me an rei opsequi potius par sit,

Plaut. Trin. 2, 1, 6:

posterius istaec te magis par agere'st,

id. Pers. 5, 2, 21:

canem esse hanc par fuit,

id. Curc. 1, 2, 17:

par est primum ipsum esse virum bonum, tum, etc.,

Cic. Lael. 22, 82:

sic par est agere cum civibus,

id. Off. 2, 23, 83:

dubitans, quid me facere par sit,

id. Att. 9, 9, 2:

quicquid erit, quod me scire par sit,

id. ib. 15, 17, 2:

quibus (ornamentis) fretum ad consulatūs petitionem aggredi par est,

id. Mur. 7, 15; id. Rab. Perd. 11, 31; cf.:

ex quo intellegi par est, eos qui, etc.,

id. Leg. 2, 5, 11. —

Ut par est (erat, etc.;

class.): ita, ut constantibus hominibus par erat,

Cic. Div. 2, 55, 114:

ut par fuit,

id. Verr. 2, 5, 4, § 10. —

With ut:

non par videtur neque sit consentaneum... ut, etc.,

Plaut. Bacch. 1, 2, 31.—

Par pari respondere, or par pro pari referre, to return like for like, of a'repartee:

par pari respondet,

Plaut. Truc. 5, 47; id. Merc. 3, 4, 44; id. Pers. 2, 2, 11; cf.:

paria paribus respondimus,

Cic. Att. 6, 1, 23:

ut sit unde par pari respondeatur,

id. ib. 16, 7, 6:

par pro pari referto, quod eam mordeat,

Ter. Eun. 3, 1, 55 Fleck., Umpfenb., cited ap. Cic. Fam. 1, 9, 19 (Bentl. ex conject. par, pari; cf. Krebs, Antibarb. p. 281, ed. 5).—

Paria facere, to equalize or balance a thing with any thing, to settle, pay (post-Aug.):

cum rationibus domini paria facere,

to pay. Col. 1, 8, 13; 11, 1, 24. —

Trop.:

cum aliter beneficium detur, aliter reddatur, paria facere difficile est,

to return like for like, to repay with the same coin, Sen. Ben. 3, 9, 2: denique debet poenas: non est quod cum illo paria faciamus, repay him, id. Ira, 3, 25, 1:

nihil differamus, cotidie cum vitā paria faciamus,

settle our accounts with life, id. Ep. 101, 7; Plin. 2, 86, 88, § 202; so,

parem rationem facere,

Sen. Ep. 19, 10.—

Ludere par impar, to play at even and odd, Hor. S. 2, 3, 248: August. ap. Suet. Aug. 71 fin. —

Ex pari, adverb., in an equal manner, on an equal footing (post-Aug.):

sapiens cum diis ex pari vivit,

Sen. Ep. 59, 14.

Transf., subst.

pār, păris, m., a companion, comrade, mate, spouse:

plebs venit, et adcumbit cum pare quisque suo,

Ov. F. 3, 526:

jungi cum pare suā,

id. ib. 3, 193:

edicere est ausus cum illo suo pari, quem omnibus vitiis superare cupiebat, ut, etc.,

Cic. Pis. 8, 18.—Esp., a table companion, = omoklinos:

atque ibi opulentus tibi par forte obvenerit,

Plaut. Trin. 2, 4, 68 Brix ad loc.:

cedo parem quem pepigi,

id. Pers. 5, 1, 15 (v. also I. A. g. supra).—

pār, păris, n., a pair:

gladiatorum par nobilissimum,

Cic. Opt. Gen. Or. 6, 17:

ecce tibi geminum in scelere par,

id. Phil. 11, 1, 2:

par nobile fratrum,

Hor. S. 2, 3, 243:

par columbarum,

Ov. M. 13, 833:

par mularum,

Gai. Inst. 3, 212:

par oculorum,

Suet. Rhet. 5:

tria aut quatuor paria amicorum,

Cic. Lael. 4, 15:

scyphorum paria complura,

id. Verr. 2, 2, 19, § 47:

paria (gladiatorum) ordinaria et postulaticia,

Sen. Ep. 7, 3: pocula oleaginea paria duo, Lab. Dig. 32, 1, 30.Hence, adv.: părĭter, equally, in an equal degree, in like manner, as well.

In gen.: dispartiantur patris bona pariter, Afran. ap. Non. 375, 1:

ut nostra in amicos benevolentia illorum erga nos benevolentiae pariter aequaliterque respondeat,

Cic. Lael. 16, 56:

laetamur amicorum laetitiā aeque atque nostrā, et pariter dolemus angoribus,

id. Fin. 1, 20, 65:

caritate non pariter omnes egemus,

id. Off. 2, 8, 30:

ut pariter extrema terminentur,

id. Or. 12, 38; Phaedr. 5, 2, 10:

et gustandi et pariter tangendi magna judicia sunt,

Cic. N. D. 2, 58, 146:

nulla pro sociā obtinet, pariter omnes viles sunt,

id. ib. 80, 7; Quint. 9, 3, 102:

cuncta pariter Romanis adversa,

Tac. A. 1, 64: tantumdem est;

feriunt pariter,

all the same, nevertheless, Juv. 3, 298.—

With cum:

Siculi mecum pariter moleste ferent,

Cic. Verr. 2, 5, 67, § 173:

pariter nobiscum progredi,

Auct. Her. 3, 1, 1; Verg. A. 1, 572.—

With ut, atque ( ac):

is ex se hunc reliquit filium pariter moratum, ut pater avusque hujus fuit,

Plaut. Aul. prol. 21:

pariter hoc fit, atque ut alia facta sunt,

id. Am. 4, 1, 11:

vultu pariter atque animo varius,

Sall. J. 113, 3:

pariter ac si hostis adesset,

id. ib. 46, 6.—

With et... et:

pariterque et ad se tuendum et ad hostem petendum,

Liv. 31, 35:

pariter et habitus et nomina edocebuntur,

Quint. 1, 1, 25; Ov. M. 11, 556.—

With dat. (in late poets, and once in Liv.):

pariter ultimae (gentes) propinquis, imperio parerent,

the remotest as well as the nearest, Liv. 38, 16; Stat. Th. 5, 121; Claud. Rapt. Pros. 1, 166.—

With qualis:

pariter suades, qualis es,

Plaut. Rud. 3, 6, 37. —

In partic.

Like simul, of equality in time or in association, at the same time, together:

nam plura castella Pompeius pariter, distinendae manūs causā, tentaverat,

at the same time, together, Caes. B. C. 3, 52:

pariter decurrere,

Liv. 22, 4, 6:

ut pariter et socii rem inciperent,

id. 3, 22, 6; 10, 5, 7; 26, 48 fin.; cf.:

plura simul invadimus, si aut tam infirma sunt, ut pariter impelli possint, aut, etc.,

Quint. 5, 13, 11; so,

pariter multos invadere,

id. 5, 7, 5:

pariter ire,

id. 1, 1, 14; 1, 12, 4; Tac. H. 4. 56; Plin. 26, 8, 40, § 66.—

With cum (so commonly in Cic.):

conchyliis omnibus contingere, ut cum lunā pariter crescant pariterque decrescant,

Cic. Div. 2, 14, 33; cf. id. de Or. 3, 3, 10:

studia doctrinae pariter cum aetate crescunt,

id. Sen. 14, 50:

pariter cum vitā sensus amittitur,

id. Tusc. 1, 11, 24:

equites pariter cum occasu solis expeditos educit,

Sall. J. 68, 2; 77, 1; 106, 5:

pariter cum collegā,

Liv. 10, 21, 14; 27, 17, 6.—

With et, atque, que:

inventionem et dispositionem pariter exercent,

Quint. 10, 5, 14; 1, 1, 25:

quibus mens pariter atque oratio insurgat,

id. 12, 2, 28:

seriis jocisque pariter accommodato,

id. 6, 3, 110.—

With dat. ( poet.), Stat. Th. 5, 122:

pariterque favillis Durescit glacies,

Claud. Rapt. Pros. 1, 165.—

In order to give greater vivacity to the expression, reduplicated: pariter... pariter, as soon as ( poet. and in post-Aug prose):

hanc pariter vidit, pariter Calydo nius heros Optavit,

Ov. M. 8, 324; Plin. Ep. 8, 23 fin. —

In like manner, likewise, also:

pariterque oppidani agere,

Sall. J. 60, 1:

postquam pariter nymphas incedere vidit,

Ov. M. 2, 445.

prŏ-hĭbĕo, ŭi, ĭtum, 2 (old forms, prohibessis, Cato, R. R. 141, 2; Enn. ap. Prob. ad Verg. E. 6, 31 (Trag. v. 323 Vahl.):

prohibessit,

Plaut. Ps. 1, 1, 11:

prohibessint,

Cic. Leg. 3, 3 fin.), v. a. [habeo], to hold in front, i. e.,

To hold back, keep in check, to restrain, hinder, prevent, avert, keep or ward off, debar (class.; cf.: inhibeo, arceo).

In gen.; usually constr. aliquem or aliquid, with abl.; alone or ab and abl.; with ut, ne, quominus, or an obj.-clause; also with simple acc.; less freq. with de, the dat., or gen.

With ab:

quo illum ab illā prohibeas,

Plaut. Ep. 2, 2, 103:

prohibete a vobis vim meam,

id. Capt. 4, 2, 24:

praedones procul ab insulā Siciliā,

Cic. Verr. 2, 4, 64, § 144:

hostem a pugnā,

Caes. B. G. 4, 34:

aliquem a familiaritate, congressione, patrio jure et potestate,

Cic. Phil. 2, 18, 46:

vim hostium ab oppidis,

Caes. B. G. 1, 11:

se suosque ab injuriā,

to restrain themselves, refrain from, id. ib. 2, 28 fin.:

ita prohibendo a delictis magis quam vindicando exercitum brevi confirmavit,

Sall. J. 45, 3; 22, 4. —

With de: vim de classe, Lucil. ap. Non 528, 10.—

With abl.:

cum suis finibus eos prohibent,

Caes. B. G. 1, 1:

itinere exercitum,

to impede its march, id. ib. 1, 10:

hostem rapinis, pabulationibus populationibusque,

id. ib. 1, 15.—With abl. without an object: non prohibere aquā profluente, Cic. Off. 1, 16, 52.—

With dat.:

aliquem alicui,

to withhold from one, Plaut. Curc. 5, 2, 7; cf.:

aditum alicui, Auct. B. Afr. 31: captae prohibere nequiret Cum Poenos aquilae,

could not prevent the Carthaginians from capturing the standard, Sil. 6, 27 (but the gen., Cic. Cat. 2, 12, 26; Caes. B. C. 3, 44, depends on the acc. object of prohibere; v. 7 infra).—

With ut, ne, quominus; rarely with quin:

dii prohibeant, ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 52, 151:

qui tu id prohibere me potes, ne suspicer,

Plaut. Trin. 1, 2, 50 Brix ad loc.:

quod potuisti prohibere, ne fieret,

Cic. Div. in Caecil. 10, 33:

ne lustrum perficeret, mors prohibuit P. Furi,

Liv. 24, 43, 4:

hiemem credo adhuc prohibuisse, quo minus, etc.,

Cic. Fam. 12, 5, 1:

prohibere quominus sumerent, non poterant,

Hirt. B. G. 8, 34:

si prohibere, quominus in unum coirent, non posset,

Liv. 25, 35, 6:

nec, quin erumperet, ubi vellet, prohiberi poterat,

id. 26, 40, 4.—

With obj.-clause:

qui peregrinos urbibus uti prohibent,

Cic. Off. 3, 11, 47:

qui Bibulum exire domo prohibuissent,

id. Fam. 1, 9, 7:

jam se ad prohibenda circumdari opera Aequi parabant,

Liv. 3, 28, 7:

prohibuit migrari, Veios,

id. 5, 49, 8:

prohibete jus de pecuniis dici,

id. 6, 18, 14; 6, 20, 6:

audeat Canuleius proloqui, se delectum haberi prohibiturum,

Liv. 4, 2, 12; 25, 4, 4; 25, 14, 7:

qui Cimbros intra fines suos ingredi prohibuerint,

Caes. B. G. 2, 4; Verg. A. 6, 606.—

With simple acc.: Mars pater, ut tu morbos visos invisosque, viduertatem vastitudinemque... prohibessis, defendas averruncesque, an old formula of prayer in Cato, R. R. 141:

neque munitiones Caesaris prohibere poterat,

Caes. B. G. 3, 44:

motus conatusque alicujus prohibere,

Cic. Cat. 2, 12, 26:

prohibenda maxime est ira in puniendo,

id. Off. 1, 25, 89:

quod uti prohibitum irem, quod in me esset, meo labori non parsi, Cato ap. Fest. s. v. parsi, p. 242 Müll.: prohibere comitia dicitur vitiare diem morbo,

Fest. p. 236 ib.; Cato ap. Fest. l. l.: quod di prohibeant, which may the gods forbid or avert, Ter. And. 3, 3, 36;

and in the same sense: dii mala prohibeant,

id. Hec. 2, 1, 10; cf.: di, prohibete minas;

di, talem avertite casum,

Verg. A. 3, 265; and:

deos quaeso, ut istaec prohibeant,

Ter. Ad. 2, 4, 11.—

In partic., to forbid, prohibit a thing (syn.:

interdico, veto): tu modo ne me prohibeas accipere, siquid det mihi,

Plaut. Trin. 2, 2, 89:

nemo hic prohibet nec vetat,

id. Curc. 1, 1, 33:

lex recta imperans prohibensque contraria,

Cic. N. D. 1, 14, 36:

sed dii et homines prohibuere redemptos vivere Romanos,

Liv. 5, 49, 1; Quint. 5, 10, 104; cf.:

Athenis affectus movere per praeconem prohibebatur orator,

the orator was forbidden, id. 6, 1, 7:

prohibitis abstinere,

Sen. Ep. 83, 18.—

To keep away from a thing for the sake of safety (cf. defendo, II.), to keep, preserve, defend, protect (rare but class.); with ab:

a quo periculo prohibete rem publicam,

Cic. Imp. Pomp. 7, 19:

adultam virginem ab armatorum impetu,

id. Brut. 96, 330.—With abl.:

haec damna multa mulierum Me uxore prohibent,

keep me from a wife, Plaut. Mil. 3, 1, 105:

magnum civium numerum calamitate prohibere,

Cic. Imp. Pomp. 7, 18:

tenuiores injuriā,

id. Off. 2, 12, 31:

ad prohibendam populationibus Campaniam,

Liv. 22, 14, 2.—With double acc.:

id te Juppiter Prohibessit,

from that may Jupiter preserve you, Plaut. Ps. 1, 1, 11.

rĕ-mitto, mīsi, missum, 3, v. a. and n.

Act., to let go back, send back, despatch back, drive back, cause to return (class. and very freq.; cf. reddo).

Lit.

In gen.: Al. Redde mihi illam (filiam)... Non remissura es mihi illam?... non remittes? Me. Non remittam! Plaut. Cist. 2, 1, 29 sq.:

a legione omnes remissi sunt domum Thebis,

id. Ep. 2, 2, 22:

aliquem domum,

Caes. B. G. 1, 43 fin.; 4, 21; 7, 4 fin.; id. B. C. 3, 27 fin.:

mulieres Romam,

Cic. Att. 7, 23, 2:

paucos in regnum,

Caes. B. C. 2, 44:

Fabium cum legione in sua hiberna,

id. B. G. 5, 53:

partem legionum in sua castra,

id. B. C. 3, 97:

ad parentes aliquem nuntium,

Plaut. Capt. 2, 3, 15:

aliquem ad aliquem,

id. Cas. 2, 8, 1; Cic. Fam. 16, 5, 1; Caes. B. C. 1, 24; 26:

obsides alicui,

id. B. G. 3, 8 fin.; Lucil. ap. Lact. 5, 14:

is argentum huc remisit,

Plaut. As. 2, 2, 69:

librum tibi remisi,

Cic. Att. 9, 9, 2: pila intercepta, to cast or hurl back, Caes. B. G. 2, 27; so,

tractum de corpore telum,

Ov. M. 5, 95:

epistulam ad aliquem,

Plaut. Truc. 2, 4, 43:

litteras Caesari,

Caes. B. G. 5, 47; cf.:

scripta ad eum mandata per eos,

id. B. C. 1, 10:

naves ad aliquem,

id. B. G. 5, 23; so,

naves,

id. B. C. 1, 27:

obsides,

id. B. G. 3, 8; 3, 29:

nonne vides etiam, quantā vi tigna trabesque Respuat umor aquae?.. Tam cupide sursum revomit magis atque remittit,

drives back, Lucr. 2, 199; so,

aquas longe (cautes),

Sen. Hippol. 583:

calces (equi),

i. e. kick out behind, Nep. Eum. 5, 5.—

To send forth from itself, give out, yield:

ut melius muriā, quam testa marina remittit,

gives forth, yields, Hor. S. 2, 8, 53:

muriam,

Col. 12, 9 init.:

minimum seri,

id. 12, 13:

umorem (humus),

id. 12, 15 init.:

aeruginem (vasa aenea),

id. 12, 20, 2:

nec umenti sensit tellure remitti (nebulas),

Ov. M. 1, 604:

umorem ex se ipsa remittit,

Verg. G. 2, 218:

quod baca remisit olivae,

Hor. S. 2, 4, 69:

sanguinem e pulmone,

Ov. P. 1, 3, 19.—

In partic.

To let go back, to loosen, slacken, relax any thing strained, bound, rigid, etc. (syn. relaxo;

opp. intendo, adduco): in agro ambulanti ramulum adductum, ut remissus esset, in oculum suum recidisse,

Cic. Div. 1, 54, 123; cf.:

habenas vel adducere vel remittere,

id. Lael. 13, 45:

frena,

Ov. M. 2, 191 (opp. retinere);

6, 228: lora,

id. ib. 2, 200; id. Am. 3, 2, 14; cf.:

vela pennarum,

Lucr. 6, 743:

ira contractis, hilaritas remissis (superciliis) ostenditur,

Quint. 11, 3, 79:

quattuor remissis (digitis) magis quam tensis,

id. 11, 3, 99:

digitis,

Ov. H. 19, 197:

remissis,

id. M. 4, 229: junctasque manus remisit;

vinclis remissis, etc.,

i. e. to loose, id. ib. 9, 314 sq.:

digitum contrahens ac remittens,

Plin. 11, 26, 32, § 94: bracchia, i. e. to let sink or fall down, Verg. G. 1, 202: remissas manus, sinking or failing, Vulg. Heb. 12, 12:

frigore mella Cogit hiems eademque calor liquefacta remittit,

dissolves again, melts, Verg. G. 4, 36; cf.:

cum se purpureo vere remittit humus,

opens again, thaws, Tib. 3, 5, 4:

vere remissus ager,

Ov. F. 4, 126. —

To leave behind, produce:

veluti tractata notam labemque remittunt Atramenta,

Hor. Ep. 2, 1, 235.—

Jurid. t. t.: remittere nuntium or repudium, to send a bill of divorce, to dissolve a marriage or betrothal; v. nuntius and repudium.—

Trop.

In gen., to send back, give back, return, restore, dismiss, remove, etc.:

(specula) simulacra remittunt,

Lucr. 4, 337 Lachm.:

vocem late nemora alta remittunt,

Verg. A. 12, 929; cf.:

totidemque remisit Verba locus,

Ov. M. 3, 500:

chorda sonum... remittit acutum (with reddere),

Hor. A. P. 349:

vos me imperatoris nomine appellavistis: cujus si vos paenitet, vestrum vobis beneficium remitto, mihi meum restituite nomen,

Caes. B. C. 2, 32 fin.:

quin etiam ipsis (imperium) remittere,

id. B. G. 7, 20: integram causam ad senatum remittit, refers, Tac. A. 3, 10:

a quibus appellatum erit, si forte ad eosdem remittemur,

Quint. 11, 1, 76; 12, 10, 21:

veniam,

to return, repay, Verg. A. 4, 436:

quae nisi respuis ex animo longeque remittis,

Lucr. 6, 68; cf.:

opinionem animo,

to dismiss, reject, cast off, Cic. Clu. 2, 6:

si quid ab omnibus conceditur, id reddo ac remitto,

resign it, id. Sull. 30, 84:

utramque provinciam remitto, exercitum depono,

id. Phil. 8, 8, 25:

Galliam togatam,

id. ib. 8, 9, 27.—

In partic.

(Acc. to I A. 2. a.) To slacken, relax, relieve, release, abate, remit (freq. and class.):

omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

Cic. Or. 18, 59; cf.:

(sonorum vis) tum remittit animos, tum contrahit,

id. Leg. 2, 15, 38: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed quibus relaxem ac remittam, relieve, recreate, refresh, id. Fragm. ap. Non. 383, 23:

ut requiescerem curamque animi remitterem,

id. Verr. 2, 4, 61, § 137:

animum per dies festos licentius,

Liv. 27, 31; and in a like sense with se, Nep. Alcib. 1 fin.;

and mid.: mirum est, ut opusculis animus intendatur remittaturque,

Plin. Ep. 7, 9, 13:

animos a contentione pugnae,

Liv. 5, 41:

animos a certamine,

id. 9, 12:

animos a religione,

id. 5, 25; cf.:

nihil apud milites remittitur a summo certamine,

id. 6, 24, 10:

superioris temporis contentionem,

Caes. B. C. 2, 14 fin.; cf. Cic. Brut. 55, 202:

diligentiam in perdiscendo ac memoriam,

Caes. B. G. 6, 14; cf.:

curam et diligentiam remittunt,

id. B. C. 2, 13:

summum illud suum studium remisit,

Cic. Brut. 93, 320:

ea studia remissa temporibus revocavi,

id. Tusc. 1, 1, 1:

belli opera,

Liv. 30, 3:

bellum,

id. 30, 23:

pugnam,

Sall. J. 60, 3 al.:

urguent tamen et nihil remittunt,

Cic. Fin. 4, 28, 77: equites petere ut sibi laxaret aliquid laboris;

quibus ille, ne nihil remissum dicatis, remitto, etc.,

Liv. 9, 16:

cottidie aliquid iracundiae remittebat,

Cic. Phil. 8, 6, 19; cf. id. Att. 10, 4, 2:

aliquid de suo,

id. Rab. Post. 11, 31:

horam de meis legitimis horis,

id. Verr. 2, 1, 9, § 25:

aliquid de severitate cogendi,

id. Phil. 1, 5, 12; 13, 17, 36:

nihil de saevitiā,

Tac. A. 6, 25 al.; cf. Caes. B. C. 3, 17:

ex eo, quod ipse potest in dicendo, aliquantum remittet,

Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

aliquid ex pristinā virtute,

Caes. B. C. 3, 28:

aliquid ex curā verborum,

Quint. 10, 7, 22; 7, 1, 22.—With ellipsis of aliquid, etc.:

illum viris fortissimis remittere de summā non potuisse, te mulieri deterrimae recte remississe, etc.,

Cic. Verr. 2, 3, 35, § 82; Liv. 4, 43, 11:

de voluntate nihil,

Cic. Brut. 5, 17:

nihil e solito luxu,

Tac. H. 3, 55:

nihil ex arrogantiā,

id. Agr. 27 al. — Impers.:

tum aequo animo remittendum de celeritate existumabat,

Caes. B. G. 5, 49.—

With inf., to cease, leave off, omit to do any thing (rare;

not in Cic. or Cæs.): si cogites, remittas jam me onerare injuriis,

Ter. And. 5, 1, 8:

neque remittit quid ubique hostis ageret explorare,

Sall. J. 52, 5; cf.:

quid bellicosus Cantaber cogitet, remittas Quaerere,

Hor. C. 2, 11, 3.—

With se, or mid., to relax, abate:

ubi dolor et inflammatio se remiserunt,

Cels. 4, 24 fin.; cf.:

cum se furor ille remisit,

Ov. H. 4, 51:

quae (febres) certum habent circuitum et ex toto remittuntur,

Cels. 3, 12; cf. under II.—

Mid., to recreate one ' s self:

eundem, cum scripsi, eundem etiam cum remittor, lego,

Plin. Ep. 1, 16, 7; cf.:

fas est et carmine remitti,

id. ib. 7, 9, 9; cf.

supra: animus remittatur,

id. ib. 7, 9, 13.—

To give free course to (opp. continere):

animi appetitus, qui tum remitterentur, tum continerentur,

Cic. N. D. 2, 12, 34.—

With respect to a person, to free one from any thing; to give up, grant, forgive, yield, resign, concede, surrender, sacrifice a thing to any one (= concedere, condonare); with acc. of the offence:

Tranioni remitte quaeso hanc noxiam causā meā,

Plaut. Most. 5, 2, 47:

injuriam,

Sall. H. 3, 61, 2 Dietsch:

quare tum cito senex ille remisit injuriam?

Sen. Contr. 2, 11, 1:

ut ex animo tibi volens omne delictum remittam,

App. M. 3, p. 137, 29; so freq. in late Lat., to remit, forgive a sin or offence:

peccata,

Vulg. Matt. 9, 2:

blasphemia,

id. ib. 12, 31:

cogitationem,

id. Act. 8, 22. — Freq. with acc. of the penalty:

multam,

Cic. Phil. 11, 8, 18:

poenam alicui,

Liv. 40, 10, 9: ipso remittente Verginio ultimam poenam, id. 3, 59, 10; 8, 35, 1:

omnia tibi ista concedam et remittam,

Cic. Verr. 2, 5, 9, § 22; cf. id. Ac. 2, 33, 106; and:

alicui remittere atque concedere, ut, etc.,

id. Planc. 30, 73: meam animadversionem et suppli cium... remitto tibi et condono, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 2:

quod natura remittit, Invida jura negant,

Ov. M. 10, 330:

si per populum Romanum stipendium remittatur,

Caes. B. G. 1, 44:

pecunias, quas erant in publicum Varroni cives Romani polliciti, remittit,

id. B. C. 2, 21; cf. Liv. 42, 53: aedes (venditas) alicui, to give up, resign a purchase, Plaut. Most. 3, 2, 111:

tempus vobis,

Cic. Verr. 2, 1, 11, § 30:

ut patria tantum nobis in nostrum privatum usum, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

id. Rep. 1, 4, 8:

navem imperare debuisti ex foedere: remisisti in triennium: militem nullum umquam poposcisti per tot annos,

id. Verr. 2, 4, 9, § 21:

tibi remittunt omnes istam voluptatem et eā se carere patiuntur,

resign that pleasure to you, id. de Or. 1, 58, 246:

ut memoriam simultatium patriae remitteret,

sacrifice to his country, Liv. 9, 38; cf.:

privata odia publicis utilitatibus remittere,

Tac. A. 1, 10:

ut sibi poenam magistri equitum remitteret (dictator),

that he would remit for their sake, Liv. 8, 35:

dictator consulibus in senatu magnifice conlaudatis et suarum quoque rerum illis remisso honore, dictaturā se abdicavit,

having been resigned in their favor, id. 7, 11:

jus ipsi remittent,

will abandon their claim, id. 6, 18, 7.— Absol.:

remittentibus tribunis plebis comitia per interregem sunt habita,

withdrawing their opposition, Liv. 6, 36, 3:

de tributo remiserunt,

id. 5, 12, 13; cf. Tac. A. 1, 8:

si hoc ipsi remitti vellent, remitterent ipsi de maritumis custodiis,

Caes. B. C. 3, 17.—

Poet., with inf., to allow, permit:

sed mora damnosa est nec res dubitare remittit,

Ov. M. 11, 376; cf.:

(Fides) occulte saevire vetat, prodesse remittit,

Claud. Laud. Stil. 2, 37. —

Neutr., to decrease, abate (very rare, but class.):

si forte ventus remisisset,

Caes. B. C. 3, 26:

imbres,

Liv. 40, 33, 4:

pestilentia,

id. 2, 34, 6:

cum remiserant dolores pedum,

Cic. Brut. 34, 130; cf.:

si remittent quippiam Philumenae dolores,

Ter. Hec. 3, 2, 14:

tumor remittens,

Cels. 7, 18:

vapor calidus primo non remittit propter levitatem,

does not sink, Vitr. 8, 2.— Hence, rĕmissus, a, um, P. a. (acc. to I. A. 2. a.), slack, loose, relaxed, languid (opp. contentus, contendere):

membra,

Lucr. 5, 852.

Lit.:

ut onera contentis corporibus facilius feruntur, remissis opprimunt,

Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

vox, ut nervi, quo remissior, hoc gravior et plenior,

Quint. 11, 3, 42:

ridens Venus et remisso Filius arcu,

Hor. C. 3, 27, 67:

ammoniacum,

i. e. liquid, Pall. 1, 41, 2; cf.

adeps,

Veg. 1, 11, 4. —

Trop., relaxed, not rigid, strict, or hard, both in a good and bad sense.

Mild, gentle, soft, indulgent, cheerful, good-humored, gay, etc. (syn.:

lenis, mitis, dulcis): remissior ventus,

Caes. B. C. 3, 26:

remissiora frigora,

id. B. G. 5, 12 fin.:

cantūs remissiores,

Cic. de Or. 1, 60, 254; cf.:

tum intentis tum remissis modis,

Quint. 11, 3, 17:

si me non improbissime Dolabella tractasset, dubitassem fortasse, utrum remissior essem, an summo jure contenderem,

Cic. Att. 16, 15, 1:

in eo sermone non remissi sumus,

id. Fin. 3, 1, 2:

remissus et subridens,

Tac. Or. 11 init.:

nisi magistratus valde lenes et remissi sint,

Cic. Rep. 1, 43, 66:

in ulciscendo remissior,

id. Red. ad Quir. 7, 23:

animus (with lenis),

id. de Or. 2, 46, 193; cf.:

remississimo ad otium et ad omnem comitatem animo,

i. e. most prone, Suet. Aug. 98:

remissus et mitis,

Plin. Ep. 3, 14, 5:

cum tristibus severe, cum remissis jucunde vivere,

Cic. Cael. 6, 13; cf. Suet. Galb. 14; id. Claud. 21:

decorus est sermo senis quietus et remissus,

Cic. Sen. 9, 28:

remissius genus dicendi,

id. Sest. 54, 115:

amicitia remissior esse debet et liberior et dulcior,

id. Lael. 18, 66; cf.

affectus,

Quint. 10, 1, 73:

egressiones dulces et remissae,

id. 11, 3, 164: joci, gay, merry (opp. curae graves), Ov. M. 3, 319; cf.:

remissiores hilarioresque sermones,

Suet. Tib. 21:

opus,

Ov. Tr. 2, 547. —

Slack, negligent, remiss (syn. languidus):

esse remisso ac languido animo,

Caes. B. C. 1, 21; cf.:

nostris languentibus atque animo remissis,

id. ib. 2, 14: dolus Numidarum [p. 1563] nihil languidi neque remissi patiebatur, i. e. no negligence, Sall. J. 53, 6; 88, 2:

in labore,

Nep. Iphic. 3, 1:

oderunt agilem gnavumque remissi,

Hor. Ep. 1, 18, 90:

remissior in petendo,

Cic. Mur. 26, 52:

vita remissior,

Suet. Tib. 52.—

Lower, cheaper:

remissior aliquanto ejus fuit aestimatio quam annona,

below the market price, Cic. Verr. 2, 3, 92, § 214. — Hence, adv.: rĕ-missē (acc. to B. 1.), gently, mildly (with leniter, urbane;

opp. severe, graviter, vehementer, etc.),

Cic. de Or. 3, 26, 102; id. Cael. 14, 33; Col. 1, 8, 10; Quint. 10, 2, 23; 12, 10, 71; Suet. Claud. 30.— Comp., Cic. de Or. 1, 60, 255; id. Verr. 2, 4, 34, § 76; Quint. 9, 2, 91.— Sup. is not found.

sēdes, is ( gen. plur. sedum, Cic. Sest. 20, acc. to Prisc. p. 771 P.:

sedium, from form sedis,

Liv. 5, 42 Drak. N. cr.; Vell. 2, 109, 3), f. [sedeo, q. v.], a seat (freq. and class.).

Lit., that on which one sits, a bench, chair, throne, etc.

In gen.:

in iis sedibus, quae erant sub platano,

Cic. de Or. 1, 7, 29:

haec sedes honoris, sella curulis,

id. Cat. 4, 1, 2:

sedes honoris sui,

Liv. 9, 46, 9; cf.:

ceteros (senatores) in sedibus suis trucidatos,

id. 5, 41 fin.: in sedes collocat se regias, Liv. Andron. ap. Non. 127, 31; so,

regia,

Liv. 1, 47:

positis sedibus consederunt,

id. 42, 39 fin.:

bis sex caelestes, medio Jove, sedibus altis sedent,

Ov. M. 6, 72; cf.:

media inter deos sedes,

Plin. Pan. 52, 1:

in saxo frigida sedi, Quamque lapis sedes, tam lapis ipsa fui,

Ov. H. 10, 50.—In the plur. also of the seat of a single person:

tibi concedo meas sedes,

Cic. Div. 1, 46, 104 (cf. infra, II. b).— Poet.: non si priores Maeonius tenet Sedes Homerus, the foremost seat, the first rank (the fig. borrowed from the rows of seats in the theatre), Hor. C. 4, 9, 6.—

In partic., in the elder Pliny, the seat, fundament, Plin. 22, 21, 29, § 61; 22, 25, 70, § 143; 23, 3, 37, § 75; 23, 4, 41, § 83; 26, 8, 58, § 90; 32, 9, 33, § 104.—

Transf., in gen., of a place where one stays, a seat, dwelling-place, residence, habitation, abode, temple, etc. (the prevailing signif.; syn.: domicilium, locus, habitatio).

Sing. (used alike of the residence of one or more persons):

hi coetus (hominum) hac, de quā exposui, causā instituti sedem primum certo loco domiciliorum causā constituerunt, quam cum locis manuque sepsissent, ejusmodi conjunctionem tectorum oppidum vel urbem appellaverunt,

Cic. Rep. 1, 26, 41:

sentio te sedem etiam nunc hominum ac domum contemplari (i. e. terram),

id. ib. 6, 19, 20; so,

hanc sedem et aeternam domum contueri,

id. ib. 6, 23, 25:

in hanc sedem et domum suam,

id. ib. 6, 25, 29; id. Par. 3, 2, 25; cf.:

eam sibi domum sedemque delegit, in quā, etc.,

id. Clu. 66, 188:

haec domus, haec sedes, haec sunt penetralia magni Amnis (sc. Penei),

Ov. M. 1, 574:

in omni sede ac loco ferrum flammamque metuemus,

Cic. Mur. 39, 85; so (with locus) id. Agr. 2, 17, 46:

nec veni, nisi fata locum sedemque dedissent,

Verg. A. 11, 112:

illum actum esse praecipitem in sceleratorum sedem atque regionem,

Cic. Clu. 61, 171:

in Italiā bellum gerimus, in sede ac solo nostro,

Liv. 22, 39:

ea res Trojanis spem adfirmat tandem stabili certāque sede finiendi erroris,

id. 1, 1, 10:

crematā patriā domo profugos sedem quaerere,

id. 1, 1, 8; 10, 10, 10; 38, 16, 13; 39, 54, 5;

40, 38, 4: Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,

Vell. 1, 3, 1:

ultra hos Chatti initium sedis ab Hercynio saltu incohant,

Tac. G. 30; id. A. 3, 73; 13, 54; Curt. 9, 4, 2; Plin. 2, 107, 111, § 246:

modo Graecis ultro bellum inferebamus: nunc in sedibus nostris propulsamus illatum,

Curt. 4, 14, 21:

non motam Termini sedem (just before: in Termini fano),

Liv. 1, 55; cf.:

quod Juppiter O. M. suam sedem atque arcem populi Romani in re trepidā tutatus esset,

id. 5, 50:

statim regis praetorium petunt, in ipsius potissimum sede morituri,

Just. 2, 11, 15:

(ulmus) nota quae sedes fuerat columbis,

Hor. C. 1, 2, 10 et saep.— Poet.:

sedes scelerata, for sceleratorum,

i. e. the infernal regions, Ov. M. 4, 456; cf.:

Tibur Sit meae sedes utinam senectae,

Hor. C. 2, 6, 6:

talia diversa nequicquam sede locuti,

place, spot, Ov. M. 4, 78.—

Plur. (in good prose usually only of the dwellings of several):

qui incolunt eas urbes non haerent in suis sedibus,

Cic. Rep. 2, 4, 7:

eorum domicilia, sedes, etc.,

id. Fam. 13, 4, 3; cf.:

ut (Galli) aliud domicilium, alias sedes petant,

Caes. B. G. 1, 31:

sedes habere in Galliā,

id. ib. 1, 44:

reverti se in suas sedes regionesque simulaverunt,

id. ib. 4, 4:

quae gens ad hoc tempus iis sedibus se continet,

id. ib. 6, 24; cf. id. ib. 4, 4 fin.:

novas ipsi sedes ab se auctae multitudini addiderunt,

Liv. 2, 1:

qui profugi sedibus incertis vagabantur,

Sall. C. 6, 1; cf. id. J. 18, 2:

(deūm) sedes nostris sedibus esse Dissimiles debent,

Lucr. 5, 153; so,

divum, deum sedes,

id. 3, 18; 5, 146; 5, 1188; Hor. C. 3, 3, 34; cf.:

sedes sanctae penatium deorumque larumque familiarium,

Cic. Rep. 5, 5, 7:

deos ipsos convulsos ex sedibus suis,

Liv. 38, 43:

discretae piorum,

Hor. C. 2, 13, 23:

silentum,

Ov. M. 15, 772:

animalia ad assuetas sibi sedes revertuntur,

Quint. 11, 2, 6.—Of the dwelling of a single person (cf. supra, I. A.): cur (Juppiter) suas Discutit infesto praeclaras fulmine sedes, Lucr. 6, 418:

(Demaratus) in eā civitate domicilium et sedes collocavit,

Cic. Rep. 2, 19, 34:

immissum esse ab eo C. Cornelium, qui me in sedibus meis trucidaret,

id. Sull. 6, 18; id. Div. in Caecil. 5, 19:

patrias age desere sedes, i. e. patriam,

Ov. M. 15, 22; cf.:

Aeneam in Siciliam quaerentem sedes delatum,

Liv. 1, 1, 4.—

Esp.

Of the abode of the dead, a burial-place:

ita Augustum in foro potius quam in Campo Martis sede destinatā cremari vellent,

Tac. A. 1, 10:

sedibus ut saltem placidis in morte quiescam,

Verg. A. 6, 371; 6, 152.—

Of the home of the soul, i. e. the body:

prior,

Ov. M. 15, 159:

anima de sede volens Exire,

id. ib. 11, 788. —

In relation to inanimate subjects, that upon which any thing sits fast or rests, a seat, place, spot, base, ground, foundation, bottom, etc.

Sing.:

hanc urbem (Romam) sedem aliquando et domum summo esse imperio praebituram,

Cic. Rep. 2, 5, 10; cf. id. Prov. Cons. 14, 34:

rupes caeduntur sedemque trabibus cavatae praebere coguntur,

Plin. 33, 4, 21, § 74; 2, 38, 38, § 102:

superbia in superciliis sedem habet,

id. 11, 37, 51, § 138:

num montes moliri sede suā paramus?

to push from their place, Liv. 9, 3:

Athon Pindumve revulsos Sede suā,

Ov. M. 11, 555:

patriam pulsam sede suā,

Liv. 27, 34; cf.:

voluptas mentem e suā sede et statu demovet,

Cic. Par. 1, 3, 15 (v. also in the foll. b): ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28; cf.:

deus haec fortasse benigna Reducet in sedem vice,

to its former state, Hor. Epod. 13, 8: Veios an Fidenas sedem belli caperent, the seat or scene of war, Liv. 4, 31; so,

belli (bello),

id. 28, 44, 15; Vell. 2, 74, 3; Tac. H. 1, 65; 3, 32; 3, 8; 2, 19; Suet. Galb. 10 al.:

hilaritatis sedes,

Plin. 11, 37, 77, § 198:

neque verba sedem habere possunt, si rem subtraxeris,

Cic. de Or. 3, 5, 19:

affectus quibusdam videntur in prooemio atque in epilogo sedem habere,

Quint. 6, 1, 51 (cf. in the foll. b):

haec est sedes orationis, etc.,

id. 9, 4, 62:

non ut de sede secundā Cederet aut quartā (iambus),

Hor. A. P. 257:

ut sola ponatur in summi boni sede (voluptas),

Cic. Fin. 2, 12, 37:

nec mens mihi nec color Certā sede manent,

Hor. C. 1, 13, 6.—Of the site on which a city formerly stood:

vetustissima sedes Assyriae,

Tac. A. 12, 13; cf.:

in eā sede, quam Palaetyron ipsi vocant,

Curt. 4, 2, 4.—

Plur.:

coloni Capuae in sedibus luxuriosis collocati,

Cic. Agr. 2, 35, 97:

nonnumquam fracta ossa in suis sedibus remanent, etc.... fragmenta in suas sedes reponenda sunt,

Cels. 8, 10:

rursus in antiquas redeunt primordia sedes Ignis,

Lucr. 6, 871; 4, 1041:

dum solidis etiamnum sedibus astas,

on firm ground, Ov. M. 2, 147:

cum mihi ipsa Roma prope convulsa sedibus suis visa est,

Cic. Pis. 22, 52:

turrim convellimus altis Sedibus,

Verg. A. 2, 465:

totamque a sedibus urbem Eruit,

id. ib. 2, 611:

monstrabantur urbium sedes, Lyrnessi et Thebes,

Curt. 3, 4, 10:

haec tot gentium excita sedibus suis moles,

id. 3, 2, 12; cf.:

totum (mare) a sedibus imis Eurusque Notusque ruunt,

Verg. A. 1, 84; Quint. 8, 6, 63; so,

argumentorum,

id. 5, 10, 20 (corresp. to loci); 5, 12, 17.

sĕquor, sĕcūtus (also written sequutus; gen. plur. part. sync. sequentūm, Verg. G. 3, 111), 3, v. dep. ( act. collat. form sĕquo, acc. to Gell. 18, 9, 8 sq.; and Prisc. p. 799 P.) [Sanscr. sak-, to follow; sakis, friend; Gr. hepomai, hepô; cf. Lat. socius], to follow, to come or go after, to follow after, attend.

Lit.

In gen.

With acc.:

i, jam sequor te, mater,

Plaut. Aul. 4, 7, 16:

neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,

id. Merc. 2, 3, 69 sq.:

qui ex urbe amicitiae causā Caesarem secuti, etc.,

Caes. B. G. 1, 39; 7, 50; Hor. S. 1, 6, 108:

ne sequerer moechas,

id. ib. 1, 4, 113:

vallem,

Liv. 32, 6, 5:

pars pressa sequuntur Signa pedum,

Ov. M. 8, 332:

vestigia alicujus,

id. ib. 4, 514; 9, 639; 10, 710 et saep.—

Absol. (so most freq. in Plaut.):

abi prae, jam ego sequar,

Plaut. Am. 1, 3, 46; Ter. Eun. 5, 2, 69: Di. Sequere intro. Pa. Sequor, Plaut. As. 4, 1, 64; 5, 2, 90; id. Aul. 2, 5, 23 et saep.:

quisnam est, qui sequitur procul?

id. Poen. 3, 3, 6:

funus interim procedit: sequimur: ad sepulcrum venimus,

Ter. And. 1, 1, 101:

curriculo sequi,

Plaut. Ep. 1, 1, 12:

Helvetii cum omnibus suis carris secuti,

Caes. B. G. 1, 24:

si nemo sequatur, tamen, etc.,

id. ib. 1, 40 fin.:

servi sequentes,

Hor. S. 1, 6, 78: hos falcati currus sequebantur, Curt. 4, 12, 6:

hos aliae gentes sequebantur,

id. 4, 12, 9.—

Of things:

magna multitudo carrorum sequi Gallos consuevit,

Hirt. B. G. 8, 14:

neque Ulla (arbor) brevem dominum sequetur,

Hor. C. 2, 14, 24:

zonā bene te secutā,

id. ib. 3, 27, 59.—

In partic.

To follow in a hostile manner; to chase, pursue:

hostes sequitur,

Caes. B. G. 1, 22 fin.:

hostem,

Ov. M. 13, 548:

fugacem,

Hor. S. 2, 7, 115:

feras,

Ov. M. 2, 498:

nudo genitas Pandione ferro,

id. ib. 6, 666; cf.:

hostem pilo,

Tac. H. 4, 29 fin.—Absol.:

finem sequendi facere,

Caes. B. G. 7, 47; 7, 68 Oud. N. cr. —

To follow in time or order; to succeed, come after (esp. freq. in part. pres.): aestatem auctumnus sequitur, post acer hiems fit, Enn. ap. Prisc. p. 647 P. (Ann. v. 406 Vahl.):

sequens annus,

Hirt. B. G. 8, 50:

sequente anno,

Plin. 10, 62, 82, § 170:

secuto die,

id. 13, 22, 43, § 126:

secuta aetas,

id. 6, 23, 26, § 101:

sequenti senatu,

Plin. Ep. 6, 5, 1:

secuturo Phoebo,

Luc. 2, 528:

sequitur hunc annum nobilis clade Romanā Caudinā pax,

Liv. 9, 1 et saep.:

ne secutis quidem diebus Claudius ullius humani affectūs signa dedit,

Tac. A. 11, 38:

Africanus sequens, i. e. minor,

Plin. 7, 59, 59, § 211.—

With the notion of cause implied, to follow, result, ensue:

ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

Cic. Att. 10, 18, 2: increpuit;

sequitur clamor,

Verg. A. 9, 504:

tonitrum secuti nimbi,

Ov. M. 14, 542:

lacrimae sunt verba secutae,

id. ib. 9, 780:

nisi forte sic loqui paenitet, Quā tempestate Paris Helenam et quae sequuntur,

and so on, and so forth, Cic. Or. 49, 164; id. Tusc. 3, 18, 42; 3, 19, 44.—

Of a possession or inheritance, to follow, i. e. to fall to the share of any one:

ut belli praeda Romanos, ager urbesque captae Aetolos sequerentur,

Liv. 33, 13, 10:

ut victorem res sequeretur,

id. 28, 21, 5: si quis mortuos est Arpinatis, ejus heredem sacra non secuntur, Cato ap. Prisc. p. 629 P.—Abbreviated on monuments, H. M. H. N. S.:

heredem monumentum,

Hor. S. 1, 8, 13:

heredem possessio,

Plin. 9, 35, 60, § 124:

quo minus gloriam petebat, eo magis illum sequebatur,

Sall. C. 54 fin.; v. Fabri ad h. l.;

and cf.: sequi gloria, non appeti debet,

Plin. Ep. 1, 8, 14.—

To go towards or to a place:

Formias nunc sequimur,

Cic. Att. 10, 18, 2:

Epirum, Cyzicum,

id. ib. 3, 16; Caes. B. C. 3, 49:

Italiam,

Verg. A. 4, 361; 4, 381; 5, 629:

Itala regna,

Ov. H. 7, 10; id. F. 6, 109; Val. Fl. 1, 3.—

Pregn., to follow the hand in plucking or pulling; to come off or away, come out; to come easily, come of itself:

herbae dum tenerae sunt vellendae: aridae factae celerius rumpuntur quam sequuntur,

Varr. R. R. 1, 47; cf.:

oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas,

Cic. Or. 16, 52; and:

nihil est tam tenerum neque tam flexibile neque quod tam facile sequatur quocumque ducas, quam oratio,

id. de Or. 3, 45, 176:

ipse (ramus) volens facilisque sequetur, Si te fata vocant,

Verg. A. 6, 146:

cum scrutantes, quae vellant, telum non sequitur,

Liv. 38, 21, 11 Weissenb. ad loc.:

jamque secuta manum nullo cogente sagitta Excidit,

Verg. A. 12, 423; Anthol. Lat. 1, 172, 113:

trahit ille manu sine custode lignum: Id quoque vix sequitur,

Ov. M. 12, 372; cf.: cera mollis sequensque digitos, yielding to, Poët. ap. Plin. Ep. 7, 9, 11.

Trop.

In gen., to follow, succeed, result, ensue (usu. of an immediate consequence;

consequor, usu. of one more remote): si verbum sequi volumus, hoc intellegamus necesse est, etc.,

Cic. Caecin. 17, 49: patrem sequuntur liberi, succeed to the rank or condition of their father, Liv. 4, 4 fin.:

quoniam hanc (Caesar) in re publicā viam, quae popularis habetur, secutus est,

Cic. Cat. 4, 5, 9:

damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur,

to befall, Caes. B. G. 1, 4:

modo ne summa turpitudo sequatur,

should ensue, Cic. Lael. 17, 61:

dispares mores disparia studia sequuntur,

id. ib. 20, 74:

post illas datas litteras secuta est summa contentio de domo,

id. Att. 4, 2, 2: post gloriam invidiam sequi. Sall. J. 55, 3:

an mediocre discrimen opinionis secuturum ex hac re putatis,

Liv. 5, 6, 7. —

In partic.

To follow (as a leader) an authority, a party, an example, a plan, etc.; to follow in the track of; to comply with, accede to, conform to: sequi naturam, optimam bene vivendi ducem, Cic. Lael. 5, 19; cf. id. ib. 12, 42:

sequamur potissimum Polybium nostrum,

id. Rep. 2, 14, 27:

eorum sectam sequuntur multi mortales,

Naev. Bell. Pun. 1, 16; so,

sectam,

Cic. Fl. 41, 104; id. Sest. 45, 97; Liv. 8, 19, 10 al. (v. secta):

Ti. Gracchus regnum occupare conatus est... hunc post mortem secuti amici, etc.,

Cic. Lael. 12, 41:

amicum vel bellum patriae inferentem sequi,

id. ib. 12, 43:

auctoritatem et consilium alicujus,

id. Fam. 4, 3, 2; so (with obtemperare voluntati) Caes. B. C. 1, 35:

sententiam Scipionis,

id. ib. 1, 2:

vos vestrumque factum omnia deinceps municipia sunt secuta,

have followed, imitated, id. ib. 2, 32:

haec qui dicunt, quam rationem sequantur, vides,

Cic. Div. 2, 6, 17:

novum quoddam et subagreste consilium,

id. Rep. 2, 7, 12; cf. id. ib. 2, 28, 51:

Pompeio esse in animo, rei publicae non deesse, si senatus sequatur,

Caes. B. C. 1, 1 fin.:

arma victricia,

Verg. A. 3, 54.—Of an auditor, to follow an orator or a speech:

quos more prisco apud judicem fabulantes non auditores sequuntur, non populus audit,

Tac. Or. 23: non lingua valet, non corpore notae Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur, i. e. attend or obey the will, Verg. A. 12, 912; cf.:

si modo verba sequantur,

Ov. M. 1, 647. —Esp. milit. t. t.: signa sequi, to march in rank, Sall. J. 80, 2; Curt. 3, 2, 13.—

To follow or pursue an end or object; to strive for, aim at, seek to attain:

eam (sc. utilitatem),

Cic. Lael. 27, 100:

justitiam,

id. Rep. 3, 11, 18:

otium ac tranquillitatem vitae,

id. Mur. 27, 55:

amoenitatem et salubritatem,

id. Leg. 2, 1, 3:

matris commodum,

Ter. Hec. 3, 5, 31:

lites,

id. And. 4, 5, 16; id. Ad. 2, 2, 40:

gratiam Caesaris,

Caes. B. C. 1, 1:

linguam et nomen,

Liv. 31, 7:

mercedes,

Hor. S. 1, 6, 87:

quae nocuere (opp. fugere),

id. Ep. 1, 8, 11; cf.:

nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,

id. ib. 1, 1, 72:

ferro extrema,

Verg. A. 6, 457:

fidem,

Vell. 2, 107, 2.—With inf.:

plurisque sequor disponere causas,

Lucr. 5, 529.—

In discourse, to follow in order or sequence; to come next in order, to succeed:

sequitur is (rex), qui, etc.,

Cic. Rep. 2, 21, 37:

sequitur illa divisio, ut, etc.,

id. Fin. 3, 16, 55:

haec sint dicta de aëre. Sequitur terra, cui, etc.,

Plin. 2, 63, 63, § 154:

ac de primā quidem parte satis dictum est. Sequitur, ut doceam, etc.,

Cic. N. D. 2, 32, 80 sq. — With inf.:

sequitur videre de eo, quod, etc.,

Dig. 45, 1, 91, § 3; 41, 3, 4.—

In logical conclusions, to follow, ensue; with subject-clause:

nec si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico, esse causas immutabiles, etc.,

Cic. Fat. 12, 28; id. Tusc. 5, 8, 21.—With ut:

si haec enuntiatio vera non est, sequitur, ut falsa sit,

Cic. Fat. 12, 28; 5, 9; 10, 22; id. Fin. 2, 8, 24; 3, 7, 26:

sequitur igitur ut, etc.,

id. Tusc. 5, 18, 53; id. Par. 3, 1, 22:

sequitur ergo ut, etc.,

Curt. 7, 1, 40; Quint. 3, 8, 23; 3, 11, 17; 6, 5, 8 al.—

To follow or come naturally or easily; to be obtained without effort:

tantum hominis valuit exercitatio ut, cum se mente ac voluntate, conjecisset in versum, verba sequerentur,

Cic. de Or. 3, 50, 194 Sorof ad loc.:

non quaesitum esse numerum, sed secutum,

id. Or. 49, 165:

lingua tacet nec vox tentataque verba sequuntur,

Ov. M. 11, 326; 1, 647; Stat. Th. 11, 602:

verbaque provisam rem non invita sequentur,

Hor. A. P. 311:

sed non omnia nos ducentes e Graeco sequuntur,

Quint. 2, 14, 1:

laus pulcherrima cum sequitur, non cum arcessitur,

id. 10, 2, 27; 8, prooem. § 8;

8, 6, 24: sequi gloria, non appeti debet,

Plin. Ep. 1, 8, 14.—Hence, sĕquens, entis, P. a., next, next following in order (cf.: proximus, posterior;

not in Cic. or Cæs.): prius illud... hoc sequens,

Quint. 5, 10, 42:

reliqua morborum genera sequenti dicemus volumine,

Plin. 29, 6, 39, § 143.—Esp., with designations of time:

sequenti tempore,

Nep. Thras. 4, 4; Quint. 1, 5, 52; Sen. Ben. 6, 4, 2; Suet. Tib. 38: sequenti die, Auct. B. Hisp. 28, 1; Suet. Ner. 15; Liv. 23, 36, 7:

sequente anno,

id. 3, 31, 2:

sequenti nocte,

Suet. Aug. 94; so also Curt. 4, 7, 10; Tac. A. 2, 53; Col. 4, 15, 3; 4, 21, 3; 4, 27, 2; Plin. 11, 37, 73, § 189; 30, 8, 21, § 66; 17, 22. 35, § 178; Hirt. B. G. 8, 50; Plin. Ep. 4, 1, 6; 5, 12, 1; 6, 31, 3:

Suilium mox sequens aetas vidit praepotentem,

the next generation, Tac. A. 4, 31 qui praesenti potentiā credunt exstingui [p. 1678] posse etiam sequentis aevi memoriam, Tac. A. 4, 35.—As subst., used by some for epitheton, an epithet, acc. to Quintilian;

as, dentes albi, umida vina... o scelus abominandum, etc.,

Quint. 8, 6, 40.

sĕquor, sĕcūtus (also written sequutus; gen. plur. part. sync. sequentūm, Verg. G. 3, 111), 3, v. dep. ( act. collat. form sĕquo, acc. to Gell. 18, 9, 8 sq.; and Prisc. p. 799 P.) [Sanscr. sak-, to follow; sakis, friend; Gr. hepomai, hepô; cf. Lat. socius], to follow, to come or go after, to follow after, attend.

Lit.

In gen.

With acc.:

i, jam sequor te, mater,

Plaut. Aul. 4, 7, 16:

neque illa matrem satis honeste tuam sequi poterit comes,

id. Merc. 2, 3, 69 sq.:

qui ex urbe amicitiae causā Caesarem secuti, etc.,

Caes. B. G. 1, 39; 7, 50; Hor. S. 1, 6, 108:

ne sequerer moechas,

id. ib. 1, 4, 113:

vallem,

Liv. 32, 6, 5:

pars pressa sequuntur Signa pedum,

Ov. M. 8, 332:

vestigia alicujus,

id. ib. 4, 514; 9, 639; 10, 710 et saep.—

Absol. (so most freq. in Plaut.):

abi prae, jam ego sequar,

Plaut. Am. 1, 3, 46; Ter. Eun. 5, 2, 69: Di. Sequere intro. Pa. Sequor, Plaut. As. 4, 1, 64; 5, 2, 90; id. Aul. 2, 5, 23 et saep.:

quisnam est, qui sequitur procul?

id. Poen. 3, 3, 6:

funus interim procedit: sequimur: ad sepulcrum venimus,

Ter. And. 1, 1, 101:

curriculo sequi,

Plaut. Ep. 1, 1, 12:

Helvetii cum omnibus suis carris secuti,

Caes. B. G. 1, 24:

si nemo sequatur, tamen, etc.,

id. ib. 1, 40 fin.:

servi sequentes,

Hor. S. 1, 6, 78: hos falcati currus sequebantur, Curt. 4, 12, 6:

hos aliae gentes sequebantur,

id. 4, 12, 9.—

Of things:

magna multitudo carrorum sequi Gallos consuevit,

Hirt. B. G. 8, 14:

neque Ulla (arbor) brevem dominum sequetur,

Hor. C. 2, 14, 24:

zonā bene te secutā,

id. ib. 3, 27, 59.—

In partic.

To follow in a hostile manner; to chase, pursue:

hostes sequitur,

Caes. B. G. 1, 22 fin.:

hostem,

Ov. M. 13, 548:

fugacem,

Hor. S. 2, 7, 115:

feras,

Ov. M. 2, 498:

nudo genitas Pandione ferro,

id. ib. 6, 666; cf.:

hostem pilo,

Tac. H. 4, 29 fin.—Absol.:

finem sequendi facere,

Caes. B. G. 7, 47; 7, 68 Oud. N. cr. —

To follow in time or order; to succeed, come after (esp. freq. in part. pres.): aestatem auctumnus sequitur, post acer hiems fit, Enn. ap. Prisc. p. 647 P. (Ann. v. 406 Vahl.):

sequens annus,

Hirt. B. G. 8, 50:

sequente anno,

Plin. 10, 62, 82, § 170:

secuto die,

id. 13, 22, 43, § 126:

secuta aetas,

id. 6, 23, 26, § 101:

sequenti senatu,

Plin. Ep. 6, 5, 1:

secuturo Phoebo,

Luc. 2, 528:

sequitur hunc annum nobilis clade Romanā Caudinā pax,

Liv. 9, 1 et saep.:

ne secutis quidem diebus Claudius ullius humani affectūs signa dedit,

Tac. A. 11, 38:

Africanus sequens, i. e. minor,

Plin. 7, 59, 59, § 211.—

With the notion of cause implied, to follow, result, ensue:

ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

Cic. Att. 10, 18, 2: increpuit;

sequitur clamor,

Verg. A. 9, 504:

tonitrum secuti nimbi,

Ov. M. 14, 542:

lacrimae sunt verba secutae,

id. ib. 9, 780:

nisi forte sic loqui paenitet, Quā tempestate Paris Helenam et quae sequuntur,

and so on, and so forth, Cic. Or. 49, 164; id. Tusc. 3, 18, 42; 3, 19, 44.—

Of a possession or inheritance, to follow, i. e. to fall to the share of any one:

ut belli praeda Romanos, ager urbesque captae Aetolos sequerentur,

Liv. 33, 13, 10:

ut victorem res sequeretur,

id. 28, 21, 5: si quis mortuos est Arpinatis, ejus heredem sacra non secuntur, Cato ap. Prisc. p. 629 P.—Abbreviated on monuments, H. M. H. N. S.:

heredem monumentum,

Hor. S. 1, 8, 13:

heredem possessio,

Plin. 9, 35, 60, § 124:

quo minus gloriam petebat, eo magis illum sequebatur,

Sall. C. 54 fin.; v. Fabri ad h. l.;

and cf.: sequi gloria, non appeti debet,

Plin. Ep. 1, 8, 14.—

To go towards or to a place:

Formias nunc sequimur,

Cic. Att. 10, 18, 2:

Epirum, Cyzicum,

id. ib. 3, 16; Caes. B. C. 3, 49:

Italiam,

Verg. A. 4, 361; 4, 381; 5, 629:

Itala regna,

Ov. H. 7, 10; id. F. 6, 109; Val. Fl. 1, 3.—

Pregn., to follow the hand in plucking or pulling; to come off or away, come out; to come easily, come of itself:

herbae dum tenerae sunt vellendae: aridae factae celerius rumpuntur quam sequuntur,

Varr. R. R. 1, 47; cf.:

oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas,

Cic. Or. 16, 52; and:

nihil est tam tenerum neque tam flexibile neque quod tam facile sequatur quocumque ducas, quam oratio,

id. de Or. 3, 45, 176:

ipse (ramus) volens facilisque sequetur, Si te fata vocant,

Verg. A. 6, 146:

cum scrutantes, quae vellant, telum non sequitur,

Liv. 38, 21, 11 Weissenb. ad loc.:

jamque secuta manum nullo cogente sagitta Excidit,

Verg. A. 12, 423; Anthol. Lat. 1, 172, 113:

trahit ille manu sine custode lignum: Id quoque vix sequitur,

Ov. M. 12, 372; cf.: cera mollis sequensque digitos, yielding to, Poët. ap. Plin. Ep. 7, 9, 11.

Trop.

In gen., to follow, succeed, result, ensue (usu. of an immediate consequence;

consequor, usu. of one more remote): si verbum sequi volumus, hoc intellegamus necesse est, etc.,

Cic. Caecin. 17, 49: patrem sequuntur liberi, succeed to the rank or condition of their father, Liv. 4, 4 fin.:

quoniam hanc (Caesar) in re publicā viam, quae popularis habetur, secutus est,

Cic. Cat. 4, 5, 9:

damnatum poenam sequi oportebat, ut igni cremaretur,

to befall, Caes. B. G. 1, 4:

modo ne summa turpitudo sequatur,

should ensue, Cic. Lael. 17, 61:

dispares mores disparia studia sequuntur,

id. ib. 20, 74:

post illas datas litteras secuta est summa contentio de domo,

id. Att. 4, 2, 2: post gloriam invidiam sequi. Sall. J. 55, 3:

an mediocre discrimen opinionis secuturum ex hac re putatis,

Liv. 5, 6, 7. —

In partic.

To follow (as a leader) an authority, a party, an example, a plan, etc.; to follow in the track of; to comply with, accede to, conform to: sequi naturam, optimam bene vivendi ducem, Cic. Lael. 5, 19; cf. id. ib. 12, 42:

sequamur potissimum Polybium nostrum,

id. Rep. 2, 14, 27:

eorum sectam sequuntur multi mortales,

Naev. Bell. Pun. 1, 16; so,

sectam,

Cic. Fl. 41, 104; id. Sest. 45, 97; Liv. 8, 19, 10 al. (v. secta):

Ti. Gracchus regnum occupare conatus est... hunc post mortem secuti amici, etc.,

Cic. Lael. 12, 41:

amicum vel bellum patriae inferentem sequi,

id. ib. 12, 43:

auctoritatem et consilium alicujus,

id. Fam. 4, 3, 2; so (with obtemperare voluntati) Caes. B. C. 1, 35:

sententiam Scipionis,

id. ib. 1, 2:

vos vestrumque factum omnia deinceps municipia sunt secuta,

have followed, imitated, id. ib. 2, 32:

haec qui dicunt, quam rationem sequantur, vides,

Cic. Div. 2, 6, 17:

novum quoddam et subagreste consilium,

id. Rep. 2, 7, 12; cf. id. ib. 2, 28, 51:

Pompeio esse in animo, rei publicae non deesse, si senatus sequatur,

Caes. B. C. 1, 1 fin.:

arma victricia,

Verg. A. 3, 54.—Of an auditor, to follow an orator or a speech:

quos more prisco apud judicem fabulantes non auditores sequuntur, non populus audit,

Tac. Or. 23: non lingua valet, non corpore notae Sufficiunt vires, nec vox aut verba sequuntur, i. e. attend or obey the will, Verg. A. 12, 912; cf.:

si modo verba sequantur,

Ov. M. 1, 647. —Esp. milit. t. t.: signa sequi, to march in rank, Sall. J. 80, 2; Curt. 3, 2, 13.—

To follow or pursue an end or object; to strive for, aim at, seek to attain:

eam (sc. utilitatem),

Cic. Lael. 27, 100:

justitiam,

id. Rep. 3, 11, 18:

otium ac tranquillitatem vitae,

id. Mur. 27, 55:

amoenitatem et salubritatem,

id. Leg. 2, 1, 3:

matris commodum,

Ter. Hec. 3, 5, 31:

lites,

id. And. 4, 5, 16; id. Ad. 2, 2, 40:

gratiam Caesaris,

Caes. B. C. 1, 1:

linguam et nomen,

Liv. 31, 7:

mercedes,

Hor. S. 1, 6, 87:

quae nocuere (opp. fugere),

id. Ep. 1, 8, 11; cf.:

nec sequar aut fugiam, quae diligit ipse vel odit,

id. ib. 1, 1, 72:

ferro extrema,

Verg. A. 6, 457:

fidem,

Vell. 2, 107, 2.—With inf.:

plurisque sequor disponere causas,

Lucr. 5, 529.—

In discourse, to follow in order or sequence; to come next in order, to succeed:

sequitur is (rex), qui, etc.,

Cic. Rep. 2, 21, 37:

sequitur illa divisio, ut, etc.,

id. Fin. 3, 16, 55:

haec sint dicta de aëre. Sequitur terra, cui, etc.,

Plin. 2, 63, 63, § 154:

ac de primā quidem parte satis dictum est. Sequitur, ut doceam, etc.,

Cic. N. D. 2, 32, 80 sq. — With inf.:

sequitur videre de eo, quod, etc.,

Dig. 45, 1, 91, § 3; 41, 3, 4.—

In logical conclusions, to follow, ensue; with subject-clause:

nec si omne enuntiatum aut verum aut falsum est, sequitur ilico, esse causas immutabiles, etc.,

Cic. Fat. 12, 28; id. Tusc. 5, 8, 21.—With ut:

si haec enuntiatio vera non est, sequitur, ut falsa sit,

Cic. Fat. 12, 28; 5, 9; 10, 22; id. Fin. 2, 8, 24; 3, 7, 26:

sequitur igitur ut, etc.,

id. Tusc. 5, 18, 53; id. Par. 3, 1, 22:

sequitur ergo ut, etc.,

Curt. 7, 1, 40; Quint. 3, 8, 23; 3, 11, 17; 6, 5, 8 al.—

To follow or come naturally or easily; to be obtained without effort:

tantum hominis valuit exercitatio ut, cum se mente ac voluntate, conjecisset in versum, verba sequerentur,

Cic. de Or. 3, 50, 194 Sorof ad loc.:

non quaesitum esse numerum, sed secutum,

id. Or. 49, 165:

lingua tacet nec vox tentataque verba sequuntur,

Ov. M. 11, 326; 1, 647; Stat. Th. 11, 602:

verbaque provisam rem non invita sequentur,

Hor. A. P. 311:

sed non omnia nos ducentes e Graeco sequuntur,

Quint. 2, 14, 1:

laus pulcherrima cum sequitur, non cum arcessitur,

id. 10, 2, 27; 8, prooem. § 8;

8, 6, 24: sequi gloria, non appeti debet,

Plin. Ep. 1, 8, 14.—Hence, sĕquens, entis, P. a., next, next following in order (cf.: proximus, posterior;

not in Cic. or Cæs.): prius illud... hoc sequens,

Quint. 5, 10, 42:

reliqua morborum genera sequenti dicemus volumine,

Plin. 29, 6, 39, § 143.—Esp., with designations of time:

sequenti tempore,

Nep. Thras. 4, 4; Quint. 1, 5, 52; Sen. Ben. 6, 4, 2; Suet. Tib. 38: sequenti die, Auct. B. Hisp. 28, 1; Suet. Ner. 15; Liv. 23, 36, 7:

sequente anno,

id. 3, 31, 2:

sequenti nocte,

Suet. Aug. 94; so also Curt. 4, 7, 10; Tac. A. 2, 53; Col. 4, 15, 3; 4, 21, 3; 4, 27, 2; Plin. 11, 37, 73, § 189; 30, 8, 21, § 66; 17, 22. 35, § 178; Hirt. B. G. 8, 50; Plin. Ep. 4, 1, 6; 5, 12, 1; 6, 31, 3:

Suilium mox sequens aetas vidit praepotentem,

the next generation, Tac. A. 4, 31 qui praesenti potentiā credunt exstingui [p. 1678] posse etiam sequentis aevi memoriam, Tac. A. 4, 35.—As subst., used by some for epitheton, an epithet, acc. to Quintilian;

as, dentes albi, umida vina... o scelus abominandum, etc.,

Quint. 8, 6, 40.

tăcĕo, cŭi, cĭtum, 2, v. n. and a. [etym. dub.; perh. root tak-, tvak-, to be or make quiet, content; Sanscr. tucyati, to satisfy; v. Fick, Vergl. Wört. s. v. § 73; 362].

Neutr., to be silent, i. e. not to speak, to say nothing, hold one ' s peace (therefore more limited in signif. than silere, to be still, to make no noise): qui dicta loquive tacereve possit, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 255 Vahl.); so, tacere ac fabulari, id. ap. Non. 475, 2 (Trag. v. 182 ib.): Ag. Ne obturba ac tace. Mil. Taceo. Ag. Si tacuisses, jam istuc taceo non natum foret, Plaut. Poen. 1, 2, 49 sq.:

silete et tacete,

id. ib. prol. 3; cf. id. Capt. 3, 1, 19:

taceamne an praedicem,

Ter. Eun. 4, 4, 54; 5, 2, 60; id. And. 2, 3, 25:

ea lingulaca est nobis, nam numquam tacet,

Plaut. Cas. 2, 8, 62:

ad loquendum atque ad tacendum tute habeas portisculum,

id. As. 3, 1, 15:

tacendo loqui videbantur,

Cic. Sest. 18, 40:

hic Abdera, non tacente me,

id. Att. 4, 17, 3 B. and K.:

nobis tacentibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

an me taciturum tantis de rebus existimavistis?

id. Verr. 1, 9, 27:

taceamus,

Liv. 40, 9, 5:

tacere nondum volumus,

Sid. Ep. 8, 16.— Impers. pass.:

taceri si vis, vera dicito,

Ter. Eun. 1, 2, 26:

ut doceam Rullum posthac in iis saltem tacere rebus, in quibus de se et de suis factis taceri velit,

Cic. Agr. 3, 2, 4.—

Transf., for silere, of animals and things, concr. and abstr., to be still, noiseless, quiet, at rest (mostly poet.):

canis ipse tacet,

Tib. 2, 4, 34; cf.:

vere prius volucres taceant, aestate cicadae,

Ov. A. A. 1, 271:

nox erat... Cum tacet omnis ager pecudes pictaeque volucres,

Verg. A. 4, 525; cf.

nox,

Cat. 7, 7:

nec diu taceat procax locutio,

id. 61, 126:

non oculi tacuere tui,

Ov. Am. 2, 5, 17: plectra dolore tacent;

muta dolore lyra est,

id. H. 15, 198:

tacet stridor litui,

Sen. Thyest. 575:

essedo tacente,

noiseless, Mart. 4, 64, 19:

Ister tacens,

i. e. standing still, frozen, id. 7, 84, 3:

solitudo et tacentes loci,

hushed, still, Tac. H. 3, 85:

loca tacentia,

the under world, the silent land, Verg. A. 6, 265:

aquae tacentes,

Prop. 4 (5), 4, 49:

tacere indolem illam Romanam,

i. e. did not show itself, had disappeared, Liv. 9, 6, 12:

blanditiae taceant,

Ov. Am. 1, 4, 66.—

Act., to pass over in silence, be silent respecting a thing (rare but class.):

et tu hoc taceto,

Plaut. Pers. 2, 2, 64:

quae vera audivi, taceo et contineo,

Ter. Eun. 1, 2, 23; Plaut. Ep. 5, 1, 44:

enuntiabo... quod adhuc semper tacui et tacendum putavi,

Cic. de Or. 1, 26, 119:

quid dixit aut quid tacuit?

Hor. Epod. 5, 49:

commissa tacere Qui nequit,

id. S. 1, 4, 84:

ut alios taceam,

not to speak of others, Ov. M. 13, 177; so,

Narcissum,

Verg. G. 4, 123:

novercas,

Sen. Hippol. 558 et saep.:

tacebimus, quid in ipso homine prosit homini?

Plin. 28, 1, 1, § 1.— Pass.:

ignotumst, tacitumst, creditumst,

Ter. Ad. 3, 4, 28:

aureus in medio Marte tacetur Amor,

Ov. Am. 2, 18, 36:

vir Celtiberis non tacende gentibus,

Mart. 1, 50, 1. — Hence, subst.: tăcenda, ōrum, n., things not to be uttered: dicenda tacenda locutus, rhêta kai arrêta, things fit and unfit to be spoken, Hor. Ep. 1, 7, 72; cf.:

gravis est culpa tacenda loqui,

Ov. A. A. 2, 604.—Hence, tă-cĭtus, a, um, P. a.

Pass., that is passed over in silence, not spoken of, kept secret, unmentioned:

prima duo capita epistulae tuae tacita mihi quodammodo relinquenda sunt,

Cic. Fam. 3, 8, 2:

aliquid tacitum tenere,

id. de Or. 3, 17, 64; cf.:

quod cum ab antiquis tacitum praetermissumque sit,

Liv. 6, 12, 3; Verg. A. 6, 841:

tacitum erit,

Plaut. Pers. 2, 2, 64:

suspendas potins me, quam tacita tu haec auferas,

i. e. without my speaking of it, uncontradicted by me, id. As. 4, 2, 7; cf.:

cetera si reprehenderis, non feres tacitum,

Cic. Att. 2, 3, 2:

ne id quidem ab Turno tulisse tacitum ferunt: dixisse enim, etc.,

Liv. 1, 50, 9; so, too, tacitum ferre. id. 3, 45, 6: non patientibus tacitum tribunis, quod, etc., id. 7, 1, 5:

tacere nequeo misera, quod tacito usus est,

silence, Plaut. Cist. 1, 2, 7. —

Transf.

In jurid. lang., that is done without words, assumed as a matter of course, silent, implied, tacit:

non omnia scriptis, sed quaedam, quae perspicua sint, tacitis exceptionibus caveri,

Cic. Inv. 2, 47, 140:

conventio,

Dig. 20, 2, 3:

condicio,

ib. 23, 3, 68:

jus,

ib. 29, 2, 66:

substitutio,

ib. 28, 5, 25:

indutiae,

Liv. 2, 18; 2, 64; 23, 46:

fideicommissum,

Quint. 9, 2, 74.—

That is done or exists in silence; silent, secret, hidden, concealed:

senatus decrevit, ut tacitum judicium ante comitia fierit,

Cic. Att. 4, 17, 3 Bait.:

aures ipsae tacito eum (modum) sensu sine arte definiunt,

id. Or. 60, 203:

omnes enim tacito quodam sensu sine ullā arte aut ratione quae sint... recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195:

ob tacitas cum Marcello offensiones,

Vell. 2, 93, 2:

tacitum vivit sub pectore vulnus,

Verg. A. 4, 67; so,

affectus,

Ov. M. 7, 147:

pudor,

id. ib. 7, 743:

ira,

id. ib. 6, 623:

dissimulare sperasti, tacitusque meā decedere terrā,

secretly, unobserved, Verg. A. 4, 306.— Subst.: tăcĭtum, i, n., a secret:

taciti vulgator,

Ov. Am. 3, 7, 51. —

Act. or neutr., that does not speak, not uttering a sound, silent, still, quiet, noiseless, mute:

quod boni est, id tacitus taceas tute tecum et gaudeas,

Plaut. Ep. 5, 1, 44:

tacitus tace modo,

id. Poen. 4, 2, 84:

mulier,

id. Rud. 4, 4, 70; cf.:

lacrumans tacitus auscultabat, quae ego loquebar,

id. Bacch. 4, 9, 59:

quid exspectas auctoritatem loquentium, quorum voluntatem tacitorum perspicis?

Cic. Cat. 1, 8, 20; 3, 11, 26:

vos me jam hoc tacito intellegetis,

id. Verr. 2, 2, 73, § 180:

quae (patria) tecum tacita loquitur,

id. Cat. 1, 7, 18: voluntas;

quae si tacitis nobis intellegi posset, verbis omnino non uteremur,

id. Caecin. 18, 53; id. Verr. 2, 3, 16, § 41:

nihil me mutum delectare potest, nihil tacitum,

id. Cat. 3, 11, 26:

si quam conjecturam adfert hominibus tacita corporis figura,

id. Rosc. Com. 7, 20:

tacita vestra exspectatio,

id. Clu. 23, 63:

assensiones nec tacitae nec occultae,

implied, tacit, id. Mil. 5, 12:

si mori tacitum oportet, taceamus,

i. e. without making a defence, Liv. 40, 9, 5:

contumeliam tacitus tulit,

id. 35, 19, 1:

ut forte legentem Aut tacitum impellat,

i. e. meditating, Hor. S. 1, 3, 65:

pro sollicitis non tacitus reis,

eloquent, outspoken, id. C. 4, 1, 14:

tacitus pasci si posset corvus,

id. Ep. 1, 17, 50:

tacitā fistula cum lyrā,

id. C. 3, 19, 20:

totum pererrat Luminibus tacitis,

with silent glances, Verg. A. 4, 364:

fulmen,

i. e. without thunder, Luc. 1, 533 et saep.:

per tacitum nemus ire,

still, silent, quiet, Verg. A. 6, 386; so,

unda,

id. ib. 8, 87:

caelum,

id. ib. 3, 515:

aër,

Mart. 8, 32, 1:

domus,

id. 9, 62, 12:

limen,

Verg. A. 7, 343:

nox,

Ov. H. 18, 78; id. F. 2, 552.— Subst.: tăcĭtum, i, n., silence:

septem surgens sedatis amnibus altus Per tacitum Ganges,

in its silent course, flowing silently, Verg. A. 9, 31; cf.:

trahitur Gangesque Padusque Per tacitum mundi,

i. e. through subterranean passages, Luc. 10, 253:

somnus per tacitum allapsus,

silently, in silence, Sil. 10, 354:

erumpunt sub casside fusae Per tacitum lacrimae,

id. 12, 554; 17, 216.—

As proper name: Tă-cĭta, ae, f., = Muta, the goddess of Silence:

ecce anus in mediis residens annosa puellis Sacra facit Tacitae,

Ov. F. 2, 572; v. also 2. Tacitus.— Adv.: tăcĭtē, silently, in silence, secretly (class.):

auscultemus,

Plaut. As. 3, 2, 42:

tacite rogare,

Cic. Imp. Pomp. 5, 13:

tacite dat ipsa lex potestatem defendendi,

id. Mil. 4, 11:

perire tacite obscureque,

id. Quint. 15, 50:

non tulit verecundiam senatus,

Liv. 5, 28, 1:

exsecrari praetereuntem,

id. 2, 58, 8:

annus labens,

Ov. F. 1, 65; Just. 15, 2; Plin. Ep. 5, 17, 2; Val. Max. 6, 5, 2.

tăcĕo, cŭi, cĭtum, 2, v. n. and a. [etym. dub.; perh. root tak-, tvak-, to be or make quiet, content; Sanscr. tucyati, to satisfy; v. Fick, Vergl. Wört. s. v. § 73; 362].

Neutr., to be silent, i. e. not to speak, to say nothing, hold one ' s peace (therefore more limited in signif. than silere, to be still, to make no noise): qui dicta loquive tacereve possit, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 255 Vahl.); so, tacere ac fabulari, id. ap. Non. 475, 2 (Trag. v. 182 ib.): Ag. Ne obturba ac tace. Mil. Taceo. Ag. Si tacuisses, jam istuc taceo non natum foret, Plaut. Poen. 1, 2, 49 sq.:

silete et tacete,

id. ib. prol. 3; cf. id. Capt. 3, 1, 19:

taceamne an praedicem,

Ter. Eun. 4, 4, 54; 5, 2, 60; id. And. 2, 3, 25:

ea lingulaca est nobis, nam numquam tacet,

Plaut. Cas. 2, 8, 62:

ad loquendum atque ad tacendum tute habeas portisculum,

id. As. 3, 1, 15:

tacendo loqui videbantur,

Cic. Sest. 18, 40:

hic Abdera, non tacente me,

id. Att. 4, 17, 3 B. and K.:

nobis tacentibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

an me taciturum tantis de rebus existimavistis?

id. Verr. 1, 9, 27:

taceamus,

Liv. 40, 9, 5:

tacere nondum volumus,

Sid. Ep. 8, 16.— Impers. pass.:

taceri si vis, vera dicito,

Ter. Eun. 1, 2, 26:

ut doceam Rullum posthac in iis saltem tacere rebus, in quibus de se et de suis factis taceri velit,

Cic. Agr. 3, 2, 4.—

Transf., for silere, of animals and things, concr. and abstr., to be still, noiseless, quiet, at rest (mostly poet.):

canis ipse tacet,

Tib. 2, 4, 34; cf.:

vere prius volucres taceant, aestate cicadae,

Ov. A. A. 1, 271:

nox erat... Cum tacet omnis ager pecudes pictaeque volucres,

Verg. A. 4, 525; cf.

nox,

Cat. 7, 7:

nec diu taceat procax locutio,

id. 61, 126:

non oculi tacuere tui,

Ov. Am. 2, 5, 17: plectra dolore tacent;

muta dolore lyra est,

id. H. 15, 198:

tacet stridor litui,

Sen. Thyest. 575:

essedo tacente,

noiseless, Mart. 4, 64, 19:

Ister tacens,

i. e. standing still, frozen, id. 7, 84, 3:

solitudo et tacentes loci,

hushed, still, Tac. H. 3, 85:

loca tacentia,

the under world, the silent land, Verg. A. 6, 265:

aquae tacentes,

Prop. 4 (5), 4, 49:

tacere indolem illam Romanam,

i. e. did not show itself, had disappeared, Liv. 9, 6, 12:

blanditiae taceant,

Ov. Am. 1, 4, 66.—

Act., to pass over in silence, be silent respecting a thing (rare but class.):

et tu hoc taceto,

Plaut. Pers. 2, 2, 64:

quae vera audivi, taceo et contineo,

Ter. Eun. 1, 2, 23; Plaut. Ep. 5, 1, 44:

enuntiabo... quod adhuc semper tacui et tacendum putavi,

Cic. de Or. 1, 26, 119:

quid dixit aut quid tacuit?

Hor. Epod. 5, 49:

commissa tacere Qui nequit,

id. S. 1, 4, 84:

ut alios taceam,

not to speak of others, Ov. M. 13, 177; so,

Narcissum,

Verg. G. 4, 123:

novercas,

Sen. Hippol. 558 et saep.:

tacebimus, quid in ipso homine prosit homini?

Plin. 28, 1, 1, § 1.— Pass.:

ignotumst, tacitumst, creditumst,

Ter. Ad. 3, 4, 28:

aureus in medio Marte tacetur Amor,

Ov. Am. 2, 18, 36:

vir Celtiberis non tacende gentibus,

Mart. 1, 50, 1. — Hence, subst.: tăcenda, ōrum, n., things not to be uttered: dicenda tacenda locutus, rhêta kai arrêta, things fit and unfit to be spoken, Hor. Ep. 1, 7, 72; cf.:

gravis est culpa tacenda loqui,

Ov. A. A. 2, 604.—Hence, tă-cĭtus, a, um, P. a.

Pass., that is passed over in silence, not spoken of, kept secret, unmentioned:

prima duo capita epistulae tuae tacita mihi quodammodo relinquenda sunt,

Cic. Fam. 3, 8, 2:

aliquid tacitum tenere,

id. de Or. 3, 17, 64; cf.:

quod cum ab antiquis tacitum praetermissumque sit,

Liv. 6, 12, 3; Verg. A. 6, 841:

tacitum erit,

Plaut. Pers. 2, 2, 64:

suspendas potins me, quam tacita tu haec auferas,

i. e. without my speaking of it, uncontradicted by me, id. As. 4, 2, 7; cf.:

cetera si reprehenderis, non feres tacitum,

Cic. Att. 2, 3, 2:

ne id quidem ab Turno tulisse tacitum ferunt: dixisse enim, etc.,

Liv. 1, 50, 9; so, too, tacitum ferre. id. 3, 45, 6: non patientibus tacitum tribunis, quod, etc., id. 7, 1, 5:

tacere nequeo misera, quod tacito usus est,

silence, Plaut. Cist. 1, 2, 7. —

Transf.

In jurid. lang., that is done without words, assumed as a matter of course, silent, implied, tacit:

non omnia scriptis, sed quaedam, quae perspicua sint, tacitis exceptionibus caveri,

Cic. Inv. 2, 47, 140:

conventio,

Dig. 20, 2, 3:

condicio,

ib. 23, 3, 68:

jus,

ib. 29, 2, 66:

substitutio,

ib. 28, 5, 25:

indutiae,

Liv. 2, 18; 2, 64; 23, 46:

fideicommissum,

Quint. 9, 2, 74.—

That is done or exists in silence; silent, secret, hidden, concealed:

senatus decrevit, ut tacitum judicium ante comitia fierit,

Cic. Att. 4, 17, 3 Bait.:

aures ipsae tacito eum (modum) sensu sine arte definiunt,

id. Or. 60, 203:

omnes enim tacito quodam sensu sine ullā arte aut ratione quae sint... recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195:

ob tacitas cum Marcello offensiones,

Vell. 2, 93, 2:

tacitum vivit sub pectore vulnus,

Verg. A. 4, 67; so,

affectus,

Ov. M. 7, 147:

pudor,

id. ib. 7, 743:

ira,

id. ib. 6, 623:

dissimulare sperasti, tacitusque meā decedere terrā,

secretly, unobserved, Verg. A. 4, 306.— Subst.: tăcĭtum, i, n., a secret:

taciti vulgator,

Ov. Am. 3, 7, 51. —

Act. or neutr., that does not speak, not uttering a sound, silent, still, quiet, noiseless, mute:

quod boni est, id tacitus taceas tute tecum et gaudeas,

Plaut. Ep. 5, 1, 44:

tacitus tace modo,

id. Poen. 4, 2, 84:

mulier,

id. Rud. 4, 4, 70; cf.:

lacrumans tacitus auscultabat, quae ego loquebar,

id. Bacch. 4, 9, 59:

quid exspectas auctoritatem loquentium, quorum voluntatem tacitorum perspicis?

Cic. Cat. 1, 8, 20; 3, 11, 26:

vos me jam hoc tacito intellegetis,

id. Verr. 2, 2, 73, § 180:

quae (patria) tecum tacita loquitur,

id. Cat. 1, 7, 18: voluntas;

quae si tacitis nobis intellegi posset, verbis omnino non uteremur,

id. Caecin. 18, 53; id. Verr. 2, 3, 16, § 41:

nihil me mutum delectare potest, nihil tacitum,

id. Cat. 3, 11, 26:

si quam conjecturam adfert hominibus tacita corporis figura,

id. Rosc. Com. 7, 20:

tacita vestra exspectatio,

id. Clu. 23, 63:

assensiones nec tacitae nec occultae,

implied, tacit, id. Mil. 5, 12:

si mori tacitum oportet, taceamus,

i. e. without making a defence, Liv. 40, 9, 5:

contumeliam tacitus tulit,

id. 35, 19, 1:

ut forte legentem Aut tacitum impellat,

i. e. meditating, Hor. S. 1, 3, 65:

pro sollicitis non tacitus reis,

eloquent, outspoken, id. C. 4, 1, 14:

tacitus pasci si posset corvus,

id. Ep. 1, 17, 50:

tacitā fistula cum lyrā,

id. C. 3, 19, 20:

totum pererrat Luminibus tacitis,

with silent glances, Verg. A. 4, 364:

fulmen,

i. e. without thunder, Luc. 1, 533 et saep.:

per tacitum nemus ire,

still, silent, quiet, Verg. A. 6, 386; so,

unda,

id. ib. 8, 87:

caelum,

id. ib. 3, 515:

aër,

Mart. 8, 32, 1:

domus,

id. 9, 62, 12:

limen,

Verg. A. 7, 343:

nox,

Ov. H. 18, 78; id. F. 2, 552.— Subst.: tăcĭtum, i, n., silence:

septem surgens sedatis amnibus altus Per tacitum Ganges,

in its silent course, flowing silently, Verg. A. 9, 31; cf.:

trahitur Gangesque Padusque Per tacitum mundi,

i. e. through subterranean passages, Luc. 10, 253:

somnus per tacitum allapsus,

silently, in silence, Sil. 10, 354:

erumpunt sub casside fusae Per tacitum lacrimae,

id. 12, 554; 17, 216.—

As proper name: Tă-cĭta, ae, f., = Muta, the goddess of Silence:

ecce anus in mediis residens annosa puellis Sacra facit Tacitae,

Ov. F. 2, 572; v. also 2. Tacitus.— Adv.: tăcĭtē, silently, in silence, secretly (class.):

auscultemus,

Plaut. As. 3, 2, 42:

tacite rogare,

Cic. Imp. Pomp. 5, 13:

tacite dat ipsa lex potestatem defendendi,

id. Mil. 4, 11:

perire tacite obscureque,

id. Quint. 15, 50:

non tulit verecundiam senatus,

Liv. 5, 28, 1:

exsecrari praetereuntem,

id. 2, 58, 8:

annus labens,

Ov. F. 1, 65; Just. 15, 2; Plin. Ep. 5, 17, 2; Val. Max. 6, 5, 2.

tăcĕo, cŭi, cĭtum, 2, v. n. and a. [etym. dub.; perh. root tak-, tvak-, to be or make quiet, content; Sanscr. tucyati, to satisfy; v. Fick, Vergl. Wört. s. v. § 73; 362].

Neutr., to be silent, i. e. not to speak, to say nothing, hold one ' s peace (therefore more limited in signif. than silere, to be still, to make no noise): qui dicta loquive tacereve possit, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 255 Vahl.); so, tacere ac fabulari, id. ap. Non. 475, 2 (Trag. v. 182 ib.): Ag. Ne obturba ac tace. Mil. Taceo. Ag. Si tacuisses, jam istuc taceo non natum foret, Plaut. Poen. 1, 2, 49 sq.:

silete et tacete,

id. ib. prol. 3; cf. id. Capt. 3, 1, 19:

taceamne an praedicem,

Ter. Eun. 4, 4, 54; 5, 2, 60; id. And. 2, 3, 25:

ea lingulaca est nobis, nam numquam tacet,

Plaut. Cas. 2, 8, 62:

ad loquendum atque ad tacendum tute habeas portisculum,

id. As. 3, 1, 15:

tacendo loqui videbantur,

Cic. Sest. 18, 40:

hic Abdera, non tacente me,

id. Att. 4, 17, 3 B. and K.:

nobis tacentibus,

id. Ac. 2, 32, 101:

an me taciturum tantis de rebus existimavistis?

id. Verr. 1, 9, 27:

taceamus,

Liv. 40, 9, 5:

tacere nondum volumus,

Sid. Ep. 8, 16.— Impers. pass.:

taceri si vis, vera dicito,

Ter. Eun. 1, 2, 26:

ut doceam Rullum posthac in iis saltem tacere rebus, in quibus de se et de suis factis taceri velit,

Cic. Agr. 3, 2, 4.—

Transf., for silere, of animals and things, concr. and abstr., to be still, noiseless, quiet, at rest (mostly poet.):

canis ipse tacet,

Tib. 2, 4, 34; cf.:

vere prius volucres taceant, aestate cicadae,

Ov. A. A. 1, 271:

nox erat... Cum tacet omnis ager pecudes pictaeque volucres,

Verg. A. 4, 525; cf.

nox,

Cat. 7, 7:

nec diu taceat procax locutio,

id. 61, 126:

non oculi tacuere tui,

Ov. Am. 2, 5, 17: plectra dolore tacent;

muta dolore lyra est,

id. H. 15, 198:

tacet stridor litui,

Sen. Thyest. 575:

essedo tacente,

noiseless, Mart. 4, 64, 19:

Ister tacens,

i. e. standing still, frozen, id. 7, 84, 3:

solitudo et tacentes loci,

hushed, still, Tac. H. 3, 85:

loca tacentia,

the under world, the silent land, Verg. A. 6, 265:

aquae tacentes,

Prop. 4 (5), 4, 49:

tacere indolem illam Romanam,

i. e. did not show itself, had disappeared, Liv. 9, 6, 12:

blanditiae taceant,

Ov. Am. 1, 4, 66.—

Act., to pass over in silence, be silent respecting a thing (rare but class.):

et tu hoc taceto,

Plaut. Pers. 2, 2, 64:

quae vera audivi, taceo et contineo,

Ter. Eun. 1, 2, 23; Plaut. Ep. 5, 1, 44:

enuntiabo... quod adhuc semper tacui et tacendum putavi,

Cic. de Or. 1, 26, 119:

quid dixit aut quid tacuit?

Hor. Epod. 5, 49:

commissa tacere Qui nequit,

id. S. 1, 4, 84:

ut alios taceam,

not to speak of others, Ov. M. 13, 177; so,

Narcissum,

Verg. G. 4, 123:

novercas,

Sen. Hippol. 558 et saep.:

tacebimus, quid in ipso homine prosit homini?

Plin. 28, 1, 1, § 1.— Pass.:

ignotumst, tacitumst, creditumst,

Ter. Ad. 3, 4, 28:

aureus in medio Marte tacetur Amor,

Ov. Am. 2, 18, 36:

vir Celtiberis non tacende gentibus,

Mart. 1, 50, 1. — Hence, subst.: tăcenda, ōrum, n., things not to be uttered: dicenda tacenda locutus, rhêta kai arrêta, things fit and unfit to be spoken, Hor. Ep. 1, 7, 72; cf.:

gravis est culpa tacenda loqui,

Ov. A. A. 2, 604.—Hence, tă-cĭtus, a, um, P. a.

Pass., that is passed over in silence, not spoken of, kept secret, unmentioned:

prima duo capita epistulae tuae tacita mihi quodammodo relinquenda sunt,

Cic. Fam. 3, 8, 2:

aliquid tacitum tenere,

id. de Or. 3, 17, 64; cf.:

quod cum ab antiquis tacitum praetermissumque sit,

Liv. 6, 12, 3; Verg. A. 6, 841:

tacitum erit,

Plaut. Pers. 2, 2, 64:

suspendas potins me, quam tacita tu haec auferas,

i. e. without my speaking of it, uncontradicted by me, id. As. 4, 2, 7; cf.:

cetera si reprehenderis, non feres tacitum,

Cic. Att. 2, 3, 2:

ne id quidem ab Turno tulisse tacitum ferunt: dixisse enim, etc.,

Liv. 1, 50, 9; so, too, tacitum ferre. id. 3, 45, 6: non patientibus tacitum tribunis, quod, etc., id. 7, 1, 5:

tacere nequeo misera, quod tacito usus est,

silence, Plaut. Cist. 1, 2, 7. —

Transf.

In jurid. lang., that is done without words, assumed as a matter of course, silent, implied, tacit:

non omnia scriptis, sed quaedam, quae perspicua sint, tacitis exceptionibus caveri,

Cic. Inv. 2, 47, 140:

conventio,

Dig. 20, 2, 3:

condicio,

ib. 23, 3, 68:

jus,

ib. 29, 2, 66:

substitutio,

ib. 28, 5, 25:

indutiae,

Liv. 2, 18; 2, 64; 23, 46:

fideicommissum,

Quint. 9, 2, 74.—

That is done or exists in silence; silent, secret, hidden, concealed:

senatus decrevit, ut tacitum judicium ante comitia fierit,

Cic. Att. 4, 17, 3 Bait.:

aures ipsae tacito eum (modum) sensu sine arte definiunt,

id. Or. 60, 203:

omnes enim tacito quodam sensu sine ullā arte aut ratione quae sint... recta ac prava dijudicant,

id. de Or. 3, 50, 195:

ob tacitas cum Marcello offensiones,

Vell. 2, 93, 2:

tacitum vivit sub pectore vulnus,

Verg. A. 4, 67; so,

affectus,

Ov. M. 7, 147:

pudor,

id. ib. 7, 743:

ira,

id. ib. 6, 623:

dissimulare sperasti, tacitusque meā decedere terrā,

secretly, unobserved, Verg. A. 4, 306.— Subst.: tăcĭtum, i, n., a secret:

taciti vulgator,

Ov. Am. 3, 7, 51. —

Act. or neutr., that does not speak, not uttering a sound, silent, still, quiet, noiseless, mute:

quod boni est, id tacitus taceas tute tecum et gaudeas,

Plaut. Ep. 5, 1, 44:

tacitus tace modo,

id. Poen. 4, 2, 84:

mulier,

id. Rud. 4, 4, 70; cf.:

lacrumans tacitus auscultabat, quae ego loquebar,

id. Bacch. 4, 9, 59:

quid exspectas auctoritatem loquentium, quorum voluntatem tacitorum perspicis?

Cic. Cat. 1, 8, 20; 3, 11, 26:

vos me jam hoc tacito intellegetis,

id. Verr. 2, 2, 73, § 180:

quae (patria) tecum tacita loquitur,

id. Cat. 1, 7, 18: voluntas;

quae si tacitis nobis intellegi posset, verbis omnino non uteremur,

id. Caecin. 18, 53; id. Verr. 2, 3, 16, § 41:

nihil me mutum delectare potest, nihil tacitum,

id. Cat. 3, 11, 26:

si quam conjecturam adfert hominibus tacita corporis figura,

id. Rosc. Com. 7, 20:

tacita vestra exspectatio,

id. Clu. 23, 63:

assensiones nec tacitae nec occultae,

implied, tacit, id. Mil. 5, 12:

si mori tacitum oportet, taceamus,

i. e. without making a defence, Liv. 40, 9, 5:

contumeliam tacitus tulit,

id. 35, 19, 1:

ut forte legentem Aut tacitum impellat,

i. e. meditating, Hor. S. 1, 3, 65:

pro sollicitis non tacitus reis,

eloquent, outspoken, id. C. 4, 1, 14:

tacitus pasci si posset corvus,

id. Ep. 1, 17, 50:

tacitā fistula cum lyrā,

id. C. 3, 19, 20:

totum pererrat Luminibus tacitis,

with silent glances, Verg. A. 4, 364:

fulmen,

i. e. without thunder, Luc. 1, 533 et saep.:

per tacitum nemus ire,

still, silent, quiet, Verg. A. 6, 386; so,

unda,

id. ib. 8, 87:

caelum,

id. ib. 3, 515:

aër,

Mart. 8, 32, 1:

domus,

id. 9, 62, 12:

limen,

Verg. A. 7, 343:

nox,

Ov. H. 18, 78; id. F. 2, 552.— Subst.: tăcĭtum, i, n., silence:

septem surgens sedatis amnibus altus Per tacitum Ganges,

in its silent course, flowing silently, Verg. A. 9, 31; cf.:

trahitur Gangesque Padusque Per tacitum mundi,

i. e. through subterranean passages, Luc. 10, 253:

somnus per tacitum allapsus,

silently, in silence, Sil. 10, 354:

erumpunt sub casside fusae Per tacitum lacrimae,

id. 12, 554; 17, 216.—

As proper name: Tă-cĭta, ae, f., = Muta, the goddess of Silence:

ecce anus in mediis residens annosa puellis Sacra facit Tacitae,

Ov. F. 2, 572; v. also 2. Tacitus.— Adv.: tăcĭtē, silently, in silence, secretly (class.):

auscultemus,

Plaut. As. 3, 2, 42:

tacite rogare,

Cic. Imp. Pomp. 5, 13:

tacite dat ipsa lex potestatem defendendi,

id. Mil. 4, 11:

perire tacite obscureque,

id. Quint. 15, 50:

non tulit verecundiam senatus,

Liv. 5, 28, 1:

exsecrari praetereuntem,

id. 2, 58, 8:

annus labens,

Ov. F. 1, 65; Just. 15, 2; Plin. Ep. 5, 17, 2; Val. Max. 6, 5, 2.

tam, adv. [orig. acc. fem. of the demonstrative root ta-; cf.: tum, tamen], correlative of quam, so, so much, as.

As comparative adverb, demonstrative with correlative quam, introducing comparative clauses of like intensity.

As adjunct of adjectives or participles the intensity of which is expressed by a comparative clause, tam... quam = as... as; negatively, non (neque, nihil, etc.) tam... quam = not so... as.

In comparison between two adjj.:

tam esse clemens tyrannus quam rex importunus potest,

a tyrant may be as mild as a king may be harsh, Cic. Rep. 1, 33, 50 (B. and K. bracket rex):

non tam solido quam splendido nomine,

id. Fin. 1, 18, 61:

tam culpae hostium justus existimator quam gloriosus victor,

Val. Max. 3, 8, 1:

adjuro, tam me tibi vera referre Quam veri majora fide,

things as true as they are beyond belief, Ov. M. 3, 659:

quorum vires quam repentinae tam breves,

Sen. Q. N. 6, 7, 2.—Negatively:

non enim tam praeclarum est scire Latine quam turpe nescire,

Cic. Brut. 37, 140:

ut illa... non tam mirabilia sunt, quam conjecta belle,

id. Div. 2, 31, 66; 2, 36, 76: nec tam Turpe fuit vinci [p. 1836] quam contendisse decorum est, Ov. M. 9, 5. —Tam preceded by comp. clause:

maximeque eam pestilentiam insignem mors quam matura tam acerba M. Furi fecit,

Liv. 7, 1, 8:

quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore,

id. 21, 43, 11:

donec quam felices seditiones, tam honorati seditionum auctores essent,

id. 4, 2, 4. —

In a comparison between degrees of intensity, etc., of the same adjective.

As in relative clauses, the adjective repeated (so esp. in Plaut.;

not repeated in English): tam liquidus est quam liquida tempestas esse solet,

as serene as the weather is wont to be, Plaut. Most. 3, 2, 64:

quam placida'st aqua,

id. ib. 3, 2, 165:

tam frictum ego illum reddam quam frictum est cicer,

id. Bacch. 4, 4, 7.—Negatively:

nemo orator tam multa scripsit quam multa sunt nostra,

Cic. Or. 30, 168:

tametsi non tam multum in istis rebus intellego quam multa vidi,

id. Verr. 2, 4, 43, § 94.—

The adjective not repeated.

The terms of comparison being nouns or pronouns:

tam ego fui ante liber quam gnatus tuus ( = quam liber gnatus tuus est),

Plaut. Capt. 2, 2, 60:

fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium,

id. Bacch. 3, 3, 30:

tam mihi mea vita quam tua Tibi cara est,

id. Cas. 3, 6, 43:

ni illam mihi tam tranquillam facis quam mare est,

id. Poen. 1, 2, 145:

tam crebri ad terram decidebant quam pira,

id. ib. 2, 38:

tam excoctam reddam atque atram quam carbo'st,

Ter. Ad. 5, 3, 63:

quom fervit maxume, tam placidum (eum) quam ovem reddo,

id. ib. 4, 1, 18:

tam sum misericors quam vos, tam mitis quam qui lenissimus,

Cic. Sull. 31, 87:

tam gratum mihi id erit quam quod gratissimum,

id. Fam. 13, 3:

nulla ingenia tam prona ad invidiam sunt quam eorum qui genus ac fortunam suam animis non aequant,

Liv. 45, 22:

nihil est tam violentum quam magna vis aquae,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

(cum sit) tam aurum et argentum quam aes Corinthium ( = cum aurum et argentum tam sit Corinthium quam aes),

Quint. 8, 2, 8:

(ira) tam inutilis animi minister est quam miles qui signum receptui neglegit,

Sen. Ira, 1, 9, 2.—

Negatively: neque opes nostrae tam sunt validae quam tuae,

Plaut. Cist. 2, 1, 20:

nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem,

Cic. Sen. 12, 41:

neque tam condenso corpore nubes esse queunt quam sunt lapides, neque autem tam tenues quam nebulae,

Lucr. 6, 101.—Virtually negative:

quod enim tam infidum mare quam blanditiae principum? ( = nullum tam infidum mare, etc.),

Plin. Pan. 66. — With comp. pregn. (very rare): istam dextram non tam in bellis et proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc., Cic. Deiot. 3, 8:

vectigal ex agro eorum capimus, quod nobis non tam fructu jucundius est, quam ultione,

Liv. 28, 39, 13. —

With quam in subst.-clause:

quicquid mali hic Pisistratus non fecerit, tam gratum est quam si alium facere prohibuerit,

Cic. Att. 8, 16, 2.—Negatively:

juris interpretatio, quae non tam mihi molesta sit propter laborem quam quod dicendi cogitationem auferat,

Cic. Leg. 1, 4, 12. —

Virtually negative: quid autem tam exiguum quam est munus hoc eorum qui consuluntur?

Cic. Leg. 1, 4, 14.—

With quam in adverb.-clause:

cupam facito tam crassam quam modioli postulant,

Cato, R. R. 21, 1:

si era mea sciat tam socordem esse quam sum,

Plaut. Cist. 4, 2, 5:

tua est imago: tam consimili'st quam potest,

id. Men. 5, 9, 4:

sororem tam similem quam lacte lacti est,

id. Mil. 2, 2, 87.—

Tam with advv.: tam... quam = as ( so)... as; negatively = not so... as.

Comparing an adv. with another adv. or adverb. clause: satin' istuc mihi exquisitum est...? Ar. Tam satis quam numquam hoc invenies secus, with as full certainty as that you will never find this otherwise, Plaut. Capt. 3, 4, 106.—Virtually negative:

quis umquam obeundi negotii studio tam brevi tempore tot loca adire potuit, quam celeriter Cn. Pompejo duce tanti belli impetus navigavit?

Cic. Imp. Pomp. 12, 34. —After quam:

nam dictaturam quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repulit,

Vell. 2, 89, 5 (the repetition of the adverb is especially frequent in tam diu... quam diu; v. tamdiu).—

The adverb understood after quam: sed tu novisti fidicinam? Tr. Tam facile quam me (quam facile me novi), Plaut. Ep. 3, 4, 72:

tam facile vinces quam pirum volpes comest,

id. Most. 3, 1, 26:

tam hercle certe quam ego ted, ac tu me vides,

id. Merc. 1, 2, 77:

tam audacter (ibis intro) quam domum ad te,

id. Truc. 1, 2, 109:

tam facile quam tu arbitraris,

Cic. Div. 1, 6, 10:

tam cito evertetur quam navis, etc.,

id. Rep. 1, 34, 51:

nihil tam cito redditur quam a speculo imago,

Sen. Q. N. 1, 4, 2. —

Negatively: (ira) quia non tam cito in alium quam vult erumpit,

Sen. Ira, 1, 19, 4.—Virtually negative (very freq.):

quasi vero quidquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

Cic. Div. 2, 39, 81. — With sup. adv.: quam potes tam verba confer maxime ad compendium = as much as you can (hence the idiomatic expression: quam maxime = as much as possible), Plaut. Mil. 3, 1, 184. —

With verbs: tam... quam = as much... as, as well... as; negatively: non tam... quam, not so much... as.

One verb compared with another:

nam quod edit tam duim quam perduim,

for what he can eat I would give as much as lose, Plaut. Aul. 4, 6, 6:

vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere,

Cic. Att. 13, 20, 4:

utinam tam non pigeat ista facere quam non displicebit,

Quint. 2, 5, 17:

Tyrus et ipsa tam movetur quam diluitur,

Sen. Q. N. 6, 26, 5.—Negatively:

fit quoque enim interdum ut non tam concurrere nubes frontibus adversis possint quam de latere ire,

Lucr. 6, 115.—

The same verb repeated or understood after quam; the compared terms being,

Nouns or pronouns: tam mihi quam illi libertatem hostilis eripuit manus;

tam ille apud nos servit quam ego hic apud te servio,

Plaut. Capt. 2, 2, 61:

tam hic scit me habere (pecuniam) quam egomet (i. e. scio),

id. Aul. 3, 6, 12:

quam tu filium tuum, tam me pater me meus desiderat,

id. Capt. 2, 2, 6:

tam huic loqui licere oportet quam isti,

id. Cas. 2, 6, 58:

tam tibi istuc credo quam mihi,

id. Ep. 1, 2, 25:

haec tibi tam sunt defendenda quam moenia,

Cic. Ac. 2, 44, 137:

tam moveor quam tu, Luculle,

id. ib. 2, 46, 141:

tamque id... tuendum conservandumque nobis est quam illud, etc.,

id. Off. 3, 4, 17: amurcam periti agricolae tam in doliis condunt quam oleum aut vinum ( as well as), Varr. R. R. 1, 61:

tam natura putarem vitam hominis sustentari quam vitis, quam arboris,

Cic. Tusc. 1, 24, 56:

sicut pueris, qui tam parentibus amissis flebunt quam nucibus,

Sen. Ira. 1, 12, 4:

meliorque tam sibi quam aliis faciendus (est),

id. ib. 1, 15, 1:

tam solstitium quam aequinoctium suos dies rettulit (i. e. solstitium tam rettulit dies quam rettulit aequinoctium),

id. Q. N. 3, 16, 3:

quoniam orationis tam ornatus quam perspicuitas aut in singulis verbis est aut in pluribus positus (i. e. ornatus tam positus est quam perspicuitas),

Quint. 8, 3, 15. — This construction passes into mere co - ordination: tam vera quam falsa cernimus, as well... as, almost = both... and, Cic. Ac. 2, 34, 111: repentina res, quia quam causam nullam tam ne fidem quidem habebat ( = ut causam nullam, sic ne fidem quidem; cf.

sic),

Liv. 8, 27, 10; so Sall. J. 31, 16; id. H. 1, 41, 24 Dietsch; cf. Liv. 33, 17, 9; Sen. Q. N. 4, 13, 4. —

Negatively: non tam meapte causa Laetor quam illius,

Ter. Heaut. 4, 3, 8:

nihil est quod tam obtundat elevetque aegritudinem... quam meditatio condicionis humanae,

Cic. Tusc. 3, 16, 34:

quae compararat non tam suae delectationis causa quam ad invitationes adventusque nostrorum hominum,

id. Verr. 2, 2, 34, § 83:

cujus me facti paenituit non tam propter periculum meum quam propter vitia multa quae,

id. Fam. 7, 3, 2:

qua nulla in re tam utor quam in hac civili et publica,

id. Att. 2, 17, 2:

neque eos tam istius hominis perditi subita laetitia quam hominis amplissimi nova gratulatio movebat,

id. Verr. 1, 8, 21:

Iliensibus Rhoeteum addiderunt, non tam ob recentia ulla merita quam originum memoria,

Liv. 38, 39, 10.—

Object-inff.:

qualis est istorum oratio qui omnia non tam esse quam videri volunt,

Cic. Ac. 2, 14, 44:

quid enim tam pugnat, quam non modo miserum, sed omnino quidquam esse qui non sit,

id. Tusc. 1, 7, 13:

virtute ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt,

id. Lael. 26, 98.—

Subject-inff. or dependent clauses:

ego illud argentum tam paratum filio Scio esse, quam me hunc scipionem contui ( = tam scio, argentum paratum esse, quam scio me, etc.),

Plaut. As. 1, 1, 109:

Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere,

Ter. Eun. 4, 4, 51:

tam teneor dono quam si dimittar onustus,

Hor. Ep. 1, 7, 18:

Acrisium Tam violasse deum quam non agnosse nepotem Paenitet,

Ov. M. 4, 613:

tam perdis operam cum illi irasceris, quam cum illum alteri precaris iratum,

Sen. Ira, 2, 30, 2.—Negatively (so most freq.):

nihil est quod tam deceat quam in omni re gerenda servare constantiam,

Cic. Off. 1, 34, 125:

eundum igitur est, nec tam ut belli quam ut fugae socii simus,

id. Att. 9, 2, a, 3:

nec tam quaerendum est, dolor malumne sit, quam firmandus animus ad dolorem ferendum,

id. Tusc. 2, 12, 28:

non tam ut prosim causis elaborare soleo, quam ut ne quid obsim,

id. Or. 2, 72, 295:

cum ego te non tam vitandi laboris mei causa quam quia tua id interesse arbitrarer, hortatus essem,

id. Top. 1, 2:

auxilia convenerant non tam Vejentium gratia concitata, quam quod in spem ventum erat, etc.,

Liv. 2, 44, 7:

Boji defecerunt, nec tam ob veteres in populum Romanum iras, quam quod, etc.,

id. 21, 25, 2. — So with causal clauses, Cic. Div. in Caecil. 7, 24; id. Or. 3, 30, 119; id. Sest. 64, 135; Liv. 8, 19, 3. —

With quam in adverb.-clause:

tam confido quam poti'st,

Plaut. Stich. 3, 2, 1; and in Cicero's epistolary style, tam esse with predicative force (like ita esse, sic esse;

v. sic): atque ego haec tam esse quam audio non puto ( = tam male esse),

Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9.—

Tam with a neg. is sometimes followed by sed with an independent clause, instead of a comp. clause:

quidam autem non tam id reprehendunt, si remissius agatur, sed tantum studium tamque multam operam ponendam in eo non arbitrantur,

Cic. Fin. 1, 1, 1 Madv. ad loc.; cf.:

quae (suaviloquentia) quidem non tam est in plerisque... sed est ea laus eloquentiae certe maxima,

id. Brut. 15, 58.—

With esse and predic. noun:

tam ea est quam poti'st nostra erilis concubina,

Plaut. Mil. 2, 5, 47:

equidem tam sum servos quam tu,

id. Capt. 3, 4, 11:

tam ego homo sum quam tu,

id. As. 2, 4, 83:

nam id nobis tam flagitium'st quam illa Non facere,

Ter. Ad. 3, 3, 68:

tam es tu judex quam ego senator,

Cic. Rab. Post. 7, 17:

tam sum amicus rei publicae quam qui maxime,

id. Fam. 5, 2, 6.—With prep. and its case as predicate:

tam hoc quidem tibi in proclivi quam imber quando pluit,

Plaut. Capt. 2, 2, 86:

qui non defendit, nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio quam si parentes, etc., deserat,

Cic. Off. 1, 7, 23. —

Negatively: nihil est tam contra naturam quam turpitudo,

Cic. Off. 3, 8, 35. —

With quasi in place of quam:

tam a me pudica est quasi soror mea sit,

Plaut. Curc. 1, 1, 51. —

Quam... tam with compp. = quanto... tanto or quo... eo (ante-class. and poet.): quam magis aerumna urget, tam magis ad malefaciendum viget, Enn. ap. Quint. 9, 3, 15 (Trag. Rel. v. 303 Vahl.):

quam magis adspecto, tam magis est nimbata,

Plaut. Poen. 1, 2, 138:

magis quam id reputo, tam magis uror quae meus filius turbavit,

id. Bacch. 5, 1, 5:

quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

id. As. 1, 3, 6:

quo quaeque magis sunt aspera semina eorum, Tam magis in somnis eadem saevire necessust,

Lucr. 4, 999:

quae quanto magis inter se perplexa coibant, Tam magis expressa ea quae mare... efficerent,

id. 5, 453:

tam magis illa fremens et tristibus effera flammis, Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae,

Verg. A. 7, 787.—With quanto for quam:

quanto magis aetheris aestus cogebant terram, Tam magis, etc.,

Lucr. 5, 484. —With rel. adv. for quam:

verum ubicumque magis denso sunt agmine nubes, tam magis hinc... fremitus fit,

Lucr. 6, 99. — Ellips. of tam:

quam magis specto. minus placet mihi hominis facies,

Plaut. Trin. 4, 2, 19.—

Quam... tam with superll. = quanto... tanto or quo... eo (mostly anteclass.; cf.

the class.: ut quisque maxime... ita maxime): quam citissime conficies, tam maxime expediet,

Cato, R. R. 64 (65):

oleum quam diutissime in amurca erit, tam deterrimum erit,

id. ib. 64 (65):

quam acerbissima olea oleum facies, tam oleum optumum erit,

id. ib. 65 (66): quam plurimum [p. 1837] erit, tam citissime canus fiet, id. ib. 157 (158) med.:

quam ad probos propinquitate proxume te adjunxeris, tam optumum est,

Plaut. Aul. 2, 2, 59:

quam maxime huic vana haec suspicio erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas,

Ter. Heaut. 5, 2, 44:

quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles: tam maxime vos aequo animo aequa noscere Oportet,

id. Ad. 3, 4, 56:

quam paucissimos reliqueris, tam optimi fiunt in alendo,

Varr. R. R. 2, 9:

quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est,

Sall. J. 31, 14. —

With quam in immediate succession (to be distinguished from the conj. tamquam, as if):

nam, si a mare abstinuissem, tam quam hoc uterer ( = tam illo uterer quam hoc),

Plaut. Mil. 4, 7, 26:

tam quam proserpens bestia (iste) est bilinguis et scelestus ( = tam bilinguis quam, etc.),

id. Fers. 2, 4, 28: esne tu huic amicus? To. Tam quam di omnes qui caelum colunt, id. ib. 4, 4, 32: vide, homo ut hominem noveris. Sy. Tam quam me, id. Trin. 4, 2, 68: nostine? Da. Tam quam te, Ter. Phorm. 1, 2, 15 (for tam diu, with or without quam, quam diu, etc., v. tamdiu).

With a comp. clause understood.

With a comp. clause to be supplied from a preceding sentence:

quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (sc. quam alii),

Cic. Off. 1, 21, 73:

cur corporis curandi causa quaesita sit ars, animi autem medicina nec tam desiderata sit..., nec tam culta (i. e. quam corporis medicina),

id. Tusc. 3, 1, 1:

nihil umquam tam eleganter explicabunt (i. e. quam Plato),

id. ib. 1, 23, 55:

non conturbat me expectatio tua, etsi nihil est eis, qui placere volunt, tam adversarium,

id. Ac. 2, 4, 10:

sed ea (plebs) nequaquam tam laeta Quinctium vidit (i. e. quam ejus amici),

Liv. 3, 26, 12: nec minora consequi potuit (Maecenas);

sed non tam concupivit (sc. quam Agrippa),

Vell. 2, 88, 2: nec tibi tam longis opus est ambagibus usquam, nec me tam multam hic operam consumere par est (i. e. quam consumere opus sit, si haec tractare velim), Lucr 6, 1079; so, tam gratia est (colloq.) = non accipio, sed tam gratia est quam esset si acciperem, I thank you just as much; no, thank you:

bene vocas (ad prandium): tam gratia'st,

Plaut. Men. 2, 3, 36: cenabis apud me. Ep. Locata'st opera nunc quidem:

tam gratia'st,

id. Stich. 3, 2, 18: quin tu, quidquid opus'st, audacter imperas? Ps. Tam gratia'st. Bene est tibi;

nolo tibi molestos esse nos,

id. Ps. 2, 4, 23 (in this formula, however, tam is explained by some as a shortened form for tamen; cf. Brix ad Plaut. Men. 386, and v. IV. infra).—

With a general comp. clause understood ( = sic, ita), so ( so much) as I do, as you do, as he did, as I said before, as he is, as you are, etc.

With adjj.: ut vos servem sedulo, quos tam grandi sim mercatus pecunia, have bought you at so high a price, i. e. as I have, Plaut. Capt. 2, 2, 8: qui nummi exciderunt quod terram sic obtuere? quid vos maestos tam tristisque conspicor? (sc. as I do, as you are), id. Bacch. 4, 4, 17:

equidem miror, tam catam, tam doctam te et bene eductam, non scire stulte facere,

id. Most. 1, 3, 29:

ordine cum videas tam certo multa creari,

Lucr. 5, 735:

deus ille fuit qui ista in tam tranquillo et tam clara luce locavit,

id. 5, 12:

quorsum igitur tam multa de voluptate?

Cic. Sen. 12, 44:

ut mihi quidem, qui tam magno animo fuerit innocens damnatus esse videatur,

id. Tusc. 1, 42, 100:

inter ista tam magnifica verba tamque praeclara,

id. Fin. 2, 23, 77:

quis est qui complet aures meas tantus et tam dulcis sonus?

as I hear, id. Rep. 6, 18, 18:

tollite hanc: nullam tam pravae sententiae causam reperietis,

id. Phil. 14, 1, 3: et tamen veremur ut hoc quod a tam multis perferatur natura patiatur? ( as it is, sc. suffered), id. Tusc. 2, 20, 46:

ut tam in praecipitem locum non debeat se sapiens committere,

id. Ac. 2, 21, 68:

tam necessario tempore, tam propinquis hostibus,

at so urgent a time as this, Caes. B. G. 1, 16, 6:

supra triginta quinque milia hostium fuerant, ex quibus tam exigua pars pugnae superfuit,

Liv. 39, 31, 14:

tam constantem defensionem Scipionis universus senatus comprobavit,

Val. Max. 3, 7, 1: ceterum... ne tam praeclara lex... oblitteraretur, id. 2, 8, 1:

qui tam crudelem tyrannum occideret,

id. 3, 1, 2:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore civitas nostra virtutis suae oblita est,

id. 3, 2, 7:

tam contraria est pestis,

Plin. 8, 38, 57, § 136:

tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas,

id. 5, 11, 12, § 65; so, tamne (cf. sicine):

tamne indignus videar?

Plaut. Merc. 1, 2, 77.—And with sup.:

nondum erat vestris tam gravissimis tamque multis judiciis concisus,

of so great weight, Cic. Phil. 12, 5, 11.—

With advv.:

alienus quom ejus incommodum tam aegre feras, quid me patrem par facere est?

Plaut. Capt. 1, 2, 37:

quid est negotii quod tu tam subito domo abeas?

id. Am. 1, 3, 4:

unde ego nunc tam subito huic argentum inveniam miser?

Ter. Phorm. 3, 3, 1:

quia (anima cum corpore) tam conjuncta atque leniter apta'st,

Lucr. 5, 559:

jam mallem Cerberum metueres quam ista tam inconsiderata diceres,

Cic. Tusc. 1, 6, 12:

ista tam aperte et per versa et falsa,

id. Ac. 2, 18, 60:

cum ex co quaereretur cur tam diu vellet esse in vita,

id. Sen. 5, 13:

me pudet tam cito de sententia esse dejectum,

id. Tusc. 2, 5, 14:

etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

id. Fin. 5, 11, 31:

an melius fuerit rationem non dari omnino, quam tam munifice et tam largiter,

as I have shown, id. N. D. 3, 27, 69:

nam quod jus civile tam vehementer amplexus es,

id. Or. 1, 55, 274:

quid tu, inquit, tam mane?

id. Rep. 1, 9, 14: cur hunc tam temere ( as mentioned before) quisquam ab officio discessurum judicaret? Caes. B. G. 1, 40:

quod sua victoria tam insolenter gloriarentur,

id. ib. 1, 14:

cum tam procul a finibus Macedoniae absint,

Liv. 39, 27, 6: non digna exempla quae tam breviter ( as I am going to do) nisi majoribus urgerer, referrentur, Val. Max. 2, 7, 5:

qualis esset quem tam diu tamque valde timuissent,

Nep. Eum. 11, 2; and with sup.: tam maturrime comparavisse, Cato ap. Charis. p. 184 P.—With adverb. abl.: tam crepusculo fere ut amant, Plaut. Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 77; cf.:

tam vesperi,

Ter. Heaut. 1, 1, 15; v. III. B. 3. infra.—

With verbs:

ut, ni meum gnatum tam amem, tua jam virgis latera lacerentur probe,

Plaut. Bacch. 4, 5, 10:

quid, cedo, te, obsecro, tam abhorret hilaritudo?

id. Cist. 1, 1, 55:

quid tam properas?

id. Pers. 4, 6, 11:

cum te video nostrae familiae Tam ex animo factum velle ( = te tam velle nostrae familiae ex animo factum),

Ter. Ad. 5, 7, 21:

age, quaeso, ne tam obfirma te, Chreme,

id. Heaut. 5, 5, 8:

non pol temere'st quod tu tam times,

id. Phorm. 5, 8 (9), 9: Sy. Eamus, namque hic properat in Cyprum. Sa. Ne tam quidem, implying a corresponding gesture, id. Ad. 2, 4, 14:

quam si explicavisset, non tam haesitaret,

i. e. as he does, Cic. Fin. 2, 6, 18.—Sometimes with an adv. to be supplied:

quid ergo hanc, quaeso, tractas tam ( = tam male, or implying a corresponding gesture),

Plaut. Cas. 4, 4, 31:

Graecos in eo reprehendit quod mare tam secuti sunt ( = tam vulgo. or tam temere),

Cic. Att. 6, 2, 3; cf. id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 9; v. I. C. 2. d, supra. — With esse and predic. noun:

numquam ego te tam esse matulam credidi,

Plaut. Pers. 4, 3, 72.—

Preceded and strengthened by a demonstrative adjective (order: 1. demonstr., 2. tam, 3. adjective, 4. noun; or, 1. demonstr., 2. noun, 3. tam, 4. adjective).

After hic:

etiamne haec tam parva civitas, tam procul a manibus tuis remota, praedae tibi et quaestui fuit?

Cic. Verr. 2, 3, 37, § 85:

hunc hominem tam crudelem, tam sceleratum, tam nefarium nolunt judicare,

id. ib. 2, 2, 31, §

77: hunc tamen hominem tam audacem, tam nefarium, tam nocentem,

id. Clu. 14, 42:

haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita,

id. Sest. 13, 31:

in hoc tam exiguo vitae curriculo,

id. Arch. 11, 28:

hanc tam taetram, tam horribilem tamque infestam rei publicae pestem,

id. Cat. 1, 5, 11:

in hac tam clara re publica natus,

id. Rep. 1, 19, 31:

hanc rem publicam tam praeclare fundatam,

id. Par. 1, 2, 10:

haec tam crebra Etruriae concilia,

Liv. 5, 5, 8:

in his tam parvis atque tam nullis,

Plin. 11, 2, 1, § 2:

quorsum haec tam putida tendant,

Hor. S. 2, 7, 21:

hac tam prospera pugna nuntiata,

Curt. 3, 11, 16.—

After ille:

ille homo tam locuples, tam honestus,

Cic. Verr. 2, 4, 6, § 11: illud argentum tam praeclarum ac tam nobile, id. ib. 2, 4, 20, §

44: illud tam grave bellum,

Val. Max. 5, 6, ext. 1:

ne illo quidem tam misero tamque luctuoso tempore,

id. 3, 2, 7.—

After iste:

tamenne ista tam absurda defendes?

Cic. N. D. 1, 29, 81:

ista admonitio tua tam accurata,

id. Att. 6, 1, 20:

quae est ista tam infesta ira?

Liv. 7, 30, 15:

iste tam justus hostis, tam misericors victor,

Curt. 4, 10, 34.—

After id ipsum:

id ipsum tam mite ac tam moderatum imperium,

Liv. 1, 48, 9.—

After tot:

jacere necesse sit tot tam nobiles disciplinas,

Cic. Ac. 2, 48, 147:

tot tam valida oppida,

Liv. 5, 54, 5:

tot tam opulenti tyranni regesque,

id. 25, 24, 13:

inter tot tam effrenatarum gentium arma,

id. 21, 9, 3:

tot tam praeclaris imperatoribus uno bello absumptis,

id. 28, 28, 12; 25, 27, 13; 26, 13, 17; cf.:

cum tot ac tam validae eluctandae manus essent,

id. 24, 26, 13; 8, 12, 4.—

After hic talis:

da operam ut hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas,

Cic. Fam. 16, 21, 3.

As demonstr. adv. of intensity, correlative with ut, that, and its equivalents (qui, quin); so only with adjj. and advv. (not with verbs).

Without a negation ( = ita, adeo;

rare before the Aug. period): ni erit tam sincerum (tergum), ut quivis dicat ampullarius Optumum esse operi faciundo corium et sincerissimum,

Plaut. Rud. 3, 4, 51:

quae (maturitas) mihi tam jucunda est ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar,

Cic. Sen. 19, 71. de qua tam variae sunt doctissimorum hominum sententiae, ut magno argumento esse debeat, etc., id. N. D. 1, 1, 1:

ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul Domitiani exercitus pulvis cerneretur, et primi antecursores Scipionis viderentur,

Caes. B. C. 3, 36:

tam parandus ad dimicandum animus, ut, etc.,

id. B. G. 2, 21:

tamen tam evidens numen rebus adfuit Romanis, ut putem, etc.,

Liv. 5, 51, 4: infimam plebem natura ipsa tam abjecto tamque imo loco collocavit ut nulla ratione erigi aut sublevari possit, Ps.-Cic. Cons. 6, 22:

tam multa sunt, tamque misera quae perferunt ut nemo sit quin mori saepissime cupiat,

id. ib. 16, 59:

quem constat tam certa acie luminum usum esse ut a Lilybaeo portu Carthaginienses egredientes classes intueretur,

Val. Max. 1, 8, ext. 14:

tam alacri animo suos ad id proelium cohortatus est ut diceret: Sic prandete, etc.,

id. 3, 2, ext. 3:

in Theophrasto tam est loquendi nitor ille divinus ( = tam divinus est) ut ex eo nomen quoque traxisse videatur,

Quint. 10, 1, 83:

(Scipio) bellum in Africam transtulit, tam lentus ut opinionem luxuriae segnitiaeque malignis daret,

Sen. Ira, 1, 11, 6; id. Q. N. 1, 15, 5:

3, 21, 1: tam parvulis in faucibus... ut non sit dubium, etc.,

Plin. 10, 29, 43, § 82:

ipsum Macedonem tam graviter palma percussit ut paene concideret,

Plin. Ep. 3, 14, 7.—

With a negation, or in a question implying a negation.

Before ut (very freq. in the class. period; cf. adeo, poet., e.g. Hor. Ep. 1, 1, 39):

numquam tam dices commode ut tergum meum Tuam in fidem committam,

Ter. Hec. 1, 2, 33:

non tam viva tamen, calidus queat ut fieri fons,

Lucr. 6, 887:

quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.,

Cic. Rosc. Am. 50, 146:

non sum tam stultus, ut te usura falsi gaudii frui velim,

id. Fam. 6, 12, 1:

nec, cum id faciebamus tam eramus amentes ut explorata nobis esset victoria,

id. ib. 6, 1, 3:

non essem tam inurbanus ac paene inhumanus uti in eo gravarer quod vos cupere sentirem,

id. Or. 2, 90, 365:

non puto tam expeditum negotium futurum ut non habeat aliquid morae,

id. Att. 13, 31, 1:

nec vero eram tam indoctus ignarusque rerum ut frangerer animo propter, etc.,

id. Phil. 2, 15, 37:

quis tam demens ut sua voluntate maereat?

id. Tusc. 3, 29, 71; so id. Off. 3, 20, 82; id. Tusc. 1, 1, 2; id. Phil. 3, 4, 10:

non enim proferremus vino oppressos... tam absurde, ut tum diceremus, etc.,

id. Ac. 2, 17, 53:

non se tam barbarum ut non sciret, etc.,

Caes. B. G. 1, 44, 17:

nulli sunt tam feri et sui juris affectus ut non disciplina perdomentur,

Sen. Ira, 2, 12, 3:

nemo tam divos habuit faventes, crastinum ut posset sibi polliceri,

id. Thyest. 619.—

With a negation (esp. nemo), followed by qui ( = ut is; class. and freq.); nec quisquam sit tam opulentus qui mihi obsistat in via, [p. 1838] Plaut. Curc. 2, 3, 5:

generi lenonio Numquam deus ullus tam benignus fuit, qui fuerit propitius,

id. Pers. 4, 4, 34:

an ille tam esset stultus qui mihi mille nummum crederet?

id. Trin. 4, 2, 42:

nemo inventus est tam amens, qui illud argentum tam praeclarum ac tam nobile eriperet, nemo tam audax qui posceret, nemo tam impudens qui postularet ut venderet,

Cic. Verr. 2, 4, 20, § 44:

nemo Agrigenti neque aetate tam affecta neque viribus tam infirmis fuit, qui non illa nocte surrexerit,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam senex qui se annum non putet posse vivere,

id. Sen. 7, 24:

nihil tam absurde dici potest, quod non dicatur ab aliquo philosophorum,

id. Div. 2, 58, 119:

nulla gens tam immanis umquam fuit in qua tam crudelis hostis patriae sit inventus,

id. Sull. 27, 76:

quae est anus tam delira quae timeat ista?

id. Tusc. 1, 21, 48:

ecquem tam amentem esse putas qui illud quo vescatur deum esse credat?

id. N. D. 3, 16, 41:

sed neque tam docti tum erant, ad quorum judicium elaboraret, et sunt, etc.,

id. Fin. 1, 3, 7; so id. Sen. 19, 67; id. Lael. 7, 23; id. Tusc. 1, 6, 11; 1, 15, 33; 2, 17, 41; id. Sest. 14, 32; id. Fin. 2, 20, 63; id. Fam. 9, 2, 2; id. Off. 2, 5, 16:

neque tam remisso animo quisquam fuit qui ea nocte conquierit,

Caes. B. C. 1, 21:

in bello nihil tam leve est quod non magnae interdum rei momentum faciat,

Liv. 25, 18, 3:

ut nemo tam humilis esset cui non aditus ad eum pateret,

Nep. Milt. 8, 4:

ecquid esse tam saevum potest quod superet illum?

Sen. Thyest. 196. —

With a negation, followed by quin ( = ut is non;

class. and freq.): nec sacrum nec tam profanum quidquam est quin ibi ilico adsit,

Plaut. Merc. 2, 3, 27:

nihil mihi tam parvi est quin me id pigeat perdere,

id. Pers. 4, 6, 8:

nec quisquam est tam ingenio duro, neque tam firmo pectore quin sibi faciat bene,

id. As. 5, 2, 94:

numquam tam mane egredior, neque tam vesperi Domum revortor, quin te... conspicer Fodere,

Ter. Heaut. 1, 1, 15:

nil tam difficile'st quin quaerendo investigari possiet,

id. ib. 4, 2, 8:

ut nullus umquam dies tam magna tempestate fuerit, quin... solem homines viderint,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26:

numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant,

id. ib. 2, 4, 43, §

95: nemo est tam afflictus quin possit navare aliquid et efficere,

id. Fam. 6, 1, 7:

ut nemo tam ferus fuerit, quin ejus causam lacrimarit,

Nep. Alcib. 6, 4.

Tam, ante-class., sometimes = tamen:

antiqui tam etiam pro tamen usi sunt,

Fest. p. 360: bene cum facimus, tam male cupimus...; quamquam estis nihili, tam ecastor simul vobis consului, Titin. ap. Fest. l. l.; so,

etsi illi aliter nos faciant quam aequom sit, tam pol noxiae nequid magis sit... nostrum officium meminisse decet,

Plaut. Stich. 1, 1, 44 Fleck., Ritschl:

tam si nihil usus esset, jam non dicerem,

id. Merc. 4, 3, 32 Ritschl; v. Prol. Trin. p. 14 ib.; Brix ad Plaut. Men. 2, 3, 36; Curt. in Rhein. Mus. 6, 84; 6, 93; but cf. contra, Corss. Beitr. p. 272 sqq.

In the dialect of Praeneste: tam modo, just now ( = modo): ilico hic ante ostium;

Tam modo, inquit Praenestinus,

Plaut. Trin. 3, 1, 8 Brix ad loc.; cf. Fest. s. v. tammodo, p. 359; Ritschl, opusc. 2, 372.

tĕpĕo, ēre, v. n. [Sanscr. tap, to be warm; tapas, heat; O. H. Germ. damf, warm], to be moderately warm, lukewarm, or tepid (very rare; not in Cic.; cf.: caleo, ferveo).

Lit.:

ubi (dolium) temperate tepebit,

Cato, R. R. 69, 2:

carnes gallinaceorum ut tepebant avulsae,

Plin. 29, 4, 25, § 78:

ubi plus tepeant hiemes,

Hor. Ep. 1, 10, 15:

cor tepens,

Plin. 30, 7, 20, § 62:

tepentes aurae,

Verg. G. 2, 330; Ov. M. 1, 107:

sole tepente,

id. ib. 3, 489:

truncus tepens,

Verg. A. 10, 555; cf.:

tractu (caeli) tepente,

Plin. 36, 25, 62, § 186.—

Trop.

To be warm or to glow with love, to be enamored:

quo (Lycidā) calet juventus Nunc omnis et mox virgines tepebunt,

Hor. C. 1, 4, 20:

nescio quem sensi corde tepente deum,

Ov. H. 11, 26.—

To be lukewarm, cool, cold; to be without ardor, indifferent in love, etc.:

saepe tepent alii juvenes: ego semper amavi,

Ov. R. Am. 7;

so (opp. amare),

id. Am. 2, 2, 53: affectus tepet, * Quint. 6, 1, 44.

ultrā, adv. and prep. [ulter].

Prop., on the other side:

dextera nec citra mota nec ultra,

neither on that side nor on this, neither backwards nor forwards, Ov. M. 5, 186.—

Transf., in gen., beyond, farther, over, more, besides; of space (rare): ultra procedendi facultas, Auct. B. Afr. 50, 3.—

Of time, degree, etc.:

estne aliquid ultra, quo progredi crudelitas possit?

Cic. Verr. 2, 5, 45, § 119:

ne quid ultra requiratis,

id. Univ. 3:

ut nihil possit ultra,

id. Att. 15, 1, B, 2:

quia ultra nihil habemus,

id. Tusc. 1, 39, 94:

melius ultra quam citra stat oratio,

Quint. 8, 6, 76; 3, 1, 9:

quid ultra Provehor?

Verg. A. 3, 480:

jam nihil ultra exspectantibus,

Quint. 9, 4, 30; cf. id. 7, 1, 59: eam (mortem) cuncta mortalium mala dissolvere;

ultra neque curae neque gaudio locum esse,

Sall. C. 51, 20:

hac tempestate serviundum aut imperandum... nam quid ultra? id. Or. Lepid. contra Sull. 5: nullum ultra periculum vererentur,

Hirt. B. G. 8, 39:

quos alios muros, quae jam ultra moenia habetis?

Verg. A. 9, 782.—Of time:

usque ad Attium et ultra porrectas syllabas geminis vocalibus scripserunt,

farther, later, Quint. 1, 7, 14:

nec ultra bellum Latinum dilatum,

Liv. 2, 19, 2.—

Esp., on account of its comparative sense, freq. followed by quam:

ultra enim quo progrediar, quam ut veri videam similia, non habeo,

Cic. Tusc. 1, 9, 17:

ultra quam homini datum est provehi,

Quint. 6, prooem. §

10: ultra quam satis est,

Cic. Inv. 1, 49, 91; 1, 18, 26; Quint. 12, 7, 12:

ultra quam oporteat,

id. 2, 4. 7;

2, 5, 24: ultra quam ullus spiritus durare possit,

id. 8, 2, 17; Liv. 40, 30, 5:

nec ultra moratus, quam, etc.,

Tac. A. 6, 44.—

Comp.: ultĕrĭus, in the signif. of the posit., beyond, farther on, farther (mostly poet.; in prose rare and only postAug.).

= ultra, cum quo Riphaeos possim conscendere montes Ulteriusque domo vadere Memnoniā, Prop. 1, 6, 4:

abire,

Ov. M. 2, 872:

ulterius nihil est, nisi non habitabile frigus,

id. Tr. 3, 4, 51.—

Transf., = longius or amplius;

procedere,

Quint. 5, 11, 34:

ulterius ne tende odiis,

Verg. A. 12, 938:

si me ulterius provexerit ira,

Prop. 2, 15 (3, 7), 19:

revocavit me cogitationi aptae traditum, et iturum, si licuisset, ulterius,

Sen. Ep. 102, 1:

robur ulterius adversus eam saeviendi gentem,

Val. Max. 1, 1, 15:

nec ulterius dare corpus inutile leto Aut vacat aut curat,

farther, longer, more, Ov. M. 12, 344:

non tulit ulterius,

id. ib. 3, 487:

rogabat Ulterius justo,

beyond what was right, more than was right, id. ib. 6, 470.—

Sup.: ultĭmē.

Extremely, to the last degree:

nudam flagris ultime verberat,

App. M. 10, p. 250, 33:

affectus,

id. ib. 1, p. 105, 22.—

At last, Sen. Ep. 76, 22 (dub.; al. ultimum).

Prep. with acc., on the farther side of, beyond, past:

cis Padum ultraque,

Liv. 5, 35, 4:

ultra Silianam villam,

Cic. Att. 12, 27, 1:

milibus passuum II. ultra eum (montem) castra fecit,

Caes. B. G. 1, 48; 1, 49; id. B. C. 3, 26; 3, 66:

ultra Terminum,

Hor. C. 1, 22, 10:

dextra paulum prolata ultra sinum,

Quint. 11, 3, 159; cf. id. ib. §

118.— Placed after the noun: sunt certi denique fines, Quos ultra citraque nequit consistere rectum,

Hor. S. 1, 1, 107:

portas ultra procedere,

Prop. 4 (5), 7, 29:

Euphratem ultra,

Tac. A. 15, 17 fin. —

Transf.

Of time, beyond, past, longer than:

(Gorgias) et illorum fuit aemulus ut ultra Socratem usque duravit,

Quint. 3, 1, 9:

non durat ultra poenam abdicationis,

id. 9, 2, 88: ultra rudes annos, id. 1, 1, 20:

ultra pueriles annos,

id. 1, 11, 19.—

Of number, measure, degree, quality, etc., beyond, above, over, more than, = supra:

paulo ultra eum numerum, Auct. B. Alex. 21: non ultra heminam aquae assumere,

Cels. 4, 2, 4 fin.:

adhibent modum quendam, quem ultra progredi non oporteat,

Cic. Tusc. 4, 17, 38:

ultra fidem,

Quint. 8, 6, 73:

modum,

id. 10, 3, 32; 11, 1, 90:

quid est ultra pignus aut multam?

Cic. Phil. 1, 5, 12: ultra Romanorum et mortalium etiam morem aliquem curare, Sall. Fragm. ap. Macr. S. 2, 9:

juvenis ultra barbarum, promptus ingenio,

Vell. 2, 118, 2:

Maecenas otio ac mollitiis paene ultra feminam fluens,

id. 2, 88, 2:

si mortalis ultra Fas trepidat,

Hor. C. 3, 29, 31:

ultra Legem tendere opus,

id. S. 2, 1, 1:

vires ultra sortemque senectae,

Verg. A. 6, 114:

si ultra placitum laudarit,

id. E. 7, 27.

vălētūdo ( vălītūdo), ĭnis, f. [valeo], habit, state, or condition of body, state of health, health, whether good or bad.

Lit.

In gen.:

optimā valetudine uti,

Caes. B. C. 3, 49:

valetudine minus commodā uti,

id. ib. 3, 62:

integra,

Cic. Fin. 2, 20, 47:

bona,

Lucr. 3, 102; Cic. Lael. 6, 20; Quint. 10, 3, 26; Cato, R. R. 141, 3:

melior,

Plin. 23, 7, 63, § 120:

commodior,

Quint. 6, 3, 77:

incommoda,

Cic. Att. 5, 8, 1:

infirma atque etiam aegra,

id. Brut. 48, 180:

quam tenui aut nullā potius valetudine,

id. Sen. 11, 35:

adversa,

Just. 41, 6:

dura,

Hor. S. 2, 2, 88:

confirmata,

Cic. Att. 10, 17, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46; id. de Or. 1, 62, 265:

ut valetudini tuae diligentissime servias,

id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46:

multum interest inter vires et bonam valetudinem,

Sen. Q. N. 1, praef. 6.— Plur.: sic caecitas ferri facile possit, si non desint subsidia valetudinum, of different states of health, i. e. whatever they may be, Cic. Tusc. 5, 39, 113.—

In partic.

A good state or condition, soundness of body, good health, healthfulness (syn.:

salus, sanitas): valetudo decrescit, adcrescit labor,

Plaut. Curc. 2, 1, 4:

valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis,

Cic. Lael. 6, 22:

cui Gratia, fama, valetudo contingat abunde,

Hor. Ep. 1, 4, 10:

valetudo sustentatur notitiā sui corporis et observatione, quae res aut prodesse soleant aut obesse,

Cic. Off. 2, 24, 86:

melior fio valetudine, quam intermissis exercitationibus amiseram,

id. Fam. 9, 18, 3:

id pecus valetudinis tutissimae est,

Col. 7, 22:

hoc cibo... firmitatem valetudinis custodiri,

Plin. 20, 5, 20, § 42; cf.:

Quaque valetudo constat, nunc libera morbis, Nunc oppressa,

Manil. 3, 140; cf. also Cic. de Or. 1, 62, 265.—

A bad state or condition, ill health, sickness, feebleness, infirmity, indisposition (syn.:

infirmitas, imbecillitas): curatio valetudinis,

Cic. Div. 2, 59, 123:

gravitas valetudinis, quā tamen jam paulum videor levari,

id. Fam. 6, 2, 1:

affectus valetudine,

Caes. B. C. 1, 31:

gravis auctumnus omnem exercitum valetudine tentaverat,

id. ib. 3, 2:

quodam valetudinis genere tentari,

Cic. Att. 11, 23, 1:

quod me propter valetudinem tuam... non vidisses,

id. Fam. 4, 1, 1:

quod his Nonis in collegio nostro non affuisses, valetudinem causam, non maestitiam fuisse,

id. Lael. 2, 8:

excusatione te uti valetudinis,

id. Pis. 6, 13:

quibus (latere, voce) fractis aut imminutis aetate seu valetudine,

Quint. 12, 11, 2:

medicus quid in quoque valetudinis genere faciendum sit, docebit,

id. 7, 10, 10:

Blaesus novissimā valetudine conflictabatur,

Plin. Ep. 2, 20, 7:

major, i. e. morbus comitialis,

Just. 13, 2:

oculorum,

Cic. Fam. 14, 4, 6:

calculorum,

Plin. 21, 27, 100, § 173.— Plur.:

medicus regere valetudines principis solitus,

Tac. A. 6, 50:

valetudinibus fessi,

id. H. 3, 2:

quod ad febrium valitudines attinet,

Plin. 23, 1, 24, § 48:

graves et periculosas valetudines experiri,

Suet. Aug. 81; id. Tib. 11; Vitr. 1, 4.—

Trop. (rare but class.), of the mind, health, soundness, sanity:

ii sunt constituti quasi malā valetudine animi, sanabiles tamen,

Cic. Tusc. 4, 37, 80:

roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,

Sen. Ep. 10, 4; cf.:

valetudo ei neque corporis neque animi constitit,

unsound state of mind, mental infirmity, Suet. Calig. 50.—Rarely without animi:

qui valetudinis vitio furerent et melancholici dicerentur,

Cic. Div. 1, 38, 81.—

Of style:

quos (Lysiae studiosi), valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat,

Cic. Brut. 16, 64. —

Personified: Valetudo, Health, as a divinity, Mart. Cap. 1, § 55.

vălētūdo ( vălītūdo), ĭnis, f. [valeo], habit, state, or condition of body, state of health, health, whether good or bad.

Lit.

In gen.:

optimā valetudine uti,

Caes. B. C. 3, 49:

valetudine minus commodā uti,

id. ib. 3, 62:

integra,

Cic. Fin. 2, 20, 47:

bona,

Lucr. 3, 102; Cic. Lael. 6, 20; Quint. 10, 3, 26; Cato, R. R. 141, 3:

melior,

Plin. 23, 7, 63, § 120:

commodior,

Quint. 6, 3, 77:

incommoda,

Cic. Att. 5, 8, 1:

infirma atque etiam aegra,

id. Brut. 48, 180:

quam tenui aut nullā potius valetudine,

id. Sen. 11, 35:

adversa,

Just. 41, 6:

dura,

Hor. S. 2, 2, 88:

confirmata,

Cic. Att. 10, 17, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46; id. de Or. 1, 62, 265:

ut valetudini tuae diligentissime servias,

id. Q. Fr. 1, 1, 16, § 46:

multum interest inter vires et bonam valetudinem,

Sen. Q. N. 1, praef. 6.— Plur.: sic caecitas ferri facile possit, si non desint subsidia valetudinum, of different states of health, i. e. whatever they may be, Cic. Tusc. 5, 39, 113.—

In partic.

A good state or condition, soundness of body, good health, healthfulness (syn.:

salus, sanitas): valetudo decrescit, adcrescit labor,

Plaut. Curc. 2, 1, 4:

valetudo (opportuna est), ut dolore careas et muneribus fungare corporis,

Cic. Lael. 6, 22:

cui Gratia, fama, valetudo contingat abunde,

Hor. Ep. 1, 4, 10:

valetudo sustentatur notitiā sui corporis et observatione, quae res aut prodesse soleant aut obesse,

Cic. Off. 2, 24, 86:

melior fio valetudine, quam intermissis exercitationibus amiseram,

id. Fam. 9, 18, 3:

id pecus valetudinis tutissimae est,

Col. 7, 22:

hoc cibo... firmitatem valetudinis custodiri,

Plin. 20, 5, 20, § 42; cf.:

Quaque valetudo constat, nunc libera morbis, Nunc oppressa,

Manil. 3, 140; cf. also Cic. de Or. 1, 62, 265.—

A bad state or condition, ill health, sickness, feebleness, infirmity, indisposition (syn.:

infirmitas, imbecillitas): curatio valetudinis,

Cic. Div. 2, 59, 123:

gravitas valetudinis, quā tamen jam paulum videor levari,

id. Fam. 6, 2, 1:

affectus valetudine,

Caes. B. C. 1, 31:

gravis auctumnus omnem exercitum valetudine tentaverat,

id. ib. 3, 2:

quodam valetudinis genere tentari,

Cic. Att. 11, 23, 1:

quod me propter valetudinem tuam... non vidisses,

id. Fam. 4, 1, 1:

quod his Nonis in collegio nostro non affuisses, valetudinem causam, non maestitiam fuisse,

id. Lael. 2, 8:

excusatione te uti valetudinis,

id. Pis. 6, 13:

quibus (latere, voce) fractis aut imminutis aetate seu valetudine,

Quint. 12, 11, 2:

medicus quid in quoque valetudinis genere faciendum sit, docebit,

id. 7, 10, 10:

Blaesus novissimā valetudine conflictabatur,

Plin. Ep. 2, 20, 7:

major, i. e. morbus comitialis,

Just. 13, 2:

oculorum,

Cic. Fam. 14, 4, 6:

calculorum,

Plin. 21, 27, 100, § 173.— Plur.:

medicus regere valetudines principis solitus,

Tac. A. 6, 50:

valetudinibus fessi,

id. H. 3, 2:

quod ad febrium valitudines attinet,

Plin. 23, 1, 24, § 48:

graves et periculosas valetudines experiri,

Suet. Aug. 81; id. Tib. 11; Vitr. 1, 4.—

Trop. (rare but class.), of the mind, health, soundness, sanity:

ii sunt constituti quasi malā valetudine animi, sanabiles tamen,

Cic. Tusc. 4, 37, 80:

roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis,

Sen. Ep. 10, 4; cf.:

valetudo ei neque corporis neque animi constitit,

unsound state of mind, mental infirmity, Suet. Calig. 50.—Rarely without animi:

qui valetudinis vitio furerent et melancholici dicerentur,

Cic. Div. 1, 38, 81.—

Of style:

quos (Lysiae studiosi), valetudo modo bona sit, tenuitas ipsa delectat,

Cic. Brut. 16, 64. —

Personified: Valetudo, Health, as a divinity, Mart. Cap. 1, § 55.

vărĭus, a, um, adj., diverse, different, manifold, changing, varying, various (cf.: diversus, distinctus).

Lit.

Of color, etc., variegated, party-colored, mottled, etc.:

arietis lingua nigra aut varia, vestis,

Varr. R. R. 2, 2, 4:

variā veste exornatus fuit,

Ter. Eun. 4, 4, 16;

so of color: uvae,

Cato, R. R. 33, 4; 33, 73:

lynces,

Verg. G. 3, 264:

serpens,

Ov. M. 6, 114:

anguis,

id. ib. 4, 619:

pica,

Petr. 28 fin.:

flores,

Tib. 1, 7, 45; Ov. M. 10, 123:

plumae,

Hor. A. P. 2:

lapides,

id. S. 2, 4, 83:

columnae,

of variegated marble, id. Ep. 1, 10, 22:

auctumnus purpureo colore,

id. C. 2, 5, 12:

colores,

Ov. M. 1, 270; cf.:

vestra latera loris faciam ut valide varia sint,

i. e. black and blue, Plaut. Ps. 1, 2, 12; id. Mil. 2, 2, 61: tergum varium, Pomp. ap. Non. 19, 31 (Com. Rel. v. 139 Rib.): sparsa quoque in vario passim miracula caelo videt, diversified, i. e. with constellations of various forms, Ov. M. 2, 193.—

Subst.: vărĭa, ae, f. (i. e. bestia, a mottled animal).

A panther, Plin. 8, 17, 23, § 63 sq.—

A kind of magpie, Plin. [p. 1959] 10, 29, 41, § 78.—

In rural lang.:

terra,

wet above and dry beneath, Col. 2, 4, 5:

sulcus,

Cato, R. R. 61, 2; Plin. 18, 19, 49, § 174.—

Trop., diverse, different, manifold, changing, varying, changeable, various, etc.: varium poëma, varia oratio, varii mores, varia fortuna;

voluptas etiam varia dici solet,

Cic. Fin. 2, 3, 10:

(qualitates) variae et quasi multiformes,

id. Ac. 1, 7, 26:

et ea, quae videntur acerba, quae multa et varia in hominum vitā fortunāque versantur,

id. Off. 1, 20, 67:

curricula multiplicium variorumque sermonum,

id. Or. 3, 12:

res varia et multiplex,

id. Fl. 3, 6:

multae, copiosae variaeque rationes,

id. de Or. 1, 51, 222; cf.:

varia et diversa genera et bellorum et hostium,

id. Imp. Pomp. 10, 28; cf. id. de Or. 3, 16, 61; 1, 61, 262:

varium jus et dispar condicio,

id. Verr. 2, 5, 19, § 49:

eventus varii fortunae,

Caes. B. G. 2, 22: victoria, wavering, = anceps, Sall. J. 5, 1; Liv. 2, 6, 10; so,

bellum,

Flor. 4, 12, 26. —Of opinions: varias esse opiniones intellego: sunt qui putant, etc., i. e. divergent opinions, differences where there is yet substantial agreement (while diversae opiniones are opposite views), Cic. Fam. 1, 9, 25. —

Varium est, with a rel.-clause:

quales sint (dii), varium est,

various opinions prevail, Cic. N. D. 2, 5, 13.—

Esp., of persons, etc.

Of abilities, versatile:

Plato et varius et multiplex et copiosus fuit,

Cic. Ac. 1, 4, 17; cf.:

antequam scirem quam varium, quam flexibile quam multiplex (ejus ingenium) esset,

Plin. Ep. 1, 16, 1:

Antonius ingenio varius,

Flor. 4, 3, 4.—

Of character, fickle, inconstant, changeable, untrustworthy: miror quid sit, quod pater tuus, homo constantissimus, te nobis varium reliquit ( beaten black and blue, and fickle-minded,) Cic. Fragm. ap. Quint. 6, 3, 48:

animus audax, subdolus, varius,

Sall. C. 5, 4:

varius incertusque agitabat,

id. J. 74, 1:

voltu et oculis pariter atque animo varius,

agitated, irresolute, id. ib. 113, 3:

Pausanias magnus homo, sed varius in omni genere vitae fuit,

Nep. Paus. 1, 1; cf.:

varium et mutabile semper Femina,

a fickle thing, Verg. A. 4, 569.—Hence, adv.: vărĭē.

Lit., with diverse colors, in a variegated manner:

mithrax gemma multicolor, contra solem varie refulgens,

Plin. 37, 10, 63, § 173:

smaragdi Cyprii varie glauci,

id. 37, 5, 18, § 67. —

Trop., variously, changeably, diversely, differently, in various ways:

varie moveri,

Cic. Div. 2, 42, 89:

qui (sermones) ab his, qui illum audierunt, perscripti varie et copiose sunt,

id. Ac. 1, 4, 16:

numerus hujus generis late et varie diffusus est,

id. Sest. 45, 97:

varie sum affectus tuis litteris,

id. Fam. 16, 4, 1:

postea decernitur, ac non varie, sed prope cunctis sententiis,

id. Verr. 2, 4, 65, § 145:

ita varie per omnem exercitum laetitia, maeror, luctus atque gaudia agitabantur,

Sall. C. 61, 9:

in Aequis varie bellatum,

Liv. 5, 28, 5:

agere varie, rogando alternis suadendoque coepit,

id. 2, 2, 9:

hiemem aut negotia varie causari,

Tac. A. 1, 47:

sagittarios varie passimque collocare, Auct. B. Afr. 60: disserere,

Tac. A. 1, 11.—With a punning allusion to 1. Varia: Ep. Perpetuon' valuisti? Th. Varie. Ep. Qui varie valent, caprigenum hominum non placet mihi neque pantherinum genus, Plaut. Ep. 1, 1, 15.